1 december maandblad jaargang 4 december 2010

12

maandblad | jaargang 4 | december 2010

bijlage bij z u i d e r l u c h t december 2010

cÉramique klaar, maar nog niet af

naar de geest van Berlage | Dwalen door de tuinen van céramique | Het meesterwerk van een duizendpoot | alles rustig op de avenue des lits

1

www.zuiderlucht.eu

december 2010

zuiderlucht Interviews met Lieve Joris, Doreen Boonekamp, Suchan Kinoshita, Elke Geurts en Anna Tilroe | Portret van componist Andrée Bonhomme | 2010, een jaar in scherven + + + ZL Special: Céramique, klaar maar nog niet af

1

www.zuiderlucht.eu

december 2010

zuiderlucht is nu echt overal te volgen

nieuwe website vanaf nu online

w w w. z u i d e r l u c h t . e u

volg ons ook op facebook en twitter

een nog completer overzicht van cultuur in limburg en de wereld

2

www.zuiderlucht.eu

december 2010

Werk!

“I

k leef voor mijn werk en mijn werk leeft mij”, zegt Yves Saint Laurent in de

documentaire L’amour fou. Iedereen die in de cultuurwereld actief is, herkent die houding: er wordt met bezieling en overgave gewerkt, en echt niet volgens het op zoveel andere plaatsen gehuldigde van-9-tot-5-adagium.

Heukelom Verbeek landschapsarchitectuur

Mensen die er wat verder vanaf staan, zijn minder bekend met het arbeidsethos in de kunstwereld, zo hebben we de laatste maanden kunnen constateren. Sterker nog: ze denken dat de sector vol lijntrekkers en uitvreters zit. Het besef van het belang van kunst en cultuur voor de samenleving is de afgelopen decennia ergens verloren gegaan. Maar waar? En hoe herstel je dat? Als er één ding duidelijk is geworden, dan is het dat de sector niet bij de politiek moet zijn om dat vertrouwen te herstellen, daar heeft men zich afgewend van de kunsten. Bevolking én politiek die de andere kant opkijken - als ik in de marketing zat, zou ik zeggen dat de sector een imagoprobleem heeft. En dat een gezamenlijke schreeuw op een zaterdagnamiddag in november daar niets aan verandert. Beter daadwerkelijk contact te zoeken met die ‘andere wereld’: be good and show it! In de woorden van Freek de Jonge: niet protesteren, maar manifesteren. Na het memorabele tv-manifest Leve de beschaving van 22 november (dat niets zal uithalen) zou de volgende stap die van een 24-uurs stilte moeten zijn. Een dag lang theaters dicht, musea dicht, muziekpodia dicht. En dan, indien nodig, nog een dag. En nog een. Om te laten zien hoe schraal een samenleving zonder kunst is. Voor het zover is, eerst dit decembernummer van Zuiderlucht, met traditioneel veel interviews, en daarnaast – ook al naar goede gewoonte – de rubriek Een jaar in scherven, met terugblikken van ZL-medewerkers op 2010. De titel hebben we, inderdaad, geleend van een boek van Koos van Zomeren. Verder een portret van Andrée Bonhomme (1905-1982) die eind jaren twintig de trein naar Parijs nam om het componistenvak onder de knie te krijgen. Het levensmotto van deze lokale suffragette: “Als je vrij en sterk wil zijn: werk!” In het tweede katern een special over de Maastrichtse wijk Céramique, waar afgelopen zomer, zo’n twintig jaar na de start, de laatste twee gebouwen werden opgeleverd. De titel is veelzeggend: ‘Céramique is klaar, maar nog niet af’. Hetgeen voor heel veel andere zaken in dit ondermaanse geldt, dus laten we, nu we toch met motto’s aan het jongleren zijn, daar het jaar maar mee afsluiten. WIDO SMEETS hoofdredacteur

3

www.zuiderlucht.eu

december 2010

Bongerd 18 / Heerlen +31(0)455772200

Overzichtstentoonstelling / Retrospective

WIEL ARETS www.schunck.nl

met publicatie / with publication

ARCHITECTS 18.12.2010 di-zo 11-17 uur [vr 24 en vr 31 dec 11-16 uur, za 25 dec en za 1 jan gesloten, zo 26 dec 11-17 uur]

13.02.2011

Tues-Sun 11:00-17:00 [Fri 24 and Fri 31 Dec 11:00–16:00, Sat 25 Dec and Sat 1 Jan closed, Sun 26 Dec 11:00 – 17:00]

4

www.zuiderlucht.eu

december 2010

De inhoud

6

Lieve Joris

14 Suchan Kinoshita

6

Lieve Joris – Er is altijd een retourticket

9

Annette Embrechts – Confrontatie

10

Doreen Boonekamp – ‘Ik sjouw mijn werk niet altijd mee’

13

Fons Geraets – Guy Forsyth

14

Suchan Kinoshita – ‘Dichtbij het leven van alledag’

17

Emile Hollman – Dostojewski

20

Andrée Bonhomme – ‘ Wees streng op uzelf’

23

Duncan Liefferink – Luchtkasteeltje

24

Elke Geurts – ‘Iedereen vindt zichzelf zo belangrijk’

27

Cyrille Offermans – Jep van der Ven

28

Anna Tilroe – Weg met de vernieuwing

31

Wido Smeets – 10 jaar later

33

Wat was in… november

34

Et cetera (agenda)

35

Annemarie Staaks – Look closer

37

Paul van der Steen - Cool

38

Sicilaanse herinneringen

10 Doreen Boonekamp

24

Elke Geurts



28

De bijlage

Anna Tilroe

Céramique, klaar maar nog niet af Céramique, 20 jaar later.

Cover: Schrijfster Elke Geurts. foto Perry Schrijvers

5

www.zuiderlucht.eu

december 2010

Er is altijd een

Lieve Joris

6

www.zuiderlucht.eu

december 2010

retourticket Lieve Joris schrijft reisverslagen op de grens van journalistiek en literatuur. Een groot deel van haar leven verbleef ze in gevaarlijke gebieden, vooral in Afrika, in de voormalige Belgische kolonie Congo. Nu zit ze veel in China. “Ik ben op mijn negentiende uit Vlaanderen weggegaan, pas in Congo zag ik wat België was.” door Annemarie Staaks

D

e reizigster lacht ironisch: “Europa? Een mooi museum, hé. Flink wat oude gebouwen en toeristen die dat komen bewonderen.” Haar blik verzacht: “Europa is voor mij een fijne plek om naar terug te keren. Als ik ’s avonds ga slapen - waar ook ter wereld – weet ik dat er een land is waar voor mij gezorgd wordt. Nederland biedt een coherent systeem dat niet instort als ik weg ben. Dat is een prettige gedachte. Maar een thuisgevoel is meer, dat verbind ik aan mensen. Dat is in Amsterdam bij mijn man Marek, maar het kan ook in Frankrijk zijn, waar we vaak met vrienden samenkomen. Naarmate je ouder wordt en meer gereisd hebt, krijgt thuis een andere betekenis. Als mij op reis een gevoel van heimwee of eenzaamheid bekruipt, zeg ik tegen mezelf: ja, hallo. Jij wilde hier toch heen? Nou, zorg dan maar dat je hier vrienden vindt. Wie wil reizen, moet hard zijn voor zichzelf.” Lieve Joris (Neerpelt, 1953) weet niet beter dan vaak van huis te zijn. Als journalist voor de Haagse Post en NRC en later als auteur van boeken zoals Terug naar Congo, Poorten van Damascus, Mali Blues en Uur van de rebellen, reist ze al dertig jaar naar het Midden-Oosten, Midden-Amerika en vooral Afrika. Nu ze de Afrikanen die naar China gaan achterna is gereisd, is een nieuwe zoektocht begonnen. Maar het land waar ze zich als schrijver het eerste thuis voelde, kijkt over haar schouder mee. “Congo zal altijd bij mij blijven. Mijn heeroom was er missionaris en ik zocht naar een onderwerp waar ik voeling mee had. Vergeet niet: ik ben op mijn negentiende uit Vlaanderen weggegaan, pas in Congo zag ik wat België was. Toen leerde ik de

7

geschiedenis van mijn land begrijpen.” Glimlachend: “Hij heeft me wel op een reis gestuurd zeg, die heeroom van me. Eerst naar Afrika en nu via Afrika naar China…” Ze is er talloze keren geweest, in Afrika, maar over haar eerste bezoek aan Zaïre in 1985 vertelt ze alsof het een sprookje is “Met een héérlijke naïeve blik liep ik daar rond. Waar was ik? Alles was zó nieuw, zó anders. Pas daarna probeerde ik te ontdekken waar de problemen vandaan kwamen – de conflicten, de corruptie - maar op een dag was ik er klaar mee. Er komen momenten in je leven waarop je bent uitgedacht over iets. Over Congo heb ik, vanuit mijn perspectief van nu, alles gezegd wat er te zeggen valt. Daar bedoel ik mee dat ik de complexe situatie aanvaard heb. Het heeft lang geduurd, maar op een dag dacht ik: in een land als Congo kun je niet spreken van ‘goed’ en ‘kwaad’. Soms staan mensen met hun rug tegen de muur.” Zuchtend: “Inmiddels heb ik die heerlijke leeftijd bereikt waarop ik kan denken: nou ja, soms ís iets gewoon onsamenhangend. Dan heeft die ene gelijk, maar die andere ook. Vroeger ging ik voortdurend in discussie, ik wilde alle problemen begrijpen, de situatie blootleggen. Maar er waren zoveel verschillende argumenten en beschuldigingen over en weer, dat ik er als advocaat van de duivel tussen stond. Daar ben ik op een dag mee opgehouden.”

H

aar werkkamer in een monumentaal, maar smal Amsterdams pand biedt uitzicht op de gracht. Lieve Joris serveert een cassisachtig ‘huisdrankje’ en Poolse pruimenbonbons uit het geboorteland van haar man Marek, waar ze sinds 1978 mee samen is. Er staat een bureau

en er is een knus leeshoekje. Eén wand verraadt haar liefde voor Afrika, de andere twee haar nieuwsgierigheid: van vloer tot plafond gevuld met boeken. Waarom verlaat iemand huis en haard om jarenlang in probleemgebieden te verblijven? Joris wijst naar de boeken van V.S. Naipaul en Ryszard Kapuscinski, haar grote voorbeelden. “Weet je, Kapuscinski zei dat mooi: vijf procent van de mensheid leeft zoals wij, zodra je je bewust wordt van die andere 95, branden je handen om hun dilemma’s te belichten. Natuurlijk, het is heel aangenaam om in landen te zijn waar vrede heerst, maar dan denk ik: wat valt hier nog aan toe te voegen? Hier gaat toch alles goed? Ik reis mijn nieuwsgierigheid achterna. Op zoek naar een onderwerp waar ik iets moois over kan schrijven op een manier zoals niemand dat gedaan heeft. De laatste maanden lees ik veel over de relatie tussen China en Afrika, maar als ik daar rondloop denk ik: hé, dit heb ik nog nergens gelezen.” Diezelfde Kapuscincki vond dat schrijvers de mensheid horen te dienen als middel tegen onderdrukking. Ze lacht: “Oh nee, die gedachte heb ik lang geleden laten varen. Want je kiest je lezers niet, hè. Bovendien, docerend geschrijf leidt zelden tot mooie literatuur.” Is uw werk literatuur? “Tja… Laatst las ik een mooi citaat van de Fransman Jean Hatzfeld. Hij zei: ‘Een journalist beantwoordt de nieuwsgierigheid van zijn lezers, een schrijver beantwoordt zijn eigen nieuwsgierigheid.’ Dit is ‘m, dacht ik. Zo herkenbaar! Ik ben – net als

www.zuiderlucht.eu

Geert Mak, Jan Brokken en Judith Koelemeijer - sterk beïnvloed door New Journalism, een genre tussen literatuur en journalistiek in dat in de jaren zestig uit Amerika kwam overgewaaid.” Een schrijver verzint, een journalist is trouw aan de waarheid. “Ik vind het moeilijk om feiten te verdraaien. Aan de andere kant ben ik als schrijver een stilist die voortdurend de werkelijkheid vervormt. Gebeurtenissen in mijn verhalen zijn niet noodzakelijkerwijs op dat moment op die manier gebeurd, dus hop daar ga je al. Maar wat ik beschrijf had wel zo kúnnen gebeuren.” Als iets waar hád kunnen zijn, is het goed genoeg? Ze denkt even na. Dan, weer met die zelfverzekerde stem: “Ik heb het geluk dat ik zelden voor dat dilemma heb gestaan. De dingen die ik heb meegemaakt, had ik zelf nooit kunnen verzinnen.” Stilte. “Oké, weet je hoe die dingen gaan? Voor Mali Blues heb ik een jaar met Boubacar Traoré, de hoofdpersoon in het boek, opgetrokken. Op een bepaald moment kon ik de dialogen met die man dromen. Wat je uiteindelijk in mijn boek leest, heeft hij misschien niet letterlijk zo gezegd, maar na zoveel gesprekken weet ik gewoon wat hij zou zeggen. Over een groot deel van mijn reizen wil je echt niets weten hoor, dat is rondkijken, contacten leggen, proberen dichterbij te komen, noem maar op. Ik zit nu zeven maanden in China en ik sta pas aan het begin. Ik werk heel traag, soms haat ik dat.” “Het is een combinatie van instinct en een beetje magie.” Met zachte stem: “Zie het als een groot auditorium vol met mensen. Het geroezemoes zwelt aan: Chinese stemmen, Afrikaanse stemmen… Ik luister en ik luister en langzaam begin ik een melodie te horen. De melodie wordt een symfonie en dan…” ze knipt met haar vingers, “dan heb ik mijn verhaal.” >>>

december 2010

Podium

Zie ook Agenda en www.zuiderlucht.eu

Maastricht

Heerlen

AINSI november 2010

PARKSTAD LIMBURG THEATERS deze maand o.a.:

Do 2 dec I dans I Ohm I WArd/waRD - Ann van den Broek I 20.30u I € 14,Vr 3 dec I muziek I Ray Cabrera and Band I SG Global Culture I 20.30u I € 12,Wo 8 dec I theater I De illusionist I Servé Hermans I 20.30u I € 17,50 Za 11 dec I jeugd I Kippenbeertje 5+ I Tafel van Vijf I 15.00u I € 8,Zo 12 dec I muziek I Volodymyr Kurylenko m.m.v. Rauf Berman I 15.00u I € 10,Di 14 dec I theater I Ponyclub, geen Trojaanse vrouwen I Boogaerdt en Van der Schoot I 20.30u I € 14,Wo 15 dec I dans I Jong Zuid I Station Zuid I 20.30u I € 14,Ma 20 dec I creatieve industrie I Christmas special I Pecha Kucha Maastricht I 20.20u I € 5,-

LUMIERE highlights Vanaf 2 dec | film | The Kids are all right | Briljante feelgood film, verdient het om een najaarshit te worden. Vanaf 2 dec | film | Catfish | Emotioneel onthutsende docu over een mislukte internetrelatie. Vanaf 2 dec| film | Kaplanoglu - trilogie | Prachtig verstild Turks drieluik. Vanaf 9 dec | film | De Eenzaamheid van de priemgetallen Vanaf 16 dec | film | Potiche + You will meet a tall dark stranger | Nieuwe Ozon + Allen! Kijk voor het volledige programma op www.lumiere.nl

HET HUIS VAN BOURGONDIË productiehuis voor theater en preformance Di 7, wo 8 & do 9 dec | theater | MUR. | Toneelacademie Maastricht / Huis van Bourgondië: beeldende, muzikale voorstelling over het kluizenaarsbestaan | 20.30u Do 10 dec | theater | Zonder zwaartekracht draagt men niets | MTG Blont: nr. 1 in de mimetheater top 5 van TM: “aangrijpende performance … maakt daverende indruk” | 20.30u Wo 24 t/m za 27 dec | theater | Kijk Margeretha | Huis van Bourgondië: een zoektocht naar oorspronkelijkheid via dichteres M. Vasalis | 20.30u www.huisvanbourgondie.nl | 043 321 99 60

Genk C-MINE CULTUURCENTRUM GENK Za 2 dec | jazz | RADIOKUKAorkest feat. Ellen Eskelin | 20.15u. Ma 4 dec | literatuur | Tom Naegels – Geletterde Mensen | 20.15u Di 7 dec | concert | Rios / Neve / Proesmans – UITVERKOCHT | 20.15u Do 9 dec | gospelconcert | Angels in Harlem Gospelchoir | 20.15u Vrij 10 dec | theater/humor| Kommil Foo De Luxe – UITVERKOCHT | 20.15u Za 11 dec | theater| KVS – Van Plato tot Nato | 20.15u Zo 12 dec | aperitiefconcert | Bart Rodyns | 11.00u Ma 13 dec | lezing | Jan Verheyen – de toekomst van de film | 20.15u Di 14 dec | concert | Daan | 20.15u (laatste tickets!) Wo 15 dec | concert | Wim De Craene, 20 jaar later met oa Andrea Croonenberghs | 20.15u Do 16 dec | comedy | Comedy Cafe met Veerle Malschaert & Peggy Van Dooren | 20.15u Volledig programma op www.cultuurcentrumgenk.be – tickets [email protected] +32 89 65 44 80

8

Do 9 dec | opera | Nationale Reisopera – Don Pasquale | 20.00u Theater Heerlen Za 11 dec | klassiek | Emanual Ax – pianorecital | 20.30u Theater Heerlen Za 16 dec | cabaret | Schudden – Noorderzon | 20.30u Theater Heerlen Zo 19 dec | muziek | Miss Montreal – clubtour | 20.30u Theater Heerlen Kijk voor het volledige theaterprogramma op www.parkstadlimburgtheaters.nl

FILMHUIS DE SPIEGEL highlights Do 2 t/m za 4 dec | film | Me and Orson Welles | 20.00u Zo 5 & ma 6 dec | film | Alamar | Zo om 14.00u en ma om 20.00u Do 16 t/m zo 19 dec | film | Io sono l’Amore | Do t/m za om 20.00u en zo om 14.00u Do 30 dec | film | The American | 20.00u www.filmhuisdespiegel.nl

Sittard HET LAAGLAND jeugdtheater Za 18 dec | Laaglandzondag | Het Laagland en Stadsschouwburg Sittard-Geleen halen iedere maand bijzondere voorstellingen naar Sittard. Kleine pareltjes in de intieme sfeer van het Laaglandtheater | ‘Nachtverhaal’ (4+) van Theater Gnaffel | 19.00u. Dresscode: pyjama. En neem je favoriete knuffel mee. Kaarten te koop bij Uitbalie van Stadsschouwburg of www.uitbalie.nl/jeugd Jeugdtheater Het Laagland – Engelenkampstraat 25 – Sittard – www.hetlaagland.nl

Tongeren de VELINX Wo 1 dec | theater |‘t ARSENAAL & de Queeste – KINDERHEIL | 20.30u Zo 5 dec | familie | Theater Froe Froe – ZMRMN (10+) |15.00u Za 11 dec | muziek | Kommil Foo & Orquesta Tanguedia | 20.30u Zo 12 dec | klassiek | WALPURGIS – Want zo was het nog nooit | 20.30u Wo 15 dec | theater | Cie Cecilia & HETPALEIS – Altijd Prijs | 20.30u Vr 17 dec | rock| The Sore Losers Album Release Party + zZz + The Lords Of Skull Island + Afterparty met DJ Eppo & Katia Vlerick | 20.00u (deuren) Za 18 dec | muziek | Le Mystère des Voix Bulgares – Kerstconcert | 20.30u dijk 111 bus 2, 3700 Tongeren België. Meer info: www.develinx.be

www.zuiderlucht.eu

december 2010

2010 een jaar in scherven

‘Wie wil reizen moet hard zijn voor zichzelf.’

