... maar vergeet toch die website niet iBalans gemeenteraadsverkiezingen 2010
Berenschot
In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen 2010 wordt
door
kandidaat
gemeenteraadsleden
flink
ingezet op online en social media. Berenschot en ContentKings
ontwikkelden
de
iBalans
–
een
onderzoek naar (online) communicatie tussen kiezer en kandidaten. Hieruit moet geconcludeerd worden dat de inzet groot is, maar het bereik klein.
Samenvatting Onderzoek- en adviesbureaus Berenschot en ContentKings benaderden 1500 kiesgerechtigde burgers en 78 kandidaat gemeenteraadsleden met een online enquête. De websites en social media accounts van 40 partijen uit 6 gemeenten werden 7 en 2 weken voor de gemeenteraadsverkiezingen onderworpen aan een expertanalyse. Kandidaat gemeenteraadsleden vinden communicatie met burgers zeer belangrijk. Zowel kandidaten als kiesgerechtigde burgers vinden de lokale media het belangrijkste communicatiekanaal. Daarna kiezen kandidaat gemeenteraadsleden voor contacten op straat en in wijkcentra, – terwijl twee maal zoveel kiesgerechtigden de website verkiezen boven dit soort face-to-face contacten. Bijna iedere partij heeft een (lokale) website. Deze werd tussen week 2 en week 6, en met name op punten als kandidaten, programma en social media, door partijen bijgewerkt. Kandidaat gemeenteraadsleden bevestigen dat communicatie vlak voor de verkiezingen intensiever wordt. Op de site zoeken burgers vooral naar het programma en informatie over de kandidaten. Programma‟s worden 34 uit 40 keer aangeboden, maar 27 op 34 keer niet toegankelijk, bijvoorbeeld samengevat. Informatie over de kandidaten blijft in 9 op 40 keer beperkt tot een algemeen profiel of enkel de naam. Informatie over afkomst (woonplaats, wijk), leeftijd, curriculum of specifiek kennisdomein ontbreekt dan. 1 op 4 partijen gebruikt sociale media als Hyves, Linkedin en Twitter. Vaak gebruiken zij meerdere kanalen. Het daadwerkelijke gebruik door burgers is echter minimaal. Ter indicatie: het betreft 2 tot 5 „volgers‟ op iedere 10.000 inwoners van de gemeente. Kiesgerechtigden zeggen relatief vaak te kiezen voor mailcontact met een partij. Maar slechts bij 18 van de 40 partijen lukte het ons om via de mail contact te leggen. Geconcludeerd moet worden dat veel partijen inzetten op sociale media, terwijl partijen via de mail en via de website kansen laten liggen. Het onderzoeksrapport sluit af met tips om deze kansen te pakken.
2
Inhoud
1. Inleiding 1.1 1.2
4
Achtergrond Doel- en vraagstelling
2. Methoden
5
3. Resultaten – I
6
4. Resultaten – II
10
Methoden Communicatie algemeen Communicatie online
5. Resultaten - III
15
Opvallende verschillen 6. Conclusies en aanbevelingen
17
6.1 Conclusie 6.2 Enkele sterke websites 6.3 Vijf tips
3
1. Inleiding
1.1 Achtergrond
In onze democratie wordt “het volk”, wij dus, vertegenwoordigd door de politicus – de gekozen volksvertegenwoordiger. Een man of vrouw met een missie. Iemand die in contact staat met burgers en die met hen communiceert over de potentiële te verdedigen te belangen. “De meest succesvolle politicus,” zo zei Theodore Roosevelt al, “is die politicus die het best verwoordt wat het volk wil, en dat vaak ook met de meest luide stem doet.” In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen 2010 wordt daarvoor gegrepen naar nieuwe media. Om het volk te horen en te bereiken zetten lokale partijen in op Twitter en YouTube. Dat bleek onder andere uit een rondgang van NOS Net. Misschien is het dan ook zo dat stemgerechtigde burgers in aanloop naar „3 maart‟ veel liever via het internet contact onderhouden met politieke partijen. Misschien beter een advertentie op Marktplaats, dan een flyer op de markt. Een Tweet (bericht op twitter) in plaats van een meet-and-greet (bijeenkomst). Een krabbel (Hyves) in plaats van een echte babbel (flyeren). Als dat zo zou zijn, dan gaat het adagium van Vic Sussman en Kenan Pollack op: “Get linked on the internet, or get lost.” Profileer je online, of verlies de verkiezingen bij voorbaat. Misschien.
