MAANDBLAD VAN DE ACOM ALGEMEEN CHRISTELIJKE ORGANISATIE VAN MILITAIREN

DE BOND VAN DEFENSIEPERSONEEL nummer 6 - 2016

• AOW-gat: SVB verrekende compensatie ten onrechte met partnertoeslag • Medezeggenschap: succesvol reorganiseren door informatie en overleg • Pleidooi voor ‘ambitieuze variant’ van een meerjarig Defensie Akkoord

MAANDBLAD VAN DE ACOM - ALGEMEEN CHRISTELIJKE ORGANISATIE VAN MILITAIREN

DE BOND VAN DEFENSIEPERSONEEL

Lid worden, zijn en blijven… de voordelen van het lidmaatschap:

DE BOND VAN DEFENSIEPERSONEEL

1. De ACOM behartigt uw belangen in de eerste plaats door via onderhandelingen met de werkgever goede arbeidsvoorwaarden te bewerkstelligen. Bovendien staan gespecialiseerde juristen klaar voor individuele belangenbehartiging en rechtshulp. 2. Post-actieve militairen kunnen rekenen op actieve belangenbehartiging door de ACOM inzake: - pensioenen, - sociale zekerheid en - ziektekosten. 3. Onze juristen zijn elke werkdag tussen 08.45 en 12.30 uur te bellen voor eerstelijns advies of het maken van een afspraak op ons secretariaat te Leusden. 4. Vertegenwoordigers van de CCOOP, de ambtenarencentrale waarbij de ACOM is aangesloten, zitten in het verantwoordingsorgaan van het ambtenarenpensioenfonds ABP. Zo oefent uw bond invloed uit op het beleid van het pensioenfonds. 5. Maar de ACOM helpt u ook bij het doen van uw belastingaangifte zodat u geen cent teveel betaalt aan de fiscus. 6. Voor advies en bijstand kunt u in uw regio aankloppen bij het regiobestuur. Indien gewenst komen wij daarvoor bij u thuis. 7. De ACOM organiseert ook ‘seniorenbijeenkomsten’ overal in het land. Maar uw bond biedt u nog meer:

Voor wie, buiten zijn/haar schuld om, financieel in moeilijkheden is geraakt, reikt ACOM een vangnet aan in de vorm van het Fonds Maatschappelijke Bijstand.

2

Boot assurantie adviseurs werkt al bijna 40 jaar samen met de ACOM als dé specialist op het gebied van verzekeringen en andere financiële diensten. Of het nu gaat om uw legeringskamer, auto, woning of vakanties, wij bieden u een compleet servicepakket met zeer scherpe premies en uitstekende voorwaarden. Ook voor uw hypotheek en andere financiële zaken bent u bij Boot assurantie adviseurs aan het juiste adres!

ACOM-leden kunnen voor juridische bijstand terecht bij de advocaten van Delissen Martens in Den Haag. Al vele lange jaren staan wij ACOM-leden bij in militaire strafzaken, zaken op het gebied van het familierecht en erfrecht, in zaken van huurrecht, bouwrecht en burengeschillen. Bel gerust voor een gratis advies. Als verdere bijstand nodig is, dan hanteren wij gereduceerde tarieven. U bent ook welkom als u in aanmerking komt voor ‘toevoeging’ (pro deo). Contact: tel. 070-3115411, www.delissenmartens.nl DFD: De Financiële Dienstverleners; dé specialist voor militair en burgermedewerker. Uw risico is onze uitdaging! De uitzendingen naar Afghanistan of de West, de GVA, de eerste autoverzekering, of de hypotheek (óók de BBT-er). U verzekert ze allemaal bij DFD. Nu en in de toekomst. Opzeggen lidmaatschap ACOM Het lidmaatschap van de ACOM wordt aangegaan voor een periode van twaalf maanden, welke aanvangt op de dag van aanmelding als lid. Dit lidmaatschapsjaar hoeft dus niet samen te vallen met het begin en einde van een kalenderjaar. Het lidmaatschap wordt telkenmale stilzwijgend verlengd voor eenzelfde periode. Opzegging van het lidmaatschap dient schriftelijk (dus niet per e-mail) plaats te vinden. Deze opzegging dient uiterlijk drie maanden voor het verstrijken van het lidmaatschapsjaar door de ACOM te zijn ontvangen.

UW VOORZITTER Zouden het kabinet en de Tweede Kamer nu wel in actie komen om de boel bij Defensie draaiende te houden. Wij roepen (schreeuwen eigenlijk) en schrijven al jaren dat Defensie uitgehold is, er vlees noch vet meer op de botten zit, nee, dat zelfs botten al zijn verdwenen. Iedere keer daarbij aangegeven: • dat er fors meer geld naar Defensie moet en • dat de beetjes die de laatste 2 jaar erbij gekomen zijn uiteindelijk alleen als resultaat sorteren dat het ‘minder minder’ is geworden. Dan komt er een rapport van de Algemene Rekenkamer (ARK). De ARK heeft aangegeven dat Defensie de haar opgelegde taken niet naar behoren kan vervullen! Tjonge jonge wat een nieuws, daar heb je echt geen rapport van de ARK voor nodig, - iedere willekeurige militair had dit al geconcludeerd. Maar misschien helpt het rapport de politiek nu eens te overtuigen dat het echt zo niet langer gaat. Zoals het politieke spel in elkaar steekt komen er natuurlijk (Kamer)vragen vanuit de vaste commissie voor Defensie aan de minister van Defensie. Vragen voor de bühne zou ik bijna zeggen. De staat van Defensie is bij deze commissie zeer wel bekend. Niet alleen door de roep van de vakbonden (ik weet zeker dat ze de vakbondsbladen lezen) maar ook door de werkbezoeken die de commissie steeds weer aflegt. Nou zullen ze wel denken dat het hier om ‘vakbondsretoriek’ gaat maar als ze ons niet serieus nemen wijs ik toch even op een trendbreuk waarvan nu sprake is. In het verleden begonnen de bevelhebbers van de krijgsmachtdelen pas iets kritisch te roepen op hun afscheidsparty. Nu doen ze dat nog altijd maar met dit verschil dat ze nu ook tijdens hun actieve dienst er niet voor schromen de hekel te hanteren. Zelfs onze minister komt er recht voor uit en blijft, als een roepende in de (politieke) woestijn, om meer geld vragen. Maar ja, andere ministers in het kabinet roepen dan gelijk weer dat er (politieke) keuzes gemaakt worden. Even terug naar de Kamervragen en de antwoorden die daar op kwamen. Uiteraard geeft de minister aan dat Defensie alle grondwettelijke taken kan uitvoeren. Ten aanzien van de eerste hoofdtaak (verdediging van het eigen en bondgenootschappelijke grondgebied) gelden echter beperkingen. Deze beperkingen betreffen de voorbereidingstijd, geoefendheid en het voortzettingsvermogen. Ik ben van na de Tweede Wereldoorlog maar ken de geschiedenis ervan. Was het voortzettingsvermogen van onze krijgsmacht in mei 1940 ook al zo beperkt? Zo ja, dan zijn we weer terug bij af en hebben we blijkbaar niets geleerd. Wel wijst de minister op het feit dat de verdediging van het eigen grondgebied ook een bondgenootschappelijke taak is. Eindelijk de erkenning dat Nederland binnen het bondgenootschap een free rider is. Tijdens het schrijven van mijn voorwoord zie ik ook de krant van ‘wakker Nederland’. Op de voorpagina een mooie foto van de F-35 JSF boven de grachten en daaronder het bericht dat Defensie fors in de problemen zit om binnen de begroting te blijven en keuzes moet maken hoe en waar er minder geld aan uitgegeven moet worden. Wanneer grijpt de Tweede Kamer eens in en zorgt zij ervoor dat Defensie haar grondwettelijke taken kan uitvoeren?

uls t H r e d n a Leon v

INHOUD

4

Defensiesporters leverden formidabele prestaties op Invictus Games 2016 in Florida

Korps Mariniers gooit kazernepoorten open voor vrouwen. Reacties over het algemeen negatief.

6

13 21

Algemene Rekenkamer: ‘Krijgsmacht niet in staat om eigen en bondgenootschappelijk grondgebied adequaat te verdedigen’.

Veteranenombudsman: ‘Veel klachten veteranen over lange duur klachtbehandeling door Defensie’.

Volg ons op Twitter Inleveren kopij ACOM Journaal #07-08: 20 juni #09: 22 augustus

@ACOM_Mil_Bond @LeonvdHulst

Word vriend op Facebook

3

NIEUWS Werken bij Defensie? Je zult het maar mogen!

Korps Mariniers gooit kazernepoorten open voor vrouwen Het Korps Mariniers is met ingang van 1 januari 2017 ook toegankelijk voor vrouwen. Maar dit betekent niet dat de toelatingseisen worden aangepast. Van aspirant vrouwelijke mariniers wordt verwacht dat ze voldoen aan exact dezelfde eisen als hun manlijke collega’s, liet de minister van Defensie Hennis-Plasschaert op 27 mei jl. aan de Tweede Kamer weten. het elitekorps door überhaupt de publiciteit te zoeken. Hiermee zou zijn aangetoond dat de kandidaat “als persoon ook niet geschikt is” voor het commandowerk dat “onder opperste geheimhouding” dient te gebeuren. Uiteindelijk besloot Bieringa de pijp aan Maarten te geven. “De commotie maakt duidelijk dat vrouwen op geen enkele wijze welkom zijn (bij het KCT)”.

Defensie acht het “niet van deze tijd” om, in dit geval, vrouwen een beroepsverbod op te leggen. Mits niet aan de bestaande selectie-, opleidings- en functieeisen wordt getornd en dat het optreden onder operationele omstandigheden hetzelfde blijft.

Vrouwen al eerder welkom bij LMB en KCT

4

Met de openstelling voor vrouwen schaart het Korps Mariniers zich bij de Luchtmobiele Brigade (LMB) en het Korps Commando Troepen (KCT) die al eerder vrouwen welkom heetten in hun gelederen. Vrouwen zijn overigens al sinds de oprichting in 1992 reçu bij de LMB. Voor wat betreft het KCT is het vooralsnog geen vrouwelijke aspirant commando gelukt te voldoen aan de hoge (toelatings)eisen.

Weinig bijval Intussen blijkt uit reacties op het Twitteraccount van de ACOM, (@ACOM_Mil_Bond), dat de openstelling van het Korps Mariniers voor vrouwelijke kandidaten, ook niet mag rekenen op veel bijval. Dit tot leedwezen van minister Hennis en andere (top)vrouwen bij Defensie die zich teweerstellen tegen dit soort ‘foute’ reacties. In een wervingscampagne maken zij zich sterk voor meer vrouwen bij de krijgsmacht. “Er worden echt hele foute dingen gezegd over vrouwen die werken bij Defensie. Omdat dat beeld een keer de wereld uit moet, doe ik vol overtuiging mee aan de campagne.

Zo’n 3 jaar geleden liet Larissa Bieringa publicitair wolken stof opwaaien met haar droomwens: ‘commando worden’. Een begeerde status die zij breed afficheerde in met name de gedrukte media.

Hoon en misprijzen “Ik beschik over een ijzersterke conditie waar ik sinds mijn jeugd al iets mee wil doen en vind afzien heerlijk. Hoe moeilijker de omstandigheden hoe beter. Tegelijkertijd wil ik me graag inzetten voor de veiligheid van anderen en draag ik rechtvaardigheid hoog in het vaandel”, liet Bieringa onder meer optekenen in de krant. Hoon en misprijzen waren haar deel en op het internet zaagden ‘reaguurders’, zowel militairen als niet-militairen, de “vrouwelijke bikkel” bij de enkels af. Met name ook omdat zij zich in hun ogen meteen al diskwalificeerde voor

1

Vrouwen kunnen hier zoveel mooie ervaringen opdoen en hebben in heel veel uiteenlopende functies een toegevoegde waarde voor onze organisatie”, aldus de bewindsvrouw. Eerder al had zij de Tweede Kamer vastberaden laten weten dat “op het moment van schrijven van deze personeelsrapportage1 het invoeringstraject voor de openstelling van het Korps Mariniers (wordt) voorbereid. Defensie volgt “de uitgangspunten van het Commando Training Centre Royal Marines in het Verenigd Koninkrijk. Een besluit ten aanzien van het openstellen van de Royal Marines voor vrouwen wordt deze zomer verwacht.” Maar een vooralsnog voor vrouwen onneembare horde vormen de onderzeeboten, - hoewel dit toe te schrijven is aan “praktische problemen”. Bij de vervanging op termijn van de vier onderzeeboten die de Marine nu in de vaart heeft, zullen de verblijfsfaciliteiten aan boord ook geschikt gemaakt worden voor vrouwelijke bemanningsleden.

Personeelsrapportage over 2015, 25-05-2016. In de Personeelsrapportage kijkt Defensie terug op de gestelde personele doelen voor het afgelopen kalenderjaar en de recente ontwikkelingen op personeelsgebied.

Sectoroverleg Defensie • Wijziging regeling incidentele reizen gezinsleden tweede graad (325851); • Wijziging VBD vrije woningkeuze (324857); • Veerkosten Den Helder – Texel dienstreizen (325934); • Arbocatalogus KOS en Laser (326001); • Jaarverslag 2015 Inspectie Militaire Gezondheidszorg (326089). U kunt de volledige tekst van de wijzigingen (en de verslagen) opvragen bij het ACOM Secretariaat onder vermelding van het bijbehorende nummer. Zie voor de (overige) documenten en publicaties van het ministerie van Defensie: www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties

NIEUWS Opgepast!

SVB verrekende AOW-gat compensatie ten onrechte met partnertoeslag Zoals bekend is er recent door Defensie (via ABP) compensatie uitgekeerd voor het gemis aan AOW gedurende een zekere periode nadat daar langdurig over is onderhandeld.

Stoorzender ‘Snoeihard!’ “Kent u die uitdrukking, dames en heren?”, zou de bekende internetdominee Eppe Gremdaat ongetwijfeld vragen. ‘Snoeihard!’, dat was in ieder geval de typering die de media meegaven aan het kritische Verantwoordingsonderzoek van de Algemene Rekenkamer naar de budgettaire huishouding van het ministerie van Defensie in 2015. Niet alleen voert Somberman Schraalhans al jaren een waar schrikbewind op het departement, ook beleidsmatig is het er niet pluis. In haar onderzoek constateert de Rekenkamer onder meer dat “Defensie nog steeds een niet vol te houden wissel op zichzelf trekt” waardoor er “roofbouw op de organisatie (wordt) gepleegd.” ‘Zet eens een ander cd’tje op’, hoor ik u al roepen! ‘Voor het Defensiepersoneel is dit niets nieuws.’ Ook voor de controleurs van de overheid niet want deze kritische treurmantra heffen ze elk jaar weer aan na een blik in de boeken van Defensie. Maar zowel op ‘Plein 4’ als in de Trêveszaal (waar de ministerraad wekelijks vergadert) klopt de Rekenkamer kennelijk jaar in jaar uit aan dovemansdeur. Of koekeloert de minister van Defensie, aan de ovale vergadertafel ingeklemd tussen ‘alles en iedereen verduisterend ego Koenders’ en ‘mannetjesputter Kamp’, elke week weer smachtend soebattend naar financiële collega Dijsselbloem aan de overzijde van de tafel om een kruimeltje ‘minder minder’?

Die compensatie betrof niet alleen personen met een toekomstig AOW-gat maar ook degenen die in het recente verleden een aantal maanden op hun AOW-pensioen hebben moeten wachten nadat hun uitkering leeftijdsontslag was geëindigd.