Confrontatie

“Jij hebt altijd een retourticket”, zei een Congolees ooit tegen haar. Een uitspraak die ze nooit is vergeten. “Ik heb misschien geen achtergrond die legitimeert wat ik doe, zoals Naipaul die zelf een verscheurde immigrant was, maar ik ken dezelfde angsten. Ik heb vanaf mijn negentiende gereisd in moeilijke gebieden waar ik me schrap moest zetten om te overleven. Vervreemding, eenzaamheid en vijandigheid hebben mij veranderd. Mijn oudste broer is overleden toen ik in Afrika zat en bij de dood van mijn ouders was ik nog maar net op tijd. Is dat legitiem genoeg?” De woorden van bevriende Afrikanen hoort ze op moeilijke momenten naklinken in haar hoofd.

“Tijdens mijn research voor Het uur van de rebellen hoorde ik dat mijn moeder zou gaan sterven. Toen heb ik Assani, de rebellenleider waarover ik schreef, gebeld en gevraagd: jij weet meer over de dood dan ik. Wat moet ik doen? Hij antwoordde: ‘Je moet nú naar huis gaan, je moeder helpen bij het sterven, haar laatste woorden horen, haar pijn begrijpen.’” Ze zet grote ogen op: “En dat van iemand die tientallen doden op zijn geweten heeft. Ongelooflijk! En vlak na haar overlijden, feliciteerde hij me. Jullie moeten feest gaan vieren, zei hij, welke moeder van 84 sterft in haar bed, omringd door haar kinderen en een dochter die helemaal uit Congo is gekomen om haar te begeleiden?”

Fluisterend: “Ik was verbijsterd, maar weet je? Hij had gelijk.” Nu haar ouders dood zijn, herkent ze dingen van hen in zichzelf, familietrekjes die ze eerder nooit zag. Dat besef wordt versterkt door het feit dat ze zelf kinderloos is. “Als je ouders sterven, vind je misschien troost in je kinderen. Je ziet trekjes van je vader en moeder in hen terug. Ik moet het ergens anders vandaan halen.” Bijvoorbeeld uit postume inkijkjes in het leven van pa en ma Joris. “Tijdens het opruimen van het ouderlijk huis kwam ik mijn oude manuscripten tegen waar mijn vader heel secuur opmerkingen bij had geschreven. Als ik dat zie, weet ik dat ik ondanks alles heel aanwezig ben geweest in hun leven.”

Een krachtmeting hing in de lucht. Natuurlijk werd er gegiecheld, geproest en gefloten. Twee klassen jongeren van een ROC uit Leidsche Rijn woonden begin november in Huis a/d Werf in Utrecht een voorstelling bij van twee dansers, nauwelijks ouder dan zij. De jongen en het meisje, Ryan Djojokarso en Maartje Plasman van Theatergroep DOX, hadden op initiatief van Productiehuis Het Lab een heftig fysiek duet ingestudeerd: Couple-Like van Keren Levi en Ugo Dehaes. Dit duo had zelf deze duizend variaties op intimiteit – stil en woordeloos met alleen het geluid van adem en contact - over de hele wereld uitgevoerd. Maar nooit voor tieners. Om de jongeren tegemoet te komen waren flarden muziek toegevoegd. Het grootste gedeelte bestond echter nog steeds uit klappende, botsende, buitelende, wrijvende en schurende lichamen: pure lijfelijkheid binnen een vriendschappelijke relatie. De jongeren schoven ongemakkelijk heen en weer. Meisjes vielen grinnikend van hun stoel. Jongens leverden luidkeels commentaar. Ze leken hitsige tijgers, klaar om de dansers na afloop aan te vallen. En voluit af te vallen. Ze hadden een duidelijke leider: een grote grofgebekte gozer vuurde de troepen aan. Toen: applaus en nagesprek. En plots bleek die grommende groep jongeren tijdens dat half uurtje fysieke confrontatie toch fascinerende inzichten te hebben opgedaan. Ze verbaasden en verheugden zich dat dit ook dans was, en dat de pijnlijk ogende klappen geen pijn deden, door de adrenaline van de uitputtingsslag. Hadden Djojokarso en Plasman geen relatie? Ongelooflijk. Dus zo lichamelijk kon je als vrienden met elkaar omgaan? En toen stak de ongenaakbare leider zijn hand op. Het werd stil. Iedereen verwachtte vernietigend commentaar. Maar hij zei: “Ik vond het sensueel en ontroerend.” Couple-Like. Ook het publiek is niet altijd wat het lijkt. ANNETTE EMBRECHTS

9

www.zuiderlucht.eu

december 2010

Doreen Boonekamp

10

‘Ik sjouw mijn

www.zuiderlucht.eu

december 2010

werk niet altijd mee’ Als student deed Doreen Boonekamp ooit een publieksonderzoekje bij het Nederlands Film Festival. Ze bleef er hangen, doorliep alle functies en nam afscheid als directeur. Nu is ze de baas van het Nederlands Fonds voor de Film. “Het is mooi om kunst en zakelijkheid te zien samenvloeien.” door Paul van der Steen

B

ezuinigen op de kunstsector? Bespreekbaar. Verbreden van de financiële basis? Prima. “Maar de discussie moet wel zuiver gevoerd worden”, zegt Doreen Boonekamp, directeur van het Nederlands Fonds voor de Film, die het gebrek aan waardering dat er uit spreekt “verbijsterend” noemt. Een samenleving die zo bezig is met het behoud van haar eigenheid zou beter moeten weten, want “de identiteit van een land wordt niet bepaald door de fysieke landsgrenzen, maar door zijn geschiedenis en cultuur.” De sfeer die hangt rondom het actuele debat over de kortingen op de kunst, bevalt Boonekamp niet. Met haar oproep om de discussie zuiver te voeren, reageert ze op de ridiculisering van het arbeidsethos van kunstenaars, de karikatuur dat iedereen in de sector aan het subsidie-infuus ligt, het wegzetten van de cultuursector als linkse hobby en de minachting voor mensen die met passie hun vak uitoefenen. Het Nederlands Fonds voor de Film stippelt in opdracht van het ministerie van OC en W het beleid voor filmsubsidiëring uit. Veel van wat door de politiek van nu wordt beleden, zoals doelmatiger werken en streven naar een bredere financiële basis, was al door het fonds in gang gezet voor het kabinet Rutte aantrad. Maar Boonekamp denkt niet dat de rek oneindig is. “Mag je van private partijen verwachten dat ze investeren in een risicovol product als de overheid ook niet zelf haar nek uitsteekt? Het fonds draagt nu voor een derde bij aan het in de bioscoop brengen van titels. Als je naar de filmbranche als geheel kijkt, is ons aandeel eigenlijk maar een fractie.”

11

Ze wil maar zeggen: van makers die initiatiefloos teren op overheidsgelden is geen sprake. Onder Boonekamps directeurschap verzamelt het fonds zoveel mogelijk data: over de omvang van de Nederlandse filmsector, over bioscoopbezoek, over het ‘tweede leven’ van films op dvd en andere dragers, via tv bijvoorbeeld. Data die bruikbaar zijn om discussies over bezuinigingen met kracht van argumenten te kunnen voeren. “Ook een publieksfilm als Komt een vrouw bij de dokter (in 2009 goed voor bijna een miljoen bioscoopbezoekers) werd voor een derde door ons gedragen. Zonder die steun komt zo’n film er niet. Het fonds richt zich op de volle breedte: speelfilms, documentaires, animatie en experimentele films. Makers die onderzoeken en grenzen verleggen zijn niet alleen bezig voor een heel klein kringetje. Die leveren hun bijdrage aan de innovatie van de industrie, doordat hun ideeën uiteindelijk doorsijpelen naar de publieksfilms. Laat de hele discussie over bezuinigen in de kunstsector er vooral een zijn van maatwerk per discipline. De markt werkt overal anders en de rol van de overheid moet daarin zorgvuldig gekozen worden.” Nog een overweging die ze meegeeft, vaker gehoord de laatste maanden: “Afbreken gaat sneller dan opbouwen.” Met ondoordachte ingrepen, stelt Boonekamp, kan veel teniet worden gedaan wat de afgelopen jaren tot stand is gebracht. “In 1994 hadden films van eigen bodem in Nederlandse bioscopen een aandeel van 0,8 procent. Nu is dat ruim 17 procent. Het is een volwassen en hoogwaardige industrie geworden. Vorig jaar werden 140 Nederlandse films aan 186

landen verkocht, zestig procent meer dan het jaar er voor. 631 internationale festivals selecteerden in 2009 een Nederlandse film, dat is 26 procent meer dan het jaar ervoor. Zonder een financiële basis van de overheid zal het productievolume drastisch dalen en de krachtige positie van de sector geminimaliseerd worden.” Het Amsterdamse kantoor van Doreen Boonekamp (Maastricht, 1968) heeft een gedroomd uitzicht. Door het ene raam kijkt ze uit op het Rijksmuseum, door een ander op de villa’s aan de Weteringschans, misschien wel de mooiste van Amsterdam. Sinds ze vorig jaar directeur werd van het filmfonds is dit haar uitvalsbasis. De organisatie van het Nederlands Film Festival, waar ze vandaan kwam, kende ze tot in de haarvaten. Haar loopbaan daar was een variatie op de van krantenjongentot-miljonair-sage: van vrijwilliger tot directeur. “Op mijn nieuwe plek moest ik alles nog uitvinden, de organisatie nog helemaal in de vingers krijgen zonder dat ik me in elk detail zou verliezen. Daarmee doe je een nieuw, ander appèl op jezelf. Wat ook mooi is, is dat ik gewend was om aan het eind van het filmproces bezig te zijn, en nu betrokken ben bij het begin.” Kort na haar aantreden zette ze een interne reorganisatie in gang, pakte de automatisering aan en kapte in het woud van regels en procedures. Wat overblijft zijn zeven reglementen. Duidelijkheid voor de aanvragers, ook sneller helderheid. De nieuwe directeur zet ook andere accenten: er wordt vanaf komend jaar meer geld geïnvesteerd in de vroege stadia van een film, het ontwikkelen van een scenario en de preproductie. Vanuit de gedachte dat een voldragen

www.zuiderlucht.eu

idee meer geldschieters enthousiast maakt en ook efficiënter kan worden uitgevoerd. Ook gaat het fonds meer geld uittrekken voor internationale coproducties en het uitbrengen van Nederlandse films in het buitenland. Gewoon een film kijken, zonder de blik van de professional. Meegesleept worden door de beelden en een verhaal. Het lukt Boonekamp nog steeds. “Heel goed zelfs. Ik stel me er van tevoren op in hoe ik moet gaan kijken. Zo gaat het dan ook. Ik ben bovendien iemand die heel breed kijkt. Wie zich specialiseert in een bepaald genre, krijgt, denk ik, sneller last van een soort tunnelvisie.” Alleen in haar tijd bij het Nederlands Film Festival zat de beroepsverdwazing het normale kijkgenot wel eens in de weg. “Doordat je voor het maken van een selectie zoveel films met een bepaalde bril op had bekeken. Daar kwam je dan moeilijk van los. Expres een heel slappe film kijken hielp dan. Of lekker lezen, daar hou ik ook van.” De cinefilie zit de in de Maastrichtse wijk Sint Pieter opgegroeide Boonekamp in het bloed. Haar opa was lid van de Katholieke Filmkeuring. Vader Boonekamp organiseerde filmvoorstellingen in de gymzaal van de hbo-instelling waarvan hij directeur was. “Hij nam ons ook mee naar de bioscoop. Maar ik heb op jonge leeftijd nooit gedacht dat mijn toekomst lag in de wereld van de film. Misschien eerder in de beeldende kunst, want ook daar lieten onze cultureel geëngageerde ouders ons uitgebreid mee kennismaken.” Na haar jaren op het Henric van Veldeke College studeerde Boonekamp kunstmanagement aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht en bestuurskunde aan de Universiteit van Amsterdam. Tijdens haar opleiding raakte ze besmet met het filmvirus. “Als eerstejaars deed ik met een clubje studenten een publieksonderzoek bij het Internationaal Film Festival Rotterdam, en later bij het Nederlands Film Festival in Utrecht. De sfeer die ik er aantrof, vond ik zo leuk dat ik in Utrecht mijn eerste stage mocht lopen. Ik ben er >>>

december 2010

onnees Alle ab matisch auto maken op een kans luchtr e d i u Z r ent voo m e g n arra nen! 2 perso

Re s t a u ra n t A a n d e L i n d e E e n g ewe l d i g L i ve J a z z co m b o, ve r s e f r u i t s d e m e r, e e n h e e r l i j ke s fe e r, e e n u n i ek co n ce pt i n Va l ke n b u rg !

Zu i d e r l u c h t-arrangement B re n g e e n b ezo e k a a n h et M u s e u m L a n d va n Va l ke n b u rg . G e n i et d a a r n a va n Fr u i t d e M e r & L i ve J a z z ( i e d e re 1 e v r i j d a g va n d e m a a n d ) b i j re s t a u ra n t A a n d e L i n d e. E e n g e h e e l ve r zo rg de avo n d ( i n c l u s i ef e e n f l e s h u i s w i j n ) e n e e n l u xe ko p koff i e. De winnaar wordt in januari bekend gemaakt.

Aan de Linde | Jan Deckerstraat 1b | 6301 GX | Valkenburg aan de Geul | T. 043 - 601 05 77 | [email protected]

12

www.zuiderlucht.eu

december 2010

2010 een jaar in scherven

‘Mag je van private partijen verwachten dat ze investeren als de overheid haar nek níet uitsteekt?’

Guy Forsyth Woensdag 1 september.

nooit meer weggegaan.” Even verrijkend was een stage bij het filmfestival op het Deense eiland Bornholm. “Het was kort na de val van de Muur, filmmakers uit OostEuropa kwamen voor het eerst over de grens. Deels ondergronds waren ze hun werk blijven doen waarmee ze nu eindelijk naar buiten konden treden.” Wat haar aansprak, was de onvoorwaardelijke toewijding en inzet van de betrokkenen, medewerkers en vrijwilligers van festivals, en filmmakers. “Dat energieke, die passie sprak me aan. Tegelijkertijd vloeien kunst en zakelijkheid op een heel natuurlijke wijze samen. Dat vind ik ook mooi.” Bestuurswerk naast haar reguliere baan hoort sinds haar aantreden bij het filmfonds minder tot de mogelijkheden. Wel is ze sinds kort

13

ambassadeur van de Maastrichtse Toneelacademie. “Leuk, vooral omdat ik geacht word van buiten naar binnen te werken in plaats van andersom. Het is de bedoeling dat ik vanuit mijn kennis van de filmwereld de mensen op de Toneelacademie kom informeren. De andere ambassadeurs, theatermaker Johan Simons, reclameman Erik Kessels, scenograaf Klaus Weise en politicus John Leerdam, doen dat vanuit hún achtergrond.” Doreen Boonekamp staat bekend als een harde werker, “zonder dat ik dat aan anderen opleg.” Al kan ze het wel stimuleren. Het verklaart deels waarom ze zo geliefd is in de filmwereld. Iemand die zoveel tijd en energie in haar werk steekt, kweekt sympathie. Geldingsdrang om de geldingsdrang is haar

vreemd. En hoewel ze wel degelijk zaken omwoelt, weet ze meestal wonderbaarlijk goed de harmonie te bewaren. Sinds haar aantreden bij het filmfonds kijkt ze naar eigen zeggen terug op een tropenjaar. “Als ik geweten had wat ik allemaal overhoop zou halen, had ik misschien nog een keer nagedacht.” De term ‘tropenjaar’ veronderstelt dat rustiger tijden aanstaande zijn, althans eens zullen aanbreken. Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ze ook zelf niet echt gelooft in kortere werkdagen. “Zo zit ik nu eenmaal niet in elkaar.” Maar, voegt ze er vergoelijkend aan toe, “ik weet wanneer ik op de rem moet gaan staan. En ik kan heel goed de knop aan- en uitzetten. Het is niet zo dat ik het werk altijd met me mee sjouw.”  

www.zuiderlucht.eu

december 2010

Ik rijd naar Verviers (B) voor een concert van de Amerikaanse country & bluesartiest Guy Forsyth. Mijn gedachten dwalen af naar de eerder die dag gestorven Jean Nelissen. Wat ik niet van die man heb geleerd! Dat de zoon van Johan Museeuw onder water ter wereld is gekomen, dat op de hellingen van de Apennijnen de lekkerste paddenstoelen van Italië groeien en dat als Greg Lemond de metaaldetector passeert, de apparatuur begint te piepen vanwege de loden kogeltjes in zijn lichaam. Verviers maakt een troosteloze indruk. Om met de schrijver Thomése te spreken: als een kermis in de ochtend. Spirit of 66. Wie een hippe poptempel verwacht, komt bedrogen uit. Ik waan me in een verlopen gribus in Albuquerque: gedempt neonlicht, landkaart van de legendarische highway U.S. Route 66 boven het podium, Americana-attributen aan de grauwgerookte muren. Guy Forsyth uit Austin voelt zich senang in deze Deep South ambiance. Hoe valt het anders te verklaren dat hij de hele avond loos gaat voor ’n handjevol benevelde Walen? Spelend op een verpauperd instrumentarium (gitaar, mondharmonica, ukelele, zingende zaag) zingt hij de longen uit zijn lijf, grommend als Tom Waits, hysterisch als Screamin’ Jay Hawkins. Eenmaal zelfs zonder microfoon wanneer hij zich als een volleerd belcantozanger tussen de verbouwereerde kroegbezoekers begeeft. Na anderhalf uur, als je denkt dat de man zijn buik vol heeft van dit verlopen drankhol, kondigt hij doodleuk een ‘short break’ aan. Daarna geeft hij ‘m nog eens anderhalf uur van katoen. Vorige maand was Guy Forsyth in D’n Hiemel in Maastricht. U was er natuurlijk wéér niet bij. FONS GERAETS

‘Dichtbij het leven

Suchan Kinoshita

14

www.zuiderlucht.eu

december 2010

van alledag’ Het dubbelzinnige, soms verwarrende werk van kunstenares Suchan Kinoshita lijkt enigszins los te staan van de ernst van het leven. Maar is dat wel zo? De misverstanden die het oproept geven ruimte voor een nieuwe, verrassende kijk op het bestaan. Alsof je de ramen even openzet: alles staat er nog, maar het is wel lekker opgefrist. door Duncan Liefferink

J

aren geleden moest ik met een goede vriend advertentieruimte in een studentenalmanak verkopen. We zaten samen te bellen. Had ik geen succes, dan wenste ik beleefd goedendag en ging door met het volgende nummer van de lijst. Als mijn vriend bot ving, zei hij: “Ik ben bang dat er sprake is van een misverstand!” En hij begon zijn verhaal van voren af aan. Hij verkocht veel meer advertenties dan ik. Bij mij drong het inzicht door dat misverstanden heel vruchtbaar kunnen zijn. Misverstanden, vruchtbare misverstanden spelen ook een grote rol in het werk van Suchan Kinoshita. Een voorbeeld. De titel van haar tentoonstelling in het prestigieuze Museum Ludwig in Keulen is In 10 Minuten. Her en der in de zaal staan kartonnen bordjes waarop met snelle hand ‘In 10 Min’ of ‘In 20 Min’ geschreven is. “Die bordjes komen voort uit een happening in het Van Abbe Museum in Eindhoven eerder dit jaar”, vertelt Kinoshita in haar atelier in Maastricht. “Er waren de hele nacht op gezette tijden voorstellingen en performances. Ik zette van die bordjes neer om aan te kondigen wanneer ik weer zou beginnen, maar ik realiseerde me ineens dat iemand die binnen komt lopen, daar helemaal niets aan heeft. In tien minuten, okee, maar wanneer zijn die tien minuten begonnen? En wat gaat er dan gebeuren?” Ze zit zich een beetje te verkneukelen terwijl ze het vertelt. In Keulen zijn die bordjes zelfstandig geworden. Ze geven een gevoel van verwachting en voortdurend uitstel, een permanente overgangssituatie. In 10 minuten: het is als het wachten op Godot uit het toneelstuk van

