maandblad - € 2,50 - mei 2009 - nr. 1
Achter de schermen
van het eerste commerciële kwaliteitskanaal in Vlaanderen
dEUS
Verkiezingen
Mediacrisis
Kuifje
Beagle 2009
3
cue
mei 2009
36
28
22
32
CUE
6
48
Redactie: Michael Ilegems en Laurens Gaukema
index
28 CUETE
De eerste foto’s van de nieuwe dEUS
8
COVERSTORY
Acht: kwalitatieve commerciële televisie in Vlaanderen
22 CUE & A
Politikologen Hendrik Vos en Jo Buelens over de Europese en regionale verkiezingen van 7 juni
6
WORLD VIEW
De achterkant van de wereld: oorlogsfotograaf Teun Voeten
36 FANATIC
Fans Talk: Kuifje-fans ove+r de merchandising door Moulinsart, die gerust wat minder streng mag zijn
4
16
CUE & A
De Morgen-journalist Brecht Decaestecker over de mediacrisis
32 RECUEM
Het verleden weer actueel: Dirk Draulans in de voetsporen van Charles Darwin met Beagle 2009
50 CUE 2.0
Talkshow-moderatrice Leo Busch en VRT-medewerker Franck Neuckens over digitale tv en radio
42 REVIEW
cd - rocuementary - bioscoop - expo 5
World view
World View De achterkant van de wereld
TEUN VOETEN UIT
Teun Voeten
Afghanistan, Palestina, Irak, Iran, Liberia, Soedan, Sierra Leone… In vrijwel elke brandhaard ter wereld is de meermaals bekroonde Nederlandse oorlogsfotograaf Teun Voeten geweest. Zijn beelden worden gevraagd door Amerikaanse topbladen als Vanity Fair en Time Magazine, organisaties als de VN, en tal van internationale fotoagentschappen. Tekst: Laurens Gaukema & Michael Ilegems, Foto: Michael Ilegems
Bosnië - 1993
“Deze foto’s zitten vol met tegenstrijdigheden. Die kinderen hebben iets liefs, en tegelijk iets heel gevaarlijks. Ik hou van zo’n paradox in een foto”
“Ik vind het een intellectuele en artistieke uitdaging om een oorlog te reduceren tot een aantal tweedimensionale zwart-witbeelden. Als oorlogsfotograaf heb je in principe twee dingen nodig: een fototoestel en een oorlog. Verder is een goeie conditie vereist. Daarom sport ik vaak en drink ik nauwelijks of niet als ik in het buitenland ben. Het is ook noodzakelijk om af en toe rust te nemen. Ik ga niet van de ene oorlog naar de andere. Tenslotte is het belangrijk dat je een professionele drive hebt, en kunt omgaan met tegenslagen. Want geslaagde foto’s nemen, lukt zeker niet altijd. Ik ben ooit in Honduras geweest voor een reportage over criminaliteit. Het was toen net Pasen en iedereen was met vakantie. Er was nauwelijks criminaliteit. Een half jaar later ben ik teruggegaan, en toen vielen er plots tien doden per dag.”
Teun Voeten
Waanzin
6
Liberië - 2003
Kidnapping “Tijdens de burgeroorlog in Sierra Leone van 1998 werd ik gekidnapt en bijna vermoord. Gelukkig kon ik ontsnappen en heeft de lokale bevolking me twee weken verborgen gehouden. Ik probeerde een stad te ontvluchten in een konvooi, maar werd aan een checkpoint aangehouden door het RUF (het gruwelijke ‘Revolutionary United Front’, berucht voor het gebruik van kindsoldaten en de amputaties van ledematen van duizenden burgers nvdr.). Die lui deden heel lastig en sleurden me uit de auto. Het was een kwestie van het hoofd koel houden, terwijl ik op dat moment echt doodsangsten heb uitgestaan. Dat is niet verwonderlijk als je zes geweren naar je hoofd gericht krijgt. Ze zeiden dat het mijn schuld was dat hun land in oorlog verkeerde. Met hen viel niet redelijk te praten, omdat het stuk voor stuk ongeletterde, ongeciviliseerde, idiote apen waren.
“Ik heb in mijn carrière heel zware reizen gemaakt, en vooral veel ellende gezien. Ik neem mensen over het algemeen Maar je weet wat er te koop is. Je bent niet al te serieus. Het zijn een idioot als je niet ziet dat tenslotte ook maar primier moord, doodslag, plundewezens met een iets ring en verkrachting plaats“Mensen zijn primitieve wezens tieve hoger IQ dan apen. Ze calvindt in de wereld. Het vermet een iets hoger IQ dan apen” culeren voortdurend wat schil tussen mij en andere voor hen het voordeligste mensen is dat ik die dingen is. En als dat oorlog voevan dichterbij zie. Dat probeer ik mij niet te fel aan te trekken. Dat was in het begin ren is, doen ze dat. Er zijn ook mensen die niet nadenken, moeilijk, maar afstand bewaren, leer je in de loop der jaren. en instinctief naar de wapens grijpen. Zij hebben meestal het minste te verliezen, terwijl wij Westerlingen wel In Afrika ben ik waanzin tegengekomen die ik nergens iets te verliezen hebben, namelijk een laagje beschaving. anders gezien heb. Niet in het Midden-Oosten of Europa, noch in Latijns-Amerika of Azië. In Afrika kom je in con- Zolang er mensen zijn, zal er oorlog zijn. Sommige oorlotact met ongeschoolde, primitieve, driftige idioten die wa- gen zijn wel gerechtvaardigd. Het was noodzakelijk dat het pens bezitten. En dat is een gevaarlijke combinatie. Om- Westen zich tegen de Taliban verdedigde in Afghanistan. dat ze vaak de bouwstenen van logica missen, kan je met De manier waarop die oorlog gevoerd werd, vond ik niet gehen niet deftig praten. Velen zitten ook onder de drugs en rechtvaardigd. Maar ook dat moet ik registreren. Als mensen de drank. Voor hen bestaat de wereld enkel uit oorlog.” daar niet tegen kunnen, moeten ze de bladzijde omslaan!”
7
coverstory
Op 18 mei lanceert de Vlaamse persgroep Concentra Media de eerste commerciële digitale kwaliteitszender in Vlaanderen. Daarop zullen succesvolle buitenlandse series als ‘The Sopranos’ te zien zijn, maar ook eigen producties. Acht wordt opgenomen in het basisaanbod van Telenet, Belgacom TV en Numericable en is volledig gratis. Tekst: Michael Ilegems, Foto’s: Laurens Gaukema
Ja, het kan!
Kwalitatieve commerciële televisie in Vlaanderen In België staat de markt van de digitale televisie nog in zijn kinderschoenen. Vrt heeft enkel het onvolwaardige Canvas +, en Life!TV en S Televisie slagen er voorlopig niet in om hun positie in het digitale televisielandschap goed in te vullen. Het was dus aan de grote uitgevers om die markt mee op te bouwen. Concentra Media hield zich tot nu toe enkel bezig met regionale televisie (ATV, TV Limburg en TV-Oost), maar lanceert met Acht een zender die bekeken kan worden door elk Vlaams gezin dat over digitale televisie beschikt. Tot voor kort hadden de medewerkers van Acht nog geen kantoorgebouw waar ze gezamenlijk aan de voorbereidingen van de zender werkten. Nu hebben ze een deel van het gebouw van Concentra ingepalmd, waar ze over slechts twee kantoren, twee montagecellen, een vergaderzaaltje en een eetkamer beschikken. Heel wat anders dan wat je van het decor van een televisiezender zou verwachten. Dat kan ook van de sfeer binnen de groep gezegd worden. Een dikke week voor de lancering van Acht, is er van stress en spanning geen sprake.
Hot brand De eerste doelstelling van Concentra Media is om van Acht een hot merk te maken; een zender die op termijn een bepaalde positie kan innemen, en vooral: een kanaal dat van reclameinkomsten kan leven. “Ik ben ervan overtuigd dat onze medewerkers in staat zijn om zo’n hot brand te maken”, aldus Ernest Bujok, verantwoordelijke van de audiovisuele afdeling van Concentra. “Vincent Loozen was één van de oprichters van het ter zielen gegane maandblad Deng. Dat was een hip merk onder jongeren. Geen hond kocht dat boekje, maar iedereen vond het wél te gek (lacht).” “De zender heet Acht, dus we doen het met acht mensen (lacht)”, zegt bezieler Vincent Loozen (zie foto). “Nee dat is niet helemaal waar, we hebben voor de naam Acht gekozen omdat die heel toegankelijk en open is”, verduidelijkt hij. “En omdat Acht simpelweg de achtste zender in Vlaanderen is, na één, Canvas, vtm, 2BE, VT4, Vijf TV en Vitaya”, voegt John Smit eraan toe. Hij is de verantwoordelijke voor marketing en
verkoop, die adverteerders probeert te overtuigen om in Acht te investeren. Daarin wordt hij bijgestaan door reclameregie RMB, de regie van onder andere de RTBF.
Commerciële Canvas Heel wat adverteerders zijn geïnteresseerd in Canvas, maar dat is geen commerciële zender dus daar kunnen ze hun geld niet in investeren. Die adverteerders kunnen voortaan bij Acht terecht. “Wij maken eigenlijk een soort commerciële Canvas, maar dan zonder nieuws, Koreaanse programma’s die niemand begrijpt, en Phara De Aguirre die haar licht laat schijnen over de actuele problemen”, zegt Ernest Bujok. “Om die adverteerders aan te trekken, profileren we ons - net als Canvas - als een kwalitatieve zender. Dat is natuurlijk een strategisch trucje”, aldus Loozen. Anderzijds heeft Acht een aantal marketingacties op poten gezet om adverteerders en mediaplanners voor zich te winnen. “In de weken voor de 9
coverstory
coverstory
Vincent Loozen: “We willen iets programmeren waarvan de grote zenders zeggen: Dát hadden wij moeten hebben ”
lancering, verspreiden we achthoekige koekendozen met Acht-koekjes en ‘Eight packs’ bier”, zegt John Smit. “En de dag van de lancering, plaatsen we een miniatuur van de Kuifje-raket op een voetstukje met het logo van Acht. Dat refereert naar de lancering, maar ook naar een documentaire over ruimtevaart die we zullen uitzenden. Dergelijke acties zijn belangrijk om adverteerders het gevoel te geven dat Acht een serieus project is.” Adverteerders die al hebben toegezegd zijn onder anderen Ford, Nike, Bacardi en Campari. Acht werkt ook nog aan een ruildeal met MTV. John Smit staat ook in voor de marketing naar het publiek toe. “We hebben het geluk dat we in de kranten van Concentra – Gazet van Antwerpen, Het Belang van Limburg en Metro – gratis kunnen adverteren. En op hun televisiepagina’s, zullen we ook een grote 10
John Smit: “Op de televisiepagina’s van de Concentrakranten staan we binnenkort naast de grote jongens”
kolom krijgen waardoor we plots naast de grote jongens staan.” Verder heeft Acht ruildeals met De Standaard, De Morgen, Focus Knack en P-Magazine. Dat betekent dat ze in hun krant of tijdschrift adverteren, en zij op hun beurt spotjes kunnen uitzenden op Acht. “In Humo moeten we wel advertentieruimte kopen, maar door de crisis is het gemakkelijker om over de prijs te onderhandelen. We mogen één pagina plaatsen, en krijgen er één gratis bovenop. Zoiets zou anders nooit gebeuren”, zegt Smit.