Korting op partnertoeslag

Veel effect sorteerde een en ander tot nog toe niet op ’s rijks rentmeester. Integendeel, ook de duvel ging zich met het spel bemoeien en, geloof het of niet, weer staan ons nieuwe bezuinigingen te wachten. De Telegraaf wist namelijk op basis van “vertrouwelijke Kamerstukken” te melden dat er andermaal ferm en onverwijld gesneden moet worden in het budget van de krijgsmacht. Vacatures worden niet direct gevuld en operationele commando’s kunnen minder vaak oefenen. 5

Over de in verband daarmee losgebrande discussie over de bruto-netto aspecten van deze compensatie en de vraag naar nut en noodzaak van juridisch ageren hiertegen willen we het nu eens een keer niet hebben, onder verwijzing naar hetgeen wij daarover al gepubliceerd hebben. Waar we het wel over willen hebben is het feit dat de Sociale Verzekeringsbank, nadat de AOW-gat compensatie door ABP aan belanghebbenden was uitgekeerd, hier en daar kennelijk ten onrechte is gaan korten op de partnertoeslag waarop personen, die eerder een AOW-gat hebben gehad en die geboren zijn vóór 1950, nog steeds aanspraak hebben indien zij een jongere partner hebben die nog geen zelfstandig recht op AOW heeft.

Personeelskosten zouden hoger uitvallen en ook de hoge dollarkoers gooit roet in het eten. Hoe zo dan? Te conservatief geraamd? Geen opties of andere beschermingsconstructies opgetrokken tegen een opwaartse dollarkoers? Over toekomstgericht beleid gesproken!

Bij de gedupeerden die naar aanleiding daarvan contact met de SVB hebben opgenomen is de betreffende korting inmiddels ongedaan gemaakt maar wij weten uiteraard niet of alle eventuele gedupeerden dit ook daadwerkelijk hebben gedaan.

Het tanende vertrouwen in onze krijgsmacht onder de bevolking is de schuld van de politiek. “Defensie bepaalt het budget niet, dat doet het kabinet. Defensie voert de opdrachten uit met de beschikbare middelen”, stelde een ‘reageerder’ gelaten.

Geef het aan ons door! Mocht u dit derhalve (zijn) overkomen en mocht u de neiging hebben hierin te berusten: niet doen! Geef dit zo spoedig mogelijk aan ons door ([email protected]) dan zullen wij de betreffende SVB benaderen met het verzoek een en ander zo spoedig mogelijk ongedaan te maken en eventueel ten onrechte ingehouden bedragen terug te storten.

Betaaldata Maand

Salaris Defensie* Pensioen ABP

Juli 23 juli Augustus 24 augustus

21 juli 23 augustus

AOW** 21 juli 23 augustus

* Uiterlijk de volgende werkdag na de betaaldatum wordt het salaris op de rekening van de militair of burgerambtenaar bijgeschreven. ** Woont u buiten Nederland? Dan kunnen de betaaldagen afwijken.

Dezelfde krant sondeert dagelijks via de rubriek ‘Stelling van de Dag’ de mening van haar lezers over een maatschappelijke kwestie. Zo ook aan de hand van de stelling ‘ons leger is een tandeloze tijger’. Een ruime meerderheid, 87%, van de Telegraaflezers is ervan overtuigd dat “Nederland het lachertje van Europa (dreigt) te worden, als de bezuinigingen op Defensie niet gestopt worden.”

Veel te veel opdrachten met ontoereikende middelen, concludeerde de Algemene Rekenkamer ook dit keer weer. Of het nu gaat om budget of materieel dat niet zelden door technici die tegelijk kunnen heksen en blauwverven aan de praat wordt gehouden. Defensiepersoneel, ondersteunend en vaak in de eerste (vuur) linie, dat beter, nee, het beste en ons aller respect verdient, - zeker van de politiek die vanuit de comfortabele en relatief veilige blauwe zetels steeds weer meer of minder onbezorgd wijst en dirigeert naar nieuwe missies. Mexicaanse hond (bij ontstentenis van Stoorzender)

Interview interview

Stimulans voor herstel sporters door “Onbeschrijflijk wat we daar hebben meegemaakt. Een ‘life changing event’ heb ik het eerder genoemd en dat merkte je absoluut ook bij de sporters. Op het gebied van herstel gebeurde en gebeurt er zoveel, - dat is ongelooflijk.” Een nog altijd in lichte vervoering verkerende chef d’équipe majoor Pieter van der Peet over ‘zijn’ mensen die jongstleden mei aan de meet kwamen voor de Invictus Games in Orlando, Florida. Militairen, uitgezonden en gewond geraakt en nu blijvend (lichamelijk) beperkt. Maar niet verslagen. Dat wil zeggen dat ze niet in een hoekje bij de pakken zijn gaan neerzitten maar de scherven hebben opgeraapt en zich met (hervonden) wilskracht en drive voorbij het punt knokten waar bij anderen juist de moed in de schoenen zinkt. “Elke keer weer moet je de motivatie vinden om jezelf bij elkaar te rapen en je te focussen op de mogelijkheden”, verwoordde atleet Paulus Mathijssen de zware strijd die hij en zijn lotgenoten hebben moeten voeren om zich aan de start te kunnen melden. De oud-militair zag zijn wilskracht en doorzettingsvermogen bekroond door in Orlando op de 100 en 200 meter sprint te zegevieren. 6

Formidabele prestaties Het Dutch Invictus Games Team trad met 30 man en vrouw aan in het strijdperk voor de spelen die dit jaar in de Verenigde Staten werden georganiseerd en sleepte (soms voor de poorten van de hel) 18 medailles in de wacht. Een formidabele prestatie van een ‘mini-team’ vergeleken met de ruime aantallen deelnemers van ‘mastodonten’ als het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten die elk met 120 man/vrouw vertegenwoordigd waren. “En als we de persoonlijke prestaties uiteindelijk bekronen met 18 medailles waarvan 5 goud, kun je zeker zeggen dat we het fantastisch gedaan hebben als kleine natie. Ik had dat van tevoren niet durven hopen”, onderstreept Van der Peet.

Herstel-boost De commandant van de regio Zuid LO/Sport bij de Koninklijke Landmacht is nog altijd in zijn nopjes over de prestaties die ‘zijn’ sporters op de mat hebben gelegd. Maar meer nog over de waardering en de ‘herstel-boost’ die de hoffelijke bejegening bij de deelnemers individueel teweegbracht. “Die ervaring begon in feite al op de allereerste dag, de mensen waren zeer ontroerd door de wijze waarop ze werden ontvangen en opgevangen. De waardering die ze kregen, - de waardering voor veteranen is in Amerika sowieso geweldig. Je zag het bijvoorbeeld toen het volkslied werd gespeeld, dan staan ze weer in de houding. Ondanks dat ze het uniform niet meer dragen was daar weer het gevoel van: ‘Hé, ik ben militair!’ Dat doet heel veel met mensen.”

Rijst de vraag hoe het Van der Peet, zijn team en de andere begeleiders gelukt is de sporters tot in hun tenen gemotiveerd te krijgen en te voorkomen dat ze te vroeg zouden ‘pieken’. Zo moeilijk was dat niet, constateert de majoor terugkijkend. “Het mooie van deze collega’s is dat ze vanuit zichzelf al een enorme drive hebben. Ze accepteren niet dat ze door hun verwonding of aandoening in welk opzicht dan ook belemmerd zouden worden. Nee, dat is voor hen juist de stimulans, de trigger, om te laten zien dat het wel mogelijk is, dat het ze, om het zo te zeggen, tegen de verdrukking in wel lukt om dingen voor elkaar te krijgen die voor onmogelijk gehouden worden. Op sommige momenten moesten we ze zelfs fors afremmen om zeker te zijn dat ze niet geblesseerd raakten, - want sommigen trainden te hard.”

Bouwen aan een team Een absolute prioriteit genoot ook het gestaag bouwen aan het team. De sporters gaven aan waar hun persoonlijke doelstellingen lagen. Vanuit welke uitgangspositie ze naar die ‘einders’ toe werkten, waar en op welke momenten ze daarbij hulp konden gebruiken vanuit het team en van het kader. “Daar is

Interview F o r m i d a b e l e p r e s t a t i e D u t c h Te a m o p d e I n v i c t u s G a m e s i n O r l a n d o

ondervonden waardering en eerbetoon iedereen erg open in geweest”, benadrukt Pieter van der Peet, “dat gaf een heel open sfeer, een grote openheid waarin iedereen elkaar zoveel mogelijk heeft geholpen.” Maar dan is toch de vraag wat er van het noest opgebouwde team en teamgevoel rest nu iedereen weer zijn weegs is gegaan na terugkeer in Nederland. Hoe groot is de kans dat een en ander beklijft against all odds? Nou, levensvatbaar groot, is de stellige overtuiging van majoor Van der Peet. Iedereen blijft serieus werken aan de instandhouding van het momentum dat tijdens de Games nog meer aan kracht gewonnen heeft. Zo mochten de sporters waarderende woorden en lofprijzingen in ontvangst nemen van onder anderen de minister-president en de commandant Landstrijdkrachten. Dit na een heldenonthaal op Schiphol waarbij de Commandant der Strijdkrachten en opperofficieren van de diverse OPCO’s aanwezig waren. Maar van wezenlijk belang voor wat betreft het hoog houden van de teamspirit is de plenaire collectieve evaluatie die voor 18 juni op de agenda staat. “We gaan dan stevig met elkaar evalueren

want we willen dit zeker niet laten verwateren. Verder willen we elke maand een algemene training organiseren die voor alle sporters toegankelijk is. Vanuit die trainingen gaan we dan geleidelijk aan weer aspirant-deelnemers selecteren voor de komende Invictus Games die in september 2017 in Toronto, Canada, zullen worden gehouden. Op deze manier willen wij het momentum erin houden en verder uitbouwen. De sporters die er nu al bij zijn kunnen weer een bron van inspiratie vormen voor de mensen die in een nog vroege fase van herstel zitten. Dit zijn de rolmodellen, - ook binnen het Militair Revalidatie Centrum.”

Succes als stimulans Succes werkt aanstekelijk en is veelal een krachtige stimulans voor anderen. Dit geldt zeker ook voor het ongekende succes van Dutch Invictus Games Team. “Je ziet de aanloop van nieuwe sporters groeien, om het zo te zeggen. Je merkt bovendien dat de mensen die er in Londen in 2014 bij waren nu een soort coachrol aan het vervullen zijn ten opzichte van de nieuwkomers”, aldus sportofficier majoor Pieter van der Peet chef d’équipe van het Dutch Invictus Games Team 2016.

ACOM Journaal digitaal Elke maand ACOM Journaal (AJ) digitaal in uw mailbox? Of toch liever de papieren versie op de deurmat? De keus is aan u! Laat het ons weten en vanaf de volgende maand krijgt u uw eigenste maandblad in het format van uw keuze. Waarom wij dit doen? Omdat steeds meer ACOM-leden vragen om hun maandblad in digitale vorm nu ze snel (mobiel) online (kunnen) zijn met smartphone, tablet, laptop of pc. Maar het gaat ze niet alleen om de informatiesnelheid maar ook om het milieu en duurzaamheid, zaken die ook voor ons van vitaal belang zijn.

Eenvoudig overstappen Geen misverstand overigens. Wij dringen u niets op! Nee, we geven u een extra keus: digitaal of papier. Dat kan heel eenvoudig. Geef ons uw naam, registratienummer en e-mailadres door via [email protected] , of WhatsApp/SMS naar 06 10 719 769.

AJ, en nog veel meer, is nu al digitaal te lezen via de ACOM app (downloaden in Google Play of App Store). Maar wie persoonlijk de digitale versie van het bondsblad wil, krijgt het bestand elke maand in de mail.

Gedrukte versie blijft bestaan Leden die sowieso geen papieren post meer willen van de bond krijgen desgewenst alles digitaal. Dat wil zeggen nieuwsbrieven en alle documentatie van Defensie die we nu ook al aanbieden. ACOM Journaal in de gedrukte versie blijft bestaan. Als u niets doet blijft u het ‘papieren’ AJ in de bus ontvangen.

7

Boot’s Echtscheidingsbemiddeling ( ‘Een scheiding brengt naast veel emoties, ook diverse financiële en gerechtelijke gevolgen met zich mee. Dankzij deze complete bemiddelingsservice kunnen we nu elk onze eigen weg gaan.’)

Boot’s Echtscheidingsbemiddeling: goed snel en betaalbaar. De professionele partij bij de afwikkeling van een echtscheiding.

> De voordelen: • Een vaste contactpersoon • Betrouwbare, gespecialiseerde partners • Een kwalitatief goede werkwijze • Een vlotte gang van zaken • Een vaste lage prijs • Een correcte afwikkeling voor alle betrokkenen

acom boot boot acom

acom Wilt u kennismaken met Boot’s Echtscheidingsbemiddeling: bel 0162 454 825 of kijk op www.boot-verzekeringen.nl

MERKSTENEN

Vader- en Veteranendag Voor Willem Fredrik Boersma - 28.06.29.511, m’n vader Mijn vader werd geboren op 29 juni 1928 in Den Haag. Onlangs kreeg ik de foto met de doorwading van een kali in handen. Mijn vader is de jongen links op de foto. Wie is de andere jongen, met de bril? Ik ben benieuwd of hij nog leeft. Het is bijna juni als ik dit artikel schrijf. Juni, de maand van Vaderdag en Veteranendag, 29 juni. Toevallig ook de verjaardag van mijn vader. Zo maar wat aanleidingen om op hem te focussen.

Respectvol eerbetoon Het voelt wat ongemakkelijk, over hem schrijven. Er zijn zoveel dingen die wij tweeën niet tegen elkaar hebben gezegd. Waarom nu wel in het openbaar het over hem hebben? Ik heb hem nooit op veel opwinding kunnen betrappen als het ging om iets als Vaderdag of veteranencontacten. Maar toch schrijf ik dit stuk als een respectvol eerbetoon. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat hij als tiener in Den Haag. Toen het begon was hij 11 en aan het einde 16 jaar. De hongerwinter in Den Haag overleven is survival, lijkt me. Is hij daardoor getraind om later andere shit in het leven bijna stoïcijns te ondergaan? Enkele jaren later zou hij nog eens door zo’n survivalmolen gaan. Na de Mulo in oorlogsuitvoering ging hij naar de HBS en in 1948 kwam hij op voor zijn nummer in Bergen op Zoom. Het rook daar naar spiritus van de fabriek, dat wist hij nog wel. Geur blijft lang hangen. Een kapstok van herinneringen. Op 16-2-’49 vertrok hij als sergeant der infanterie met het 423e bataljon naar Oost-Java, aan boord van de “Waterman”.

Band of brothers Het bataljon verloor negen collega’s in de ruim anderhalf jaar.

Ik ben eens met pa bij het monument in Roermond geweest, waar de namen van de negen collega’s vermeld staan. Later is hij er nog eens geweest. De foto is door Auke genomen, die vertelde, dat het ontroerend was hoe hij met zijn hand over de letters van de namen ging. Mooi om te horen, omdat hij de feeling van een ‘band of brothers’ eigenlijk nooit zo heeft verwoord. Waar gedenkplekken allemaal wel niet goed voor zijn. Mijn vader heeft over zijn militaire jaren weinig ter sprake gebracht. Ook niet toen ik vanaf 2001 bij Defensie ging werken als legerpredikant. Voor geestelijk verzorgers is het gesprek het belangrijkste wapen. Maar wij wisselden mondjesmaat uit. Soms komt er een dwaalgedachte voorbij, dat ik deze job onbewust mede heb opgezocht om met zijn werkelijkheid in contact te komen.

later nog. Ik denk nu eigenlijk, dat hij nog veel meer militair in zich had dan hij liet blijken.