15

Samuel Beckett. Die komt ook niet, maar intussen gebeurt er van alles en dat is het hem nu juist. Zo zijn er in Keulen twee video’s te zien. Ze worden tweezijdig geprojecteerd op een soort toneeltje, waarbij niet duidelijk is wat de voorkant en wat de achterkant is. Op een tafel liggen tientallen diaviewertjes. Ze bevatten allerlei voorwerpen – een schroefje in een veer, een propje zilverpapier, een sigarettenpeuk – die door het viewertje tot monsterlijke afmetingen worden opgeblazen. Je zou ze je zo als levensgrote sculpturen in de zaal kunnen voorstellen. Even verderop staat een wand met daarin een bolle spiegel. Je ziet de hele zaal, jezelf en de andere bezoekers, maar het midden van de spiegel is doorzichtig. Daardoorheen zie je een feeëriek verlichte, langzaam draaiende discobal. Als je om het wandje heenloopt, kun je er gewoon naartoe en weer vraag je je af wat nu eigenlijk frontstage en wat backstage is. In een andere video-installatie ontdek je na verloop van tijd dat de beweging op het scherm grotendeels door je eigen voeten wordt veroorzaakt. Verspreid door de zaal staan ook exemplaren van wat het handelsmerk van Kinoshita is geworden: grote glazen zandlopers die zijn gevuld met verschillende vloeistoffen en ieder op hun eigen tempo de tijd aangeven. De wereld van Suchan Kinoshita is er een van dubbelzinnigheid en verwarring: over het tijdsverloop, over de ruimte waarin je je bevindt, over je rol als toeschouwer en als onderdeel van de voorstelling. Kinoshita: “Bij de productie van strips en tekenfilms had je vroeger mensen die de belangrijkste scènes tekenden, de frames, en anderen die de overgangen van de ene naar de andere scène maakten. Dat waren de

in-betweeners. Dat lijkt onbelangrijk, maar die mensen brachten wel de logica tussen de gebeurtenissen aan. Dat proces van in-betweening, die tussenruimtes, daarin ben ik geïnteresseerd. Juist daarin ligt niet alles vast. Je kunt ook nog een andere kant op. Er is nog ruimte voor misverstanden, al kun je je afvragen of dat wel het juiste woord is. ‘Misverstand’ veronderstelt dat er één oplossing ‘goed’ is en de rest ‘fout’. Dat bedoel ik niet. Het gaat mij om het koesteren van de ruimte als je iets niet ‘verstaat’. Als je een taal niet kent, luister je er op een heel andere manier naar – en hoor je muziek! Dat is geen ‘misverstaan’, maar eerder zoiets als ‘niet-verstaan’. Die twee kanten zitten heel mooi in het Duitse woord versprechen. Dat betekent ‘verspreken’, ‘fout’ spreken, maar ook ‘beloven’. Gertrude Stein schreef dat herkenning de zin van het kunstwerk teniet doet. Zodra je iets herkent, ligt het vast en is de openheid weg.” Suchan Kinoshita (Tokio, 1960) heeft een Japanse vader en een Duitse moeder. Ze groeide op in Japan en verhuisde op haar negentiende naar Duitsland. Daar studeerde ze muziek, onder meer bij Mauricio Kagel in Keulen, en was actief in het experimentele theater. In 1988 kreeg ze een stipendium voor de Jan van Eyck Academie in Maastricht en ontwikkelde haar werk zich meer in de richting van de beeldende kunst. Sindsdien is Maastricht haar uitvalsbasis voor een indrukwekkende carrière met tentoonstellingen in zo goed als alle werelddelen. Ze spreekt een stuk of vijf talen en gebruikt die vaak dwars door elkaar heen in haar werk. Twee dagen per week geeft ze les aan de kunstacademie in Münster. Tussen de bedrijven door speelt ze een belangrijke rol achter

www.zuiderlucht.eu

de schermen van het Maastrichtse kunstleven. Ze stond in 1995 aan de wieg van kunstenaarsinitiatief Hedah en is nog steeds één van de drijvende krachten achter de organisatie. “Ik zie dat als een verantwoordelijkheid tegenover de stad waar ik woon”, zegt ze. “Kunstenaars moeten een plek hebben waar ze in alle vrijheid kunnen bepalen wat ze willen doen. Daarnaast is het voor mij een tegenwicht voor alle vluchtige internationale contacten. Hier kan ik echt iets mee helpen opbouwen.” Pendelend van land naar land, van taal naar taal en van medium naar medium lijkt Kinoshita een geboren transitreiziger, de in-betweener van haar eigen leven. “Zo zou je het kunnen zien”, geeft Kinoshita toe. “Maar volgens mij zegt de biografie van de kunstenaar niet zoveel. Mythes daarover zijn snel gemaakt, maar je hebt er meestal niets aan. Bovendien denk ik dat iedereen voortdurend van plaats en van rol wisselt. Je moet het alleen zien. Mijn werk staat heel dicht bij het leven van alledag. Het begint vaak bij heel gewone dingen.” Wie heeft zich nooit verwonderd over de aanblik van joggers die in vreemde kledij en met draadjes uit de oren door straten en parken rennen? In 2005 maakte Kinoshita er een werk over. Ze vroeg een aantal joggers van hun normale route af te wijken en door de Kunsthalle Bern te lopen. Op de benedenverdieping volgden ze de rondgang van een normale museumbezoeker, op de bovenverdieping liepen ze een onzinnig zigzag-parcours in één van de zalen. “Dat kun je humor noemen, natuurlijk!” lacht Kinoshita. “Maar die humor is het startpunt voor een andere kijk op de dingen.” Het blijven joggers, maar het zijn ook museumbezoekers geworden. En ze maken zelf deel uit van het kunstwerk dat ze bekijken. Of neem de Isofollies op de tentoonstelling in Keulen: “Ik was uitgenodigd voor een tentoonstelling over ecologie in Sharjah in de Verenigde Emiraten. Daar had ik helemaal geen zin in, ik vond het thema veel te zwaar. Ik ben er met >>>

december 2010

de Avant-garde Hygiëne The story of a museum Een tentoonstelling van 23 oktober 2010 tot en met 30 januari 2011

MARRES

Capucijnenstraat 98 6211 RT Maastricht T 043.3270207 Open: woe-zon, 12-17 Marres Books: woe-zat, 12-17 www.marres.org

CENTRE FOR CONTEMPORARY CULTURE

e or le all de Vo ione n s e en er s inn eld em rde es f b e o e n ln s pr ar de b ee ude gee a t D n te an g. fges eldt et m ns es v evin g a u k Er g nd of in . ipl orm aan ing. n ba t er c k s v i d r e d de lei en te we st eren kop heb /of n n ku tud stva Je te . s n n s o n ku ren wo zij g de e n jds rg: j aa efti u le imb L

e fj

ij r h

Sc

ed

w rp

jd

ri st

we

nt l/o

.n

g ur

b

m

.li w w

!

in

w

16

www.zuiderlucht.eu

december 2010

2010 een jaar in scherven

‘Herkenning doet de zin van een kunstwerk teniet.’

Dostojewski

niets heen gegaan en heb tijdens de opbouw van de tentoonstelling afval verzameld. Dat heb ik strak verpakt in zwart plastic. Het afval was verdwenen, geïsoleerd, maar juist daardoor ook weer heel erg aanwezig. De organisatie was stomverbaasd dat ik de balen na afloop wilde meenemen. Ze zijn per schip naar Rotterdam gekomen. Ik had verwacht dat de douane er een paar zou hebben opengesneden, maar dat was niet gebeurd. Nu was het kunst! Als je een keer iets wilt smokkelen, dan moet je het zo doen!” Hoezeer het oeuvre van Kinoshita ook geworteld mag zijn in het

17

dagelijks leven, je zou de speelsheid ervan gemakkelijk kunnen verwarren met vrijblijvendheid. Het is maar hoe je er tegenaan kijkt. Aan de ene kant wordt haar werk en dan vooral de vermenging van maatschappelijk geaccepteerde rollen soms opgevat als kritiek op bestaande machtsverhoudingen. Dat gaat Kinoshita een beetje ver, het komt te dicht bij de hapklare interpretaties die ze in een ander interview afdeed als ‘bemoeizucht’. Aan de andere kant zit er wel degelijk een politieke ondertoon in bijvoorbeeld de video die ze samen met Eran Schaerf en Eva Meyer maakte en die ook in Keulen

te zien is. De film toont beelden van een demonstratie. Mensen dragen borden met teksten. Nu en dan laten ze de witte achterkant van de borden zien. Tegelijkertijd klinken er regieaanwijzingen: de demonstratie is in scène gezet, de demonstranten volgen slechts een script. “De film heeft geen expliciete politieke boodschap”, zegt Kinoshita, “maar we spelen wel met politieke elementen. Het is meer zoiets als het luchten van de kamer, alsof je de ramen even openzet.” Suchan Kinoshita, In 10 Minuten. Museum Ludwig, Keulen, t/m 30 januari 2011. www.museum-ludwig.de

www.zuiderlucht.eu

december 2010

De ziekte van Pfeiffer kwam als een geschenk. Ik was student en had net een verpletterend boek gelezen: De gebroeders Karamazov van Fjodor Dostojewski. Maanden van tijd lagen voor me open en als een razende Raskolnikov stortte ik me op de andere boeken van de Russische schrijver. In die tijd mediteerde ik aan de voeten van een uit Thailand geïmporteerde monnik die sprak over compassion. De compassie van de Boeddha en het mededogen uit de boeken van Dostojewski hielden me op de been in een wereld waarin ik mijn eigen boontjes moest doppen. Nog steeds zoek ik bij tijd en wijle troost om het allemaal draaglijk te houden. Soms word je erdoor gevonden. Het is dag twee van het festival Musica Sacra in Maastricht en ik hang over een balustrade in een plaatselijk winkelcentrum. Een verdieping lager maakt een ensemble zich op om een stuk van Gavin Bryars te spelen. Die maakte begin jaren zeventig een documentaire over zwervers in Londen. Hij nam een lied op van een dakloze dat de film niet zou halen maar hem niettemin inspireerde muziek bij diens stem te componeren. Die stem klinkt nu op in het winkelcentrum: Jesus blood never failed me – yet - , there’s one thing I know, that he loves me so. Een uur lang dezelfde woorden, als leidraad voor Bryars’ muziek, sommige passanten houden halt en luisteren, anderen halen de schouders op. “What the fuck is dit?”, roept mijn zoon van twaalf met veel misbaar als hij de stem van de zwerver een dag later op cd in mijn werkkamer hoort. “Muziek geworden Dostojewski”, maar die houd ik voor mezelf. EMILE HOLLMAN

LM heeft een groot aantal werken in stock van o.a.

Arie Berkulin Pieter Defesche Theo Kuijpers Lei Molin Ger Lataster Toon Teeken

ZOJUIST GEARRIVEERD

Terwijl de menselijke omgang met de planeet definitief in het honderd loopt, wandelt één man om de wereld... en ontdekt de Theorie van Alles en daarmee de sleutel tot de versmelting van wetenschap, spiritualiteit en politiek.

moderne kunst

Wij hebben geen vaste openingstijden, maar na een telefonische afspraak bent u van harte welkom. Leon Mommers Savelsbosch 6228 SBKN Maastricht Bellefroidlunet40, 12F, 6221 Maastricht 043 361 01 38 Even voorkijken? Zie: www.lm-modernekunst.nl

"Een Jules Verne van onze tijd"

prof. dr. Hub Zwart, Hoogleraar Filosofie van de Natuurwetenschappen, Radboud Universiteit Nijmegen

UITGEVERIJ ASPEKT

www.facebook/uitgeverijaspekt

HUIS VOOR DE KUNSTEN LIMBURG

OVERAL TE VINDEN!

WWW.HKLIMBURG.NL/TONEEL

SKROETSJ

EEN MODERNE, EIGENWIJZE EN VERRASSENDE KERSTSMARTLAP

22 EN 23 DECEMBER, 20.00 UUR STADSCHOUWBURG SITTARD-GELEEN

ENTREE: € 10,- (RESERVEREN VIA WWW.UITBALIE.NL) WWW.LFATONEEL.NL

18

www.zuiderlucht.eu

december 2010

My Imaginary Lives 4

17 knapen

De eerder in Zuiderlucht verschenen RAM-tekeningen van Rowland Jones zijn verkrijgbaar in de boekhandel en via Matchboox in een met de hand gemaakt luciferboekje. www.matchboox.com

19

www.zuiderlucht.eu

december 2010

Andrée Bonhomme

‘Wees streng op

Na het verzoek gedichten te schrijven bij haar composities verdiepte Frans Budé zich in de Maastrichtse componiste Andrée Bonhomme (1905-1982). Al luisterend raakte de dichter in de ban van haar werk en volgde haar voetsporen tot in Parijs. “Als je vrij en sterk wil zijn – werk!” door Frans Budé

G

are du Nord, Parijs. Daar stapt ze begin jaren dertig uit de trein na een lange en vermoeiende reis vanuit Maastricht. Aan haar linkerarm een sierlijk rieten tasje, rechts een klein koffer dat hier en daar slijtplekken vertoont. Het is dan ook niet haar eerste reis naar Parijs. Ze neemt de metro tot Barbès Rochechouart, stapt over, en verder gaat het tot Blanche, haar eindstation. Zo dadelijk zal ze de Boulevard de Clichy oversteken om aan te bellen op nummer 10. Vierentwintig is Andreé Bonhomme als ze voor het eerst de befaamde muziekpedagoog Darius Milhaud (1892-1974) bezoekt in het achttiende arrondissement. Muziek is haar lust en leven. Nog heel wat ontmoetingen in Parijs zullen volgen. Vanaf haar zevende krijgt Andrée pianoles. Nauwelijks vijftien jaar oud voltooit ze haar eerste compositie: Het lied der dennen. Componist en pianist Charles Smulders is enthousiast, aan de Maastrichtse muziekschool wordt ze als muzikaal talent binnengehaald. Henri Hermans, nog zo’n Maastrichtse meester uit de wereld van de klassieke muziek, brengt haar zaken bij over theorie, harmonieleer en muziekgeschiedenis. Uiteraard volgt ze ook de verplichte zanglessen. Als ook het staatsexamen aan het Maastrichts Muzieklyceum achter haar ligt, debuteert ze in 1928 in haar geboortestad met een pianoconcert van Mozart en werkt ze voortaan geregeld mee aan uitvoeringen van het Maastrichts Stedelijk Orkest (MSO), de voorganger van het LSO. In hetzelfde jaar valt ook haar

20

officiële debuut als componist, met Drie schetsen voor kamerorkest. Als ik haar werk beetje bij beetje begin te doorgronden, mede door de cd Andrée Bonhomme, een ontmoeting uit 2005, en ik tot driemaal toe een uitvoering bijwoon door het Blazersensemble Helicon van haar poëtische compositie La Flûte de Jade, raak ik aan haar verknocht. Het op de cd afgebeelde portret van Bonhomme, op de foto is ze 26 jaar, fascineert me. Ze kijkt niet in de camera, haar blik is eerder verstild, ietwat bedeesd. Onder het kokette strooien hoedje hoogblonde krullen. Haar mond heeft iets sensueels. De lichte zomerjurk oogt elegant, de ovalen edelsteen aan het gouden kettinkje verhoogt het vrouwelijke cachet. De handtekening op de foto is krachtig, zelfzeker. Een foto van precies vijfentwintig jaar later toont nog altijd dezelfde gesoigneerdheid. Waar destijds een steen fonkelde, is nu op de strak gesneden japon een fraaie broche te zien. De vingernagels zijn donkerrood gelakt. De blik is open en spontaan, er speelt iets ondeugends mee. Of verbeeld ik me dat? Ik waag het erop en besluit haar levensloop te volgen. Eerst reis ik in mijn verbeelding door haar geboortestad Maastricht. In de Hoogbrugstraat (aan de rive droite, bij de familie Bonhomme sprak men bij voorkeur Frans) het huis waar ze geboren werd. Ik stel me de zondagse wandelingen voor met haar ouders en haar zusje Annie door het stadspark. Mijn zoektocht brengt me naar de Stedelijke Muziekschool aan de Lenculenstraat. De Dominicanenkerk waar zoveel muziekuitvoeringen van het MSO zijn geweest. Haar fonkelende

pianospel onder de oudste fresco’s van Nederland! Vervolgens richting Wyckerveld, de Prof. Roerschstraat, aan de achterzijde van het station, waar het gezin zich vestigde na een financieel debacle bij haar vaders bank. In de zomer van 2010 verleg ik mijn route zuidwaarts en reis af naar Parijs. Van de zwaar bewapende antiterreurpolitie bij het Gare du Nord schrik ik niet eens op, al brengen ze me wel Andrées oorlogsjaren in herinnering. Haar onverzettelijke houding als zij in 1941 weigert de niet-Jood-verklaring te ondertekenen en een jaar later het lidmaatschap van de Cultuurkamer niet accepteert. Het kost haar haar baan bij het MSO. In de overvolle metro valt me het advies in dat Milhaud zijn pupil ooit per brief liet toekomen: “Soyez sévère”, wees streng op uzelf, ”ne laissez passer aucune faillesse, controlez tout”, laat geen enkele zwakke plek toe, kijk alles goed na. Een strenge leraar? Ja, maar ook een die aanzetten geeft en stimuleert. Er is een brief bewaard, gericht aan Andrées vader: “Geachte Heer Bonhomme, ik verheug me er zeer op dit jaar naar Maastricht te komen.” Milhaud, de alom gerespecteerde componist, de vernieuwer die bevriend is met kunstenaars, schrijvers, musici als Picasso, Léger, Claudel, Cocteau, Satie, Honegger, wat beweegt deze man ertoe om af te reizen naar het in die tijd weinig bruisende provinciestadje aan de Maas? Vooreerst moet ik bij station Blanche uit het metrostel zien te komen. Allez, Budé, het heldere zomerlicht in, de hitte van de middag trotseer je maar, straks zijn

www.zuiderlucht.eu

Door Andrée gesigneerde foto uit 1932.

december 2010

uzelf’ er terrassen genoeg om je over te geven aan de zinderende stad. Boven de zware, blauwgeschilderde voordeur aan de Boulevard de Clichy numéro dix prijkt het uit steen gekapte imposante voorhoofd van een mythologisch heerschap. Omringd door eikenloof en dennenappels lijkt hij te waken over de huisbewoners en hun geschiedenis. En dat blíjft hij doen, blijkbaar ervaart hij mij als ongewenst, ook na een tweede keer aanbellen blijft de deur op slot. Mijn ogen dwalen over de levendige boulevard. In de verte bruine richtingaanwijzers: links de Butte Montmartre, achter mij het Théâtre Ouvert. Dan druppelt het gestaag op het oranje zonnescherm van de souvenirwinkel pal naast de voordeur. Op het balkon van de tweede etage worden geraniums begoten. Ik doe wat stappen achteruit en waag het erop. “Madame Madeleine Milhaud?” vraag ik op zijn vriendelijkst. “Mais non!” klinkt het pertinent van boven. “Elle est décédée, il y a deux ans...”. Even later gaat de deur open. “In januari 2008 is de vrouw van de grote meester gestorven,” zegt de oude dame. Maar waarom die glimlach erbij? “Ze werd op een paar maanden na 107. Niet te geloven, hè. Al die tijd heeft ze zich ontfermd over het archief van haar man. O wat bewonderde ze hem. Kom dat vandaag de dag nog maar eens tegen!” Daar heb ik geen weerwoord op. Haar woorden gaan verloren in het kabaal van de stalen rolluiken, vol graffiti, die bij de Ierse pub Edward & Sons klaterend worden opgehaald. Even later vullen de gangen van metrostation Pigalle zich met muziek. Een jonge violist speelt, begeleid door pianomuziek uit een geluidsbox, een sonate van Schumann. Ben ik ontroerd door zijn spel of komt het door het bezoek van zojuist, de fictieve aanwezigheid van Andrée Bonhomme? Ik duik een muntstuk

21

www.zuiderlucht.eu

op uit mijn beurs. “De la part d’Andrée” (namens Andrée), zeg ik tegen de muzikant. Hij knikt alsof hij haar gekend heeft. Tegen de avond ben ik weer terug in Maastricht en schiet me het ongelukkig afgelopen bezoek van Darius Milhaud aan de stad te binnen. In 1929 uitgenodigd door de Mastreechter Staar – vader Jules Bonhomme was bestuurslid van het koor – woont hij een repetitie bij van een van zijn werken. Het stuk is nauwelijks ten einde of Milhaud is met grote stappen onderweg naar zijn hotel in Wyck. Gegriefd, de uitvoering van zojuist heeft hem in alle staten van ergernis gebracht. Een dag later reist hij af naar Parijs.