Volumedeals Acht probeert aan agendasetting te doen door programma’s uit te zenden waarvan de medewerkers denken dat ze succesvol kunnen zijn. “Ik
geloof echt in ‘The Sopranos’, want als er meer dan een miljoen mensen naar heruitzendingen van ‘FC De Kampioenen’ willen kijken, zullen er wellicht ook wel tienduizenden zijn die ‘The Sopranos’ nog eens willen zien”, denkt Vincent Loozen. “Verder hebben ‘Flight of The Conchords’ en ‘From Earth To The Moon’ volgens mij hitpotentieel. Die laatste omwille van het feit dat het thema ruimtevaart straks weer veel aandacht gaat krijgen, omdat het veertig jaar geleden is dat men een man op de maan gekregen heeft, en omdat Frank fucking De Winne straks weer de ruimte in geschoten wordt (lacht).” “Als we straks iets programmeren waarvan de grote zenders zeggen: Dát hadden wij moeten hebben, doen we het heel goed”, vertelt Loozen.
Karen Flecken: “Superacht is voorlopig het enige programma dat we van A tot Z zelf maken”
En die kans bestaat, want de partners met wie Acht in zee gaat, zijn niet de minsten. De zender sloot bijvoorbeeld een volumedeal met het Amerikaanse kabeltelevisienetwerk HBO, waardoor topseries als ‘The Sopranos’ en ‘The Wire’ binnenkort op het Vlaamse scherm uitgezonden zullen worden. Verder werkt Acht samen met het New Yorkse cultuurmagazine Vice en de Nederlandse openbare omroep VPRO. “We werken aan een drietal eigen producties”, verklapt Loozen. “Samen met Vice maken we een programma dat bestaat uit hun producties, aangevuld met bijdrages van ons. Die dingen worden uitgezonden op onze ‘Vice Night’.” Samen met VPRO werkt Acht aan ‘Metropolis’. In dat programma maken 60 videojournalisten – verspreid
Ernest Bujok: “Ik wil een Schlagerprogramma, een kinderprogramma en een jongerenprogramma op Acht”
over de hele wereld - een verslag over een bepaald thema. Zo brengen ze bijvoorbeeld in beeld hoe Valentijn beleefd wordt in allerlei verschillende landen. Dat is een redelijk jong en dynamisch programma waar Acht een Vlaamse versie van gaat maken. De derde en opmerkelijkste eigen productie heeft de werktitel ‘Superacht’. “Het oorspronkelijke idee was een talkshow, maar dat gaat uiteindelijk iets heel anders worden, namelijk een dagelijkse sitcom die zich afspeelt in een videotheek waar allerlei soorten mensen over de vloer komen”, verklaart Loozen. “Het programma wordt geregisseerd door Jonas Govaerts (regisseur van kortfilms en gitarist van The Hickey Underworld) en Tim Mielants. Er werken een aantal acteurs van het toneelgezelschap ‘Abattoir Fermé’ aan mee, en we hebben de comedian Mungu Cornelis. Er
zullen verder ook BV’s in voorkomen. Dat is meteen ook het enige wat van dat talkshowidee overgebleven is.” “‘Superacht’ is voorlopig het enige programma dat we van A tot Z zelf maken. De opnames daarvan beginnen in de tweede en de derde week van juni”, zegt Karen Flecken. Zij staat in voor de productie van alle eigen programma’s. Veel van de programma’s die op Acht uitgezonden zullen worden, zijn voor fijnproevers die van kwalitatieve televisie houden. “We zijn er ons van bewust dat dat een minderheid is. Onze organisatie en ons budget is dan ook gebaseerd op een digitaal bereik van misschien twee procent. Dat doen we bewust, want we mogen ons niet laten vangen door de kijkcijfergeest”, aldus Vincent Loozen. 11
coverstory
“Vandaag kijkt ongeveer één derde van de Vlaamse huishoudens digitale televisie”, voegt Ernest Bujok eraan toe. “We gaan ervan uit dat binnen vier of vijf jaar iedereen een digibox heeft. Dus als we nu twee procent marktaandeel zouden hebben, hebben we binnen vier jaar al zes procent, dat is evenveel dan Canvas nu”. Acht gaat programma’s uitzenden op basis van de thema’s misdaad, fantasy, comedy, muziek, drama en documentaires/reportages. “Vooral vanuit een commercieel oogpunt is dat belangrijk. Die segmentering maakt het voor adverteerders duidelijker. Drama is bijvoorbeeld vrouwelijker. Op die manier kunnen we Nivea benaderen om spotjes of billboards te voorzien bij een dramareeks
gebracht, die hen een bepaald imago gegeven hebben, maar tegelijkertijd is het ook een voetbalkanaal. Er zit dus niet echt een lijn in wat zij doen. Mensen die niet voor de duizendste keer twee Engelse ploegen tegen elkaar willen zien spelen, en al helemaal niet op de vette lip van Guus Hiddink willen kijken, moeten binnenkort gewoon op Acht afstemmen (lacht).”
Acht.tv Acht wil ook online actief zijn, door een aantal programma’s on demand aan te bieden via Acht.tv. “Met de website gaan we niet meteen beginnen. We gaan die heel langzaam opbouwen”, aldus Loozen. “De reden daarvoor is dat de technologie op dit moment nog net niet ver genoeg
Uitbreiding Acht is nog niet eens gelanceerd of er wordt al gedacht aan uitbreiding. “Ik zou van Acht gerust een zender willen maken die drie verschillende doelgroepen bedient”, aldus Ernest Bujok. “ Zo zouden we in de namiddag een Vlaams schlagerprogramma kunnen programmeren, in de vooravond een programma voor kinderen en ’s nachts een muziekprogramma voor jongeren. Natuurlijk zouden we dat niet onder hetzelfde merk doen, maar wel op hetzelfde kanaal.” Concentra Media is van plan om in de toekomst ook nog zes tot tien digitale televisiezenders op te richten. “Ik denk bijvoorbeeld aan een zender voor jongens tussen acht en twaalf,
“Mensen die niet op de vette lip van Guus Hiddink willen kijken, moeten op Acht afstemmen” op woensdag”, zegt Loozen. “Wij zijn een pak mannelijker dan Vijf TV en Vitaya, maar we zullen zeker een aantal reeksen programmeren die wat vrouwelijker zijn. Zo hebben we het opgedeeld. Je moet daarvoor altijd naar de rest kijken en aan tegenprogrammering doen. Woensdag is vaak voetbaldag, en daarom kiezen we die dag voor dramaseries”, verklaart hij. Acht wil zich richten op de markt van Canvas, en in mindere mate ook op die van 2BE en VT4. Ze proberen wel rechtlijniger te zijn in hun programmering dan die twee laatsten. “Veel dingen die VT4 uitzendt, vind ik shit, maar ‘The Simpsons’ is wél supergrappig”, vindt Vincent Loozen. “Hetzelfde geldt voor 2BE. Zij hebben een aantal goeie reeksen en shows 12
gevorderd is. Mensen met een iMac kunnen bijvoorbeeld iWatch nog niet raadplegen. We willen vermijden dat iemand zich binnenkort op onze site registreert, betaalt, en achteraf merkt dat hij het beeldmateriaal niet kan bekijken omdat hij geen PC heeft. Het is echter slechts een kwestie van tijd vooraleer het zo ver is.” Momenteel probeert Acht zich als een audiovisueel merk voor televisie te profileren. Maar dat hoeft niet voor altijd zo te blijven. “Ik zou liegen als ik zeg dat Acht niet evengoed een merk kan worden dat op termijn enkel via internet of enkel via je gsm geconsumeerd kan worden. Want hoe de technologie in de nabije toekomst nog zal evolueren, kunnen we niet voorspellen”, zegt Vincent.
die hun pa nog geweldig vinden, en die graag kampen bouwen en kikkers opblazen. Daar kan je volgens mij heel wat kanalen mee vullen”, vindt Bujok. “En volgens mij is er ook nog wel plaats voor een vrouwenzender. Vitaya doet het lang niet slecht, maar die probeert ineens alle vrouwen te bereiken, en dat is niet goed. Ik denk dat er een markt is voor een vrouwenzender die wat scherper, jonger en gedurfder is. Goedele TV, zeg maar. Hoewel Goedele Magazine ook nog heel breed gaat, vind ik. Zij wil vooral bewijzen dat ze niet alleen een lekker geil wijf is, maar dat ze ook nadenkt (lacht).”
Acht opent op 18 mei om 20u met ‘Reno 911’, een komisch programma dat geschreven is door Danny Devito. 13
cue & a
mediacrisis.com De Morgen is één van de Vlaamse kranten die erg te lijden heeft onder de mediacrisis. Vooral haar eigen mediaspecialist Brecht Decaestecker (29), die sinds 2007 voor de wekelijkse bijlage ‘Media. com’ schrijft, heeft er zijn handen de laatste maanden meer dan vol mee. Tekst en foto’s: Michael Ilegems
14
15
cue & a
We ontmoeten Brecht Decaestecker op de redactie van De Morgen, die zich in hartje Brussel bevindt. De plannen die, als gevolg van de mediacrisis, gemaakt werden om naar de gebouwen van De Persgroep Publishing in Kobbegem te verhuizen, zijn afgevoerd. Toch is de sfeer te snijden op de redactie, want de crisis zal hoe dan ook 15 medewerkers van De Morgen hun job kosten.
‘Goeie gazetten’ Waarom moet bijna één vijfde van het personeel van De Morgen opstappen, terwijl de krant beter dan ooit verkoopt? Brecht Decaestecker: Het ene heeft niets te maken met het andere. De Morgen had - net als alle andere kranten van De Persgroep Publishing - altijd een aandeel in het magazine Vacature. Dat is jarenlang een ongelooflijke geldmachine geweest. Nu is Vacature nog maar de helft zo dik als vroeger, omdat er simpelweg minder jobs zijn. Een tweede probleem is dat de inkomsten uit merchandising – cd’s, dvd’s of boeken die bij de krant zaten – zwaar tegenvallen.
voor de krant en de website, filmpjes moeten maken voor de website, én dan nog een groot stuk voor de weekendeditie van de krant, gaan we toch aan kwaliteit inboeten denk ik. Dan wordt het moeilijk voor een journalist om zich daarnaast nog in een groot dossier te verdiepen, en er een boek over te lezen of mensen over op te bellen. En daar zou hij af en toe toch tijd voor moeten kunnen nemen om met alles bij te blijven. De meeste ontslagen vallen bij De Standaard en De Morgen, en in Amerika zitten de New York Times, de LA Times en de Chicago Tribune in moeilijkheden. Kunnen we spreken van een crisis van de kwaliteitspers? Decaestecker: Nee, want de oplagecijfers van de kwaliteitskranten zijn beter dan ooit. Er is een toekomst én een markt voor, die volgens mij nog veel groter kan worden. De verkoop van De Morgen en De Standaard stijgt omdat het gewoon ongelooflijk ‘goeie gazetten’ zijn. Ook de weekendedities en magazines van beide kranten zijn zeer goed gemaakt. De reden waarom Het Laatste Nieuws er ook lichtjes
“Kwaliteitskranten zijn beter gewapend tegen de crisis”
Brecht Decaestecker aan een met kranten bedekte tafel op de redactie van De Morgen. “Wij maken heel ‘goeie gazetten’.”
