maandblad jaargang 4 januari 2010

1

maandblad | jaargang 4 | januari 2010

zuiderlucht in dit nummer Het Bonnefanten gaat ondergronds | De verloren ziel

van de Euregio | Anneke Eussen in Helsinki | Knuffelkrakers houden van Maastricht en vice versa | Venray heeft nu ook een engelenburcht | Valentijn Dhaenens in de huid van Obama | Bouwen met bamboe

1

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

HUIS VOOR DE KUNSTEN LIMBURG

OVERAL TE VINDEN!

IN DEZE KOUDE WINTERMAAND GEVEN WIJ U ALVAST EEN WARM VOERPROEFJE VAN DE ACTIVITEITEN DIE HET HUIS VOOR DE KUNSTEN LIMBURG DIT JAAR ORGANISEERT.

HET HUIS IS OOK IN 2010 WEER OVERAL TE VINDEN! WWW.HKLIMBURG.NL

MUZIEK F NOOIT FINALE NU O 21 FEBRUARI

DANS ERK ERIJ-DANSW DANSPROEV N ZUID IO AT HUIS ST MOBIEL DANS L RI AP 24 M 18 MAART T/ EL AUDIOVISUE FILMDAGEN SE RG BU LIM L RI 24 EN 25 AP

2

KUNST BEELDENDE KM UDENTEN AB ST E EXPOSITI L RI AP 4 MAART - 23 TONEEL D’N AOVEND E VAN ’T MUULK 10 JUNI 20

N

MONUMENTE NATIONALE MOLENDAG 8 EN 9 MEI

MUSEA EID ILLIGERSBEL CURSUS VRIJW EN NG LI EL ST EDIN VOOR ERFGO RT AA M 16 EN 23 FEBRUARI

www.zuiderlucht.eu

LITERATUUR ERSTOUR JONGEDICHT RIL AP 10 MAART

STREEKTAAL RGSE FINALE LIMBU EDSTRIJD W IE DECLAMAT 10 20 MEI

januari 2010

ur — Pu

Inte

rieu

rarchi

— tecten

A– Z G E N IN LEZ

AEZINGEN L

aats —Z vond Z33 nsdaga r uw pl .be ee di ge n elke : reserv w lezin nieu

ww

—B

lt Hasse g A RE kt 33 toegan IGN lmar / gratis DES HITECTU uive — Z .00 uur via ARC ne zaal ebra nd om 20 ts onli aa —Z vo Z33 nsdaga r uw pl .be ee di en elke : reserv zing w nieu .a-zle

ww

LE w.a-z wRw T

8 Knuffelkrakers in Maastricht 11 Briljant exposé van Frederic Geurts 14 De verloren ziel van de Euregio 16 Anneke Eussen in Helsinki 19 Inkijk bij Freitag 18.30 in Aken

W

— Lu

c Schu

iten

—

elm Zu i v

werknemer registreerden hoeveel onderdelen per minuut

22 Engelenburcht in Venray

waarna ze ons met glimmende, licht dichtgeknepen ogen

—M

`s Avonds in de kantine klokten we met de Slowaakse

arcu

de geleide economieën in Oost-Europa was mede debet

geheimen van de stopwatch. Laatst zag ik in Heerlen de film De bankroet jazz, gemaakt naar een scenario uit 1921 van Paul van Ostaijen. Een dada en jazz - nou ja, de Europese variant ervan, de swing.

Pieter Lemmens / Joost van der Velden / Rob van de Werdt Mattie van der Worm & Arletta Kaper

zoals gewoon in ‘stomme’ films. Ik geloof niet dat dit meesterwerk een gemiddelde van twintig woorden per minuut haalde. In de tijd van Van Ostaijen was jazz nog een speurtocht naar de oervorm van de muziek. Zoals de dada-kunstenaars na de alles en iedereen vermalende Eerste Wereldoorlog (1914-1918) op zoek gingen naar het kind in ons.

27 Ondertussen in...

kind zijn.

27 Willy & René

WIDO SMEETS hoofdredacteur

Bijna een eeuw later mag het kind zelf niet eens meer

De cover

Northern-High-Lights #3 foto Anneke Eussen

3

PS Overigens ben ik van mening dat het Nedinscocomplex in Venlo een culturele bestemming moet krijgen.

www.zuiderlucht.eu

Pagina 1

s— Fair

Maurice Bogaert / Melanie Bonajo / Celine van den Boorn

Tussen de scènes verschenen teksten op het scherm,

23 Siciliaanse Notities

12:42

Mathilde Cuijpers / Patricia Fijneman / Anouk Gielen /

adembenemende compilatie van oude zwartwitbeelden, vol

19 Enkeltje Utopia

s

07-12-2009

Kunstenaars afkomstig uit Heerlen kwamen thuis met kerst

op de pabo nooit als oefenstof heeft gehad. Te druk met de

13 Perron Poëzie met Lianne Sasja van Kalken

t

Tot en met 07 februari

aan de ondergang ervan, maar we moeten vrezen dat de juf van mijn neefje van zes het begrip ‘geleide economieën’

13 Time out of Mind

assel

Coming home for Christmas 4

werknemers enkele halve-literflessen Pilsner naar binnen,

voorwerkers om de tuin leidden. De improductiviteit van

De rubrieken

33 H

—N

kuS C.H.4.C. 4

vertelden over de trucs waarmee ze hun stopwatchende

30 Agenda

a rk t

3

afdelingshoofden die met een stopwatch in de hand per ze afleverden. Meten is weten, zeiden ze trots.

29 Bouwen met bamboe

i—

E (IT) l— ÉebE I INT azaa R M r R M —Z NA UU MU 1.0 9 P S L O Z33 N ( B ) A O 1 0 .1 N E EN HOM GH BRU UIT NC I 1.0 9 T / Z I 1 7.1 LL A) L EU C S (C ST E 1.0 9 L E T .1 R 4 A 2 R (B) A R A B A N ) E R ) E K N R L G 9 U ( B N E U 0 R ( 2. 0 1.1 EI GSIIF EI T ETCETR I KI T E CT JH D I U W F 9 S RC 2 .0 L CI SHL E 0 8 .1 R KEOUUR A (C)H) ie hem diep in de glimmende, licht dichtgeknepen R A N H I D (B VTAE R A NE 2 .0 9 C ( N 1 5 .1 O N L É ogen kijkt, ziet de bijna klassieke combinatie van I LM M K) N RI R A A A (B) U B 0 U M N ( .1 U 1 C O E MU (B) 2 60.0.1 1.0 9 P KO doortrapte ondeugd en gestapelde slimheid. Zo niet de juf OMVAI S L W E N CN 1 D N N U E A 0 U O L L R BO IT .0 21.1.0 9 T H van groep drie, bij wie mijn neefje van zes - over hem gaat 0 27 OSNC H U N CLKL IB/ B 1 .1 M (B) I OT E ) D 2 .1 09 S U C L(CA) S (NL N het hier - in de klas zit. Ze ontbood zijn ouders omdat J 0 94.0.1 1.0 L E I E R B R A 2 E E A E R I M A I S) S ) 2 .1 09 D E B zoonlief te weinig woorden per minuut kon lezen. (NL 2 31.0.1 2 .0 B LI AFUE R R R NREIL(UK ) L 0 I K U K O J G E 0 U I I ( G CF T U 3 .1 9 W Geregistreerd, met stopwatch in de hand. Ook vond ze E LL E 0 28.0.1 2 .0 L PI S RKSO U S (CH) I P 0 A A FN het zorgwekkend dat de begaafde bomenklauteraar, 3 .1 09 H H R 0 95.0.1 2 .0 C COUNSV(A ND R 1 HR) LL A ) A N 0 M (B ) trampolinespringer en pingponger (zoals bekend een teken A A .1 3 0 (B) 1 66.0.0 1.1 M S (UK IOCV+I C B E N N E R 2 I K J van hoge intelligentie) tijdens de schrijfles wel eens NC SK E 3 .1 00 N U D 2 32.0.0 2 .1 L MNEB O W K B L A N 0 een d voor een b verruilt. Terwijl deze 21e eeuwse 0 AN (B) IMO ONC 0 3 .1 0 ) D 3 09. .0 2 .1 S (NL N JL 0 I E Leonardo nog maar een jaar geleden bij de Cito-toets, B R E E E I M SS 2 .1 0 D ELI 2 3 .0 L AU hij was toen vijf, zulke hoge scores had gehaald. N L I R ) U (UK CO 3 .1 0 G L E 0 2 .0 S Begin jaren negentig bezocht ik een fabriek van autoA P P S FA I R 3 .1 0 H 0 . 9 uitlaten in het toenmalige Tsjecho-Slowakije. De Fluwelen 0 R C U (HR) A 0 M (B) .1 3 + Revolutie was er nog niet doorgedrongen: de belangrijkste C 1 6 .0 S I EN JIR 3 .1 0 N afnemer was de Russische autofabrikant Zastava. De ESK 2 3 .0 M NN 3 .1 0 A prestaties in de fabriek werden geregistreerd door 0 .0

20 Van Clermont was geen lummelaar

25 Valentijn Dhaenens speelt Obama

ar Mun

w

lt Hasse g A RE kt 33 toegan IGN lmar / gratis DES HITECTU uive — Z .00 uur via ARC ne zaal ebra nd om 20 ts onli aa —Z vo Z33 nsdaga r uw pl .be ee di en elke : reserv zing w nieu .a-zle

A– Z

7 De ongrijpbare liedjes van Moss

runo

T IE ijzer, urw B L IC A U itectu Arch E N b/uPrg . im urg, R IJ Zl L — burg imb / P ch oo land L im c Bal oges ool L tfor mH TkEe N dovi asselt g H ch la H T es P R an A og — Lue n RE A C ie kt 33 toeg IGN lmar / gratis Desig O PeDKRathol nciale H gen.b DES HITECTU O uive d van — Z .00 uur via lezin CA N ARC tief E NieD E Provi van z C e ia – ne zaal d E 20 it li ra M on eb om w.a van n in LAOcaPdem VE aats —Z vond is ee E EigN ture : ww w T IE Z33 nsdaga r uw pl .be IT es n gen k— hitec ww LEC e via swij lezin N Dia/ U Ael–keZdi : reGseErvNee zingen & D s & Arc Kou COL wIN onlin ed A–Z O VeEM rt Van M/ LniEeuZ w.a-zle anon laats ent A EL , d TEE lt —M uw p ww E L BZ33 departem KEN — SYS Hasse ang r E N ée P V ee 33 ART IGN m E R E et m R D kt E toeg EN serv as Lo en h lmar / gratis AN DES HITECTU A– Z G E N NTW NG hom uive r / re RV IN NO —T — Z .00 uur via / JO ARC N IE 0 uu LEZ ne zaal EN OPE E LS MA ebra nd om 20 ts onli lt 20.0 N/ E CT HE aa ENG —Z vo Hasse g IS C ART IGN H E T d om Z33 nsdaga r uw pl .be E S IG C H IT RE kt 33 toegan ee di GAN en RAR CTU a vo n lmar / gratis AL D R g g DESGHIN elke : reserv U B a O uive in O IE IN ITE z / w — Z .00 uur via nieu .a-zle / GL dinsd TER L E Z ARC IE S ne e zaal S / IN IT k ra E w T C el eb om 20 ts onli R EN ww — Z gavond BLE plaa CT U E/ IM 33 A U R R Z T e uw da R U r ns .b CT XPE EGE N ST Ael–keZdi : reGseErvNee zingen IT E EE ’/V wIN OPE le RCH ARD LniEeuZ w R/ A L IS E L-zS &A N TG lt N G.a RPE i — E R S –Z Ew w R TS Hasse g A VA W E is Lefter N IV — A GEN H E TARTSIGN TURE –A N/ kt 33 toegan OU O N T— Chr tecten lmar / gratis PHL EZIN ERE OM DE HITEC G IN L / rarchi D uive ‘H r IN eu 3 C Z IN lt — Z .00Euu teri LS Z3 via AR DSE RK / LE G on zaal Hasse ang ur In 20 T line O IJ ra R N N T Pu O 33 A eb om E E N eg kt — to IG O V R EN — Z gavo E T plaats E S IG lmar / gratis Hnd DES B ECTU Z33 nsda uw uive / E IG LD F L AHIT di IN eer n.be — Z .00 uur via OBA E CT T IE ARC elZkeIN G: reserv ne zaal inge H IT / GL — REA ebra nd om 20 ts onli / L E nieuw .a-zlez aa —Z GE ARC rrara vo I/C w SEN Z33 nsdaga r uw pl .b igi Fe / HeA N NAR ww / Lu CES EenC M IE Ael–keZdi : reGseErvNee zSin MU g O E IV aries R O D nd P w IN Ale N CA Bou EN -z S LniEeuZ w/.aM BRU hout NA lt LEN NE e wit IEwS w E S IG A–Z Hasse anE g R IA Z IO stitut EN D A RARTSIGN TURE &D kt 33 is M toeg AT — In ING O C IA AT IE lmar / grat OUN D IA N IS DE HITEC LEZ uive ASS rA M Ea TB ME B L IC EKE lt — Z .00Ruu ARC / HOU U onZline vi zaal IM – / PU BET Hasse ang 20 IT L ra U RT N M IE 33 A eb om H E D W eg EN EN kt K to nd / plaats IG E R —Z TE voN IJ Z lmar / gratis DE DESC A DECTU IG Z33 nsEdaSga uive T IT U / PR AAR eer uw en.be di NAARCHIT c — Z .00 uur via IN S g EN /W elAkeL D: reserv dovi T ne zaal in R 20 li E S IG IE ra H z w N U S on T D eb om — Lu eu & EL TA R AC aats CT E —Z AT IO ni w.a-zle vond D IA PRE Z33 nsdaga r uw pl .b ENG ANO e E P IR OPD D IR ww ME TER DE IN S HET l Ael–keZdi : reGseErvNee z3 /gen CC R IN OR IM – appe wIN PEN G IN V E M E Z 3 in —H / HE LS F KHL LniEeuZ w.a-zle N LO Z IN E N IA IE E E S E T R L lt E k— / EL ww E CT LEC Hasse gM AT swij A L / U IT A– Z G E N ART IGN ENG / RE kt 33 is toRegan OBJ VEND COL n Kou / E C IN lmar / grat HET M/ DES HITECTU on Va IG N NE O CHE LEZ E uive uuS L an r IG IN Z E S IS E M C G lt — ST — L DE YP AR .00D E ne via ELB KEN zaal Hasse g Z IN P SY ART IGN C H IT E N V E ebra nd G om/20 ts onli RE DEN kt 33 toegan / LE O R IA T W E R —Z / AR lmar / gratis G U Rr uw plaa e AN DES HITECTU Bvo Z33 nsdaga E D IT A F IE uive ON RV .b TER JON ee — Z .00 uur via ke diL IM EN ARC OGR AND N IE ge n elM N/ reserv RPS LS ne zaal MA F OT / OP ebra nd om 20 ts onli WE CT E RCH F O Rnieuw: -zlezin NGE N/ aa —Z IT E vo IG N CHE .a ONT L AT SEA IO S H L w P E IS ET E T Z33 nsdaga r uw pl .be E C E w A R E V w LD IG N GAN IN H RAR H IC Ael–keZdi : reGseErvNee zingen IN O JUW OBA DES IE U IN G / OR wIN RAP ND / / GL TER LEZ LniEeuZ w.a-zle IE S NA RE S POG / IN IT U Y E IG T C lt T T C / ES EN — ww / LE TUR Hasse g IT E ER YD Bijl ART IGN R IM TA B RE RUC kt 33 toegan URE ume IG N RCH TO R lmar / gratis XPE EGE uilla E CT DES HITECTU N ST A– Z G E N IPA &A DES uive EE —G ’/V H IT IN OPE T IC — Z .00 uur via ARC R TS ARD P H IC LEZ G E LS ne ARC R/ zaal A L IS PA R –A ebra nd om 20 ts onli N TG T GRA T/ S& RPE i — ERS IJ D EN aa —Z PHL vo AU L A VA W Ehris Lefter / TA N NT N IV ART R / T L Z33 nsdaga r uw pl .be U IJ R E H E TARTSIGN TURE – N U N C Z E R O O — ee di EP PHL ge n ONS ERE OM DE HITEC G IN elke : reserv CT U VA N U / C D in E ‘H IN — z S w 3 IQ N Z IN IT — E cten SE Z3 IN ARC OR nieu .a-zle LE RK zaal RCH OM rchite N T IJ D w N EAR N/ DEC VO O &A L E NZebravond / D Tom ww S/ E SBlaIGncke E IG E E S IG BO ga H E uw R IA AK 33 — da R TS T IE B Dck F LA AL D ZdiGns IN eer AT E ZAel–keIN –A ANP LL A W Endon rvN CT / EA LO B NM AT IE STA Diere H IT E : reGseE P—H L S G E E / E ZniEeuZwIN — IN N / R L S lezi IE E ara L GE ARC N/ T IE NSE ARI / C .a-z EM N IJ K E N O w i Ferr D L A S E ig / N w A E H R N C w Lu Z IM TEN IE CES EC A–R ies / MU EFE ART IGN NA / NO EM R ndar PRO NO / UING A S S IV NR EN E S IG CA D Bou DES HITECTU EN E S LEZ M IG E E CT BRU hout NA &D U V É R IETS / H IT NE E KseElt g IA L E N ARC e wit D IA z E S IG stitut R TRO A R C C IA Z IO T R33EHastoegAan ME Skt TER &D Zebra / ar LS N D A A ESIGN CTURE — In NS / G lm IM – N IS Z33 —nsdagav D Eis M grat IN SSO IT IO E D IA NGE BOU ER ITE E uive uurA/ M A D S E H Z Z T K M C KHL U O di T E 0 Z via AR / W IJ elke : reser HzaOal — 20 HE MP HOU IM – BET U.0U R line w R Kra U U R D E M IE / C O T E W IT EN G IN KHL nieu .a-E nd /omDplaats on W E Zeb voN E CT E DE A T Z IN U 33 — daSga AAR w D C R IT en — IG E E Z e uw IT N w N A A L H r H ow ns T .b E w B / N WA IN ST EKE A–keZdiD:EreGseErvNee zingen IN S ARC mon U U R AT IE / E S IG IN G NelA LeuZwIN — Si KUN R ZO le EUR E CT &D E LS T LEZ / N D E P IR AT IO LniE w.a-z E CT H IT D IA P R E lt G/ ENG NO D IR URE ww ME A R C IN T E R33 Hasse ang S IN IN S EE HET A– Z E CGTEN 3 3 / ART IGN E NE R arkt toeg IM – HOU V R IJ LS F O R H IT S IGENCTUR G IN Z ZIN DEE / HZEuivelm r / gratis KHL SHIT N/ A N D L E Z IN A R CLE E N IA Y C D T uu & E R a lt R — R 0 F A vi E Casse g AT E L/ E CT zaal 20.0 line R TS HEO H IT an M AT IE 33 H ART IGN ECA RE –A O B J— Zebra nd om aats on NT A R Carkt/ gratNisEtoReg / N OV N/ DES HITECTU PHL C H E Z33 dinsdagavoeer uw pl .bUeCT IO / ZuivelmuuS / IN r IG a IN H E S IG eTnR 0 E Y P IS vi ARC ER — elke : reserv IN G EEN LD IJ Zrazaal om/20.0tsDonline zOinNgS w C H IT LEZ DEZ nieu .aO-z R WZeb vo O R IA FleC R G plaa / AR N/ IE / UZU Und D IT 33 — daga w O R T R B E e uw w O C E r IC ns .b RAF D E T wS ee / rvN keZdiL IM AN A ge n el– H IT RS TO G M ER FES RPS C H in : reGseE E O R G O E z w IN R C V F O G R W E A / T F LniEeuZ .a-zle /P NT EAR B LO MG IO N w PLA E LO lt REB RES / VO R VAT ww IG N W E33 Hasseegang EN Z AG H IC A– Z G E N ART IGN IN O ZR3E3 J Uar kt to DES IN ND RAP FEN AND DES HITECTU R E / uivelm r / gratis ZA LEZ POG Z OSO IG N GRA 0 uu via ARC F IL CT U — / TY asselt — DES CT / IT EZebrazaal om 20.0ts online EN ER Bijl Y 33 H toegang ART IGN E E S e H N R R kt S C IT um IG aa — R TO vond H TU lmar / gratis uilla DES HITECTU IPA & A Z33 dinsdaga eer uw pl n.bAeR C DES uive EK —G T IC — Z .00 uur via ARC R TS SPR elke : reserv P H IC ne zaal ing/e PA R –A w ebra nd om 20 ts onli / GE le ZzE R GRA T/ LT nieu .a-z I aa —Z PHL vo ELA TA N NT R AU wR W IJ R E / L S Z33 nsdaga r uw pl .be R w U U M Z IJ E wU E P Ael–keZdi : reGseErvNee zingen AN ONS CT U E CT UE C— / PR SV wIN — IT E H IT EN FE cten IN IQ LniEeuZ w.a-zle COR eskens EAR RCH ARC OM rchite O S O IG N / DE nn M &A F IL / D asselt ww E SBlancke —A IE S AK 33 H toegang ART IGN Dck R TS E / T P R B A kt A G N on E L ar – lm / gratis W nd AA UR DES HITECTU TA L uive Diere PHL SE IM B IN S — Z .00 uur via S ARC IE / — SEN ML ne KE zaal T IE ebra nd om 20 ts onli DEM FOR NON E L IJ REN aa —Z vo ACA L AT IM T EFE Z33 nsdaga r uw pl .be / NO NP IG N ee di n / RU NR EN elke : reserv DES ES E S IG IG E inge E CT É D z E w & V IT K eu le H ni -z OU D IA REE — ARC w.a ME S TR / ST jiric+ ww / IO N IM – —N IN G E ZER KHL O S IT OUD W IJ HET MP RKH UUR / CO G IN WE E CT — Z IN AAR DE IT N N H owen E E B / LE ST A– Z G E N ARC mon UR OEK U Z IN T — Si KUN R Z EC LE / NDE H IT lt NO URE ARC Hasse g EE E CT ART IGN E NE kt 33 is toegan HOU V R IJ H IT S IGENCTUR lmar at DEE SHIT N/ AND ARC Zuive uur / gr a irs — RY CT E F DARC S& al — s Fa .00 line vi IT E T IE raza om 20 arcu HEO ART H A on T eb V C Z ts – N O nd —M aa — vo AR PHL IN N Z33 nsdaga r uw pl .bUeCT IO / / ee di n R N eT elke : reserv EE ZER zOinNgS w W IJ DEZ nieu .aO-z FleC N/ UUR w IC O E C T A– Z wSwO R R/ EN H IT RS FES ING GGE EVE ARC PRO LEZ B LO MG B/ E lt R se / VO R Has g EN Z AG ART IGN ZR3E3 kt 33 is toegan EN AND lmar at DES HITECTU SOF AZ Zuive uur / gr a O R C R IL — G 0 A F .0 ne vi zaal CT / EN ebra nd om 20 ts onli IT E aa —Z USS vo KT Z33 nsdaga r uw pl .bA RCH ee di n e PRE elke : reserv ing/e GES w le ZzE R nieu .a-z A/ wR W IJ SEL w U M w U Z E EN A– E CT / PR ING H IT FE LEZ esken ARC OSO lt nn M F IL Hasse g —A ART IGN RE kt 33 is toegan G/ lmar at DES HITECTU BUR Zuive uur / gr a C IM R — L 0 A .0 ne vi zaal RM O ebra nd om 20 ts onli Z F T aa — vo PLA Z33 nsdaga r uw pl .be ee di IG N en elke : reserv DES zing w nieu .a-zle — w jiric+ ww

A– Z G E N IN LEZ

4 Plotse bouwlust bij kunstmusea

-z w.a

LE w.a-z wRw T

(B) E ART IGN R N E U T TEC D E S H I T E CT I H RC U R A (B) ARC E I R

lt Hasse g ART IGN RE kt 33 toegan lmar / gratis DES HITECTU uive — Z .00 uur via ARC ne zaal ebra om 20 ts onli aa — Z gavond pl 33 Z r uw nsda .be Ael–keZdi : reGseErvNee zingen ZwIN le nieu

Woorden per minuut

De inhoud

R kt toeg IG lmar / gratis DES HITECTU uive — Z .00 uur via ARC ne zaal ebra nd om 20 ts onli aa —Z vo Z33 nsdaga r uw pl .be Ael–keZdi : reGseErvNee zingen ZwIN le nieu

januari 2010

‘Misschien kan ik nog net de slingers ophangen’

Momentum

zaal van twee kanten daglicht. De ingreep is even ingenieus als rigoureus; toch blijft het Bonnefanten tijdens de verbouwing open, verzekert Van Grevenstein. “Na wat er nu in Amsterdam aan de hand is, is het bordje ‘wegens verbouwing gesloten’ geen optie meer.” Misschien, zo oppert hij, kan er met bepaalde exposities worden uitgeweken naar kasteel Oud-Rekem, net over de grens in België, waar het Bonnefanten sinds kort banden mee heeft.