9

Links: Willem Fredrik Boersma

‘Last Post’ op papier

Gekke aantrekkingskracht Maar er is meer natuurlijk. Een gekke aantrekkingskracht. Van reizen, van techniek, van kameraadschap. Je verandert door wat je meemaakt. Misschien wel haat en liefde tegelijk omdat er ook zo veel wordt ingeleverd, gemist. Het geeft veel en het neemt veel. Pa koketteerde niet met het militaire verleden en klaagde er ook niet over. Hij was gewoon verder gegaan met leven, nadat hij als 22-jarige was teruggekomen. Hij ging naar de HTS elektrotechniek studeren. Ik herinner me nog wel, dat mijn vader thuis regelmatig push ups deed, jaren

Mijn vader overleed 20 april 2016. Bij zijn begrafenis is net zo weinig over oorlog en missie gezegd, als hij zelf doorgaans deed. Daarom vond ik het wel mooi dat twee van mijn collega’s aanwezig waren in uniform. Onbedoeld toch ook een klein eerbetoon aan de militair in mijn vader. Hij heeft zijn missie niet met zijn leven hoeven bekopen, zoals vele anderen die op ‘de Oude Toren’ begraven liggen. Maar hij heeft wel veel gegeven van zichzelf en op een cruciale leeftijd. Hij was er stil over. Zo stil is ook deze ‘Last Post’ op papier. Van Mark Johan, 61.03.31.661, zoon, [email protected] / [email protected]

MEDEZEGGENSCHAP

Reorganisatie, ondersteuning vanuit Reorganisaties: Ze blijven lastig en taai. Denk je net dat je de belangrijkste aandachtspunten op een rij hebt, blijkt dat toch wat zaken over het hoofd zijn gezien. Informeren en betrekken MC Vanaf het begin van het denken over het eventueel reorganiseren van de eenheid is het HDE verplicht de medezeggenschap te informeren en te betrekken. Waarom? Omdat de medezeggenschap de werkvloer vertegenwoordigt. Omdat de werkvloer voor draagvlak voor de reorganisatie kan zorgen. En ook omdat de mensen van de werkvloer de taken tot nu toe uitvoeren en precies kunnen vertellen hoe dat gebeurt en hoe die uitvoering van taken beter georganiseerd kan worden.

10

Elke reorganisatie is uniek. Elke eenheid en nieuw te vormen eenheid heeft haar eigen samenstelling en wijze van werken. Daarom blijft elke reorganisatie, buiten het volgen van de regels voor het overleg, haar eigen aandachtspunten houden.

De kern: informeren en overleggen Wat het allerbelangrijkst is voor een succesvol reorganisatieproces ligt voor de hand: elkaar op de hoogte brengen en houden, en overleggen met elkaar. Omdat dat van oudsher noch binnen Defensie, noch erbuiten, een gewoonte was, is regelgeving opgesteld om ervoor te zorgen dat de overlegpartijen bekend zijn en de regels waaraan moet worden voldaan. Gaandeweg wordt het overleg steeds meer vanzelfsprekend zodat uiteindelijk de reorganisatieregels in een la kunnen verdwijnen. De partijen praten dan op grond van wederzijdse waardering en respect met elkaar over in welke grootte en vorm de eenheid de toegewezen taken het beste kan gaan uitvoeren. Dat tijdperk hebben wij nog niet bereikt. Toch is het goed de reorganisatieregels wat meer los te laten en als vangnet te zien. De regels zijn voor het geval er onenigheid ontstaat tussen de

partijen. Dan volgt een geschillenprocedure.

De twee producten: beleidsvoornemen en reorganisatieplan Er zijn twee producten die opgeleverd moeten worden tijdens een reorganisatietraject. • De eerste is het beleidsvoornemen om te gaan reorganiseren. In het beleidsvoornemen wordt aangegeven wat het doel is van de reorganisatie, de redenen waarom gereorganiseerd gaat worden, wat de randvoorwaarden zijn en de tijdspanne van het traject. Tevens wordt aangegeven welke eenheid of eenheden daarbij betrokken zijn. Zijn er meer eenheden betrokken dan wordt een instellingsbeschikking voor een Tijdelijke Reorganisatie Medezeggenschapscommissie (TRMC) als bijlage bij het beleidsvoornemen gevoegd. • Het tweede product is het reorganisatieplan. Worden het hoofd diensteenheid (HDE) en de medezeggenschap hier niet over eens dan volgt een geschil. Pas na het geschil kan, meestal na hernieuwd overleg en pas na uiteindelijke overeenstemming tussen HDE en MC het reorganisatieplan vastgesteld en vervolgens uitgevoerd worden.

Verderop in het proces als het HDE na overleg met meerdere spelers waaronder de MC tot een concept Reorganisatieplan is gekomen, moet deze dat plan officieel voorleggen aan de MC. De MC heeft dan in de regel zes weken om een advies uit te brengen, tenzij de MC een langere periode bedingt of aangeeft dat ze korter nodig heeft voor het opstellen van een advies. Is het advies positief dan kan voor wat betreft HDE en MC het reorganisatietraject verder.

Dan komen de bonden in beeld voor het controleren van het personele traject. Vanaf het implementeren van de reorganisatie is de TRMC ontbonden en moet een misschien wel nieuw op te richten medezeggenschap het overleg voeren over de uitvoering van de reorganisatie. Dat betekent dat een TRMC het hele reorganisatietraject tot dan toe goed zou moeten documenteren. En zo

MEDEZEGGENSCHAP

andere eenheid en implementatietraject mogelijk zouden de leden van de ontbonden TRMC de (eventueel) nieuwe MC moeten bijpraten over de afspraken over de eenheid en uitvoering van de reorganisatie.

Nieuw punt: ondersteuning aanvragen bij ander onderdeel Wat nieuw is in reorganisaties is dat eenheden werkzaamheden die tot dan altijd door de eigen mensen werden gedaan, na de reorganisatie aangevraagd moeten worden bij een andere eenheid. Te denken valt aan chauffeurswerkzaamheden die vanaf de reorganisatie bij de Defensie Verkeers- en Vervoersorganisatie (DVVO) moeten worden aangevraagd, of constructiewerkzaamheden die bij de Genie moeten worden aangevraagd. Door het niet meer zelf doen van die zaken kan een eenheid zich op zijn kernactiviteiten concentreren. Dat is dan ook prima. Wel levert het een nieuwe taak op die terug te vinden moet zijn in het reorganisatieplan.

De functionaris voor het vragen van ondersteuning Er moet een functionaris zijn die zich bezighoudt met de aanvragen van ondersteuning bij (in het voorbeeld) DVVO en de Genie. Die functionaris moet weten hoe lang van te voren een aanvraag ingediend moet worden en wat er allemaal bij komt kijken. Deze taak moet echt omschreven staan. En zoals dat bij alles het geval is, is maar één functionaris die dit in zijn/haar pakket heeft, géén functionaris. Er moeten meerdere functionarissen zijn met die aantekening zodat bij vakantie, ziekte en andere afwezigheid de taak binnen de eenheid nog steeds wordt uitgevoerd.

Een garantie of dienstverleningsovereenkomst Bij het reorganisatieplan moet eigenlijk een dienstverleningsovereenkomst zitten waarbij aangegeven wordt wat de regels zijn bij het aanvragen en verkrijgen van ondersteuning. Is de kernactiviteit van de eenheid afhankelijk van de ondersteuning vanuit een andere eenheid dan is zo’n dienstverleningsovereenkomst cruciaal. Voor een MC die in een reorganisatie-

overleg zit waar dat laatste het geval is, is het van belang de garanties voor de tijdige ondersteuning zwart op wit te kunnen hechten aan het reorganisatieplan voordat de MC daar een advies over geeft. Tenslotte kan de nieuwe eenheid haar taken niet doen als de ondersteuning niet tijdig wordt geleverd.

Implementatieplan En dan is het tijd voor het uitvoeren van de reorganisatie. Gaat het om een reorganisatie waarbij de eenheid over het hele land verspreid is, dan is het verstandig op dat punt goed te kijken naar het implementatieplan. Op het moment dat de MC haar goedkeuring aan het plan gegeven heeft, duurt het nog een tijdje voordat de functionarissen op hun al dan niet nieuwe functie en/of oude of nieuwe locatie zitten. Met die tijd moet rekening worden gehouden in het implementatieplan. In de tussenliggende tijd moeten werkzaamheden ook verricht worden. Is de verwachting dat vacatures zich concentreren op een bepaalde plek dan moet de mogelijkheid zijn om over te gaan op inhuur of voor een andere oplossing gezorgd zijn. Is er sprake van nieuwe appara-

tuur die voorwaarde is voor het kunnen uitvoeren van taken, dan zou die apparatuur al klaar moeten staan en moeten werken voordat de mensen overgaan. De ervaring leert dat dat laatste niet altijd het geval is. Een beetje flexibiliteit zit er misschien wel in maar meer ook niet. Neem het voorbeeld van de tandarts die in een mobiele unit naar de eenheden gaat waar een tandarts in geen velden of wegen is te bekennen. Als die mobiele unit er niet is, kan de tandarts zijn/haar functie op die locatie niet uitoefenen. Is er veel nieuwe huisvesting nodig bij de nieuwe eenheid en wordt die pas opgeleverd nadat de reorganisatie al uitgevoerd is, dan moet vervangende huisvesting geregeld zijn. Zo zijn er zaken die uiteindelijk wel goed komen, maar waar toch over de invulling van de ‘tussenliggende tijd’ gesproken moet worden met de medezeggenschap.

Neem dus de tijd die nodig is Onze laatste tip aan de medezeggenschap is: Neem gezien alle belangrijke zaken in de verschillende fases van het reorganisatietraject dan ook de tijd. • Neem de tijd die nodig is om de reorganisatie te overzien, om de nieuwe eenheid vorm te geven, maar ook om het overgangstraject, de implementatie, goed voor te bereiden. • Ga naar de achterban, de collega werknemers, en vraag wat hun visie op de plannen is en zeker ook of er zaken over het hoofd zijn gezien.

Overzicht MC-verkiezingen Defensie-

Eenheid

onderdeel



CLAS

11 Geneeskundige

Verkiezingen

Opgeven voor



Compagnie AMB

28 juni

Gesloten

CLAS

EODD kiesgroep Marine

5 juli

Gesloten

CLAS

Staf HQ 1st GNC

7 juli

Gesloten

CLSK

AOCS NM

6 juli

Gesloten

CZSK

NLBEOPS

4 juli

Gesloten

CDC

Eerstelijns 1 september

18 juli

Eind september

20 juni



Gezondheidszorg Bedrijf

CDC

Ondersteuningsgroep &



Kabinet

11

SOD Uit het overleg

Over versterking positie instituut HDP en uitvoering van ‘aangehouden’ reorganisaties Er is veel te melden uit het overleg en dienaangaande zullen we, als altijd, een aantal zaken selecteren die we in dit artikel naar voren willen laten komen.

Altijd een lastige keuze, er gebeurt veel op de diverse overlegtafels en het is dan ook altijd een uitdaging om een keuze te maken. Elke lezer zal immers een bepaald gebied hebben waar de interesse naar uitgaat en er is geen kok die kan koken naar alle monden.

Versterken positie HDP

12

Laten we beginnen met een langlopende issue. Er is op 24 mei jl. in de werkgroep Algemeen Personeelsbeleid (AP) wederom gesproken over de evaluatie van het “Rapport De Veer” zoals deze is uitgevoerd door de Commissie Van Ede. Dit liep uiteindelijk al (te) lang en stond dus hoog op de agenda. In de vergadering is dan ook een aantal afspraken gemaakt die bij zouden moeten dragen aan het versterken van de positie van de HDP (als instituut). Hierdoor is in ieder geval duidelijk geworden dat op bestuurlijk vlak geformaliseerd wordt dat de HDP de regievoerder is van het personele functiegebied en als zodanig functionele aanwijzingen kan geven. Ook komt de HDP in de bestuursraad van Defensie. Uiteraard zijn er nog meer afspraken gemaakt maar voor de echte liefhebber stellen we dan voor om het verslag van deze vergadering op te vragen.

Onwenselijke situatie De eerstgenoemde aanbeveling, inclusief zaken daar omheen, is echter wel van groot belang omdat dit impliceert dat er nu gesproken kan worden over minimaal een tweetal reorganisaties die hierdoor een tijdje ‘on hold’ stonden. Het gaat dan om de reorganisatie van de bestuursstaf en de reorganisatie van de Doorontwikkeling Divisie Personeel & Organisatie Defensie (DPOD). Zo lang immers niet duidelijk was hoe de uiteindelijke belegging van taken zou worden overeengekomen was het niet wenselijk om deze reorganisaties voort te zetten. Dit zou immers impliceren dat voordat deze reorganisaties daadwerkelijk zouden worden uitgevoerd er al

weer nieuwe wijzigingen zouden moeten worden doorgevoerd. In een Defensie-organisatie waarvan wij veelvuldig vernemen dat men “reorganisatie-moe” is dit dus een onwenselijke situatie. Uiteraard zijn er nog verschillende punten aangaande deze reorganisaties die nog besproken moeten worden, maar daar kunnen nu in ieder geval stappen worden gezet.

Eventueel hernieuwd overleg In lijn met voornoemd onderwerp is in dezelfde vergadering gesproken over verschillende nota’s van diverse OPCO’s aangaande personeelsmaatregelen. Een eerder al ingetrokken nota van de CLAS over “zweven”, een nota van CZSK over een “voordeurconstructie” en een nota van de KMar over tekorten op korte termijn en een aantal (al dan niet creatieve) oplossingsrichtingen om dat enigszins op te lossen. Laten we allereerst duidelijk zijn, dit waren voorbeelden, er zijn veel meer voorbeelden aan te halen. Eén ding was heel helder, de afspraken over de rechtspositie van het personeel worden gemaakt tussen (een vertegenwoordiger namens) de minister en de centrales en alle OPCO’s (en andere Defensieonderdelen) dienen zich daaraan te houden. Mocht men in de praktijk tegen praktische (waaronder OPCO-specifieke) problemen aanlopen dan kunnen die punten, door tussenkomst van de voorzitter van de werkgroep AP, aangedragen worden voor hernieuwd overleg. Als daar nieuwe (al dan niet OPCO-specifieke) afspraken worden gemaakt, gelden die vanaf dat moment, tot dat moment gelden altijd de “oude” afspraken. Mocht u twijfelen of u wel in lijn met de gemaakte rechtspositionele afspraken behandeld wordt, of als er verwezen wordt naar een afwijkende nota, schroom dan niet om uw bond op de bekende wijze te benaderen.

algemeen Gemechaniseerd bataljon oefent noodgedwongen ‘te voet’ voor optreden

‘Krijgsmacht niet in staat om Nederland adequaat te verdedigen’ Defensie kan niet meer voldoen aan haar meest fundamentele doelstelling namelijk “de verdediging van het eigen en bondgenootschappelijk grondgebied, inclusief de Caribische delen van het Koninkrijk”. De afgelopen jaren is immers de inzetbaarheid van de krijgsmacht afgenomen, meldt de minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert in (een bijlage van) het Rijksjaarverslag 2015 van Defensie. Diverse eenheden zijn niet volledig operationeel gereed. Haaks hierop staan de verwachtingen van de NAVO voor wat betreft de bijdrage van Nederland, die juist zijn toegenomen. Met name een groot deel van de eenheden van de land- en luchtstrijdkrachten schiet ernstig te kort als het gaat om de gereedheidsdoelstellingen. “Binnen de landmacht concentreren de problemen zich bij de eenheden gericht op de grondgebonden luchtverdediging en bij de zogenoemde combat service supporteenheden (waaronder de eenheden die verantwoordelijk zijn voor het transport)”, aldus de Algemene Rekenkamer1 in haar Verantwoordingsonderzoek naar aanleiding van het jaarverslag van Defensie. Overigens haastte de minister zich de schrille klanken van de alarmsirene die zij eigenhandig in werking had gesteld enigszins te dempen. In haar schriftelijke ‘Reactie op conceptrapport Verantwoordingsonderzoek 2015’ liet ze de president van de Rekenkamer weten: “Alvorens er onbedoeld een verkeerde indruk wordt gewekt, hecht ik eraan om te benadrukken dat het niet volledig voldoen aan de inzetbaarheidsdoelstellingen dan wel het halen van die inzetbaarheidsdoelstellingen met beperkingen, nadrukkelijk niet betekent dat we niet meer in staat zouden zijn om het Nederlandse en het bondgenootschappelijke grondgebied te verdedigen.”

