Die herberg maar liever niet?

jaargang

12

2015 -2

nieuwsbrief van het verdihuis

Die herberg maar liever niet? Gure wind, striemende regenbuien en vorst aan de grond. In deze donkere dagen aan het eind van het jaar zit de (nacht)opvang vol, is er veel vraag naar begeleiding en naar creatieve oplossingen voor complexe situaties. Dit is de maatschappelijke opvang in optima forma. Konden we maar zonder, maar jongens, wat is het hard nodig, nu meer dan ooit! Steeds meer zoeken we samen met partners, gemeente(n) en instellingen naar aansluiting bij de realiteit van alledag en tegelijk naar ‘magere’ (of lean zo u wilt) en ambulante oplossingen waar dat kan. Niet gemiddeld. Vaak lukt dat. Maar soms ook niet. Als iemand wél meer beschutting nodig heeft dan gemiddeld. Als die mens net niet past in het profiel van de ’gemiddelde’ cliënt. Als die mens én zijn omgeving niet gebaat zijn bij te veel mogelijkheden. Dan kan het mooie, nieuwe gedachtegoed van ‘loslaten’ ontaarden in ‘de afgrond induwen’ of ‘sollen met kwetsbare mensen’. Het is een kunst om dat aan te voelen, dat vraagt ‘fingerspitzengefühl’. Of is dat gewoon dat specialistisch vakmanschap?

Het houdt in dat je als werker een breed handelingsscenario moet hebben en oude en nieuwe inzichten. Al dan niet evidence of practice based. Geen spijker. Ik moet vaak denken aan het angstbeeld dat als je enige gereedschap een hamer is, je elk probleem als een spijker dreigt te zien. Daarom willen wij juist breed kijken naar mogelijkheden én krachten én kansen met daarbij aansluitende interventies vanuit een goed gevulde rugzak/gereedschapskist? Soms volgens bekende scenario’s maar vaker nog met oplossingen die eerder nog niet werden bedacht, maar wel passend én licht zijn. Die kunnen verrassend, maar uiterst doeltreffend, de kortste weg naar ‘gewoon’ wijzen. En toch een eigen thuis. Dan kan het zo maar zijn dat een mens aan de herberg voorbij kan gaan en geen gast hoeft te zijn op een plek waar je dat liever niet bent. Maar dat je gewoon bewoner van je zelf ingerichte, eigen omgeving kunt zijn. Zo normaal als mogelijk, ook als de wind guur is, de regen striemend en er vorst aan de grond is.

Prettige feestdagen!

Verdihuis en WMO-consulenten wisselen ervaringen uit

Beschikkingen cliënten Verdihuis passen steeds beter Met doelgerichte extra informatie van Verdihuismedewerkers slagen gemeenten er steeds beter in de soms moeilijk grijpbare cliënten in de nieuwe WMO-systematiek in te passen. Vooral de persoonlijke gesprekken tussen tussen WMO-consulenten en Verdihuismedewerkers bleken verhelderend

Goede indeling Daarnaast is er de middengroep (‘Basis’) en de zwaarste groep (‘Extra’). Echter het onderscheid tussen beiden was langere tijd onduidelijk omdat er eigenlijk geen objectieve criteria voorhanden waren. De WMO-consulenten moesten dus naar eigen inzicht een inschatting maken. Dat bleek in de praktijk vaak lastig. Onder meer doordat de kennis en ervaring over deze complexe doelgroep niet overal aanwezig was. De cliënten zelf die op ‘Keukentafelgesprek’ moesten, waren maar zelden in staat hun eigen situatie duidelijk te maken. Ook kwam het voor dat een hulpvraag door de gemeente opgeknipt werd in deelantwoorden, waarin de toch al kwetsbare cliënt hopeloos verdwaalde en tenslotte maar niets meer deed. Voorkom onjuiste beschikking “Waar in werkelijkheid 80 procent van de Verdihuis cliënten in de zwaarste categorie (Extra) ingedeeld moest worden, kwam in de eerste maanden bijna 90 procent in de categorie Basis terecht,” aldus Sanne Peters, Hoofd Primair Proces bij het Verdihuis. Dat dreigde ertoe te leiden dat veel cliënten niet de zorg konden krijgen die ze nodig hebben. Wat voor deze mensen een verslechtering van hun leefsituatie zou betekenen.

De kwetsbare cliënten van het Verdihuis met hun brede scala aan probleemgebieden, waren vooral in de eerste maanden van het nieuwe WMO-tijdperk voor veel gemeenten een moeilijk grijpbare groep. Dit leidde begin 2015 tot indicaties die onvoldoende recht deden aan de ernst en complexiteit van de situatie. De betrokken cliënten hebben structureel begeleiding nodig op al hun problematische leefgebieden tegelijkertijd om stabiel te worden en te blijven. De WMO-beoordeling van aanvragen betekent een indeling in een drietal zwaartecategorieën. De lichtste categorie (‘Waakvlam’) betekent dat de begeleiding enkel nog een vinger aan de pols houdt bij de cliënt. De laatste stap voor het weer volledig zelfredzaam zijn.

Kennis delen Het bleek om een 35-tal Verdihuiscliënten te gaan die in de problemen dreigden te komen. Om dat gevaar te keren, zijn medewerkers van het Verdihuis met betrokken gemeenten in gesprek gegaan. Zij konden de WMO-consulenten in goed overleg bijpraten over de karakteristieken van deze groep mensen. Onderdeel van de gesprekken was het aanreiken van objectieve criteria om de aanvrager in de juiste categorie in te kunnen delen. Wanneer iemand op 4 of meer levensgebieden serieuze problemen ondervindt, dient hij of zij in de categorie Extra te vallen. Met deze criteria bleek het beoordelen inderdaad beter onderbouwd te kunnen worden. Dat voorkomt onnodige kosten en nodeloze stress bij kwetsbare mensen.