Impressie van het toekomstige Museumforum in Venlo, links het voormalige Postkantoor, rechts het Limburgs Museum. Kosten 23 miljoen euro.

Kunstliefhebbers gaan interessante tijden tegemoet. Musea in Venlo, Roermond, Sittard en Maastricht hebben plannen voor uitbreiding en nieuwbouw, samen goed voor zo’n 55 miljoen euro. “Na wat er nu in Amsterdam speelt, is het bordje ‘wegens verbouwing gesloten’ voor een museum geen optie meer.” door Wido Smeets

H

ij had het er rond de oplevering, begin jaren negentig, nog met architect Aldo Rossi over gehad, zegt Bonnefanten-directeur Alexander van Grevenstein. Ooit zouden de twee binnentuinen van het Maastrichtse museum moeten worden overkapt. De uitbreiding zou vooral van glas zijn, in de vorm van twee reusachtige oranjerieën, met de functie van Schaulager: depot en toonzaal in één. Zo zouden grote delen van de collectie permanent getoond kunnen worden. Maar Rossi verongelukte in 1997; het idee werd nooit verder uitgewerkt. In 2005, tien jaar na de opening van de Bonnefanten-nieuwbouw, gooide Van Grevenstein het balletje over de museum-uitbreiding voor het eerst publiekelijk op – waarbij hij ‘vergat’ zijn bestuur in te lichten. Zo werd de uitbreiding alsnog een thema, al viel het Schaulager-plan van de drie verdiepingen hoge oranjerie in de binnentuinen snel af. Te duur, te pretentieus? Van Grevenstein houdt het op bouwkundige redenen: “We hebben er niet voor gekozen omdat het dan een soort namaak-Rossi zou worden. Het had teveel consequenties voor het gebouw, dat willen we graag intact houden.” Hoe het zij, het momentum voor de uitbreiding is er: Maastricht wil in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa worden, een unieke kans om de uitbreiding bespreekbaar te krijgen. En zo ging het Schaulager

4

(Van Grevenstein spreekt nu liever van ‘zichtdepot’) als het ware ondergronds. De provincie Limburg buigt zich momenteel over een ontwerp van architect Harry Gulikers waarin de hoofdas van het museum, van de Rossi-toren tot de entree aan de Avenue Céramique, geheel wordt onderkelderd. Deze nieuwe, colonnade-achtige ruimte krijgt aan twee zijden een glazen pui. Dat kan omdat ook de binnentuinen worden uitgegraven. Zo krijgt de

Plattegrond van het Bonnefantenmuseum, met in het geel de ondergrondse uitbreiding en uitgegraven binnentuinen. Kosten 7,8 miljoen euro.

www.zuiderlucht.eu

Een andere uitwijkmogelijkheid is het ECI-complex in Roermond – waarmee we gelijk het tweede museale nieuwbouwplan in de provincie te pakken hebben. In Roermond houdt het Stedelijk Museum op te bestaan. In het huidige onderkomen gaat voorjaar 2011 het Cuypershuis van start, rond de erfenis van architect Pierre Cuypers (1827-1921). De stadshistorische collectie verhuist naar de stedelijke bibliotheek aan de Neerstraat, terwijl de ‘poot’ design en hedendaagse kunst onderdak krijgt in het ECI-complex, een voormalige chemiefabriek aan de Roer. Na een grootscheepse restauratie zal het complex als ECI Cultuurfabriek onderdak bieden aan het Centrum voor de Kunsten, het filmhuis Roermond, een kleine theaterzaal en, als gezegd, de collectie design en hedendaagse kunst van het Stedelijk Museum. Maar het wordt geen verzamelgebouw, bezweert conservator Ridsert Hoekstra: “De instellingen die erin komen, worden opgeheven. Subsidies verdwijnen, besturen gaan naar huis. Alleen de functies blijven behouden, onder de noemer van ECI Cultuurfabriek.” De oppervlakte van de expositieruimte in ECI wordt 950 m2. De programmering van ‘hedendaagse kunst en design’ zal gericht zijn op (eu)regionale kunstenaars en vormgevers, de daadwerkelijke invulling staat nog in de sterren geschreven. Hoe wendbaar de Roermondse plannenmakers nog zijn, bewijst het telefoontje dat Hoekstra tijdens ons gesprek krijgt: de expositiezaal komt toch op de begane grond, en niet op de eerste verdieping, zoals eerst gepland. Dat is goed nieuws voor Bonnefantendirecteur Van Grevenstein, die wel oren heeft naar een dependance in Roermond, maar zijn bedenkingen had bij een expositiezaal op de eerste verdieping. Mocht de samenwerking met het Bonnefanten niet rond komen, dan wordt de ruimte ingericht als kunsthal, met twee grotere exposities per jaar. Net als in Roermond wordt ook in Sittard, in Museum Het Domein, de stadshistorische poot van het plaatselijke museum losgeweekt van de hedendaagse kunst. Na bijna vijftien jaar voldoet de vertimmerde voormalige school in de Sittardse binnenstad niet meer aan wat je van een 21e eeuws

januari 2010

Nieuwbouw van musea moet eind maken aan ‘eindeloze gepuzzel’

museum mag verwachten. Bovendien is het onderkomen te klein geworden, zegt directeur Peter Fransman. “Het Domein was de afgelopen jaren een tentoonstellingsmachine die nationaal en internationaal veel aandacht heeft gekregen. Daarnaast is hier een razend interessante collectie opgebouwd die een mooi tijdsbeeld geeft, maar waarvan we wegens ruimtegebrek te weinig kunnen laten zien.”

A

an het in Fransmans woorden “eindeloze gepuzzel, bijna tot op de vierkante centimeter” in Het Domein komt een eind met de voorgenomen nieuwbouw net buiten de Sittardse stadswallen, op een steenworp van het huidige museum. In het zogeheten Dobbelsteenproject verrijst daar een combinatie van een winkelcentrum, delen van Hogeschool Zuyd, de bibliotheek, Het Domein en het gelijknamige filmhuis. Het blok waar Het Domein in komt, wordt ontworpen door architect Jeanne Dekkers; eind november maakte ze haar eerste schetsen. Dekkers is geen onbekende, eerder ontwierp ze in haar geboortestad Venlo het Limburgs Museum. Op een boogscheut daarvandaan komt een museum rond het oeuvre van de JapansAmerikaanse kunstenaar Shinkichi Tajiri (19232009) die een groot deel van zijn leven in het nabije Baarlo woonde. De combinatie, in het Julianapark, met het Limburgs Museum en het Museum Van Bommel Van Dam leverde modellen op van een museumpark en een museumplein. Kosten: 30 à 35 miljoen euro. Op verzoek van de gemeenteraad onderzocht cultuurwethouder Peter Freij (GroenLinks) de mogelijkheid om het Tajiri-museum onder te brengen in het nabijgelegen voormalige Postkantoor. Deze variant, half december gepresenteerd als Museumforum pakte met 23

Eerste schetsen van architect Jeanne Dekkers voor de nieuwbouw van museum Het Domein in Sittard. Kosten: 6,5 miljoen.

miljoen euro beduidend goedkoper uit. Een deel van die miljoenen haalt hij weg uit het plan voor de cultuurtempel Made in Venlo, die in afgeslankte vorm waarschijnlijk onderdak krijgt in het Nedinsco-complex in Venlo-Zuid. Over beide plannen neemt de pas gekozen nieuwe gemeenteraad eind dit jaar een beslissing. Ook over de ondergrondse uitbreiding van het Maastrichtse Bonnefanten (1500 m2, 7,8 miljoen euro) moet het daadwerkelijke besluit nog worden genomen. Directeur Van Grevenstein neemt alvast een voorschot met de mededeling klaar te zijn voor het magische jaar 2018. “Dit plan geeft ons de mogelijkheid om grote tentoonstellingen te realiseren”, subtiel verwijzend naar de oproep van artistiek leider Guido Wevers van Maastricht

Culturele Hoofdstad 2018 om tijdig te beginnen met het organiseren van een internationale block buster. Mocht het feest niet doorgaan, dan is er geen man overboord, zegt Van Grevenstein. “Dan kunnen we de grote installaties in onze collecties, zoals die van Atelier van Lieshout en Imi Knoebel langer laten staan, en meer werk maken van educatie. De nieuwe ruimte is ook zeer geschikt om scholen en grote gezelschappen te ontvangen.” Museum Het Domein in Sittard kan in de nieuwbouw beschikken over 2100 vierkante meter, waarvan 800 m2 als expositieruimte, een verdubbeling van het huidige potentieel. Kosten: 6,5 miljoen euro. Met welke expositie de opening van de nieuwbouw, voorzien in 2014, wordt gevierd, laat directeur Fransman nog in het midden. “Ik heb er echt geen wensenlijst voor klaarliggen, daarvoor zijn we teveel een museum in transitie. Onze toekomstige rol in museumland is nog in onderzoek, daar wil ik nu niet op vooruitlopen. Misschien gaan we wel van start met een overzichtsexpositie van onze collectie.” Hoe vaag de plannen ook mogen zijn, het openingsfeest van de ECI Cultuurfabriek in Roermond staat gepland voor september 2012. De kosten van restauratie van het complex zijn geraamd op 18 miljoen euro. Het Bonnefanten, vlaggendrager van de Limburgse kunstmusea, hoopt de poorten van het vernieuwde museum in 2013 te kunnen openen. Het wordt kantje boord of Van Grevenstein, inmiddels 61, dat feestje nog als directeur zal meemaken. “Ik ben nog vier jaar bezig hier, dus als het meezit kan ik nog net de slingers ophangen.”

Tekening van de ECI Cultuurfabriek in Roermond, waar een expositieruimte komt voor design en jonge regionale kunst. Totale kosten 18 miljoen.

5

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

Wandelen over de grens Een poëziewandeling op, over en naast de grens met dichters Lies van Gasse, Jürgen Nendza en Jos Versteegen en auteur/regisseur Ger Thijs donderdag 28 januari 2010 van 14.00-17.00 uur

ElkE dondErdag EEn

in Café d’r Eck (in Rimburg), Brugstraat 16, 6374 lv Landgraaf Aanmelding via [email protected] of (045) 569 52 92

documEntairE om 20u15 in Z33-HassElt

Verder een dichtersontbijt met

meer info op www.zebracinema.be

Hans Verhagen, Ester Naomi Perquin en Emma Crebolder zondag 31 januari van 10.30-13.00 uur in Centre Céramique te Maastricht

Zuivelmarkt 33, 3500 Hasselt 011 29 59 85, [email protected]

Aanmelding via [email protected] of (043) 350 56 00

DOC’Z Een initiatief van de provincie Limburg

Voor meer informatie over stichting Poëziefestival Landgraaf: limburg.be/zebra

www.poeziefestival.nl

Fransje Killaars Statenzaal

zuiderlucht De verloting van het Karel V Arrangement onder abonnees is dit jaar gewonnen door Jeanette Hommes uit Heerlen.

De Provincie Limburg wenst u een mooi 2010.

Word ook abonnee à 55 euro per jaar, krijg maandelijks Zuiderlucht toegestuurd en maak kans op een arrangement voor twee. Ga naar www.zuiderlucht.eu en klik op ‘abonnementen’

6

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

De ongrijpbare liedjes van Moss

Buzz

Marien Dorleijn (met bril): “Ik kan slecht tegen veranderingen. Daar schrijf ik liedjes over.” foto Vrederick Photography

Met Never Be Scared/Don’t Be a Hero maakte Moss de meest bejubelde Nederlandse gitaarpopplaat van 2009. Een gesprek met zanger/gitarist Marien Dorleijn over een voormalige schuilkelder, zijn muzikale roots en de platenkast van zijn ouders. “Het lijkt alsof ik de toekomst heb voorspeld.” door Paul Verstappen

E

en klein dorp in Essex, even buiten Londen. Een verbouwde schuur in een doorregend Engels landschap. Songs van Fleet Foxes en de alternatieve Franse gitaarpopband Phoenix blazen door de speakers. In deze inspirerende omgeving werden de nummers van Never Be Scared/Don’t Be a Hero van Moss geboren. Frontman Marien Dorleijn: “We moesten gewoon even met de band op vakantie om te ontsnappen aan de dagelijkse beslommeringen van de grote stad. Geen vriendin of vrienden die je constant mailen of bellen. We zaten met z’n allen op één lijn. Het nummer I Like the Chemistry geeft die gevoelens weer.” De zelfopgelegde afzonderingsperiode leverde een verzameling nummers op, die vanaf de eerste luisterbeurt de indruk wekken dat ze er altijd al zijn geweest. Pakkende melodieën, psychedelische gitaren,

7

afwisselende ritmes en doeltreffende zangharmonieën kleuren de plaat. Dorleijn noemt het een “typische laagjesplaat”. Met oog voor de kleinste details werden de losse onderdelen ambachtelijk aan elkaar gesmeed. De zangpartijen werden vastgelegd in een voormalige schuilkelder in het Amsterdamse Vondelpark. Dorleijn: “We hebben daar ons oefenhok. Die lege ruimtes hebben een fantastische galm. Vroeger had elke studio een galmkamer, zoals die aan de beroemde Abbey Road. Toen je dat effect ook uit een ‘kastje’ kon toveren, werd de galmkamer overbodig.” De akoestische gitaar, die Moss’ debuutplaat The Long Way Back uit 2007 domineerde, is nergens meer te horen. “Onze eerste plaat heb ik voor meer dan de helft bij me thuis opgenomen. Ik luisterde destijds veel naar Elliot Smith en kwam zelf met ideeën en onderwerpen op de proppen. Pas later

kwam de band erbij en dat hoor je. Ons nieuwe album hebben we met zijn allen, als groep, gemaakt.” Dorleijn, die tien jaar geleden als singer-songwriter De Grote Prijs van Nederland in de wacht sleepte, denkt niet dat Moss zijn definitieve sound heeft gevonden. “Een liedje moet ook een echt liedje zijn. Dat geldt nog steeds, maar met deze plaat durfden we dat idee ook los te laten. We wilden grenzen opzoeken en onze uitersten ontdekken. Ik luister nu naar bandjes die ik vorig jaar helemaal niet kende. Daardoor word je geïnspireerd om nieuwe dingen te maken. Vergelijk het met Radiohead. Een band die zichzelf nooit herhaalt, die zichzelf blijft ontwikkelen. Dit album geeft precies aan waar we nu staan, maar vanuit deze tussenhalte reizen we door naar de volgende plaat.” Op Never Be Scared... hoor je in de verte de hele popgeschiedenis aan je voorbij trekken. “Ik luisterde vroeger

www.zuiderlucht.eu

naar de muziek die mijn ouders in de platenkast hadden staan, zoals The Beatles en de zoete albums van The Carpenters.” Later, toen hij in bandjes ging spelen, luisterde Dorleijn veel naar Nederlandse gitaarbands. Bettie Serveert covert op hun comebackalbum een van Dorleijns songs. “De beste plaat van 2009 was voor mij I Should Really Whisper van liedjesschijver Djurre de Haan.” Dat is niet toevallig een album van Excelsior Recordings, de Amsterdamse stal waar ook Moss een plekje heeft gevonden. Hij is fan van Johan en Daryll-Ann, bands die ook bij Excelsior zitten. Oorspronkelijk was het de bedoeling om een conceptplaat te maken, maar daar zag Moss uiteindelijk vanaf. Volgens Dorleijn kent het album een centraal thema dat de afzonderlijke nummers aan elkaar knoopt. “De plaat gaat over verandering. Op dit moment zit ik middenin een verhuizing. Het lijkt alsof ik de toekomst heb voorspeld. De veranderingen spelen op verschillende niveaus. In de omgeving, in de band, maar vooral in mijn hoofd.” Heeft hij daar een logische verklaring voor? “Het hele leven is natuurlijk een opeenvolging van veranderingen. Sommige mensen kunnen daar heel goed mee omgaan. Anderen, zoals ikzelf, kunnen slecht tegen veranderingen. Daarom schrijf ik er liedjes over. Ik moet lang van te voren weten wat er gaat gebeuren, want anders kan ik erg uit mijn doen raken.” Als songwriter lukt het hem om de veranderingen in zijn leven een positieve draai te geven. “Wat er nu met de band gebeurt, is te gek. Optreden geeft ons veel nieuwe energie. Als band gaan we gemakkelijker en beter spelen. Het maakt me relaxed en ik ga nog meer nieuwe dingen uitproberen. We zitten in een buzz; de adrenaline giert door mijn lijf. Als ik wakker word, wil ik maar één ding: nieuwe nummers schrijven.” Moss speelt op 13/1 in de Muziekgieterij Maastricht, op 16/1 op het Noorderslag Festival in Groningen en op 22/1 in Perron55 in Venlo. www.mosstheband.com

januari 2010

Knuffelkrakers mogen blijven

Vrijplaats

Krakersbolwerk Landbouwbelang in Maastricht. foto Zuiderlucht

Op een toplocatie tussen binnenhaven ’t Bassin en de Maas in Maastricht ligt het enorme kraakpand Landbouwbelang. Net als de ‘intellectuele hangplek’ B32 in Wyck staat LBB te boek als vrijplaats, rafelrand en culturele broedplaats. “We hebben de ruimte, we stellen geen grenzen. Zoek je een filmset of een podium of een atelier of een repetitieruimte, die hebben we hier.” door Emile Hollman

A

ls straks ook de Eerste Kamer voor de antikraakwet stemt, worden krakers officieel vogelvrij verklaard. Maar niet in Maastricht. Daar haasten burgemeester, wethouders en zelfs projectontwikkelaars zich te zeggen dat vrijplaatsen als Landbouwbelang en B32 een stimulerende invloed hebben op het culturele klimaat in de stad. In de aanloop naar Culturele Hoofdstad 2018 is de ene wet de andere niet. Sterker nog, mochten de initiatieven die de krakers ontplooien in het gedrang komen omdat de tijd rijp is voor woningbouw of anderszins, dan zal de gemeente hen hoogstpersoonlijk helpen met het vinden van een nieuwe locatie. “We zijn niet tegen de stad, we zijn juist voor de stad en we laten ons niet marginaliseren tot criminelen”, zegt beeldend kunstenaar en LBBkraker Obed Verbeek (30). “We zitten niemand dwars, dat scheelt. Er is geen erfgenaam of eigenaar die door toedoen van ons geld verliest.”    De krakers staan keurig ingeschreven in het bevolkingsregister en LBB heeft afspraken met de gemeente gemaakt over toegestane decibellen, brandbeveiliging en het aantal maximaal toelaatbare gasten bij party’s, tentoonstellingen of andere evenementen. Verbeek beweert dat LBB zo’n twintigduizend bezoekers per jaar trekt met de Kunsttour, concerten (45 in 2009), festivals als Le Grande Cirque de Balkan, theaterproducties (zeven in