“J

’ai deux amours, mon pays et Paris’’ zong Joséphine Baker in Parijs in de tijd dat Andrée Bonhomme, de periode 1930-1937, veelvuldig afreist naar de Lichtstad. Maar in welk land, in welke stad ligt háár hart eigenlijk? Het antwoord: Frankrijk, Nederland én Italië. En natuurlijk Maastricht en Parijs. Maar er is een derde stad die voor haar werk grote betekenis heeft: Heerlen. Daar wordt ze in 1932 aan de muziekschool, dan nog aan het Wilhelminaplein, docent theoretische vakken. Ze voelt er zich thuis, links op de begane grond het lokaal waar haar piano staat, rechts de conciërgerie waar ze in de pauzes menig sigaretje opsteekt. Roken zal ze blijven doen, tot het einde. In het weekend menige keer in het restaurant tegenover het station. Modehuis Schunck, in de volksmond het Glaspaleis, is er, symbool van de moderne tijd. In de Saroleastraat haar geliefde patisserie, wat verderop de juwelierszaak waar ze op haar wandeling naar het station altijd even in de etalages kijkt. En de muziek in haar leven? Er komt een dag dat haar piano in haar flat in de Heerlense Tacitusstraat onaangeroerd blijft. Na een hersenbloeding in 1972 lijkt ze het op te geven. Huize >>>

december 2010

02/12 RADIOKUKAORKEST feat. ELLERY ESKELIN 04/12 TOM NAEGELS 07/10 RIOS/NEVE/PROESMANS in concert - UITVERKOCHT 09/12 ANGELS IN HARLEM GOSPELCHOIR 10/12 KOMMIL FOO DE LUXE - UITVERKOCHT 11/12 THEATER TERRA - DE OUDE BOOM VAN SOFIAN 11/12 KVS - VAN PLATO TOT NATO 12/12 APRERITIEFCONCERT: BART RODYNS

aLphons winters priJs 2010

13/12 LEZING: JAN VERHEYEN

19 november t/m 31 december 2010

14/12 DAAN in concert - UITVERKOCHT 15/12 WIM DE CRAENE, 20 JAAR LATER met o.a. Andrea Croonenberghs 16/12 COMEDY CAFE met Peggy Van Dooren & Veerle Malschaert

werken van 71 kunstenaars uit beide LimburGen

18/12 EVA KAUFMAN - ROODBALLETJE 19/12 STUDIO ORKA - BERNINNA

Gouvernement aan de maas, LimburGLaan 10, maastricht open: werkdaGen 9-17.30 uur (24 en 31 december: 9-12.00 uur) Info en reserveringen: UiT in Genk T 089 65 44 80/90 [email protected] www.cultuurcentrumgenk.be

word abonnee van

zuiderlucht en ontvang als welkomstgeschenk het boek Enkeltje Utopia van Wido Smeets én de cd Who are you now van Jodymoon

voor alle abonnees 10 % korting op de wijnen van Vin Munnen 043 3110260 www.vinmunnen.nl

aanmelden kan via www.zuiderlucht.eu

22

www.zuiderlucht.eu

december 2010

2010 een jaar in scherven

‘In welk land, in welke stad ligt háár hart eigenlijk?’

Luchtkasteeltje

Liefdevolle eenzaamheid Ondanks Franse invloeden van Ravel, Debussy en Milhaud is Andrée Bonhomme als componist altijd zichzelf gebleven: sensitief, poëtisch en expressief. Tot de bekendste werken van haar behoren La flûte de jade (19291931), Dansons la gigue (1932), Le chant des guerriers (1941), de balletsuite Xanthis (1939), Pièce en

Telkens als je iets recht hebt,

forme de sonate (1943), Sonate pour violon et piano (1943), Schéhérazade (1944), Le tombeau d’Antar (1952), Quatre Mélodies de Tristan Klingsor (1955), Préluge et fugue pour quator à cordes (1957) en Triptique pour Orchestre (1958). Muziekkenner John Hoenen over Andrée Bonhomme: “ Ze beheerste haar vak tot in de finesses. In haar actieve muziekleven kreeg zij lovende kritieken van zowel deskundigen ‘in het veld’ als van de pers. Als musicienne en

Met de partituur van haar laatste orkestwerk Triptique uit 1957. foto’s uit boek Andrée door Hans C.M. Van Dijk

componiste heb ik haar van een bescheiden afstand gekend als een stijlvolle, bewonderenswaardige vrouw, die ondanks een zekere ‘liefdevolle eenzaamheid’ attent en behulpzaam was voor anderen.” Het oeuvre van Bonhomme is door musicoloog Hans van Dijk uitvoerig geïnventariseerd (zie www.andreebonhomme.nl) en samen met andere rekwisieten uit haar nalatenschap ondergebracht in archieven te Den Haag en Maastricht.

23

Louise in Brunssum wordt vanaf het voorjaar van 1979 haar nieuwe woonplek. Schitterend uitzicht op het vijverpark, de eik, de treurwilg, twee hoge populieren. Even verder het beeld Spelend kind van Frans Gast. Het bronzen sculptuur heeft ze ongetwijfeld gezien. Zelf was ze uitgespeeld, het hoefde allemaal niet meer. In februari 1982 steekt ze haar laatste sigaret op. Het wordt haar dood. Korte tijd later overlijdt ze, 76 jaar oud, als gevolg van ernstige brandwonden. Op haar graf in Maastricht deze tekst, haar lijfspreuk: ‘Si tu veux être libre et fort... travaille!’, als je vrij en sterk

wil zijn… werk! En gewerkt heeft ze, totdat er iets in haar brak. In haar composities kon ze zichzelf zijn: uiterst gevoelig, maar ook zoekend. Tijdens haar leven was ze misschien wel eenzamer dan gedacht. Die vorm van verlatenheid schreef ze onmiskenbaar uit in haar muziek. Dat raakt, ook jaren na haar dood. Soirée Artistique Maastricht, gedichten van vijf Maastrichtse dichters op werk van vijf Maastrichtse componisten, op 9/1 in de Groote Sociëteit. www.andreebonhomme.nl www.maastrichtsecomponisten.eu

www.zuiderlucht.eu

december 2010

zit iets anders scheef. Alsmaar verschijnen er losse eindjes, latjes die eindigen in het niets, geen enkele functie hebben. Kleuren zijn er wel, maar ze zijn vlekkerig en houden net zo onverhoeds op als ze begonnen zijn. En hoe je het ook wendt of keert, je kijkt er dwars doorheen. Waar heb ik het over? Over het schuurtje dat ik deze zomer getimmerd heb? Nee, ik heb helemaal geen schuurtje getimmerd. Ik heb het alleen maar geverfd. En best netjes, al zeg ik het zelf. Heb ik het over mijn leven, dat van bevliegingen en onvervulde dromen aan elkaar hangt? Over uw leven, misschien? Begin dit jaar schreef ik in Zuiderlucht een stukje over kunstenares Ine Schröder. Ze maakt breekbare houten bouwseltjes die aan klimrekjes en vogelhuisjes doen denken. Ik kon haar werk maar niet vergeten. Na afloop van haar tentoonstelling in Hedah in Maastricht zocht ik haar op in haar atelier. Sindsdien hangt er zo’n luchtkasteeltje naast mijn bureau. Het is klein, maar het is niet minder dan een verbeelding van het leven zelf. Elke dag weer kan ik zien hoe alles wegraakt en toch op een wonderlijke manier samenhangt. Daar kan ik erg vrolijk van worden. DUNCAN LIEFFERINK

‘Iedereen vindt

Elke Geurts

24

www.zuiderlucht.eu

december 2010

zichzelf zó belangrijk…’ Iets anders dan schrijven kan ze niet. Want in de echte wereld leven, dat zou ze niet volhouden. “Te saai.” In de verhalen van Elke Geurts proberen mensen een nieuwe werkelijkheid voor zichzelf te creëren – zoals ze zelf ook voortdurend doet. “Sinds ik kinderen heb, gaat het een stuk beter met mijn carrière.” door Annemarie Staaks

G

rote voorspoed, een van de drie verhalen uit haar jongste boek Lastmens gaat over een kinderloos echtpaar. Koen van den Broek is politieagent ‘die de orde handhaaft en herstelt’, Peggy Peeters is een onderwijzeres ‘die geen orde kan houden’. Het verhaal begint met een vakantie op de Canarische Eilanden waar Peggy tijdens een krokodillenshow uit het publiek wordt gehaald en haar ten seconds of fame beleeft. Een even geestige als pijnlijke situatie. Er verschijnt een gemeen lachje op het gezicht van Elke Geurts: “Ja, erg hè. Koen van den Broek heten en dan ook nog bij de politie werken… Met zo’n naam kan het nooit goed met je aflopen. Dat van die krokodillenshow is echt gebeurd. Ik zat een keer in het publiek toen zo’n kleurloos figuur van de tribune werd gehaald. Een mevrouw. Je zag haar gewoon opbloeien. Eenmaal beneden in de arena zwaaide ze heel voorzichtig naar haar man in het publiek. Dat handje. Die stralende lach. Heel even voelde deze mevrouw zich bijzonder. Dat vond ik mooi. Het had iets puurs, iets menselijks.” En iets treurigs… “Herkenbaar eerder. Ik creëer mijn personages op basis van zelfonderzoek. Ik, eh wij, zitten allemaal vast in onze werkelijkheid en in pogingen om daaraan te ontsnappen, doen we rare dingen. Die kant van de mens fascineert me. Iedereen wil iemand zijn, maar meestal mislukt dat.” Dat klinkt nogal cynisch. “Vind je? Ik zie het meer als zelfspot. Mensen nemen zichzelf altijd zo

25

serieus. Iedereen vindt zichzelf zóóó belangrijk. Dat probeer ik in mijn verhalen onderuit te halen.” Hoe serieus neem jij jezelf? “Nou. Niet dus. Althans, dat is mijn streven.” En het schrijven? “Mijn werk bedoel je? Dát neem ik wel serieus. Gruwelijk serieus zelfs…” Het interview zou eigenlijk bij haar thuis plaatsvinden - “is het erg als er dan een baby in de buurt is?” - maar bij nader inzien spreken we af bij Café de Jaren in haar woonplaats Amsterdam. Elke Geurts (Heijen, 1973) woont er samen met haar man en twee dochtertjes – Jeetje (5) en Deetje (6 maanden). Ze schrijft verhalen, hoorspelen en houdt dagelijks een weblog bij: Elke Dag. Ze overweegt een beurs aan te vragen, maar of dat nog zin heeft met dat “Wilders-gedoe”? Na haar studie dramaschrijven en literaire vorming aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht schreef ze vooral toneelstukken in opdracht, maar haar hart ligt bij proza. Na publicaties in tijdschriften debuteerde ze in 2008 met Het besluit van Dola Korstjens. De bundel werd door NRC Handelsblad uitgeroepen tot een van de beste boeken van 2008 en belandde op de longlist voor de Gouden Uil. In 2010 verscheen Lastmens, een bundel met drie verhalen. Het titelverhaal gaat over een moeder die een kind neemt als alibi voor haar bestaan en er vervolgens afstand van neemt - ‘Ik wil jouw mama niet zijn’- door een rol als au pair aan te nemen. Zelf ben je ook moeder. “Toen ik dit verhaal schreef, was ik

zwanger van mijn tweede kind.” Ze kijkt me uitdagend aan, in afwachting van een reactie. “Ook ik heb soms even genoeg van mijn kinderen. Gewoon, dat je er even geen zin meer in hebt. Nou, daar schrijf ik dan over. Ik vergroot situaties en gedachten uit om drama te creëren. Eigenlijk doe ik dat met alles in het leven. Ja, anders heb je er toch niks aan? Dan zijn dingen gewoon wat ze zijn: saai.” Ze valt even stil. Dan: “Voor alle duidelijkheid: kinderen hebben is ook heel leuk en gezellig. Én relativerend. Nu ik erover nadenk… sinds ik kinderen heb, gaat het een stuk beter met mijn carrière. Eigenlijk ben ik pas na de geboorte van mijn eerste echt gaan publiceren. Waar dat mee te maken heeft? Tja, ik denk dat je als ouder efficiënter en pragmatischer wordt. Voor die tijd was ik alleen maar met schrijven bezig. Obsessief bijna. Ik dacht voortdurend: ‘Wat als dit niet lukt?’ Daardoor was het natuurlijk nooit goed en bleef ik eeuwen doorprutsen aan één verhaal. Dat kan, als je in je eentje bent. Toen mijn eerste kind geboren was, ging ik eindelijk verhalen afmaken en opsturen. Zo is het balletje gaan rollen.” Ook Lastmens werd positief ontvangen, hoewel de Groene Amsterdammer het allemaal té bedacht vond. Daar schreef recensente Marja Pruis over het gegeven dat Lastmens de naam is die een kind aan haar pop geeft: “Yeah right.” Geurts: “Ja, die naam vond ze ongeloofwaardig, hè? Jammer dan, maar ik heb het dus niet bedacht, het was een inval van mijn oudste dochtertje. Zij noemde haar babypop Lastmens. Echt gebeurd!” Zuchtend: “Ik vrees de dag dat ik uitsluitend negatieve kritieken krijg.” Dan,

www.zuiderlucht.eu

gespeeld opgewekt: “Maar dat moet ik van me af laten glijden. We moeten ons immers nergens iets van aantrekken in het leven. Alleen is dat soms zo moeilijk, hè.” Ja, ze is best gevoelig. Niet alleen voor kritiek. Elke Geurts is iemand die, zoals ze het zelf noemt, snel oplost in de menigte. Staat ze op de Dam, dan ís ze de Dam. “Vermoeiend hoor. Daarom zit ik ook het liefst thuis te schrijven. Zonder prikkels, zonder mensen. Het probleem van mensen is: je moet er altijd iets mee. Weet je, alles wat niet met schrijven te maken heeft, ervaar ik als afleiding. Maar goed, je kunt je niet overal voor afsluiten. Er zijn altijd dingen die toch gedaan moet worden.” Zoals kinderen krijgen? Grinnikend: “Ja! Alleen leven voor de kunst zit er nu niet meer in…” Elke Geurts geeft korte antwoorden, nuchter en direct. En ze lacht veel. Ook om zichzelf, als ze provocerende antwoorden geeft. Het heeft iets meisjesachtigs: kijk eens wat ik durf te zeggen. Ze is geen ‘romantische schrijver’ en maakt naar eigen zeggen heel normale werkdagen: opstaan, kinderen wegbrengen, koffie zetten, computer aan en schrijven maar. Verontschuldigend: “Saai, hè.” Voor ze begint, checkt ze per mail of haar virtuele kantoorcollega - schrijfster Esther Gerritsen – ook al klaar zit om te beginnen. “Zo van: hé, zit jij er al? Ja? Oké, ik ook. Zullen we dan maar beginnen?” Op een ‘grijze periode’ tijdens de middelbare schooltijd na heeft Geurts altijd alles opgeschreven. Om niet te vergeten. Schrijven als geheugensteun? “Schrijven is voor mij denken. Ik heb het nodig. Misschien heb je het al gemerkt, in gesprekken ben ik heel slecht, dan moet ik denken in de lucht. Daarom schrijf ik alles op.” Ze schiet in de lach: “Alleen een beetje jammer dat ik de werkelijkheid nogal verdraai als ik mijn gedachten op papier zet. De echte werkelijkheid is te echt. Te saai. Dat trek ik niet.” >>>

december 2010

Bos ch s tra at

Def www.galeries.nl:Opmaak 1 4-2-10 15:53 Pagina 1

M a a s b o u le v a r d

l en sin ge

He rb

te Gro

Gr

ac

ht

S tation s s traat

B ru ss els estraat

K om m el

Vrijthof

3

rt o

He

raat

a ri Ca lv

es tr

Bre

s ter

aa s st

o S i n t J a n s k lo

N ic ol Sin t

Zes galeries heten u van harte welkom!

Markt

St

at

en us st ra at

4

aa t

de s

tr aa

6

NS

OL Vrouwe plein

t

eg

Scharnerw

sin gen

2

Ho nd

ge l

tra at Ta fel s

t aa

5

Kunst in t Maastrich

B is

1

s ch

nt Hu b

ins

o ps

Si

Pr

e rt us laa

n

S in

tP

ie t

e rs tr

ge rs

amique Avenue Cér

stra at

Ton

eg ew

Voor de verruimde openingstijden tijdens galeries maastricht raadpleeg onze eigen websites. Voor meer informatie: www.galeriesmaastricht.nl

ing el

Je ke rw eg

J ohn

1

F. K e n n e dy s

i n g el

2

Gerti Bierenbroodspot: Angeli e uccelli

Maastricht is een stad rijk aan kunst en cultuur. Behalve musea, instituten en kunstbeurs TEFAF kent de stad een aantal interessante galeries met uiteenlopende kunst en met een eigen signatuur. Zes galeries heten u De tijdens expositie met werk van Jurgen en buiten TEFAF vanGerti harteBierenbroodspot welkom! Voor de verruimde openingstijden tijdens TEFAF raadpleeg onze Reichert | Lichtwezens | 20 november t/m 15 januari duurt tot en eigen met 27 februari 2011. 21 maartvieren wij tussen 12 en 21 uur de komst van de lente met een websites. Opzondag Voor meer informatie: www.galeriesmaastricht.nl Het beeld Winged Kouros isaantrekkelijk gedurendeprogramma! de

expositie verkrijgbaar voor een speciale prijs. 01 04 Het bronzen beeld, h 50 cm (inclusief sokkel), VAN DE ONDERKOELDE PERFECTIE.’ MARTIJN LUCAS VAN ERP, RECENTE SCHILDERIJEN oplageJAN12VERSCHOOR stuks, is‘BEELDHOUWER verkrijgbaar voor € 2250,Dinsdag t/m zaterdag van11- 17 uur, De expositie duurt van 7 t/m 28 maart. Tijdens de Tefaf van in plaats van € 2500,-. zondag van 14 - 17 uur en op afspraak. 12 t/m 21 maart is de galerie dagelijks geopend van 12 - 19 uur.

Gallery Bell’Arte

Huub Hannen Galerie

Tijdens TEFAF dagelijks geopend van 10 - 18 uur.

Jekerweg 51, 6212 GA Maastricht Gallery Bell’Arte Openingstijden: T 043 3211702. www.gallerybell-arte.com Jekerweg 51 di t/m za 11.00 - 17.00 uur 6212 GA Maastricht zo 14.00 - 17.00 02 uur Tel. +31 (0)43 - 321HARALD 17 02SCHMITZ-SCHMELZER ‘WANDOBJECTEN’, www.gallerybell-arte.comPATRICK SCHOLS ‘MEUBELOBJECTEN’ De expositie duurt t/m 17 april 2010. De openingstijden www.libasaf.com zijn donderdag t/m zaterdag van 13 - 18 uur en op afspraak. Tafelstraat 28, 6211 JD Maastricht, www.galeriesmaastricht.nl

Galerie Dis

T 043 3259117. www.galeriedis.nl

Henn-Art

3

Daarna vrijdag t/m zondag van 13 tot 17 uur. Boschstraat 50, 6211 AX Maastricht, T 043 3255552. www.huubhannen.nl

Galerie Post+García

11 maart t/m 5 april Paaszondag gesloten, Paasmaandag geopend. Openingsuren donderdag, vrijdag, zaterdag 12 - 18 uur en zondag 13 tot 17 uur. | Galerie DIS | Tafelstraat 28 | 6211JD Maastricht | 043-3259117 | www.galeriedis.nl | Avenue Ceramique Winged Kouros 17, 6221 KV Maastricht, Openingstijden: donderdag t/m zaterdag van 12.00 tot 17.00 uur en op afspraak T 043 3561900. www.postgarcia.nl

Galerie Stevens 4

03

‘MADE IN GERMANY’ MET O.A. JÖRG IMMENDORF EN KARL OTTO GÖTZ. IN COOPERATIE MET ARTCO, HERZOGENRATH, D.