1.2 Doel- en vraagstelling
Berenschot en ContentKings willen voorbij het „misschien‟. Als onderzoek- en adviesbureaus op het snijvlak van publiek management en internet sloegen we de handen ineen. Met de iBalans, die hiermee voor het eerst wordt uitgevoerd, brengen we in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in kaart hoe de behoeften van kiezers en kandidaten zich verhouden tot de communicatiepraktijk van de lokale politieke partijen. Simpel gezegd: we bekeken hoe groot in dit proces de behoefte is aan internet en sociale media, en of de politieke partijen hier inderdaad op inspelen. Natuurlijk doen we dat als bureaus om een gefundeerd advies te kunnen geven: we eindigen daarom met een aantal tips.
4
2. Methoden
Methoden
We wilden inzicht krijgen in de communicatiebehoeften van kandidaten en kiezers, in de voorkeuren en gebruik van off- en online kanalen, en in de kwaliteit van de on-line communicatie. We kozen voor drie methoden.
Methode A:
Vragenlijst kandidaten (N=78) We legden 78 kandidaat gemeenteraadsleden een online vragenlijst voor in week 5. Zij konden aangeven met welk doel zij off- en online communiceren, en of zij de verschillende kanalen als YouTube, Hyves en Twitter kennen en of gebruiken.
Methode B:
Vragenlijst kiezers (N=1500) Ook bevroegen we in week 5 een burgerpanel van 1500 leden. Allen waren 18 jaar of ouder. 1200 hebben tijdens de laatste Tweede Kamerverkiezingen gestemd, 300 niet. De verdeling mannen en vrouwen, leeftijd en afkomst uit de provincies was conform de verhouding in Nederland volgens het CBS.
Methode C:
Expertanalyse websites (N=40) Tenslotte voerden we een expertanalyse uit op de eventuele websites van 40 deelnemende partijen uit 6 gemeenten (zie Bijlage). In totaal hadden 38 van de 40 partijen een website. We scoorden in week 2 én in week 6 de websites en social media accounts op een 60tal variabelen. We streepten bijvoorbeeld aan of op de website een partijprogramma te vinden was, of informatie over de kandidaten beschikbaar was, of de partij een Twitteraccount had en zo ja, hoeveel followers dit had (zie Bijlage) voor de lijst. De resultaten die wij presenteren zijn gebaseerd op de tweede meting. Enkel bij grote verschillen tussen de 0- en 1-meting presenteren we beide getallen.
5
3. Resultaten
Communicatie algemeen
–I
Dit hoofdstuk gaat in op de communicatie-uitingen van kandidaten, en de communicatiebehoefte van kiezers (in het algemeen, dus voor zowel de online als de offline kanalen). Daarbij worden de verschillen tussen doelgroepen geduid.
“We hechten waarde aan transparantie, en aan betrokkenheid van onze burgers.” Belang
Een zin uit één van de 40 verkiezingsprogramma‟s. Vrijwel iedere partij heeft wel een noot over het beter informeren van en communiceren met burgers. „Burgers en organisaties hebben het recht om te weten.‟ En „De gemeente zorgt voor goede informatievoorziening […] en kiest daarbij voor moderne communicatiemiddelen.‟ Of „Goed besturen betekent goed communiceren.‟ 87% van de kandidaten voelt zich betrokken bij de communicatie met burgers. Het is geen verrassing dat 88% van de kandidaten meldt dat rondom de gemeenteraadsverkiezingen via meer kanalen gecommuniceerd wordt, en dat de frequentie van communicatie hoger is.
Informatiebehoefte
En waar hebben wij als burger dan behoefte aan, qua kanaal en inhoud? Zowel kiezers als kandidaten mochten meerdere antwoorden aankruisen op de vraag “wat is voor u belangrijk in de communicatie met de kiezers/de politiek in uw gemeente?” Het eerste dat opvalt is dat kandidaten veel meer dingen belangrijk vinden: zeker 5 antwoorden worden door meer dan 75% van de kandidaten aangekruist, tegen slechts 2 antwoorden van de kiezers. Twee antwoorden werden door bij beide groepen meer dan 75% aangevinkt: Inzicht geven in standpunten van (mijn) partij over lokale problemen Publiciteit over (mijn) partij in de krant, of lokale radio/tv Voor nog drie antwoorden geldt dat meer dan 75% van de kandidaten ze aankruisten: Informatie aanbieden op de website Contacten op straat, bijvoorbeeld flyers uitdelen Deelnemen aan bijeenkomsten, bijvoorbeeld in een zaal Juist in deze aspecten treden er flinke verschillen op. De bijeenkomsten en contacten krijgen minder dan 25% kruisjes van de kiezers. En wat de website betreft: daar blijkt de praktijk weerbarstiger dan de theorie (zie H.4 Resultaten II).