8

2009) en exposities. De volkskeuken ‘Kom Eten’ hoeft geen reclame te maken om vol te lopen.   B32 Artspice, de zelfbenoemde intellectuele hangplek in de voormalige etikettenfabriek aan de Bourgognestraat in Wyck, gekraakt sinds 2001, zal in september moeten wijken voor nieuwbouw. “Er wordt gezocht naar nieuwe huisvesting die bij ons karakter van ‘nomadisch bestaan’ past”, zegt Lene ter Haar die zichzelf met gepaste trots een krakende ambtenaar noemt; ze werkt per slot van rekening als conservator hedendaagse kunst bij Schunck Glaspaleis in Heerlen. Zij runt B32 samen met een groep niet-krakers. B32 loopt wat minder te koop met cijfers. Afgelopen december presenteerde het een boek waarin de tentoonstellingen van de afgelopen acht jaar op een rijtje werden gezet. Het is een indrukwekkende lijst die vooral opvalt door zijn oog voor talent. Werk van min of meer doorgebroken kunstenaars, zoals Sidi el Karchi. Birgitta van Drie en Jowan van Barneveld, werd al vroeg in hun loopbaan getoond bij B32.    Hoe belangrijk Landbouwbelang ook wil zijn voor de stad, het gebouw oogt niet erg publieksvriendelijk. De roestige draken die de ingang van het complex bewaken, mogen nog zo’n hoog aaibaarheidsgehalte hebben, de graffiti en het eeuwige touw dat de oprit afschermt, roepen vooral dat je er niks te zoeken hebt. “Daar werken we aan”, legt Obed Verbeek uit.

www.zuiderlucht.eu

“We gaan de tuin publieksvriendelijker inrichten.” Ook Verbeek weet uiteraard dat het allemaal niet voor de eeuwigheid is. Hoewel de eigenaar van LBB, de stedelijke ontwikkelingsmaatschappij Belvédère, heeft aangegeven gebouw en krakers tot 2015 met rust te laten, weet iedereen dat de subcultuur hier – net als bij B32- mag gedijen tot iemand met een grote zak geld verschijnt om woningen of anderszins te bouwen. Vanuit krakersoogpunt zit het economisch tij mee; de plannen van Joop van den Ende om in dit gebied een theater neer te zetten, zijn vanwege de economische malaise van de baan. Het is deze maandag frisjes in Landbouwbelang, dat grofweg bestaat uit drie hallen, waarvan de kleinste ruim 1000 m2 groot is. Maar houtbewerker Guus is op de kou gekleed. In zijn werkbank hangt de voordeur van het herenhuis aan de straatkant, dat in deplorabele toestand verkeert. Er worden dezer dagen vloeren aangebracht met vloerplanken uit de gesloopte kerk in Limmel. Men is in afwachting van de glazenier die er meteen een cursusje glaszetten aan vastknoopt. Komend voorjaar zal er een theehuis moeten verschijnen, een nieuw visitekaartje van LBB.    Guus is de enige die aan de slag is. Wat verderop staan schilderijen in wording op een ezel, maar de schilder laat zich niet zien. Ook de fietsenmaker is er niet, net als de leden van de trekkerclub die in een hoek van de hal een aantal antieke tractoren

januari 2010

‘We vertalen het gratis wonen in maatschappelijk engagement.’ restaureren. Wie hier wil werken, moet in elk geval dulden dat er geen muren zijn. “Het is niet de bedoeling dat iedereen hier op zichzelf zijn eigen ding gaat zitten doen”, zegt Obed Verbeek. “Er moet interactie kunnen ontstaan.” Vandaar ook dat erop toe wordt gezien dat LBB niet alleen bewoond wordt door beeldend kunstenaars. Bewoner en geluidstechnicus Bart Brouns (31) spreekt van culturele toevalligheden die LBB uitlokt of afdwingt. Zelf heeft hij met behulp van verstek gezaagde stukken pallethout een studio ingericht. Brouns vertelt het verhaal van een voorbijganger die hier op een avond aanklopte. Het bleek een Amsterdammer, zelf ook een kraker, die was gestrand in Maastricht en een slaapplaats zocht voor de nacht. Aan de keukentafel vertelde hij dat hij tournees organiseerde voor buitenlandse bands in het clubcircuit. Ze hielden contact en op een dag informeerde hij of LBB een podium kon bieden aan een Chileense popgroep. De muzikanten moesten hun ticket voor de terugvlucht nog verdienen. Na het optreden doken ze bij Bart de studio in die kosteloos hun eerste cd opnam. Even verder in de hal ontdekten ze iemand met een bescheiden filmbedrijfje; zo gingen de Chileense rockers terug naar Amsterdam met een cd en een clip. Dát verstaat Brouns nou onder culturele toevalligheden. Landbouwbelang telt 18 bewoners. Een aantal zit aan de keukentafel, een enkeling met een muts op. Af en toe schuift iemand aan, luistert even mee en verdwijnt weer. Als je niks te melden hebt, is het ook goed. De sfeer heeft nog het meest weg van een schemerig studentenhuis waarvan de verwarmingsapparatuur aan vervanging toe is. Wie zich aan wil sluiten, moet in elk geval een aantal fundamentele waarden respecteren. Termen als duurzaamheid en maakbaarheid zijn hier gemeengoed. Er is veel overeenstemming aan de keukentafel wanneer het over verspilling gaat. Subsidie is daar ook een vorm van, vindt Bart Brouns. “Het is vaak geld dat te makkelijk binnenkomt en daar wordt naar gehandeld”. Vrijwel alles wat wij gebruiken is tweedehands spul, zegt Obed Verbeek.

Lot LBB-krakers blijft onduidelijk De krakers in het Landbouwbelang (LBB) mogen er in elk geval tot 2015 actief blijven. B32 moet in september op zoek een nieuw pand. “Er zijn op dit moment geen concrete plannen met betrekking tot het pand LBB of de locatie”, zegt Lei Meisen, namens de gemeente Maastricht. Piet Joosten van Belvédère, eigenaar van het complex, voorspelt dat de krakers vanaf 2015 op zoek moeten naar een nieuwe plek. Hoewel de Tweede Kamer afgelopen najaar de anti-kraakwet aannam, heeft de gemeente aangeboden de krakers te helpen met het vinden van een alternatieve locatie. Of de huidige krakers er intussen mogen blijven wonen, is nog onduidelijk. De gemeente kan via een Algemeen Plaatselijke Verordening besluiten dat krakers niet worden vervolgd.

“Wij zijn een reactie op de commercie. Wij doen dingen die op andere plekken niet kunnen. We hebben de ruimte, we stellen geen grenzen. Zoek je een filmset of een podium of een atelier of een repetitieruimte, die hebben we hier. Maar je hoeft die niet te huren. Commercie past niet in ons idee. Net zo min als subsidie of sponsoring. We zijn een culturele broedplaats, je kunt hier vrijwel kosteloos experimenteren.”    “Wat we willen”, zegt Verbeek, “is een stap naar de stad maken. Interactie zoeken via onze activiteiten. Wij zijn geen randfiguren, we willen laten zien dat we iets te bieden hebben met concerten, optredens en tentoonstellingen.” Bewoonster Davina: ”Je kraakt een woning dus je woont voor niks, dan kun je ook wel iets terugdoen voor de samenleving, vind ik.” Verbeek: “We vertalen het gratis wonen in maatschappelijk engagement.”    Het zijn niet alleen bewoners die gebruik maken van de ruimtes. Houtbewerker Guus bijvoorbeeld woont niet in het LBB. Een initiatief als de volkskeuken ‘Kom

Eten’ wordt eveneens gerund door niet-bewoners. Ook de Weggeefwinkel mag gezien worden als een reactie op de consumptiemaatschappij. “Geef oude spullen een nieuw leven. Doneer en kom ophalen”, luidt het motto. Ook Demotech, een initiatief dat ontwerpen voor arme landen maakt op het gebied van landbouwirrigatie en sanitair opereert vanuit LBB. Net als Voko (Voedsel Koöperatie Maastricht) die voor particulieren biologisch voedsel inkoopt bij de groothandel. “Het zijn initiatieven die goed bij ons passen”, zegt Verbeek. Lene ter Haar maakt onderscheid tussen officiële instituut en een initiatief als B32. “Een initiatief heeft minder last van een eigen traditie. Weliswaar heeft het vaak bepaalde verschijningsvormen en stereotypen – zoals een hoog do it yourself-gehalte – maar bijna zonder subsidie en zonder verplichtingen, zonder beleidsplan en met evenveel wisselende mensen als veranderende ideeën blijken zelfs de buitenmuren verstelbaar.” Ander kenmerk van een initiatief is dat het zichzelf constant ondermijnt, vindt Ter Haar. En het sneeft vaak omdat het enthousiasme wegebt of het geld lonkt. “Tot nu toe”, schrijft ze in de catalogus van de verzamelexpositie De vette jaren van B32, “kon ik niet zonder het engagement in het kunstenaarsinitiatief: er zit iets in, er hangt een sfeer die ik bij het instituut mis. Misschien wel de onvoorwaardelijke overgave aan het bouwen, aan het scheppen.”    Voor Verbeek zouden de initiatieven van LBB wat meer beweging in de stad mogen brengen. De vraag is alleen of dat in de toekomst nog wel haalbaar is. Als de anti-kraakwet in werking treedt zijn Verbeek en vrienden in overtreding, tenzij de gemeente besluit de krakers niet te vervolgen. Bart Brouns: “We hebben goede afspraken met de gemeente. Maar die gaan over de culturele activiteiten en niet over wonen. En dat is niet los te koppelen, vindt Obed Verbeek: “Als we dit huis verliezen, ligt het plat, dan is de ziel eruit.”   De vette jaren van B32 van 12/12 t/m 10/1/10 www.landbouwbelang.com www.b32.org

Impressies uit Krakersbolwerk Landbouwbelang. foto’s Perry Schrijvers

9

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

LET’S OPEN THE DOOR TO AN EXCITING NEW FUTURE.

10 t/m 18 FEBRUARI 2010

®

(BIOCHROME )

we wish you all the best for 2010! internationaal jeugdtheater & dans

24 gezelschappen, 58 voorstellingen, 8 premières, 7 Belgische premières, uitgebreid randprogramma en dagelijks workshops

OLIVARI

tickets & info: www. krokusfestival.be & www.ccha.be

BY LKM

www.lkmcollection.com

cultuurcentrum Hasselt

:: Centre Céramique presenteert de tentoonstelling ::

KROKUS adv. Zuiderlicht.indd 1

11-12-2009 14:49:11

Zebracinema, het arthousefilmcircuit van de provincie Limburg brengt elke week een kwaliteitsfilm op locatie: op maandag in CC Beringen - Casino op dinsdag in Provinciaal Domein Dommelhof Neerpelt en DE VELINX Tongeren op woensdag in Z33 Hasselt, CC Achterolmen Maaseik en De Bogaard Sint-Truiden op donderdag in De Walburg Hamont-Achel en Euroscoop Lanaken meer info op www.zebracinema.be

22 12 09-13 02 10 www centreceramique nl ::

::

::

::

::

::

Zuivelmarkt 33 3500 Hasselt 011 29 59 85 [email protected]

De tentoonstelling toont naast een overzicht van zijn eigen interieurontwerpen, zeldzame stukken van Ettore Sottsass, Ron Arad en Shiro Kuramata. Uiteraard is de tentoonstelling ingericht en ontworpen door Maurice Mentjens zelf.

S TA D

avenue céramique 50 :: maastricht

Zebracinema Een initiatief van de provincie Limburg limburg.be/zebra

PROVINCIALE BIBLIOTHEEKLIMBURG

10

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

Alles kan zo uit de krammen schieten

Wonder

Frederic Geurts balanceert met een reusachtig aluminium vlak en laat een mobiel wild door het trappenhuis fladderen. Zijn eerste museumsolo (Z33, Hasselt) is een briljant exposé over beweging en het wonder van evenwicht. door Duncan Liefferink

Installatie van Frederic Geurts in Z33 Hasselt. foto Z33

J

e moet maar lef hebben: op je eerste museale solo twee zaaltjes vullen met werk van andere kunstenaars. Op de tentoonstelling (Un)balanced van Frederic Geurts (Wilrijk, 1965) hangt een foto van Erwin Wurm die twee flesjes op zijn voeten balanceert. Catastrofekunstenaar Roman Signer is vertegenwoordigd. Bas Jan Ader die met zijn fiets een Amsterdamse gracht inrijdt. Maar er is ook een gravure van een vallende man van Hendrick Goltzius uit 1588. Die collega’s heeft Geurts er niet bij gehaald om zich tegen hen af te zetten. Hij heeft de keuze niet eens zelf gemaakt. Dat heeft hij de bevriende kunstenaars/curatoren Rik de Boe en Peter Morrens van de Voorkamer in Lier laten doen. “Nee,” licht Geurts toe, “die kabinetjes met ‘Verwantschappen’ zijn niet pretentieus bedoeld. Ze willen alleen laten zien dat mijn werk niet op zichzelf staat, dat er meer kunstenaars zijn die zich hebben beziggehouden

11

met beweging en evenwicht.” Het zijn niet de eersten de besten die er in de kabinetjes te zien zijn. Toch houdt Frederic Geurts zich temidden van hen moeiteloos staande. Inderdaad, zijn werk gaat over beweging en evenwicht, maar Geurts – opgeleid als architect en industrieel vormgever en tot nu toe vooral actief met grote installaties op locatie - geeft aan dit thema een volstrekt eigen draai. Laten we klein beginnen. Op de bovenverdieping, dwars door drie ruimtes heen, heeft Frederic Geurts een witte lijn getrokken. Het is een meridiaan, een NoordZuid-lijn. Ten opzichte van die lijn ligt de tentoonstellingsvleugel van Kunstencentrum Z33 een beetje gedraaid. Ergens halverwege de witte lijn staat een metalen staaf schuin op een statiefje. De staaf geeft de stand van de aardas aan, de as tussen de polen waaromheen de aarde haar rondjes draait. “Tja”, lacht Geurts, “eigenlijk staan we behoorlijk scheef hier in

Hasselt.” In een andere zaal pakt Geurts grootser uit. Twee spiralen zijn ongeveer op ooghoogte opgespannen tussen de wanden. Honderden draadjes zijn nodig om het staaldraad in de vorm en op hun plaats te houden. Het vraagt niet veel fantasie om je voor te stellen hoe hardnekkig het materiaal zich tegen deze dwangbuis verzet moet hebben. De blikvanger van de tentoonstelling is een enorm, geplooid aluminium vlak. Met een man of tien is er een paar weken aan gebogen en gesjord. Aan het ene uiteinde diep naar beneden neigend, aan het andere uiteinde bijna verticaal en zelfs even los van de vloer houdt het zichzelf in evenwicht. Het gevaarte schijnt zo’n vijfhonderd kilo te wegen en dat wil je best geloven, maar omdat het materiaal niet meer dan een paar millimeter dik is, oogt het licht en breekbaar. Onder de plooi in het midden kun je je verschuilen, maar je moet maar hopen dat niemand er aan de andere kant een duwtje

www.zuiderlucht.eu

tegen geeft. “Ik zie het als een soort Grote Moeder”, zegt Geurts. “Ze biedt geborgenheid, maar kan ook zo uit de krammen schieten. Ze is koesterend en bedreigend tegelijk.” Ter illustratie schudt Geurts kort aan de plaat. Een diep donderend geluid weerklinkt, als van onweer boven zee. In het trappenhuis word je opgeschrikt door gefladder. Een metalen schijfje in een armatuur cirkelt met vrij hoge snelheid door de ruimte. Het ding suist steeds rakelings langs de muur. Door zijn eigen luchtverplaatsing buitelt en klappert het schijfje wild in het rond. Zet een paar ramen tegen elkaar open en het zou zomaar te pletter kunnen slaan. “Deze mobiel condenseert het hele verhaal van de tentoonstelling”, verklaart Geurts. “Er is iets dat voortdurend ronddraait en evenwicht zoekt met zijn omgeving. Maar het is wel een wankel evenwicht. Het kan zo uit balans raken.” Als je zo ronddwaalt door de wereld van Frederic Geurts, dan besef je dat de bron daarvan niet in de eerste plaats bij collega-kunstenaars ligt. De sleutel tot zijn werk is eerder te vinden in de natuurwetenschap en dan vooral die uit de tijd dat wetenschap nog sterk met filosofie vervlochten was. In de kabinetjes met ‘Verwantschappen’ ligt ook een boek van Johannes Kepler uit 1619. Het gaat over de banen die de planeten rond de zon beschrijven en de ‘harmonie der sferen’ die daardoor teweeggebracht wordt. Sterker nog: nadat Kepler ontdekt had dat die banen elkaar beïnvloeden en daardoor enigszins elliptisch zijn, vond hij het nog mooier. Hoe complexer het evenwicht, hoe groter de schoonheid. Klein en groot, machtig en onvast, bij Geurts hangt alles met alles samen. Door zijn werk word je je weer eens bewust dat rust en evenwicht niet vanzelfsprekend zijn, dat we met z’n allen op een razendsnel rondtollend bolletje staan, overgeleverd aan krachten die we niet beheersen – en dat dat welbeschouwd een wonder is. Dit is een prachtige tentoonstelling. Frederic Geurts. (Un)balanced. Kunstencentrum Z33, Hasselt, t/m 7 februari 2010. www.z33.be

januari 2010

Graphic design / www.obidesign.nl

In the land of make

Podium

Zie ook Agenda en www.zuiderlucht.eu

Genk

believe anything can happen just use your imagination

Happy2010

CULTUURCENTRUM GENK Wo 6 t/m Za 9 jan | theater | Skagen speelt DegrotemonD | Media & Designacademie Genk | 20.15 Za 9 jan | concert | Joost Zweegers solo | Schouwburg CC | UITVERKOCHT Wo 13 t/m Za 16 jan | familietheater 6+ | Laika (met Tine Embrechts en Lucas Van den Eynde) speelt Takkenkind | Stadsplein Genk | 15.00 Vr 15 jan | concert | Rick De Leeuw & Jan Hautekiet | Op drift! | Casino Modern Genk | 20.15 Ma 18 jan | literatuur | Ramsey Nasr | Schouwburg CC | 20.15 Vr 22 jan | concert | Maurice Engelen | Moreese.com | Casino Modern Genk | 20.15 Wo 27 jan | concert | Raquel Tavares | concert Fado | Casino Modern Genk | 20.15 volledig programma op www.cultuurcentrumgenk.be +32 (0)89 65 44 80

Maastricht AINSI

Mode met stip Stokstraat 28-32 6211 GD Maastricht T. 043.3216432 www.kikiniesten.nl

Zo 3 jan | muziek | A brand new year | Nieuwjaarsconcert | 7:00 Di 5 jan | dans | Los Amantes de Teruel | Marta R. Torres/ Korzo | 20:30 (inl. om 19:30) Vrij 8 jan | muziek | Dagboek | Mondo Leone | 20:30 Di 12 jan | dans | Malediction | Dudapaiva Company | 20:30 (inl. om 19:30) Zo 17 jan | theater | Aquarium 3+ | Sprookjes en zo | 14:00 en 16:00 Wo 20 jan | theater | Happy Days | Samuel Beckett | 20:30 Za 30 jan | dans | Zofia | T.r.a.s.h. | 20:30 AINSI - Lage Kanaaldijk 112 - 113, Maastricht / volledige agenda opwww.ainsi.nl

THEMBI  Smull Music Lab Series

Prada, Prada Red Line, Miu Miu, Jil Sander, Marni, Dolce & Gabbana, Balenciaga, Etro, Orson + Bodil, Lanvin, Alaïa, Chloé, Viktor&Rolf, Burberry Prorsum, Dries van Noten, Bottega Veneta, Hogan, Sergio Rossi, Brunello Cucinelli, Tods

LUMIERE highlights Vanaf do 14 jan | film | Where the wild things are Michel, Eternal Sunshine of the Spotless Mind, Gondry + Dave Eggers Vanaf do 21 jan | film | A Serious Man | Nieuwe komedie van de Coen Brothers. Zo 17 jan | special | The Best of IDFA 2009 | 14.30 Januari | film | Amerikaanse filmklassiekers | Raging Bull (13 jan), Blue Velvet (20 jan), Blood Simple (27 jan) Kijk voor het volledige programma op www.lumiere.nl

Graus

interieurs / galerie

Zo 29 nov t/m Zo 31 jan Frans Ruijters Marie Berte Leunen Marietje van der Linden Remi van der Linden

Zo 3 jan | jazz | The Ploctones | Anton Goudsmit | 15:00  Zo 10 jan | jazz | Wolfert Brederode Quartet | Claudio Puntin | 15:00 Zo 17 jan | jazz | Paul van Kemenade Quartet | Ali Haurand | 15:00 Zo 24 jan | jazz | Michael Moore Fragile Quartet |Michael Vatcher |  15:00 Zo 31 jan | tango-Latinjazz | Tango Extremo | Gustavo Mozzi | 15:00 Zo 7 feb | jazz | Jeroen “Gatecrash” van Vliet | & guests | 15:00 SMULL: Stichting Muziek Lab Limburg | 043 - 3613621 | thembi.nl

Iin Hanssen Lo van der Linden Jas m/v

HEDAH

centrum voor hedendaagse kunst maastricht T/m zo 31 jan | tentoonstelling | (Un)easy Together | Met: Theo Cowley, Laurent David, David Ferrando Giraut, Norbert Grunschel, Andrew Hollis, Barbara Lambert, Marlieke Meyer, Olga Raciborska, Marthe Sophie en anderen | Curator: Agatha Jastrzabek Meer informatie:www.hedah.nl

KUMULUS

GRAUS INTERIEURS EN GALERIE URSULINENPLEIN ECHT

Ma 11 jan | cursus | Creatief schrijven | Herbenusstraat 89 | 19.15 Wo 13 jan | cursus | Levensverhalen schrijven | Herbenusstraat 89 | 19.15 Di 19 jan | cursus | Start cursus Filmanalyse | Herbenusstraat 89 | 19.30 Za 30 jan | cursus | Korte verhalen schrijven | Herbenusstraat 89 | 10.30 www.kumulus.nl, www.bkmaastricht.nl

CENTRE CÉRAMIQUE highlights januari 2010 Zo 10 jan | concert | La Manouche |Traditionals & Gipsyswing Za 16 jan | workshop | Portretfotografie Zo 24 jan | rondleidingen en proeverij | Van de Dorst naar de Keyzer Zo 24 jan | theater | “Sneeuwwitje en de kebouterkes” | Mee-speel-Theater-show Gedichtendag 2010 | Poëzieparcours/ wandeling & dichtersontbijt Meer: www.centreceramique.nl

Tongeren de VELINX Do 28 jan | rock | Tijdens het concert van Golden Earring komt ruim 35 jaar rock historie voorbij en hitsuccessen worden woord voor woord meegebruld. Een feest, zowel voor het publiek als voor de band zelf! | 20.30 Za 30 jan | klassiek | David Angus dirigeert ‘Jupiter’ | Het jaarlijks Nieuwjaarsconcert van het Symfonieorkest Vlaanderen. Één van de allergrootste meesterwerken voor piano van Brahms, één van de meest volmaakte symfonische werken van Mozart en de overbekende wals ‘An der Schönen Blauen Donau’ van Johann Strauss Jr. Dit is de ogen sluiten en genieten | Met nieuwjaarsreceptie | 20.30 dijk 111 bus 2, 3700 Tongeren België. Meer info: www.develinx.be

12

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

perron poëzie

TIME OUT OF MIND 11 Leon Verdonschot en Wido Smeets wisselen van gedachten over muzikale helden van vroeger en nu. “Helden leven niet van subsidies, die leven van hun dromen.”