13

Roofbouw op organisatie In een toelichting op de resultaten van het Verantwoordingsonderzoek, constateerde drs. Arno Visser, de president van de Algemene Rekenkamer, dat “Defensie nog steeds een niet vol te houden wissel op zichzelf trekt” waardoor er “roofbouw op de organisatie (wordt) gepleegd.” Volgens Visser is er “te weinig materieel beschikbaar en steeds meer eenheden kunnen de noodzakelijke opleidings- en trainingsprogramma’s niet volledig doorlopen. Dit is een zorgwekkende situatie, zeker nu de internationale veiligheidssituatie is verslechterd.” Afgaande op eerdere jaarverslagen van Defensie concludeert de Rekenkamer dat er voor wat betreft de afnemende inzetbaarheid van de krijgsmacht(onder)delen sprake is van een trend. Voor de al bijna traditioneel geworden problemen bij Defensie haalt de Rekenkamer andermaal de eerder voorgestelde oplossing uit haar arsenaal: De minister dient de

1

De Algemene Rekenkamer doet ieder jaar onderzoek naar de verantwoording van ministers. De volgende vragen staan daarbij centraal:



• heeft het beleid de gewenste resultaten?



• zijn de zaken goed geregeld op het departement?



• wordt het geld besteed volgens de regels?

Op basis van die vragen schetsen wij een beeld van hoe het departement ervoor staat. Wij presenteren onze wettelijke oordelen over de financiële informatie en de beleids- en bedrijfsvoeringsinformatie in het jaarverslag. Daarnaast geven wij een oordeel over de bedrijfsvoering. (Bron: Algemene Rekenkamer)

A lgemeen

Drs. A.P. Visser, president van de Algemene Rekenkamer

14

organisatie op orde te brengen maar ze moet bovenal een betere balans zien te vinden tussen de ambities en het beschikbare budget. Maar, waarschuwen de controleurs van de overheid, “de realisatie van de defensiedoelstellingen zal echter pas duurzaam verbeteren als er méér verandert. Defensie moet scherper keuzes maken en gerichter en zakelijker gaan werken aan het verhogen van de gereedheid van eenheden en aan de benodigde innovatie”, maant de Rekenkamer. Militairen moeten kunnen rijden, vliegen en varen om te kunnen oefenen “voor als het er écht om gaat. Wij constateren helaas dat de operationele gereedheid van de krijgsmacht dit jaar verder is afgenomen”, aldus de president van de Algemene Rekenkamer. In 2015 vermocht slechts 59% van de eenheden de gestelde operationele doelen te behalen. Gezien tegen de mondiale achtergrond van “een groeiende diversiteit aan dreigingen en crises” is de afnemende inzetbaarheid van de krijgsmacht “een zorgwekkend gegeven. Doordat minder krijgsmachteenheden voldoen aan de gereedheidsdoelstellingen, kan Nederland minder snel inspelen op nieuwe dreigingen. Ook kan Nederland een kleiner scala aan missies aan en deze missies minder lang volhouden. (-) Gezien de veiligheidssituatie moet de krijgsmacht sneller, zelfstandiger en in een hoger geweldsspectrum tot inzet kunnen overgaan dan waartoe zij op dit moment in staat is.”

Materieeltekorten en -problemen Dat de operationele gereedheid van de eenheden steeds minder wordt is in belang-

rijke mate toe te schrijven aan “veel materieel (dat) niet (tijdig) beschikbaar is, bijvoorbeeld doordat het voor onderhoud langdurig uit de roulatie is”. Daarbij is sprake van een op den duur funest ‘kannibalisatieproces’ waarbij onderdelen van (nog) functionerend materieel wordt gebruikt om ander rijdend of vliegend materieel in bedrijf te houden. Toch bleken ook de technici en monteurs die met kunsten vliegwerk het materieel aan de praat proberen te houden niet te kunnen heksen. Op een gegeven moment stond alles stil en zag een gemechaniseerd bataljon dat zijn voertuigen had moeten inleveren en sindsdien zonder (vervangend) transport zat, zich genoodzaakt “tot het trainen voor optreden te voet”. Materieel dat wel voor dienst beschikbaar is wordt met voorrang ingezet bij missies. Gevolg hiervan is dat er veel eenheden te weinig functionerend materieel voorhanden hebben ten behoeve van de reguliere en noodzakelijke trainingen. De materieeltekorten en -problemen als gevolg van gebrekkig of geen onderhoud zijn bepaald geen nieuw fenomeen voor de krijgsmacht. Maar volgens de Rekenkamer wordt Defensie in dit geval genekt doordat er geen sprake is van een goede langetermijnplanning voor het onderhoud van materieel en dat veel reserveonderdelen niet altijd aanwezig zijn. “Omdat het Ministerie van Defensie traag, zonder prioriteiten te stellen en onvoldoende gecoördineerd werkt aan verbeteringen van de inzetbaarheid van het materieel, kwalificeren wij de problematiek rond de logistieke keten van reserveonderdelen dit jaar als een ernstige onvolkomenheid”, oordelen de controleurs van de overheid streng. In haar ‘mea culpa’ beloofde minister Hennis “de inspanningen ter verbetering van de inzetbaarheid van het materieel (te) bundelen en onder te brengen in één plan van aanpak met hoge prioriteit en met actieve betrokkenheid van alle defensieonderdelen.” Ook werd, in samenwerking met het ministerie van Financiën, de instelling aangekondigd van een “Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) naar de operationele gereedheid.” De realisering van de gewenste verbeteringen zal echter, waarschuwde Hennis, tijd vergen. “Het zal dus nog enige jaren duren alvorens de materiële gereedheid op het gewenste niveau is.”

Aanzienlijke onbalans in organisatie Het ministerie wordt hard op de vingers getikt omdat het al die jaren de krijgsmacht heeft opgezadeld met “eenzijdige bezuinigingen”. Ten faveure van de instandhouding van “zo veel mogelijk gevechtskracht (oftewel operationele capaciteit)” werd in opeenvolgende bezuinigingsrondes meer of minder fors gesneden in “ondersteunende capaciteit, zoals gevechtsondersteunende eenheden, transportcapaciteit, staven van krijgsmachton-

A lgemeen derdelen en IT-capaciteit.” Met als gevolg “een aanzienlijke onbalans in de organisatie de inkoopcapaciteit van het departement is niet toereikend om geplande investeringen op tijd te realiseren, de staven van de krijgsmachtonderdelen zijn te klein om het onderhoudsproces goed te organiseren en op het terrein van de IT is sprake van veel achterstallig onderhoud. (-) Om te kunnen beschikken over een moderne krijgsmacht zal Nederland niet alleen moeten werken aan het verbeteren van de gereedheid (en dus aan het onderhoud van materieel), maar ook aan het tijdig vervangen en vernieuwen van materieel.” Maar ook daar wringt de schoen bij Defensie. De Rekenkamer concludeert dat “benodigde investeringen voor het vervangen van bestaande wapensystemen te laag zijn geraamd. Het huidige investeringsbudget van Defensie is waarschijnlijk niet toereikend om de huidige wapensystemen te kunnen vervangen en waar nodig te vernieuwen.”

Scherpe keuzes nodig En andermaal luidt de bottom line dat “realiseren van de huidige ambities die Nederland heeft met de krijgsmacht met het huidige Defensiebudget niet mogelijk (is).” Maar met louter extra geld zijn de problemen (ook) niet op te lossen. Daarvoor zijn, meer dan nu het geval is, “scherpe keuzes” nodig om “én de gereedheid te vergroten én in voldoende mate te innoveren.” Voorrang heeft, uit de aard der zaak, verbetering van de gereedheid van eenheden die hoogstwaarschijnlijk in de komende jaren zullen worden ingezet “afgaand op een analyse van de veiligheidssituatie en internationale toezeggingen.” De huidige onbalans tussen ambities en mogelijkheden waarmee Defensie worstelt vergt volgens de Algemene Rekenkamer “een hernieuwd middellangetermijnperspectief” waarbij geborgd is dat de organisatie in haar totaliteit zodanig kan functioneren dat de (bij)gestelde ambities ook realiseerbaar zijn. Van belang is in dit verband dat de minister van Defensie als uitgangspunt hanteert: • een toekomstvisie op de gewenste operationele capaciteiten; • gericht nagaat wat nieuwe dreigingen en nieuwe technologieën betekenen voor de benodigde capaciteiten; • bewaakt dat de ondersteunende capaciteiten in balans zijn met de operationele capaciteiten; • niet alleen de benodigde materiële uitgaven in beschouwing neemt, maar ook de benodigde personele uitgaven.

Onthutsend Het weekblad Elsevier (19-05) vindt het onthutsend dat de discussie op het Binnenhof niet gaat om de bekentenis van de minister van Defensie dat de krijgsmacht zich niet (meer) adequaat kan kwijten van haar primaire

taak: de verdediging van het eigen en bondgenootschappelijk grondgebied. “De discussie op het Binnenhof ging (-) over de melding van de Rekenkamer dat Defensie er administratief een zootje van maakt. (-) De grootste schande zijn niet die administratieve tekorten. Veel erger is dat een landmachtbataljon besloot om maar te gaan lopen. Er was geen rijdend materieel meer. Alles stond stil. PvdA-minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën zei dat je administratieve tekortkomingen niet oplost door ‘er meer geld tegenaan te gooien’. Dat klopt, maar die oneliner ging voorbij aan de oorzaak van de problemen”, aldus politiek commentator Eric Vrijsen. Zijn collega Alexander Weissink van Het Financieele Dagblad (21-05) schreef sarcastisch dat “politiek opportunisme de grootste bedreiging (vormt) voor de verdediging van ’s lands grondgebied”. Defensie is al sinds jaar en dag “een stiefkind in politiek Den Haag. Jan soldaat is een sluitpost bij de verdeling van het geld. En bij bezuinigingen zijn de mannen en vrouwen in uniform als eerste de klos. (-) De militair is verworden tot het lachertje van de samenleving. Sinds de opschorting van de dienstplicht twintig jaar geleden is de solidariteit met de zestigduizend overgebleven beroepssoldaten ver te zoeken. Zo bleek wel toen enkele maanden geleden bekend werd dat de landmacht bij gebrek aan munitie ‘pang pang’ moet roepen tijdens o ­ efeningen. Hilariteit alom.” Op en rond het Binnenhof nam “het betere acteerwerk” terstond een aanvang. “Kamerleden veinsden geschokt te zijn en de media reageerden met ontsteltenis. Hoe is het mogelijk nu de bedreigingen ten oosten en zuiden van Europa zo hoog oplopen, klonk het.” Maar niet zodra de camera’s en de microfoons waren opgeborgen of de gebruikelijke laconieke houding overheerste weer. “Ach, die Russen komen toch nooit tot aan onze landsgrenzen, valt te beluisteren. En Isis loopt inmiddels op zijn laatste benen. Wat dat betreft is er weinig geleerd van de jaren dertig van de vorige eeuw”. Aldus Het Financieele Dagblad. Zie ook p. 19

15

IGK

IGK trekt ten strijde tegen bureaucratie Vertrouwen dat in slakkengang komt aangekropen vertrekt, daartoe uitgelokt en aangespoord, met de snelheid van een F-35 ‘joint strike fighter’. Het is een beeld dat als het ware in alle pixels opgaat voor het (militair) personeel van Defensie. In een video-toelichting op het Jaarverslag 2015 constateert de Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht (IGK) luitenant-generaal Bart Hoitink een wat toenemend zelfvertrouwen bij veel medewerkers “na de grootste reorganisatie ooit in 2011”. Om daar in een adem de waarschuwing aan toe te voegen dat het hier niet het vertrouwen in Defensie of in de politiek betreft maar “echt het vertrouwen in zichzelf (-) en de ontwikkelingen die de mensen zelf door kunnen maken. Dat is langzaam aan het stijgen.” Maar er zijn tal van beren op de weg in de vorm van “bedreigingen waar Defensie klaar voor moet staan”. Want ook dit jaar zal de broekriem moeten worden aangehaald en de IGK laat weten zich zorgen te maken “wat dat doet met ons personeel”.

16

Personeel trots en gemotiveerd Toch verheelt luitenant-generaal Hoitink niet dat “terugkijkend op 2015 in eerste instantie een voldaan gevoel (geeft). Voldaan, daarmee bedoel ik dat ik de tijd heb gehad om alle mensen te bezoeken, zowel in het uitzendgebied als hier in Nederland.” En in binnen- en buitenland, op de kazernes en andere Defensielocaties in Nederland alsook in de bezochte missiegebieden, mocht de IGK militairen en burgermedewerkers ontmoeten “die zeer gemotiveerd aan de slag gaan”. Neem bijvoorbeeld de eenheden in Mali waar Hoitink in november vorig jaar op werkbezoek was. “Het uitermate professionele optreden en de geestdrift die daarbij steeds weer aan de dag worden gelegd, benadrukken de kwaliteit en de inzetbereidheid van onze militairen. Bij al mijn werkbezoeken merk ik dat ons personeel buitengewoon trots en gemotiveerd is om de bijdrage die Nederland wil leveren aan een betere wereld, om te

zetten in daden. Onze mannen en vrouwen willen wel en zij bewijzen dat iedere dag: in Nederland en ver daarbuiten, op zee, op het land en in de lucht.” Maar behalve met “veel enthousiasme” werd de Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht/Inspecteur der Veteranen/Inspecteur der Reservisten op de werkvloer ook geconfronteerd met “kritische geluiden” die hem zorgen baren. “Mijn belangrijkste zorg is dat sommige bureaucratische processen de instandhouding van mens en materieel in het uitzendgebied dreigen te belemmeren. Het is van groot belang dat dit ook in Nederland wordt onderkend en dat men daar anticipeert op de gevolgen voor tweede- en derdelijns onderhoud of vervroegde vervangingsbehoeften.” Ik pleit er dan ook voor de commandant in het uitzendgebied zo goed mogelijk te ondersteunen in zijn rol en verantwoordelijkheid”, meldt de IGK aan de minister van Defensie.

Paarse krokodillen Een pleidooi dat bij Hennis mag rekenen op een welwillende receptie, - dat liet de minister in ieder geval weten aan de Tweede Kamer. In de brief waarmee het jaarverslag aan het parlement werd aangeboden luidde het namelijk onder meer dat “een bepaalde mate van ‘checks & balances’ functioneel is” maar dat dit “de organisatie en haar mensen (-) niet tot een te zware last (mag) worden.” Meer eenvoud in de besturing en de bedrijfsvoering heeft dan ook de volle aandacht van Defensie en wel “tot op het hoogste niveau”. Zo komt er “één overzichtelijk uniform en actueel mandaatbesluit” ter vervanging van 87 afzonderlijke besluiten. Maar ook een “vereenvoudiging van verwervingsprocedures voor alledaagse diensten en materialen (met een waarde tot €1.250).” Op deze manier moet de ophoping aan

‘paarse krokodillen’ (deels) ongedaan worden gemaakt. De IGK constateerde bij zijn werkbezoeken onder meer ook dat commandanten het belangrijk vinden om goed voor hun personeel te zorgen. Maar dat wordt hen, door het ontbreken van bevoegdheden, moeilijk zo niet onmogelijk gemaakt daaraan optimaal te voldoen. “Vooral uitvoerende commandanten geven aan dat zij door het (te ver) op afstand plaatsen van ondersteunende processen over onvoldoende bevoegdheden, middelen en/of instrumenten beschikken om voldoende effectief te zijn. Hun verzuchting, “ik moet een hoop, maar mag een beetje”, geeft hun schijnbare onmacht op treffende wijze weer. Vooral deze ontbrekende bevoegdheden leiden bij commandanten tot oneigenlijke werklast en negatieve energie die doorwerkt op de werkvloer.” Tegen deze achtergrond kondigt de IGK een nieuw themaonderzoek aan waarmee hij beoogt uitvoerende commandanten “handvatten te bieden bij het oplossen van problemen.”