6
De overige onderwerpen werden aanmerkelijk minder vaak aangekruist: Aanbieden van partijprogramma, naam en profiel lijsttrekker Bellen, mailen of chatten met lijsttrekkers Inzicht geven in stemgedrag van mijn partij Mogelijkheid bieden om lid te worden Gebruik offline
Communicatie met de kiezer is dus ontegenzeggelijk belangrijk - zeker in de verkiezingsperiode. Maar
kanalen
waar maken kiezers en kandidaten daadwerkelijk gebruik van? Zie voor verschillen en overeenkomsten in het gebruik van offline kanalen de figuren 1 en 2 op de volgende pagina. Kiezers en kandidaten maken duidelijk anders gebruik van de beschikbare kanalen. En dat is logisch: kandidaten zoeken actief naar communicatiemogelijkheden, kiezers alleen bij gelegenheid. Kiezers maken daarbij vooral gebruik van traditionele media, lokaal en landelijk. Van bijeenkomsten en bezoek aan de deur maken zij nagenoeg geen gebruik. 91% van de kiesgerechtigden zegt nooit naar bijeenkomsten te gaan die de lokale politiek organiseert. 38% van de kiesgerechtigden zegt géén flyers aan te nemen.
0%
20% 40% 60% 80% 100%
lokale media landelijke media post
gebruik ik vaak
flyers
gebruik ik soms
bijeenkomsten langs deur telefoon
gebruik ik niet ken ik niet
sms
Fig. 1 Gebruik offline media door kiezers bij het op de hoogte blijven van lokale politiek
7
Kandidaten maken naast de communicatie via de publiciteit ook gebruik van flyers en bijeenkomsten.
0%
20% 40% 60% 80% 100%
flyers lokale media
gebruik ik vaak
bijeenkomsten
gebruik ik soms
post
gebruik ik niet
langs deur
ken ik niet
landelijke media telefoon sms
Fig.2 Gebruik van offline media door kandidaten bij het communiceren met kiezers in de gemeente
Gebruik online kanalen
Daar waar het de online communicatie betreft bestaan eveneens verschillen. Ook hier maken kandidaten intensiever gebruik van kanalen dan kiezers. De resultaten schetsen een beeld van een groot scala aan middelen die kandidaten inzetten, waar kiezers veel selectiever zijn. Opvallend is wel de plaats die social media hebben ingenomen bij kiezers en kandidaten: een goede derde plaats, direct na nieuwsbrief en e-mail.
0% nieuwsbrief mail social media poll youtube blog forum chat rss
20%
40%
60%
80%
100%
gebruik ik vaak gebruik ik soms gebruik ik niet ken ik niet
Fig. 3 Gebruik online media door kiezers bij het op de hoogte blijven van lokale politiek
8
0%
20%
40%
60%
80%
100%
mail nieuwsbrief social media
gebruik ik vaak
rss
gebruik ik soms
blog youtube
gebruik ik niet ken ik niet
poll forum chat
Fig. 4 Gebruik van online media door kandidaten bij het communiceren met kiezers in de gemeente
Verschillen off/online op basis van leeftijd
Naarmate de leeftijd van kiesgerechtigden hoger is zijn zij minder geïnteresseerd in de website als communicatiekanaal in aanloop naar de verkiezingen. 40% in de categorie 18 tot 30 rangschikt deze nog als 'belangrijk'. Voor de personen ouder dan 60 jaar is dit 22%. Van de groep daartussen vindt 28% de website een belangrijk kanaal. Vaak wordt gedacht dat social media (Hyves, Twitter, LinkedIn) vooral gebruikt worden door jongeren. Voor wat betreft het op de hoogte blijven van lokale politiek zegt leeftijd echter niet veel over het gebruik. 1 op de 4 kiesgerechtigden in de leeftijdscategorie 18 tot 30 jaar gebruikt wel eens Hyves, Twitter of LinkedIn in dit verband. Voor de groep 60-plussers die online is bedraagt het gebruik nog steeds 1 op 5.
op basis van geslacht
Mannen en vrouwen verschillen niet in het belang dat ze aan de website van politieke partijen hechten. Ook als het gaat om het gebruik van de social media dan verschillen mannen en vrouwen niet.
9
4. Resultaten
Communicatie online
– II
Veel kiezers vinden met name dus de website een belangrijk communicatiekanaal. Gelukkig hebben bijna alle partijen wel een website. Van de 40 onderzochte partijen haddenslechts 2 geen website. De website is vrijwel altijd op de eerste plaats in Google te vinden wanneer je zoekt op „plaatsnaam partijnaam’ (bv. CDA Rotterdam). Enkele partijen hebben wel een website, maar plaatsten er (nog) helemaal geen informatie op. Andersom bestaat ook. Zeker vijf partijen hadden drie websites (een verouderde site, een nieuwe site en een campagne-site…).
