Valpreventie Adviezen om vallen te voorkomen voor verzorgingshuisclienten Inleiding Jaarlijks komen duizenden ouderen in een ziekenhuis als gevolg van een ongeval in of om het huis. Een val is het meest voorkomende ongeluk! Elke 4 minuten raakt een oudere dusdanig gewond door een val, dat behandeling in het ziekenhuis nodig is. Een valongeval kan vervelende gevolgen hebben: van een blauwe plek tot ernstige botbreuken. Vooral heupen en polsen zijn erg kwetsbaar en breken sneller naarmate men ouder wordt. Het zijn vooral deze ernstige breuken die leiden tot een vermindering van zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Daar komt bij dat veel mensen na een ernstige val angstig worden voor een nieuwe val. Daardoor wordt het risico op een volgende valpartij nog groter. De kans op een val terugbrengen tot nul kan natuurlijk niet, maar de kans is wel een stuk te verkleinen door op tijd enkele voorzorgsmaatregelen te treffen. De oplossingen zijn vaak heel logisch en simpel. Achteraf zeggen de meeste slachtoffers dan ook vaak ‘dit had echt niet hoeven te gebeuren’. U kunt zelf het nodige doen. Bijvoorbeeld door zorgvuldig om te gaan met uw medicijnen, door de inrichting van uw appartement nog eens kritisch te bekijken en door te zorgen voor goed onderhoud van uw loophulpmiddelen. Ook deelname aan bewegingsactiviteiten kan de kans op een val verkleinen. Samen kunnen we eraan werken om het aantal valongevallen te verminderen. Cliënten, verzorgenden, behandelaars; ieder van ons kan op zijn eigen manier een steentje bijdragen aan het verbeteren van de veiligheid, waardoor de kans op valongevallen kleiner wordt. In deze informatiefolder willen we u enige adviezen geven, zodat u zelf de eerste maatregelen kunt nemen. Daarnaast is een informatiemap Valpreventie beschikbaar met specifieke informatie rondom valpreventie. Daarin vindt u onder andere een voorbeeld van een oefenprogramma voor bewegen, informatie over schoeisel, medicatie en vallen, veiligheid en omgeving. U kunt deze map inzien via de eerst verantwoordelijk verzorgende.
Pagina 1 van 5
Oorzaken van valincidenten Factoren waardoor een val kan worden veroorzaakt zijn onder andere: Duizeligheid; Te weinig beweging; Verstoord evenwicht; Acute aanvallen, bijvoorbeeld epilepsie; Problemen met gehoor of gezichtsvermogen; Dementie; Onbekend met de omgeving; Verkeerd gebruik van medicatie; Psychische verwarring; Angst om te vallen; Producten (bed, toilet, stoel), kleding (waaronder met name schoenen); Sociale omgeving (personeelsaspecten, toezicht en organisatie); Fysieke omgeving (gladde vloeren, oneffenheden, kleedjes, natte vloeren, ontbreken van verlichting, geen goed gebruik van of kapotte (loop) hulpmiddelen. Duizeligheid Duizeligheid is geen op zichzelf staande ziekte maar een symptoom. Het ontstaat door een tijdelijk zuurstoftekort in de hersenen of door prikkeling van het evenwichtsorgaan. Als u bekend bent met deze klacht is het raadzaam om de volgende punten in acht te nemen. Wanneer u van een liggende houding naar een zithouding komt, blijf dan even op de rand van het bed zitten en adem een paar keer goed door. Houd uw bewegingen tijdens het lopen en staan rustig, met name de draaibewegingen. Snelle bewegingen kunnen duizeligheid veroorzaken. Vermijd bukken of door de knieën zakken. Als u opstaat, wacht dan een kort moment voordat u gaat lopen. Zorg dat uw loophulpmiddel binnen handbereik blijft, zodat u deze kunt gebruiken om uw evenwicht te herstellen. Goed leren omgaan met duizeligheid is belangrijk omdat dit vaak blijvend is. Mensen kunnen er onzeker en angstig door worden. Door hier bewust mee om te gaan kan het in sommige situaties vallen voorkomen.