Normalisering werkdruk Een “constante factor” die bij elk werkbezoek van de IGK meer of minder prominent aan de orde komt is “werkdruk”. Uit “een gevoel van loyaliteit en betrokkenheid” vindt men het moeilijk “om ‘nee’ te verkopen of om aan te geven dat grenzen benaderd dan wel overschreden worden. Daarmee is werkdruk niet alleen een kwestie van arbeidsplaatsen, maar ook van leiderschap als het gaat om het maken van keuzes en stellen van prioriteiten.” En of het nu komt door het gelijktijdig moeten voldoen aan oefenen, gereed stellen of, zoals in het geval van 11 Luchtmobiele Brigade, integreren met de Duitse Division Schnelle Kräfte (DSK), vaak ook in combinatie met een “te kleine staf”, er wordt een zware

1

https://www.defensie.nl/actueel/videos/2016/05/18/jaarverslag-igk-2015

2

Sinds 1945 kent de Nederlandse krijgsmacht een Inspecteur-Generaal: de IGK. Hij staat naast de militaire hiërarchie en heeft rechtstreeks toegang tot de minister

van Defensie. Deze positie garandeert zijn onafhankelijkheid. Hij heeft toegang tot alle delen van de Defensieorganisatie, is bevoegd om alle documenten in te zien en mag iedere vergadering bijwonen. Zo kan hij inhoud geven aan zijn vier hoofdtaken, waarbij de nadruk altijd ligt op de mens in de organisatie.

IGK ‘Het zelfvertrouwen bij het personeel is langzaam aan het stijgen’

en stroperigheid bij Defensie wissel getrokken op het personeel. Toch lijkt, aldus de Inspecteur, hier en daar “de werkdruk weer genormaliseerd”. Dat zou dan komen door “gewenning, betere rolneming en beter ingeregelde bedrijfsvoering”. Aan de andere kant is er op werkplekken werkdruk die het gevolg is van “een onduidelijke organieke belegging, te krappe organisatiesterkte (de numerus fixus) en onnodige bureaucratie. Een vaak gehoorde opmerking was dat men vindt dat het ambitieniveau de beschikbare capaciteit overstijgt. Werkdruk die wordt veroorzaakt door de teruggang in capaciteit, is vaak het gevolg van bezuiniging en reorganisatie.”

Kritische geluiden ‘Ein Herz und eine Seele’, ofwel koek en ei, is of lijkt het, door de bank genomen, bij 1 (GE/NL) Corps in Münster. Maar ook in Ulm en Ramstein, eveneens bij de oosterburen, kon de IGK waarnemen dat “men een goede balans heeft gevonden tussen werken en leven in het buitenland. Men heeft het goed naar de zin, sommigen ervaren het zelfs als ‘wonen in een ansichtkaart’.” Maar ook in dit welhaast paradijselijke milieu bleven kritische geluiden niet achterwege. Zo mist de ondersteuning volgens velen de menselijke maat. “Men verdwaalt vaak in de selfservice of loopt vast in (te) bureaucratische procedures. Andere veelgehoorde opmerkingen betroffen het functietoewijzingsbeleid in het buitenland, zoals het wel of niet verlengen op functie of een overplaatsing ‘buitenland-buitenland’. Sommigen ervaren een willekeur bij de toepassing van dit beleid.” Bovendien vinden veel mensen dat Defensie meer zou kunnen en moeten doen “met de kennis en ervaring die men in het buitenland heeft opgedaan.” Zorgen over het behoud van kennis en expertise worden overigens krijgsmacht breed gedeeld. Bij het Maritime Warfare Centre beluisterde de IGK dat specialismen (beter) behouden zouden moeten blijven “bijvoorbeeld door de commandant meer zeggenschap en invloed te geven op het gebied van functietoewijzing en loopbaanpaden.”

Borgen kennis Zo is bij de Defensie Materieelorganisatie veel deskundigheid, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid en milieu, verdwenen als gevolg van reorganisaties (in het verleden). “Dit maakt het moeilijk om gevoelige dossiers, zoals bijvoorbeeld de Chroom-6 kwestie, goed te adresseren. Bij de Sea Based Support Group van het Commando Zeestrijdkrachten speelt een vergelijkbaar gemis aan expertise op dit gebied. (-) Kennis, zowel in juridisch als in beleidsmatig opzicht over het onderwerp ‘milieu’ is om die reden bijvoorbeeld schaars geworden. Aan verzoeken om advies kan niet altijd meer worden voldaan.” Nog een ongewenst neveneffect van de reductie in arbeidsplaatsen “is bovendien dat veel van het collectieve geheugen verloren gaat en ook zorgvuldige archivering onder druk komt te staan. Die kwetsbaarheid bij ‘milieu’ is symptomatisch voor andere beleidsterreinen, zoals verwerving en vastgoed. (-) Communis opinio is dat met dit ambitieniveau er gewoonweg meer handen nodig zijn om het werk te doen.” De IGK pleitte er bij de Hoofddirecteur Personeel voor die (kostbare) kennis (meer optimaal) te borgen door deze bijvoorbeeld op een centrale plaats op te slaan en toegankelijk te maken.

Onduidelijkheden over loopbaan Bij zijn werkbezoeken werd de IGK ook veelvuldig geconfronteerd met klachten van medewerkers, zowel militairen als burgers, die het heldere zicht op hun loopbaan verloren waren. Zo ontbreekt het bij de Defensie Materieelorganisatie aan “loopbaanbeleid voor burgermedewerkers” Met als gevolg geen loopbaanperspectief waardoor men zich (mede) “belemmerd (voelt) in de persoonlijke ontwikkeling”. Materiële en infrastructurele tekortkomingen vormen als het ware een ‘running gag’ in het kader van de werkbezoeken van de Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht. Het verslagjaar was daar geen uitzondering op. Volgens de IGK verloopt het behoeftestellingsproces traag. “De stroperigheid in

verwervingsprocessen kan een belemmering vormen voor de slagvaardigheid van operationele eenheden.” Een voorbeeld is de High Risk Beveiligingseenheid van de Koninklijke Marechaussee die, nog in de opbouwfase, al volop is ingezet, bij de beveiliging van bijvoorbeeld het hart van onze (parlementaire) democratie: het Binnenhof. “Tijdens een werkbezoek dat ik in oktober bracht, heb ik geconstateerd dat een belangrijk project vertraging heeft opgelopen vanwege regels van Europese aanbesteding.” (-) “Al eerder heb ik gewezen op het belang van een integrale benadering bij materieelprojecten, omdat tekortkomingen op het gebied van reservedelen of infrastructuur verstrekkende gevolgen kunnen hebben voor personeel en opleidingen. Bij het Land Training Centre heb ik geconstateerd dat technisch hoogwaardige onderwijsleermiddelen niet altijd deel uitmaken van het verwervingsproces.”

Stap terug gezet Voor wat betreft ‘veteranen’ (“jong en oud”) kijkt de IGK niet zonder tevredenheid terug op het verslagjaar. De aandacht voor deze categorie (oud-)militairen neemt (weliswaar mondjesmaat) toe en “erkenning en waardering, waar al vele jaren aan wordt gewerkt, heeft in 2015 weer een volgende stap gezet”. Dit geldt niet alleen voor de “oude veteraan” maar ook voor de jongere collega. Anders lijkt de ontwikkeling bij reservisten. In dat dossier is, meldt de IGK, in 2015 een “stap terug” gezet. Met name financiële ontwikkelingen bij de Landmacht hebben onder meer geleid tot het stopzetten van “de activiteiten rond reservisten (-). En dat is zonde omdat reservisten vaak de brug vormen tussen Defensie en de samenleving en tussen Defensie en werkgevers. Daar zullen we dit jaar hard aan moeten werken om dat vertrouwen terug te vinden”, aldus de Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht/Inspecteur der Veteranen/Inspecteur der Reservisten, luitenant-generaal Bart Hoitink zijn Jaarverslag 2015.

17

DFD-abonnement Helder, zeker en gemakkelijk

Als militaire professional wilt u zekerheid en duidelijkheid over al uw militaire- en privérisico’s. DFD biedt dit. Zoals u als militair wereldwijd onze veiligheid garandeert, zo biedt het DFD-abonnement in combinatie met het DFD MaatwerkPakket de zekerheid dat uw verzekeringen en overige financiële zaken altijd en overal in orde zijn. Alles onder één dak! Het DFD-abonnement biedt u de zekerheid van: • Onafhankelijk persoonlijk advies. • Advies bij u thuis, ook ‘s avonds en in het weekend. • Eén aanspreekpunt, 24/7 bereikbaar. • Maatwerk oplossingen voor uw beroeps- en privérisico’s. • Schadeverzekeringen zonder provisie. • Geen verrassingen. U weet precies hoeveel en waarvoor u betaalt. • Een vlotte schadeafwikkeling. • Gemak. U en uw thuisfront hebben er geen omkijken naar.

bron: ministerie van Defensie

18

DFD is klaar voor uw toekomst! Verzekeren • Hypotheken • Sparen Tel: (040) 20 73 100 • E-mail: [email protected] • www.dfd.nl

A lgemeen Pleidooi voor de ‘ambitieuze variant’ van een meerjarig Defensie Akkoord

Oud-NAVO-chef De Hoop Scheffer: ‘De luxe van nieuwe ‘verkenningen’ heeft u niet’ “Voor Defensie is het code oranje.” Stelde de gewezen secretaris-generaal van de NAVO en oud-minister van Buitenlandse Zaken, Jaap de Hoop Scheffer tijdens een hoorzitting van de Kamercommissie voor Defensie die zich liet informeren over meerjarige defensieplannen.

Volgens De Hoop Scheffer is de afgelopen jaren zo veel bezuinigd op Defensie dat er heel snel extra geld bij moet om de nationale veiligheid te kunnen blijven garanderen. Een overeenkomstige waarschuwing werd ook gehoord bij de andere deskundigen die waren uitgenodigd voor de hoorzitting.

Meerjarige defensieplannen De Defensiecommissie hoorde deskundigen op het gebied van (internationale) veiligheid en andere experts daartoe aangespoord door een motie van PvdA-Kamerlid Angelien Eijsink. De motie die in november 2015 kon rekenen op brede ondersteuning, roept de Kamer op na te gaan of Nederland zijn voordeel kan doen met meerjarige defensieplannen. Een concrete bedreiging voor de (mondiale) veiligheid zag men in de toenemende agressie in het gedrag van Rusland. Volgens deskundige Rob de Wijk van het HCSS (The Hague Centre for Strategic Studies) zijn de Russen “effectief in staat om de Nederlandse handelsroutes te onderbreken door hun militaire aanwezigheid in bijvoorbeeld de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. Dat is echt nieuw.” Onderzoekers Anne Bakker en Margriet Drent van Clingendael (Netherlands Institute of International Relations) schreven een rapport ‘Meerjarige Defensie Akkoorden in Nederland’ als “inhoudelijke bijdrage” aan de hoorzitting.

Termijn tenminste vijf jaar “Defensie is een kerntaak van de overheid en zou moeten kunnen rekenen op een redelijke termijn waarin beleid en budget verzekerd zijn. Nederland moet bovendien ook internati-

onaal een betrouwbare en voorspelbare partner zijn om optimaal te kunnen profiteren van internationale samenwerking. Een meerjarig Defensie Akkoord zou hier uitkomst kunnen bieden”, betogen de onderzoekers. Zo’n akkoord moet wel voldoen aan een aantal voorwaarden te weten: • Een brede politieke consensus over het ambitieniveau van de krijgsmacht, • Vertaling van het ambitieniveau in een budget en benodigde capaciteiten. “Voorkomen moet worden dat het akkoord door te veel compromissen leidt tot een weinig aansprekend of niet-richtinggevend resultaat.” Om de continuïteit van Defensie Akkoorden te kunnen waarborgen moet de duur van de akkoorden niet gekoppeld zijn aan een regeringstermijn. De gemaakte afspraken behouden dan voor een langere periode hun geldigheid. Volgens de opstellers van het rapport zou een eventueel akkoord een looptijd van tenminste vijf jaar moeten hebben “om voldoende stabiliteit en een solide planningsbasis” te kunnen bieden. Een langere termijn, van bijvoorbeeld zes jaar of meer, mag weliswaar meer zekerheid bieden maar is weinig verkieslijk gegeven “de zich snel opeenvolgende ontwikkelingen in de veiligheidssituatie”.

Snelheid en doortastendheid De Hoop Scheffer drong bij de Defensiecommissie en de Kamer aan op snelheid en doortastendheid. “Alsjeblieft geen nieuwe papieren. Geen nieuwe ‘verkenningen’ gaan schrijven. Die luxe heeft u niet”, luidde de oud-chef van het Noord-Atlantische bondgenootschap de noodklok.

19

Landhotel Am Park Uitblinker

in All-in vakanties

Obv eigen vervoer

,00 € 159

p.p.

RAAK B R O DO PRIJS

4-daagse

• GEEN reserveringskosten • GEEN aanbetaling • GEEN 1-persoonstoeslag • exclusief evt. lokale toeslagen

Alles Inclusief Vakantie • 3x overnachting • 3x een heerlijk ontbijtbuffet • dagelijks een lunchpakket • 3x een uitstekend 3-gangendiner • een gezellige avond met live-muziek • nieuwe auto- en wandelroutes

• Inclusief alle drankjes (tussen 18:00 en 24:00 uur) (bier, wijn, frisdrank, vruchtensap, jenevers, koffie, thee)

• Gratis boottocht (vanaf april tot eind oktober) • Gratis zwemmen in Bad Fredeburg

Laat uw portemonnee maar thuis, hier zit alles bij in! AANKOMSTDATUM

PRIJS p.p.

6 juni

€ 159,00

12 juni

€ 159,00

18 juni

€ 159,00

21 juni

€ 159,00

27 juni

€ 159,00

Landhotel Am Park, In der Schmiedlinghausen 36, 57392 Bad Fredeburg 0049-2974-96250 Nederlands gesproken www

hotelampark.nl

ombudsman Ve r s l a g v a n w e r k z a a m h e d e n Ve t e r a n e n o m b u d s m a n 2 0 1 5

Veel klachten veteranen over lange duur klachtbehandeling Defensie In 2015 hebben in totaal 137 veteranen of hun relaties zich met een klacht gemeld bij de Veteranenombudsman1. Een stijging van zo’n 38% vergeleken met 2014, toen er 99 klachten binnenkwamen op het Haagse kantoor van de klachtenbemiddelaar. Steeds vaker vinden, behalve veteranen en hun familie, militaire oorlogs- en dienstslachtoffers de weg naar de Veteranenombudsman. Hoewel zij niet de status van veteraan hebben, worden hun klachten, gegeven ook de expertise bij de medewerkers van de ombudsman, toch in behandeling genomen. In 2015, zo blijkt uit zijn jaarverslag, kreeg de Veteranenombudsman 10 klachten van oorlogsen dienstslachtoffers die niet de veteranenstatus bezitten.