Contact
91% van de kandidaten zegt dat hun partij mail gebruikt in het contact met burgers. 21% van de kiesgerechtigden zegt soms de mogelijkheid te gebruiken politieke partijen zélf via de mail te benaderen. Nog eens 6% zegt dit zelfs vaak te doen. Middels een fictieve burger (Harry Bakkert:
[email protected]) hebben we daarom de partijen gemaild. Voor 27 op 40 partijen lukte dat. De andere partijen hadden geen mailadres op hun website, of geen werkend mailformulier. Enkele partijen hadden wel een mailformulier, maar dat vereiste het invullen van een adres of telefoonnummer. Een potentiële afknapper voor gebruikers. Harry stelde de partijen de eenvoudige vraag: „Wie is uw lijsttrekker?‟ Partijen reageerden gemiddeld binnen 1 dag. Leefbaar Utrecht reageerde bijvoorbeeld tweemaal – binnen één dag en na vier dagen. Van 1 op 3 van de partijen die wél gemaild waren ontving Harry helaas geen antwoord. Alle partijen die terugmailden konden natuurlijk wel een antwoord geven op de vraag. Maar de totale score valt tegen: van de 40 partijen lukte het slechts bij 18 om daadwerkelijk antwoord te krijgen op de vraag naar de lijsttrekker. En slechts 3 van de 18 partijen stuurden meer dan het antwoord, bijvoorbeeld een profielschets of persoonlijke website van de kandidaat.
10
Overigens gebruiken sommigen partijen daarentegen juiste uiterst moderne middelen. Ze maken dan gebruik van „Google Adwords‟, de dienst die het mogelijk maakt gesponsorde links te plaatsen bij bijvoorbeeld Google G-mailers die kernwoorden als „gemeenteraad‟ gebruiken.
4% van de kiesgerechtigden zegt ooit gebruik te maken van de mogelijkheid om een politieke partij telefonisch te benaderen. 19 uit 38 politieke partijen geven op hun website een telefoonnummer waarop zij bereikt kunnen worden.
Agenda
10% van de kiesgerechtigden zegt een interesse te hebben in de offline activiteiten van politieke partijen, zoals bijeenkomsten. Daarom is het belangrijk om een bijgewerkte agenda en korte verslagen van gebeurtenissen op de site te zetten. 26 op 38 websites bevatten een bijgewerkte agenda, en 24 op 38 biedt een overzicht van de activiteiten. Of het nu gaat om een wijkbezoek of een belangrijke partijgenoot die langskomt – de meeste partijen blikken hier even online op terug. Één partij had de agenda niet meer bijgewerkt sinds 2006…
Nieuws
18 op 38 websites bieden kiezers de mogelijkheid zich aan te melden voor een maandelijkse of zelfs wekelijkse nieuwsbrief. Op de meeste websites is echter niet te zien hoe vaak de brief verschijnt, laat staan of de inhoud zinvol is. 18 op 38 websites heeft een RSS-feed (een soort nieuwsabonnement). Haast alle RSS-feeds komen met één bericht per week – een wat magere oogst. Slechts 2% van de kiezers zegt dit kanaal te gebruiken om de lokale politiek te volgen.
Kandidaten en programma
29 op 38 partijen met een website bieden een kort profiel van minstens vijf kandidaat gemeenteraadsleden. Een enkele partij is dit duidelijk voornemens, maar hier nog niet aan toegekomen. Vaak blijft de beschrijving te algemeen en beschrijft het bijvoorbeeld niet in welke wijk de kandidaten wonen, welk werk ze doen en voor welke portefeuille ze in aanmerking willen komen. 10 op 38 websites bieden wel links naar websites (blog, Twitter, Hyves) van minstens 3 kandidaten. Ook op deze websites staat vaak niets over woonplaats, werk of interessegebied.
11
34 uit 38 partijen heeft op de site het verkiezingsprogramma geplaatst. Vaak is dit niet meer dan de PDF van het drukwerk. Bij 7 op de 34 partijen is dit samengevat op verschillende thema‟s, slechts een enkeling heeft dit gedaan voor verschillende doelgroepen.
Blog
Veel kandidaten bloggen. 13 op 38 websites heeft een blog van minstens één van de kandidaten, en veel kandidaten hebben een los blog op een andere webstek. Ongeveer de helft van de blogs heeft een reactiemogelijkheid. Burgers kunnen dan reageren op de berichten van de blogger. Kiezers lezen ze echter maar mondjesmaat, en reacties blijven vaak uit. 46% van de kiezers zegt geen blogs van politici te kennen. 9% leest soms of vaak een blog van lokale kandidaten.
Forum
Één website van onze 38 websites beschikt over een openbaar forum, waarbij aanmelden niet nodig is. In theorie een mooi platform voor discussie. In praktijk blijken de 501 berichten echter allemaal spam – onder andere voor Rolex en Viagra.