Pagina 2 van 5
Beweging Uit onderzoek is gebleken dat regelmatig bewegen (lopen, oefeningen, hometrainer) het risico op vallen verkleint. Daarnaast blijven door bewegingsactiviteiten de spieren en botten sterker waardoor tijdens een val de kans op een breuk minder is. U kunt zelf voldoende in beweging blijven door bijvoorbeeld regelmatig een stukje te lopen, het liefst een paar keer per dag. Hulpmiddelen Als u gebruik maakt van een hulpmiddel is het van belang dat deze aan bepaalde veiligheidsnormen voldoet. De wandelstok Een wandelstok moet een goed dopje onder de poot hebben, anders kan deze wegglijden. Een wandelstok die in hoogte verstelbaar is moet goed vergrendeld kunnen worden. Op een stok die te hoog is afgesteld kunt u niet makkelijk leunen en kunt u dus makkelijk vallen. Met een stok die te laag is afgesteld kunt u voorover vallen. Hoe weet u of uw wandelstok de goede hoogte heeft? Ga rechtop staan. Laat uw armen langs uw lichaam hangen. De handvatten en uw polsen (horloge) moeten dezelfde hoogte hebben. Is dit niet zo? Vraag dan hulp om uw wandelstok wel goed af te stellen. De rollator Wanneer een rollator zachte banden heeft werken de remmen niet goed en kan de rollator een afwijking hebben naar één kant. Door wiebelende wielen ondervindt u minder stabiliteit van de rollator. Met ver uitstekende remkabels kunt u achter iets blijven hangen. Met versleten remblokjes kunt u niet goed remmen. De handvatten moeten goed vast zitten, zodat deze er niet af kunnen glijden. De hoogte-instelling moet goed vergrendeld kunnen worden. Voor de instelling van de hoogte gelden dezelfde richtlijnen als die voor de wandelstok (zie boven). Mocht een van bovenstaande opmerkingen van toepassing zijn op uw rollator, dan is het belangrijk dat u contact opneemt met uw eerstverantwoordelijk verzorgende. Er is een brochure beschikbaar met specifieke adviezen over het
Pagina 3 van 5
gebruik van de rollator: ‘Veilig op pad met de rollator’. U kunt deze brochure bij de eerst verantwoordelijk verzorgende opvragen. Schoeisel Van belang is schoeisel met een juiste pasvorm, een goede schoenhoogte en een voldoende slipvaste zool. In de genoemde informatiemap Valpreventie is ook informatie opgenomen over de specifieke kenmerken van goede schoenen. Medicijnen U gebruikt medicijnen in overleg met uw huisarts. Een goede afstemming van uw medicatie is heel belangrijk. Sommige medicijnen mogen bijvoorbeeld niet met elkaar gecombineerd worden. Overleg regelmatig met uw huisarts of u de juiste medicijnen slikt en of alle medicijnen nodig zijn! U kent de bijwerkingen van uw medicijnen. Er is een hele reeks bijwerkingen waarmee u geconfronteerd kunt worden, hetgeen ook voor uw omgeving vervelend kan zijn. Zo kunt u last hebben van hoofdpijn, spierpijn, spierverslapping, vermoeidheid, duizeligheid en somberheid. De bijsluiter geeft hier meer informatie over. Naarmate men ouder wordt, blijven medicijnen langer in het lichaam en heeft u dus langer en meer last van bijwerkingen. Het verkeerd of niet verantwoord gebruik van medicijnen kan leiden tot problemen. Controleer daarom regelmatig of uw medicijnen nog goed zijn (houdbaarheid). De inrichting van het appartement Wanneer u verhuist naar Zorgcentra Rivierenland mag u vanzelfsprekend uw appartement inrichten zoals u dat wenst. Wij geven u echter graag wat advies gericht op uw veiligheid en comfort. Het hebben van voldoende loopruimte is zeer belangrijk. Zet daarom het appartement/de woning niet te vol. Dit voorkomt dat u voortdurend om uw meubels heen moet lopen en geeft u meer bewegingsvrijheid. Zorg ervoor dat de bedieningshendel van het raam goed bereikbaar blijft. Ditzelfde geldt voor de knop van de verwarming. Gebruik voor het neerzetten van uw kopje koffie of thee liever een hoog bijzettafeltje naast uw stoel, dan een lage salontafel. Deze is meestal te laag en staat te ver weg om gemakkelijk te bereiken. Let bij het kiezen van de vloerbedekking op het gebruik van een rollator. U kunt het beste kiezen voor vinyl of laminaat. Een goede verlichting geeft veiligheid tijdens het lopen. Doe ’s nachts, als u uit bed gaat, een lamp aan. Nog beter is het als het licht in de badkamer en op het
Pagina 4 van 5
toilet automatisch aan gaan. In de informatiemap Valpreventie worden diverse mogelijkheden toegelicht. Het vermijden van losse snoeren van bijvoorbeeld televisie, telefoon en lampen is erg belangrijk. Laat die snoeren bij voorkeur over de plint of achter uw kasten lopen. Vermijd losse kleedjes en kleden, ook bij het toilet en de wastafel. Hier kunt u makkelijk over struikelen. Een salontafel met een glazen blad wordt afgeraden in verband met een verhoogd risico op verwondingen als u hier tegenaan valt. Als u de kasten indeelt moet u weten waar u makkelijk bij kunt: - hoe hoog kan ik iets pakken zonder er een trapje bij nodig te hebben? - hoe laag kan ik iets pakken zonder te bukken? Zet de spullen die u dagelijks gebruikt binnen handbereik, op een voor u makkelijke hoogte. De laagste en de hoogste plank moet u zo min mogelijk gebruiken. Zet hier spullen op die u niet zo vaak nodig heeft. Vermijd trapjes!!
Tenslotte Wilt u meer informatie of heeft u vragen? Dan kunt u bellen naar het Zorg Adviespunt T: 0800 - 0588. Mailen kan ook naar:
[email protected]
Versie 1
Zorgcentra Rivierenland, Burgemeester Meslaan 49, Postbus 94, 4000 AB Tiel
Pagina 5 van 5
