Evaluatieverslag Meldpunt Ontruimingen Januari 2012 t/m juni 2013
Opdrachtgever: Gemeente Arnhem
Inhoudsopgave 1. Inleiding ........................................................................................................................ 3 2. Convenant Meldpunt Ontruimingen .............................................................................. 4 Doel ....................................................................................................................................................................................... 4 Verantwoordelijkheden ........................................................................................................................................................ 4 Evaluatie................................................................................................................................................................................ 4
3. Meldpunt Ontruimingen ............................................................................................... 6 Aantal huurwoningen in de gemeente Arnhem .................................................................................................................... 6 Aantal gemelde vonnissen .................................................................................................................................................... 6 Reden / aanleiding vonnis ..................................................................................................................................................... 8 Wijken ................................................................................................................................................................................... 9 Sekse en leeftijd ondertekenaar huurcontract gemeld in CVS .............................................................................................. 9 Huurhistorie met onderscheid tussen reden vonnis ........................................................................................................... 10 Mogelijkheden voor Meldpunt Ontruimingen bij invoering CVS met reden vonnis huurachterstand ............................... 10 Procesverloop Meldpunt Ontruimingen ............................................................................................................................. 12 Gemiddeld verloop na meldpunt ontruimingen bij vonnis huurachterstand ..................................................................... 13 Resultaten voorzieningencheck .......................................................................................................................................... 15 Te lage beslagvrije voet ....................................................................................................................................................... 17 Maandelijks de huur betalen .............................................................................................................................................. 19 Aflossen huurschuld ............................................................................................................................................................ 21 Achterliggende problematiek.............................................................................................................................................. 23 Incassodruk versus hulpverlenen ........................................................................................................................................ 24 Voorspellers ........................................................................................................................................................................ 26
5. Conclusies en aanbevelingen ....................................................................................... 28 e
Bijlage 1: Aantal definitieve ontruimingen 2011/2012/1 halfjaar 2013 ............................................................................ 29 Bijlage 2: Werkwijze Meldpunt Ontruimingen .................................................................................................................... 30 Bijlage 3: registratiegegevens cliënten Rijnstad .................................................................................................................. 31 Bijlage 4 OGGZ - Signalenkaart ........................................................................................................................................... 33
2
1. Inleiding Op 1 januari 2012 is het Meldpunt Ontruimingen gestart. Het Meldpunt Ontruimingen is een samenwerkingsverband gericht op het voorkomen van huisuitzetting op basis van huurschulden. Volkshuisvesting, Vivare, Portaal, gemeente Arnhem, Rijnstad en de VGGM hebben daarvoor een convenant gesloten. Daarin is onder meer afgesproken dat uitzetting van sociaal kwetsbare bewoners op basis van huurschuld voorkomen moet worden, en dat er hulp komt bij het op orde brengen van problemen van financiële en andere problemen.1 Het Meldpunt Ontruimingen wordt jaarlijks geëvalueerd. Deze evaluatie betreft de periode januari 2012 tot en met juni 20132. Het is de eerste keer dat het mogelijk is om het Meldpunt Ontruimingen te evalueren over een langere periode (de vorige evaluatie betrof de eerste zeven maanden). Vandaar dat keer gekozen is voor een uitgebreidere evaluatie. Dit verslag bestaat uit twee onderdelen. Het eerste deel bestaat uit gegenereerde informatie uit het Cliëntvolgsysteem Arnhem (verder: CVS), welke alle professionals van betrokken partijen gebruiken als onderdeel van het afgesproken werkproces. Het tweede deel bestaat uit informatie zoals door Rijnstad is gegenereerd vanuit hun werkzaamheden en expertise in de trajecten die worden gestart vanuit het Meldpunt Ontruimingen.
1
De samenwerkingsafspraken zijn geregeld in het Samenwerkingsconvenant Meldpunt ontruimingen van 7 december 2011 en laatst gewijzigd op 14 december 2012. 2 Alle gegevens hebben betrekking op deze periode, tenzij anders aangegeven.