Social Media
Volgens onderzoek gebaseerd op een rondgang van NOS Net zijn Twitter en YouTube niet meer weg te denken bij de verkiezingscampagne. Het klopt dat politici en politieke partijen er fanatiek gebruik van maken. 71% van de kandidaten zegt dat hun partij „social media‟ gebruikt. Maar het is onze vraag of men hiermee de kiezers bereikt. Kiezers zetten Social Media op de derde plaats van belangrijkste kanalen – zo bleek in resultatenhoofdstuk II. De gebruiksaantallen blijven echter veel lager: 36% van de respondenten kent geen Hyves, Twitter of LinkedIn. 20% gebruikt deze soms om meer informatie over de lokale politiek te vergaren, slechts 3% gebruikt deze vaak.
75% van de kiesgerechtigden die social media gebruiken om contact met de lokale politiek te onderhouden kiest voor netwerksite Hyves. 17 op 34 partijen heeft inderdaad een lokale Hyves-account. Opvallend is dat deze gemiddeld 55 leden heeft - 1,5 lid per 10.000 inwoners, en 6 krabbels (berichten) telt. Het laatste bericht is gemiddeld 17 dagen oud.
12
16 op 38 lokale afdelingen heeft een eigen Twitter-account. Als we inzoomen op deze kleine groep, dan blijkt dat deze accounts gemiddeld 5 followers per 10.000 inwoners. Sinds het ontstaan van de account zijn 34 tweets (berichten) achtergelaten. Het jongste bericht is gemiddeld 5 dagen oud. Opvallend is dat in enkele gevallen de Twitter-account (nog) niet vanaf de website is „doorgelinkt‟.
Op zakelijk netwerk LinkedIn zijn partijen redelijk goed vertegenwoordigd. 10 op 38 partijen heeft een LinkedIn group met gemiddeld 2 members of contacten per 10.000 inwoners.
Één van de in Nederland minder bekende social networks is Facebook. 9 op 38 van de partijen verwijst naar een Facebook met gemiddeld 30 leden – 1 lid per 10.000 inwoners.
Video
Video is een prima kanaal om als partij je gedachtegoed uit te beelden. Het maakt alles visueel, aantrekkelijk, afhankelijk van de uitvoering. 19 op 38 websites maakt gebruik van video, doorgaans „embedded‟ filmpjes van een YouTube kanaal. Op een site met video (of een YouTube-kanaal) staan dan gemiddeld 7 filmpjes.
Poll
4 op 10 politici zegt de poll als instrument te kennen, maar dat hun partij deze niet als instrument gebruikt. 4 op de 38 websites beschikt over een poll. Een poll kent gemiddeld 76 stemmen. 14% van de kiesgerechtigden zegt wel eens een poll in te vullen om contact met de politieke partij te behouden.
Ideeënbus
Een mooie en simpele toepassing is het gebruik van een „klachtenformulier‟ of „ideeënbus’. Eigenlijk een gewoon mailformulier, maar dusdanig verpakt dat het burgers uitnodigt om mee te denken over verbeteringen voor hun gemeenten. 2 sites beschikken over een dergelijk formulier om ideeën aan te dragen. SP Almere krijgt hierin een eervolle vermelding. Zij laat bezoekers de teksten als korte „bouwstenen‟ posten als bijdrage. Constructieve ideetjes voor verbetering. Nog weinig gebruikt, maar leuk gedaan!
13
Financiële bijdragen
Lokale politieke partijen zijn gebaat bij burgers die financieel iets bijdragen, en kunnen de middelen gebruiken om de campagnekas te spekken. D66 maakt het in alle gemeenten het gemakkelijkst om te doneren,. Zij bieden de mogelijkheid om via iDeal direct geld over te maken. 8 van de 38 websites bieden de mogelijkheid om direct online lid te worden van een lokale afdeling van de partij. In 2 gevallen werkt dit formulier niet.
4.1
14
5.
Opvallende verschillen
Resultaten - III
In dit hoofdstuk worden de belangrijkste verschillen tussen 0- en 1-meting uiteengezet. Daarbij vatten we de belangrijkste verschillen tussen kandidaat en kiezer samen.
Verschil 0- en 1-meting
De expert-analyse, waarin de website en social media van de partijen beoordeeld zijn, werd twéémaal uitgevoerd. Éénmaal in de eerste week van het jaar, éénmaal twee weken voor de verkiezingen. Het idee was een realistisch beeld te krijgen van de websites: zowel voor en tijdens de verkiezingen. Een aantal verschillen tussen de site in week 2 en in week 6: -
Er kwamen 2 sites bij: het totaal bedroeg in week 6 38 in plaats van 36.
-
In hun nieuwsoverzicht maakten de meeste partijen al vóór het nieuwe jaar, voor onze meting begon, bekend hun verkiezingsprogramma af te hebben. Toch hadden in week 2 „maar‟ 25 uit 36 partijen het online staan. In week 6 waren dit 34 uit 38 partijen.