Van 7 maart t/m 4 april elke zaterdag en zondag van 16 - 20 uur. Maandag t/m vrijdag na afspraak. Gedurende TEFAF elke dag van 16 - 20 uur. Sint Nicolaasstraat 26 C, 6211 NN Maastricht, M 06 53208245. www.henn-art.com 2010 december + januari 2011

05

GRANDS CRUS II ALECHINSKY, LATASTER EN RIPOLLÉS

06

MICHAEL VAN DEN BESSELAAR & ARIAN WINTERINK

Openingstijden: Tijdens de TEFAF 14 maart t/m 20 maart: Dagelijks van 13 - 19 uur. Daarna iedere donderdag t/m zaterdag van 13 - 19 uur en op afspraak. Sint Servaasklooster 30 A, 6211 TE Maastricht, T 043 321 43 16 M 06 50 50 75 21. www.galeriestevens.nl

AccrochAge

kunstenaars van Henn art

4 december t/m 31 december 2010

in wisselende exposities









sabi van hemert / yvonne schroeten

!! alleen op afspraak !!

afb. yvonne schroeten



Boschstraat 50 Maastricht . t 043 - 325 55 52 . www.huuBhannen.nl . [email protected] . open do-zo 13-17 uur

5

6

HENNart_ZL_decjan_10.indd 1

10-11-2010 18:52:21

GALERIE POST+GARCÍA

do. vrij. en za. van 12 tot 18 u. zo. van 13 tot 17 u en volgens afspraak

AVENUE CÉRAMIQUE 17 MAASTRICHT T. 043 356 19 00 WWW.POSTGARCIA.COM

26

www.zuiderlucht.eu

december 2010

2010 een jaar in scherven

‘Het liefst zit ik thuis. Zonder prikkels, zonder mensen.’

Jep van der Ven Beneden in de hal hangen

Die werkelijkheid is waar de meeste mensen in leven. “Denk je? Iedereen verzint toch zijn hele leven bij elkaar? Neem nou van die mensen die dagelijks op kantoor zitten, dat hou je toch niet vol? En sowieso, er wordt wat af verzonnen in deze wereld, ik ben heus niet de enige. Wetenschappers, hoge directeuren. Ze zeggen maar wat.” Zachtjes: “Tenminste, dat denk ik.” “Iedereen maakt zijn eigen verhaal. Jij toch ook? Dit is niet mijn interview, nee, straks ga je naar huis en dan is van het jou.” Argwanend: “Je gaat me toch niet neerzetten als één of andere labiele auteur die de grote boze buitenwereld niet aankan?” “Je moet ook je eigen verhaal maken.

27

Pas toen ik ging vertellen wat ík wilde, lukte het echt. Het heeft geen zin om je lezers te pleasen, dat is killing en bovendien, voordat ik iets geschreven heb, is er helemaal geen lezer.” “Natuurlijk wil ik succes hebben. Daarin ben ik heel ambitieus. Veel gelezen worden, dat is wat ik wil. In die zin zijn recensies toch best belangrijk voor me. Als alles wat je maakt, wordt afgekraakt, moet je toch eens gaan nadenken. Gelukkig is mijn werk tot nu toe redelijk goed ontvangen, daardoor weet ik dat ik op mijn eigen pad verder kan gaan.” En dat is? “Beter worden. Op dit moment werk ik aan een roman, best

spannend. Ik heb al eens een roman geschreven, jaren geleden. Maar die is geëxplodeerd.” Geëxplodeerd? “Te lang, het verhaal vloog werkelijk alle kanten op. Ik had de materie niet in de hand. De geest loslaten, en de materie onder controle houden, dat is de kunst. En de spanning langer vasthouden, nog een uitdaging.” “Schrijven is voor mij onderweg zijn: proberen zo precies mogelijk op te schrijven wat ik te vertellen hebt. Wat dat is? Als ik dat wist, had ik het wel opgeschreven. Dat komt nog wel. Maar het perfecte boek zal ik nooit schrijven. Het perfecte boek bestaat niet. Nou ja, in je hoofd natuurlijk wel.”

www.zuiderlucht.eu

december 2010

een paar ingelijste tekeningen van bewoners. Eén ervan springt eruit: rottende, halftransparante herfstbladeren in beverig handschrift. Een oefening voor de linkerhand, hoor ik later. Niet om het zichzelf extra moeilijk te maken, zijn rechterarm is verlamd. Hij heeft dwarsfluit gestudeerd aan het conservatorium, daarna is hij naar de kunstacademie gegaan. Hij heeft altijd in betrekkelijke anonimiteit getekend en geschilderd dat de stukken ervan afvlogen. Maar hij is ook nog altijd bezeten van ‘klassieke’ muziek, van de avant-garde vooral – Stockhausen, Kagel, Berio. Drie jaar geleden heb ik hem leren kennen: hij was voor mij de sensatie van de expositie die ik als gastcurator in het Sittardse Domein mocht inrichten. Een knappe man, halflang zwart krullend haar, twinkelende, intelligente ogen. En mon Dieu, wat een schilderijen! Figuratief, donker, hallucinerend, angstaanjagend. Invloeden van Bacon en Kiefer, muziek en literatuur, de hoogste ambities. Zevenenveertig is hij nu. Hij woont, onbarmhartig geslagen door het lot, in een verpleeghuis in de buurt van Utrecht, te midden van mannen en vrouwen in verstarde houdingen en starend in het niets. Ik zie hem weer voor het eerst, geen idee in welke conditie ik hem aantref. Dan wordt hij in een rolstoel de bezoekerszaal binnengereden. Hij kijkt verdwaasd om zich heen, ik weet dat zijn geheugen forse gaten vertoont. Ineens herkent hij me. Hij is blij verrast, probeert te praten. Schilderen zal hij nooit meer. Een paar van zijn ‘oude’ schilderijen die hier hangen – vrijwel niemand die ze kent – behoren tot het indringendste wat ik dit jaar heb gezien. Hij verdient een flinke expositie in een gerenommeerd museum. CYRILLE OFFERMANS

Weg met de

Anna Tilroe

28

www.zuiderlucht.eu

december 2010

vernieuwing Anna Tilroe is één van de meest invloedrijke kunstcritica van Nederland. In 2008 maakte ze een uitstapje naar de kunstpraktijk, ze werd artistiek directeur van ‘Sonsbeek’, de internationale beeldententoonstelling in Arnhem. In een vorige week uitgekomen pamflet neemt ze de kunstwereld opnieuw de maat. “De boel afbreken is te makkelijk.” door Koen Kleijn

I

nmiddels is ze bijzonder hoogleraar aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, belast met het slaan van een brug tussen de academische wereld en het artistieke werkveld. Een mooie opdracht, maar Anna Tilroe denkt verder dan dat. In het net verschenen pamflet De Ja-sprong, naar een nieuwe vitaliteit in de kunst geeft ze een sterke analyse van de hedendaagse kunstwereld, klem tussen koortsige commercie en ondoordringbare theorie. “Opgezweept door een versleten kunstopvatting draait kunst als een tol in het rond en neemt alles in zich op wat ze tegenkomt: mode, design, games, popcultuur, internet. Prachtig. Kan niet beter. Alleen, alles speelt zich af in een sfeer van vluchtigheid, vormloosheid en willekeur, het ken­ merk van onze geheugenloze tijd.” Nou liet Anna Tilroe (Goes,1946) zich de afgelopen jaren al vaker bezorgd uit over de stand van zaken in de kunsten. In een interview voor de opening van de beeldententoonstelling Sonsbeek in Arnhem zei ze twee jaar geleden: “Er is in onze cultuur een grote leegte ontstaan. Termen als ‘een betere wereld’ en ‘een betere mens’ zijn lege hulzen geworden.” Het museum, zei ze toen, ‘’functioneert niet meer als richtinggevende autoriteit bij nieuwe ontwikkelingen, integendeel, het hobbelt vaak stuurloos en met een lege portemonnee achter de ontwikkelingen aan.” In haar nieuwe pamflet lijkt de toestand alleen nog maar erger geworden: “Ook nu grijpt ons in allerlei gedaan­tes een moreel nihilisme aan en deze keer kunnen we er geen enkel visioen tegenover stellen.’’ Nihilisme: dat is een woord dat je niet vaak meer tegenkomt.

29

Kamp je met een geloofscrisis? “Een geloofscrisis? In de kunst? Dat niet. Wel in de kunstwereld, maar dat is een heel verschil. Ik ben een jaar met dit pamflet bezig geweest, omdat ik voortdurend vastliep op een soort cultuurpessimisme. Ik vond dat ik niet zomaar een pamflet kon schrijven zonder een tegenvoorstel te doen. De boel afbreken, dat is makkelijk. Ik zie veel collega’s in een soort zurigheid verzanden.” Je kunt er ook gewoon mee ophouden, natuurlijk. “Ja. Of niet, en dan moet je weten waarom je ermee door wilt gaan. Ik voel me in de eerste plaats een criticus. Al dertig jaar, en dat is wat ik eerlijk gezegd ook het liefste doe. Sonsbeek was eenmalig; het was heerlijk om daarna gewoon weer terug te zijn in mijn kamer en na te denken. Je bent als criticus natuurlijk sceptisch, dat hoort bij het criticus zijn. Het was buitengewoon leerzaam om te proberen weer eens een heldere analyse te maken.” Die analyse liegt er niet om. Dat de commercie de kunst in een stalen greep heeft, is geen nieuws, maar Tilroe zegt er rake dingen over. Over hoe de radicale kunstenaar is getransformeerd in een salonheld, die kapitalistische waarden representeert, en vooral concurreert met de popcultuur, de reclame en het internet. De voormalige rebel runt zijn atelier als een bedrijf en behoort volledig tot het kunstestablishment. De echt subversieve kunstenaar, aan de andere kant, is verstrikt in het ‘discursieve’ circuit, de wereld van onderzoek, discussie en theorievorming. Hun kunstwerken lijken steeds sterker uitvloeisels van de theorie te worden.

Waarom zou iemand nog kunstenaar willen worden, denk je? “Ik denk dat veel jonge mensen aangetrokken worden door de vrijheid die het geeft. De vrijheid om niet in een bepaald patroon te hoeven passen – tenminste, dat denken ze dan, ze komen er nog wel achter dat het toch ietsje anders zit. En toch ook het idee dat je jezelf ontwikkelt via je creativiteit. Het idee van zelfexpressie en zelfontwikkeling zit zo sterk in de westerse cultuur, en de kunst is daar dé plek voor.” En dus is iedereen ‘creatief’ en zitten de academies mudvol. Maar hoe word je een goede kunstenaar? “Een goede kunstenaar laat iets zien wat je nog nooit hebt gezien. Niet het spektakel, heel gewone dingen. Ik reed daarnet door het Vondelpark, en ik moest denken aan een interview dat ik ooit met Baselitz heb gemaakt. Die heeft heel veel bomen geschilderd; hij zei dat hij de winter zo geweldig vond omdat je dan juist de structuur van die bomen zo goed ziet. Vóór dat gesprek had ik daar nooit zo over gedacht, en nooit zo naar bomen gekeken, maar door wat hij zei, en de schilderijen die hij maakt, ben ik daar op gaan letten. Dat is iets wat kunst kán: iets laten zien waar je anders totaal langs kijkt. Ten tweede: een goed kunstenaar straalt een grote intelligentie uit. Het is iemand die niet zomaar een balletje opgooit, maar echt ergens over nagedacht heeft. Ook over hoe iets is uitgevoerd. Francis Bacon heeft dat ‘technische intelligentie’ genoemd, kennis van het materiaal.” Je citeert de miljardair-verzamelaar Eli Broad: “Voortaan bestaat de avant-garde uit de tien best

www.zuiderlucht.eu

verkopende kunstenaars.” Kan een kunstenaar nog buiten dat economische circuit bestaan? “Ik denk het eigenlijk niet. Je komt óf in het ene terecht, of in het andere, het discursieve. Dat is het probleem waar kunstenaars voor staan.” En ze moeten toch eten. “Ja. Maar waar het altijd om draait, is hoe onafhankelijk ze zich daartegenover opstellen. Wij leven in een kapitalistische samenleving, en misschien zijn we het helemaal niet eens met het kapitalistische systeem, maar je manoeuvreert je er wel doorheen. En je kunt je ook daarbinnen allerlei rebelse standpunten innemen.” In je pamflet zeg je dat de onafhankelijke positie van het museum als ‘cultuurbepalend, educatief en historiserend instituut’ op de tocht staat. Hoe komt dat? Ontbreekt het aan persoonlijkheden? “Het museum is heel goed in staat het hoofd te bieden aan de verwarring. Maar die echt eigenzinnige museumdirecteuren, zoals Rudi Fuchs, of Wim Beeren, die zijn er niet meer – en het Stedelijk heeft toch zijn naam te danken aan dat soort uitgesproken types.” Is het museum niet per definitie ouderwets geworden? “Dat vind ik niet. Het museum is misschien niet meer een gewijde plek, maar nog altijd wel een bijzondere plek, waar de dingen zich een beetje loszingen van het dagelijkse. Dat vind ik een hele mooie connotatie, en dat moeten we vooral zo houden. Ik denk dat een museum een dynamisch instituut moet zijn, maar tegelijkertijd ook zijn bijzondere kwaliteit moet bewaren als een plek die aandacht afdwingt.” Sommige directeuren zien hun museum juist als het moderne equivalent van het dorpsplein, de kerk, de academie, de plek waar de samenleving bijeenkomt. “Een museum kan wel een >>>

december 2010

Voor cultuur die u raakt

Geef, word donateur! Het Prins Bernhard Cultuurfonds zet zich in voor cultuur en natuurbehoud.

Jaarlijks steunen we bijna 4.000 projecten op grote en kleine schaal. Denk aan muziek, toneel, beeldende kunst, letterkunde, natuur en monumentenzorg. Naar welke vorm de cultuur die u raakt. Donateur bent u al vanaf € 3,- per maand of € 25,- per jaar. Word nu donateur: ga naar www.cultuurfonds.nl

Prins Bernhard Cultuurfonds geeft cultuur de kans

30

www.zuiderlucht.eu

december 2010

Foto uiltjes - Rob Reijnen - Foto Natura

van cultuur gaat uw interesse uit? Als u donateur wordt, steunt u daarmee

2010 een jaar in scherven

‘De radicale kunstenaar is getransformeerd in een salonheld.’

Tien jaar later Eind september, het was op mijn

platform zijn, voor discussie, voor verhalenvertellers, maar het één sluit het ander niet uit. Ik ben niet geneigd om dingen snel ‘ouderwets’ te noemen. In het pamflet stel ik aan de orde dat wij onder de dictatuur zitten van begrippen als ‘vernieuwing’ of ‘radicalisering’. Dat vind ík nou ouderwetse begrippen! Het modernisme is echt voorbij! Laat dat idee van permanente vernieuwing nou eens varen: dat zou enorm bevrijdend zijn. Dan krijg je ineens weer een heleboel nieuwe opties. Kunst die eerder niet zichtbaar was, wordt ineens zichtbaar.” Je behoort niet tot de mensen die zeggen dat de kunst ‘op’ is, dat alles eigenlijk al gemaakt is. “Dat is het Peggy Lee-syndroom: “Is

31

that all there is…?’ Nee, zeg, stel je voor: dan zou de verbeelding ‘op’ zijn? Ik denk dat er enorme vitaliteit in de kunst is, nog steeds, maar dat het veel meer de context is waarin de kunst functioneert, die versleten is en totaal geëconomiseerd. Dat zuigt de vitaliteit uit de kunst weg. Vergis je niet: er zijn zóveel mensen die naar kunst gaan kijken, en daarvan genieten. Het gewone kunstpubliek is enorm uitgebreid, dat valt me altijd weer op. Als je bedenkt dat de vorige Dokumenta in Kassel 800.000 bezoekers heeft getrokken, meer dan ooit, terwijl dat een hele slechte, saaie en theoretische tentoonstelling was. Maar juist daar, terwijl ik me daar liep op te winden, zag ik die ontzettend aandachtige mensen.”

Die zich wel eerst door een rijstebrijberg van theorie moeten eten. “Mijn grote bezwaar tegen het discursieve circuit is dat het zich nergens aan verbindt. Dat het totaal besloten is. Dat het niks te maken heeft met wat er gebeurt in de wereld. Dan raakt het los, vooral als het gaat over sociaalkritische kunst: wat is de betekenis daarvan als het de samenleving die het bekritiseert, niet bereikt? Toch zou ik de kunst niet willen verplichten om de relatie te zoeken met de gemeenschap. Ik vind dat kunstenaars moeten doen wat ze vinden dat ze moeten doen.” Anna Tilroe, De ja-sprong. Naar een nieuwe vitaliteit in de kunst. Uitgeverij Querido.

www.zuiderlucht.eu

december 2010

verjaardag, belde Nouna. We hadden elkaar niet meer gesproken sinds 2005, het jaar van haar voorgenomen huwelijk, in Libanon. Ik zou erbij zijn, maar de Israëlische aanval gooide roet in het eten. Ze werd voor de tweede keer in haar leven met ouders en familie haar geboorteland uitgebombardeerd. Nouna heeft haar studie geneeskunde in Maastricht afgerond en is begonnen met een promotieonderzoek. Haar plan om daarna een vrouwenkliniek te beginnen in haar geboorteland staat nog recht overeind. Ik dacht aan de dagen dat ik haar leerde kennen, in de weken na 9/11, toen Nederland ontdekte dat hier bijna een miljoen moslims wonen die misschien iets anders tegen de wereld aankijken dan wij. Dat vonden we vreemd. Tijdens een publiek debat in die periode vroeg een zekere Sidi zich met zachte g af waarom we ons zo druk maakten om als tweederangs burgers weggezette moslims als hij. “Over tien jaar is China de echte vijand van het Westen, dan heeft niemand het nog over de islam.” Die woorden schoten me halverwege het boek Quadriga van F. Springer te binnen waar iemand zegt: “God bless them, de Chinezen, nijver volkje dat uiteindelijk de wereld zal regeren.” Het is bijna zo ver, de aanstaande valutaoorlog tussen de VS en China is de prelude. De Marokkaanse Limburger Sidi, ik zag hem laatst met kinderwagen door de stad lopen, en het fictieve Springer-personage krijgen gelijk. Intussen hebben we een regeringsverklaring waar het woord ‘bank’ niet in voorkomt, en het woord ‘boerka’ wel. En nog steeds berichten de media over Wilders’ krampachtige pogingen de geschiedenis in te halen. Arm Nederland, zo in de ban van een zieke man. WIDO SMEETS

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > wycker > > > > pastoorstraat > > > > > > > > 11 > >maastricht > > > > > > 06 > >51294096 > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >www.obidesign.nl > > > > > > > > > >• >[email protected] > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

graphic design

obidesign annebeth nies

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

Van 19 dec. t/m 9 jan.