Anvil

Elftal

D

H

e beste muziekdocumentaire die ik het afgelopen jaar zag is Anvil! The Story of Anvil. Het is het verhaal van een hardrockband die het nooit heeft gemaakt maar daar wel op blijft hopen. De leden, van middelbare leeftijd inmiddels, blijven volharden in hun baantjes in de bouw en in de catering. Ze deden me denken aan pornoster Ron Jeremy, alias De Egel, die in een documentaire over zijn leven het bestaan in de porno-industrie bleek vol te houden omdat hij ervan was overtuigd dat het een tijdelijk baantje was, ter overbrugging van de periode tot het verlossende telefoontje van Steven Spielberg. Sommige mensen kunnen zichzelf heel lang voorhouden dat hun bestaan een tijdelijk bestaan is. Om een nieuwe plaat op te kunnen nemen, neemt de zanger van Anvil er zelfs nog een baantje bij. Moet hij in het bedrijf van een van de weinige fans van de band mensen telefonisch producten aansmeren die ze niet hoeven. Hij bakt er niks van, maar ja: die plaat moet er komen. Al zijn er ook in Nederland artiesten die het heel lang volhouden, ook wanneer succes uitblijft, ik bleef in het (overigens Canadese) Anvil niettemin een Amerikaanse mentaliteit zien. In de nieuwe show van cabaretier Jeroen van Merwijk vertelt hij dat op feestjes waar hij gelukkig nooit komt wel eens wordt opgemerkt dat er teveel geld naar kunst gaat. Vervolgens merkt hij op dat alles geld kost, gevolgd door de langste opsomming die ik ooit heb gehoord (alleen al de vermelde groenten nemen een minuut in beslag) van zaken en mensen die geld kosten. Waarop hij eindigt met de retorische vraag of van al die zaken in het heelal uitgerekend kunst geen geld zou mogen kosten. Ik moest er hard om lachen en klapte welgemeend mee met het Van Merwijk-publiek. Tegelijk blijf ik denken dat een band als Anvil het volhoudt niet ondanks, maar dankzij een overheid die ze nooit een cent heeft gegeven.

et leven bestaat, vrees ik, uit het bijstellen van dromen. Maar dat kan best zonder gedesillusioneerd of cynisch te raken. Dat geldt zowel voor Anvil en Ron Jeremy (intrigerende bijnaam voor een pornoster trouwens) als voor miljoenen anderen in de popmuziek, de filmindustrie en tal van andere vakgebieden. Zoals de journalistiek, zou ik bijna zeggen. Ik heb er nooit over gedroomd, maar ik mocht lijden dat ik kon schrijven als Joseph Mitchell, James Agee of Martin Bril. Dat zit er niet in - toch is dat geen reden om er mee op te houden. Net als bij Anvil en Ron Jeremy, die diep in hun hart weten dat ze de top van de Olympus niet gaan halen. Ze zullen zich troosten met de gedachte dat het op de flanken en zelfs in het dal vaak goed toeven is. Ik schreef het eerder hier: ooit zag ik David Thomas (Pere Ubu) voor negen man publiek optreden. Hij zong en speelde alsof hij in de Royal Albert Hall stond, het voltallige publiek ging tevreden naar huis. En nee, overheidssteun heeft Thomas niet gehad. Laat onverlet dat er niets mis is met overheidssteun. In de cultuurnota 2009-2012 is in ons land voor het eerst in de geschiedenis subsidie toegekend aan een popgroep: De Kift. Los van de vraag hoe dat uitpakt: waarom niet? In de vorige Zuiderlucht stelde acteur Servé Hermans nog maar eens vast dat je je pas realiseert hoe belangrijk kunstsubsidie is, als je iets zónder subsidie maakt. Al te vaak is het geld goed besteed. Niet alleen bij NT Gent waar Hermans in dienst is. De deels met publiek geld georkestreerde hype rond Kyteman en zijn Hip Hop Orchestra heeft (behalve in een prachtplaat en een dito tournee) geresulteerd in een opbrengst die deze jonge twintiger investeerde in de aankoop van een deel van een straat in ik meen Utrecht. Hij wil er opnamestudio’s, oefenlokalen en woonruimtes laten inrichten voor jonge collega’s. Er zijn het afgelopen jaar miljarden euro’s aan overheidssteun gestoken in instellingen en personen die ik heel wat minder hoog heb zitten. Maar zoals jij nog steeds die docu van Anvil in je hoofd hebt zitten, zo is bij mij dat optreden-vooreen-lege-Effenaar van David Thomas in het geheugen gegrift. Die jongens van Anvil en David Thomas en zijn band, het zijn helden. En helden leven niet van subsidies, die leven van dromen.

LEON VERDONSCHOT

WIDO SMEETS

13

www.zuiderlucht.eu

waar zijn hand ligt op mijn billen, daar kijkt ze naar het meisje in de hoek ze zegt (en ik geloof haar, met al haar ervaring, in soortgelijke situaties) een tienjarige relatie is niet niks maar ach alles kan kapot ik voel nu niet meer overal de plaatsen waar zijn handen liggen wel de twaalfde speler naast het veld die een kleine schuld in mij maakt en vooral nog steeds de rups in mijn buik die hij voert. LIANNE SASJA VAN KALKEN

Lianne van Kalken (19) groeide op in Hoensbroek en studeert momenteel rechten aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Ze debuteerde in 2007 met de bundel BAR die bijna uitverkocht is. Zie ook www.liannevankalken.nl

Perron Poëzie wordt mede mogelijk gemaakt door:

Defauwes

zuiderlucht Word abonnee à 55 euro per jaar en krijg maandelijks Zuiderlucht toegestuurd. Ga naar www.zuiderlucht.eu en klik op ‘abonnementen’

januari 2010

Culturele Hoofdstad

De verloren ziel van

Het is geen ramp als Maastricht niet tot Culturele Hoofdstad wordt gekozen, vindt Cyrille Offermans. “De stad heeft toch al de neiging het gebrek aan werkelijke culturele vitaliteit te verbloemen achter quasi-chique manifestaties voor de upper ten, achter luidruchtige ‘evenementen’ voor het plebs.” door Cyrille Offermans

I

n 2018 is Nederland aan de beurt om de Europese Culturele Hoofdstad te leveren, samen met Malta, want als er niet per jaar twee of drie steden worden aangewezen duurt het te lang voor iedereen aan de beurt is geweest. Maar van de steden of regio’s die jacht maken op die titel schijnt er niet één te beseffen hoe irreëel die wedloop is. Een culturele hoofdstad kan helemaal niet worden gekozen of benoemd, alsof het om de organisatie van de Olympische Spelen of het Eurovisie Songfestival gaat. Een stad kan die titel alleen, en alleen officieus, verwerven op grond van bijzondere culturele prestaties. Metropolen van de geest waren van oudsher ook altijd centra van politieke macht. Heersers wilden hun macht gerepresenteerd zien in monumentale, hun onderdanen imponerende gebouwen en kunstwerken. Voor de consolidering en uitbreiding van hun macht waren ze, behalve op hun legers, aangewezen op denkers, geleerden en schrijvers, waaghalzerige geesten die grootschaliger, over de grenzen van de alledaagse lokale behoeften en gebruiken heen konden denken. Geen culturele hoofdstad die het kon stellen zonder academies, bibliotheken en musea, plekken waar de resultaten van hun werk werden gearchiveerd, op een hoger niveau gebracht en aan een volgende generatie doorgegeven. Met de constatering dat Athene en Rome de Europese culturele hoofdsteden bij uitstek zijn, zeg ik niets nieuws. In Athene en Rome is – overigens in betrekkelijk korte perioden – het leeuwendeel van de fundamentele geestelijke arbeid verricht die eeuwenlang, ook lang nadat ze als machtscentra aan betekenis hadden ingeboet, een beslissende inspirerende werking heeft uitgeoefend op alle Europese landen. Later tot ontwikkeling gekomen culturele hoofdsteden – eerst Constantinopel en Córdoba, toen Sevilla, Venetië, Florence, Palermo en Brugge, nog later Wenen, Parijs, Londen, Berlijn en Amsterdam – zijn zonder de revitalisering van die heidense, antieke erfenis vooral vanaf de Renaissance ondenkbaar. Of een stad als culturele hoofdstad functioneert,

14

blijkt onder meer uit de normatieve status van zijn instellingen. Andere, rivaliserende steden weten waaraan ze hebben te voldoen om zelf een centrumfunctie te krijgen. In de Lage Landen heeft Amsterdam die positie dankzij zijn ongekende bloei in de eerste helft van de zeventiende eeuw overgenomen van Antwerpen, sindsdien is Amsterdam de stad waaraan andere steden zich spiegelen, in sommige opzichten ook internationaal. Om slechts één voorbeeld te noemen: klassieke en improviserende musici, experimenterende componisten en operavernieuwers vinden in Amsterdam een inspirerende omgeving en een omvangrijk, competent publiek als nergens ter wereld. Dat moet volstaan ter relativering van de titel waar provinciesteden als Leeuwarden, Arnhem/ Nijmegen, Almere, ‘Brabantstad’ en Maastricht om strijden. Die titel mag anders suggereren, buiten de betreffende stad, laat staan elders in Europa, is er geen mens die zelfs maar weet heeft van de bijbehorende roem. Ik kan me niet herinneren dat er in 2009 sprake was van een massale kunstpelgrimage naar Linz (Oostenrijk) of Vilnius (Litouwen). Ook onze kwaliteitskranten hebben de manifestaties daar niet de buitenlandse uitstraling gegeven waar de lokale organisatoren ongetwijfeld mee geschermd hebben. Want zonder die grootspraak zou het geld dat alleen al nodig is om de binnenlandse voorronden te overleven er nooit zijn gekomen.

landschappelijke, cultuurhistorische uniciteit staat in geen enkel direct verband met het niveau van de huidige kunstbeoefening ter plaatse, en om die kunst moet het gaan, niet om ‘wie sjoon os Limburg is’. Aan folklore, ‘authentiek’ of opgepoetst, wordt al genoeg gedaan, overal in Europa leiden globalisering en internationalisme tot bangelijke nostalgie en cultureel regionalisme. Een ‘hoofdstad’ die gokt op de aantrekkingskracht van de plaatselijke folklore zou commercieel vermoedelijk succesrijk zijn, maar zet zich ook te kijk als onverbeterlijk provincienest. Religieuze rituelen en volksfeesten, in premoderne tijden bindmiddelen van de gemeenschap, zijn immers

“Aan drempelloos amusement bestaat voor z

T

och zou het culturele hoofdstadschap, mits ontdaan van alle zelfoverschatting, de kunstliefhebber nog tot enig enthousiasme kunnen brengen. Laat ik de belangrijkste voorwaarden noemen waaraan wat mij betreft dan voldaan moet worden. De plannen van de stad – ik beperk me nu verder tot Maastricht – zouden niet gebaseerd moeten zijn op de ‘rijkdom’, al of niet gefingeerd, van de regio. Die is voor de concurrentie uit Friesland, de Hanzesteden of zelfs Almere even ‘uniek’ als voor Maastricht. Maar die geografische,

www.zuiderlucht.eu

allang verwaterd of gemusealiseerd; de indruk wekken dat ze nog altijd essentieel zijn voor de regionale of nationale identiteit is volksverlakkerij. En dat weet iedere serieus te nemen schrijver of kunstenaar. Uitgesloten dat hij door die folklore nog geïnspireerd kan worden tot eigentijds werk. Een echte culturele hoofdstad moet weliswaar een rijk cultureel verleden hebben, maar dankt zijn status toch vooral aan de niet aflatende vitaliteit van dat verleden. De vraag is of het laboratorium van toen niet definitief is verstard tot museum, of

januari 2010

n de Euregio ‘Dit manifest is net genoeg voor een nostalgisch buurtfeest van een week.’ het voor de creatiefste geesten van nu nog altijd voorbeeldig, een bron van studie en inspiratie is. Dat kan van Maastricht moeilijk worden volgehouden. In de Middeleeuwen, vooral in de twaalfde eeuw, was de stad ongetwijfeld van grote culturele betekenis, maar die was toch niet zo groot dat hij schrijvers, kunstenaars en geleerden heeft voortgebracht die tot ver in de navolgende eeuwen, en ook elders, van canonieke betekenis zijn geweest. Ook een historische benadering vanuit de kunst is daarom tot mislukken gedoemd, ze zou alleen maar bevestigen dat het allemaal uit en over is. Dat een ambitieus hoofdstadschap ook alle commerciële massacultuur buiten de deur moet houden, behoeft hopelijk geen toelichting. Kunst

zover mij bekend ook in Maastricht geen existentieel tekort. ” foto Zuiderlucht

is iets principieel anders dan amusement, en aan drempelloos amusement bestaat voor zover mij bekend ook in Maastricht geen existentieel tekort. De stad heeft toch al de neiging het gebrek aan werkelijke culturele vitaliteit te verbloemen, achter quasi-chique manifestaties voor de upper ten, achter luidruchtige ‘evenementen’ voor het plebs. Beide zorgen voor evenveel toeloop van elders als overlast voor de bewoners. Voor geëngageerde burgers die zich niet als heremiet van het sociale leven willen isoleren, is het al

15

moeilijk genoeg zich het geweld van de massacultuur van het lijf te houden. Een culturele hoofdstad zou zijn bezoekers hoger moeten aanslaan en ze iets anders, iets beters moeten bieden. Voor het geval dit niet duidelijk genoeg is: er is niets tegen amusement, en aan zijn amusementswaarde voor grote delen van de bevolking kan geen twijfel bestaan, toch zou André Rieu in 2018 geen dag vrij spel mogen krijgen op het Vrijthof. Dat Maastricht zou meedingen naar de titel was allang bekend. In december 2008 had de gemeenteraad daar al toe besloten, 25 november jl. heeft de stad samen met een trits andere geïnteresseerden, waaronder Aken en Luik en zelfs Sittard en Hasselt (mag dat samenraapsel nog een stad heten?), een zogenaamd ‘Ambitie Statement’ getekend. Tijdens die bijeenkomst presenteerde Guido Wevers het artistieke plan met de eenvoudige maar toch deftige titel Via 2018, dat de koers van de kandidatuur uitzet. Ik stond sceptisch tegenover de Maastrichtse voornemens, maar aangezien Guido Wevers een man is met een aanzienlijke staat van dienst gunde ik hem uiteraard het voordeel van de twijfel. Helaas, zijn werkstuk, geschreven na intensief overleg met Jan en alleman, valt niet mee. Minder eufemistisch gezegd: het is een broddellap van belabberde clichés en quasi-poëtische bezweringen, wat maar weer eens bewijst dat een respectabele theaterdirecteur niet automatisch ook een elegant, overtuigend en ideeënrijk stilist is. Natuurlijk, het zijn maar suggesties, maar ze zijn richtinggevend. En die richting is, alle verbale mist en spray ten spijt, duidelijk herkenbaar. Wevers wil dat “de Euregio werkelijk gaat leven.” Jongeren trekken weg, de streek ontvolkt, verpaupering van grote gebieden dreigt – aan die sombere toekomst moet Maastricht in 2018 een wending ten goede geven. Alles wijst erop dat het hele project primair als een vorm van city branding wordt beschouwd. In de taal van bestuurders en ontwikkelaars: als een mogelijkheid om Maastricht op de kaart te zetten. Daarvoor, zegt Wevers, moet “de ziel van de Euregio” worden getoond. Gevreesd moet worden dat die pas in klinkende munt uit het afgetobde lichaam tevoorschijn komt als we het zoeken in een gemythologiseerd verleden waarin Carnaval en de Heiligdomsvaart – Wevers lijkt die als kroonjuwelen van de Maaslandse identiteit te beschouwen – nog een reële, zij het uitsluitend conformistische betekenis hadden. Het voorbereidingscomité, lees ik bij Wevers, zal vooral veel “triggeren” en mensen aansporen “hun ding te blijven doen”. Daar spreekt weinig enthousiasme uit. Aan een grote sprong voorwaarts wordt geen moment gedacht. Vrijwel alle suggesties verwijzen naar het bekende, al te

www.zuiderlucht.eu

bekende, naar folklore en commercie. Ik noteer: Tefaf en Pinkpop, Aachener Printen en Hasseltse bonbons, de Reuzenfeesten (nooit van gehoord) en de Virga Jessenfeesten (idem), Karel de Grote en Henric van Veldeke (wel van gehoord, zelfs iets van gelezen, maar helaas morsdood), mode, design, computergames, webdesign, interactieve installaties en cartoons. En als er kunstenaars worden gevraagd moeten die “zich verhouden tot dit gebied en tot de opdracht die dit gebied zich stelt.” Dat is bij elkaar net genoeg voor een nostalgisch buurtfeest van een week, niet voor een Europese Culturele Hoofdstad die een jaar lang voor een eigentijds, hoogwaardig en gedifferentieerd kunstaanbod moet zorgen. Misschien is dat ook wel wat veel gevraagd. Dan zou de conclusie moeten luiden dat het geen ramp is als Maastricht straks niet tot Culturele Hoofdstad wordt gekozen, aangezien dat toch een aanfluiting zou zijn, belangrijker is het dat de stad zich werkelijk tot cultuurstad van betekenis ontwikkelt. Voor het woon- en vestigingsklimaat van de stad zou dat op den duur ook meer opleveren dan de zeepbel die op zijn laatst in 2018 jammerlijk uiteen zou spatten. Mijn advies: ben met minder tevreden, mik hoger.

D

e miljoenen die nu bij elkaar worden geharkt kunnen beter worden besteed dan aan een bij voorbaat vergeefse zoektocht naar de verloren ziel van de Euregio. Investeer liever in ambitieuze instellingen en opleidingen, studie- en debatcentra, gezelschappen en werkplaatsen, essayistische reflectie en journalistieke begeleiding – haal het geld desnoods weg bij de plaatselijke universiteit en andere al te zelfgenoegzame instellingen. Neem een voorbeeld aan de Romeinse keizers en de Florentijnse stadsbestuurders: die tastten diep in hun geldbuidels om de grootste ‘autonome’ kunstenaars en denkers voor hen aan het werk te zetten, om de ateliers en academies, in hevige onderlinge concurrentie, uit te dagen tot nog vermeteler, nog onmogelijker werkstukken. En weet bovenal: Rome en Florence zijn ook niet op één dag gebouwd. Cyrille Offermans is cultuurcriticus en schrijver. Dit is het vijfde artikel in een reeks over de kandidatuur van Maastricht om in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa te worden. Eerdere bijdragen waren van Stijn Huijts, Peter Fransman en Guido Wevers (gedrieën), Leo zum Vörde sive Vörding en Eric Wetzels. Emile Hollman schreef een reportage vanuit het Noord-Franse Lille, de succesvolle Culturele Hoofdstad van 2004.

januari 2010

Northern-High-Lights # 7

16

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

Aan de lopende band van de tijd Anneke Eussen verbleef afgelopen najaar in Helsinki en kwam terug met de fotoreeks Northern-High-Lights. “Ik zie vluchtig dat de klok stilstaat. Ik glimlach omdat dat thuis ook al een tijdje zo is.” door Anneke Eussen

H

erfst 2009, mijn Ziel is Helsinki en mijn Grund zijn viele Gründe. Het Duits is sinds mijn jeugd in Vaals mijn tweede taal. Nu ik in Berlijn woon, is het mijn eerste. Bij mijn werken staat steeds vaker een Duitse titel en ook deze tekst wil ik niet anders beginnen. Inmiddels ben ik terug in Berlijn, en ligt mijn verblijf in Finland alweer enkele weken achter me. Een van de resultaten ervan, de fotoserie Northern-High-Lights, hangt nu in mijn atelier.