“Je hebt Yves Desmet nodig om een eigen mening te vormen”
Vroeger boden we een dvd aan voor tien euro extra, nu voor slechts twee euro extra. We kunnen ook geen acht euro vragen voor een dvd die voor vier euro in de Mediamarkt ligt. En als je een cd van Sarah Bettens gratis weggeeft, kan je er natuurlijk ook geen geld voor krijgen.
op vooruit gaat, is dat die al een tiental jaren dezelfde koers vaart, terwijl Het Nieuwsblad - die achteruit gaat - een aantal keer van richting veranderd is. Zo wilden ze de ene keer Het Laatste Nieuws achterna, de andere keer De Standaard en dan weer het Engelse The Independent.
markt. Amerikaanse kranten staan namelijk vol clasified ads: advertenties van jobs en huizen. Maar tegenwoordig gebeurt het kopen en verkopen van huizen meer en meer online. Daardoor heeft de Amerikaanse pers keiharde klappen gekregen.
Daar kwam bijna een verhuis naar Kobbegem bij, waar ook Het Laatste Nieuws zit. Die gaat niet door, maar kunnen er door de crisis toch meer synergieën komen? Decaestecker: Dat weet ik niet, maar De Morgen zal nooit zo hard op Het Laatste Nieuws gaan lijken als De Standaard op Het Nieuwsblad. Zij wisselen zowat alles met elkaar uit, terwijl wij enkel de sportberichtgeving overnemen van Het Laatste Nieuws, en economisch nieuws van De Tijd. In de toekomst zullen we misschien nog een extra pagina sportberichtgeving en regionaal nieuws van Het Laatste Nieuws overnemen, maar daar blijft het volgens de directie bij.
Ik denk dat kwaliteitskranten beter gewapend zijn tegen de crisis omdat ze een zeer omlijnde doelgroep hebben, namelijk een hoger opgeleid publiek. Adverteerders zullen De Morgen boven Het Laatste Nieuws verkiezen als het gaat om reclame voor Mercedes, BMW of Volvo. Het grote probleem is dat net die bedrijven ook moeten besparen en dus minder gaan adverteren. Ze adverteren nu bijvoorbeeld slechts in één kwaliteitskrant in plaats van twee. In dat geval kiezen ze voor de marktleider: De Standaard. Dat is nadelig voor ons.
Print vs. digitaal
Wat met de kwaliteit als 15 medewerkers moeten vertrekken? Decaestecker: Als journalisten artikels moeten schrijven 16
Er is een heel groot verschil tussen het Amerikaanse en het Belgische medialandschap. Vijftig procent van onze inkomsten zijn afkomstig van abonnementen, in Amerika maar twintig procent. Daar teert men harder op de advertentie
Welke mediasectoren ontsnappen voorlopig aan de crisis? Decaestecker: In de radiosector worden er tot nog toe weinig herstructureringen doorgevoerd. Het is natuurlijk een goedkoper medium. Je hebt een studio nodig en moet de presentatoren uitbetalen, maar je hebt geen druk- of papierkosten. Ook het internet is natuurlijk in volle ontwikkeling, want er wordt steeds meer geld in gepompt. Dat was voor de crisis al zo, en dat zal volgens mij nog heel lang zo blijven. Ook de televisiesector ontwikkelt zich meer en meer richting digitale toekomst.
Moet de printsector dat voorbeeld volgen? Decaestecker: Ik zie het internet als een extra medium, geen plaatsvervangend. Een krant gaat volgens mij nooit verdwijnen. Online is uiterst geschikt voor snelnieuws. Mensen die op hun werk zitten, kunnen snel van de ene naar de andere website surfen om de headlines te lezen. Maar de volgende morgen kopen ze toch de krant om bij het ontbijt uitgebreid te lezen hoe alles in elkaar zit. Dat heb je nodig om een visie te ontwikkelen, en iets van een andere kant te bekijken. Je hebt Yves Desmet nodig om een eigen mening te vormen. Toch zou ik de nieuwe Kindle van Amazon – een soort iPod voor boeken en kranten - graag eens uitproberen. Daarop kan je de krant dagelijks lezen in pocketformaat. De leeservaring is naar verluidt zeer goed. Kan een blogger een journalist op termijn vervangen? Decaestecker: Wat het weergeven van nieuws en het schrijven van recensies betreft wel, maar niet voor grote interviews. Op blogs kom je geen interview met pakweg Tom Barman tegen zoals het in ‘Zeno’ zou staan: schitte17
cue & a
“Kopen mensen minder omdat er in de krant staat dat het crisis is, of staat er in de krant dat het crisis is omdat mensen minder kopen?” 18
cue & a
rend uitgeschreven door een beroepsjournalist met een vlotte pen, mét foto’s van Stephan Van Fleteren. Wat wel onvoorstelbaar is aan blogs, is dat je er tegenwoordig álles kan terugvinden en - al dan niet gratis - afhalen. Een blogger is een soort gids. Je surft naar bepaalde blogs omdat je weet dat er iets op zal komen dat je interesseert. Waarom zouden adverteerders in print moeten blijven investeren? Decaestecker: Elk medium heeft zijn eigen sterkte. Tv wordt door bedrijven zoals Coca-Cola gebruikt om aan hun imago te werken. Coca-Cola maakt een cool, sfeervol spotje waardoor mensen hun producten gaan kopen als ze achteraf in de winkel komen. Maar het beste medium om mensen meteen te doen bewegen, is een krant. Een paginagrote reclame van een laptop doet mensen in het beste geval meteen naar de Aldi snellen om hem te kopen. Dat effect verkrijg je niet als je om negen uur ’s avonds een spotje uitzendt op tv. Een krantenadvertentie is ook sneller gemaakt. Een paar dagen voor de finale van ‘De Slimste Mens Ter Wereld’ stond er in De Morgen
De kip of het ei Hebben de media de crisis zelf in de hand gewerkt? Brecht Decaestecker: Dat is de redenering van de kip of het ei. Kopen mensen minder omdat in de krant staat dat het crisis is, of staat er in de krant dat het crisis is omdat mensen minder kopen? De media berichten ook maar over de werkelijkheid, namelijk dat mensen de vinger op de knip houden. We kunnen op zijn minst stellen dat de media erop gesprongen zijn. Creëren artikels met als kop “Seksleven lijdt onder recessie” geen angstsfeer rond de crisis? Brecht Decaestecker: Dat is zeker van dat overdreven ‘lulnieuws’ dat op het internet verschijnt. Het artikel stond ook in De Morgen… Decaestecker: Ja? Wel, wij nemen soms zo’n artikels over, omdat het een nieuwe trend is in de media om een mix tussen zware en lichtere dingen te brengen. Maar dat het bijvoorbeeld slecht gaat met Fortis is de schuld van haar
“Het beste medium om mensen te doen bewegen is een krant” een interview met Erik Van Looy over zijn favoriete restaurant. Hij gaat graag naar Quick en eet daar altijd een Big Bacon. De mensen van Quick hebben dat opgepikt, en de dag van de finale stond er een advertentie van Quick in de krant, met een Big Bacon en daaronder de quote: “Erik, voor ons ben je nog altijd de slimste”. Zoiets kan je niet op tv doen. Het duurt veel langer voor je een spot op de kabel krijgt. Magazines hebben het momenteel nog moeilijker dan kranten. Soms willen bedrijven snel omzet realiseren of een bepaald product op korte termijn onder de aandacht brengen. Dat gaat gemakkelijker door te adverteren in snelle, dagelijkse media zoals kranten, tv en radio. Is investeren in online het minst risicovol? Decaestecker: Het probleem met online reclame is dat je niet weet of het werkt. Er is ook geen vast format voor, zoals bijvoorbeeld voor tv: een spot van 30 seconden. Je ziet op het internet schitterende banners, maar je komt er ook tegen die werkelijk óver de inhoud worden geplaatst. Dat is hetzelfde als een sticker van Belgacom op het voorhoofd van Obama op de voorpagina van De Morgen plakken.
eigen beleid, niet van de media. Integendeel, er is heel wat aan het licht gekomen via de media. Als Fortis een hoop rommelfondsen opkoopt, en de zaak escaleert, moeten de media daar dan over zwijgen? Neen. Komt de crisis tegenwoordig niet wat té veel aan bod? Decaestecker: Dat is een eeuwige discussie. Ik vind het ook veel dat De Standaard zestien pagina’s aan de zaak rond Kim De Gelder heeft gewijd, maar je moet ook niet zwijgen over een zaak waar mensen over spreken. Tenslotte: hoe moeilijk is het om vandaag met een nieuw medium op de proppen te komen? Decaestecker: Dat hangt af van het soort medium en de sector. Een krant oprichten is onmogelijk. Het kost je miljoenen om journalisten weg te kopen bij andere kranten. Online zijn er wel duizenden mogelijkheden. Maar ook al lanceer je vandaag een succesvolle nieuwe website, dan zal je morgen nog geen multinational zijn. Maar crisis of niet, wie kwaliteit brengt komt er wel, of dat nu op papier dan wel op een website, een televisie –of radiostation is. 19
Advertentieruimte te koop
20
21
cue & a
“Deze keer heeft elke partij schrik voor de verkiezingen”
22
cue & a
Beïnvloeden de media de politieke agenda? Wordt er met de gewone burger zijn voeten gespeeld? Zullen politici hun verkiezingsbeloften wel nakomen? Politicologen Hendrik Vos en Jo Buelens maken het een en ander duidelijk, met de Europese en regionale verkiezingen in het vooruitzicht. Tekst: Laurens Gaukema, Foto’s: Michael Ilegems
23
cue & a
cue & a
We ontmoeten de twee politicologen ’s middags in een cafeetje in de Brusselse Ravensteingallerij. De twee heren hebben elkaar nog nooit in levende lijve ontmoet. Professor Jo Buelens doceert politieke wetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel. Eén van zijn interessedomeinen zijn verkiezingen. Hij heeft zelfs meegewerkt aan de elektronische databank waar de Belgische verkiezingsresultaten voortaan in opgeslagen zullen worden. Hij wordt bijgestaan door Hendrik Vos, professor Europese politiek aan de Universiteit Gent en schrijver van het boek ‘Hoe Europa ons leven beïnvloedt’, dat sinds vorig jaar in de boekenhandel ligt. Samen geven zij hun visie op de verkiezingen in juni en de grote rol die de media in deze verkiezingsstrijd spelen.
vormen hier helaas meestal geen uitzondering op. Wat betreft dat flamingantisme: in 1968, de periode van Leuven Vlaams, was het op communautair vlak veel spannender. Paul Vanden Boeynants moest toen met zijn regering ontslag nemen en het Front Démocratique (FDF) had op een bepaald moment in vijf Brusselse gemeenten de absolute meerderheid. Toen waren ze hier in de straten aan het vechten.