Toename klachten veteranen Afghanistan en Nieuw-Guinea (Oud-)militairen die ingezet zijn op de Balkan (voormalig Joegoslavië) vormen de grootste groep veteranen die een beroep deed op de Veteranenombudsman, op de voet gevolgd door Libanonveteranen. Een opvallende stijging vertoonde het veteranenbestand onder militairen c.q. burgermedewerkers die zijn uitgezonden naar Afghanistan. De ombudsman zag ook een toename van klagende NieuwGuineaveteranen die met name gedreven door problemen over “militaire pensioenkwesties” soelaas zochten bij de bemiddelaar. De Koninklijke Landmacht is de grootste ‘leverancier’ van veteranen die een beroep deden op hun ombudsman. “Gezien de stevige bijdrage van dit krijgsmachtdeel bij de grotere missies in Libanon, Bosnië en Afghanistan is dit een logisch gevolg.” Als een klacht eenmaal is neergelegd bij de ombudsman kan ze door middel van “een interventie of een bemiddelingsgesprek” worden afgedaan. Maar soms is een klacht aanleiding voor een (klacht) onderzoek waarvan de uitkomsten worden opgeschreven in een openbaar rapport.

1

Herstel van vertrouwen centraal In het verslagjaar gaven 52 van de 137 binnengekomen klachten aanleiding tot een nader onderzoek. 34 klachten konden worden afgedaan via een “interventie met de betreffende (overheids)instantie. In twee dossiers werd de bemiddeling van de Veteranenombudsman gevraagd. “Herstel van vertrouwen tussen betrokken veteraan en overheid staat centraal in deze gesprekken.” In 54 gevallen volgde een doorverwijzing naar een (overheids) instantie die een taak heeft ten aanzien van veteranen. Te denken valt in dit opzicht aan het Veteraneninstituut of het ministerie van Defensie zelf. Afhankelijk van de ‘ernst’ van de klacht (en mogelijke implicaties daarvan) kan de Veteranenombudsman besluiten een (nader) onderzoek in te stellen. Zo vond hij eind 2015 aanleiding om een eigen onderzoek in te stellen naar de “afhandeling van klachten van veteranen en/of hun relaties”, door het ministerie van Defensie. Met name over de lange behandelingsduur van klachten die bij het departement worden ingediend. “De ombudsman wil weten of er sprake is van een structureel probleem. Het onderzoek is naar verwachting voor de zomer afgerond.” De veteraan die zijn toevlucht neemt tot de Veteranenombudsman mag rekenen op “een persoonlijke benadering”. In het verslagjaar zijn er een dozijn intake-gesprekken geweest op het bureau van de ombudsman in Den Haag. Indien de klager zich, om wat voor reden dan ook, niet persoonlijk kon melden op het Haagse kantoor van de klachtenbemiddelaar, had het intakegesprek of bij de betrokkene thuis of op een (meer

geschikte en conveniërende) locatie in het land plaats.

Lange behandeltermijn Defensie Ruim 34% van de klachten van veteranen heeft betrekking op inkomensvoorzieningen (62 klachten). Dit percentage is in lijn met de data in de periode 20132014. Er is een forse stijging te constateren van klachten die te maken hebben met de erkenning van klachten en met name met de lange behandeltermijn die het ministerie van Defensie daar, door de bank genomen, bij hanteert. Dit laatste is, zoals hierboven gemeld, aanleiding voor nader onderzoek door de Veternanenombudsman. 72% van de klachten c.q. onderdelen daarvan (118 van de 179) heeft betrekking op Defensie. Daarnaast wordt geklaagd over andere overheidsinstanties, waaronder gemeenten, uitkeringsinstanties en andere ministeries. Circa 10% van de klachten heeft betrekking op een instantie of organisatie die een taak heeft ten aanzien van veteranen.

21

Ontslag drugsgebruik De Veteranenombudsman ontving in 2015 signalen van advocaten dat enkele jonge veteranen na een missie in problemen waren geraakt. Als uitvlucht zochten zij hun heil in onder andere drugsgebruik. Sommigen waren ten tijde van het ontslag in behandeling bij de Militaire Geestelijke Gezondheidszorg. De Veteranenombudsman benadrukt niet zozeer tegen de ontslagcriteria te zijn, maar wil dat van geval tot geval wordt gekeken of ‘maatwerk’ niet meer op zijn plaats is. “Militairen die betrapt worden op drugsgebruik moeten niet automatisch ‘oneervol’ worden ontslagen”, houdt de ombudsman Defensie voor.

Sinds 2014 is de Nationale ombudsman ook Veteranenombudsman. Dat is geregeld in de Veteranenwet.

De Veteranenombudsman is onafhankelijk. Hij behandelt klachten van veteranen over overheidsinstanties en over niet-overheidsinstanties die een taak uitoefenen ten aanzien van veteranen, zoals zorginstellingen. Hij kan ook uit eigen beweging een onderzoek instellen. Verder adviseert de veteranenombudsman regering en parlement en tot slot monitort hij de klachtbehandeling bij de instanties die zorg verlenen aan veteranen. (Bron: www.nationaleombudsman.nl/veteranen)

A lgemeen

Nederlandse Veteranendag 2016 Nederland toont op zaterdag 25 juni a.s. wederom zijn dankbaarheid en waardering jegens zijn veteranen. Dank en waardering voor de meer dan 117.000 mannen en vrouwen die hun bijdrage geleverd hebben in dienst van de vrede. Nu en in het verleden. de ‘Lijst van gevallenen tijdens oorlogen en missies sinds de Tweede Wereldoorlog’. Met dit monument wil het Nederlandse parlement zijn waardering en erkenning tonen voor de militairen die onder uitdagende en moeilijke omstandigheden ons land hebben gediend, en daarbij hun leven hebben gewaagd en verloren.”

Mannen en vrouwen van alle leeftijden en missies. Van de Tweede Wereldoorlog tot en met Mali. Veteranen van wie er 30.000 nog actief dienend zijn.

Monument Staten-Generaal De feestdag ter ere van onze veteranen begint traditiegetrouw met een openingsceremonie in de Ridderzaal in aanwezigheid van koning Willem-Alexander, de minister-president, de minister van Defensie, overige bewindslieden Progr ammaen hoogwaardigheidsbekleders. op hoo VRIJD A Daarna fdlivolgt jnen de plechtige medaille 13.30 G 24 JUNI uur Hofviuitreiking op het Binnenhof. jver sp ZATER ecta pa D 11.30 AG 25 JUNI rachutisten culaire land uu ing van 11.00 r krijgen dit jaar BinnenZeventig veteranen - 17.0 0 uur ho 12.00 Podium f start med uu ai te 13.15 r lle nt uitreiki voor Malieve deMalherinneringsmedaille uu ieveld ng ld 13.50 r Kneute aankomst doorlopend uu e ve rdijk st 14.45 r Inga -15.45 art fly teranen mot optredensNa afloop van de vredesoperatie. -p uur H ng Mal orrijder oofdpo ieveld into ast defilé s 16.00 ch dium M met -17.15 alieve t defilé uur H Veterauitreiking ld van de medailles gaat de oofdpo nen Top 50 Boston Tea Party met O’G dium Malieve 3NEkoning ld Koni naar de hal van de Tweede Waar nklijke bij zijn Militair e Kape of iets Progra l m Kamer z ie Progra ma Ridderza n ? voor de onthulling van “het m Defilé ma Binnenho al grote sche rmen M f ze lf aa monument van de Staten-Generaal, Malieve vrij toeg nwezig na alieveld en ld vi op Konink

lijke Mi

litaire

Live-u itz Samen ending va Live-u tting itzendi ng

22

vrij toeg ankelijk lang gave via info a internet s de ro @v NOS tu ankelijk op ute, vi eteranenda al ss a de ap g.nl NOS tu en 13.00 – le plaatsen p ss 15 NPO R en 19.00 – .00 uur op adio 5 20 N PO1 of .00 uu tussen N r PO op 12.00 N 2 – 18.0 PO1 of NPO 0 2.

Verd Het heere info? www.vele program terane ma en ndag.n persoo l en de nlijke ve app. rhalen @NLVet van ve eranen terane dag n op Actuel facebo op ww e informat ok.com w.denh ie over / Vete aag.nl ranend /bereide bereikbaa kbaarh ag Het Na eid rheid van de tionaal @onzeh Comité Nederla elden Vetera ndse Ve nendag terane dankt ndag

Tea Pa

rty

Na de ceremonies in de Riderzaal en op het Binnenhof begint in de binnenstad van Den Haag (de Kneuterdijk) het kleurrijke defilé dat Neder lande dsekoning, wordt afgenomenwiedoor zijn da veteran t? Neder - een van de hoogtepunten, zo nieten: la en mis ndse vetera sies, va nen zijn ve n man te de ranen de Nederlandhét hoogtepunt,Wervan stamm Tweede Wer nen en vrou eldo wen en eldo 80.000 orlog, Neder uit missies va orlog tot nu van alle leef la ve nd se Veteranendag. Duizenden s-Indië, n voor Liba . Ongeveer tijden Bosnië teranen zi no 35 N , jn werke Irak, Afghan onder ande ieuw-Guinea n. Zoals de .000 lijke di istan of en hun sp missies veteranen uit alle en re inge of Kore Tweede eciale st bij Defens Mali. Een de zet in Libano a. De andere vetera n, el ie nenins . Veterane van de vete Cambodja, n zijn va igne Uit on ra . militairen in actieve dienst marchede ak te he nen is in positi rzoek blij rkenne kt ef n aan Vetera staat tege dat ruim dr nover iekw nendag ren rond de Hofvijver. Daarbij ook art va te dr ve ee te n goed ranen n ukken. e man en mee de Nederl Dat w zaterd anders ier is nt da ordt ag in om t ie de de junieuwe w veteranen die een werkaarder r jaar ni. Nederl geda ing ands an op

voor he atste n uit

de la

e

O’G3NE

Maliev eld: optrejuni Programma 25 den O’G2016 3NE De hele 10.20 uur: Ochtendprogramma binnenstad dag wat te

eten,

is het

Malieve

ld ‘ope te drin Kapel n’, ook m defilé ke 13.15 uur: Nationaal te luis vliegshow voor ni een ke et de O’G3N n of en teren et-vet E. Da ur va

Malieveld

En ook dit jaar weer brengen vliegtuigen uit verleden en heden met een vliegshow een eresaluut aan hen die, niet zelden met hun leven, een bijdrage geleverd hebben in dienst van de vrede. Het Malieveld vormt de hele dag het centrale ontmoetingscentrum voor veteranen en bezoekers die elk jaar weer overal vanuit het land naar Den Haag reizen voor de Nederlandse Veteranendag.

Defilé Kneuterdijk

Kapel

Boston

kring gevonden hebben bij de politie, douane etc.

ar na re klei naast wordt ar de Koni eranen. Om nk nschal Liever igere op in een spec lijke Militair ac e iale treden klaute tie? Stap da ren in s aang podiumtent n in de F1 de klim eboden hebben 6to si . de mili geschreven ren. Lees de mulator en la ta aa Of beki ire musea en n veterane mooie brieve at de kinder en jk Vete n. n ranenk de vele stan Bezoek he die scholie t Ve ren unst, va ds n schi van veterane teraneninstit lderij to t fotogr nvereniginge uut, n. afie en boek. n ande

Waaro m

een w

itte an

De witt e tegen anjer was va de voor al Duitsers, n oorspron m g le Ned erland aar is nu he (1940) een op de N se vete t te vetera ederlandse ranen. symbool van ken van verz Ve nenact w De anje et iviteite teranendag rs wor aardering n in he in Meer t land. Den Haag den gedrag inform en en bij ve atie op le w ww.a

njerve

terane

jer?

ndag.n

l

09.00-17.30 uur: Programma Malieveld 11.00-17.00 uur: Podiumtent Malieveld Doorlopende optredens diverse artiesten met o.a. veteraan Dennis Kroon en de zangeres Renée van Bavel. 14.45-17.15: Muziek Malieveld 17.30 uur: Einde programma.

Thuisfrontdagen Alle activiteiten, georganiseerd door de thuisfrontafdelingen van de krijgsmachtdelen Marine (CZSK), Landmacht (CLAS), Luchtmacht (CLSK) en Marechaussee (KMar) of de Defensie Organisatie Thuisfront (DOT). De militair en/of het thuisfront krijgt een uitnodiging voor de activiteit thuisgestuurd. Indien u zich op een militaire locatie moet melden vergeet dan niet een identiteitsbewijs bij u te steken: rijbewijs, paspoort of id-kaart.

Datum/Tijd Activiteit juli 1 2 2 8 9

10.00 9.30 10.00 8.30 9.30

augustus 3 26 28 30 30

14.00 8.30 9.30 10.00 9.30

Thuisfrontinformatiedag JSD 08 Thuisfrontcontactdag (2) RS 5 Thuisfrontcontactdag JSD 07/ASIFU 05/BIU Mali Thuisfrontinformatiedag kleine missies Thuisfrontcontactdag CBMI 5

Thuisfrontcontactmiddag Helidet 10 Thuisfrontinformatiedag kleine missies Thuisfrontcontactdag Helidet 10 Thuisfrontconferentie Thuisfrontinformatiedag CBMI 6

Locatie Oranjekazerne, Schaarsbergen Johannes Postkazerne, Havelte Burgers' Zoo, Arnhem Gen-maj. Kootkazerne, Garderen Burgers' Zoo, Arnhem

Vliegbasis Gilze Rijen, Rijen Gen-maj. Kootkazerne, Garderen volgt Vormingscentrum Beukbergen, Huis ter Heide De Meenthe, Steenwijk

CLAS CLAS CLAS CLAS CLAS

CLSK CLAS CLSK DOT

A lgemeen D e 5 8 ste M i l i t a i r e L o u r d e s b e d e v a a r t :

(Veel)stemmig en veelkleurig Ieder jaar vertrekt er in de tweede helft van mei een Nederlandse delegatie op Internationale Militaire Lourdesbedevaart. De organisatie is in handen van de Stichting Militaire Lourdesbedevaart, het Nationaal Katholiek Thuisfront en de Dienst Rooms Katholieke Geestelijke Verzorging van Defensie. Zo ook dit jaar. Maar in de voorbereidingen kregen we al te horen dat het ook deze keer ‘anders’ zou zijn: onze collega-aalmoezeniers uit Aruba en Curaçao zouden present zijn. En ze kwamen niet alleen, maar wederom in gezelschap van een aantal jonge militairen van de militie en van het Kustwachtsteunpunt op Sint Maarten. Bovendien ging er een Curaçaos dameskoor mee, de ‘Sranan Rowsoe’. Dit koor, met Surinaamse roots, zingt a capella, sfeervol ondersteund door de zachte klanken van één gitaar.

Reiszegen voor motorpelgrims Inmiddels naar traditie, maakten dit jaar ook weer ruim veertig veteranen en twee aalmoezeniers de pelgrimsreis naar Lourdes op de motor. Vanwege de forse afstand vertrekken zij een aantal dagen eerder, maar niet zonder van de hoofdkrijgsmachtaalmoezenier Tom van Vilsteren de reiszegen te hebben ontvangen. Met Lourdes als reisdoel hernieuwen deze veteranen hun oude banden en genieten ze onderweg van hun motor, van de kameraadschap én van de mooie landschappen. Onze militaire bedevaart zou niet compleet zijn zonder krijgsmachtbisschop, Mgr. Jozef Punt. Vanwege een priesterwijding in zijn bisdom Haarlem-Amsterdam had hij deze taak overgedragen aan zijn vicaris-generaal Mgr. Alphons Woolderink. Omdat deze ‘toch al op vakantie was in de buurt’, wist hij zich, soepel schakelend, moeiteloos in te passen in ons programma en voerde hij, net als in voorgaande jaren, zijn functie als voorganger in onze eigen diensten en als representatie in de internationale vieringen met verve en bezieling uit.