3
2. Convenant Meldpunt Ontruimingen Doel Het doel, zoals omschreven in het convenant, van het samenwerkingsverband is: het voorkomen van huisuitzetting van sociaal kwetsbaren op basis van huurschuld; het bieden van hulp bij het op orde brengen van de financiële problematiek en eventuele problemen op andere levensgebieden zodat de huurbetalingen weer regelmatig verlopen en huurachterstanden zoveel mogelijk worden afgelost; het afstemmen van interventies na een vonnis tot huisuitzetting.
Verantwoordelijkheden Een woningcorporatie: meldt een cliënt met een vonnis tot huisuitzetting aan in het CVS; kan voordat er een regievoerder wordt toegewezen een betalingsregeling treffen met een cliënt. In dit geval is de woningcorporatie de regievoerder van een cliënt; heeft uiteindelijk het laatste woord in het besluit of een (woning van) cliënt al dan niet wordt ontruimd. De VGGM: heeft tot opdracht om te monitoren en de procesbewaking te verzorgen op het ontwikkelen van een trajectplan (met samenwerkingsafspraken). is verantwoordelijk voor de monitoring van de casussen en daarnaast het aanleveren van beleidsen sturingsinformatie; stuurt op het proces van samenwerking tussen de verschillende organisaties (ketensamenwerking); is voorzitter van de werkgroep meldpunt ontruimingen en de preventietafel. De regievoerder meldt een complexe casus en/of een casus die stagneert aan bij de voorzitter van de preventietafel. De gemeente Arnhem is: verantwoordelijk voor het inzetten van financieel beheer bij cliënten die een hulpaanbod ontvangen; regievoerder bij cliënten waarbij alleen financiële problematiek speelt; verantwoordelijk voor het bieden van diensten vanuit het reguliere aanbod op verzoek van de regievoerder. Rijnstad is verantwoordelijk voor: het afleggen van een huisbezoek bij cliënten waarover onvoldoende en/of tegenstrijdige informatie bekend is. Het verzoek voor het afleggen van huisbezoeken wordt gedaan door VGGM; het vervullen van de rol van regievoerder en het bieden van hulp bij cliënten met complexe problematiek.
Evaluatie Het Meldpunt Ontruimingen is gestart op 1 januari 2012. In de stuurgroep Meldpunt Ontruimingen wordt het convenant jaarlijks op managementniveau geëvalueerd. Eventuele aanpassingen worden jaarlijks gerapporteerd aan de directies van de betrokken partners. In ieder geval worden de volgende onderdelen in deze rapportage beschreven:
4
1. Proces: de uitvoering van de werkwijze, gedane aanpassingen in de werkwijze, samenwerking tussen de partijen, registratie en opslag van gegevens; 2. Kwantitatieve gegevens: verdeling regievoering, uitgevoerde trajecten, aantal voltrokken vonnissen met daarbij een uitsplitsing naar huurschuld en overlast, aantal huisuitzettingen dat is voorkomen; 3. Financiering: wordt de huidige verdeelsleutel voortgezet, is de huidige financiering dekkend. De werkgroep kan de directies adviseren de aanpak bij te stellen. De benodigde kwantitatieve gegevens voor de rapportage zijn afkomstig uit het CVS. VGGM is verantwoordelijk voor het aanleveren van deze gegevens.
5
3. Meldpunt Ontruimingen Aantal huurwoningen in de gemeente Arnhem
Portaal; 5300
Volkshuisvesting; 13690 Vivare; 7493
(Bron: Jaarverslagen 2012 Corporaties)
Aantal gemelde vonnissen De corporaties voeren huurders met een ontruimingsvonnis in het Cliënt Volg Systeem (CVS) van de gemeente Arnhem, waarvan beheer en bewerking bij VGGM ligt. Tijdens de evaluatie kon worden geconstateerd dat er verschillen zijn tussen de drie corporaties over welke vonnissen wel en welke niet worden gemeld. Volkshuisvesting meldt alle vonnissen, Vivare alle vonnissen waarin zij nog mogelijkheden of perspectief voor voorkomen van ontruiming zien en Portaal voert vonnissen in waarbij een ontruimingsdatum is vastgesteld. Betekent ook dat in deze evaluatie geen conclusies kunnen worden getrokken over onderlinge verschillen tussen corporaties in aanpak en werkwijze bij huurachterstanden.