Northern-High-Lights # 1. www.anneke-eussen.com

Al voor het begin van de zomer kreeg ik de uitnodiging om een project te leiden aan de Kuvataideakatemia in Helsinki. Vier weken naar Helsinki, dat was de reden en mijn doel om op reis te gaan. Maar zoals iedereen die beslist om een tijdje van huis te gaan, nam ik veel ‘bagage’ mee en had ik geen vermoeden welke ‘souvenirs’ mee terug zouden komen. Northern-High-Lights zijn vijf foto’s, ontstaan in een gebouw in het centrum van Helsinki. Op het dak van dit huis staat een 3x8 meter grote reclame van Pepsi. Vlak ernaast ligt het prachtige Jugendstilstation van Helsinki, achter mij de Finnish National Gallery of Art. Op de tweede verdieping van het ‘Pepsi-huis’ open ik de deur van mijn tijdelijke woning. Ik besluit de eerste kamer links te nemen en zie vluchtig dat de klok stilstaat. Ik glimlach omdat dat thuis in Berlijn ook al sinds een tijdje zo is. Blijven sommige dingen aan de lopende band van de tijd hangen? Ik loop door de kamers en kijk in alle kasten. Het interieur is oud en versleten. Daar houd ik van, objecten met een verhaal en een eigen sfeer. Ik ben hier nog maar net en denk: ‘Deze plek past bij mij.’ ´s Ochtends om acht uur ben ik op weg naar de academie. Het is koud, min twee graden en de zon staat laag. Ze zal nauwelijks boven de huizen verschijnen om vervolgens weer te verdwijnen. Dit is dus the dark north waarover ik al zo veel gehoord heb. De zee stroomt de stad binnen, langs de kade staan al vroeg de viskraampjes. De straten zijn schoon en in de winkelstraat verkopen ze dezelfde merken als overal. Ik doe alles te voet. Helsinki is café Fazer, het design-district, de haven, de musea, het platenzaakje Studipdo. Het is een stad die niet anders is doordat ik er ben. Gedurende deze weken ben ik niet op zoek, ik probeer mijn ‘bestemming’ te ontdekken en voel me als een object met verhaal in een vreemd interieur. Lost as a cause. Steeds vaker besef ik dat de ‘reden’ voor mijn reis geen avontuur zal zijn. Soms ben je fysiek ergens anders om je gedachten en ideeën te ordenen. Het ‘doel’ is dan niet het zoeken maar het vinden, niet het bewegen maar het stilstaan. De plek die mij bleef fascineren was het appartement waar ik woonde. Zo werden de Northern-High-Lights een document van verblijf. Elke foto toont een performance zonder Ziel of Grund. De kracht van een foto zit in het moment en in de tijd die stilstaat. Belangrijk is niet het verhaal, de plek of de identiteit van de persoon. Het is de combinatie van deze drie die het heden en het moment tastbaar maakt. Ihre Einsamkeit wird Ihnen auch inmitten sehr fremder Verhältnisse Halt und Heimat sein, und aus ihr heraus werden Sie alle Ihre Wege finden. (Rainer Maria Rilke, Briefe an einen jungen Dichter, 1929)

17

www.zuiderlucht.eu

Northern-High-Lights # 3.

Northern-High-Lights # 9.

januari 2010

18

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

INKIJK

enkeltje utopia

Filmstad

V

olgens ooggetuigen was het een indrukwekkend gezicht. De 53 burgemeesters uit het Duitse Ruhrgebied die als uit één mond de mijnwerkersgroet “Glück auf” scandeerden toen ze zich enkele jaren geleden presenteerden bij de kandidatuur voor Europese Culturele Hoofdstad in 2010. Plaats van handeling was de Jahrhunderthalle in Bochum. Terwijl de kandidaat niet Bochum was, maar buurstad – en eeuwige rivaal - Essen. Alsof Maastricht, dat de titel voor 2018 wil binnenhalen, zijn kandidatuur presenteert in het Glaspaleis in Heerlen. De Jahrhunderthalle is een van de vele industriële monumenten in het Ruhrgebied die een culturele bestemming hebben gekregen. Enorme stalen dakconstructies, gevlinderde betonnen vloeren, grofgestuukte muren. Hoe ruwer de omgeving, hoe beter de subtiliteit in muziek en theater tot zijn recht komt. Zoals bij de jaarlijkse (sic!) Ruhrtriënnale, een soort Holland Festival, maar dan grootschaliger. En imposanter, vanwege die post-industriële omgeving. Nederlandse theatermakers zijn er dol op. In deze Jahrhunderthalle werden vorige maand de European Film Awards uitgereikt. Het filmgala voor de ‘Europese Oscars’ in Bochum, of all places? Inderdaad was filmstad Berlijn zo vriendelijk geweest de eer aan Bochum te laten, bij wijze van opwarmertje voor de culturele hoofdstad Ruhr 2010. Alsof Utrecht voor één keer de Gouden Kalveren laat uitreiken in Maastricht. In cultuurhuis AINSI bijvoorbeeld, ooit een fabriekshal waar cementzakken werden gevuld. Of in de voormalige Timmerfabriek van Sphinx, cultuurtempel in wording. Prijswinnende regisseurs als Michael Haneke en Ken Loach gebruikten het filmgala in Bochum voor een oproep om Hollywoodfilms in Europa aan banden

19

te leggen. Kwalitatief gezien is zo’n boycot niet nodig, de Europese cinema steekt de Amerikaanse film de laatste jaren links en rechts voorbij, getuige ook de in Bochum gelauwerde films als Das weisse Band, Fish Tank, The Reader en Slumdog Millionaire. Jammer dat veel van dat moois in Europa zelf maar mondjesmaat te zien is. In Nederland bijvoorbeeld wordt ruim 80 procent van de bioscooprecettes door Hollywoodfilms binnengesleept. Was de in Bochum gevierde triomf van de Europese film daarmee de triomf van het filmhuis – en daarmee een pyrrusoverwinning? Wie bij een filmhuis denkt aan Koreaanse films met minutenlange shots van wuivende rietvelden, is al een jaar of tien niet meer buiten de deur geweest. Het Maastrichtse Lumière, waar ook Oscarwinnende Hollywoodfilms te zien zijn, is met ruim 100.000 bezoekers per jaar een van de succesvolste filmhuizen van Nederland. Met een groei waar maar weinig cultuurtempels aan kunnen tippen. Dat Lumière als belangrijkste publiekstrekker van de Timmerfabriek daar nog steeds geen aanspraak kan maken op een voorkeursbehandeling, heeft vooral te maken met de sterke theaterlobby in de Maastrichtse politiek. Weliswaar mist de stad een echte filmtraditie, maar daar wordt aan gewerkt. Met een minimaal budget beleeft het Made in Europe Filmfestival met een poedel als beeldmerk dit voorjaar zijn vijfde editie. Stel dat het Maastricht lukt om in 2018 Culturele Hoofdstad te worden, waarom zou de uitreiking van de European Film Awards dan niet kunnen worden binnengehaald? Na Bochum is alles mogelijk. De EFA wordt gesponsord door het Nederlandse Filmfonds, waar Doreen Boonekamp de directeur is. Ze is in Maastricht geen onbekende. Ze is er geboren. WIDO SMEETS

Miniaturen in Galerie Freitag 18.30 Aken.

Kunst en constructie door Duncan Liefferink

M

iniaturen is een ideale tentoonstelling voor mensen die krap behuisd zijn. En misschien ook voor verzamelaars die bijna geen plaats aan de muur meer over hebben. Elk jaar in de periode rond Kerstmis presenteert Galerie Freitag 18.30 in Aken kleine kunst. Weinig werk is groter dan een A4-tje. Manfred Mahsberg schildert zijn ogenschijnlijk uit de losse hand geplamuurde portretjes van beroemdheden als James Joyce en Franz Schubert zelfs op 7,5 x 7,5 cm. Ook de tentoongestelde sculpturen passen zonder problemen in de fietstas. Galerie Freitag 18.30 is voortgekomen uit een Akens kunstenaarscollectief. Eén van de initiatiefnemers was de inmiddels internationaal opererende Kai Savelsberg, ook vertegenwoordigd op de expositie. Vanaf het begin was ook de jurist en kunstliefhebber Robert Mertens betrokken. Sinds twee jaar wordt de galerie voltijds door hem geleid. “De drempel voor kunst moet niet hoger zijn dan nodig”, zegt Mertens. “Daarom organiseer ik allerlei onconventionele activiteiten. Ik heb een keer een tentoonstelling via een internetverkiezing door de bezoekers laten samenstellen. Binnenkort komt er een tentoonstelling waarbij de kunst niet boven de bank moet passen, maar andersom: een

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

interieurontwerper kiest meubilair bij de kunstwerken. De hyperrealistische snelweglandschappen van Viorel Chirea heb ik in een Autobahnraststätte getoond. Zo probeer ik een zo breed mogelijk publiek aan te spreken.” Dat lijkt aardig te lukken. Op de openingen (iedere eerste vrijdag van de maand om 18:30 uur, vandaar de naam van de galerie) komen soms wel tweehonderd mensen af en dat is waarachtig niet weinig. Dit najaar nog stond de Steinkaulstrasse vol met belangstellenden voor de projecties van Nikola Dicke op de gevel van de galerie. Miniaturen biedt handzame én betaalbare kunst. Voor een paar honderd euro is van alles te koop. Tegelijkertijd is het een soort executive summary van het programma van de galerie. Er is werk van maar liefst zesentwintig kunstenaars te zien, van wie velen in de loop van het jaar een grotere presentatie hebben gehad of nog krijgen. Stilistisch is er weinig lijn in te ontdekken: het gaat van abstract tot figuratief en van strijkijzerstrak tot schilderachtig smeuïg. Wat de kunstenaars nog het meeste verbindt, is een zekere lichtheid van toon, zoals in de bizarre mannetjes van Robert Bischof of de gedeconstrueerde boeken van François du Plessis. Dat heeft niet alleen met de kleine formaten te maken, verzekert Mertens: “Een beetje humor en ironie, daar houden we hier wel van.” Miniaturen. Galerie Freitag 18.30, Steinkaulstrasse 11, Aachen, t/m 30 januari 2010. www.freitag1830.de.

Plekken der Herinnering 6

Von Clermont kwam

Vaals heeft monumentale panden als Kasteel Vaalsbroek en Kasteel Bloemendaal te danken aan de 18e eeuwse lakenfabrikant Johann von Clermont en zijn architect Joseph Moretti. Hun erfgoed spreekt nog steeds tot de verbeelding, maar tweehonderd jaar later staat er niet één Von Clermont meer in het telefoonboek. door Emile Hollman

Litho van Kasteel Bloemendaal . foto archief Dolf Baltus

H

et is dinsdag, marktdag in Vaals. Bij het gemeentehuis aan het Von Clermontplein valt naast de voertaal - Duits- vooral de grote hoeveelheid viskramen op. “Deze markt staat tot diep in de Eifel bekend om zijn verscheidenheid aan vis”, legt Riet Vermeeren (62) uit, sinds jaar en dag gids in haar geboorteplaats. Toen Vaals laatst in een landelijk onderzoek beroerd scoorde op het gebied van voorzieningen, haalde de burgemeester publiekelijk de schouders op: in Aken hebben we toch alles? Inwoners van Vaals gingen vaak de grens over om te werken, Akenaren zochten vertier in Vaals. Maar Johann von Clermont uit Aken, de meest invloedrijke inwoner die Vaals ooit heeft gekend, kwam niet om te lummelen. Riet Vermeeren probeert terug te vallen in de tijd toen Johann von Clermont (1728-1795) zijn hoogtijdagen vierde. Waar nu de marktkramen staan, lag een prachtige tuin met een forellenvijver, cascades en een uitkijktoren. In de straatjes van Vaals moet het eentonige geklapper van weefgetouwen te horen zijn geweest. Haar vinger wijst over de kramen naar enkele Von Clermont-kroonjuwelen van de stad: de Lutherse kerk (nu kunstcentrum De Kopermolen) die zijn grootvader liet bouwen, het Von Clermonthuis

20

of ‘Stammhaus’, ooit woonhuis én fabriek (nu gemeentehuis) dat Johann zelf liet bouwen door zijn huisarchitect Joseph Moretti en tal van verfhuizen (waar verf werd gemengd) en voorname panden waar zijn belangrijkste getrouwen woonden. “Destijds kon je in één oogopslag zien wat van Von Clermont was”, zegt Vermeeren. “Al zijn panden waren gestrichen in ein gefälliges Gelb”. Zo ook Kasteel Bloemendal (1795) en Kasteel Vaalsbroek dat hij in 1761 liet ombouwen in de Aken/Luikse barokstijl. Johann Arnold von Clermont kwam door het vroege overlijden van zijn vader op zijn 23-ste al aan het roer te staan van een lakenweverbedrijf in Aken. De Karelstad was katholiek in die tijd en ondernemers van Lutherse gezindte werd het steeds lastiger gemaakt om een bedrijf te voeren. Überhaupt waren de regels voor gilden in Duitsland een stuk strikter. Johann trok de grens over. Weliswaar verkeerde Vaals in die tijd onder de invloedssfeer van de Prins-Bisschop van Luik, Nederland was zeer tolerant voor andere geloofsgezindten. Von Clermont bezocht elke zondag de Lutherse dienst in de kerk die zijn grootvader had laten bouwen in 1736-1737. Ook beschikte Vaals over zacht water uit het riviertje de Jau dat achter het Stammhaus ontsprong en dat een constante temperatuur van tien graden had - zeer geschikt voor

www.zuiderlucht.eu

het spoelen van de stoffen. “Zonder Von Clermont was Vaals een dorp gebleven”, zegt Leo Junggeburt van de heemkundevereniging. Hij schrijft momenteel een boek over Vaals à la Geert Mak. “Ik wil de geschiedenis niet herhalen, ik wil ze vertellen aan de hand van ooggetuigenverslagen.” Daarbij zal hij onder meer dankbaar gebruik maken van de verslagen van ontdekkingsreiziger Georg Forster die in 1789 te gast was bij Von Clermont, ruim tien jaar nadat hij met James Cook rond de wereld had gereisd. “Er ist munter, gesprächig, sehr höflich in seinen Manieren, von Person gross und stark…”, kenschetste hij zijn gastheer. Junggeburt: “De gemeente zet Von Clermont graag neer als handelsman. Heemkundevereniging Wahlwiller profileerde hem laatst als bestuurder. Ik kies voor Von Clermont als kunstminnaar.” Von Clermont liet architect Moretti (ook verantwoordelijk voor de Hongaarse kapel in de Dom van Aken en de bibliotheek van abdij Rolduc) eerst Het Huis von Clermont bouwen, een pand van allure met vier vleugels om een binnenplaats. De woonvertrekken bevonden zich in de zuidvleugel, de fabrieken aan de overkant. “Zijn zestien kinderen moesten door de vertrekken van vader als ze naar buiten wilden”, steekt Riet Vermeeren haar

januari 2010

niet om te lummelen ‘Zonder Von Clermont was Vaals een dorp gebleven.’ bewondering over zoveel opvoedkundig vernuft niet onder stoelen of banken. Ze noemt Von Clermont “supersociaal en ruimdenkend”. Iedereen mocht zijn eigen geloof belijden en er waren kerken voor alle gezindten. Zijn arbeiders schaftten twee keer per dag om een halve liter zwart bier te drinken. Ze plasten op de kruik omdat de urine gebruikt werd voor het vollen (steviger maken) van de stoffen. Dat gebeurde in de volmolens, in de volksmond stinkmolens genoemd, die ver van de bewoonde wereld in Epen stonden. Voor de urine die ze van thuis meebrachten, kregen ze een vergoeding.

U

it documenten blijkt dat Von Clermont voor Vaals een stratenplan maakte en riolering aanlegde. Hij kanaliseerde de Jau, waarmee hij niet alleen de watervoorziening voor zijn fabrieken regelde, maar ook die van de inwoners van Vaals. Hij stelde eisen aan de bouw van huizen: “Schoone alléeen moeten de onderlinge verbinding der verschillende perceelen tot stand brengen.” Tot op de dag van vandaag is de hand van Von Clermont zeer zichtbaar in Vaals. Zijn imperium groeide en Vaals groeide mee. Zo verwierf de plaats enige faam in de naaldenindustrie. Von Clermont liet wol van het merinosschaap verschepen vanuit Spanje. Vanuit de haven van Oostende werd het spul met paard en wagen naar Vaals gebracht. Hij voorzag het Pruisische leger en dat van de Russische tsaar van uniformen. Het aantal werknemers groeide tot 2300; Vaals kreeg na Maastricht als tweede gemeente in Nederland een Kamer van Koophandel. In de zomer van 1761 restaureerde Moretti in

Von Clermont in handen van Erwin van den Hove. foto Perry Schrijvers

21

opdracht het classicistische kasteel Vaalsbroek. Von Clermont gebruikte het als buitenverblijf, hij woonde aanvankelijk in het Stammhaus. Door zijn overlijden in 1795 woonde hij slechts enkele maanden in het in dat jaar voltooide Schloss Blumenthal. Zijn lichaam werd bijgezet in het familiemausoleum in Lodewijk XVI-stijl dat Moretti voor hem oprichtte. Inclusief een fronton waarin het Von Clermont-wapen, drie burchttorens en de Franse lelie uit het wapen van zijn vrouw, Marie Sophie von Emminghaus werden gebeiteld. Na de Franse Revolutie verloren de katholieken hun grip op Aken. Reden voor de zoons van Von Clermont om na de dood van pa terug te keren, met medeneming van bedrijf en alle bezittingen. “Het verhaal gaat dat al het geld per koets werd vervoerd en dat onderweg de as brak vanwege het overgewicht”, spekt Vermeeren de historie. Dat de zonen alles opruimden, is nogal opmerkelijk. Immers, vader Johann stond aan het hoofd van een imperium in Vaals. Hij had kastelen, fabrieken, panden; de familie stond in hoog aanzien. Tweehonderd jaar later staat er niet één Von Clermont meer in het telefoonboek. Leo Junggeburt: “Vreemd als je bedenkt dat een van zijn zoons de eerste burgemeester van Vaals was en dat bij zijn overlijden nog dertien van de zestien kinderen leefden. Ik heb er niet echt een verklaring voor. Wat ons rest zijn de monumenten. En daar is Vaals trots op.” Bariton John Bröcheler, die andere grote zoon van Vaals, gaf vorig jaar nog een concert op het Von Clermontplein, onder de titel Clermoretti. “Ik wil maar mee zeggen dat het erfgoed van Von Clermont en Moretti hier nog steeds tot de verbeelding spreekt. En dat we de gedachte aan hen levend houden”, zegt Junggeburt. Zoals ex-kroegbaas Erwin van den Hove dat deed door toeristen verhalen te vertellen over het verleden van Vaals en de hoofdpersonen daarin. Vorig jaar kreeg hij de tip dat er op een Engelse veiling een olieverfportret van Von Clermont uit 1793 werd aangeboden, geschilderd door Johann Peter von Langer. “Wat kan je meer van Vaals hebben dan dat schilderij?” Hij besloot het terug te halen. Het doek is zo groot dat het niet past tussen kast en plafond, maar dat is van later zorg. “Dit gaat niet om mooi of lelijk, dit is een schilderij met een verhaal.” Von Clermont moet een trotse man zijn geweest. In de gevels van zijn huizen liet hij spreuken beitelen. Nil Volentibus Arduum (niets is moeilijk voor hen die willen) staat bijvoorbeeld boven de ingang van het gemeentehuis, of Spero Invidiam (ik hoop benijd te worden). Volgens Junggeburt was dat in die tijd mode. “Maar je moest wel een spreuk kiezen. Spero Invidiam was natuurlijk een trap in de richting van de autoriteiten in Aken.” Op zijn queeste naar de kunstminnaar Von Clermont ontdekte oud-leraar Duits Leo Junggeburt

www.zuiderlucht.eu

Riet Vermeeren bij het Mausoleum: “Vanuit zijn werkkamer kon Von Clermont het graf van zijn vrouw zien.” foto Perry Schrijvers

een interessante connectie. Zus Betty von Clermont was met de filosoof Jacobi getrouwd, die zich ophield in de kunstkringen van Düsseldorf. Betty kreeg brieven van niemand minder dan Goethe die haar “die wunderbare Niederländerin” noemde. Junggeburt: “Dat is het leuke van heemkunde. Niet dat Betty een prominente rol speelde in het leven van Goethe maar elke Goethevorser komt via Betty wel in Vaals terecht. Helaas heb ik nog niet kunnen ontdekken of Goethe zelf ook ooit hier is geweest.” Wel vonden andere grootheden hun weg naar Von Clermont. Zoals de gebroeders Von Humboldt, vermaarde wetenschappers en wereldreizigers, de schilder Caspar Wolf en eerdergenoemde ontdekkingsreiziger Georg Forster. Riet Vermeeren loopt door het park achter kasteel Vaalsbroek. Aan het einde staat een prachtig verweerde tourniquet en daarachter doemt in het gooiende landschap het mausoleum op. “Vanuit zijn werkkamer in het kasteel kon Von Clermont het graf van zijn vrouw zien. Zij moet zijn grootste inspiratiebron zijn geweest, want na haar dood stopte hij met werken en ging veel reizen. Uit alle landen die hij bezocht, liet hij bomen komen die hier nog steeds in het park staan.” Voor het mausoleum staat een informatiebord met afbeeldingen van Johann en zijn echtgenote. “Dat is niet zijn vrouw, maar zijn moeder,” gniffelt Vermeeren. “Die van zijn vrouw hebben ze niet. En niemand die het weet.” Dit is het zesde artikel in een reeks van vijftien in het kader van de Culturele Biografie, een project van de provincie Limburg.

januari 2010

Engelenburcht

Zielen

Pascalle Mansvelders heeft het Odaperk in Venray omgetoverd tot een engelenburcht. Maar haar tentoonstelling This Gun’s for Hire biedt geen bekoorlijke engelenhemel, eerder een beklemmende bezetting. Het probleem met engelen blijft: je moet erin geloven. Anders doe je niet mee. door Saskia van der Kroef

Mother Mary (or how to not forget things that will never go away). foto’s Jacques Peeters

O

nlangs voelde schrijver Kluun, bekend van de nu verfilmde bestseller Komt een Vrouw bij de Dokter, zich geroepen ten strijde te trekken tegen het ‘rabiate atheïsme’ dat opiniemakers, wetenschappers en filosofen voortdurend zouden uitdragen. In het essay God is Gek: De Dictatuur van het Atheïsme beticht hij die groep van zendingsdrang. Hij neemt het op voor de volgelingen van zowel christendom als nieuwe spiritualiteit, die tegenwoordig niet meer serieus zouden worden genomen door de “opiniërende, vooral links-intellectuele media”. Veel leverde het niet op, want het manifest werd net als zijn debuutroman genadeloos gekraakt door recensenten. Zelfs in religieuze hoek.