Vlaggenwacht en fanfare En wat zou een militaire bedevaart zijn zonder vlaggenwacht en zonder fanfare? Nou, ze waren ook dit jaar present. De vlaggenwacht was samengesteld uit een zestal officieren in opleiding. Zij kwamen, als vertegenwoordiging van onze krijgsmacht, uit de Marine, de Land- en Luchtmacht, de Marechaussee en de Nationale Reserve. Tijdens de Nederlandse vieringen werden twee van hen afgelost door leden van de milities uit de West. Trots en met eerbied droegen ze hun eigen vlaggen, die dan naast, of eigenlijk achter, de Nederlandse driekleur wapperden. En tenslotte de muziek. Die was, in één woord, geweldig. De Regimentsfanfare ‘Garde Grenadiers en Jagers’, onder leiding van kapitein Harry van Bruggen, bestaat uit een groot koperensemble met slagwerk en een koperkwintet. Ze hebben in Lourdes alvast hun doel, namelijk een actieve bijdrage te leveren aan het versterken van de band tussen militairen en burgers met oog voor behoud van traditie, uitmuntend bereikt. Onze fanfare werd in Lourdes informeel uitgeroepen tot de beste! En terecht. Of ze nu voor ons uit marcheerden op weg naar de grot en elders, of in vieringen de muzikale omlijsting verzorgden, alles was af.

Vreugde en trots En dan de delegatie uit de West. Mijn collega, aalmoezenier Fransjesca van Grimbergen, heeft haar relaas van hun Lourdesreis opgestuurd, waar ik dankbaar uit put. In feite was hun bedevaart al op Pinksteren van start gegaan. Zowel op Curaçao als op Aruba vierden de pelgrims de komst van de heilige Geest in een drukbezochte eucharistieviering en werden ze als pelgrims gezegend en vervolgens uitgezwaaid door het talrijk opgekomen ‘thuisfront’. De vier deelnemers van de Kustwacht van Sint Maarten zijn rechtstreeks naar Hato, het vliegveld op Curaçao, gegaan. Vandaar vertrok de vlucht naar Schiphol. Na een uitstekende ontvangst op De Kattenburg, het Marineetablissement Amsterdam, vertrokken uiteindelijk zesenveertig pelgrims naar Lourdes, met de bus. Toen wij als complete Nederlandse delegatie op vrijdag, vroeg in de morgen, achter de fanfare en de vlaggen naar onze eerste mis bij de grot marcheerden, vervulde met name de

23

A lgemeen aanwezigheid van deze grote groep jonge, gekleurde, in het wit geklede (de Kustwacht in het lichtblauw) militairen ons met vreugde en trots. Niet alleen was het leuk zoveel jongeren onder onze gelederen te tellen, maar deze geüniformeerde veelkleurigheid maakte vooral ook indruk.

Mijn deur staat altijd open Het thema van dit jaar was: “Mijn deur staat altijd open”. Heel letterlijk gaven we gehoor aan deze oproep door op zaterdag, op weg naar onze Nederlandse openingsviering, door de ‘Poort van Barmhartigheid’ te stappen, die aan het begin van het heiligdom was opgericht in dit door paus Franciscus uitgeroepen ‘Jaar van Barmhartigheid’. Bij de poort werden we gezegend en werd ons verteld dat we een volle aflaat konden verdienen, maar dat dit meer behelsde dan even onder de poort door te gaan. Bekering, een volgehouden inspanning om goed te leven en het ontvangen van het sacrament van verzoening mochten niet ontbreken om deze aflaat effectief te maken, zo legde vicaris Woolderink ons uit.

24

Enfin, het begin is gemaakt, alle kansen op genade liggen open. Dit was ook de teneur van de evangelielezing van ‘de goede vader en de twee verloren zonen’ dat bij het thema ‘Mijn deur staat altijd open’ is gekozen en die in de eucharistieviering aan de grot werd voorgelezen en uitgelegd: “Wanneer wij onze situatie (in het gezin, in het leven, op het werk, in onze relatie met God) naar waarheid onder ogen

zien, wanneer wij beseffen wie wij zijn en wie God is, dan is op elk moment een ontmoeting met zijn barmhartige liefde mogelijk.” Deze boodschap klonk ook in allerlei toonaarden tijdens het biddend voortrekken langs de staties van de Grote en de Kleine Kruisweg. Het lijden van Jezus, van zijn dierbaren en vrienden en het lijden van onszelf, militairen, veteranen en hun thuisfront, werd als het ware op elkaar gelegd en aan elkaar gespiegeld. Maar de grondtoon vormde, ook hier, niet het lijden, maar de overwinning op de dood, waarin Jezus ons is voorgegaan. Vooral op onze deelnemers uit de West maakten de levensgrote beelden van de Grote Kruisweg en het bergop trekken langs de staties, met daarbij de tere gezangen van het koor Sranan Rowsoe, een diepe indruk. Maar niet alleen op hen! Op maandagmorgen ving voor alle bedevaartgangers de terugreis aan. Voor onze deelnemers uit de West het begin van alweer een lange reis, met als laatste etappe de terugvlucht vanaf Schiphol. “Om vier uur zondagmorgen present”, zo klonk het stevig. En het is gelukt, zo vertelde me Fransjesca, opgelucht en trots. Dankbaar kijkt zij, kijken wij, terug op deze 58ste Internationale Militaire Bedevaart. En zoals altijd: “voor herhaling vatbaar, dat zeker.” (Veteranen)aalmoezenier Lidiuna van den Broek'

PThU begint opleidingsspoor voor krijgsmachtpredikant De Protestantse Theologische Universiteit (PThU) begint in Groningen met een nieuw “opleidingsspoor” voor krijgsmachtpredikanten althans studenten die zich willen specialiseren in geestelijke verzorging bij de krijgsmacht. De PThU en de Dienst Protestantse Geestelijke Verzorging (PGV) van Defensie ondertekenen hiervoor op 22 juni een samenwerkingsovereenkomst. Als omlijsting hiervan wordt een “feestelijke bijeenkomst” aangericht waarop „de veelzijdigheid en uitdaging van het werk als geestelijk verzorger in de krijgsmacht” belicht worden.

Kwaliteitsbevordering GV Defensie biedt de aspirant geestelijk verzorgers ruim baan om stage te lopen bij de krijgsmacht. Doel van de samenwerking tussen PThU en Defensie is de kwaliteit van de geestelijke verzorging te bevorderen. De overeenkomst is er ook op gericht de aantrekkelijkheid van het werk als geestelijk verzorger "te land, ter zee en in de lucht" bekend te maken. Vernieuwend onderzoek en onderwijs horen daarbij. In een nieuw Kenniscentrum in Groningen

“wordt alle expertise samengebracht en verder ontwikkeld voor de Dienst Protestantse Geestelijke Verzorging bij de krijgsmacht.” Met de komst van het Kenniscentrum wordt de weg vrijgemaakt voor eventueel een “bijzondere leerstoel protestantse geestelijke verzorging in de krijgsmacht”. Hoofdkrijgsmachtpredikant ds. Klaas Henk Ubels en de rector van de Protestantse Theologische Univeristeit, dr. Mechteld Jansen, zullen op 22 juni het convenant met hun handtekening bekrachtigen.

Doorloper 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

2

1 4

2

8

3 4

6 10

5 5

6 3

7

7

8 9

9 10

12 1

13

11

© Persbelangen A604

1

2

3

4

5

6

7

8

9

HORIZONTAAL: 1 tuinman – sterke drank; 2 loopvogel – vrucht Nederlands vliegveld; 3 eerwaarde heer – groente – broos; 4 gezin gemeen – priem; 5 waadvogel – bitterheid; 6 rekenen plaats in Noord-Brabant – vreemde maat; 7 opgewekt – groente geestelijke; 8 oosters voertuig – trendy; 9 atmosfeer absoluut atoomgroep – uitgave – gesteente; 10 kookgerei – landbouwwerktuig titel - plaats in Noord-Brabant. VERTICAAL: 1 jaargetijde – zilt; 2 aangezien – keur; 3 afstandelijk legerafdeling; 4 een en ander – fictie; 5 let wel – zangstem – vogelproduct klein vaartuig; 6 dierengeluid – medicijn – neon – persbureau; 7 plaats in Flevoland – en omstreken – met name – drank; 8 soldatenkost speelgoed – wereldtaal; 9 bevestiging – een zekere – hevig – dat is; 10 voegwoord – spoorkarretje – tangens; 11 ontkenning – onder andere spijkerstof; 12 zwemvogel – zangvogel; 13 film – karaat – dunne; 14 man van adel – bewerkte huid; 15 zangnoot – briefopschrift Russische dorpsgemeenschap – beteuterd.

10

11

12

PUZZELPAGINA

PUZZEL

25

13

Oplossingen kunt u inzenden tot

1 juli naar ACOM Journaal, Postbus 290, 3830 AG Leusden, of per e-mail: [email protected] De oplossing van de puzzel uit ACOM Journaal 04-2016 luidt: Gezondheidsadvies. De prijswinnaars zijn: J.A. Heming-Hofman, Soest en P.H.T. Robbesom-de Pijper, Tilburg. Proficiat!

Ook voor onafhankelijk hypotheekadvies kunt u bij ons terecht! Jazeker!

DFD is ruim 20 jaar dé specialist op het gebied van verzekeringen voor (ex) militairen en hun gezinsleden. Om u nog beter van dienst te zijn, werkt DFD samen met De Hypotheker, de grootste onafhankelijke hypotheekadviesketen van Nederland met zo’n 160 vestigingen. De Hypotheker adviseerde inmiddels één miljoen Nederlanders succesvol bij de grootste en leukste aankoop van hun leven: hun huis. Onze samenwerking biedt u zorgeloos woongenot en voordeel door: • De e per se en zorg van twee specialisten • Ook h potheken aan te bieden voor militairen met een S fase- of fase-2 contract • Echt onafhankelijk en persoonlijk advies • Ma imale zekerheid, ook voor de toekomst • Duidelijkheid en transparan e, u weet hoeveel en waarvoor u betaalt • De op male h potheek met de scherpste tarieven • Gezamenlijk alles voor u te regelen. nteresse in onze gezamenlijke dienstverlening op het gebied van h potheekadvies ezoek onze site www.dfd.nl of bel met 4 2 7 .

Uw hypotheek onze zorg! Verzekeren • Hypotheken • Sparen Tel: (040) 20 73 100 • E-mail: [email protected] • www.dfd.nl A5 ACOM Hypotheek.indd 1

26

17-3-2015 16:36:03

SENIOREN

Senioren(mid)dagen

Wijzigingen: de datum voor Leeuwarden is gewijzigd in 10 november 2016! Voorts is de bijeenkomst van 23 mei in Den Helder vervallen. Door Regio West wordt naar een nieuwe datum in het najaar en evt. andere locatie gezocht. LET OP: de seniorenbijeenkomsten beginnen om 13.30 uur (half uur eerder dan vorige jaren), tenzij anders aangegeven op de uitnodiging. De met ***aangegeven bijeenkomsten beginnen ’s ochtends, het programma en nadere gegevens krijgt u via een persoonlijke uitnodiging, omdat hiervoor ingeschreven moet worden. Nota bene: Indien u naar een seniorenmiddag wilt die op een Defensielocatie wordt gehouden, maar u heeft hiervoor geen uitnodiging ontvangen, vragen wij u om u uiterlijk drie weken voor de datum bij het algemeen secretariaat van de ACOM aan te willen melden. Dit laatste in verband met de toegang die wij voor u moeten regelen.

Langdurig ziek?

2016

Dag Datum Plaats Locatie Bijzonderheden do 1 september Weert Bej Bertje, Rietstraat 28, 6003 PM do 22 september Meerssen Gemeenschapshuis “De Stip” Pastoor Dominicus Hexstraat 10, 6231 HG wo 28 september Regio Oost Eibergen*** Kazerne Kamp Holterhoek, Zwilbroekseweg 46, 7152 CK Eibergen Hele dag do 29 september Huizen Muziekvereniging Prinses Irene, IJsselmeerstraat 5-A, 1271 AA Huizen di 4 oktober Arnhem-Zuid De Kandelaar, Den Haagweg 1, 6843 LP Arnhem-Elderveld do 6 oktober Vught Lunettenkazerne, Lunettenlaan 201, 5263 NT, KEK-gebouw di 11 oktober Nijmegen Café-restaurant Groenewoud, Groesbeekseweg 227, 6523 NW wo 26 oktober Vlissingen*** Marinekazerne, Oosterhavenweg 10 Hele dag do 27 oktober Assen*** JWF kazerne, Balkenweg 3, 9405 CC Hele dag do 3 november Rijen Eetcafe Zalencentrum De Vijf Eiken, Oosterhoutseweg 55, 5121 RE Rijen Wo 9 november Bronbeek*** (Ermelo, Ede, Wezep, Apeldoorn) Velperweg 147, 6824 MB Arnhem Hele dag do 10 november Leeuwarden Multifunctioneel centrum Camminghastins Camminghaburen Lieuwenburg 2, 8925 CK wo 16 november Soesterberg De Brik, Voorm. Vliegbasis Soesterberg, Dolderseweg 34, 3712 BE Huis ter Heide do 17 november Steenwijk De Meenthe, Stationsplein 10, 8331 GM 64+ dagen voor leden met geboortejaar 1952: - 30 september in Vught en - 20 september onder voorbehoud in ‘t Harde De leden van jaargang 1952 ontvangen voor deelname aan de genoemde bijeenkomsten een uitnodiging op huisadres. Deze zal rond 22 juni worden verstuurd.

Leeftijdsontslagdag In 2016 organiseren wij aan het eind van het jaar een leeftijdsontslagdag. Datum en locatie volgen. Onze leden die verwachten in 2017 met leeftijdsontslag te gaan, zullen hiervoor een uitnodiging ontvangen op huisadres. Gaat u later met leeftijdsontslag maar wilt u alvast de bijeenkomst dit jaar bijwonen, dat kan. Neem dan contact op met Netty van Ginkel: [email protected] of tel. 033-4962712.

Laat het de ACOM weten!

Het komt wel eens voor dat (senior)leden of hun partner langdurig ziek zijn en dat uw bond daarvan pas na verloop van tijd op de hoogte wordt gesteld. Helaas heeft dat dan ook als gevolg dat wij pas heel laat onze belangstelling kunnen tonen. Mede hierom verzoeken wij u om, mocht u (onverhoopt) hiermee geconfronteerd worden, onverwijld uw regiobestuur en/of het secretariaat van de bond in Leusden te informeren over (langdurige) ziektegevallen. Dat kan telefonisch: 033-495 30 20 of per e-mail: [email protected]

27

A lgemeen

Wegens succes verlengd

Concerttournee ‘Saluut! Een groet aan de veteranen!’ De tournee van het veteranenconcert ‘Saluut! Een groet aan de veteranen!’ van Renée van Bavel & Fanfare Bereden Wapens is wegens succes verlengd. Vanaf 5 mei gaan de zangeres en de fanfare van de Koninklijke Landmacht, nogmaals op tournee door het hele land om te spelen voor de veteranen en dit keer is ook de burger van harte welkom bij deze concerten. “Ik was er één in de zaal, één van de velen: Een veteraan niet wetend wat te verwachten. Je had met veteranen gesproken en na die gesprekken deze nummers gemaakt. Je nummers raakten mij diep, alsof je zelf een veteraan was, de gevoelens wist je perfect te verwoorden. Diverse keren een dikke brok in mijn keel gehad. Dank je wel! Ik hoop dat je met dit optreden doorgaat om nog meer veteranen te kunnen raken.”, schrijft veteraan Marc G.

Muzikaal eerbetoon aan veteranen

28

Het concertprogramma “Saluut! Een groet aan de veteranen” zet de veteraan op een muzikale wijze in het (theater)licht. Het is een eerbetoon aan de Nederlandse veteraan en geeft de burger de kans een kijkje te nemen in de wereld van de veteraan. “Want hoe is dat om uitgezonden te worden en daarna weer in de rij bij de Albert Heijn te staan?”