Jo Buelens: Een goed voorbeeld van hoe de media de agenda van de politiek bepaalt, vind je bij het agendasettingsonderzoek van de Antwerpse professor Stefaan Walgrave en zijn team. Zij hebben een panel van mensen die ze om de zoveel maanden via het internet bevragen over de politieke thema’s die ze belangrijk vinden. Voor de verkiezingen van
Buelens: Dat is al een nuancering. Vandaag moet alles in de politiek en in de media veel sneller gaan. Bijgevolg moet een partij haar koopwaar wel populistisch verpakken, of ze krijgt het niet meer verkocht. Dan is het gemakkelijker om je ideologie in een slogan te steken, dan een lange genuanceerde visie te geven. Bovendien behoorde de burger
“Europa is niet alleen bezig met het bepalen van de snelheid van de ruitenwissers van een tractor”
2007 was het communautaire één van die thema’s, maar zeker niet uitgesproken. Het is pas na de uitspraken van Leterme over een staatshervorming, en de vijf minuten politieke moed die nodig is om Brussel-Halle-Vilvoorde te splitsen, dat het volop in de belangstelling is gekomen. Sindsdien is het nooit meer van de agenda verdwenen. Dat komt omdat de eisen van Leterme zoals bekend federale materie waren en om die eisen te krijgen moet je samenwerken met de Franstaligen. Zij hielden de boot echter al van bij het begin af. Dan moet je ook niet wenen als het niet lukt. Het onderzoek van Walgrave bewijst in ieder geval dat de burger er zogenaamd mee bezig is, terwijl hij in realiteit meer bekommerd is om zijn werk en andere zaken. Toch geven de meeste peilingen de indruk dat Vlaanderen rechtser en flaminganter aan het worden is… Buelens: De meeste voorspellingen en peilingen zijn bullshit. Ze worden vaak zeer ondeskundig op een kleine schaal gehouden en hebben foutenmarges van vier à vijf percent. Als ze dan toch juist zijn, zijn ze niet meer dan een momentopname. Peilingen van professionele bureaus 24
Is men in Vlaanderen en Europa dan niet rechtser aan het worden? Hendrik Vos: In Europa is er over het algemeen wel een rechts overwicht van populistische partijen.
vroeger ook tot allerlei groepen die nauw bij een partij aansloten. Die groepen eisten dat deze partij bepaalde zaken realiseerde. Nu vragen mensen zich vooral af wat de politiek hen individueel opbrengt en met dat soort van redenering kan je bijna niet anders dan teleurgesteld zijn. Vandaar dat de antipolitieke partijen - die deze ontgoocheling uitbuiten en zeggen dat politici zakkenvullers zijn - meer kans krijgen om mensen voor zich te winnen. In onze streken zijn deze partijen meestal rechts geïnspireerd, omdat bepaalde verhalen meer aanspreken, zoals - en nu moet ik voorzichtig zijn - het antimigrant- of het anti-Europathema. Ook vinden vele inwoners dat de staat zaken van hen afneemt. En als je voor minder staatsinmenging bent, sta je logischerwijze aan de rechterkant. Vos: Er zijn trouwens ook linkse partijen, zoals de Nederlandse Socialistische Partij (SP), die uit een populistische hoek komen. Net als veel populistische partijen, hebben zij een anti-Europacampagne gevoerd, in de tijd van de volksreferenda over de Europese grondwet.
Hendrik Vos (links) en Jo Buelens (rechts): “Omdat alles in de media en politiek sneller moet, moet een partij haar koopwaar populistisch verkopen.”
Buelens: Dat anti-Europagevoel is bij ons echter niet zo sterk als in bijvoorbeeld Ierland of Scandinavië. Vlaams Belang komt er wel voor uit, maar in vergelijking met andere landen zijn onze partijen Europa goed gezind. Dedecker heeft dit echter in de smiezen en begint nu ook met dat anti-Europagevoel te spelen, omdat hij weet dat er groepen mensen zijn die een afkeer van Europa hebben. Waar komt die afkeer van Europa volgens u vandaan, professor Vos? Vos: Er is de voorbije decennia veel fout gegroeid in Europa. De EU was in zijn beginjaren een echt adviesorgaan, maar paradoxaal genoeg kreeg het steeds meer macht, ondanks de dalende vrijwillige opkomst tijdens de Europese verkiezingen. Momenteel is het Europees parlement een even sterk of zelfs sterker parlement geworden dan een gewoon nationaal parlement. Dit is bij sommige journalisten en bij een groot deel van de bevolking echter niet goed doorgedrongen, waardoor de EU ook nu nog weinig aandacht krijgt. Toch moet men niet al de schuld op de media steken. De EU heeft ook vijftig jaar lang heel weinig met de
bevolking gecommuniceerd, omdat ze het nooit nodig vond. Daarbij komen ook nog de nationale politici die vaak de taak krijgen uit te voeren wat er op Europees niveau wordt beslist. Als die beslissing een positief effect blijkt te hebben, gaan deze politici vaak met de pluimen lopen. Als het mis gaat, krijgt Europa de schuld. Wat zullen de gevolgen hiervan zijn? Vos: Er zal voor een lange tijd een gevoel van wantrouwen en onwetendheid in de hoofden van de burgers blijven rondspoken. Men verwacht hierdoor dat de Eurosceptische partijen een sterkere aanhang achter zich zullen krijgen na de verkiezingen. Hoewel deze verschuivingen relatief klein zullen zijn, vreet deze onwetendheid van de burger natuurlijk aan de legitimiteit van de EU, want Europa is niet alleen met kleine zaken bezig, zoals het bepalen van de snelheid van de ruitenwissers van een tractor. Zo is de recente staking van de postbodes bij De Post een achterhoedegevecht, want op het Schumanplein is al lang beslist dat De Post geliberaliseerd wordt, maar mensen weten dit niet.
25
cue & a
“Als Brown en Sarkozy elkaar ontmoeten, omhelzen ze elkaar voor de camera. Achter de schermen kunnen ze elkaars nek omwringen” 26
cue & a
Zijn er nog zaken die de bevolking niet door heeft? Buelens: Dat er ook iets aan de hand is met de thema’s waarmee sommige Vlaamse partijen naar de verkiezingen trekken. Thema’s zoals de eis voor een onafhankelijk Vlaanderen, worden zonder gêne gebruikt. Die eisen zijn echter weer alleen op federaal niveau realiseerbaar, terwijl het nu regionale en Europese verkiezingen zijn. Het is ook niet altijd even simpel om de federale en Vlaamse bevoegdheden te onderscheiden. Economie, werkgelegenheid en jobcreatie zijn bijvoorbeeld heel nauw met elkaar verweven en vragen dan ook de aandacht van verschillende politieke niveaus. Een tweede misverstand is dat men denkt dat politici bijna alles kunnen oplossen. Zo kunnen zij momenteel heel weinig doen aan de economische malaise, ook al laten ze graag uitschijnen van wel. Minster-President Kris Peeters kan ten tijde van economische crisis wel naar Detroit vliegen om met General Motors te spreken, de Vlaamse regering staat hiertegenover machteloos.
Nicolas Sarkozy elkaar ontmoeten, omhelzen ze elkaar voor de camera’s tot het bijna gênant is. Achter de schermen kunnen ze elkaars nek omwringen. Ze moeten echter wel doen of er niets aan de hand is, omdat je binnen de EU met heel veel verschillende stromingen, partijen, gevoeligheden, belangen en ideeën zit. Om een wet goedgekeurd te krijgen, zijn er dus grote compromissen nodig. Voor populistische partijen is het dan extra gemakkelijk om op de EU te schieten, omdat de akkoorden nooit helemaal ideaal zijn voor een land. Er had telkens wel iets meer in kunnen zitten.
Je zou toch denken dat de economische crisis de re-
Vos: En door het gebrek aan ruzies, trillerige stemmen en
Buelens: De besluitvorming binnen de EU kan bovendien ook veel minder gemediatiseerd worden. Daar wikken en wegen al de verschillende instellingen het nieuwe wetsvoorstel, wat lang duurt, zeker als het belangrijk is. De wet komt er uiteindelijk wel, maar het is veel minder spannend dan in een gewoon parlement.
“Neem figuren als Steve Stevaert en Bart De Wever weg, en het is afgelopen met hun partij”
geringen handig uitkomt, met de mislukte Vlaamse strijd... Buelens: Helemaal niet. Regeringspartijen kan men sneller verwijten het voor de hele bevolking te mispeuteren. Als ze bijvoorbeeld in de bankencrisis tussenkomen, begaan ze altijd een fout, maar als ze niets doen evenzeer. Daarom hebben ze niets liever dan dat het goed gaat met de economie. Als het zoals nu slecht gaat, worden ze automatisch in de defensieve houding gedwongen. Het lijstje met mogelijke verkiezingsthema’s voor hen zal bijgevolg heel kort zijn. Vos: Aan Europese thema’s zal sowieso niet veel aandacht besteed worden, omdat de Europese verkiezingen nog altijd als ‘tweederangsverkiezingen’ beschouwd worden. Bovendien zijn er in België weinig significante verschillen tussen de partijen in hun visie over Europa. Zijn er veel verschillende visies in de EU over de toekomst van Europa? Vos: Ja, maar de vele conflicten hierover durft de EU niet naar buiten brengen. Als bijvoorbeeld Gordon Brown en
tranende ogen binnen de EU, focussen media zich eerder op nationaal dan op Europees niveau. Focussen de media ook niet eerder op de politici dan op hun strijdpunten? Buelens: Inderdaad. Mensen stemden vroeger op Steve Stevaert, omdat het een toffe gast leek te zijn. Je moet echter niet aan de mensen vragen welke ideologie hij verkondigt. Neem zo’n figuur weg en het is afgelopen met zijn partij. Ik zie weinig toekomst in het concept van N-VA, maar de score die Bart de Wever gaat halen, kan gigantisch zijn, al durf ik dat niet te voorspellen. Populistische partijen zoals die van Van Rossem en Dedecker zijn trouwens volledig door de media gemaakt. Mochten de media terug enkel uit kranten bestaan, haalde Dedecker de kiesdrempel niet eens. Mede door de komst van Dedecker kunnen we ons misschien verwachten aan uitslagen zoals in Nederland waar de traditionele achterban van een partij steeds minder voorkomt en mensen heel snel van stemgedrag veranderen Bijgevolg heeft elke partij in België deze keer schrik voor de verkiezingen . 27
Tom Barman en co werken ijverig aan de opvolger van Vantage Point, in hun gelijknamige studio in Bogerhout. Ook het nieuwe album van Magnus wordt er opgenomen. Tekst en foto’s: Michael Ilegems
De eerste foto’s van de nieuwe
dEUS 28
29
cuete
cuete
Barman is een briljant songschrijver. Vaak schrijft hij zijn teksten nog vlak voordat hij ze inzingt.
Tom Barman (linksboven) is de leider van een bijzonder goed op elkaar ingespeeld dEUS. De groepsleden zijn geconcentreerd met hun instrumenten bezig, maar het is opmerkelijk hoe vaak vooral Tom, Mauro (linksonder) en Alan (rechtsboven) tijdens een jamsessie naar elkaar kijken. Eén enkele blik, en ze weten perfect wat te doen. dEUS is anno 2009 een geoliede machine. 30
Tom Barman is erg gepassioneerd met zijn muziek bezig. Hij lijkt onvermoeibaar en geeft zich steeds volledig. 31
recuem
recuem
Het verleden weer actueel
“Een varende Laatste Show, maar dan spectaculairder”
v-g-s.be
Dirk Draulans wordt de presentator van het nieuwe VPRO- en Canvas-programma Beagle: in het kielzog van Darwin, een reeks die in het najaar van 2009 op de buis te zien zal zijn. De serie is een eerbetoon aan de wereldreis van Charles Darwin aan boord van het Engelse schip ‘The Beagle’. Die reis lag aan de basis van zijn alom bekende evolutietheorie. Volgens Draulans wordt de reis veel meer dan een reconstructie van de oorspronkelijke. Tekst: Laurens Gaukema
De International Union of Biological Sciences riep 2009 uit tot het jaar van Darwin, want het is tweehonderd jaar geleden dat de Engelse evolutiebioloog geboren werd, en 150 jaar geleden dat zijn wereldrevolutionaire boek The Origin of Species - waarin zijn beroemde evolutietheorie werd uitgelegd - verscheen. Het idee voor de reeks kwam van Nederlands journalist Lex Runderkamp en cameraman
Hans Fels. De met wetenschappers bemande boot, vertrekt in september vanuit Amsterdam. Hij doet de vijf jaar durende wereldreis van de Beagle over in 10 maanden. De boot - ‘De Stad Amsterdam’ genaamd - zal regelmatig aanmeren, zodat wetenschappers elkaar kunnen aflossen. “Het programma gaat een mix zijn van ontspanning, avontuur, reality en wetenschap,” vertelt bioloog en Knack-journalist Dirk Draulans. “Het zal een varende Laatste Show worden, maar dan wel wat spectaculairder.”