Doorverwijzen naar Verdihuis kan zonder diagnose “Ik was gestopt met het verwijzen van patiënten naar het Verdihuis, nadat enkele jaren geleden een psychiater mij vertelde dat dat helemaal niet mocht zonder diagnose.“ Dit antwoordt Praktijkondersteuner GGZ Marieke Hillaert verbaasd op de vraag naar doorverwijzingen vanuit de huisartsenpraktijk naar het Verdihuis. “Maar dat kan dus kennelijk wel, begrijp ik? “ Marieke Hillaert ondersteunt verschillende huisartsenpraktijken in Oss. Zij heeft een rijke en diverse ervaring bij een veelheid aan zorgen welzijnsorganisaties. Het Verdihuis is er één van. Zo heeft zij onder meer een cliënt in behandeling gehad, die op dat moment verbleef in de Vlasakker in Heesch. Dit is een begeleid wonen huis voor moeders met kinderen. “Maar deze cliënt was toen al onder de hoede van het Verdihuis”, vult zij aan, “die heb ik niet zelf doorverwezen.” Met enige regelmatigheid komen er patiënten in haar spreekkamer, waar bijvoorbeeld ambulante woonbegeleiding of crisisopvang mogelijk zou kunnen helpen. “Maar ik dacht dus dat er dan eerst een diagnose nodig was.” Natasja Steeman (Centrale Toegang) geeft aan dat aanmelden zonder diagnose meestal prima mogelijk is. Diagnose Zij en haar collega’s bij de Centrale Toegang kijken dan zelf naar de situatie van de aanmelder. Wanneer het vermoeden bestaat dat de woonproblemen te maken hebben met bijvoorbeeld psychiatrische problemen, een verslaving of schulden, dan schakelen ze de

betrokken specialisten in voor een verdere diagnose. Dit kan dan een onderdeel van het traject worden. Een diagnose op voorhand is bij het Verdihuis alleen noodzakelijk bij Beschermd Wonen, dit is 24 uurszorg voor mensen met chronische, psychiatrische beperkingen. Om in aanmerking te komen, moet al het voorliggende al geprobeerd zijn. Meestal is een diagnose dan ook al voorhanden. Voor de overige vormen van dienstverlening, zoals de crisisopvang, het passantenverblijf en alle vormen van woonbegeleiding is een diagnose aan de voordeur niet noodzakelijk. Onbekendheid “Huisartspraktijken kunnen met een kort telefoontje naar de Centrale Toegang van het Verdihuis al heel snel duidelijkheid krijgen of ze voor hun cliënt aan het goede adres zijn” zegt Natasja Steeman met nadruk,“en als dat niet het geval is kunnen we de huisarts ook vaak verder helpen met wat dan wel passend is.” De Centrale Toegang heeft al een tijdje de indruk dat huisartsen, lang niet altijd de juiste weg weten naar maatschappelijke zorg van het Verdihuis.“We zijn heel nieuwsgierig waar dat mee te maken kan hebben. Kent de huisarts(en ondersteuner) in de regio onze mogelijkheden onvoldoende?“ vraagt zij zich af.” Misverstand opgeruimd Marieke Hillaert concludeert: “Ik vind het een verbetering dat we dat diagnose-misverstand nu uit de weg hebben geruimd. Het lijkt me verder een goed idee om iemand van het Verdihuis uit te nodigen om bij ons Multidisciplinair Overleg aanwezig te zijn. Daar kunnen onze patiënten alleen maar beter van worden.”

Het Verdihuis en De Primaverdi zijn ook bereikbaar via twitter. Klik op het twittersymbool en laat ons weten wat u bezig houdt.

Aanmelden voor digitale toezending Primaverdi De Primaverdi informeert u gratis over ontwikkelingen rond de maatschappelijke opvang in de regio Noordoost-Brabant. Twee keer per jaar ontvangt u onze berichtgeving over de praktijk en het beleid. Houdt ook uw collega’s en professionele relaties op de hoogte van wat er speelt en tip hen over de Primaverdi. Aanmelden kan gratis bij Chantal van Brakel van het secretariaat van het Verdihuis. Zij plaatst u dan op de verzendlijst voor de komende nummers: [email protected], tel: 0412 636251.

Bescheiden rol bij opvang vluchtelingen De opvang van vluchtelingen uit het Midden Oosten is toch ook opvang? Heeft het Verdihuis hier eigenlijk een rol in? Directeur Han Kremers reageert: “Het speelt deels voor ons. Bij de reguliere opvang en noodopvang van vluchtelingen hebben wij geen rol. Dat is het werk van de COA en Vluchtelingenwerk. Wel vangen we in samenwerking met de gemeente ongedocumenteerde ex-asielzoekers op onder de zogeheten Bed-Bad-Brood (BBB) regeling.” De gemeente Oss onderzoekt welke afspraken zij dient te maken met het Verdihuis over het zo mogelijk verlengen van een BBB-regeling. De uitkomst hiervan wordt mede beïnvloed door Europese afspraken. Daarnaast zijn woonbegeleiders van het Verdihuis stand-by als alleenstaanden met verblijfsvergunning in één woning ondergebracht worden. De gemeente overweegt deze optie om de huisvestingsknelpunten, die ontstaan door de ongekend grote toestroom van vluchtelingen, te kunnen opvangen. Brabant Wonen denkt hier ook over na, maar wil graag dat de bewoners begeleiding krijgen om woonproblemen of onderlinge conflicten te voorkomen. Meestal zal dat via Vluchtelingenwerk gaan, maar in complexe situaties kan het Verdihuis inspringen. Bijzondere doelgroepen “Wij kunnen Vluchtelingenwerk hierbij goed versterken. Onze expertise bij het begeleiden van mensen uit bijzondere doelgroepen in complexe situaties zal de integratie kunnen helpen. Het is dan essentieel in beeld te zijn nog voor een woonsituatie problematisch wordt”, verwacht Han Kremers. De versterking kan zowel in de vorm van begeleiding als van kennisontwikkeling plaatsvinden, maar niet als ‘politieagent’ en vanzelfsprekend op een financieel gezonde basis.