Aantal ingevoerde vonnissen
Portaal
Vivare
Volkshuisvesting
Totaal
2012
39
76
219
334
1e halfjaar 2013
22
54
105
182
Totaal
61
130
324
515
6
Aantal meldingen 2012 33
35 30 25 16 9
8 7
10 3 4
22
17
14
15
5
21
19
20
25
23
3
11 6
3
6
2
2
4
6
4 1
12
11
10
4
8
6
4 5
5
0
0
0 jan-12 feb-12 mrt-12 apr-12 mei-12 jun-12 jul-12 aug-12 sep-12 okt-12 nov-12 dec-12 Portaal
Vivare
Volkshuisvesting Arnhem
Aantal meldingen 2013 35 30
30
30 25 20 14
15
14
13 8
10 5
9
4
8
6
5
9
mei 2013
juni 2013
7
3
12
9 1
0 januari 2013
februari 2013
maart 2013
Portaal
Vivare
7
april 2013 Volkshuisvesting
Reden / aanleiding vonnis Zoals te zien in onderstaand overzicht is de belangrijkste aangegeven reden voor een vonnis huurachterstand (82%). Andere redenen als overlast, wietteelt of illegale onderverhuur vormen een relatief kleine groep.
2% 2% 3%
4% 3%
4% Huurachterstand Illegale onderverhuur Overlast (beheer woning) Overlast (omgeving, gedrag) Wietteelt Anders, divers Niet ingevuld 82%
Overlast (beheer woning) betekent dat huurder de woning ernstig verwaarloosd of vernield. Overlast (omgeving/gedrag) betekent dat er sprake is van bijvoorbeeld langdurige en structurele geluidsoverlast, bedreiging/agressie of ander afwijkend gedrag welke niet te beinvloeden is na vaak lange trajecten van inzet politie en hulpverlening. Wietteelt staat beschreven in elk huurcontract als reden voor ontruiming. Bij anders is vaak sprake van een combinatie van bovenstaande redenen. Niet ingevuld betreft meldingen uit eerste periode van Meldpunt Ontruimingen, waarin niet alle informatie juist is ingevuld. Reden vonnis 2012/2013
Portaal
Vivare
Volkshuisvesting
Totaal
Huurachterstand
46
110
267
423
Illegale onderverhuur Overlast (beheer woning) Overlast (omgeving, gedrag) Wietteelt Anders, divers Niet ingevuld Totaal
2
6
7
15
3
6
9
2
5
14
21
2 2 7 61
3 3 0 130
8 15 7 324
13 20 14 515
8
Wijken
De Laar Elden/Elderveld 4% 6%
Centrum Schuytgraaf 4%
St. Marten/Klarendal 11% Geitenkamp 11%
2%
Centrum St. Marten/Klarendal Geitenkamp Plattenburg Presikhaaf
Malburgen 20%
Plattenburg 2% Presikhaaf 16%
Spijkerkwartier Het Broek Kronenburg Het Duifje
Het Duifje 7%
Vredenburg/Rijkerswoerd Malburgen
Het Broek Vredenburg/Rijkers 7% woerd Kronenburg 3% 3%
Elden/Elderveld
Spijkerkwartier 4%
De Laar Schuytgraaf
Sekse en leeftijd ondertekenaar huurcontract gemeld in CVS Onbekend 2%
81 > jaar
2 10
66 - 70 jaar
6 25
56 - 60 jaar
Vrouw 41% Man 57%
32 37
46 - 50 jaar
59 69 72 78 82
36 - 40 jaar 26 - 30 jaar 32 < 21 jaar
2 0
20
40
60
80
Het betreft hier de gehele groep van 515 ingevoerde vonnissen en betreft sekse en leeftijd van de ondertekenaar van het huurcontract.