-
Een vergelijkbaar verhaal geldt voor de profielen van kandidaten. Tijdens de eerste meting hadden 11 op 36 partijen met een website profielen van kandidaten online staan. Tijdens de tweede meting waren dit 29 op 38 partijen.
-
Het aantal links naar profielensites van kandidaten verdubbelde.
-
Het aantal sites met een blog liep op van 13 uit 36 op naar 23 uit 38.
-
Het aantal partijen met link naar een Hyves-pagina‟s verdubbelde van 6 uit 36 naar 10 uit 38.
Verschil kandidaat & kiezer
Als we de resultaten van de vragenlijsten en expertanalyse overzien worden de verschillen tussen kandidaten en kiezers duidelijk. Een belangrijk verschil zit in de omvang en de frequentie van het gebruik de kanalen. Kandidaten communiceren veel, vaak en via zoveel mogelijk kanalen. Voor kiezers ligt dat anders. Zij gebruiken wel vaak dezelfde kanalen als kandidaten, maar veel minder vaak. Het is een andere uitgangssituatie: de kandidaat zoekt vaak een „van 1 naar veel‟ situatie, voor de kiezers is dat veel meer 1-op-1. Of anoniem „1 naar site‟.
15
Een ander verschil zien we in de waardering voor bepaalde offline kanalen: er zijn maar weinig kiezers die „flyeren‟ en bijeenkomsten kunnen waarderen. En zeker „van deur tot deur‟ heeft Nederland geen politieke traditie. Dat wil niet per se zeggen dat dit kanaal voor kandidaten geen waarde heeft, het biedt immers andere mogelijkheden tot communicatie dan de meer massale kanalen. Bijeenkomsten zijn bijvoorbeeld bij uitstek gelegenheden voor „intimi‟.
16
Conclusies en aanbevelingen
6.
6.1 Conclusie
We brachten met de iBalans de inzet van kanalen in kaart, en het gebruik door kiesgerechtigden. Daaruit moeten we concluderen dat de communicatie van kandidaten niet helemaal aansluit bij de behoeften van kiesgerechtigden. Deze laatste groep hecht méér belang aan de website van de partij als communicatiekanaal dan dat de kandidaten dat doen. Kandidaten hechten meer dan kiezers waarde aan offline contact. Daarbij zetten partijen in 2010 zwaar in op social media - terwijl gebruikers daar beperkt in mee lijken te gaan. Als het gaat om dat online contact tussen kiezer en kandidaat dan zijn kiezers toch vooral geïnteresseerd in een website met informatie over standpunten, programma en kandidaten – en niet in social media. Hoewel veel partijen die social media wel inzetten leiden ze niet direct tot contact met een grote groep kiezers. Social Media blijven communicatie met een paar intimi, zoals ook offline bijeenkosten dat zijn. Onze conclusie: zet liever in op het verbeteren van de website, in plaats van in te haken op de hype van nieuwe social media. Als het gaat om de beschrijving van de kandidaten en het inzichtelijk maken van programma is vaak nog genoeg te winnen. Sommige partijen bieden mooie profielschetsen van kandidaten en samenvattingen van programma‟s voor verschillende doelgroepen – anderen voorzien bezoekers enkel van een rij namen en een programma PDFje. Door een voorbeeld te nemen aan sterke sites en door enkele tips in acht te nemen bereiken partijen online eerder hun doel – en daarmee de kiezers.
6.2 Enkele sterke websites
De kwaliteit van websites bleek zeer wisselend te zijn. Maar sommige sites doen het erg goed. Ter lering en vermaak: de volgende drie scoren het hoogst in de politiekneutrale expert-analyse, waarbij we die aspecten in acht nemen die kiezers in het belangrijkst vonden, te weten: persoonlijk profiel kandidaat, inzichtelijkheid programma. Goed scoren: VVD Utrecht [http://www.utrechtzekernu.nl/] D66 Den Haag [http://www.d66campagne.nl/] Stadspartij Leefbaar Utrecht [http://www.leefbaarutrecht.nl/]
17
De laagste scores kwamen van de site van GroenLinks Amsterdam-Nieuwwest, de beide sites van de PVV en de webstek van VVD Texel. Geen slechte sites, maar voor verbetering vatbaar. En op onderdelen zijn sommige verbeteringen een week voor de verkiezingen nog gauw doorgevoerd.
6.3 Vijf tips
Dat verbeteren op punten is vaak een kleine inspanning met een groot resultaat. Nu we weten hoe kiezers willen communiceren kunnen we ook benoemen hoe partijen de website kunnen verbeteren. Een partij die meer kiezers wil bereiken, en beter tegemoet wil komen aan de informatiebehoefte kan de checklist uit de Bijlage gebruiken of neem direct de volgende vijf tips in acht nemen. 1.