23 kunstenaars

uit de Westelijke Mijnstreek Geselecteerd door curator Ad Himmelreich

• Kindersalon van jonge kunst • Publieksprijs Elke zondagmiddag • Culturele voorstelling

Museum Het Domein in Sittard Open: di- zo 11.00-17.00 uur. 1e kerstdag/nieuwjaarsdag gesloten

www.salonsittard-geleen.nl 046 4525924

Art is creativity. Creativity is DSM DSM Hoofdkantoor tot en met december 2010

Zonder titel, 141 x 113 x 102 cm, keramiek, hars, stof, DSM Art Collection

Heringa / Van Kalsbeek sculpturen De DSM Art Collection bestaat uit hedendaagse schilderkunst, beeldhouwkunst, fotografie, glas, keramiek en design. De kernverzameling telt ruim 600 werken van Nederlandse en buitenlandse kunstenaars. www.dsm.com

32

Bianca Vaessen: Water and air

> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > >

www.zuiderlucht.eu

december 2010

Wat was in november... 1

Bezoekers in Venlo kiezen de houten Troyaanse Kip van Andreas Hetfeld en Suus Baltussen tot meest indrukwekkende kunstwerk van het rondtrekkend cultuurfestival MENU 2010.

2

Beeldend kunstenaar Thomas Hirschorn (in 2005 nog met een overzicht in het Bonnefanten) werpt in het Vlaamse museum DhondtDhaenens (Deurle) een stinkende vuilnisbelt op: een commentaar op de overproductie. Er komt veel volk op af, maar nog meer fruitvliegjes.

3

Een naar schatting vijf kilometer grote planetoïde krijgt de naam van de Nederlandse grafisch kunstenaar M.C. Escher (1898-1972). Het gaat om een kleine planeet die tussen de banen van Mars en Jupiter om de zon draait.

4

De poppodia sloten 2009 af met een negatief resultaat van 2,2 miljoen euro. Ze luiden de noodklok omdat de kaartjes in 2010 duurden worden als gevolg van de aangekondigde btwverhoging.

5

De Publieke Omroep wil vijftig miljoen euro gaan bezuinigen door efficiënter te werken. Het aantal omroepen wordt teruggebracht van 22 naar 8.

14

Uitgever, dichter en schrijver Luc de Rooy (Elsloo, 1979) krijgt in Weert na drie nominaties eindelijk de Veldeke literatuurprijs met zijn verhaal Het Zeuke.

15

De Heerlense dichter Leo Herberghs (86) is benoemd tot Limburger van verdienste. Hij krijgt de waardering voor zijn grote verdiensten voor de literatuur, de journalistiek en de natuur in Limburg.

Award in de categorie Beste Actrice voor haar rol in Nothing Personal. De film zal ook vertoond worden in de VS.

9

Schrijver Michel Houellebecq wint de Prix de Goncourt. Terecht vinden vooraanstaande Franse critici, met uitzondering van collega-schrijver en Congourt-jurylid Tahar Ben Jalloun. Hij heeft naar eigen zeggen drie dagen verspeeld met het lezen van De kaart en het gebied.

10

Prince is in Nederland, alleen de Volkskrant krijgt een interview, ergens tussen half drie en negen uur. De verslaggever krijgt rond half zeven tien minuten belet bij de poplegende, mits hij het mobieltje inlevert. In een kleedkamer vol geurkaarsen zegt Prince onder meer: “Ik zie internet als een feestje waar iedereen dezelfde kleren draagt. Het avontuur ligt elders.”

11

Eric Moormann, hoogleraar Klassieke Archeologie, rekent de Italiaanse president Berlusconi de deplorabele staat van Pompei zwaar aan. Er is veel opgegraven en niet geïnvesteerd. Veel gebouwen staan op inkorten.

6

Cees Nooteboom (in NRC) over het laatste samenzijn met zijn vriend Harrie Mulisch, die vandaag begraven wordt: “Hij heeft een paars hemd aangetrokken, hij ontvangt. Zijn blik is helder als altijd, het is een monsterende blik, waarin de vrienden gezien worden, de wereld gewogen. Tot het laatst.”

7

8

Actrice Lotte Verbeek (Venlo, 1982) is genomineerd voor de European Film

33

16

23

17

24

NRC Handelsblad wil een eigen krantencafé openen zodat lezers cappuccino kunnen drinken naast nrc. next-hoofdredacteur Rob Wijnberg en columniste Renske de Greef. Voordeel: lezers ervaren wat de krant wil uitstralen en de omzet (koffie, kranten) stijgt.

12

De Poolse componist Henryck Gorecki is dood. Tijdens Musica Sacra afgelopen augustus in Maastricht speelde het Limburgs Symfonie Orkest nog zijn populaire derde symfonie.

13

Kevin Winters van PHL Hasselt krijgt in Heerlen de Euregionale Architectuurprijs 2010 voor zijn project Designdepot Oud-Rekem.

Hoge Fronten van de Maastrichtse theatermaakster Lieke Benders wordt komende jaren financieel ondersteund door het Fonds voor de Podiumkunsten. In 2011 brengt ze het locatieproject TODOS en gaat ze op tournee met de theatervoorstelling Heimzee die onlangs in première ging.

Prem Radhakishun vliegt eruit bij kletsprogramma De Wereld Draait Door nadat hij tv-criticus Jean Pierre Geelen van de Volkskrant er van had beschuldigd het “voornamelijk met kleine kindertjes te doen”.

Online shop iTunes heeft in een week tijd twee miljoen liedjes en 450.000 albums van The Beatles verkocht. Het best verkochte lied is Here comes the sun, het meest verkochte album Abbey Road.

18

25

19

26

20

De economische crisis laat de kunstsector niet ongemoeid gelaten. Een derde van de kunstkopers verwacht in de toekomst minder kunst te kopen. Dat blijkt uit recent marktonderzoek in opdracht van de Nederlandse Galerie Associatie.

De btw-maatregelen van het nieuwe kabinet moeten welhaast gebaseerd zijn op rancune, laat Pinkpop-baas Jan Smeets optekenen in Dagblad De Limburger. Hij kan niet geloven dat het plan niet van tafel gaat. De Groene Amsterdammer berekent dat het programma Pauw & Witteman sinds de val van het kabinet 346 gasten ontving onder wie welgeteld één moslim die kwam praten over zijn geloof: Izz ad-Din Ruhulessin. De illusie van de diversiteit, noemt de Groene dat. Cultuurminnend Nederland voert actie tegen de bezuinigingsvoorstellen van het kabinet. Maastricht schreeuwt in een van fakkels brandend vraagteken op de Markt waar 3000 mensen zijn komen opdagen. LSO-dirigent Ed Spanjaard gaat voor in de schreeuw.

21

Henryck Gorecki

Thijs Coppes, de SPfractievoorzitter in Provinciale Staten, op een vraag in radioprogramma De Stemming over hoe hij denkt stemmen terug te halen bij de PVV: “Zeggen dat het bij de bezuinigingen niet om de grote musea gaat maar om muziekscholen en bibliotheken.”

Lieke Benders. foto Perry Schrijvers

Na de piano spelende broertjes Jussen heeft Zuidoost-Limburg opnieuw een jong talent gebaard: Joes Brauers (11) uit Bocholtz is een van de hoofdrolspelers in de musical Kruimeltje. Ook over de grens staat talent op: pianist Simon Oslender (12) uit Walem bij Aken krijgt de Heerlen Jazzt Award.

22

Het tv-moment van het jaar? Volgens NRC-columnist Hans Beerekamp de verrassende protestvertolking van Mahlers lied Auferstehen door het bedreigde Omroepkoor bij tv-programma Pauw & Witteman, door Jeroen Pauw omschreven als “onze schreeuw”.

www.zuiderlucht.eu

Directeur Marcel t’ Sas van het Venlose theater De Maaspoort wordt op non actief gezet. Hij zou tekort schieten in de communicatie met gemeente, overheden, verenigingen en andere partners.

Popfestival Lowlands verkoopt de editie 2011 (augustus) in twee uur compleet uit met 45.000 kaarten à 165 euro. Daarmee loopt het kabinet bijna negen ton aan btw mis. De belastingmaatregel gaat in op 1 januari.

27

28

De Maastrichtse filosoof Govert Derix presenteert zijn eerste roman De wereldomwandelaar. Een anti-roman als tegengif voor cynisme, zo belooft zijn uitgever Aspekt.

29

De Maastrichtse danseres Natascha de Jong (28) kondigt aan om even ‘in de relax-stand’ te gaan nadat ze het in het RTL-programma So you think you can dance heeft moeten afleggen tegen rivaal Floris.

30

Het Theater aan het Vrijthof zoekt een nieuwe directeur, hoewel de vorige directeur, Guido Wevers, nog steeds niet is benoemd als artistiek leider van Maastricht Culturele Hoofdstad 2018. De soap wordt vervolgd.

december 2010

Et cetera (agenda)

in Atelierhaus Aachen. www.atelierhausaachen.de > Antwerpen - Anselm Kiefer. Van 22/10 t/m 23/01/11 in Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, Leopold De Waelplaats. www.stiftungkunst.de > Bedburg-Hau – Beuys: Energieplan. Van 5/9 t/m 20/3/11. Museum Schloss Moyland. www.moyland.de >Beek – Annemiek Mommers. Van 20/11 t/m 19/12. Galerie Achterdebeek. www.achterdebeek.nl > Bergen – The Perfect Fit, werk van Max Kreijn. 12/12 t/m 23/1. Galerie Pictura. www.galeriepictura.nl > Bergen – Uitersten in realisme. Van 10/10 t/m 4/12. Max Kreijn. Van 12/12 t/m 23/1/11. Groepsexpositie. Van 10/10 t/m 4/12. Luxury, Inge SattersCoolen. Van 30/1/11 t/m 26/2/11. Surrealisme, met o.a. Herman Smorenburg en Richard van der Koppel. Van 20/3/11 t/m 23/4/11. Galerie Pictura. www.galeriepictura.nl > Bergen - Bronzen sculpturen van Lies Arnold, sieraden en sculpturen van Marlous Arnold en schilderijen van Jan van Oort. Van 3/10 t/m 15/11. Kunsthuis de Bakkerij. www.bakkerijbergen.nl > Berg en Terblijt – Paintings & Sculptures, Joseph Cals. Van 19/9 t/m 31/12. Giardino Galerie & Beeldentuin. www.giardinobeeldentuin.nl > Bonn – Mitch Epstein. Van 11/11 t/m 23/1/11. Bonner Kunstpreis 2009. Van 18/11 t/m 9/1/11. Joel Sternfeld. Van 11/11 t/m 23/1/11. Alexander Braun. Van 18/11 t/m 9/1/11. Dorothea von Stetten. Van 9/11 t/m 6/3/11. Noble Gäste. T/m 31/12. Kunstmuseum Bonn. www.kunstmuseum-bonn.de > Bonn - August Macke – ganz privat, Expositie rondom leven en werk van de jong gestorven Duitse expressionist August Macke (1887-1914). Van 7/10 t/m 23/1/11. August Macke Haus. www.august-macke-haus.de > Bonn – Werk van genomineerden voor de Dorothea van Stetten Kunstprijs. Van 8/12 t/m 13/3/2011 in Kunstmuseum Bonn. www.kunstmuseum-bonn.de > Brühl – Im Garten der Nymphe Ancolie, das größte Wandbild des Künstlers: Spektakulär! Van 12/3 t/m 27/2/11. Max Ernst Museum Brühl.

Items voor de agenda digitaal opsturen vóór de 15e van de maand uitsluitend naar: [email protected]

Architectuur, mode en vormgeving > Berlijn - Werk van na 1994 van de Israëlische kunstenaar ABSALON. Van 28/11 t/m 20/2/2011. KW Institute for Contemporary Art. w ww.kw-berlin.de > Düsseldorf - Stephen Shore und die Neue Dsseldorfer Fotografie. Van 11/9 t/m 16/1/11. NRW Forum. www.nrw-forum.de > Eindhoven - Liberation of Light. Van 25/9 t/m 30/1/11. Designhuis. www.designhuis.com > Genk – Piet Stockmans 70. Op 4/12, 11/12 en 18/12. Stockmansblauw op C-mine. www.pietstockmans.com > Hasselt - David Huycke - Re-Thinking Granulation. Van 2/10 t/m 12/12. Toegepast 15 – De Meeting, Modeduo Ti+Hann ontmoet vijf beloftevolle ontwerpers. Van 1/10 t/m 12/12. Alter Nature. Van 21/11 t/m 6/6/2011 in Z33. www.z33.be > Heerlen - Tentoonstelling Euregionale Architectuur Prijs 2010. Van 7/11 t/m 3/12 in Schunck. Stills, expositie over het oeuvre van Wiel Arets Architects. Van 17/12 t/m 13/2/2011 in Schunck. www.schunck.nl > Maastricht – Club Céramique. Presentatie met en over de bewoners van de Maastrichtse nieuwbouwwijk Céramique. Van 30/11 t/m 13/2/2011 in NAiM / Bureau Europa. www.bureau-europa.nl

Beeldende kunst > Aken – Kunst in der Mozartstrasse. Van 17/9 t/m 9/1/11 in het Dezernat für Bildung und Kultur, Mozartstrasse 2-10. www.aachen.de > Aken – Bijeenkomst van schrijvers, elke eerste woensdag van de maand. Kulturhaus Barockfabrik, Löhrgraben 22. www.literaturbuero-emr.de > Aken – Open ateliers, op 4 en 5/12

34

Werk van Lilith in Reuver.

www.maxernstmuseum.lvr.de > Brussel – Francis Alÿs: a Story of Deception. Van 9/10 t/m 30/1/11. Wiels. www.wiels.org > Duisburg - Walter Stöhrer Kraftfelder. Van 17/9 t/m 5/12. Jugend Interpretiert Kunst. Van 15/12 t/m 16/1 2011. Museum Küppersmühle. www.museum-kueppersmuehle.de >Duisburg – Gallery of Mankind. Foto- en videoregistratie van wereldreis van Hirst Wackerbarth. Van 2/10 t/m 9/1/2011. www.lehmbruckmuseum.de > Düsseldorf - Monika Sosnowska - Ohne Titel, 2010. Van 24/4 t/m 15/4/12. Intensif Station. Van 10/7 t/m 4/9/11. Auswertung der Flugdaten. Van 11/9 t/m 30/1/11. K21 STÄNDEHAUS. www.kunstsammlung.de > Düsseldorf - Joseph Beuys. Parallelprozesse. Van 11/9 t/m 16/1/11. K20 GRABBEPLATZ. www.kunstsammlung.de >Düsseldorf – Raum der Stille. Van 5/11 t/m 29/1/11. Shi Fang Culture Communication Düsseldorf. www.shi-fang.com > Eindhoven – De principes van het verzamelen, het verzamelen van principes. Van 25/9 t/m 31/12. Het oog, Ahmet Ogut. Van 4/7 t/m 31/12. Van Abbemusuem. www.vanabbemuseum.nl > Essen – Celebrity Design, Edward Steichen, Posters on luxurious travel around 1900 and Ideal Landscapes

www.zuiderlucht.eu

and Reality. Van 6/11 t/m 16/1/11. Museum Folkwang. www.museum-folkwang.de > Genk - Genk door schildersogen. Landschapsschilders in de Limburgse Kempen 1850-1950. Openingstentoonstelling C-mine Genk. Van 24/9 t/m 5/12. C-mine cultuurcentrum Genk. www.c-mine.be > Gent – Belgische schilders: Damien De Lepeleire / Walter Swennen / Philippe Van Snick. Werk van Adriaan Verwée (BE) en Kevin Rodgers (CA).Van 19/12 t/m 13/1/11. Galerie Tatjana Pieters. www.tatjanapieters.com > Geulle – Najaarsexpositie. Van 11/9 t/m 12/12. Galerie Art in Maupertuus. : www.art-in-maupertuus.com/nl > Grand Hornu - Aders, in de openlucht, geopend. Monografische tentoonstelling van Giuseppe Penone. Van 31/10 t/m 13/2/2011. MAC’s Site du GrandHornu (B), bij Mons. www.grand-hornu.be > Hamminkeln - Expositie Elevation met werk van Franziska Cordes, Andreas Fischer ,Sebastian Freytag, Kim Habers, Jeffry Koopman, Michail Pirgelis. Van 24/10 t/m 2/12. SchlossRingenberg. www.schloss-ringenberg.de > Hasselt - De kunstkring POT-O-POT, Marijke Dirix, Josee Eerens, Joanna Habets, Willy Herteleer, Jef Jansen, Gusta Kerkhofs, M.Therese Schreurs. Van 28/11 t/m 23/12. De Oude Barrier. www.galeriedeoudebarrier.be > Heerlen – Erotische lino’s Aad de

december 2010

siciliaanse herinneringen

Haas. Van 8/10 t/m 16/1/11 in Schunck. www.schunck.nl > Heerlen – Expositie Jo Hermans en Hella Hermans-Gouder. Van 15/10 t/m 11/1/11. Galerie Parc Imstenrade. > Heerlen – Werken van vrijetijdskunstenaars, schilderwerken en sculpturen. Van 13/11 t/m 8/12. Victor4art. www.victor.nl > Hengelo – Tentoonstelling met werk van Anutosh, Suzan Drummen, Marianne Lammersen, David Scheidler. t/m 19/12. AkkuH, Actuele Kunst Hengelo. www.akkuh.nl > Heusden-Zolder – Camera Obscura, perspectief en architectuur. Van 17/11 t/m 16/1/11. Kunstgalerij de Mijlpaal. www.demijlpaal.com > Hornu - Giuseppe Penone - Monografische tentoonstelling. Van 31/1/11 t/m 13/2/11. MAC’s Site du Grand-Hornu Rue Sainte-Louise 82. > Horst – Iris Frerichs & Dagmar de Kok. Van 24/10 t/m 5/12. Galerie Judy Straten. www.galeriejudystraten.nl > Jabeek/Onderbanken - Stockexpositie van de kunstuitleen, speciale aandacht voor de beelden van Maria Stams. T/m 22/12. Galerie Rem. www.galerierem.nl > Kalkriese - Tentoonstelling Colossal met oa Hans Lemmen, Yves Maes, Wim Delvoye, Rui Chafes, Pedro Vabrita Reis en Yue Minjun. T/m 31/12/11. Museum & park Kalkriese bij Osnabruck. > Kleef –. Van Carl Andre tot Gregor Schneider Dorothee en Konrad Fischer: Archief van een houding. Van 14/11 t/m 20/3/11. Museum Kurhaus Kleef. www.museumkurhaus.de > Keulen - Noli me tangere! Berühre mich nicht / Halte mich nicht fest. Van 15/9 t/m 31/8/11. Kolumba. www.kolumba.de > Keulen – Betty Beier: Land change. Van 27/11 t/m 19/12 in Galerie Mülhaupt. www.galerie-muelhaupt.de > Linnich – Hebert Spierling. Van 25/9 t/m 23/1/11. Malerei und Glasmalerei. Glasmalerei museum. www.glasmalerei-museum.de > Maastricht – Palazzo: vroeg-Itali-

aanse kunst in Nederland (1900-1940). T/m 31/12/12. BACA Laureaat 2010: Francis Als. Van 7/11 t/m 27/3/11. Bonnefantenmuseum. www.bonnefanten.nl > Maastricht – Lichtwezens van Jurgen Reichert. Van 21/11 t/m 8/1/11. Galerie Dis. www.galeriesmaastricht.nl > Maastricht – Lucassen. Van 12/12 t/m 22/1/11. Galerie Wansink. www.galeriewansink.com > Maastricht – De Feestdagen. Van 12/12 tot eind jan. 2011. Galerie Guy Olivier. www.guyolivier.nl > Maastricht – Paul Devens, Panels. Van 12/9 t/m 16/1/11 in NAiM/Bureau

Europa. www.bureau-europa.nl > Maastricht – Cheng Yan Tan, The Visible Progress of the Invisible John Franzen. Schilderijen, tekeningen, sculpturen en ervaringen. Van 10/12 t/m 16/1/11. B32. Open op vrijdag (17-20 uur) en zaterdag (13-18 uur). www.B32.org > Maastricht – Een explosie van kleur, Johanna Heß. Van 11/9 t/m 8/1/11. Toonzaal Maastricht. www.kunsthandelgalerie.com

> Maastricht – Hygiene, the story of a museum. Van 24/10 t/m 30/1/11. Marres. www.marres.org > Maastricht - Expositie Opgetekend & Vastgelegd. Van 21/11 t/m 15/12. AINSI. www.ainsi.nl > Maastricht – Southern Delights. Kunstenaar Mariska Meijers brengt ode aan Maastrichts Aardewerk en Limburgse Gastronomie. Van 24/10 t/m 31/12. Selexyz Dominicanen. www.selexyz.nl > Maastricht – Han van Wetering, schetsen en abstracten. Van 10/12 t/m 18/2/11. bv Bruls en Co. www.brulsenco.nl > Maastricht – Rodolfo Sanz. Van 18/11 t/m 18/12. Galerie Stevens. www.galeriesmaastricht.nl > Maastricht – On the Wing. Van 5/12 t/m 19/12 in t Brandweer. www.artspacerondeelmaastricht. wordpress.com > Meerssen – Werk van Jan van Helden. Van 3/12 t/m 8/1 in de Geulgalerie, Stella Maris Collge, Parkweg 56. > Mönchengladbach – Gregor

Installatie van Penone in Grand-Hornu.