22

Toch valt Kluuns stelling niet geheel te verwerpen. Geloven is niet bon ton, althans niet in cultureel correcte kringen. Een intellectueel of kunstenaar dient zich met kritische distantie tot zijn onderwerp of beeldtaal te verhouden, helemáál als het gaat om godsdienstige, laat staan esoterische verwijzingen. Wie dat niet doet, moet het doen met een specifiek publiek. En met scepsis en onbegrip vanuit het ‘links-intellectuele’ kamp, waar zich toch nog altijd de meeste signalerende en recenserende kunstliefhebbers ophouden. Het heeft de Venlose kunstenares Pascalle Mansvelders (1963) er niet van weerhouden om zich helemaal op engelen te richten. Haar artistieke

www.zuiderlucht.eu

cv (ze is opgeleid als kunsthistorica en actief als curator) blijkt thematisch extreem consequent: ze maakte engelenbillboards die geplaatst werden bij gevaarlijke verkeersplekken of herdenkingsplaatsen, produceerde een engelenkalender en engelenposters en installeerde een engelpaviljoentje in de openbare ruimte. Het merendeel van deze projecten schaarde ze onder de charitatieve stichting ArtsAndAngels, opgericht ten behoeve van kinderwelzijn. Haar vrije werk bestaat uit series olieverfschilderijen van hedendaagse engelen. Het zijn dubbelzinnige portretten op basis van kinderen en volwassenen uit haar directe omgeving, vaak geschilderd op werkelijke grootte. Lapt Pascalle Mansvelders de voorschriften van de gevestigde, theoretiserende kunstwereld aan haar laars? Het antwoord is ja. Liever richt ze haar pijlen op kinderen, zo blijkt uit haar eerste soloexpositie This Gun’s for Hire in Odapark in Venray. Speciaal voor deze gelegenheid produceerde de kunstenares een meeneemkrant over ‘supermensen’ (engelen dus) voor kinderen, waaraan ook kinderen bijdroegen. Bovendien werden Mansvelders’ schilderijen bewust laag gehangen, om de kleintjes het kijken te vergemakkelijken. Vier van de vijf in Odapark getoonde series bestaan ook nog eens uit kinderen - met vleugeltjes weliswaar. De attributen die Mansvelders haar engelkinderen meegaf, zijn dan weer minder kindvriendelijk: elektrische gitaren, stanleymessen, pistolen, jachtgeweren, ja zelfs mitrailleurs en ontstekingsmechanismen duiken op. Niet zelden worden die wapens rechtstreeks op de beschouwer gericht. This Gun’s for Hire is duidelijk geen bekoorlijke engelenhemel, eerder een beklemmende bezetting. Odapark als engelenburcht. De bewapening blijkt een relatief recente ontwikkeling te zijn in Mansvelders’ schilderkunstige oeuvre. De expositie valt uiteen in twee delen, verdeeld over het met daglicht gevulde theehuis en de meer gesloten benedenruimte. In het theehuis is het allereerste engeltje van Mansvelders te zien, gemaakt in de jaren negentig: een in wit hemd en broekje gestoken jongetje van een jaar of zes, staand op een wolk. Hij heeft smetteloze verenvleugels en is geschilderd tegen een zacht blauwe, egale achtergrond. In zijn hand geen pijl, maar een stokje dat doet denken aan het keukenhulpje voor het uitlepelen van een pak vla. Op de onderzijde van het doek staat in kapitalen: who else is gonna bring you a broken arrow, ontleend aan

januari 2010

in Venray

siciliaanse notities

Mamma Sicilia

‘Engelen zijn meer Pop Art dan een colaflesje.’ een songtekst van Rod Stewart. Ze heeft er een lichte laag gesso (gips) opgebracht,wat het effect geeft van een waas. Uit de twee andere vroege series in het Odaparktheehuis (getiteld Myths en American Dream) blijkt dat de kunstenares dit stereotype snel verlaten heeft. American Dream vormt een coherent zesluik van slapende kinderen in close-up, van wie de vleugels maar nauwelijks zichtbaar zijn. Wat domineert zijn de kleuren van de Amerikaanse vlag, de deken waarin de engelkinderen zich hebben gekronkeld. In Myths, vier dynamische portretten van dezelfde jongen tegen een glitterende, zilverkleurige achtergrond, zijn de vleugels opgevat in het tovenaarscapeje waarmee hij showt. En in Mother Mary (or how to not forget things that will never go away), het schilderij dat de overgang vormt tussen de twee ruimten, en tussen het goede en kwade wapentuig, heeft de blote peuter helemaal geen vleugels. De benedenzaal staat in het teken van Mansvelders huidige engelen. Die hebben werkelijk niets te maken met ons traditionele engelbeeld, of met de goedmoedige serafijnen, cherubijnen, aartsengelen en gewone engelen uit de kunstgeschiedenis. Zo zijn onder andere Bruce Springsteen (veel titels zijn ontleend aan Springsteen-songs) en Rob Scholte voorgesteld als levensgrote vallende engelen. Onder de noemer Choose your Weapon zijn de met wapens en zwarte maskers uitgeruste, gevleugelde kinderen geschaard. Deze schilderijen zijn duisterder, dwingender en confronterender dan het voorgaande werk – iets wat naast de meer beladen thematiek ook in de in technisch opzicht steeds overtuigender schilderstijl ligt besloten. De composities hier zijn gewaagder, de stijl directer. Met slimme inzet van egale achtergronden, scherpe contouren, een realistisch coloriet en levensechte dimensies zet Mansvelders alles in het werk om de engelen ultiem sterk uit te laten komen, ze echt te laten spreken.

V

oor Mansvelders’ gehele oeuvre geldt dat het zwaar op de erfenis van de Pop Art leunt. Directheid, herkenbaarheid, herhaling, toegankelijkheid, reproduceerbaarheid, anti-intellectualisme: het zijn allemaal elementaire Pop Art-strategieën, die in meer of mindere mate door de kunstenares worden ingezet. Mansvelders, die ooit afstudeerde op de relatie tussen Pop Art en reclame en daar begin jaren negentig een omvangrijke expositie over maakte, heeft dat onderzoek onmiskenbaar het atelier ingetrokken. Het mag er vervolgens middels een verrassend onderwerp en in nogal uiteenlopende vormen weer uit zijn gekomen, toch is er een duidelijke constante. In zowel de semi-commerciële ArtsAndAngels projecten als de expositie in Odapark is het toverwoord ‘communicatie’.

23

I

Adam Raised a Cain.

Laat communicatie nu precies de reden zijn voor haar onderwerpkeuze. Mansvelders baseert zich op het aloude idee van engelen als boodschappers, die ons iets te vertellen hebben. Engelen, zo schrijft ze in de kinderkrant, zijn de enige wezens die in bijna alle geloven en godsdiensten voorkomen. Ze zijn van alle tijden, ze zijn er voor iedereen en daarmee “meer Pop Art dan een colaflesje”, volgens een vraaggesprek in 2005. Toch is dat wel een wat al te gemakkelijke aanname. Mansvelders’ engelen komen weliswaar tot ons in een persoonlijke, geactualiseerde en dus geseculariseerde vorm, het is moeilijk de religieuze of spirituele connotatie buitenboord te zetten. Waar ze moeiteloos kan bouwen op de ongeremde verbeeldingskracht van kinderen, zullen volwassenen (en niet alleen de Kritische Intellectueel) zich minder makkelijk laten verleiden. Het probleem met engelen blijft: je moet erin geloven. Anders doe je niet mee. Misschien dat Pascalle Mansvelders om die reden in Odapark nog meer communicatiemiddelen aanwendt. In de presentatie spelen namelijk ook teksten (de titels) en zelfs rookwolken en popmuziek een rol. Op eerdere doeken waren de titels complete zinnen afkomstig uit songteksten - in het werk geschilderd; voor de recentere series Choose your Weapon en Falling (Apart) zijn ze prominent op de muren aangebracht. Het is, samen met de droge rookmachinelucht en de rockklanken in de verte, wat over the top… Zo’n zintuiglijke overkill belet je om geconcentreerd te kijken. Dat is zonde, want Mansvelders is een uitstekende schilder. Je zou bijna wensen dat ze nu eens niet haar engelen en niet haar communicatie-impuls, maar juist en alleen haar artistieke medium verder ging uitdiepen. Een kwestie van ‘Choose your Weapon’ wellicht. Ook met de volledige aandacht op de schilderkunst kan Pascalle Mansvelders (nog) vele zieltjes winnen. This Gun’s for Hire, solo van Pascalle Mansvelders t/m 28/2 in Odapark Venray. www.odapark.nl

www.zuiderlucht.eu

k neem het je kwalijk, Mamma Sicilia, dat je me zò lang zò nadrukkelijk hebt afgewezen, dat ik een paar maanden geleden jouw schoot heb moeten verlaten. De moeite die ik heb gedaan om het jou naar de zin te maken is voor niets geweest, net als mijn aanhoudende vraag om liefde, geborgenheid en begrip. Toen ik naar je toe kwam, Mamma Sicilia, dacht ik dat jouw Griekse naam Trinacria mij troost zou bieden voor alles wat ik op het Nederlandse gymnasium heb verprutst. Is het misschien daarom dat je me niet hebt toegestaan om me aan je drie Griekse borsten te laven? Opgedroogde, perkamenten, uitgeleefde borsten zijn het voor mij gebleven, ook al weet ik dat jij nog lang niet bent uitgeleefd, Mamma Sicilia. Dat je tot het einde der dagen met je onmetelijke goedheid iedereen in je warme omhelzing koestert: asielzoekers, gelukzoekers, armen, rijken, toeristen, brandstichters en maffiaknechten. Zelfs de duizenden en duizenden loslopende honden en katten, die geen huis en haard hebben gevonden, worden door jou in leven gehouden en door jou gevoed. Alleen ik niet. Wat heb ik misdaan, Mamma Sicilia, dat je me zo hardvochtig hebt bejegend? Zeker, ik heb wel eens een sinaasappel uit de tuin van mijn achterbuurman signor Baviera gepikt. En ik heb wel eens een leeg sigarettenpakje uit het raam van de auto gegooid, toen ik nog rookte. En ik heb zelfs wel eens in jouw Ionische Zee geplast, maar dat kwam omdat ik het niet langer kon ophouden. Dat moet jij toch kunnen begrijpen, Mamma Sicilia, want jij laat je water en je uitwerpselen toch ook op verschillende plaatsen gewoon de azuurblauwe zee in stromen. Ik heb je willen behagen, maar ik heb ook wel eens lelijke dingen over je gezegd. Maar dat zijn voor jou toch geen doodzonden, Mamma Sicilia? Jij hebt in je lange leven toch veel ernstiger dingen meegemaakt! Je bent veroverd en verkracht door Grieken, Romeinen, Spanjaarden, Arabieren, Habsburgers, Noormannen en door wie eigenlijk niet. Maar toch niet door mij! Nooit heb je me een waarschuwing gegeven, nooit heb je me gezegd dat ik mijn leven moest beteren, nooit heb ik mij een slechte zoon getoond, en toch heb je me in de steek gelaten. Geen enkele moeder, Mamma Sicilia, kan toch zo meedogenloos tegen een van haar kinderen zijn dat ze het volkomen negeert, zoals jij met mij hebt gedaan! Zoals zoveel van je zonen, Mamma Sicilia, ben ik naar andere oorden vertrokken. Ik heb je achtergelaten met je geliefde onderdanen, met je eeuwige stormen, je adembenemende hitte, je uitgedroogde land, dat binnenkort in een woestijn zal veranderen. Mocht je spijt krijgen van je hardvochtigheid, Mamma Sicilia, bel me dan even en sluit me voor eeuwig in je armen. Krijg je geen spijt, dan is het tussen ons definitief afgelopen. Dan is het: “Addio, Mamma Sicilia, addio per sempre.” PIETER BEEK

januari 2010

140909 Zuiderlucht 113x79:Opmaak 1 14-12-09 14:37 Pagina 1

13 dec 2009 t/m 10 jan 2010

LICHTKUNST van kunstlicht

Een selectie van internationaal gerenommeerde lichtkunstenaars, o.a. Ingo Maurer, Jozef van der Horst, J. Jacobson, Herman Kuijer, Thierry Ysebaert, Margot Zanstra, Joost van Santen, Hajo Drost, Francois Salden. 17 jan 2010 t/m 7 mrt 2010

icht tr s a a M 2 6 t a a tr ts NIEUW! Rech

itleenl kunsstu tricht.n

Kunstkring Henri Jonas 60 jaar

Jubileumtentoonstelling met recente werk van 24 leden.

maa

4 okt t/m 20 mrt 2010

CHARLES EYCK - Schilderijen 1940-1980

Schilderijen van Charles Eyck van na de oorlog, afkomstig uit één particuliere collectie.

Jan Laeven en het Zuid Limburgse landschap

kunstuitleen tentoonstellingen inlijstingen

Grotestraat Centrum 31 – 043 601 63 94 – open: di t/m vrij 10.00 - 17.00 u, za en zon 13.00 - 17.00 u. Meer informatie op www.museumlandvanvalkenburg.nl

t 043 356 19 00 www.kunstuitleenmaastricht.nl open: donderdag, vrijdag, zaterdag 12 tot 5 uur

4 okt t/m 20 mrt 2010

Hartstochtelijk geschilderde Limburgse dorpen en heuvels.

Loek Hambeukers bronzen objecten

Mark Cohen schilderijen en tekeningen t/m 20 februari 2010

wij wensen iedereen een voorspoedig en kunstzinnig 2010 toe Galerie DIS Tafelstraat 28 | 6211 JD Maastricht Open: Wed - Sat 12h - 17h and on appointment Phone 043 325 91 17 | www.galeriedis.nl

‘Faltungen, Fundstücken,

Scheibenwischer, arbeiten Rechenstücken en Objektcollagen’ expositie 10/01 t/m 07/02

galerie

prinsenhoek RINGWEG 7 6141 LM LIMBRICHT TELEFOON 046 451 84 59

WWW.GALERIEPRINSENHOEK.NL OPENINGSTIJDEN DO. VAN 14.00 - 21.00 UUR ZO. VAN 13.00 - 17.00 UUR EN OP AFSPRAAK

NOORD ONTMOET ZUID Verhalende objecten van Theresie Tholen (Limburg) en kwetsbare mensfiguren van Floor van der Leun (Friesland) Galerie Siefers Opticum / Stokstraat 22 / Maastricht / www.siefersopticum.nl

LM heeft een groot aantal werken in stock van o.a.

Arie Berkulin Pieter Defesche Theo Kuijpers Lei Molin Ger Lataster Toon Teeken

moderne kunst

Wij hebben geen vaste openingstijden, maar na een telefonische afspraak bent u van harte welkom. Leon Mommers Savelsbosch 6228 SBKN Maastricht Bellefroidlunet40, 12F, 6221 Maastricht 043 361 01 38 Even voorkijken? Zie: www.lm-modernekunst.nl

24

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

Obama met violen

Monoloog

Valentijn Dhaenens speelde een hoofdrol in de bioscoophit De Helaasheid der Dingen. In de monoloog DegrotemonD brengt hij een ode aan 2500 jaar redevoeringen, tot en met Joseph Goebbels en Barack Obama. “Redevoeringen zijn altijd manipulatief.” door Jozefien Van Beek

meer inbreng dan in film. Met ‘DegrotemonD’ heb je nu voor het eerst helemaal alleen een voorstelling gemaakt. “Normaal werken we als collectief, dus alles gaat bij ons via de taal. Alles wordt rationeel bediscussieerd. Ik wilde eens proberen of ik iets meer op mijn gevoel kon maken. Als ik voelde dat er een speech van Osama Bin Laden in moest, kon ik dat gewoon doen.” Wat vind je zo fascinerend aan redevoeringen? “De macht van het woord. Het heeft me altijd al verwonderd dat taal zo’n invloed kan hebben op de loop van de geschiedenis. Uiteindelijk zijn het toch maar woorden, klanken die wij uitspreken. Dat je daarmee hele massa’s kan bewegen of troosten, vind ik bijzonder. Anderzijds wordt alles wat je zegt geïnterpreteerd en horen mensen het vaak anders dan je bedoeld had. We zitten dus met een gigantische toren van Babel en veel spraakverwarring.” Zijn redevoeringen niet zo gemaakt dat er steeds maar één interpretatie mogelijk is? “Redevoeringen zijn altijd manipulatief en ze bestaan alleen bij gratie van het publiek. Een spreker weet heel goed dat hij zijn publiek in een bepaalde richting moet krijgen. Eén van de uitgangspunten van DegrotemonD was dat het over manipulatie moest gaan. Daarom heb ik op mijn beurt de speechen gemanipuleerd door ze met elkaar te mengen, te vervormen, en door ze in een bepaalde volgorde te zetten.”

Valentijn Dhaenens: “Ik speel Joseph Goebbels met veel liefde.” foto Maya Wilsens.

I

n De Helaasheid der dingen speelt acteur Valentijn Dhaenens (Gent, 1976) de rol van de Gunther Strobbe, de ik-figuur als volwassene. Minder bekend is dat hij ook een aandeel had in het scenario van de film. “Maar dat moet je niet overdrijven”, wuift hij weg. Ik heb Felix Van Groeningen leren kennen toen ik met de monteur van zijn film samenwoonde.” Ze raakten bevriend en spraken om de twee weken af om te praten over het scenario. Uiteindelijk vroeg Van Groeningen hem voor de rol van

25

Gunther. “We hebben ook wat scènes besproken. Voor mij was het leuk dat ik zo veel inbreng kon hebben, want ik heb nu het gevoel dat de film een beetje meer van mij is dan als ik gewoon een rolletje had gespeeld. In films ben je normaal enkel acteur, je speelt en bent weer weg. Dat is frustrerend. Bij SKaGeN (Antwerps theatercollectief, jvb) werken we altijd zonder regisseur. De voorstelling meemaken geeft me al de helft van de voldoening.” In theater heb je als acteur altijd

In De Standaard zei kersvers EUpresident Herman Van Rompuy dat redevoeringen pas groot kunnen zijn als het publiek ook groot is. Daarom zouden er in België een ander soort speechen gegeven worden dan in de VS. Ben je het daarmee eens? “Mensen worden graag verleid door de speeches van Obama. De meeste luisteraars vinden zijn redevoeringen mooi, maar wij zouden het nooit pikken als een Vlaming zo zou speechen. Dat zouden wij veel te pathetisch vinden. ‘Ja, we kunnen’, stel je voor dat dat de leuze is van een Vlaams politicus. Daar zouden wij toch mee lachen.

www.zuiderlucht.eu

Dhaenens in De Helaasheid der Dingen.

Maar omdat Obama een Amerikaan is, kan het. We zien het een beetje als een Hollywoodfilm: Obama met violen eronder. Zijn speeches worden ook altijd heel filmisch in beeld gebracht. Amerikanen zijn de speechers van deze eeuw. Ze hebben een soort theatraliteit in hun betoog. In de voorstelling zit een Amerikablok met toespraken uit de jaren zestig. Daartussen zing ik: ‘I wanna live in America’. Mijn standpunt was: vanaf de sixties zijn we allemaal een beetje Amerikaan geworden. We luisteren naar Amerikaanse muziek, kijken naar Amerikaanse films. Amerika is de leider van de Westerse cultuur zoals het Romeinse Rijk dat vroeger was.” De voorstelling doet je echt luisteren naar speechen. Iedereen heeft Osama Bin Laden wel op tv zien spreken, maar ik merkte tijdens de voorstelling dat ik eigenlijk nooit écht naar hem heb geluisterd. “Ik breng een speech van lang voor 9/11 waarin hij de oorsprong van zijn haat uitlegt. Dat kadert alles wat we tegenwoordig meemaken. Toch is het geen politiek statement van mij. Het is jammer dat veel mensen een antiAmerika gevoel overhouden aan de voorstelling. Ik geef Osama Bin Laden geen gelijk, ik wil iedereen evenveel kansen geven. Joseph Goebbels speel ik bijvoorbeeld met veel liefde, maar natuurlijk vind ik wat hij zegt verwerpelijk. Zijn toespraak zit héél goed in elkaar en daar gaat het mij om: de kracht van het woord. Het was mijn betrachting om mensen te laten luisteren naar wat hij nu eigenlijk zegt en hen te doen inzien hoe slim en mooi die speech is opgebouwd.” DegrotemonD, monoloog door Valentijn Dhaenens; op 6 en 9 januari in CC Genk. www.skagen.be

januari 2010

2010

HNY MMX :-) TRANS FORM architecten | www.trans-form.nl

Een Verrassend, Veelzijdig en Kunstzinnig 2010

Een gelukkig en inspirerend 2010! Maurice Mentjens | www.mauricementjens.com

Huub Hannen Galerie | www.huubhannen.nl

Vier samen met Opera Zuid het twintigjarig jubileum in 2010 ! Opera Zuid | www.operazuid.nl

Een sprankelend 2010!

Pief. Paf. 2010! Zuiderlicht | www.zuiderlicht.nl

Museum het Domein | www.hetdomein.nl

Ze zingen dat er niets verandert na nieuwjaarsdag, maar gelukkig verliezen we met de seconde meer en meer van onze naïviteit. Eetcafé Ceramique | www.eetcaféceramique.nl

Bodosz hoopt op een leesbaar 2010 Uitgeverij Bodosz | www.zuiderlucht.eu

Een magisch / mooi / leuk / fantastisch / klote / uitdagend / 2010 * *doorhalen wat niet van toepassing is Obidesign | www.obidesign.nl

26

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

O N D E R T U SS E N I N . . .

Venlo Waar projectleider Loek Sijbers onlangs van leer trok bij de presentatie van Menu 2010, de nieuwe Noord-Limburgse kunstmanifestatie die een “culturele opmaat” moet vormen voor de Floriade in 2012. Volgens Sijbers wordt Menu 2010 “geen festival voor autonome kunstenaars”, want dat zijn volgens hem “halve autisten”. Ook hoeven we geen “museale kunst” te verwachten bij Menu 2010. Waarom niet? “Zie jij dan wel eens normale mensen in een museum? Ja? Nou, ik niet.” Menu 2010 gaat zich bezighouden met “het laden van het merk NoordLimburg”, want die regio “ontbreekt het aan identiteit.” Aldus Sijbers, die heeft ontdekt dat in de NoordLimburgse agri-sector alle ketenen van de voedselketen voorhanden zijn, maar dat geen mens daar van op de hoogte is. Dat moet hoognodig veranderen, en het zijn kunstenaars die daarvoor moeten zorgen. Vandaar de titel Menu 2010: kunstenaars worden uitgenodigd op locatie, tot diep in het platteland, op het boerenerf, in de schuur, in de kas, noem maar op, om hun werk te laten zien en te laten horen. Het aldus samengestelde culturele menu gaat als een circus door de regio trekken om het publiek te laten zien wat het “unique selling point”, aldus Sijbers, van de regio is. Om te voorkomen dat de aangetrokken kunstenaars toch gewoon hun eigen ding gaan doen, krijgen ze van de organisatie vooraf een ‘programma van eisen’ mee waaraan hun werk moet voldoen.