Presentatoren
DHD Multimedia Gallery
Draulans presenteert de reeks samen met Sara Darwin biologe en achterachterkleindochter van Charles Darwin - en Lex Runderkamp. Dat gegeven is volgens hem volledig uit de hand gelopen. “De Nederlandse openbare omroep VPRO koos Canvas als partner om de kosten van deze dure reis te delen. Canvas vroeg op zijn beurt aan mij om de Vlaamse selectie van wetenschappers die meegaan te verzorgen, en om twee of drie keer met ‘De Stad Amsterdam’ mee te gaan om reportages te maken. Van presenteren was aanvankelijk geen sprake. Uiteindelijk is beslist dat ik zes maanden meereis, en dat ik een deel van de presentatie voor mijn rekening neem. Ik zal me vooral richten op de landexpedities die een aantal wetenschappers zullen maken om onderzoek te doen. Dat is meteen ook het deel van de reis waar de nadruk op zal liggen. Verder zal Sara zich met het Darwingedeelte bezighouden, en gaat Lex Runderkamp de presentatie vanuit de studio voor zijn rekening nemen. Hij zegt aan het begin van elke uitzending waar de boot zich bevindt, en wat er gaat gebeuren.” Welke wetenschappers mee op de boot mogen stappen, is nog niet helemaal duidelijk. Maar Draulans verzekert ons dat Vlaanderen goed vertegenwoordigd zal zijn. “Na de oproep van Knack en Canvas, was er een overdonderend aanbod van Vlaamse wetenschappers. Zo zijn we uiteindelijk bij minstens twintig Vlaamse wetenschappers beland, die allemaal heel streng gescreend werden. De vereiste was dat ze allemaal een interessant verhaal of project moesten hebben - dat liefst ook nauw aansluit bij Darwin - en dat ze spraakvaardig zijn. Wij weten al welke mensen er zullen meegaan, maar zij weten het zelf nog niet. Daarom houd ik 32
33
recuem
recuem
de namen nog geheim. Ik kan wel al enkele namen van internationale wetenschappers noemen. We hebben Spencer Wells - een Amerikaans wetenschapper die de migratie van de mens analyseert via DNA-stalen – en Neil Shubin, die de eerste fossielen vond van vissen die pootjes begonnen te krijgen. En ik heb ook met Richard Dawkins gesproken, die nog niet zeker is over zijn medewerking. Zo’n bekende namen hebben we nodig om zenders als de BBC mee over de scheef te trekken om de serie uit te zenden of eraan mee te
werken. De reeks wordt bovendien sowieso overgenomen in Frankrijk en Spanje.”
Roddelexperiment Voor Draulans staat de reis financieel en inhoudelijk op een point of no return. “Een aantal projecten liggen al vast. We laten bijvoorbeeld zien wat een impact het woeste, onleefbare Braziliaanse regenwoud op Darwin achtergelaten
heeft. Dit proberen we te koppelen aan de actualiteit. Zo heeft een Amerikaans professor ontdekt dat er zich vijfhonderd jaar geleden al een dicht netwerk van steden en wegen in het Braziliaanse regenwoud bevond, waar driehonderdduizend mensen woonden. De veronderstelling dat het Amazonewoud vroeger een groot maagdelijk regenwoud was, blijkt dus een fabeltje te zijn. Deze professor beweert ook dat het model dat vroeger gebruikt werd nu nog voor een aanvaardbare menselijke kolonisatie van het regenwoud zou kunnen zorgen.” “We hebben echter nog niet alles helemaal vastgelegd. Er is een Vlaams wetenschapster die mee wil reizen om het roddelgedrag van het bootpersoneel te bestuderen. Om financiële redenen wordt dat personeel namelijk niet vervangen, en leeft het dus tien maanden in een afgesloten
Charles Darwin
omdat de bevalling anders grondig mis kon gaan door het veel te grote hoofd. Dat zorgde er wel voor dat een kind zich niet meer aan de moeder kon vastklampen, zoals het dat eerst deed, en de moeder beperkt was in haar vrijheid. Daarom introduceerde de evolutie verliefdheid om de man en de vrouw langer bij elkaar te houden, zodat de vader ondersteuning kon bieden. Zelfs het shopgedrag van mannen en vrouwen is door Darwin bepaald. Mannen zijn nog altijd de prehistorische jagers die doelgericht weten wat ze moeten hebben. Vrouwen zijn daarentegen verzamelaars. Als ze naar wortels gingen zoeken en ze vonden bessen, namen ze die natuurlijk ook mee. De meeste primitieve stammen doen het trouwens nog altijd zo.
De wandelende encyclopedie De eerste aflevering van Beagle wordt een dubbelaflevering die zich volledig in Engeland zal afspelen. Daar wordt het hele leven van Charles Darwin en zijn theorie uitgelegd. Draulans geeft nu al tekst en uitleg. Wie was Charles Darwin? Draulans: “Darwin heeft de meest omvattende theorie ontwikkeld over hoe de mens en het biologische systeem in elkaar zitten (namelijk dat als nieuwe soorten organismen zich beter kunnen aanpassen aan hun omgeving dan hun voorgangers, ze op lange termijn een grotere overlevingskans hebben dan hun voorgangers, nvdr). Hij had de gave om als een soort wandelende encyclopedie alle kennis die er was naar zich toe te trekken om de evolutietheorie die hij al in zijn twintiger jaren in gedachten had, te onderbouwen. Hoewel hij een heel slechte student was, waren de dingen die hij schreef vaak briljant en experimenteerde hij met alles. De wetenschap34
pers van vandaag hebben niet de tijd om op die manier onderzoek te doen, maar Darwin had nooit in zijn leven echt moeten werken. Hij was immers van rijke komaf en trouwde met zijn nicht die nog rijker was. Wat was het belang van de wereldreis met de Beagle? Draulans: “Het feitelijke doel van de reis was onder meer om de kusten van Zuid-Amerika in kaart te brengen. Darwin, die in opleiding was als dominee, wou eerst de tropen onderzoeken voor hij dominee werd. Engelse dominees waren in die tijd namelijk heel hard bezig met natuurwetenschappen. De reis zou normaal twee jaar duren, maar nam uiteindelijk vijf jaar in beslag. Het idee om een boek te schrijven over evolutie door natuurlijke selectie, groeide tijdens de reis. Hij was buiten die befaamde wereldreis ook nooit meer ergens anders geweest, maar schreef voor de rest liefst 50 000 brieven vanuit zijn landhuis in Londen. Het boek zelf zou er oorspronkelijk niet eens gekomen zijn. Darwin
vroeg namelijk aan zijn vrouw om het manuscript met zijn idee pas na zijn dood te publiceren, uit schrik voor de risico’s die hij en zijn familie hierdoor konden oplopen. Hij heeft zeven jaar lang zeepokken geanalyseerd, om maar niet te moeten beginnen aan zijn boek. Toen hij echter in de gaten had dat een andere bioloog, Alfred Russell, met hetzelfde concept op de proppen kwam, kon hij niet snel genoeg aan The Origin of Species beginnen werken. Dat merk je aan de vluchtige schrijfstijl van het boek. Zijn tweede belangrijke boek, The Descent of Man, is veel beter geschreven.” Wat zijn voorbeelden waaruit blijkt dat de evolutietheorie ons dagelijks leven beïnvloedt? Draulans: “Alles. Het staartbeentje van de mens bijvoorbeeld en de rest van zijn anatomie. Mensenembryo’s hebben in de periode van de zwangerschap ook zwemvliezen die later weer weggaan. Omdat op een bepaald moment in onze geschiedenis ons hersenvolume ook groter werd, moesten kinderen eerder geboren worden,
Het Darwinisme is een theorie die je nooit helemaal zal kunnen bewijzen, maar het is een heel geloofwaardige. Eender wie een beter model denkt te hebben, mag dat altijd aan mij komen voorleggen, op voorwaarde dat het een betere is dan dat van Darwin. En tot nu toe is er zo … geen enkel!”
Daily Desk Kalender
“Wij weten al welke wetenschappers meegaan, maar ze weten het zelf nog niet”
gemeenschap. We weten nog niet of we de vrouw zullen meenemen, omdat haar aanwezigheid tot extra spanningen zou kunnen leiden. De ploeg en de kapitein zijn contra, maar Lex Runderkamp en ik vinden dit wetenschappelijke ‘Big Brother-experiment’ - dat als rode draad doorheen de reeks zou lopen – wél het proberen waard.” ‘De Stad Amsterdam’ zelf blijkt tenslotte een pareltje te zijn. Al het beeldmateriaal wordt op het schip via satellieten doorgestuurd, en de reis zal ook constant online te volgen zijn via een webcam. “De boot is eigenlijk een luxecruiseschip met drie masten en is drie keer langer dan de Beagle. Als de wind goed zit, gaan we zeilen, anders maken we gebruik van de zware motoren die het schip eigen is. We zullen dus zeker niet zinken, al werd dat van de Titanic natuurlijk ook gezegd.” (lacht)
35
Fanatic
fanatic
Fans Talk
Duizend T-shirts en paraplu’s! Op 7 mei werd op de Grote Markt van Brussel een gigantische stripplaat van Kuifje onthuld, ter ere van het Brussels jaar van het stripverhaal. De prent komt uit het album ‘Raket naar de Maan’ en is de grootste stripplaat ter wereld. Voor fans is de onthulling grandioos, maar hen hoor je steeds meer mopperen over de manier waarop er omgesprongen wordt met de 80 jaar jonge stripheld. De nieuwe beheerders zijn daar deels de oorzaak van. Tekst en foto’s: Laurens Gaukema
Onder luide muziek van ‘Also Sprach Zarathustra’ werd het zwarte doek, dat eerst rond de 32 meter lange en 21 meter brede stripplaat lag, weggehaald. Van op het rechtse balkon van het Brusselse stadhuis keken onder anderen Brussels burgemeester Freddy Thielemans, Fanny Vlaminck en Nick Rodwell goedkeurend toe. De laatste twee zijn de eigenaars van de hele Kuifje-merchandising en zouden volgens de Briste krant The Times samen meer dan 80 miljoen euro waard zijn. Dat hoeft ook niet te verwonderen. De avonturen van Kuifje werden vertaald in vijftig talen, gingen wereldwijd meer dan tweehonderd miljoen keer over de toonbank en boeien tot op de dag vandaag jong en oud. En dat voor een reporter die in 1929 het levenslicht zag en in januari van dit jaar zijn 80ste verjaardag vierde!
zijn dood - kan de populariteit van de roodharige journalist niet verklaren. “Dat is het grote mysterie, want Hergé wist eigenlijk zelf niet waarom hij zo hard aanslaat. Ikzelf denk dat het succes te verklaren is door de mooie tekeningen, de goede scenario’s en de originele personages. Overigens is iedereen wel geneigd om naar een held op te kijken en omdat Kuifje een symbool van jeugdigheid, kracht, puurheid en moed is, zijn er velen die hem bewonderen. Misschien heeft het succes ook te maken met de werkstijl van Hergé. Hij was vaak op reis voor zijn nieuwe albums, werkte zeer hard en was altijd heel gepassioneerd met zijn werk bezig. Hergé zelf was niet zo spraakzaam, maar wel heel vriendelijk en hij hield van het leven.”