Verdihuis herijkt Primaire Proces Nu wereld van zorg en welzijn sterk verandert door de WMO, stelt ook het Verdihuis zich de vraag hoe goed de organisatie in staat is op de veranderingen in te spelen. De analyse richt zich op een herinrichting van het Primair Proces, op onderzoek en Innovatie en op passende dienstverlening in de subregio’s.

Inmiddels zijn de missie en visie opnieuw gedefinieerd en is een implementatieplan in werking getreden. Het uitgangspunt is één cliënt, één plan, één begeleider. Hierbij speelt de match tussen begeleider en de cliënt een cruciale rol. Tweede motto luidt: zo ‘gewoon’ als mogelijk. Dit betekent dat de begeleiding gericht is op het zo snel mogelijk weer zelfredzaam zijn en participeren in de maatschappij. Vervolg Na de start in 2014 en een grondige gedachtenuitwisseling zijn in de afgelopen weken werkgroepen gestart om het gedachtengoed een vervolg te geven. Als eerste wordt het begeleidingstraject van voor- tot achterdeur geoptimaliseerd. Ook de organisatiestructuur die hier het beste bij past, wordt opnieuw ingericht. Dit betekent nogal wat voor de organisatie, vooral voor de medewerkers. Gelukkig weten zij met de cliënt primair in het vizier over eigen belangen heen te kijken. “Een organisatie om trots op te zijn”, aldus Sanne Peters, hoofd primair proces en projectleider van deze herinrichting. “Samen staan we sterk bij het verbeteren van onze zorg aan de kwetsbare cliënt”, aldus Sanne Peters, “Het mooie aan het traject is dat ook de cliënten zelf hierbij betrokken worden”. Ook aan ambassadeurschap wordt veel aandacht besteed. De medewerker als ambassadeur voor de kwetsbare cliëntgroep waar we voor staan. De andere werkgroepen gaan later van start, de planning is dat eind 2016 de herinrichting een feit is. Het veranderingsproces wordt breed gedragen binnen de organisatie en er is duidelijk gecommuniceerd dat het geen bezuinigingsoperatie is.

De nieuwe missie

Ieder mens is de moeite waard. Wij geloven dat iedereen het vermogen heeft om vorm en inhoud te geven aan zijn leven. We zijn er voor individuen en gezinnen in een maatschappelijk kwetsbare of onveilige situatie, die de grip op het leven tijdelijk zijn kwijtgeraakt. Wij willen dat mensen als volwaardig burger kunnen participeren in de samenleving. Al onze activiteiten zijn daarop gericht. Voor de nieuwe visie: www.verdihuis.nl/nl/over-verdihuis/visie/

De werkwijze van de 6 werkgroepen.

Menselijke maat van St Oedenrode voelt als de goede weg

“Het is gelukkig zeldzaam, maar als er een uitzetting in St Oedenrode is, krijgen wij bij de gemeente altijd een seintje. We kijken of er jeugdigen betrokken zijn en of de mensen zelf opvangmogelijkheden hebben. We merken hierbij vaak dat Oss voor hen dan verder weg lijkt dan Den Bosch of Eindhoven. Toch is het goed dat zij een beroep kunnen doen op de deskundigheid van het Verdihuis.”

Aldus wethouder Jeanne Hendriks in Sint Oedenrode. Ze is net klaar met de rondleiding van een plaatselijke basisschoolklas door het historische gemeentehuis. Als een zwerm kwetterende mussen lopen, hollen, roepen en lachen de kinderen weer naar buiten. De rust keert weer. Tijd voor het gesprek met de Primaverdi. En voor koffie natuurlijk. Als wethouder voor onder meer Zorg en Welzijn staat Jeanne Hendriks graag dicht bij de mensen. Aandacht voor maatschappelijke opvang komt vanzelf als onderdeel van haar veel ruimere portefeuille sociale zaken en zorg. De complexiteit van de problemen waar mensen mee worstelen en de veranderende verhoudingen rond zorg en welzijn vragen om een gezamenlijke inspanning van veel partijen.

Wethouder Jeanne Hendriks: “We zitten op de goeie weg van meer samenwerking en meer de echte hulpvraag van de burger centraal stellen”

Zelfredzaam maken De WMO en het Sociale Team Rooi zijn begin 2015 in werking getreden en doen per dag nieuwe ervaring op. Mensen met behoefte aan hulp of begeleiding bij het weer op de rit krijgen van hun leven verschijnen het eerst op de radar bij een van de vele professionals die in SintOedenrode werken. Hier zijn de lichtste vormen van hulpverlening aanwezig. Bijvoorbeeld huisarts,

maatschappelijk werk en anderen. Wethouder Jeanne Hendriks: “Waar het hier om gaat is dat algemene, absolute normen en hokjesgeest niet meer werken. Mensen moeten op maat geholpen worden om hun eigen kracht en sociale netwerk weer op te bouwen en in control te komen. Soms is een lichte vorm van schuldhulpverlening al voldoende, soms spelen er complexe meervoudige problemen, waar het Verdihuis, GGZ of NovadicKentron in beeld komen. De aanpak moet een goed functionerende zeef worden om mensen met zo licht mogelijke hulp, maar tegelijk zo effectief mogelijk weer zelfredzaam te krijgen.” Maar als het nodig is, moet er direct zwaardere hulp worden ingezet (zoals een gezinscoach). Optimistisch Het is nu nog niet goed mogelijk om te zeggen hoe de nieuwe zorg functioneert, stelt zij. De tijd is nog te kort en de specifieke doelgroep (maatschappelijke opvang) is in Sint Oedenrode niet bijzonder groot. Daarnaast speelt ook de aanstaande fusie van de gemeente naar Meijerijstad (samen met Schijndel en Veghel) een rol. Toch is Jeanne Hendriks optimistisch over de nabijheid van zorg en ondersteuning. “We kunnen nu disciplines beter koppelen tot een passend hulpaanbod en beter probleem-situaties ontdekken die anders onder de radar bleven. Of die van het ene loket naar het andere moesten. Natuurlijk er zijn nog aanloopproblemen, maar dat zit niet in de wijze van organiseren. Naar mijn gevoel zitten we op de goeie weg van minder het eigen kunstje, meer samenwerking en meer de echte hulpvraag van de burger centraal stellen.”