Tweemaal zoveel kiezers vinden de website belangrijk dan de contacten op straat. Steek daarom energie in de website – desnoods als dat ten koste gaat van een middag flyeren. De webbezoeker is niet zichtbaar, maar hij of zij is er wel en stelt toegankelijke informatie op prijs.
2.
Programma en kandidaten worden door kiezers genoemd als de belangrijkste informatie. Dat betekent dat deze prominent op de website zichtbaar moeten zijn. Kies altijd eerst voor een duidelijke verwijzing vanaf de homepage naar een samenvatting van programma, en voor korte stukjes tekst over afkomst, leeftijd en achtergrond van kandidaten.
3.
‘Traditioneel’ contact als website, mail en bellen wordt door de kiezers zwaarder gewogen dan sociale media. Plaats daarom een mailadres of telefoonnummer duidelijk op de website. En beantwoord de mails ook afdoende! Steek uw kostbare tijd liever in het onderhouden van dat contact dan in het opzetten van nieuwe kanalen.
4.
Pas op met social media. Pers en journalisten gebruiken twitter, maar soms doen alleen partijgenoten en intimi mee. Verstandige partijen beginnen pas aan Hyves en Twitter als ze weten hoe ze er een succes van maakt. Het kost namelijk tijd: zoals de Politieke Partij Scheveningen dat met Hyves doet. Post zeer regelmatig filmpjes, foto‟s en nieuwtjes - of begin er niet aan. De directe meerwaarde is beperkt.
5.
Laat het stemgedrag zien. Verstandige partijen vertalen de standpunten naar concreet stemgedrag. 19% van de kiezers is benieuwd. Maak daarom een
overzicht
aan,
of
meld
u
aan
voor
een
site
als
www.watstemtmijnraad.nl.
18
Mark Leenaerts…
Rob Punselie…
…, en dank aan
M. (Mark) A. A. J. Leenaerts MA
R. (Rob) Punselie is auteur van een
Andreas Boon
MSc studeerde Communicatie- en
vijftal internetboeken. Bij de Universiteit
Informatiewetenschappen (UvT) en
Leiden ontwikkelde en doceerde hij van
Kennis- en Informatiemanagement (RU
2000 tot 2008 colleges Journalistiek en
Nijmegen). Nu werkt hij als adviseur voor
Nieuwe media. Als oprichter van
de publieke sector bij Berenschot,
ContentKings, bureau voor internetadvies,
voornamelijk op het snijvlak van ICT en
geldt hij als "ambassadeur van de
communicatie..
gebruiker" (Adfo Direct 2007).
Mark heeft een grote interesse in nieuwe
ContentKings is gefocust op het
vormen van interactie tussen burger en
optimaliseren van ICT in primaire
overheid.
processen en vergroten van de maatschappelijk waarde van internet.
[email protected] | 06 23 153 469
[email protected] | 06 53 780 850
Suzanne van Schaik Juriaan Hoogervorst
PanelClix
Berenschot is een onafhankelijk
ContentKings is een bureau voor
organisatieadviesbureau met 500
internetadvies. We optimaliseren ICT in
medewerkers in de Benelux. Al ruim 70
primaire processen door onderzoek,
jaar lang verrassen wij onze
advies en uitvoering. Onze adviseurs
opdrachtgevers in de publieke en private
bieden u internetinnovatie in woord en
sector met slimme en nieuwe inzichten.
daad. Voor internet, intranet maar ook
We verwerven ze en maken ze
voor applicaties. Zowel bij e-overheid als
toepasbaar. Dit door innovatie te koppelen
in e-commerce omgevingen.
aan creativiteit. Steeds opnieuw. Klanten kiezen voor Berenschot omdat onze adviezen hen op een voorsprong zetten.
www.berenschot.com
www.contentkings.nl
Bijlage Steekproef expertanalyses websites - Berenschot en ContentKings voerden een expertanalyse uit op de online uitingen van 40 politieke partijen uit 6 gemeenten. We beoordeelden de eventuele websites en social media accounts (profielen op Twitter, Hyves, Facebook, Youtube, LinkedIn). Hieronder staan de politieke partijen per gemeente weergegeven.
Politieke partijen gemeente Almere
PvdA
PVV
GroenLinks
SP
VVD
Leefbaar Almere
Almere PVV
Politieke partijen gemeente Amsterdam Nieuw West
CDA
PvdA
D66
GroenLinks
SP
VVD
Bewonersbelangen Nieuw West ’81 (voorheen Slotervaart Levendige Tuinstad)
Politieke partijen gemeente Den Haag
CDA
PvdA
D66
GroenLinks
SP
VVD
Politieke Partij Scheveningen
Haagsche stadspartij
Den Haag PVV
Politieke partijen gemeente Renswoude
CDA
SGP
VVD
Visie
Politieke partijen gemeente Texel
CDA
GroenLinks
VVD
PvdA
D66
Texels belang
Politieke partijen gemeente Utrecht
CDA
PvdA
VVD
SP
GroenLinks
D66
Leefbaar Utrecht
Bijlage Variabelen expertanalyses websites. We beoordeelden uiteenlopende variabelen in de expertanalyse. Op de volgende variabelen hebben Berenschot en ContentKings de websites gescoord.