Ook dit jaar is er weer heel wat gebeurd en aangekondigd. Zo zijn er al verschillende originele tekeningen van (wijlen tekenaar en bedenker) Hergé geveild die honderdduizenden euro’s opleverden. Bovendien zijn in maart de opnames van de eerste Kuifje-film die Steven Spielberg gaat regisseren afgerond, en als kers op de taart opent het Hergé-museum in Louvain-La-Neuve op 22 mei - de geboortedag van Georges Prosper Remi aka Hergé - zijn deuren.
Het succes dat Kuifje Hergé bracht, ging echter gepaard met enige controverse. Zo zou Hergé volgens sommigen gecollaboreerd hebben met de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog en werd hij vanwege zijn vaak stereotiepe personages beschuldigd van racisme (met het album ‘Kuifje in Afrika’ als het grote voorbeeld). Begin dit jaar was er trouwens enige beroering in stripland met een artikel van de Britse homoseksuele columnist Matthew Parris in The Times die beweerde dat Kuifje tevens homo zou zijn. Ten slotte krijgt ook ‘Moulinsart’, de nv van Fanny Vlaminck en haar
Fanny Vlaminck - de weduwe van Hergé die alles van Kuifje erfde bij 36
Kuifje en het Plastic Goud
nieuwe man Nick Rodwell, momenteel golven van kritiek over zich heen. Zo zouden zij de stripheld te hard willen uitmelken en alles wat er rond hem gebeurt veel te streng in de hand willen houden (met soms hoge schadevergoedingen tot gevolg). Een beter voorbeeld dan de ‘Tintin Boutique’ voor dit nieuwe beleid konden we wellicht niet vinden. In deze winkel in de Avenue Louise - een zijstraat van de Grote Markt - kun je alles van Kuifje kopen, tot de grootste prullaria toe.
T-shirts, gezelschapsspelletjes, miniatuurfiguurtjes, knuffels en zelfs paraplu’s worden er verkocht. Aan zo’n ruim aanbod hangt blijkbaar ook een prijskaartje. Zo varieert de prijs voor die miniatuurfiguurtjes vaak van 20 tot maar liefst 400 euro. Voor de die hard fans blijkt er zelfs een miniatuurfiguurtje van ‘Kuifje in Amerika’ van 690 euro te zijn. Voor uitleg over de stripheld zelf moesten we alvast niet bij de verkopers zijn. De vrouw van de kledingsstand achteraan heeft blijkbaar een soort zwijgplicht en stuurt
fanatic
ons naar de kassa vooraan, waar niet meer uitkomt dan een verbod om foto’s te nemen van de binnenkant van de winkel. Uiteindelijk hebben we een echte Kuifje-fan beet die wel wil praten. Dat is niettemin buiten de kassier gerekend, van wie we in de winkel geen vragen over Kuifje mogen stellen aan de klanten. Voor juiste informatie moeten we maar naar Moulinsart gaan, maar voor hij ons wegstuurt wil de man eerst nog naar het gesprek luisteren dat we met de vrouw bij de kledingsstand gevoerd hebben. Het moge duidelijk zijn: journalisten zijn blijkbaar niet gewenst in de winkel, want vlak na ons stuurt dezelfde medewerker ook een Franstalige cameraploeg weg die een reportage over het stripfestival aan het maken is. Moulinsart-baas Nick Rodwell heeft weet van de slechte omgang tussen journalisten en het winkelpersoneel en verdedigt het ook. “Mijn personeel wil de klanten een goede service aanbieden en als journalisten vragen komen stellen, versperren ze de doorgang, zeker als ze met grote camera’s en grote lampen komen opdraven. De winkel is al zo klein en vaak staan er heel veel mensen in de winkel. Ik weet wel niet wie de man was die jullie dat interview met die fan verhinderde en ben het niet met hem eens. Daarom verontschuldig ik me in zijn plaats voor dat incident.”
Mannen bij Moulinsart De Kuifje-fan die we in de winkel hebben leren kennen is de Brusselaar Eddy Tielemans. Hij vindt de mentaliteit die er tegenwoordig bij Moulinsart heerst spijtig. “Als je zo’n strenge censuur legt op alles wat met Kuifje te maken heeft, maak je het personage dood en berokkent het bedrijf zichzelf alleen maar schade.” Onlangs legde ‘Moulinsart’ zelfs zijn eigen fanclubs een boete op omwille 38
fanatic
Kuifje-fan Eddy Tielemans voor de ingang van de ‘Tintin Boutique’: “Kuifje heeft mij leren lezen.”
van het volgens het bedrijf illegaal gebruik van afbeeldingen. Het Nederlandstalige ‘Hergé-genootschap’ was het grootste slachtoffer met 35.000 euro. Het Franstalige ‘Les Amis d’Hergé’ zou 12 000 euro moeten betalen. Tielemans is lid van die laatste fanclub, maar weet nog niets over de details van het conflict, want hij heeft het laatste clubblad, dat normaal twee keer per jaar verschijnt, nog niet gekregen. “Ik weet wel dat er al eerder strubbelingen zijn geweest en ook dat vind ik jammer.” Roddwell heeft hier naar eigen zeggen evenwel een goede verklaring voor. “De hele Kuifjewereld wordt gekenmerkt door een uitstekende kwaliteit. Wij zouden het heel erg betreuren mochten anderen dingen gaan doen met Kuifje die wij niet zouden willen. Dat zou Kuifje een slechte naam geven.”
Kuifje is volgens Tielemens eerder een echt merk geworden. “Omdat er maar 24 albums over hem bestaan en Hergé niet wou dat de reeks na zijn dood verder gezet werd, moest ‘Moulinsart’ naar andere inkomsten gaan. Tielemans toont ons een groot boek dat hij juist in de ‘Tintin Boutique’ gekocht heeft. “Het is het zesde deel van de chronologie van het oeuvre van Hergé. Het is een boek met allerlei originele tekeningen van Hergé uit de strips en de Kuifjemagazines die men normaal nooit te zien krijgt. Dit vind ik de moeite waard, maar ik verzamel zeker niet alles van Kuifje, te meer omdat het tegenwoordig zo onbetaalbaar is geworden.” “Als je een foto van Kuifje wil kopen, moet je vaak al honderden euro’s op tafel leggen, terwijl de meeste spullen van Asterix bijvoorbeeld wel goed betaalbaar zijn. Dit geldt zeker voor
Fanny Vlaminck (links) en Nick Rodwell (rechts) zijn de huidige eigenaars van de hele Kuifje-merchandise. Volgens The Times zijn ze samen 80 miljoen euro waard.
de jeugd dat het met wat zakgeld moet doen en tegenwoordig ook modernere striphelden kent zoals Tituf. Daarom zullen ze misschien minder interesse in Kuifje tonen dan mijn generatie.” “Toen ikzelf klein was, heb ik door Kuifje leren lezen, ook al was het zoals in vele scholen vroeger verboden strips naar de klas te nemen. ‘Mannen op de Maan’ sprak bij mij vroeger echt tot de verbeelding, omdat de mens nog niet op de maan was geweest toen het album verscheen. Hergé wist het verhaal bovendien nog geloofwaardig te maken door het vele researchwerk dat hij gedaan had.” “Later begon ik ook andere strips zoals Asterix, Robbedoes, en Lucky Luck te verzamelen. Toen ik uit begon te gaan is mijn interesse voor deze strips wat verwaterd, maar rond mijn 40ste is de microbe terug beginnen kriebelen.”
Kuifje in Hollywood Over twee dingen zijn Rodwell en Tielemans het wel eens: De Kuifjetrilogie die er gaat aankomen zal een succes worden. “Kuifje zelf is al een groot succes en in combinatie met Steven Spielberg en Peter Jackson, de grootste regisseurs ter wereld, kan de film niet anders dan een hit zijn,” vertelt Rodwell. “Bovendien bleek niets van wat Spielberg ooit maakte een flop te zijn. Mocht de film nu toch niet de beste de film ter wereld zijn, steekt er nog altijd een grote reclamecampagne achter die door reuzengiganten Paramount en Sony verzorgd wordt.” De argumenten die Tielemans aanhaalt zijn echter totaal verschillend dan die van Rodwell. “Hoewel de film wat Amerikaans zal zijn, ben ik er van overtuigd dat Spielberg de Kuifje-sfeer van de albums die we hier zo goed kennen er in gaat proberen
te verwerken. De film zal er ook voor zorgen dat Kuifje niet alleen meer bekend geraakt bij de jeugd, maar ook bij het Amerikaanse publiek.” Als we ‘The Simpsons’ nochtans mogen geloven blijkt dat het met de populariteit van Kuifje in de VS toch niet zo slecht gesteld is. Zo lacht Bart Simpson in een van de recentste afleveringen (‘In The Name of the Grandfather’) België uit, maar mag er wel niemand aan zijn album van ‘De Krab met de Gulden Scharen’ komen. Kuifje is een symbool voor Brussel en België. Dat vertellen ook een drietal reporters uit Hong-Kong die voor een reismagazine werken en die met de onthulling van de enorme tekenplaat foto’s komen nemen op de Grote Markt. Voor een foto wijst een van de vrouwelijke reporters - met een pluchen Bobbie op haar schouder - naar de plaat. Zou Bobbie dan tenminste voor de vrouwtjes zijn? 39
Over de Kuifje-trilogie De regisseur van ‘The Secret of The Unicorn’ (‘Het Geheim van de Eenhoorn’) gaat Steven Spielberg worden. De tweede film neemt Peter Jackson voor zijn rekening. Voor de derde film is de regisseur nog onbekend. De twee heren zijn ook de producers, samen met Kathleen Kennedy, die bijna altijd een vaste medewerkster van Spielberg is. De vaste cast zal bestaan uit Jamie Bell (Kuifje), Gollum- en King-Kong-acteur Andy Serkis (Kapitein Haddock), Daniel ‘Bond’ Craig (Kapitein Rackam). De Britse acteurs Simon Pegg en Nick Frost zullen lookalike-dedectives Jansen en Janssen spelen. Voor professor Zonnebloem zal het wachten zijn op de volgende films (vermoedelijk de tweede). Het script gaat niet enkel gebaseerd zijn op ‘Het geheim van de Eenhoorn’ en ‘De Schat van Scharlaken Rackam’, maar ook op ‘De Krab met de Gulden Scharen’. Het laatste album is de strip waar Kuifje kapitein Haddock ontmoet in de reeks. De ontmoeting van Kuifje en Kapitein Haddock op het grote scherm zal er dus voornamelijk uitzien als in de stripreeks. De tweede film zal waarschijnlijk gebaseerd zijn op ‘De 7 kristallen Bollen’ en ‘De Zonnetempel’. Tenslotte zullen ‘De Blauwe Lotus’ en ‘Kuifje in Tibet’ voor het slotluik van de trilogie gebruikt worden. Het zullen animatiefilms worden die men in 3D in de bioscopen te zien zal krijgen. Spielberg en Jackson zullen zich beroepen op de magische truken van de motion capture-techniek. Dat is een techniek waardoor een acteur via bewegingssensoren zijn antimatiepersonage de bewegingen kan geven die hij wil. Voor de Kuifje-trilogie zou het eindresultaat moeten zijn alsof de personages uit de stripboeken op het grote scherm te voorschijn springen, dit ter ere van Hergé. Spielberg’s huiscomponist John Williams (o.a. ‘Jaws’, ‘E.T.’ en ‘Schindler’s List’) zal de muziek verzorgen. De release van ‘The Secret of The Unicorn’ gaat voor 2011 zijn. De wereldpremière zal op 22 mei in Brussel plaatsvinden –inderdaad: op de geboortedag van Hergé. 40
41
Review cd
cd review
De grote boot van
drive like maria Elmwood (ZooStudios/PIAS)
The BPA The Brighton Port Authority - kortweg The BPA - is de nieuwe uitlaatklep van ‘Funk Soul Brother’ Norman Cook, een DJ/producer die vooral bekend staat als Fatboy Slim.