Frisse nieuwe video van het Verdihuis “Inspirerend”. Dat is hoe filmmaker Bouke te Pas van Peppermint Media zijn kennismaking met het Verdihuis ervaren heeft. Hij is gewend het werk van zijn klanten abstract te bekijken. Cijfers, feiten, producten of diensten. “Maar toen ik bij het Verdihuis op locatie kwam, zag ik dat hier de individuele mens centraal staat. Niet zielig, maar met eigen kracht en een vraag om hulp.” Begin dit jaar nam het Verdihuis contact op met het mediabedrijf met de vraag om een animatie video. Die moest zich richten op mensen die zich afvragen of het Verdihuis de juiste plek is voor hun probleemsituatie en hoe ze in contact konden komen met het Verdihuis. In heldere taal, korte zinnen en duidelijke beelden. Zonder dat het kinderlijk wordt.

Menselijke maat Normaal gesproken vindt Bouke te Pas persoonlijk contact op locatie met de opdrachtgever wenselijk, maar is de praktijk dat dat er vaak niet van komt. In het contact met het Verdihuis bleek de persoonlijke kennismaking essentieel. Het werk met en door cliënten en medewerkers is niet in e-mails te vatten. Met die menselijke maat voor ogen begon het schrijven van het script voor de video. Pas daarna begon het feitelijke maken van de video met voice-over en animatiebeelden. Sinds mei staat de video op de site van het Verdihuis. De reacties zijn positief. Bouke te Pas: “Mensen vinden het verhaal rustig, duidelijk en overzichtelijk. Daarmee bereikt de video de mensen die wel problemen hebben, maar nog geen hulp hebben gezocht of niet weten of het Verdihuis de goeie plek is om aan te kloppen.” Bekijk de video op: www.verdihuis.nl

“Als jij wilt, dan helpt het Verdihuis je met kunnen”

‘Drukke’ Bronkhorstsingel biedt vooruitgang “Hallo, ik ben Ivana. U bent van de Primaverdi? Kom binnen” zegt de jonge vrouw die opendoet bij het Begeleid Wonenpand aan de Udense Bronkhorstsingel.“Loop maar door naar de woonkamer. Daar zitten de woonbegeleiders Wilma en Riemke Drijver al klaar voor het interview.” Ivana is cliënt, maar ontplooit zich tijdens het interview niet alleen als ervaringsdeskundige, maar ook als gastvrouw. Ivana is alleenstaande moeder van een 3 ½ jaar oud meisje, dat op het kinderdagverblijf verderop in de straat zit en twee oudere kinderen, die niet op de Bronkhorstsingel wonen. Zij heeft na een periode van verslaving, ontwennen en traumatische ervaringen sinds dit voorjaar hier onderdak gevonden. Daaraan voorafgaand logeerde zij met haar dochtertje afwisselend bij familie en bij een vriendin. “Dat was best onrustig, ook voor de kleine. Een familielid raadde me vaak aan mij aan te melden bij het Verdihuis. Maar ik durfde eerst niet, omdat ik dacht dat het Verdihuis alleen was voor als je onder de brug sliep. Maar uiteindelijk heb ik toch zelf gebeld en toen kon ik gelukkig heel snel komen. Na 3 maanden crisisopvang zit ik nu sinds het voorjaar hier in Uden en dat is echt een stap vooruit.” Spanning Momenteel verblijven er 5 moeders en 8 kinderen met zeer uiteenlopende karakters, achtergronden en situaties. Dat kan druk en chaotisch zijn, zodat er wel eens wat spanningen zijn. Ivana heeft een

heldere mening: “Kijk, het is hier geen vakantiehuisje. We zitten in Uden omdat er dingen flink misgegaan zijn. Het Verdihuis en de andere hulpverleners proberen je er weer bovenop te helpen. Dan moet je de hulp wel aanpakken en in actie komen. Natuurlijk kun je niet met iedereen even goed opschieten, maar dan moet je maar denken dat je aan je toekomst bouwt.” En dat doet Ivana. Bemiddelen Ze krijgt hulp bij de traumaverwerking. Zodra ze daar ver genoeg mee is, wil ze starten met de opleiding voor ervaringsdeskundige. En haar dochtertje holt, vliegt en speelt al weer vrolijk mee op het kinderdagverblijf. Volgend jaar gaat ze naar de grote school. Ivana’s uiteindelijke doel is sociotherapeute worden. “Dat past goed bij mijn

aard en ik kan zo een positieve draai geven aan mijn ervaringen.” Ook Wilma van Schijndel en Riemke Drijver zijn positief over Ivana’s plannen. Goed nieuws En er is, zo vlak voor de feestdagen goed nieuws voor Ivana. Van de begeleiding van het Verdihuis heeft ze gehoord dat ze goede kans maakt op een omklapwoning via Area. “Dan kan ik daar met mijn dochtertje wonen en betaal ik gewoon huur. In samenwerking met Area behoud ik nog een jaar lang begeleiding van het Verdihuis. Als alles goed blijft gaan, komt de woning op mijn naam te staan. Ik heb geleerd dat als jij wilt, dan helpt het Verdihuis je met ‘kunnen’. En dan is er veel goeds mogelijk.”