Maastricht Waar Francis Alÿs (in 1959 in Antwerpen geboren als Francis de Smedt) is uitgeroepen tot BACAlaureaat 2010, de tweejaarlijkse prijs van het Bonnefantenmuseum. Alÿs, woonachtig in Mexico-City en Casablanca, krijgt 50.000 euro en een grote solo-expositie in het Maastrichtse museum vanaf

27

november 2010. Hetgeen in elk geval betekent dat de kostelijke video Guards uit 2004, een registratie van een door de Londense binnenstad marcherend peloton wachtposten, weer te zien zal zijn. Alÿs, wiens oeuvre bestaat uit foto’s, video’s, film en (vaak in opdracht aan derden uitbestede) schilderijen, krijgt de prijs vanwege zijn avontuurlijk oeuvre en zijn invloed op andere kunstenaars. Dat laatste, de status van artist’s artist, gold ook voor de BACA-winnaar van 2008, John Baldessari. In de jury van BACA 2010 zaten Dirk Snauwaert (Wiels Brussel), Enrico Lunghi (Mudam Luxemburg) en Alexander van Grevenstein (Bonnefanten Maastricht).

Still uit Guards (2004) van Francis Alÿs.

Landgraaf Waar de Stichting Poëziefestival Landgraaf op donderdag 28 januari al wandelend de grens opzoekt bij Rimburg. Na afloop van de wandeling zullen de dichters Lies van Gasse, Jürgen Nendza en Jos Verstegen gedichten voordragen in café D’r Eck. Theatermaker/schrijver Ger Thijs keert voor deze gelegenheid terug naar zijn geboortegrond. Start om 14.00 uur vanaf café D’r Eck. Aanmelden via www.poeziefestival.nl

Amsterdam Waar schrijver Huub Beurskens het bestaan meldt van zijn jongste telg, de prozabundel Dieman – tranches de vie. Het boek heeft een oplage van slechts 200 en zal niet in de reguliere handel verkrijgbaar zijn.

Volgens Beurskens kunnen uitgevers zijn productie niet bijbenen en is zijn vertrouwen in de nationale literatuurcritici kritiek gering. “Bovendien beschouwt de beeldend kunstenaar in mij een literair boek ook graag als een stuk grafiek in beperkte oplage.” Wie tien euro overmaakt op bankrekening 3465473 en zijn/haar naam en volledig adres mailt naar huub.beurskens@gmail. com krijgt de bundel thuisgestuurd. Genummerd én gesigneerd door de auteur.

TRANS FORM A R C H I T E C T E N

WWW.TRANS-FORM.NL

Roermond Waar de organisatie van de Alphons Wintersprijs druk bezig is met de voorbereidingen voor de competitie van 2010, resulterend in enkele regionale en een eindtentoonstelling. Meer informatie over deze prijs voor amateurschilders en – tekenaars uit Nederlands en Belgisch Limburg is te vinden opwww. hklimburg.nl/alphonswinters. Deelnemers kunnen er ook het aanmeldingsformulier downloaden (aanmelden tot 1 februari). De beste werken worden samengebracht in de eindtentoonstelling in het provinciehuis en opgenomen in een begeleidende catalogus. Een vakjury bepaalt de winnaars.

Heerlen Waar Schunck 50.000 euro op de bankrekening mag bijschrijven. Met dank aan de Mondriaanstichting die dat geld beschikbaar stelt voor nieuwe aankopen moderne en hedendaagse kunst. De subsidie is toegekend voor het collectieplan dat Schunck Collector’s House heeft opgezet in samenwerking met de verzamelaar en kunstmecenas Albert Groot uit Sittard. In het Collector’s House werken instellingen, bedrijven en particulieren samen om hun kunstverzamelingen aan het publiek te kunnen blijven tonen.

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

BOSCHSTRAAT 48 MAASTRICHT op afspraak 043 325 58 64 alleen voor mannen

BOSCHSTRAAT 46 zonder afspraak

Zuiderlucht | BV Limburg | Driezesnul | Schunck | Euregio Design Platform | Made in Europe Film Festival

buro walnoot www.burowalnoot.nl Communicatie Kunst Cultuur Design Europa

Marres presenteert in het kader van de Avant-garde en de reflectie op de 20e eeuw ditmaal We Were Exuberant and Still Had Hope Ettore Sottsass: works from Stockholm, 1969 Tentoonstelling van 12 december 2009 – 13 februari 2010

MARRES

Capucijnenstraat 98 6211 RT Maastricht T 043.3270207 Open: Wed-Sun, 12-5 pm Marres Books: Wed-Sat, 12-5 pm www.marres.org

CENTRE FOR CONTEMPORARY CULTURE

Iedereen bedankt voor het memorabele

2010.

Tot volgend jaar!

TGM-Geloof-adv-113x161.indd 1

28

www.zuiderlucht.eu 17-12-2009 11:09:21

januari 2010

Bouwen met bamboe

CO2

Bamboe is sterker dan staal, duurzamer dan beton en CO2-vriendelijk. Het potentieel van dit high tech natuurproduct is enorm, zegt de Colombiaanse architect Símon Vélez. Hij giet beton in de uiteinden van bamboe en bouwt er huizen, bruggen, kerken en musea mee. “Ik zou de overkapping van Amsterdam CS met bamboe kunnen bouwen.” door Wido Smeets

De kerk zonder religie van Simon Vélez in Cartagena, Columbia. foto Hitesh Mehta

“I

k heb nooit de intentie gehad als ecologist de planeet te redden. Pas als de mensen zijn verdwenen, maakt de aarde kans te overleven.” Architect Símon Véléz zegt het met dezelfde minzame glimlach waarmee hij in zijn gebroken Engels de onaangename waarheden over zijn vakgebied op tafel legt. Wie aan bamboe denkt, denkt aan de met veel rondingen bijeengebonden meubeltjes bij Xenos. Of aan krakkemikkige huisjes in de tropen die bij natuurgeweld als eerste in elkaar donderen – om vervolgens weer net zo makkelijk te worden opgebouwd. Inmiddels duikt bamboe ook op in het duurzaamheidsdebat, en dat duwt het materiaal weer in de hoek van de milieufreaks. Het taaiste vooroordeel van bamboe: het is het hout van de armen. Bouwen met beton en steen is, juist in de armste landen, een teken dat je je aan de

29

armoe hebt ontworsteld. Toch is bamboe voor de Colombiaanse architect Símon Vélez (Manizales, 1949) al zo’n vijfentwintig jaar een kenmerkend bouwmateriaal. Huizen, bruggen, kerken, hotels en musea bouwde hij met (vooral) constructies en daken van bamboe. Ze staan nog steeds fier overeind, zo blijkt uit een bijna eindeloze reeks lichtbeelden die hij als getuigen á décharge voorbij laat komen. Maar het wantrouwen blijft. Dus gaat Vélez onvermoeibaar de wereld over om het gebruik van dit “hight tech product uit de natuur met een unieke combinatie van kracht en lichtheid” te promoten. Het leverde hem eind vorig jaar de Prins Clausprijs op. De waarde van zo’n prijs is niet te onderschatten, zegt Véléz, en verwijst naar een op het nippertje tegengehouden nieuwe wet in zijn geboorteland Colombia die het gebruik van bamboe als

bouwmateriaal – vanwege de vermeende onbetrouwbaarheid - wilde verbieden. Dat de laatste handtekening niet werd gezet, heeft volgens Vélez te maken met de internationale publiciteit rond de Prins Clausprijs. Wellicht zien ze in Colombia eindelijk in dat guadua, zoals de inheemse bamboe heet, economisch gewin oplevert én het milieu spaart. Vélez rekent voor dat een bos met teakbomen twee keer per eeuw kan worden geoogst, arbeidsextensief, met energievretende machines. Op een hectaregroot perceel met snelgroeiende guadua kan vanaf het achtste jaar permanent worden geoogst, zegt hij. Met de hand, dus het brengt ook nog werkgelegenheid. Vélez: “En de productie van bamboe levert geen CO2 uitstoot op, zoals bij staal het geval is.” Vélez ontdekte dat het lichte en sterke bamboe voor overspanningen tot vijftig meter kan worden gebruikt als je de

www.zuiderlucht.eu

holtes aan de uiteinden volgiet met beton. Door die uiteinden in koperen hulzen te schuiven kan er een verbinding worden gemaakt met het betonnen fundament. Het paviljoen van bamboe dat hij voor de World Expo 2000 in Hannover ontwierp, leverde indertijd weinig reacties op. Nu, tien jaar later, zijn de tijden duurzaam veranderd. Over twee maanden, bij de World Expo 2010 in Shanghai, waarvoor hij India-paviljoen ontwierp, verwacht hij veel respons. Bij de uitreiking van de Prins Clausprijs, vlak voor Kerstmis, vroeg burgemeester Cohen aan Véléz welke bouwopdracht in Amsterdam hem het liefst zou zijn. “Een brug”, was het antwoord. En of hij daarbij mocht samenwerken met een Nederlandse universiteit, zodat de constructiemogelijkheden van bamboe eindelijk worden doorberekend en gedocumenteerd. In Colombia is nog steeds geen enkele universiteit daartoe bereid. Bij elk project berekent Vélez afzonderlijk de belastbaarheid van de constructie; het testen ervan gebeurt proefondervindelijk, tijdens de bouw, door er tientallen zakken met zand aan te hangen tot de wettelijke norm is bereikt. Tekenen en berekenen doet hij op papier. “De computer gebruik ik alleen om de foto’s van mijn gebouwen te laten zien”, zegt hij, en tovert zijn minzame glimlach weer tevoorschijn. Eind vorig jaar was Véléz, met onafscheidelijke hoed, even in Maastricht, voor een lezing. Na afloop informeerde een bezoeker naar de mogelijkheid van een brug van bamboe over het binnenkort te starten A2-tunnelproject. Van de zelfbenoemde cultuurhoofdstad in spe was niemand aanwezig om te reageren. Zoals ook het plaatselijke architectengilde weer schitterde door afwezigheid.

januari 2010

Simon Vélez. foto Pedro Franco

willy & rené

Paarden

Z

eg Wil, denk jij dat Mandela het WK haalt? - Ligt eraan of hij nog veel aan spelen toekomt, René. - Laat maar. Lees jij überhaupt nog wel eens de krant? - Ik volg het op de voet, jongen. Wat was volgens jou hét nieuws van 2009? - Dat Willy Sagnol zijn kicksen aan de wilgen heeft gehangen. - Die Franse voetballer van Bayern München? Heb ik even gemist. Wat is daar zo bijzonder aan? - Denk nou toch eens na, jongen! Een Fransman die Willy heet… - Ik snappem! Die zou Guillaume moeten heten…. Je gaat me toch niet vertellen dat… - Ja, naar moi. - Ik ben sprakeloos Wil. - Hij schijnt trouwens een mooie paardenranch te hebben. Komt mooi van pas, ik moet hem eens bellen. - Hoezo? - Vanwege Het Jaar van het Paard natuurlijk. - Pardon? - Ideetje van de overheid. Die gaat de hippische sport subsidiëren. Ken je De Week van het Paard niet? Wereldidee! - Meen je dat, Wil? Subsidie? Terwijl in die paardenfarms de miljoenen tegen de plinten klotsen. - Ik zou het toch maar in de gaten houden, René. - Hoezo? - Je had toch nog zwart geld liggen uit je jaren bij Apollon Athene? - Hedde weer gelijk, Wil. Geef me efkes het nummer van die Guillaume… eh Willy Sagnol eens. Als er vroeger iemand hard kon rennen, was ik het wel. - Oke. Ga ik die malle Klashorst vragen om een partij blote paarden te schilderen. Van dat geld gaan we onszelf in juni eens goed op de kaart zetten bij dat WK in Zuid-Afrika. Daar speelt die Mandela van jou toch ook mee, of niet dan? - Puik plan broer, met jou kan ik paarden stelen.

Agenda

Let op, nieuw emailadres! Items voor de agenda digitaal opsturen vóór de 15e van de maand naar [email protected]

Architectuur, mode en vormgeving > Hasselt - Manon Van Kouswijk. Op 26/1. Ludovic Balland. Op 2/2. Simon Bowen. Op 9/2. Dierendonck Blancke Architecten. Op 23/2. Guillaume Bijl. Op 2/3. Happel Cornelisse. Op 9/3. Marcus Fairs. Op 16/3. Njiric+. Op 23/3. Ann Meskens. Op 30/3. Alle lezingen starten om 20.00 uur in de Zebrazaal van Z33. www.z33.be > Hasselt – Collectie #01 - Historisch Overzicht 1750-2000. Van 28/11 t/m 7/3. Modemuseum Hasselt. www.modemuseumhasselt.be > Maastricht – Rien ne va Plus, architectuur in tijden van crisis & Reading Europe, een verzameling ideeën over architectuur en design. Van 13/9 t/m 10/1. NAiM/bureau Europa. www.bureau-europa.nl > Maastricht - We Were Exuberant and Still Had Hope. Van 12/12 t/m 13/2. Marres, centrum voor contemporaine cultuur. www.marres.org > Rotterdam - 4de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam. Van 24/9 t/m 10/1. www.iabr.nl

Beeldende kunst > Amsterdam – Van Goghs Brieven. De kunstenaar aan het woord. Van 9/10 t/m 3/1/. Van Gogh Museum. www.vangoghmusuem.nl >Brussel – Andro Wekua. Van 24/10 t/m 3/1/. Wiels, centrum voor hedendaagse kunst. www.wiels.org > Eindhoven – Lissitzky. T/m 5/9. Play Van Abbe. Van 28/11/09 t/m 1/6/11. Herhaling: Zomeropenstelling 1983. Van 28/11 t/m 28/2. Vreemd en Vertrouwd. Van 28/11 t/m 21/3. Rien ne va plus. Van 28/11 t/m 28/2/0. Van Abbemusuem. www.vanabbemuseum.nl > Gent – Duo presentation: Anne Wenzel & Maarten Janssen. Van 13/12 t/m 31/01. Jochen Mühlenbrink. Van 13/12 t/m 31/1. Johan de Wilde. Van 31/1 t/m 21/3. Galerie Tatjana Pieters. www.onewtenty.be > Hasselt – (un)Balanced, Frederic Geurts. Van 8/11 t/m 7/2. Z33 Hasselt. www.designplatform.be > Heerlen – “ZIJ”N, Angelo Timmermans. Van 26/10 t/m 2/1/10. De Aankopen #2. Van 17/1 t/m 7/3. Galerij tussenverdieping Atrium

30

MC Heerlen. > Horst – Roel Sanders. Van 13/12 t/m 24/01/. Scrmn & Noelson. Van 13/12 t/m 24/01. Galerie Judy Straten. www.galeriejudystraten.nl > Limbricht-Sittard - Overzichtstentoonstelling van de Duitse kunstenaar ZANGS. Een presentatie van “Faltungen in verschiedene Ausführungen, Objektcollagen, Rechenstücken, Scheibenwischerarbeiten, Schwarze Materialbilder, Drippings und Objektverweissungen” over de periode van 1957 tot 2003. Van 10/1 t/m 7/2. Galerie Prinsenhoek. www.galerieprinsenhoek.nl > Maastricht – Palazzo: vroeg-Italiaanse kunst in Nederland (19001940). T/m 31/12/12. Bonnefantenmuseum. www.bonnefanten.nl > Maastricht – Afrika Centraal., Mario Wagner, Van 12/9 t/m 29/1. Toonzaal Maastricht. www.kunsthaldelgalerie.com > Maastricht – (Un)easy Together. Van 6/12 t/m 31/12. Hedah. www.hedah.nl > Maastricht – Scapes. Schilderingen en tekeningen van Marie van Vollenhoven van 17/1 t/m 21/2 bij Galerie Henn-art. www.marievanvollenhoven.nl > Maastricht – schilderijen van Hooymeijer, beelden van Mark Dedrie, Unica van Marcel Taton, beelden van Jo Ramakers, beelden van Riky van Lint, beelden van Odile Kinart, schilderijen van Roger van Belleghem. Van 28/11 t/m 28/2. OL Vrouwe Galerie. www.olvrouwegalerie.nl > Molenhoek – Kunst ontmoet Design. Van 29/11 t/m 22/3. Tarcise. www.tarcise.nl > Nijmegen - The Valkhof Experience. Van 13/2 t/m 22/8. BarbaraPolderman.Van 23/1 t/m 9/5. Museum het Valkhof. www.museumhetvalkhof.nl > Ransdaal – Light-YART. Van 15/11 t/m 24/1. Yart. www.yart.com > Rekem – Daan en Dennis t/m 31/01 op afspraak.

Debussy-dagen van LSO in theaters Maastricht en Heerlen.

T 0031 6 109 308 68. De Glazen Kast Herenstraat 25 Oud Rekem. > Roermond - Recente tekeningen van Piet van Bragt. van 8/1 t/m 5/2 in Galerie Vrijveldkunst. www.vrijveldkunst.nl > Roermond - Odette Saulnier, Bernard Visser. Van 9/1 t/m 31/1. DZD art Gallery. www.dzdart.nl > Sittard – Ten years of travel. Max Kreijn, watercolours from four continents 1998-2009. Van 15/11 t/m 4/1. Galerie Michel Knops. www. galeriemichelknops.nl > Sittard – Magda Luttikhuizen, Rutger Jan Bredewold, Wilma Schipholt. Van 30/10 t/m 10/1. Maaike Feih. Van 4/12 t/m 10/1. Flash expo , Godelieve Ceulemans. Van 18/12 t/m 3/1. Alleen maar vrolijkheid. Van 16/1 t/m 14/2. Norbert Dabekaussen Kunst. www.art.dabekaussen.nl > Tegelen – Engelenspel. Van 17/10 t/m 10/1. Keramiekcentrum Tiendschuur. www.tiendschuur.net > Valkenburg – Jan Laeven en het Zuid-Limburgse landschap, van 4/10 t/m 20/3. Lichtsculpturen en -installaties van gerenommeerde internationale lichtkunstenaars: Ingo Maurer, Jozef van der Horst, J. Jacobson, Herman Kuijer, Thierry Ysebaert, Margot Zanstra, Joost van Santen en Hajo Drost. Van 13/12 t/m 10/1. Museum Land van Valkenburg. www.museumlandvanvalkenburg.nl > Venlo – Maarten & Reina van Bommel van Dam. Van 5/11 t/m 24/1. Museum Van Bommel van Dam. www.vanbommelvandam.nl > Venlo - a Trip to the countryside van Karin Bos en Lucid Moments van Johannes van Vugt. Van 15/11 t/m 10/1. Galerie New Untitled. www.galerienewuntitled.nl > Venlo/Tegelen – Lilith in da House: art in a public place. Van 16/12 t/m 31/1. Grand café Staccato, Tegelen en De Blauwe Trap, Venlo. www.vanbommelvandam.nl > Venlo - Op weg naar de Gouden Eeuw, Hendrick Goltzius & Jacques de Gheyn II. Van 28/11 t/m 28/2. Limburgs Museum. www.limburgsmuseum.nl > Venray – This Gun’s For Hire – V an 27/11 t/m 28/2. Odapark. www.odapark.nl > Vijlen – Tasempio “In between from to and further: het beeld achter de muziek”. Schilderijen van William Otermans geïnspireerd op live optredende bands. Met iPod touch voor muziek en uitleg. Van 19/9 t/m 10/1. www.tasempio.nl > Weert – Kijk op kerststallen. Van 19/12 t/m 10/1. Jacob van Horne. www.galeries.nl > Weert – Getekend Weert. Van 13/12 t/m 21/3. Tiendschuur.

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

Ontwerp uit ‘Collectie #01’ in Modemuseum Hasselt.

www.galeries.nl > Weert – KUNST light: Evelien Sniekers, Huub Kuepers, Riet Verkoelen, Henk Schreurs, Karil A- Muteb en Eric Wijffelaars. Van 20/11 t/m 10/1. Galerie Weert. www. galerieweert.nl

Fotografie en film > Hasselt – Smile. Hasselt als canvas voor het werk van talentvolle fotografen. Grote foto’s door de hele stad. Routes verkrijgbaar bij Toerisme Hasselt. www.smilehasselt.be > Luik - 7de Internationale Biënnale van Fotografie en Visuele Kunsten. Van 28/2 t/m 24/4. Centre culturel de Liège. www.bip-liege.org > Maastricht – Expo fotogroep Perlustro (Susan Leurs, Ine Gorissen, Eric Muijen, Diana Putters, Huub Schneiders en Hetty van der Velden). Van 28/11 t/m 31/1. Verpleeghuis de Zeven Bronnen, Lovendaalhoeve 30.