35

www.zuiderlucht.eu

Rituelen

D

ecember op Sicilië. Het ene jaar regent het pijpenstelen, een maand lang. Het andere jaar kun je met een beetje geluk en doorzettingsvermogen nog lekker een uur op het strand liggen en een kwartiertje zwemmen. Er is geen peil te trekken op de decembers van Sicilië. Onze laatste december daar is nu alweer twee jaren geleden. Een milde maand. Veel buiten geweest, een aangenaam toetje na de zomer. Een maand waarin we ons ritme van juli en augustus konden handhaven, maar dan iets minder uitbundig. We hadden een heel voorspelbaar leven daar op dat eiland. Elke ochtend rond een uur of zeven opstaan (in de winter om acht uur) en nog vóór de koffie even onze twee honden begroeten met voor elk een paar stukken oud brood. Daarna het autoritje naar de stad: soms een kop cappuccino in de bar tegenover het ziekenhuis of ietsje verder in de Bar Sport, altijd een of twee kranten kopen bij de krantenman, die in al die jaren Sicilië alleen maar een paar onverstaanbare woorden tegen mij heeft gebromd, en broodjes halen bij een kleine supermarkt (‘Popov’ noemden ze de broodjes die wij aten, maar niemand heeft me ooit kunnen vertellen waar die naam vandaan kwam). Terug naar huis, koffie maken en op het terras aan de straatkant ontbijten. Vanaf dat terras konden we kijken naar onze overburen en zij natuurlijk naar ons. Ze woonden op ongeveer honderd meter van ons aan de overkant van de weg. In al die jaren hebben we geen woord met elkaar gewisseld, maar er bestond tussen ons een kleine, niet uitgesproken maar wel voelbare competitie: wie heeft het vroegst de rolluiken open, wie heeft het eerst het terras geveegd, wie het eerst de was buiten hangen, dat soort dingen. Nee, het is niet allemaal even verheven wat we daar op Sicilië hebben gedaan, maar wel vermakelijk en zeer overzichtelijk. Na het ontbijt opnieuw naar de stad voor boodschappen en rond één uur aan tafel voor het middagmaal, de pranzo. Op mooie dagen met een fles wijn erbij. En die wijn bleef voor mij (mijn vrouw drinkt niet) vanaf dat moment tot in de late avond een soms wankel houvast. De middagen brachten we doorgaans rustend door. En dan begon weer het kookritueel voor de avond. Zo zagen onze dagen op Sicilië eruit, maar er waren genoeg momenten waarop het anders ging. Bijvoorbeeld in de dagen rond Kerstmis. We wisten ons eerste jaar op Sicilië niet goed hoe we om moesten gaan met de uitnodigingen voor de middag- en de avondmalen op kerstavond, kerstdag en tweede kerstdag bij armlastige Siciliaanse vrienden. We wilden ook wel eens met zijn tweeën zijn, maar daar kon geen sprake van zijn. We hoorden toch zeker bij de familie?! Hoe armer, hoe omvangrijker de dis met Kerst. Dat gaan we dit jaar in Nederland dus ook maar eens doen. De broekriem kan al los! PIETER BEEK

december 2010

Et cetera (vervolg)

Foto van Eric van Hove bij Agnès b in Brussel

Schneider. Van 12/12/09 t/m 31/12 Keuze uit de verzameling Etzold. Focus op de vroege etsen van K.O. Götz. Van 3/10 t/m 30/1/11. Museum Abteiberg. www.museumabteiberg.de > Nijmegen - Mikhael Marasik. Van13/11 t/m 23/1/11. Berend Strik. Van 25/9 t/m 9/1/11. Museum het Valkhof. www.museumhetvalkhof.nl > Oberhausen –Die Sammlung. Van 27/6 t/m 9/1/11. Janosch – Panama und andere Welten. Van 26/9 t/m 9/1/11. Roy Lichtenstein, posters and more. Van 23/1/11 t/m 1/5/11. Artefakt und Naturwunder, Das Leuchterweibchen der Sammlung Ludwig. Van 6/2/11 t/m 17/4/11. I am serious about not being serious, Elliott Erwitt. Van 8/5/11 t/m 11/9/11.

> Sittard – Wat Blieft U? George Tielens als toonbeeld van de regionale smaak. Van 23/10 t/m 30/01/11. Museum Het Domein. www.hetdomein.nl > Steyl – De vrouwen van Lunenburg. Van 24/10 t/m 9/1/11. Galerie de Zeemeermin. www.galeriedezeemeermin.nl > Tilburg – Winterreise met werk van Harm Jan Boven, Caren van Herwaarden, Claudy Jongstra, Marc Mulders, Anke Roder, Adje Verhoeven en Reinoud van Vught. Van 21/11 t/m 9/1/11. Studio van Dusseldorp. www.studiovandusseldorp.nl > Tegelen – Dubbeltentoonstelling De kunst van het decoreren, keramisten delen hun geheimen. Van 18/9 t/m 12/12. Tiendschuur. www.tiendschuur.net > Vaals – Museum Vaals zet schijnwerpers op St. Barbara. T/m 4/12. Museum Vaals. www.museumvaals.nl > Valkenburg aan de Geul – Anton Pieck. Van 21/11 t/m 13/2/11. Museum Land van Valkenburg. www.museumlandvanvalkenburg.nl > Venlo - Bep Scheeren, Van de haat en de liefde 2000-2010. Van 19/9 t/m 9/1/11. Recente aanwinsten van André Wiehager en Maurice Thomassen. Van 20/11 t/m 9/1/11. Museum van Bommel van Dam. www.vanbommelvandam.nl > Venlo – Kunst in de genen. Van 3/10 t/m 2/1/11. Domani.

Ludwig Galerie. www.ludwiggalerie.de > Reuver - Kunst van klei en lijf. Van 12/12 t/m 16/1/11. Atrium, een voormalig klooster in Reuver. www.lilithlove. eu http://www.nvk-keramiek.nl/ leden/severijns.html www.eskacé.nl > Roermond – Steffi Schlupeck. Van 8/10 t/m 31/12. Galerie Vrijveldkunst. www.vrijveldkunst.nl > Roermond - Expositie ‘Frequentie’ in het kader van S.o.S. Van 23/9 t/m 20/2/11. Lyceum Schöndeln. www.museum.roermond.nl > Sittard – Mel Chin: Disputed territories. Van 9/10 t/m 12/12. Museum het Domein. www.hetdomein.nl

36

www.kunstindegenen.nl > Venlo - Collages van Jos Deenen. Van 1/12 t/m 15/2/11. Lilith on da Stage. Van 1/11 t/m 12/12. Maaspoort. www.maaspoort.nl > Venlo – Werk van de uit Venlo afkomstige kunstenaar André Wiehager. Van 20/11 t/m 9/1/2011 in Galerie New Untitled. www.galerienuwuntitled.nl > Venlo - Twan Mientjes Venlo & Frits Timmermans Maasbree, tekeningen, schilderijen en … hun passie Vlaanderen. Van 21/10 t/m 16/12. Lei Alberigs Museumkapel. > Venray – NL70 / Limburgse fotografen. Van 12/12 t/m 9/1/11. ‘Coquelicot’ (Klaproos) van de Franse kunstenares Haïdée Henry. Van 26/9 t/m 5/12. Odapark www.odapark.nl > Vlissingen – Pascalle Mansvelders, schilderijen en installatie. De Willem3, Aktuele kunst Vlissingen. Van 7/11 t/m 9/1/11. www.burobk.nl

Fotografie en film > Aken - Dirk Reinartz. Van 13/11 t/m 6/2/11. Suermondt-Ludwig Museum. www.suermondt-ludwig-museum.de > Beek - Het vergeten land Armenië, van fotograaf Nico Bastens. Van 12/11 t/m 31/12. In gemeentehuis Beek. www.nieuwsbank.nl > Brussel – Eric van Hove, Métragrammes. Van 15/11 t/m 12/12 bij Agnès b. www.agnesb.com

www.zuiderlucht.eu

> Cadier en Keer – Things that matter. Van 22/5 t/m 9/1/11 in het Afrikacentrum, museum voor West-Afrika. www.afrikacentrum.nl > Hasselt – Smile. Hasselt als canvas voor het werk van talentvolle fotografen. Grote foto’s door de hele stad. Routes verkrijgbaar bij Toerisme Hasselt. www.smilehasselt.be > Heythuysen - Fotografie van Jan Wilms, Bob Strik, Ron Mennen & Rolf Maas. Van 24/10 t/m 21/1/11. Gemeentehuis Leudal en Rabobank Maas en Leudal, tijdens kantooruren (het gemeentehuis ook op donderdag tot 19.00 uur) en op zondagen van 14.00 tot 17.00 uur. www.kunstencultuurleudal.nl > Köln – Fotografien des 19. Jahrhunderts aus Japan und ChinaMuseum. Van 11/6 t/m 9/1/11. Ludwig. www.koelnischerkunstverein.de > Rotterdam – Drie paar ogen kijken naar leven in Oeganda. Het Kaddu Wasswa Archief | Andrea Stultiens. Van 30/10 t/m 2/1/11. Nederlandse Fotomuseum. www.nederlandsfotomuseum.nl > Rotterdam – Voodoo, Gaël Turine. Van 11/12 t/m 13/3/11. De Kunsthal Rotterdam. www.kunsthal.nl > Sittard - Cursus digitale fotografie voor beginners en gevorderden door Karel Bingen en Tjeu de Heus. Sept/okt. BiblioNova. www.digitalefotografiecursus.nl > Valkenburg - Expositie ‘Anton Pieck en het romantisch verlangen’ Van

december 2010

2010 een jaar in scherven

21/11 t/m 13/2/11. Museum Land van Valkenburg. www.museumlandvanvalkenburg.nl > Venlo – Het glazen album van Limburg. Foto’s uit het Spaarnestadarchief. Van 16/10 t/m 17/4/11 in het Limburgs Museum. www.limburgsmuseum.nl

Literatuur > Hasselt - Niet van de poes! De kat in het kinderboek. Van 21/11 t/m 26/2/11. Literair Museum Hasselt. www.literairmuseum.be > Maastricht, Poëziewandeling olv Jet van Aalst. Op 9/1/11 vanaf 13.15 uur. Selexyz Dominicanen. www.maastrichtsecomponisten.nl > Maastricht – Handbagage, Gedichten van Frans Budé & foto’s van Judith Dekker in een bibliofiel boek uitgegeven door Het Gonst Antwerpen. Van 3/12 t/m 27/2/11. Centre Céramique. www.centreceramique.nl > Oberhausen - Janosch – Panama und andere Welten. Van 26/9 t/m 29/1/11. Ludwig Galerie. www.ludwiggalerie.de

Muziek > Baarlo - Castle Space Sound Festival. Van 10/12 t/m 12/12. Op het terrein van Kasteel de Berckt. www.dancedroom.com > Bergen – Theaterzanggroep Savannah. Galerie Pictura. 11/12. www.galeriepictura.nl > Eindhoven - Der Rosenkavalier. Op 14/12. Barbe-Bleue. Op 9/4/11. Parktheater. www.operazuid.nl > ‘s Gravenvoeren - Programma met Russische cellomuziek, op 12/12. Duo Scarlatti, op 9/1/11. Pianotrio, met studenten van het Conservatorium Maastricht, op 6/2/2011. Arno Piters, klarinet, en Jeroen Riemsdijk, piano, spelen werk van Brahms, Schumann, von Weber, op 13/3/2011. Norbert Nozy, altsaxofoon, Aya Muraki, violist, en Jeroen Riemsdijk, piano, spelen Beethoven, Mozart, Piazolla en Stravinsky, op 3/4/2011. Szymon Marciniak, contrabas, en Jeroen Riemsdijk, piano, spelen een

37

‘cross-over’ programma, op 8/5/11. Op Landgoed Altembrouck. www.altembrouck.nl > Hasselt –The Keith Dunn band. Op 9/12. Muziekodroom. www.muziekodroom.be > Heerlen – Pianorecital door Emanual Ax. 11/12. Parkstad Limburg Theater. www.parkstadlimburgtheaters.nl > Heerlen - Kerstconcert Missa Universalis et Pacis door Planet Blue. Op 16/12 om 19.00 uur. St. Elisabethkapel Parc Imstenrade. www.vitalisgroep.nl > Heerlen – Limburgs Symfonie Orkest: Kerst o.l.v. Kynan Johns. Op 19/12. Theater Heerlen. www.parkstadlimburgtheaters.nl > Heerlen - Navidad Nuestra & Villancicos, door Kamerkoor Transparence in samenwerking met Xicochi olv Jacqueline Nelissen. Op 15/12. Schunck. www.transparence.nl > Heerlen - Limburgs Symfonie Orkest: Kamermuziek. Op 19/12. Schunck Glaspaleis. www.glaspaleis.nl > Heerlen – Wagners Walkure live vanuit Milaan in het vernieuwde Royal Theater. Vanaf 17 uur, 7/12. > Heythuysen – Kleurrijk Leudal Festival 2010. Harmonie en fanfare op muzikaal avontuur met jonge meesters. Op 11/12 en 12/12 in sporthal Aoreven. www.kleurrijkfestival2010.nl > Kerkrade – Kerkconcert van Stichting Orgelkring. Op 18/12. St. Lambertus kerk. > Kerkrade - Navidad Nuestra & Villancicos, door Kamerkoor Transparence in samenwerking met Xicochi olv Jacqueline Nelissen. Rolduc Abdijkerk. www.transparende.nl > Maastricht - Bettie Serveert + support, op 10/12. Zero Degrees. Op 3/10. Mintzkov + Bart Oostindië. Op 8/12. Bettie Serveert + Buffoon. Op 10/12. The Mad Trist. Op 17/12. Trixie Whitley + Jeff Taylor. Op 19/12. Kensington. Op 11/3/11. Muziekgieterij. www.muziekgieterij.nl www.vollanalog.nl > Maastricht - Barbe-Bleue. Op 18/3/11 en 20/3/11. Theater aan het Vrijthof. www.operazuid.nl > Maastricht - Navidad Nuestra & Villancicos, door Kamerkoor Transparence in samenwerking met Xicochi

olv Jacqueline Nelissen. Selexyz (Dominicanerkerk). www.transparence.nl > Maastricht - Resonance – een Europees klankkunst netwerk. Van 11/12 t/m 30/1/11. Intro in Situ. www.introinsitu.nl > Maastricht – Panels door Paul Devens. Van 12/10 t/m 16/1/11. NAiM/bureau Europa. www.bureau-europa.nl > Maastricht – Soirée Artistique Maastricht. Muziek van vijf Maastrichtse componisten en poëzie van vijf Maastrichtse dichters. Op 9/1/11 om 16.00 uur. Groote Sociëteit. Lezing door Eric van Royen over Maastrichtse composities om 12.15 uur. Selexyz Dominicanen. www.maastrichtsecomponisten.nl > Maastricht - Limburgs Symfonie Orkest: Kerst o.l.v. Kynan Johns. Op 18/12. Theater aan het Vrijthof. www.theateraanhetvrijthof.nl www.uitbalie.nl > Maastricht – Limburgs Symfonie Orkest: Kamermuziek. Op 12/12. Centre Ceramique. www.centreceramique.nl > Maastricht - bajanspeler Volodymyr Kurylenko m.m.v. zanger/violist Rauf Berman: Slavisch, klassiek, jazz-musette, Piazzolla en Russische liederen. Op 12/12 om 15.00 uur. AINSI. www.ainsi.nl > Ransdaal – Kunstzinnig Kerstconcert door het vocale trio Fusion. Op 16/12 vanaf 19.30 uur in Galerie Franscz Witte, Ransdalerstraat 37. www.fransczwitte.nl > Sittard - Barbe-Bleue. Op 3/4/11. Stadsschouwburg. www.operazuid.nl > Sittard - Limburgs Symfonie Orkest: Kerst o.l.v. Kynan Johns. Op 19/12. Stadsschouwburg Sittard-Geleen. > Steyl - het Roelofs2Lauscher Trio. Op 9/12 om 20.30 uur. One Paddy Is Enough. Op 18/12 om 20.30 uur. Jochum Hof, Aan de Maashoek. www.mikeroelofs.com www.myspace. com/onepaddyisenough > Thorn – Kelten, Romeinen en Merovingers. Van 10/10 t/m 10/1/11. Museum het land van Thorn. www.museumhetlandvanthorn.nl > Venlo - Barbe-Bleue. Op 26/3/11. Theater de Maaspoort. www.operazuid.nl

www.zuiderlucht.eu

december 2010

Look closer

In de trailer van de film American Beauty worden beelden van een gemiddeld Amerikaans gezin afgewisseld met de mantra ‘look closer’. Kijk nog eens goed. Wie zijn zij? Dit zijn ‘ordinary people’ die hun doorsnee levens zat zijn. Want in de middelmaat wil je nog niet dood gevonden worden. Deze zomer doorbraken twee jonge makers een stukje van dit moderne taboe. Hanna Bervoets schreef de toneeltekst voor Roes, gespeeld door het jonge theatergezelschap Firma MES. In Roes verhullen de twintigers Aya, Bo en Venus hun existentiële angsten met zien en gezien worden en nachtenlang dansen op electrohitjes die ze kennen van MySpace en YouTube. Het gaat erom wie je kent, niet wat je kunt. De tijd tikt, uniek zijn is een must en succes een keuze. De acteurs overschreeuwen elkaar. Letterlijk, want de beats pompen door. Wat kan hen het schelen? De wereld ligt voor ze open. Aya: “Ik heb het zóó gehad hier. Ik ga naar China.” Venus: “Chii-naah? Wow!” Maar - look closer - de façade is dun en dat weten ze. In augustus vertoonde de VPRO de documentaire Alles wat we wilden van Sarah Mathilde Domogola. Minder over the top dan Roes, maar zeker zo pijnlijk. Domogola volgt vier jonge creatieven op zoek naar succes, maar de prijs voor hun schijnbaar ‘te gekke’ levens is hoog. Ze betalen met antidepressiva. Misschien zou middelmatigheid voor deze Emiel, Mireille, Niki en Daniël zo gek nog niet zijn. ANNEMARIE STAAKS

Et cetera (vervolg)

kapper men & w

met of zonder

omen

afspraak

46 MAASTR IC HT BOS CH STRAAT 11 SI TTARD HASPE LSESTRAAT IC HT MAASTR 2 WE G ST GER LA CH US 3 32 62 72 4 04 L TE ) ak ra (o p af sp nc oi ffe ur s.n l ww w. wi jn ho ve

Colofon Zuiderlucht is een onafhankelijk maandblad (oplage 15.000) dat gratis wordt verspreid via 220 distributiepunten in Nederlands