Voor jongeren en alleenstaande moeders

Cuijk start lokale Opvang

Begin 2016 start in Cuijk een nieuwe opvangvoorziening voor alleenstaande moeders met kinderen en voor zwerfjongeren tussen de 18 en 23 jaar uit Cuijk en omgeving. Het gaat om zelfstandige huurwoningen. Tevens zal er ruimte gemaakt worden voor een time out voorziening voor mensen die tijdelijk even uit de thuissituatie weg willen om verschillende urgente redenen. De behoefte aan lokale opvang en begeleid wonen kwam aan het licht na onderzoek van het Verdihuis bij welzinsinstellingen in het land van Cuijk. Steeds meer jongeren en jonge moeders blijken urgent of preventief woonruimte nodig te hebben. Ook hebben zij behoefte aan ondersteuning rond werken en leren en dient er gespecialiseerde begeleiding ingeschakeld te worden. Woonruimte blijkt hier de basisbehoefte die verdere hulp mogelijk maakt. Deze zorgtrajecten worden op elkaar afgestemd om de cliënt zo snel en effectief mogelijk weer op weg te helpen. Doordat de opvangwoningen in Cuijk zelf zijn, kunnen de mensen in hun vertrouwde omgeving blijven. Kinderen hoeven niet naar een andere school of sportclub, waardoor structuren die nog wel in orde zijn, intact blijven en het herstel sneller gaat.

Samenwerking essentieel De koppeling van trajecten is mogelijk door de nauwe samenwerking tussen RMC Radius, SMO Verdihuis, Basisteam Jeugd, WMO/WIZ gemeente Cuijk, woningcorporatie Mooiland en het ROC Cuijk. “De samenwerking is vitaal voor de voorziening” stelt Stafmedewerker Verdihuis Herbert Alofs onomwonden. De hulpverlening werkt met een begeleidingscontract. De aanpak is individueel en op maat. Het verblijven in de woning is gekoppeld aan een traject van wonen, leren, leven en werken. Met de intentie om de cliënt weer zijn eigen regie te laten vergroten. Zodra de cliënt weer zelf regie kan voeren, draagt het Verdihuis het huurcontract over aan de bewoner. Doel is de bewoner zelfredzaam te maken door inschakeling van o.a. diens eigen familie, vrienden en kennissen en de eigen krachten en talenten. Een vaste trajectbegeleider en eventueel een budgetcoach bieden 4 uur per week ondersteuning.

Workshop Samenspel indringend en leerzaam

“Hoe verbeter je het samenspel tussen hulpverlener en cliënt zo dat de cliënt voldoende kracht ontwikkelt om de problemen die hem/haar in de opvang brachten, aan te kunnen pakken?” Dit ziet Herstelwerk trainer en coach Janne Baudoin (NEOS) als de kern van workshop Samenspel die een Het antwoord ligt in het bieden van perspectief. Door met de cliënt op zoek te gaan naar rollen waarin de mens die nu even cliënt is, juist wel goed kon functioneren. Ieder mens vervult een veelheid aan grote en kleine rollen. Je bent de zoon/dochter van, je zorgde ondanks eigen problemen toch nog goed voor hulpbehoevende familie of buren of je was ondernemer. Als je uit die rollen de succeskwaliteiten kunt halen, dan zijn die krachten waarschijnlijk ook bruikbaar om weer uit de rol van cliënt te komen.

Janne Baudoin (NEOS): “Samenspel tussen hulpverlener en cliënt verder verbeteren”

Duizend stukjes In de workshop Samenspel ging het om beter inzicht te krijgen in die vele rollen die mensen hebben. Daarbij namen ervaringsdeskundigen Toon Janssen en Anneke Sweep (en voormalige opvangcliënten) de rol van trainer op zich. Zij vroegen de Verdihuismedewerkers op te schrijven welke rollen zij hebben. De trainers vroegen vervolgens wat die rollen voor de hulpverleners betekenden. Dat leverde boeiende gesprekken op.

Aansluitend verzamelden de trainers de briefjes met rollen op om ze voor de ogen van de cursisten in duizend stukjes te scheuren. ”Zo voelt een cliënt zich dus als die in de opvang belandt”, legden Sweep en Janssen hun verblufte toehoorders uit. Successen en kwaliteiten Niet alleen is iemand in de opvang beland, maar de praktijk is dat ook alle andere rollen die iemand vervult of vervuld heeft, gestopt worden. Wat lang niet altijd nodig is. De mens is gereduceerd tot zijn/haar probleem en is afgesneden van het ’gewone’ leven. Terwijl de hulpverlener juist wil bereiken dat de cliënt de problemen te lijf gaat. Herstelwerktrainster Janne Baudoin vertelt: “Zodra je als hulpverlener open en respectvol op zoek gaat naar de diverse rollen in iemands leven en de successen en kwaliteiten daarin, herontdekt de mens die nu even ook een cliënt is, de eigen krachten. Dan is het alsof het weer licht wordt.“ De inzet van ervaringsdeskundigen blijkt van enorme waarde omdat zij weten waar ze over praten. De workshop eindigde met het opschrijven van wat de cursisten geleerd hebben en hoe zij het geleerde in de praktijk willen brengen. De reacties waren erg positief, omdat de hulpverleners zich bewust geworden waren over hun rol en hoe ze die aan kunnen passen in het belang van de mens die even cliënt was.

Zelfredzaamheid individuele cliënt steeds centraler

“ Ambulante begeleiding maakt zelfstandig” “Met het nieuwe werken, smart phone en tablet is ons werk veel flexibeler geworden”, vertelt Pleun van de Wal, Medewerkster Extramuraal van het Verdihuis. Deze afdeling bezoekt cliënten die begeleid dan wel zelfstandig wonen of die een verhoogd risico hebben op uithuiszetting.