Download eerst: Her Eyes Are Underneath The Ground
The Hickey Underworld The Hickey Underworld (Naïve)
Soundslike
De eerste worp van de overwinnaars van Humo’s Rock Rally 2006 - vóór The Black Box Revelation, nota bene - is meteen een rake. Het titelloze album van The Hickey Underworld is een brok geile gitaarrock. De Antwerpenaren sleuren je mee in hun duistere onderwereld, grijpen je van de eerste tot de laatste noot bij de keel, en delen op de koop toe een aantal flinke mokerslagen uit. Achter de knoppen zaten de jongens van Das Pop, die het album toch van het nodige grammetje pop voorzagen. Nu al de Belgische revelatie van het jaar! (mi) Download eerst: Blue World Order 42
Om de seventies-sfeer op te wekken, koppelde Cook een mysterieus verhaaltje aan zijn nieuw project, dat terug te vinden is op de website
voor de eerste single ‘Toe Jam’ (met David Byrne en Dizzee Rascal), én geeft The BPA jou via haar website de gelegenheid om je eigen songteksten te schrijven en in te zingen op de tonen van een instrumentaal BPAnummer. I Think We’re Gonna Need A Bigger Boat is uiterst geschikt voor in de huiskamer – vooral het dromerige ‘Superlover’ en ‘Island’ -, maar ook voor een avondje uit in de hipste club in town. ‘Toe Jam’ rockt en swingt erop los, in ‘Superman’, ‘Spade’ en ‘Jumps The Fence’ zit de gekende breakbeatstijl die ook Fat Boy Slim typeerde, ‘Dirty Sheets’ drijft op een snedige gitaarriff, en Iggy Pop klonk zelden zo catchy als op ‘He’s Frank (Slight Return)’. (mi)
Anderzijds maakte Norman Cook gebruik van de nieuwe mogelijkheden van het wereldwijde web om zijn plaat aan de man te brengen. The BPA is namelijk terug te vinden op social networkingsites MySpace, YouTube, Facebook, Twitter en Bebo. Daarnaast organiseerde Cook vorig jaar een interactieve video –en remixwedstrijd
CueTube
De dancefloorkillers van Norman Cook
Bekijk de officiële videoclips van ‘Toe Jam’ en ‘He’s Frank (Slight Return), én een bijzonder fraaie South Park-versie van de ‘Toe Jam’-clip op ons YouTube-kanaal.
CUE serveert u de vijf essentieelste nummers en remixes van Norman Cook.
The Rockafellar Skank (Fatboy Slim) Body Movin’ (Beastie Boys - Fatboy Slim Remix) Right Here, Right Now (Fatboy Slim) Dub Be Good To Me (Beats International). Star 69 / Weapon of Choice (Fatboy Slim)
Dazed Digital
Stereogum
Nadat Antony Hegarty de afgelopen jaren gastbijdrages leverde aan albums van Björk en Hercules & Love Affair, filmmuziek schreef en kunstwerken maakte (vorig jaar nog te bezichtigen in de Brusselse Bozar), heeft hij samen met The Johnsons een vervolg gebreid aan het succesvolle I Am A Bird Now uit 2004. Op The Crying Light zingt Antony minder over zichzelf, en spelen gitaren, strijkers en blazers een prominentere rol. Maar de piano en de androgyne stem van Antony blijven de belangrijkste instrumenten en troeven. En daar zijn wij niet rouwig om, integendeel. (mi)
van The BPA. Alle nummers van het album zouden namelijk voortgevloeid zijn uit jamsessies die dateren uit de jaren ’70, en de tapes daarvan zouden recentelijk teruggevonden zijn. Een fictief gegeven, zo blijkt, want in dat geval zou gastzanger Jamie T ten tijde van de sessies iets van een -7 jaar oud geweest zijn, en Jack Peñate een veertienjarige puber. Mysterie ontrafeld!
DavidByrne.com
Antony & The Johnsons The Crying Light (Secretly Canadian)
Believdhype.com
Oor.nl
Download eerst: Die A Little More
Voor The BPA’s debuutalbum I Think We’re Gonna Need A Bigger Boat strikte Norman Cook maar liefst 13 gastvocalisten, onder wie Iggy Pop en David Byrne. Hij sprokkelde een sound bij elkaar waarin echo’s van de jaren ’70 en ’80 verstopt zitten. Tegelijkertijd klinkt The BPA ook heel eigentijds en hoort de groep perfect thuis in het rijtje van hedendaagse synthpop-bands als Soulwax, LCD Soundsystem en Hot Chip.
Thisislondon.co.uk
Na een Amerikaanse toer in 2006 dook het Belgisch-Nederlandse Drive like Maria de studio in met topproducer Malcolm Burn (Bob Dylan, Iggy Pop). Ontevreden met het resultaat van die samenwerking, besloot de band om debuutalbum Elmwood zélf te producen. Elmwood raast voorbij als een rock ‘n roll train, en bevat heel wat bluesinvloeden. Opmerkelijk zijn de gastbijdrages van seventies-folkicoon Janis Ian. Zowel de muziek als de lyrics op Elmwood zijn echter niet bijster origineel en weinig gevarieerd. Maar voor fans van rechttoe rechtane rock-’n’-roll à la Queens Of The Stone Age is dit een absolute aanrader. (mi)
MPFree CUE-zine.com
Surf naar voor een exclusieve download: CUE’s remix van The BPA’s ‘Toe Jam’! 43
rocuementary revIEW
David Byrne makes it happen
Linear: De videoclip bij de nieuwe U2
Speciaal voor Amnesty International bundelde ex-Talking Head David Byrne een paar live-fragmenten uit concerten van zijn huidige tour op een live EP. Foto: Michael Ilegems
Anton Corbijn, de huisfotograaf van onder anderen U2 en Depeche Mode, heeft de nummers van het nieuwe U2-album verwerkt in een aanstekelijke sfeerprent.
Op dit moment toert David Byrne de wereld rond met Everything That Happens Will Happen Today, zijn meest recente samenwerking met Brian Eno. Hij probeerde de energie van zijn concerten in zijn live-EP Everything That Happens Will Happen On This Tour tot uiting te laten komen. De live-plaat bevat alvast de juiste songs. Opener ‘Strange Overtones’ is - doordrenkt met funk en
zelfs Afrikaanse invloeden - veruit het beste uit Everthing That Happens Will Happen Today. Het roept de hoogdagen van Talking Heads weer even op. Ook het naar triphop neigende ‘I Feel My Stuff’ en het ingetogen ‘One Fine Day’ behoren tot de hoogtepunten van het jongste album van Byrne en Eno. Toch zijn en blijven het de klassiekers die Byrne’s concerten compleet maken. Het is dan ook die ene evergreen - ‘Help Me Somebody’, uit Byrne en Eno’s legendarische album My Life In The Bush Of Ghosts – die dit live EP’tje
de moeite waard maakt.
“Time is irrelevant, it’s not linear”, schreeuwt een hese Bono in de titeltrack van de nieuwe U2 No Line On The Horizon. En tijd lijkt het hoofdpersonage uit Linear - de film van An-
Wie David Byrne het afgelopen jaar live aan het werk gezien heeft, hoopte misschien eerder op een live-dvd. Byrne wordt op elk concert namelijk bijgestaan door fantastische achtergrondvocalisten en dansers. Maar deze live-cd maakt het evenzeer duidelijk: David Byrne stíll makes it happen today!
ton Corbijn die bij de nieuwe U2 zit in overvloed te hebben. Op zijn motor maakt hij een reis doorheen Frankrijk en Spanje, en de beeldschone landschapstaferelen die hij onderweg te-
Download Everything That Happens Will Happen On This Tour via everythingthathappens.com. (mi)
genkomt worden door Corbijn in beeld gebracht. Het personage (gespeeld door Saïd Taghmaoui) houdt onder andere halt in een bar waar hij U2 ziet spelen op tv, en hij komt terecht in een peepshow vol dansende meisjes met snorren en leren botten. No Line On The Horizon is de soundtrack bij de film, of beter gezegd, Linear is de videoclip bij het album, die heel toepasselijk eindigt met wondermooie zwart-witbeelden van … de horizonlijn. Zie Linear als een leuk extraatje bij een behoorlijk goeie U2-plaat; als een licht verteerbaar toetje na een oerdegelijke hoofdmaaltijd, maar vooral als een visueel meesterwerkje dat - evenals het door Corbijn ontworpen artwork - het album absoluut een meerwaarde geeft. (mi)
ventox.com
David Byrne brengt de energie van zijn concerten tot uiting in een live-EP.
Arty Fire Regisseur Vincent Morisset en cameraman Vincent Moon volgden het Canadese indierockgezelschap Arcade Fire op zijn tournee ter promotie van zijn laatste album Neon Bible. Het resultaat is de bijzonder kunstzinnige dvd Miroir Noir.
Independent.co.uk
everythingthathappens.com
review live cd
44
De titel van de film verwijst zowel naar ‘Black Mirror’, het openingsnummer op Neon Bible, als naar het film noir genre – de scène waarin een bevende deur te zien is terwijl er krakende voicemailberichten van fans afgespeeld worden, lijkt wel een hommage aan David Lynch.
Miroir Noir is geen klassieke rockumentaire die het opwindende seks-, drugs- en rock-‘n’-roll-leven van een popgroep in beeld brengt, noch een prent die zich enkel tot met handycams gefilmde live-fragmenten en interviews beperkt. Het speciale aan deze documentaire is net dat er geen interviews en zelfs amper dialogen in zitten. De muziek mocht natuurlijk níet ontbreken: je krijgt dan ook een
resem studio-opnames en live-fragmenten voorgeschoteld. En die tonen aan dat Arcade Fire by far één van de beste en creatiefste rockgroepen van het moment is. Wij kijken alvast rijkhalzend uit naar hun derde worp. Je kan de Miroir Noir-documentaire in verschillende formaten bestellen via miroir-noir.com. (mi)
45
pReview bioscoop
bioscoop preview
Non-stop feelgood?
Star trek xi J.J. Abrams
Stijn Coninx had al langer aangekondigd om een film te maken over eendagsvlieg Soeur Sourire. Wat in het echt een gitzwart drama was, lijkt nu een lichte komedie te worden.