> Venlo - Limburgs Symfonie Orkest: Kerst o.l.v. Kynan Johns. Op 21/12. Theater de Maaspoort. www.maaspoort.nl > Wylre - Weihnachtsoratorium J.S.Bach, cantates 1, 2 en 3. Orkest Van Wassenaer en solisten, o.l.v. Ludo Claesen. Op 26/12om 16.00 uur. Kamerkoor Maastricht, St.Gertrudiskerk. www.orgelkringwijlre.nl

Theater >Maastricht – Klara’s affaires. Van 23/3/11 t/m 24/4/11.De slechte raadgever. Van 4/5/11 t/m 15/5/11. Derlon Theater. www.toneelgroepmaastricht.nl > Maastricht – Verhalen uit het Weense Woud. Van 3/2/11 t/m 2/4/11. Mr & Mrs Murphy. Kerstproductie. Op 21/12, 22/12, 28/12, 29/12, 30/12. Theater aan het Vrijthof. www.toneelgroepmaastricht.nl >Sittard – Skroetsj. Kerstvoorstelling naar Charles Dickens’ A Christmas Carol door LFA (Limburgse Federatie

van Amateurtoneelverenigingen). Op 22/12 en 23/12 in Stadsschouwburg Sittard-Geleen, aanvang 20.00 uur. Reserveren via www.uitbalie.nl

Diversen > Heerlen – Cultuurbrouwerij. Elke eerste maandag vd maand. www.cultuurbrouwerij.nl > Heerlen – Nieuws uit Pompeji. Symposium over filosofie, geschiedenis en archeologie. Op 12/3 vanaf 10.30 uur in Schunck en Thermenmuseum. Aanmelden via www.rubico.nu > Maastricht - De Wereld van René Glaser. Vanaf 17/5 in museum de Historische Drukkerij. www.drukmuseum.nl > Maastricht – Water in het Archief, Een expositie over papieren erfgoed en wateroverlast. Van 16/10 t/m 31/12. Historisch Centrum Limburg. www.rhcl.nl > Maastricht – Schuilen in Maastricht. Elke derde zondag in de maand. Museum Schuilen in Maastricht,

Minister Goeman Borgesiusplantsoen. www.schuileninmaastricht.nl > Maastricht – Leven langs de Maas, verhalen over de rivier en haar oeverbewoners door de eeuwen heen. Van 16/10 t/m 15/5/11. Centre Céramique. www.centreceramique.nl > Maastricht – Magisch Maastricht. Van 3/12 t/m 2/1/11. Historische binnenstad. www.magischmaastricht.nl > Meerssen – Verhaalcafé, elke eerste donderdagmiddag van de maand vanaf 13.30 uur. Café L ´Ambiance. > Neuss - Grenzenlose Gaumenfreude – De Romeinse keuken in een Germaanse provincie. Van 10/10 t/m 9/1/11. Der verwandelte Raum, Konzeptuelle Farbmalerei. Van 7/11 t/m 23/1/11. Clemens-Sels-Museum Neuss. www.clemens-sels-museum.de > Thorn – Cultureel literair-Café: Jos Hol, (singer – songwriter), kerstlegende door Felix Timmermans m.m.v. Rina Reysen en 3 houtblazers, Har Sniekers (stadsdichter van Thorn), Jo Wijnen (columnist). www.thornmetronoom.nl

en Belgisch Limburg. Uitgever: (in opdracht van de Stichting Zuiderlucht): Bodosz, Stationsplein 27, 6221 BT Maastricht. Telefoon: 0031 43 3510029 Fax: 0031 43 3500636 Email: [email protected] Hoofdredactie: Wido Smeets Telefoon: 0031 43 3500591 Mobiel: 0031 653 338905 Email: [email protected] Eindredactie: Emile Hollman Telefoon: 0031 43 3500592 Mobiel: 0031 646 052505 Email: [email protected] Commercie en relatiebeheer: Loes Franck Tel: 0031 648 188 400 [email protected] Administratie: Ineke Maas [email protected] Bankrekening: (IBAN NL55SNSB0) 93 67 79 675 Druk: Concentra, Hasselt (B.) Distributie: HabetsXpress ISSN: 1875-7146

Mr & Mrs Murphy, kerstshow in Theater aan het Vrijthof Maastricht.

38

www.zuiderlucht.eu

december 2010

09/12 ANGELS IN HARLEM GOSPELCHOIR Alys_Zuiderlucht_HalfPage.qxd:Bonn 08/10/2010 18:39 Page 1

BACA Laureate 11/12 KVS - VAN PLATO TOT NATO 2010: 12/12 APRERITIEFCONCERT: BART RODYNS Francis 13/12 LEZING: JAN VERHEYEN Alÿs 14/12 DAAN in concert - UITVERKOCHT

11/12 THEATER TERRA - DE OUDE BOOM VAN SOFIAN

2010 een jaar in scherven

7 November 2010 – 27 March 2011

www.bonnefanten.nl 15/12 WIM DE CRAENE, 20 JAAR LATER • C-mine • Bonnefantenmuseum met o.a. Andrea Croonenberghs BACA Laureate 2010: Francis Aperitiefconcert: Bart Rodyns.

ZOJUIST 18/12 EVA KAUFMAN - ROODBALLETJE GEARRIVEERD 19/12 STUDIO ORKA - BERNINNA

Alÿs. Van 7/11 t/m 27/03 in Op 12/12 in C-mine 16/12 COMEDY CAFE het Bonnefantenmuseum in cultuurcentrum Genk. met Peggy Van Dooren & Veerle Malschaert www.cultuurcentrumgenk.be

Maastricht. www.bonnefanten.nl

Bos ch s tra at

Def www.galeries.nl:Opmaak 1 4-2-10 15:53 Pagina 1

en He rb

te ns

in

u ss

ge

l

tr a at

4

S ta

Halfgoden

M a a s b o u le v a r d

UIT GE LI CH T

10/12 KOMMIL FOO DE LUXE - UITVERKOCHT

Zes galeries heten u van harte‘Iedereen welkom! kan schilderen’

Markt

te Gro

G ra

ch

t

Info en reserveringen: 3 UiT in Genk 6 2 T 089 65 44 80/90 [email protected] www.cultuurcentrumgenk.be B ru ss els estraat

K om m el

N ico

laa s

o S i n t J a n s k lo

Sin t

rie s

tr aa

Bred

s ter

t

H er

st raa

t

es tr

nsin

to ge

Ca lva

S tation s s traat

Vrijthof

aa t

OL Vrouwe plein

beloofde de reclame van

Voor de verruimde openingstijden tijdens speelgoedfabrikant galeries maastricht raadpleeg onze eigen Ravensburger ooit. Ik wil zo’n boodschap graag geloven. websites. Voor meer informatie: www.galeriesmaastricht.nl Een gebrek aan talent valt dan met

weg

Scharner

tra at

Ho nd

ge l

Tafe ls

NS

5

Kunst in planeet met de t Maastrich

eg

at

ew

tP

S in

mique

ie te

rst

ra

ge rs

Avenue Céra

stra at

Terwijl de menselijke omgang definitief in het honderd loopt, wandelt één man om de wereld... en ontdekt de Theorie van Alles 1 en daarmee de sleutel tot de versmelting 2 • het Domein • Govert Derix Galeries Maastricht. van wetenschap, spiritualiteit•Kijk en politiek. Jurgen Reichert op De Salon. 23 kunstenaars uit De Wereldomwandelaar. Ton

Hu

s ch

nt

B is

o ps

1

Si

ins

b er

tu

slaa

n

hard werken te compenseren. Het scheppen van kunst is dan voor vrijwel iedereen weggelegd. Gerti Bierenbroodspot: Angeli e uccelli Maar de laatste jaren slaat de Maastricht is een stad rijk aan kunst en cultuur. Behalve musea, instituten en kunstbeurs TEFAF kent de stad • Marres een aantal interessante galeries met uiteenlopende kunst en met een eigen signatuur. Zes galeries heten u De tijdens expositie met werk van | Lichtwezens | 20 november t/m 15 januari toe. De belangrijkste geloofstwijfel en buiten TEFAF vanGerti harteBierenbroodspot welkom! Voor de verruimde openingstijden tijdens TEFAF raadpleeg onze De Avant-garde. duurt tot en eigen met 27 februari 2011. 21 maartvieren wij tussen 12 en 21 uur de komst van de lente met een websites. Opzondag oorzaak: een jurylidmaatschap bij aantrekkelijk programma! Voor meer informatie: www.galeriesmaastricht.nl beeld Winged Kouros is gedurende de www.galeriesmaastricht.nl Hygiene. The story of a de Westelijke Mijnstreek.Het Van Een roman van Govert Derix. expositie verkrijgbaar voor een speciale prijs. Capucijnenstraat 98 de Heerlen Jazzt Award, een prijs 6211 RT Maastricht Gallery Bell’Arte 01 Huub Hannen Galerie 04 over de 6 Het bronzenJules beeld, h 50 (inclusief sokkel), voor informatie museum. Van 23/10 t/m 19/12 t/m 09/01 in Museum Nu tecm koop. "Een Verne van onze tijd" T 043.3270207 Open: woe-zon, 12-17 oplage 12 stuks, is verkrijgbaar voor € 2250,voor euregionaal jazztalent onder Marres Books: woe-zat, 12-17 Dinsdag t/m zaterdag van11- 17 uur, De expositie duurt van 7 t/m 28 maart. Tijdens de Tefaf van samenwerkende galeries en 30/01 in Marres Het Domein in Sittard. www.govertderix.com www.marres.org in plaats van € 2500,-. prof. dr. Hub Zwart, Hoogleraar zondag van 14 - 17 uur en op afspraak. 12 t/m 21 maart is de galerie dagelijks geopend van 12 - 19 uur. Tijdens TEFAF dagelijks geopend van 10 - 18 uur. Daarna vrijdag t/m zondag van 13 tot 17 uur. de achttien. Vorig jaar won Jérôme hun activiteiten. in Maastricht. www.salonsittard-geleen.nl Jekerweg 51, 6212 GA Maastricht Boschstraat 50, 6211 AX Maastricht, Gallery Bell’Arte Openingstijden: Filosofie van Natuurwetenschappen, T 043 3211702.de www.gallerybell-arte.com T 043 3255552. www.huubhannen.nl Cardynaals, een Maastrichts jongetje www.marres.org Jekerweg 51 di t/m za 11.00 - 17.00 uur 6212 GA Maastricht Galerie zoDis 14.00 - 17.00 uur Galerie Post+García 05 02 Nijmegen Radboud Universiteit met zoveel New Orleans-gevoel dat Tel. +31 (0)43 - 321 17 02 11 maart t/m 5 april Paaszondag gesloten, www.gallerybell-arte.com het lijkt alsof er geen bloed, maar de Paasmaandag geopend. Openingsuren donderdag, De expositie duurt t/m 17 april 2010. De openingstijden www.libasaf.com vrijdag, zaterdag 12 - 18 uur en zondag 13 tot 17 uur. zijn donderdag t/m zaterdag van 13 - 18 uur en op afspraak. | Galerie DIS | Tafelstraat 28 | 6211JD Maastricht | 043-3259117 | www.galeriedis.nl | Avenue Ceramique Tafelstraat 28, 6211 JD Maastricht, www.galeriesmaastricht.nl door Winged Kouros 17, 6221 KV Maastricht, Openingstijden: donderdag t/m zaterdag vanMississippi 12.00 tot 17.00 uur en op afspraakzijn aderen vloeit. Een DSM Hoofdkantoor T 043 3561900. www.postgarcia.nl T 043 3259117. www.galeriedis.nl zeldzaam talent, dacht de jury toen. tot en met december 2010 Henn-Art 03 Galerie Stevens 06 3 4 UITGEVERIJ ASPEKT Bij de editie van dit jaar kroop Openingstijden: Tijdens de TEFAF 14 maart Van 7 maart t/m 4 april elke zaterdag en zondag t/m 20 maart: Dagelijks van 13 - 19 uur. e or le all de Simon Oslender achter de toetsen. van 16 - 20 uur. Maandag t/m vrijdag na afspraak. Daarna iedere donderdag t/m zaterdag van Vo ione s en Gedurende TEFAF elke dag van 16 - 20 uur. 13 - 19 uur en op afspraak. Sint Servaasklooster 30 A, en er ss inn eld em rde Sint Nicolaasstraat 26 C, 6211 NN Maastricht, 6211 TE Maastricht, T 043 321 43 16 fe b Het twaalfjarige ventje uit e o n e n l s M 06 53208245. www.henn-art.com M 06 50 50 75 21. www.galeriestevens.nl 2010 december + januari 2011 pr ar de b ee ude gee na t n . D est t e d t a l g Walheim bij Aken speelde alsof e v 02/12 RADIOKUKAORKEST feat. ELLERY ESKELIN fg in ns ge d m www.facebook/uitgeverijaspekt ku lines gev of a Er n . r . a Zonder titel, m n hij de volledige jazzfonotheek e b ng cip or n aa 141 kt idi x 113 dis en v de er cm, ee x 102 04/12 TOM NAEGELS n ple ebt t f w stof, e van de WDR van buiten kent en al o s r o keramiek, hars, k / n h e n e ku tud stva DSM t e Collection WWW.HKLIMBURG.NL/TONEEL duizenden uren podiumervaring . J onArt s n s u n HUIS VOOR DE KUNSTEN LIMBURG OVERAL TE VINDEN! n kunstenaars van Henn art j k 07/10 RIOS/NEVE/PROESMANS zi re wo 4 december t/m 31 december 2010 de sg je an ftijd rg: heeft. Hij combineerde virtuositeit UITVERKOCHT a u e • DSM • Centre Céramique • Ontwerpwedstrijd • Galeriein concert - Stevens le imb L met vertelkracht, ambachtelijkheid ! kunstenaars. Voor professionele Heringa/ Van Kalsbeek Oeverlangen aan de Maas. Rodolfo Sanz.sabi van hemert / yvonne schroeten n !! alleen op afspraak !! De DSM Art Collection bestaat uit hedendaagse schilderkunst, 09/12 ANGELS IN HARLEM GOSPELCHOIR i met creativiteit, heerste over zijn beeldhouwkunst, fotografie, glas, keramiek en design. De kernverzameling d j binnenealle disciplines van de sculpturen. Fotografie van John Van 18/11 t/m 18/12 bij telt ruim 600 werken van Nederlandse en buitenlandse kunstenaars. j dstri f instrument. Zijn gelaatsuitdrukking beeldende T/m december 2010 in Lambrichts. Van 14/12 t/m Stevens in Maastricht. 10/12 KOMMIL FOO DE LUXE - UITVERKOCHT www.dsm.com rij erpwe kunst en vormgeving. Galerie 5 6 h verraadde geen enkele inspanning. Het het DSM Hoofdkantoor 23/04 in Centre Ceramique in c Schrijf www.galeriestevens.nl w je in op nt S 11/12 THEATER TERRA - DE OUDE BOOM VAN SOFIAN o / l in Heerlen. Maastricht. gezicht stond op cool en genieten. .nwww.limburg.nl/ rg GALERIE POST+GARCÍA 11/12 KVS - VAN PLATO TOT NATO www.dsm.com www.centreceramique.nl Toen een oudere, ook naar de prijs bu ontwerpwedstrijd m .li w dingende jongen zijn kwaliteiten ww 12/12 APRERITIEFCONCERT: BART RODYNS achter de toetsen wilde laten zien, nam Simon plaats achter de drums. 13/12 LEZING: JAN VERHEYEN Nauwelijks verschil. Weer dat 14/12 DAAN in concert - UITVERKOCHT ogenschijnlijk moeiteloze. Ook op do. vrij. en za. van 12 tot 18 u. zo. van 13 tot 17 u en volgens afspraak AVENUE CÉRAMIQUE 17 MAASTRICHT slagwerk zou hij kandidaat zijn voor de T. 043 356 19 00 WWW.POSTGARCIA.COM 15/12 WIM DE CRAENE, 20 JAAR LATER award. met o.a. Andrea Croonenberghs “Ik háát hem!”, zei een muzikant 16/12 COMEDY CAFE met 26 december 2010 een conservatoriumopleiding na www.zuiderlucht.eu met Peggy Van Dooren & Veerle Malschaert afloop gekscherend. Hij moet elke dag hard werken om een aanvaardbaar 18/12 EVA KAUFMAN - ROODBALLETJE peil te halen. Simon lijkt het te komen 13.02.2011 • SCHUNCK* •19/12 C-mine STUDIO ORKA - BERNINNA • Stadsschouwburg • Gouvernement aanwaaien. Wiel Arets Architects. Wim de Craene, 20 jaar later. Sittard-Geleen aan de Maas Oslender en Cardynaals spelen Overzichtstentoonstelling. Van Op 15/12 in C-mine Skroetsj. Alphons Winters Prijs 2010. inmiddels ook als duo. Ik zeg: nu blind 18/12 t/m 13/02 in Schunck in cultuurcentrum Genk. Een moderne en verrassende Werken van 71 kunstenaars uit boeken voor de openingsmanifestatie Heerlen. www.cultuurcentrumgenk.be kerstsmartlap. Op 22 en beide Limburgen. Van 19/11 t/m van Maastricht Culturele Hoofdstad. In www.schunck.nl 23/12 om 20 uur in 31/12 bij het Gouvernement aan Info en reserveringen: 2018 zijn ze allebei een jaar of twintig SKROETSJ Stadsschouwburg de Maas in Maastricht. UiT in Genk 19 november t/m 31 december 2010 en musiceren ze als halfgoden. EEN MODERNE, EIGENWIJZE Sittard-Geleen. T 089 65 44 80/90 Pr

ing el

erw J ek

eg

J ohn

JAN VERSCHOOR ‘BEELDHOUWER VAN DE ONDERKOELDE PERFECTIE.’

Art is creativity. Creativity is DSM

HARALD SCHMITZ-SCHMELZER ‘WANDOBJECTEN’,

F. K e n n e dy s

i n g el

MARTIJN LUCAS VAN ERP, RECENTE SCHILDERIJEN

GRANDS CRUS II ALECHINSKY, LATASTER EN RIPOLLÉS

PATRICK SCHOLS ‘MEUBELOBJECTEN’

‘MADE IN GERMANY’ MET O.A. JÖRG IMMENDORF EN KARL OTTO GÖTZ.

MICHAEL VAN DEN BESSELAAR & ARIAN WINTERINK

IN COOPERATIE MET ARTCO, HERZOGENRATH, D.

AccrochAge

afb. yvonne schroeten

Heringa / Van Kalsbeek sculpturen

in wisselende exposities

Boschstraat 50 Maastricht . t 043 - 325 55 52 . www.huuBhannen.nl . [email protected] . open do-zo 13-17 uur

HENNart_ZL_decjan_10.indd 1

10-11-2010 18:52:21

Bongerd 18 / Heerlen +31(0)455772200

Overzichtstentoonstelling / Retrospective

WIEL ARETS www.schunck.nl

met publicatie / with publication

ARCHITECTS 18.12.2010 di-zo 11-17 uur [vr 24 en vr 31 dec 11-16 uur, za 25 dec en za 1 jan gesloten, zo 26 dec 11-17 uur]

Tues-Sun 11:00-17:00 [Fri 24 and Fri 31 Dec 11:00–16:00, Sat 25 Dec and Sat 1 Jan closed, Sun 26 Dec 11:00 – 17:00]

aLphons winters priJs 2010 EN [email protected] KERSTSMARTLAP

www.lfatoneel.nl

www.cultuurcentrumgenk.be 22 EN 23 DECEMBER, 20.00 UUR

39

PAUL VAN DER STEEN

werken van 71 kunstenaars uit STADSCHOUWBURG SITTARD-GELEEN ENTREE: € 10,- (RESERVEREN VIA WWW.UITBALIE.NL) december 2010 www.zuiderlucht.eu beide LimburGen WWW.LFATONEEL.NL

dé gratis mailservice voor liefhebbers van kunst en cultuur in de euregio

ga naar www.c-me.eu en meld je aan! 40

C_me_advert_3.indd 1

www.zuiderlucht.eu

december 2010

04-11-2010 14:04:36