Vaste begeleiding Pleun van de Wal: “Zodra duidelijk is dat cliënten naar de ambulante begeleiding kunnen, nemen wij contact op met hen. Als de cliënt een eigen woning heeft, bieden we begeleiding bij hem thuis. Anders is er sprake van begeleid wonen en helpen wij met het zoeken naar woonruimte. Een eengezins-

ambulante team kennis maken met de nieuwe cliënt op diens woonplek. “We kijken dan samen wat de cliënt zelf wil en kan. Ook verkennen we diens hulpbronnen. Bijvoorbeeld wat kan de cliënt zelf nog wel goed en wie in zijn/haar omgeving kan hulp bieden. Uit deze gesprekken ontwikkelen we doelen, waar de cliënt zelf ook echt achter staat.

Extramuraal is onderverdeeld in 3 subregio’s, zodat de medewerksters niet te veel tijd kwijt zijn met reizen. Gemiddeld bezoeken zij 3 tot 4 cliënten per dagen en elke cliënt krijgt in principe 1 tot 2 keer per week bezoek. De tijdsduur van het bezoek varieert tussen 1 tot anderhalf uur. Net wat er dan gevraagd wordt. “We proberen vaste momenten per cliënt in te plannen, omdat die regelmaat voor de cliënt het plezierigst is. Hij of zij weet dan wanneer wij langs komen. Dat geeft een bepaalde rust en voorspelbaarheid.” Nieuw Nieuwe cliënten komen via de Centrale Toegang. Ze hebben zelf om hulp gevraagd of zijn doorverwezen via een andere hulpverlener. Dat kan bijvoorbeeld een Sociaal Wijkteam zijn, GGZ of Novadic Kentron. De plaatsingscommissie van het Verdihuis maakt een afweging hoe de cliënt het beste geholpen kan worden met het weer op de goede weg komen naar een zelfstandig bestaan. Soms is eerst Crisisopvang of Beschermd Wonen nodig.

woning of een appartement, dat hangt af van de behoefte en van de beschikbare woningen. Er is geen sprake van luxe, maar wel een dak boven het hoofd. Wij passen de cliënt in in onze planning, zodat er in principe een vaste begeleider is. ” Individuele doelen stellen Vervolgens komt een begeleider van het

De volgende stap is dat de cliënt in actie komt met een actieplan. Dat vraagt wat er nodig is om dat doel te bereiken. Vaak kom je uit op hulp van familie of kennissen, maar ook eenvoudige dingen als lid worden van een bibliotheek om informatie te vinden of toegang te hebben tot een computer met internet. Stap voor stap bouwen we aan vertrouwen. De cliënt ontdekt dat zij/hij het zelf ook kan en

Pleun van de Wal, Medewerkster Extramuraal: “Als de cliënt een eigen woning heeft, bieden we begeleiding bij hem thuis.”

(her)ontdekt waar de eigen kracht en energie liggen. Zo komt langzaam het moment in beeld om de regie weer zelf te nemen. “ Woning Wordt er tijdens het traject bij begeleid wonen een eigen woning aangeboden dan is het mogelijk om deze samen te bezichtigen. “Daar ondersteunen wij de cliënt bij.” Dat is natuurlijk een flinke mijlpaal op weg naar zelfstandigheid. Is de woning geschikt, dan kunnen vervolgafspraken gemaakt worden over de nieuwe situatie. “Je kunt dan al voorzichtig gaan denken aan afbouw. Bijvoorbeeld door de bezoekduur te verkorten of door minder vaak op bezoek te komen.” Aldus Pleun van de Wal. Eigen regie centraal Tijdens het hele begeleidingstraject letten de begeleiders er scherp op dat de cliënt niet te afhankelijk wordt van de begeleiding. Ze nemen de cliënt niet vanzelfsprekend bij het handje, maar steunen hem/haar bij het weer zelf regie nemen. Vaak zijn er andere hulpverleners in beeld, bijvoorbeeld op financieel gebied. Met toestemming van de cliënt kan een ontmoeting tussen alle hulpverleners georganiseerd worden om de hulpverlening te optimaliseren. Hiaten opvullen, dubbelingen weg halen. Soms kan het aantal hulpverleners ook wel wat minder. Het gaat in het nieuwe werken steeds meer om de individuele cliënt en minder om een (doel)groepsgewijze aanpak. Dit is echt vernieuwend.

Wanneer klaar? Wanneer ben je als ambulant begeleider eigenlijk klaar met je begeleiding? Pleun van de Wal nuanceert: “Dat is per casus verschillend en niet in zijn algemeen in tijd uit te drukken. Het kan met een paar maanden, jaren of zelfs nooit klaar zijn. Beter is je af te vragen wanneer een stabiele, voor de cliënt aanvaardbare situatie bereikt is. Voor het Verdihuis geldt dat wij, zodra iemand een stabiele woonsituatie heeft, gaan afbouwen. Misschien kan iemand weer helemaal zonder begeleiding verder of geeft af en toe eens contact met een Sociaal Wijkteam de cliënt het vertrouwen om stabiel te kunnen blijven. Soms kan hulp van Stichting MEE of Dichterbij plezierig zijn voor de cliënt.“ Ik zou hier liever neerzetten: “Soms moeten we de begeleiding overdragen naar een andere organisatie die meer aansluit bij de mogelijkheden van de cliënt.” Succespercentage Zij vult aan dat het dus niet makkelijk is om in succespercentages te praten. Want wat is succes dan eigenlijk voor deze cliënt? “Dat is steeds individueler. Het nakomen van afspraken rond middelengebruik kan al succes zijn. We proberen meer korte termijn doelen te stellen en daar dan op voort te bouwen. Dat geeft de cliënt een gevoel van ontwikkeling in plaats van opnieuw falen bij het nastreven van te grote doelen. Ook een lange reis begint met een kleine eerste stap. ”

Ontwikkelagenda het kernwoord voor 2016

In hoeverre kan de cliënt zich zelf redden in het dagelijkse bestaan?