Startrek.com
Er zijn van die franchise die zoveel mogelijk uitgemolken worden omdat er altijd een vast publiek is dat komt kijken. Zo ook bij de ‘Star Trek’-series waar de Trekkies, de naam voor alle freaks die zich spontaan beginnen af te… of toch beginnen te kwijlen wanneer ze de namen Kirk, Spock of Scottie horen. De elfde (!) film hiervan situeert zich voor het begin van de oorspronkelijke series. Hopelijk kan regisseur J.J. Abrams, de man achter onder anderen ‘Lost’, ‘Alias’ en ‘Cloverfield’, ons een frisse en toegankelijke kijk op de franchise geven. De trailer ziet er in ieder geval indrukwekkend uit en de eerste kritieken zijn positief. (lg)
Dominique, nique, nique, nique… Een film over de zangeres van het meest irritante deuntje ooit? De haren van uw fidele recensent hebben meteen de reflex om overeind te gaan staan. Hoe dan ook zijn er best wel elementen die deze film kunnen doen slagen: een
Releasedatum België: 6 mei 2009
coraline Henry Selick Henry Selick, regisseur van onder andere ‘The Nightmare Before Christmas’, besloot zijn tanden te zetten in het kinderboek ‘Coraline’ van de Britse auteur Neil Gaiman. Het meisje uit het gelijknamige boek trekt in deze 3D stopmotion-film met haar workaholic-ouders een appartement in, waar een deur haar wegsleurt van haar saaie leventje en een parallelle wereld vol plezier aanbiedt. Ouders worden aangeraden na de film vooral geen knopen in hun oogkassen te steken, want ‘Coraline’ is even griezelig en fantasierijk als ‘TNBC’. Of dacht kindlief misschien dat Caroline’s nieuwe wereld altijd even tof zou zijn? Woehahaha… (lg)
Paradis Film
itfs.de
Releasedatum België: 13 mei 2009
itfs.de
Met de Europees bejubelde ‘Millénium’-trilogie van de op vijftigjarige leeftijd overleden Zweedse auteur Stieg Larsson, kon de filmtrilogie ook niet uitblijven. Een tot de gevangenis veroordeelde journalist moet, voor hij zijn lievelingsstulpje intrekt, een jarenlang onopgeloste moord binnen een familie met een Naziverleden zien op te lossen. Net zoals bij het boek is het einde een tikkeltje ongeloofwaardig, maar regisseur Niels Arden Oplev weet van de film een donker en - op sommige momenten letterlijk - indringend stukje cinema te maken, waarbij het zweet van je handen afdruipt. (lg)
46
Releasedatum België: 20 mei 2009
zoom-cinema.fr
millénium 1: men who hate women Niels Arden Oplev
lesbische non, haar dramatisch einde en haar strijd tegen de o zo fameuze Belgische belastingen. Over regisseur en acteurs hebben wij onze gemengde gevoelens. Stijn Coninx (‘Daens’, maar ook de Urbanus-
gedrochten ‘Hector’ en ‘Koko Flanel’) heeft jammer genoeg laten weten dat de film afstand zal nemen van de historische realiteit. Wat in het echte leven een gitzwarte tragedie was, gaat op het scherm te zien zijn als de zoektocht naar de liefde (benieuwd in welke mate dit gaat zijn). Ook geen slecht woord over de acteerprestaties van Jan Decleir, Filip Peeters en Chris Lomme, maar moet nu bijna elke Belgische film met hen gespeeld worden? Gelukkig is de film in het Frans en neemt de internationaal bekende Waalse actrice Cécile de France de rol van de zingende non voor haar rekening. De film is op het filmfestival van Valenciennes al in de prijzen gevallen, waar het met de publieksprijs en de prijs van de jury ging lopen. Het einde van de film zou abominabel moeten zijn. De Franse actrice Tsilla Chelton kreeg ook voor haar bijdrage in deze film en voor een andere de prijs voor beste actrice. Benieuwd of deze lofzang wel terecht is. (lg)
Cécile de France is voor vele mensen in Vlaanderen een onbekende naam, maar in Frankrijk is ze een van de meest gevraagde filmactrices van het moment. Dit is meteen ook de reden waarom ze door het jaar zo weinig in België is. Toen ze op haar zeventiende naar Parijs trok, mocht ze al na twee jaar naar de toneelschool ENSATT, een van de beroemdste toneelscholen van Frankrijk. Haar echte doorbraak in de Franse filmwereld kwam er met ‘Irène’, waarin ze de film op haar eentje op een schitterende manier wist te dragen. Andere beroemde films waarin ze meespeelde zijn ‘L’Auberge Espagnol’ (dramakomedie waar ze twee keer voor bekroond werd), de horror-film ‘Haute Tension’ , ‘Around the World in 80 Days’ (Disney-Film met Jackie Chan) en ‘Les Poupées russes’ (het vervolg op ‘L’Auberge Espagnol’). Ze was ook een mogelijke kandidate om de leading lady van de Bond-film ‘Casino Royale’ te worden, maar zag de rol aan haar neus voorbijgaan door Eva Green. Misschien zagen de Bond-producers ook wel een een non in haar. 47
review expo
review expo
Voor het eerst exposeert Luc Tuymans zijn solowerk in Brussel. Nog tot 2 augustus 2009 loopt zijn nieuwe reeks ‘Against The Day’ in het nieuwe kunstencentrum Wiels. Hij liet zich daarvoor inspireren door de onvermijdelijke virtuele wereld van vandaag.
Tuinmans De titel van de tentoonstelling is ook de titel van de twee grootste werken van de reeks. Daarop is een onschuldige tuinman te zien, die omwille van het geschilderde avondlicht tegelijkertijd ook onheilspellend en mysterieus afgebeeld is. Een dergelijke paradox komt in meerdere werken voor. Zo lijkt de in ‘Sundown’ afgebeelde zonsondergang al evenzeer op een nucleaire explosie, en baden de meest duistere, grijze werken in het overvloedige daglicht dat via de ramen binnensluipt. Niets wordt aan het toeval overgelaten bij Tuymans. Ook de ophanging van de twintig schilderijen niet. Voor vrijwel elk werk werd namelijk een volledige muur voorzien. En liefst van al reserveerde Tuymans de breedste muren voor de kleinste werken, om het effect te vergroten. En daar is hij met verve in geslaagd. Oliepixels Als je Tuymans’ werken van dichtbij bekijkt, lijken de vlekken olieverf die hij op de hem kenmerkende manier 48
op doek aanbrengt geen geheel te vormen, bijna zoals pixels op een computerscherm. Maar van op een afstand zie je de kleine details vreemd genoeg beter. Dat is wat deze reeks schilderijen zo indrukwekkend maakt. Voor de lege kantoorruimte uit ‘Office’ gebruikte Tuymans enkel grijs –en wittinten. Van dichtbij zie je pas hoe veel verschillende tinten wit er werkelijk bestaan. Of liever: dat wit nooit helemaal wit is, maar een grijstint die de ene keer naar geel neigt, en dan weer naar blauw of groen.
Virtuele wereld Op het eerste zicht lijken de twintig schilderijen van ‘Against The Day’ weinig met elkaar gemeen te hebben. Maar niets is minder waar. Elk schilderij komt namelijk uit een ‘virtuele wereld’, en is met andere woorden gebaseerd op een beeld dat Tuymans ofwel op YouTube gevonden heeft, of op een foto die hij met zijn iPhone gemaakt heeft. Een mooi voorbeeld daarvan is ‘Instant’. De titel zegt al dat het om een toevallige momentopname gaat. Je ziet een Chinese vrouw die
een foto neemt. Tuymans registreerde het moment dat de flits afging met zijn iPhone, en schilderde het na. De flitser geflitst. Verder is de bewakingscamera het onderwerp in ‘CCTV’ – je ziet een vrouw die van bovenuit gefilmd wordt terwijl ze op een toilet zit, wellicht in een kantoorgebouw, ‘CCTV’ is de naam van de Chinese staatstelevisie. En ‘Big Brother’ is een op een tv-beeld uit de realityserie gebaseerd schilderij van een reeks bedden die in een cirkel opgesteld staan.
‘Self Portrait’: een anoniem en identiteitloos zelfportret.
Van dichtbij lijken de vlekken olieverf geen geheel te vormen, maar van op een afstand zie je de kleine details.
‘Instant’ - De flitser geflitst.
‘CCTV’ - een vrouw van bovenuit gefilmd terwijl ze op een toilet zit, wellicht in een kantoorgebouw.
De anonieme schilder
Tuymans integreerde tot slot ook een opmerkelijk zelfportret in de reeks. Ook dat is gebaseerd op een foto die hij met zijn iPhone van zichzelf gemaakt heeft. Het is wellicht het meest vage, onherkenbare zelfportret aller tijden. Zoals beelden en portretten in de virtuele wereld veelvuldig, gestroomlijnd en inwisselbaar zijn, zo heeft Luc Tuymans zichzelf anoniem en identiteitloos gemaakt in een zelfportret. Tekst en foto’s: Michael Ilegems
49
cue 2.0
i De
Maandelijks laten eigenaars en specialisten uit de digitale media in CUE hun licht schijnen over de al dan niet verschroeiende impact die Web 2.0 heeft op de traditionele media.
i
tv
radio
interactieve show van Leo
“Er wordt in talkshows te veel boven de hoofden van de burgers gepraat”, aldus Leo Busch, moderatrice van ‘Busch@n-tv’. Dat is de allereerste Duitse interactieve talkshow, die zij in 2006 samen met haar producer Friedrich Küpperbusch uit de grond stampte. ‘Busch@n-tv’ is een zogenaamde user generated talkshow over politiek. Elke burger die over een gsm of computer beschikt, kan de show met andere woorden ‘voeden’ met ideeën, vragen en commentaren. Die post hij op een forum, stuurt hij op via e-mail of sms, of zet hij op Facebook in de vorm van een webcam-bericht. De burger bepaalt onder meer wie er te gast is in de studio, en over welke thema’s die gast zal discussiëren. “Voor elke show krijgen we zo’n 200 e-mails binnen. We hoeven vrijwel niet te filteren, want de kwaliteit van de user generated content is over het algemeen zeer goed”, vindt Busch. “Hoeveel respons er precies vanwege de gebruikers komt, is afhankelijk van de gast - mensen zijn eerder verlegen om vragen te stellen of commentaar te geven aan het adres van bekende koppen – en het thema van de show. We krijgen veel reacties als we breaking news opnemen in onze talkshow, en als we ingaan op day-to-day questions, zoals waar mensen hun geld in zouden moeten investeren in tijden van economische crisis.”
Het en/en verhaal van
Studio Brussel
De openbare omroep heeft in januari vier nieuwe digitale radiospelers geïntroduceerd, die zich elk tot een specifieke doelgroep richten. StuBru-luisteraars kunnen voortaan afstemmen op ‘Rock It!’, een internetradiospeler die non-stop uitsluitend alternatieve rockmuziek streamt. En natuurlijk kan je online ook gewoon naar Studio Brussel luisteren. Toch lijkt de internetradio vooralsnog niet te kunnen opboksen tegen de traditionele. “Internetradio neemt ruwweg slechts één procent van het totale radiogebeuren in beslag”, zegt Frank Neuckens, directeur van de VRT-studiedienst. “Voor StuBru betekent dat dat er een kleine 10 000 bezoekers per weekdag (in het weekend 30 % minder) een stream starten. Als je weet dat de traditionele StuBru-radio een dagbereik van ongeveer 650 000 luisteraars heeft, merk je onmiddellijk dat het om andere grootteordes gaat”, aldus Neuckens. “We weten trouwens ook niet hoe lang de internetgebruikers gemiddeld luisteren, maar wel dat er heel veel al na minder dan een minuut weer wegzappen.” Uit statistieken blijkt ook dat de bitstream de laatste jaren constant is gebleven. Het aantal gebruikers dat op de online-component van StuBru afstemt neemt dus niet af, maar ook niet toe. (mi)
Leo Busch: “Ondanks de ontelbare nieuwe mogelijkheden die er vandaag zijn om je medium te verpakken, denk ik dat de traditionele media altijd zullen blijven bestaan. Maar ze krijgen wel een andere rol. Mijn krant hoeft me vandaag niet meer in te lichten over wat er gisteren gebeurd is - dat lees ik op het internet -, maar wel over wat de oorzaken en mogelijke gevolgen van die gebeurtenissen zijn.
Frank Neuckens: “Ik denk niet dat internetradio de gewone radio op termijn zal vervangen. Het zal geen of/ of verhaal zijn, eerder een en/en verhaal. Er komen meer en meer verschillende kanalen naast elkaar, maar de traditionele radio zal nog lang de belangrijkste rol spelen.”
i CUE
50
CUE-zine.com
Bezoek onze social networks via , en surf naar de mediarubriek voor meer nieuws over interessante digitale toepassingen. 51
52