Website
Heeft de partij een website?
Mailadres algemeen
Vermeldt de lokale partij een algemeen mailcontactadres op de website?
Mailformulier
Kan via een mailformulier contact opgenomen worden met de lokale partij?
Mail
Binnen hoeveel dagen ontvangen we een antwoord op een mail met een vraag?
Telefoonnummer
Vermeldt de partij op de website een telefoonnummer van de lokale afdeling?
Bijgewerkte agenda
Is op de website een agenda te vinden die nog minstens twee aankomende (lokale) activiteiten vermeldt?
Informatie over offline
Is op de website informatie te vinden over ten minste vijf (lokale) activiteiten die de
activiteiten
laatste drie maanden ontplooid zijn?
Download partijblad
Is vanaf de website een elektronische versie van een lokaal partijblad te downloaden?
Programma 2010
Is op de website het verkiezingsprogramma 2010-2014 van de partij te vinden? Zo ja, is dit in originele en/of samengevatte vorm?
Persoonlijk profiel voor
Is voor minstens 5 kandidaten direct op de website te vinden in welke wijk of
kandidaten
deelgemeente zij wonen, wat hun curriculum is en op welk thema zij zich eventueel in de raad willen profileren?
Dossiers raadsleden:
Is, bij een eventuele zitting in de raad, op de website te vinden voor welke dossiers de individuele raadsleden zich inzetten en wat de thema’s binnen dit dossier zijn?
Alternatieve taal
Is de website in een alternatieve taal beschikbaar?
Ranking Google
Op welke positie is de website terug te vinden in google wanneer gezocht wordt op “partijnaam plaatsnaam”?
Links naar websites
Wordt vanaf de website doorgelinkt naar één of meerdere websites (website, weblog, Twitter, Hyves, Facebook LinkedIn) van minstens drie van de kandidaten?
Blog
Heeft de website minstens één (beschouwend) weblog van één van de kandidaten? Zo ja biedt dit blog de mogelijkheid voor bezoekers om zonder te registreren te reageren?
Twitter
Heeft de lokale afdeling een eigen Twitter-account? Heeft de lokale afdeling vanaf de eigen website een link geplaatst naar een eigen Twitter-account? Hoeveel followers (volgers) heeft de eigen Twitter-account? Hoeveel Tweets (berichten) zijn achtergelaten op de eigen Twitter-account? Hoeveel dagen is de laatste Tweet (bericht) oud?
Hyves
Heeft de lokale afdeling een eigen Hyves-account? Heeft de lokale afdeling vanaf de eigen website een link geplaatst naar een eigen Hyves-account? Hoeveel vrienden (leden) heeft de eigen Hyves-account? Hoeveel krabbels (berichten) en blogberichten en zijn achtergelaten op de eigen Hyvesaccount? Hoeveel dagen is de laatste krabbel of blogbericht (bericht) oud?
LinkedIn
Heeft de lokale afdeling een eigen LinkedIn-account? Heeft de lokale afdeling vanaf de eigen website een link geplaatst naar een eigen LinkedIn-account? Hoeveel members (leden) heeft de eigen LinkedIn-account?
Facebook
Heeft de lokale afdeling een eigen Facebook-account? Heeft de lokale afdeling vanaf de eigen website een link geplaatst naar een eigen Facebook-account? Hoeveel members (leden) heeft de eigen Facebook-account?
Video
Wordt op de website gebruik gemaakt van (embedded) video?
Nieuwsbrief
Biedt de lokale partij een eigen online nieuwsbrief?
RSS
Biedt de lokale partij een eigen RSS feed?
Forum
Is op de website van de partij een forum te vinden?
Poll
Heeft de website een poll waarmee bezoekers bevraagd kunnen worden?
SMS
Biedt de lokale partij bezoekers de mogelijkheid zich aan te melden voor een SMSnieuwsservice?
Chat
Is op de website een chatbox te vinden?
Ideeënbus
Wordt op de website expliciet gevraagd om ideeën aan te dragen en klachten te uiten – en wordt hiertoe direct de mogelijkheid geboden met een mailformulier?
Lid worden
Doneren
Biedt de website de mogelijkheid om direct online lid te worden?
Zo ja, kan dit specifiek voor de lokale afdeling?
Biedt de website de mogelijkheid om direct en online (via iDeal) geld te doneren aan de partij?
Stemgedrag
Is, bij een eventuele zitting in de raad, op de website te vinden wat de partij concreet stemt op thema’s (hoeveel raadsleden voor dan wel tegen stemmen)?