Nu de toewijzing van passende zorg via de gemeente loopt, is de vraag wanneer en hoe de zorg effectief te reguleren is. Wanneer moet een gespecialiseerde zorgverlener ingeschakeld worden en wanneer kan de zorg afgebouwd worden? Primaverdi praat met Margreet van de Rakt (gemeente Uden) en Marcel Gieling (Procesversneller Basis Team Uden). Zij nemen deel aan de ontwikkeling van een wetenschappelijk verantwoorde methode om de zorg goed te kunnen op en afschalen. Het wetenschappelijke fundament wordt gelegd door de Academische Werkplaats OGGZ van de Radboud universiteit in Nijmegen. Het verwijsmodel dat met de werkgroep ontwikkeld wordt, moet betrouwbaar zijn zodat mensen naar behoefte geholpen worden. Niet te licht en dus niet effectief en niet te zwaar en dus te duur. Voorhoede De voorhoede van de zorg zit in de Sociale Wijkteams of Basisteams zoals ze in Uden heten. Daar komen de eerste signalen binnen dat het niet goed gaat met iemand in de wijk. Die signalen komen dan bijvoorbeeld van buren, familie, huisarts of de wijkagent. De school of de kinderopvang zijn ook ‘vindplekken’ waar het idee kan

Verwijsmodel Zorg moet groeien in de praktijk binnenkomen dat er iets niet goed gaat. Maar hoe gaat het verder met het beoordelen van die signalen en hoe komt een Wijkteam(Basisteam) dan tijdig tot een conclusie hoe het verder moet met een bewoner of gezin in de wijk?

een betrouwbaar beeld opgebouwd worden van wat er precies speelt en welke hulpverlening of begeleiding wel nodig is en welke naar de achtergrond kunnen voor het moment.

werkend verwijsmodel ligt in de samenwerking tussen de hulpverlenende en begeleidende organisaties. De historisch gegroeide schotten dienen te verdwijnen. Al is dat natuurlijk nog moeilijk om te realiseren na vele jaren Zelfredzaamheidsmatrix van werken voor de eigen winkel.” Door het Verbinden Hiervoor is een beoordelingsinstrument ontwikaanstellen van een regisseur kan het Basisteam In de gevallen waar sprake is van een comkeld, de zogeheten Zelfredzaamheidsmatrix. voorkomen dat de cliënt gaat zwerven langs de binatie van bijvoorbeeld psychiatrische of Aan de hand van objectieve vragen ontstaat een loketten van de hulpverleners. Iets wat in het verslavingsproblemen met schulden en huisbeeld op welke levensgebieden de problemen verleden maar al te vaak gebeurde. De regisseur vesting is het verbinden van de hulpverlenende zitten en in hoeverre de cliënt nog in staat is helpt de cliënt zijn/haar eigen kracht en sociale instanties cruciaal. Wanneer deze met elkaar zichzelf staande te houden in de samenleving. netwerk te gebruiken bij het organiseren van Zelfredzaamheid-Matrix 2013 in contact komen rond een bepaalde cliënt, kan M.C.A. Marcel Gieling stelt:“De voor een goed S.Lauriks, Buster, M.A.S. De Wit, sleutel S. van de Weerd, G. Tigchelaar,een en hulpactieplan. T. Fassaert. DOMEIN

1 – acute problematiek

2 – niet zelfredzaam

3 – beperkt zelfredzaam

4 – voldoende zelfredzaam

5 – volledig zelfredzaam

Financiën

Geen inkomsten. Hoge, groeiende schulden.

Onvoldoende inkomsten en/of spontaan of ongepast uitgeven. Groeiende schulden.

Komt met inkomsten aan basis behoeften tegemoet en/of gepast uitgeven. Eventuele schulden zijn tenminste stabiel en/of bewindvoering/inkomensbeheer.

Komt aan basis behoeften tegemoet zonder uitkering. Beheert eventuele schulden zelf en deze verminderen.

Inkomsten zijn ruim voldoende, goed financieel beheer. Heeft met inkomen mogelijkheid om te sparen.

Dagbesteding

Geen dagbesteding en veroorzaakt overlast.

Geen dagbesteding maar geen overlast.

Laagdrempelige dagbesteding of arbeidsactivering.

Hoogdrempelige dagbesteding of arbeidstoeleiding of tijdelijk werk en/ of volgt opleiding voor startkwalificatie (havo, vwo, of mbo-2).

Vast werk en/of volgt opleiding hoger dan startkwalificatie (havo, vwo, of mbo-2).

Huisvesting

Dakloos en/of in nachtopvang.

Voor wonen ongeschikte huisvesting en/of huur/hypotheek is niet betaalbaar en/of dreigende huisuitzetting.

In veilige, stabiele huisvesting maar slechts marginaal toereikend en/of in onderhuur of nietautonome huisvesting.

Huishouden heeft veilige, toereikende huisvesting en (huur)contract met bepalingen en/of gedeeltelijk autonome huisvesting.

Huishouden heeft veilige, toereikende huisvesting en regulier (huur)contract en/of autonome huisvesting.

Huiselijke relaties

Sprake van huiselijk geweld, kindermishandeling of verwaarlozing.

Leden van het huishouden gaan niet goed met elkaar om en/of potentieel huiselijk geweld, kindermishandeling of verwaarlozing.

Leden van het huishouden erkennen problemen en proberen negatief gedrag te veranderen.

Relationele problemen tussen leden van het huishouden zijn niet (meer) aanwezig en/of woont alleen.

Communicatie tussen leden van het huishouden is consistent open. Leden van het huishouden ondersteunen elkaar.

Geestelijke gezondheid

Een gevaar voor zichzelf of anderen en/of terugkerende suïcide-ideatie. Ernstige moeilijkheden in het dagelijks leven door geestelijke stoornis.

Aanhoudende geestelijke gezondheidsproblemen die het gedrag kunnen beïnvloeden, maar geen gevaar voor zichzelf/anderen. Moeilijkheden in het dagelijks functionering door symptomen en/of geen behandeling.