Herdenking op monument kamp Vught door Het Nationaal Comité Veteranendag gevraagd werd een concert voor de veteranen te maken. Ze is op onderzoek gegaan en heeft aan de hand van vele gesprekken die ze had met veteranen van uiteenlopende leeftijden en missies, nummers zoals ‘Frank is terug’, ‘Brief’ en ‘Srebrenica’ geschreven.

CD aangeboden aan Inspecteur der Veteranen

Dat vroeg zangeres Renée van Bavel, die het concertprogramma schreef, zich af toen ze naar aanleiding van haar bijdrage aan de

Een selectie van die ‘verhaalliedjes’ is intussen op cd gezet. Het eerste exemplaar van ‘Saluut!’, - de cd kreeg dezelfde titel mee als de concertserie -, werd door zangeres Renée van Bavel aangeboden aan InspecteurGeneraal der Krijgsmacht tevens Inspecteur der Veteranen, luitenant-generaal Bart Hoitink. Dit gebeurde op 28 mei jl. in het kader van een concertoptreden met de Fanfare Bereden Wapens in theater ZiNiN in Nijverdal. “Op deze CD hoort u mijn weergave van dat wat ik hoorde en tussen de regels door zag in de eerlijke, open en mooie gesprekken”, gaf de zangeres als toelichting. (-) “De dappere verhalen maar ook de kwetsbaarheid.”

Tourlijst ‘Saluut! Een groet aan de veteranen’ 2016 18 juni - Sliedrecht, Zalencentrum de Lockhorst 13 oktober - Noordwijk, Theater De Muze 15 oktober - Kaatsheuvel, De Gildenbond

Lidmaatschap 25 jaar lid

50 jaar lid

Het ACOM-insigne voor 25-jarig lidmaatschap is onlangs ontvangen door: C.P.J.M. van Pinxten (AOObd), J.F. Pol (MAJ), C. Smit (LKOL).

40 jaar lid

ACOM-insigne voor 60-jarig lidmaatschap opgespeld: J.P.F. Broier( KPL-1bd), T.C.G. Bongers (AOObd), Mw. J. de Bruin-van Kesteren, J.J.G. van Duijn (AOObd), D.A.A. van Eijl (AOObd), Mw. A. van Esdonk-Donders, Mw. E.M.G. Haksteen-Bieshaar, A.G. Herremans (AOObd), J.C. van der Linden (ELTbd), J.J.W. Lucassen (AOObd).

Aan de volgende leden is laatst het ACOM-insigne voor 50-jarig lidmaatschap uitgereikt: W.J.A. van Emmerik (SMbd), A. ’t Gilde (AOObd), E. Herlaar (AOObd), Mw. J.M. Nieuwkoop-Chabot, J.B.M. Radjiman (SGT-1bd), J.W.M. Voskuil (SMbd).

Recent heeft het navolgende lid het ACOM-insigne voor 40-jarig lidmaatschap ontvangen: G. Zondervan (KPL-1bd). 60 jaar lid Bij de volgende leden is onlangs het

Overledenen Gieten

Dienstverlating

Franciscus Cornelis Gerardus Maria (Frans) Besouw, 73 jaar, op 18 april. Correspondentieadres: Udemalaan 2, 9461 DD Gieten.

Medaille uitreiking

Wolter Dik, 91 jaar, op 23 april. Correspondentieadres: Ripkampenweg 9, 9433 PH Zwiggelte.

Regiosecretarissen

Zevenaar

Noord

Joop Klink, 89 jaar, op 1 mei. Correspondentieadres: Roodwilligen 42, 6903 TE Zevenaar.

West

S.G. Meijer Sminiastate 32 8926 MH Leeuwarden Privé: 058-2669403 Dienst: 0525-657807

Dordrecht Leen Broer, 80 jaar, op 4 mei. Correspondentieadres: Harmsma Uitvaartverzorging, Burg. De Bruïnelaan 27, 3331 AC Zwijndrecht.

Oost

Hermanus van Hunnik, 91 jaar, op 15 mei. Correspondentieadres: De Honskamp, kamer 118, Dorpsstraat 25, 6747 AA Lunteren.

Suriname

E.A. Manuela Barchman Wuytierslaan 198 3818 LN Amersfoort Mobiel: 06-43209315 Dienst: 06-10962928

Zuid

C.R. Evers Esweg 12 7441 GD Nijverdal Privé: 0548-611420

Lunteren

C.N.P.A. Rommes Molièrelaan 112 5924 AN Venlo Privé: 077-3871962

Huisnr.:

Postcode:

Woonplaats:

Tel. nr.:

Tel.nr.mob.: (06)

E-mailadres:

@

Registratienummer:

werknemer-ID: V

Elconummer:

Onderdeel:

Krijgsmachtdeel:

 KL

 KLu

 KM

 KMar

Dienstverband:

 Militair

 Reservist

 Burger

 Postactief



Rang:

Salarisschaal:

 Betrokkene heeft bezwaar dat zijn/haar naam wordt doorgegeven aan DFD en/of Boot i.v.m. uitzendcertificaat e.d.  Ik wil het maandblad ACOM Journaal niet via e-mail ontvangen maar via de post.

Handtekening:

Postbus 290 - 3830 AG Leusden - Bezoekadres: Larikslaan 1 - Tel.: 033 - 4953020 - Fax: 033 - 4953005

DE BOND VAN DEFENSIEPERSONEEL

-

m/v

Aanmeldingskaart: Graag in blokletters invullen

voorletter(s):

Adres:

-

29

A.W. v.d. Kamp Tuinlaan 1 6681 EW Bemmel Privé: 0481-459857

-

-

P.H. Woerdings (2e correspondent) Sakasiristraat 40 Paramaribo – Suriname Privé: 00-597-431-637

Midden

Naam:

Datum:

H.E. Rack (correspondent) Nieuwe Weg 119 Accaribo-Suriname Privé: 00-597-6806117 Mobiel: 00-597-8627294

Ja, ik word lid van de

Bon voor een nieuw lid

Op 3 juni 2016 waren Wijnand van der Linden en Ria Boons 50 jaar getrouwd, hun adres is: Tuinbouwstraat 7, 5022 HN Tilburg.

Onlangs is de gouden medaille voor eerlijke en trouwe dienst uitgereikt aan T. Boersma (ADJ).

Assen

Geboortedatum:

Huwelijk

Met ingang van 1 juli 2016 gaat J.H.G. van den Tempel (AOO) de dienst verlaten.

S E RV I C E PA G I N A Aanmelden voor verzekeringen bij uitzending Al enige jaren kunnen ACOM-leden zich bij de ACOM aanmelden voor de gratis aanvullende Reis- en Ongevallenverzekering bij uitzending. Zij kunnen daarvoor bellen met telefoonnummer: 033-4962706. Samen met u wordt dan bekeken of deze verzekering ook op u van toepassing is.

Uitzendcertificaat

ACOM Journaal is een uitgave van de ACOM de Bond van Defensiepersoneel en wordt uitgegeven door en onder verantwoordelijkheid van het Bondsbestuur. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen te weigeren of te redigeren. Overname van artikelen of delen daarvan is uitsluitend toegestaan na toestemming van het Bondsbestuur. Hoofdredacteur: L.C. van der Hulst

Als lid van de ACOM krijgt u voor de duur van uw uitzending een gratis ongevallendekking. Voorwaarde is dat u uw uitzending meldt. Dit doet u door uw uitzendcertificaat aan te vragen! Het ACOM-Uitzendcertificaat biedt de volgende dekking: • € 2.500,- bij overlijden als gevolg van een ongeval; • € 5.000,- in geval van algehele blijvende invaliditeit door een ongeval; In geval van gedeeltelijke blijvende invaliditeit door een ongeval een evenredig percentage van € 5.000,-. Waar vraagt u uw uitzendcertificaat aan? • Surf naar www.acom.nl en klik op de knop De Bond/Dienstverlening/ Uitzendcertificaat, of; • Bel met (040) 20 73 100 (kies 4) of; • Stuur een e-mail naar [email protected] o.v.v. ‘ik word uitgezonden’. Geef hierin uw persoons- en postgegevens, naam uitzending, vertrek- en terugkeerdatum van uw uitzending. 30

colofon

Informatie over dekking en dekkingsvoorwaarden ACE European Group Limited (ACE) treedt op als risicodrager van deze verzekering. DFD treedt op als uw aanspreekpunt, zal u verder informeren en het bewijs van dekking toesturen. Bewaar dit goed. Goed verzekerd Heeft u behoefte aan hogere verzekerde bedragen? Wenst u ook andere risico’s, zoals repatriëring of schade aan uw privéspullen te verzekeren? Het DFD MaatwerkPakket in combinatie met het DFD-abonnement biedt de oplossing. Voor meer informatie bel met DFD of bezoek www.dfd.nl. Plaatsing in de West Ook voor een plaatsing in de West kunt u het ACOM-uitzendcertificaat aanvragen.

Redactie: H.A. Biervliet, J.P. Arts, G.A.M.C. Dijkers. Postadres: Postbus 290, 3830 AG Leusden T: 033 4953020 E: [email protected] W: acom.nl, acom-carib.nl Foto’s: Mediacentrum Defensie, ACOM Audiovisueel Archief Vormgeving & Druk: Drukkerij Valkenstadt, Valkenswaard, www.valkenstadt.nl Advertentie acquisitie H.A. Biervliet Postbus 290, 3830 AG Leusden T: 033 4953020 F: 033 4953005 De Algemeen Christelijke Organisatie van Militairen (ACOM) is aangesloten bij de Christelijke Centrale van Overheids- en Onderwijspersoneel (CCOOP), de Europese Federatie van het Overheidspersoneel (EUROFEDOP) en de Stichting Werknemers- en vrijwilligersbelangen Vrede en Veiligheid (SWVV).

dienstverlening ACOM Bezoekadres: Larikslaan 1, Leusden Postadres: Postbus 290, 3830 AG Leusden Voor alle onderstaande diensten is het ACOM Secretariaat te bereiken onder T: 033 4953020 F: 033 4953005 E: [email protected] W: acom.nl, acom-carib.nl Buiten kantooruren kunt u een boodschap inspreken. U wordt de eerstvolgende werkdag teruggebeld.

Algemeen Secretariaat, Ledenadministratie: Algemeen Secretaris: J.A. Kropf Afdeling Georganiseerd Overleg, Medezeggenschap en Beleidsvorming: Algemeen coördinator: L.C. van der Hulst Medezeggenschap: drs B.R.C. van Ginkel Afdeling Juridische Ondersteuning: Algemeen coördinator: L.C. van der Hulst De afdeling is op werkdagen telefonisch bereikbaar van 08.45 uur – 12.30 uur. Telefonisch spreekuur senioren: elke dinsdag en donderdag van 10.30 uur – 12.30 uur.

Adviseur Ethische Aangelegenheden: Prof. dr. A.H.M. van Iersel Pastoraal Team: aalmoezenier L.M.P.H. van den Broek dominee J.W. van 't Riet dominee M.J. Boersma rabbijn D.M. Sebbag pandit D. Djwalapersad imam G. Yalcin Vertrouwenspersonen: Jolanda Dam-Bloothoofd Mustafa Bal

A lgemeen

Nieuwe cao voor rijksambtenaren Caribisch Nederland De ambtenaren van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) hebben een nieuwe cao met een looptijd van een jaar (1 januari 2016 tot en met 31 december 2017). De vakorganisaties ABVO, ACOM, NAPB BES, WICSU en de directeur RCN (namens de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) bekrachtigden op 11 mei jl. de arbeidsvoorwaardenovereenkomst met hun handtekening. De ‘Arbeidsvoorwaarden Rijksambtenaren Caribisch Nederland 2016-2017’ omvatten onder meer de volgend afspraken: • Eénmalige uitkering van US$ 500,-- bruto als afkoop voor 2015 • Loonstijging van 3% vanaf 1 januari 2016 • Verhoging van de bruto eindejaarsuitkering van $ 1.000 naar $ 1.250 met ingang van het jaar 2016 • Verhoging van de vakantie-uitkering naar 8,33% vanaf 1 juni 2016 (voor het eerst uit te betalen in juni 2017) • Harmonisering ambtsjubileum gratificaties, waarbij alle ambtelijke diensttijd, waar ook in het Koninkrijk opgebouwd,

mee gaat tellen voor de grondslag • Indexering toeslagen consignatie en onregelmatige dienst, IBT jaargratificatie-uurtoeslag conform arbeidsvoorwaarden loonontwikkeling, nu en in de toekomst; voor de arbeidsvoorwaarden 2015-2016 is dat 3% met ingang van 1 januari 2016 • De vereveningsbijdrage blijft op het niveau zoals vastgesteld in de arbeidsvoorwaarden overeenkomst 2013-2014, te weten 9,6% voor St. Eustatius en 9,5% voor Saba.

Onderzoek De bonden en de werkgever slaan ook de handen ineen voor wat betreft een aanvraag doen bij het

Arbeidsmarkt- en Opleidingsfonds van het Rijk (A+O fonds Rijk) voor een onderzoek naar noodzaak, behoeften en mogelijkheden voor leeftijdsbewust personeelsbeleid en flexibilisering.

31

Exposities en activiteiten Museum Bronbeek Expositie Dear Japanese Tot en met 3 juli 2016 loopt in Museum Bronbeek, Velperweg 147 in Arnhem, de foto-expositie ‘Dear Japanese’. De Japanse fotografe Miyuki Okuyama portretteerde 30 Nederlanders, met een Nederlands-Indische moeder en een Japanse vader, die geboren zijn in de periode van de Japanse bezetting en de dekolonisatie van Nederlands-Indië (1942-1949).

Identiteit Als kinderen van de Japanse bezetter groeiden zij op met een schuldgevoel in een omgeving die hen vijandig gezind was. “(Hun Japanse) uiterlijke kenmerken (-) brachten vaak gruwelijke herinneringen uit de oorlog naar boven. Hun bestaan werd gezien als een taboe; ze brachten schande aan hun families.” Zeventig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, zijn veel Japans-Indische nakomelingen nog steeds op zoek naar hun biologische vader als belangrijk ontbrekend onderdeel van hun identiteit. De fototentoonstelling ‘Dear Japanese’ past in de reeks tijdelijke exposities die Museum Bronbeek presenteert over de gevolgen van de dekolonisatie van Nederlands-Indië.

Workshop Kris maken Een kris is een heel bijzonder wapen. Een magisch wapen die de drager ervan beschermt, geluk en gezondheid verschaft. In Bronbeek zijn veel van deze bijzondere krissen te zien. We gaan ze bekijken en er dan zelf een maken. Welke vorm kris kies je en hoe ga je jouw kris versieren?

Data: woensdag 27 juli , 2, 10, 17, 24 en 31 augustus 2016 Tijd: 10.30 - 11.30 uur Leeftijd: vanaf 4 jaar. Entree: toegangstarief van het Museum, de workshop zelf is gratis Opgeven via [email protected] of 026-3763553

Verzekeringen op maat voor militairen Onbezorgd op missie? Zeker als je bij ACOM-Boot je financiële zaken en verzekeringen regelt. Want met hun militairen verzekeringspakket zit je geheid goed! Maar dat doe je sowieso bij ACOM-Boot!

ACOM-Boot regelt al je verzekeringen: > snel en goed.

ACOM-Boot biedt daarbij: > uitstekende voorwaarden > scherpe premies. * Complete dekking voor: > aansprakelijkheid > inboedel legeringskamer > doorlopende reis > persoonlijke ongevallen > molestdekking > uitvaartkosten. > hypotheken met speciaal voor ACOM-leden een collectieve rente-aanbieding.

ACOM-Boot staat garant voor een snelle en prettige afwikkeling. ACOM-Boot verzekeringen de beste (na)zorg voor jou én je familie.

Meer informatie op www.boot-verzekeringen.nl of bel 0162 454 825.