Muziek > Heerlen – Ellen ten Damme. Op 15/1. Hautekiet&De Leeuw. Op 16/1. The Groovealicious Tour met Boris feat. Do, Wicked Jazz Sounds Band & Jenny Lane. Op 22/1. Rowen Héze. Op 6/2. Vive La Fete. Op 27/2. Wouter Hamel. Op 6/3. Guus Meeuwis. Op 10/3 en op 11/3. Belle Perez. Op 12/3. Leine. Op 13/3. Southern Blues Night. Op 19/3. Nina June. Op 20/3. Bart Oostindie Band/Arno Adams. Op 27/3. Stevie Ann. Op 3/4. Parkstad Limburg Theater. www.parkstadlimburgtheaters.nl > Heerlen - Diverse concerten Limburgs Symfonie orkest. Theater Heerlen. www.lso.nl > Kerkrade – Reïncarnatus. Op 29/1. Sonou Percussion. Op 5/3. Margriet Eshuijs Band. Op 25/3. Pollux. Op 3/4. Moya Brennan. Op 17/4. Motownhead. Op 24/4. Kerkrade theater. www.parkstadlimburgtheaters.nl > Kerkrade - Diverse concerten Limburgs Symfonie orkest. Theater Kerkrade. www.lso.nl > Maastricht,Heerlen - Debussydag 15/1 en 16/1. www.lso.nl > Maastricht - The Ploctones, Anton Goudsmit. Op 3/1 om 15.00 uur. Wolfert Brederode Quartet, Clau-

dio Puntin. Op 10/1 om 15.00 uur. Paul van Kemenade Quartet, Ali HaurandOp 17/1 om 15.00 uur. Michael Moore Fragile Quartet, Michael Vatcher Op 24/1 om 15.00 uur. Tango Extremo, Gustavo Mozzi. Op 31/1 om 15.00 uur. Jeroen “Gatecrash” van Vliet & guests. Op 7/2 om 15.00 uur. Thembi. www.thembi.nl > Maastricht – Diverse concerten Limburgs Symfonie orkest. Theater aan het Vrijthof. www.lso.nl > Maastricht – Nothing is real. Op 10/1. Uit de werkplaats. Op 26/1. Shifting Images. Op 31/1. Intro in Suto. www.introinsuto.nl > Maastricht – Moss 13/01 Muziekgieterij Maastricht. www.muziekgieterij.nl > Roermond – Diverse Cuypers Kamerconcerten. Statenzaal van het stadhuis. www.museum.roermond.nl > Sittard - Diverse concerten Limburgs Symfonie orkest. Stadsschouwburg. www.lso.nl > Venlo - Diverse concerten Limburgs Symfonie orkest. Theater de Maaspoort. www.lso.nl > Venlo – Moss 22/01 Perron 55 Venlo. www.perron55.nl

Theater > Amsterdam – Gotra ballet, Finding Frequency. Op 4/1 om 20.30 uur. Theater Bellevue. www.theaterbellevue.nl > Genk - DegrotemonD. Monoloog door Valentijn Dhaenens 6/1 en 9/1 CC Genk www.skagen.be > Heerlen - Gotra ballet, Finding Frequency. Op 2/3 om 20.30 uur. Limburgs theaters. www.parkstadtheaters.nl > Maastricht - Gotra ballet, Finding Frequency. Op 19/2. Ainsi. www.ainsi.nl > Venlo - Gotra ballet, Finding Frequency. Op 12/1

Diversen > Bergen aan de Maas – Happen en trappen: kunst bekijken, rivierenlandschap verkennen en bourgondisch dineren op verschillende locaties. Vanaf 10/4. Kunsthuis de Bakkerij. www.bakkerijbergen.nl > Hasselt – Magnifique, Hasseltse keramiek spreekt. Van 20/9 t/m 3/1. Nationaal Jenevermuseum. www.hasselt.be > Hasselt – Krokusfestival 2010. Van 10/2 t/m 18/2. Cultuurcentrum Hasselt. www.ccha.be > Heerlen – Cultuurbrouwerij. Elke eerste maandag vd maand. www.cultuurbrouwerij.nl > Landgraaf – Gedichtendag 2010, wandelen over de grens. Op 28/1 van 14.00 tot 17.00 uur. Café d’r Eck, in Rimburg. www.poeziefestival.nl > Maastricht - De Wereld van René Glaser. Vanaf 17/5. Museum de Historische Drukkerij. www.drukmuseum.nl > Maastricht - Een lezing met de titel Ten strijde tegen Koning Alcohol! Katholieke drankbestrijding in Limburg, 1897-1945, door Chris Dols. Op 4/1 om 20.00 uur. In de kapel van de Beyart, Brusselsestraat 38. > Meerssen – Verhaalcafé, elke eerste donderdagmiddag van de maand vanaf 13.30 uur. Café L ´Ambiance. > Thorn – De Tijd tikt in Het land van Thorn. Van 10/10 t/m 10/1. Museum Het land van Thorn. www.museumhetlandvanthorn.nl > Tongeren – Ambiorix: Koning van de Eburonen. Van 5/12 t/m 13/6. Gallo-Romeins museum. www.galloromeinsmuseum.be > Venlo – Jubileumexpositie Suske en Wiske. T/m 19/9. Limburgs Museum. www.limburgsmuseum.nl

[ DUITSLAND ]

Werk van Marie van Vollenhoven bij Henn-art in Maastricht.

> Aken – Bijeenkomst van schrijvers, elke eerste woensdag van de maand. Kulturhaus Barockfabrik, Löhrgraben 22. www.literaturbuero-emr.de > Aken – MIniaturen t/m 30/1 in Galerie Freitag 18.30 www.freitag1830.de > Aken – Ergin Çavusoglu. T/m 17/01. Videoarchiv. t/m 17/01. Ludwig Forum. www.ludwigforum.de > Aken - das ist die Lebenswelt, NAK VideoAusstellung met werken van Knut Klaßen, Julika

Uitgelicht • Changing Ideals 2: The Sequel, Simon Vélez, Slaaphuis voor het Leger des Heils, De Eetbare Stad. T/m 19/02/10 in NaiM/ Bureau Europa in Maastricht, www.bureau-europa.nl • Daniel van Hauten: EGOTRIP.TV, Stanley Donwood: Red Maze, Osterholt & Uitentuis: Model Citizens-Continuum. 30/01/10 t/m 14/03/2010 in Schunck en op meerdere locaties in Heerlen, www.schunck.nl

• Documentaires, elke donderdag om 20.15 uur in Z33 in Hasselt, www.zebracinema.be

• Dichtersontbijt, met Hans Verhagen, Esther Naomi Perquin en Emma Crebolder. Zondag 31/01/10, 10.30 – 13.00 uur in Centre Ceramique in Maastricht, www.poeziefestival.nl • Geloof Liefde Hoop, Toneelgroep Maastricht, 13/01/10 t/m 07/02/10 in Derlon Theater in Maastricht, aansluitend tournee, www. toneelgroepmaastricht.nl

• Krokusfestival, internationaal jeugdtheater & dans. 10/02/10 t/m 18/ 02/10 in Cultuurcentrum Hasselt, www.krokusfestival.be, www.ccha.be

Colofon

om 20.15 uur. www.theaterdemaaspoort.nl

• Maurice Mentjens Objects and Spaces, tentoonstelling interieurontwerpen Maurice Mentjens en zeldzame stukken van Ettore Sottsass, Ron Arad en Shiro Kuramata. T/m 13/02/10 in Centre Ceramique in Maastricht, www.centreceramique

• Wandelen over de grens, poëziewandeling met dichters Lies van Gasse, Jurgen Nendza en Jos Versteegen en auteur/ regisseur Ger Thijs. Donderdag 28/01/10, 14.00 – 17.00 uur in Café d’r Eck in Rimburg (Landgraaf), www.poeziefestival.nl

Zuiderlucht is een onafhankelijk maandblad (oplage 15.000) dat gratis wordt verspreid via 220 distributiepunten. Werk van Ettore Sottsass bij Marres Maastricht.

Rudelius, Anna Witt en Rebecca Ann Tess. Van 10/1 t/m 7/3. Neuer Aachener Kunstverein. www.neueraachenerkunstverein.de > Berlijn – De tentoonstelling Berlin 89/09 – Kunst zwischen Spurensuche und Utopie in de Berlinische Galerie. T/m 31/1. www.berlinischegalerie.de > Berlijn-Kreuzberg – Tian Tian Wang. Van 9/01 t/m 27/02. Knut Eckstein. Van 6/3 t/m 24/4. Benedikt Partenheimer, Borders. Van 1/5 t/m 19/6. Hannah Dougherty. Van 11/9 t/m 30/10. Temporäre Kunsthalle Berlin > Berlijn – Owen Land, How can you believe anything he says?! Van 22/11 t/m 24/01. For the use of those who see. Alphonse Allais, John Baldessari, Harun Farocki, Jean-Luc Godard, Alfredo Jaar, Sean Snyder, Nedko Solakov, Javier Téllez, Luc Tuymans, David Zink Yi. Van 22/11 t/m 24/01. KW Institute for Contemporary Art. www.kw-berlin.de > Düsseldorf – Eat Art. Van 28/11 t/m 28/2. Kunsthalle Düsseldorf. www.kunsthalle-duesseldorf.de < Düsseldorf- Ayse Erkmen, Hausgenossen. Van 8/11 t/m 17/01. In K21. www.kunstsammlung.de > Düsseldorf – Per Kirkeby Retrospektive en Caspar Wolf: Gipfelstürmer zwischen Aurfklärung und Romantik. T/m 10/01.Glaspekte. Van 7/11 t/m 7/3. Spot on 04. T/m 10/1. Museum Kunstpalat. www.museum-kunst-palast.de > Goch – Shifting Positions. Prinz Gholam en Franz Erhard Walther. Van 29/11 t/m 7/2. Museum Goch. www.museum-goch.de > Kalkriese - Tentoonstelling Colossal met oa Hans Lemmen, Yves Maes, Wim Delvoye, Rui Chafes, Pedro Vabrita Reis en Yue Minjun. T/m 31/12/11. Museum & park Kalkriese bij Osnabruck. > Keulen – Ergin Çavusoglu. Van 7/11 t/m 17/01. Videoarchiv. T/m 17/01. Ludwig forum. www.ludwigforum.de > Kleve – Alex Katz – An American Way of Seeing. Overzicht met 40 werken uit 1957–2008. Van 11/10 t/m 21/2. Museum Kurhaus. www.musuemkurhaus.de > Mönchengladbach – Das Gespinst. Sept en nov (met oa Monika Baer, William Engelen, Martin Kippenberger). Little Warsaw, spiel der wandlungen. Van 7/11 t/m 10/01. Robert Morris. Van 1/11 t/m 01/03. Museum Abteiberg. www.museum-abteiberg.de > Oberhausen – Sterstunden, Wunder des Sonnensystems. T/m 30/12. Gasometer Oberhausen. www.gasometer.de

• We Were Exuberant and Still Had Hope, Ettore Sottsass: works from Stockholm, 1969. T/m 13/02/10 in Marres in Maastricht, www.marres.org

• Zebracinema, het arthousefilmcircuit van de provincie Belgisch Limburg. Op maandag in CC Beringen – Casino, dinsdag in Provinciaal Domein Dommelhof Neerpelt en De Velinx in Tongeren, woensdag in Z33 in Hasselt, CC Achterolmen Maaseik en De Boogaard Sint-Truiden, donderdag in De Walburg Hamont- Achel en Euroscoop Lanaken, www.zebracinema.be

Uitgelicht is een extra service aan de adverteerders in Zuiderlucht. Meer info via info@zuiderlucht. eu of 043 3500591.

31

www.zuiderlucht.eu

januari 2010

Uitgever: (in opdracht van de Stichting Zuiderlucht): Bodosz, Stationsplein 27, 6221 BT Maastricht. Telefoon: 0031 43 3510029 Fax: 0031 43 3500636 Email: [email protected] Hoofdredactie: Wido Smeets Telefoon: 0031 43 3500591 Mobiel: 0031 653 338905 Email: [email protected] Eindredactie: Emile Hollman Telefoon: 0031 43 3500592 Mobiel: 0031 646 052505 Email: [email protected] Commercie en relatiebeheer: Loes Franck 0031 648 188 400 [email protected] Medewerkers: Danielle Arets, Pieter Beek, Jozefien Van Beek, Jurriaan Benschop (Berlijn), Paul Depondt (Brussel), Tuur Devens, Annette Embrechts, Fons Geraets, Meyke Houben, Jeroen Junte, Koen Kleijn, Saskia van der Kroef (Amsterdam), Duncan Liefferink, Stijn Meuris, Cyrille Offermans, Annemarie Staaks, Paul van der Steen, Leon Verdonschot, Paul Verstappen, Marieke Wiegel (Parijs), Joost Zwagerman. Tekstcorrectie: Anna Peeters Vormgeving: Obidesign Fotografie: Romy Finke, Franco Gori, Jasper Groen, Mark Kuipers, Chris Keulen, Jacques Peeters, Perry Schrijvers, Stephan Vanfleteren. Administratie: Agnes Doughty [email protected] Bankrekening: (IBAN NL55SNSB0) 93 67 79 675 Druk: Concentra, Hasselt (B.) Distributie: HabetsXpress ISSN: 1875-7146

zuiderlucht

cultureel maandblad

1

2

cultureel maandblad | jaargang 3 | januari 2009

zuiderlucht

3

cultureel maandblad | jaargang 3 | februari 2009

4

cultureel maandblad | jaargang 3 | maart 2009

zuiderlucht

zuiderlucht

Hoe hermetisch is het zwart bij Jowan van Barneveld | Sandro Veronesi over de maffiafilm Gomorra | De ondergang van drukkerij Rosbeek | Sjraar van Heugtens nachten bij Vincent van Gogh | ++ Bijlage: Joost Zwagerman over Exile on Main St.

Belgische cinema vaart wel bij identiteitscrisis | Gevraagd: modern mecenaat | Daan Doesborgh in het spoor van Huub Beurskens | Hoe actueel is de architectuur van Oscar Niemeyer? | Manuel Kneepkens vindt Komrij een rijmelaar

5

cultureel maandblad | jaargang 3 | april 2009

in 2009

cultureel maandblad | jaargang 3 | mei 2009

zuiderlucht

zuiderlucht

Kinderen, kunst en Mark Manders | Dutch Designers niet naar Milaan | Rudi Fuchs ontwerpt museum voor Venlo | Genk zingt Napolitaanse misliederen | André Rieu loopt warm voor de Timmerfabriek | + + + ZL-Special: Limburg 170

De literaire lijmpot van Tom Lanoye | Recessie, een feest voor modeontwerpers | Erwin Mortier niet goed genoeg voor Librisprijs | Pinkpop Preview: Bruce Springsteen in LA | En: Edmond Bellefroid, Jasper Groen, Urbain Mulkers | + + + Bijlage: Rob Scholte valt Venlo binnen

Bij Monique van Heist is mode geen mode 3 Een nieuwe kijk op Alberto Giacometti 4 Het dorp, wie weet nog hoe het was…? 6 Gerrit Komrij: wantrouw elke theorie! 24 Luik door de ogen van filmbroers Dardenne 32 

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

januari 2009

67 zuiderlucht cultureel maandblad | jaargang 3 | juni/juli 2009

Polkapunk van Mala Vita | Luc Tuymans: eindelijk Brussel | Guido Wevers op verkenning in Lille | Kartuizers terug in Roermond | Paul Depondt bezocht dertig jaar Biënnale van Venetië | Zuiderluchtige Zomerverhalen | Coup Maastricht 2009

1

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

juni/juli 2009

12 zuiderlucht cultureel maandblad | jaargang 3 | december 2009

België-Nederland



www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

februari 2009

8 zuiderlucht cultureel maandblad | jaargang 3 | augustus 2009

1

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

maart 2009

1

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

10 zuiderlucht

9 zuiderlucht

cultureel maandblad | jaargang 3 | oktober 2009

cultureel maandblad | jaargang 3 | september 2009

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

augustus 2009

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

mei 2009

11 zuiderlucht cultureel maandblad | jaargang 3 | november 2009

Lara Mennes fotografeert mijncité Genk | Bij Per Kirkeby blijft niets wat het is | H.M. Enzensberger (80), enfant terrible| Berlijn, de muur die bleef | in bijlage: The Great Indoors en i-fabriek 2009 met Guus Beumer, Erik Kessels (KesselsKramer), David Cerný, Mieke Smits e.v.a.

Wat een weg, die E40! | Waar het misging met Michael Jackson | De Haelense jaren van Eugène – missing link – Dubois | Hasselt - Genk wil Manifesta in 2012 | De wereld volgens Fiep Westendorp | + + + in bijlage Live Forever: Elizabeth Peyton

1

1

april 2009

Universiteitscampus Maastricht is geen campus | Klaaskonsilie 1966 bracht Amsterdamse provo’s naar Borgharen | Rabobank Maastricht is een Gesamtkunstwerk| Michael Raedecker schetst met naald en garen | Priester-arbeiders Genk herleven bij De Queeste | + +1 + bijlage Musica Sacra Maastrichtcultureel 2009 maandblad september 2009 www.zuiderlucht.eu

Roel Arkesteijn houdt van radicaal | De garderobe van Rogier van der Weyden | Nieuwe Nederpop is wars van nostalgie | Architectuur in tijden van cholera | Halina Reijn en de eindigheid der liefde | De nieuwe missie van kloosterdorp Steyl

1

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

1

oktober 2009

limburg 170

exile on main st . English sEction insidE

cultureel maandblad

november 2009

DOMANI

Bijlage bij cultureel maandblad Z u i d e r l u c h t | april 2009

LIVE at thE boNNEfaNtEN MaaStRICht 17/02 - 16/08 2009

www.zuiderlucht.eu

De scheiding van Nederland en België leidde in 1839 tot de geboorte van een tweeling: de twee Limburgen. 170 jaar jaar later lonken de twee provincies weer naar elkaar. Hoe gedroomd is het gemeenschappelijk verleden?

PODIUM vOOr MUzIek en beelDenDe kUnst venlO

bijlage bij cultureel maandblad Z u i d e r l u c h t | februari 2009

interviews

2 Met smeltende boter tussen de benen

Servé Hermans Rick de Leeuw

4 De Maas: monument van eigenwijsheid

Joke van Leeuwen Maurice Mentjens

6 Op de Boulevard of Broken Dreams

Eva Van der Gucht reportage

8 In de hokjes van Exactitudes

John Selbach essay Geert van Istendael



+++

3 5 8 11

WWW.MADEINEUROPEFILMFESTIVAL.EU

Nieuwjaarsconcert

DIT PROJECT WORDT MET FINANCIËLE STEUN VAN DE EUROPESE UNIE GESUBSIDIEERD (EFRO)

met Carmelo Corrado Caruso & Friends1

16 Een liefde die blijft broeien

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

december 2009



www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

februari 2009

Columns Willy Claes

Palazzo, hink-stap-sprong naar renaissance Ad van Iterson Joep Leerssen Joost Zwagerman over exile on main st. Nieuw licht op schilderijen Jacob Jordaens Stijn Meuris Frans Timmermans De naakte waarheid omtrent de Diana tapijten Guido Wevers

ONTWERP: ONTWERPBUREAU B2B

8

Shinkichi Tajiri

14 Genk en Heerlen komen bovengronds

DIT PROJECT WORDT MET FINANCIËLE STEUN VAN DE EUROPESE UNIE GESUBSIDIEERD (EFRO)

Cover Hans Lemmen ONTWERP: ONTWERPBUREAU B2B

foto spread

Palazzo, hink-stap-sprong naar renaissance Joost Zwagerman over exile on main st. Nieuw licht op schilderijen Jacob Jordaens De naakte waarheid omtrent de Diana tapijten

12 Shoppen in de buitengewesten

1

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

april 2009

Steve Gianakos, Untitled (1998), 105 x 101 cm, mixed media on paper. Photo Peter Cox

bijlage bij cultureel maandblad Z u i d e r l u c h t | mei 2009

3 5

10 De zin van de beide Limburgen

MAASTRICHT MAASTRI MAASTR ICHT MAASTRICHT MAASTRI MAASTR ICHT LUMIÈRE WO.25 LUMIÈRE > ZO.29 MAART WO.25 AACHEN > ZO.29 MAART AACHEN CINEKARREE CINEKARREE SO.22 > SO.29 MÄRZ SO.22 > SO.29 MÄRZ WWW.MADEINEUROPEFILMFESTIVAL.EU

Museum Maaseik

Doornroosje in Venlo 4 rob scholte, laat me met rust 8 als in een familiebeDrijf 15 neDinsco – Groeten uit Venlo! 17 op Zoek naar De onDerstroom 19

1

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

mei 2009

foto Norbert van Leijen

LIVE FOREVER: ELISABETH PEYTON

Lezingen / Workshops / Aan tafel met / Eten en drinken / Performance / Muziek / Visueel / Beeldende kunst

MuSiCA SACRA

Bijlage bij cultureel maandblad Z u i d e r l u c h t | november 2009

MAAStRiCHt

De shocktherapie van David Cerný | Babes & auto’s | Konijn met hoed | Streetwize in design | Liposuctie sucks... |

AT THE BONNEFANTEN mAAsTricHT 20/10/2009 - 31/03/2010

‘Man en vrouw schiep hij hen…’ Bijlage bij cultureel maandblad Z u i d e r l u c h t | augustus 2009 Bijlage bij cultureel maandblad Z u i d e r l u c h t | september 2009

Bekijk het actuele programma binnenkort op www.i-fabriek.nl

make it) fake it (until you

The GreaT Indoors

Met dank aan gemeente Maastricht & gemeente Venlo

MUZIEK BEELDENDE KUNST ARCHITECTUUR THEATER WWW.COUPMAASTRICHT.NL

3 5 8 11

1

Palazzo, hink-stap-sprong naar renaissance Joost Zwagerman over exile on main st. Nieuw licht op schilderijen Jacob Jordaens De naakte waarheid omtrent de Diana tapijten

1 Democrates are more beautiful 2001. Portret van Al Gore door Elisabeth Peyton.

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

februari 2009

3 5 8

Kardinaal Danneels plaatst schoonheid boven waarheid s Componist Carl Smulders, een hoopvolle cultuurpessimist s Dansense derwisjen op zoek naar Allah s Aan de rand van het veld met Lieke Benders s Programma Musica Sacra 2009 s De Zeven Hoofdzonden van Kristel Boekhorst, Fons Dejong, Appie Drielsma, Ruben L. Oppenheimer, Frans Pollux, Marijn Simons en Studio Job

1

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad september 2009

11

Palazzo, hink-stap-sprong naar renaissance Joost Zwagerman over exile on main st. Nieuw licht op schilderijen Jacob Jordaens De naakte waarheid omtrent de Diana tapijten

3

Palazzo, hink-stap-sprong naar renaissance

5 8

Joost Zwagerman over exile on main st. Nieuw licht op schilderijen Jacob Jordaens

11

De naakte waarheid omtrent de Diana tapijten

Een voddenstoel is géén social design / Door workshop naar Shanghai / Maastricht is te veel Oxford-aan-de-Maas / Van Bauhaus tot Ikea

Bijlage bij cultureel maandblad Z u i d e r l u c h t | november 2009

1

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

1

www.zuiderlucht.eu

cultureel maandblad

november 2009

november 2009

net als voorgaande jaren wordt Zuiderlucht ook in 2010 gedrukt door Concentra Media

32

www.zuiderlucht.eu

januari 2010