Milde symptomen kunnen aanwezig zijn en/of enkel matige functioneringsmoeilijkheden door geestelijke problemen en/of behandeltrouw is minimaal.

Minimale symptomen die voorspelbare reactie zijn op stressoren in het leven en/of marginale beperking van functioneren en/of goede behandeltrouw.

Symptomen zijn afwezig of zeldzaam. Goed of superieur functioneren in een groot aantal diverse activiteiten. Niet meer dan de dagelijkse beslommeringen of zorgen.

Lichamelijke gezondheid

Heeft direct medische aandacht nodig. Een noodgeval/ kritieke situatie.

Een (direct/ chronische) medische aandoening die regelmatige behandeling vereist wordt niet behandeld. Matige beperking van (lichamelijke) activiteiten tgv een lichamelijk gezondheidprobleem.

Een (chronische) medische aandoening wordt behandeld maar behandeltrouw is minimaal. De lichamelijke gezondheidproblemen leiden tot een lichte beperking in mobiliteit en activiteit.

Erkent behoefte aan hulp voor de (chronische) medische aandoening. Goede behandeltrouw.

Er zijn geen directe of voortdurende medische problemen.

Preventie Preventie is een tweede speerpunt bij het op- en afschalen. Dat is moeilijker te realiseren voor de hulpverleners, die gewend zijn om hun expertise in praktijk te brengen. Waar zij er in slagen om problemen te voorkomen, worden veel maatschappelijke kosten en persoonlijke ellende vermijdbaar. “De brandweer helpt mensen beter door een brand te voorkomen dan door een brand te blussen“, vult Margreet van de Rakt, beleidsadviseur maatschappelijke dienstverlening in Uden aan. Ontwikkelagenda De samenhang in hulpverlening en begeleiding die de nieuwe situatie vereist, is nog in ontwikkeling, realiseren Marcel Gieling en Margreet van de Rakt zich. Het Verdihuis is dus een van de partijen in de nieuwe situatie, die zijn rol in samenhang met de nadere partijen moet spelen. Vanuit de eigen specifieke deskundigheid. “De vraag is wat pak je eerst op en hoe houd je de voortgang vanuit de afzonderlijke disciplines er in? Hoe gaat de Ontwikkelagenda er komend jaar uit zien? We zijn nog maar net begonnen”, stellen zij. Meer informatie over het verwijsmodel bij multiprobleemsituaties:

www.impuls-onderzoekscentrum.nl/ projecten/?mode=view&id=5

Verdihuis in het kort Crisisopvang Acute opvang voor mensen die (tijdelijk) geen huisvesting hebben en/of (tijdelijk) niet in staat zijn zelfstandig een huishouding te voeren, voor maximaal 3 maanden.

Donatie pv Organon/Diosynth aan Verdihuis Op 9 oktober ontving Verdihuisdirecteur Han Kremers uit handen van personeelsvereniging Ontspanning en Contact (van Organon en Diosynth) een donatie van EUR 1700, -. Het Verdihuis besteedt het bedrag aan activiteiten voor kinderen die met hun ouders tijdelijk in de crisisopvang zitten. De overhandiging vond plaats in Wijkcentrum De Hille in Oss. De 80- jarige personeelsvereniging heeft besloten zich op te heffen na de overnames van Organon en Diosynth. Het ledenaantal was tot onder het bestaansminimum weggezakt, waardoor de benodigde middelen niet meer opgebracht konden worden. Het resterende positieve saldo (EUR 42.000) van de personeelsvereniging OK is als donatie verdeeld over een 12-tal goede doelen in de regio, waaronder het Verdihuis.

leefgebieden. De begeleiding wordt gegeven in de eigen thuissituatie en is gericht op weer zelfstandig wonen en leven.

Passantenverblijf Acute nachtopvang voor mensen die (tijdelijk) geen huisvesting hebben voor maximaal 3 nachten per week.

Preventieve Woonbegeleiding Agogische en financiële begeleiding in de thuissituatie, gericht op voorkoming van huisuitzetting van bewoners van de woningcorporaties (laatste kans beleid).

Beschermd Wonen Huisvesting en begeleiding aan mensen met een chronische, psychiatrische aandoening en/of verslavingsproblematiek, waarvoor een beschermde woonomgeving met 24 uurs zorg en toezicht noodzakelijk is.

Woonopvang Agogische en financiële begeleiding in tijdelijke huisvesting van de woningcorporatie voor moeders met kinderen. De begeleiding is gericht op weer zelfstandig leven en wonen.

Begeleid Wonen Agogische en financiële begeleiding aan kwetsbare individuen en gezinnen met problemen op meerdere leefgebieden. De begeleiding wordt gegeven in gehuurde woningen in de regio en is gericht op weer zelfstandig wonen en leven.

Algemeen wordt er constant gezocht naar integrale aanpak en samenwerkingsverbanden met partners als Stichting Oosterpoort, Novadic-Kentron, GGD, GGZ Oost-Brabant, het AMW Oss-Uden-Veghel, de Sociale Wijkteams en diverse woningcorporaties in Brabant Noordoost.

Ambulante woonbegeleiding Agogische en financiële begeleiding aan kwetsbare individuen en gezinnen met problemen op meerdere

Contact Stichting Maatschappelijke Opvang Verdihuis Centrale Toegang en Bemoeizorg (CTB) Kardinaal de Jongstraat 17 5348 BG Oss Tel: 0412 636251 E-mail: [email protected]

Website: www.verdihuis.nl

Colofon Primaverdi is een uitgave van de stichting maatschappelijke opvang Verdihuis. Redactie: Han Kremers, Sanne Peters, en Haks Walburgh Schmidt. Tekst en foto’s: Tekstburgh Bedrijfscommunicatie www.tekstburgh.nl en derden. Vormgeving: [email protected] Redactieadres: Verdihuis, Kardinaal De Jongstraat, 5348 BG Oss Tel: (0412) 63 62 51, [email protected] Internet: www.verdihuis.nl