9
100
Huurhistorie met onderscheid tussen reden vonnis 155
160 140 120
101 86
100 80
Huurachterstand
60
39
40 20
3
0
7
28
15 1
1
20
24
4
Andere reden 17 15
0
Onder huurhistorie wordt verstaan de datum waarop het huurcontract werd ondertekend. In bovenstaand overzicht is een onderscheid gemaakt tussen vonnissen vanwege huurachterstand en vonnissen met een andere reden (overlast, wietteelt, et cetera).
Mogelijkheden voor Meldpunt Ontruimingen bij invoering CVS met reden vonnis huurachterstand Vonnis zal worden uitgevoerd 22%
Onder beperkte voorwaarden inzet mogelijk 13%
Inzet mogelijk door vanuit corporatie óf door Rijnstad 65%
De corporaties geven in het CVS aan of inzet gewenst/mogelijk is vanuit het meldpunt of dat de ontruiming doorgaat. Bij 22% van de meldingen wordt aangegeven bij melding in het CVS dat er ontruimd zal worden. De reden hiervan is bijvoorbeeld dat er andere redenen zijn ten aanzien van het vonnis, er al meerdere interventies zijn geweest om de problemen aan te pakken. Bij het resterende deel wordt via het zogenaamde ‘wie-kent-rondje’ de informatie in het CVS aangevuld en in overleg tussen professionals corporatie, gemeente en Rijnstad wordt bepaald wat het vervolgtraject gaat worden. Mogelijk is er al hulpverlening betrokken. Indien er sprake is van inzet vanuit Rijnstad van het team Meldpunt Ontruimingen wordt afgestemd wie contact gaat zoeken met de huurder om een intake te houden.
10
Mogelijkheden vanuit meldpunt
Portaal
Vivare
Volkshuisvesting
Totaal
Inzet vanuit corporatie en/of meldpunt mogelijk
25
49
199
273
Vonnis zal worden uitgevoerd
10
32
52
94
Onder voorwaarden actie mogelijk
11
29
16
56
Totaal
46
110
267
423
Uit bovenstaand overzicht kan niet één op één geconcludeerd worden dat corporaties verschillen in de mogelijkheden voor actie vanuit het meldpunt. Verschillen in aanpak en procedures voor en na het vonnis maken dat inzet en mogelijkheden per corporatie verschillend zijn. Een voorbeeld is dat de ene corporaties een vonnis haalt en de datum van ontruiming bepaalt, terwijl een andere corporatie een vonnis haalt en in contact met de huurder gaat. In het eerste voorbeeld heeft de corporatie al veel actie ondernomen richting huurder, in het tweede voorbeeld minder.
11
Procesverloop Meldpunt Ontruimingen
12
Gemiddeld verloop na meldpunt ontruimingen bij vonnis huurachterstand 2% 8%
39%
18%
Schuldhulpverlening Regeling met corporatie Ontruimd na huurachterstand Betaald Anders
33%
Het overzicht op pagina 11 geeft een weergave van de informatie zoals die gegenereerd is uit het CVS. De validiteit van gegevens is bij aanvang van trajecten voldoende. Gedurende het tijdsverloop blijkt dat informatie onvoldoende up-to-date is. Tijdens het verifiëren van gegevens bleek dat alle betrokken partijen in het proces onvoldoende de procesinformatie hebben bijgehouden. Dit betekent bijvoorbeeld dat openstaande dossiers alsnog waren ontruimd, hadden betaald of dat er nog steeds een regeling met de corporaties zelf is getroffen. Op basis van informatie van 85% van de dossiers is bovenstaand overzicht tot stand is gekomen. Van de achteraf aangeleverde informatie was alleen het uiteindelijke resultaat weer te geven. Bovenstaand overzicht geeft dan ook een globaal beeld van wat resultaat is geweest van alle gemelde vonnissen in het Meldpunt Ontruimingen. Een conclusie mag zijn dat corporaties ook na een vonnis zelf nog in veel situaties actie ondernemen (of de huurder zelf komt in actie!). Het Meldpunt Ontruimingen is dan ook meer dan alleen een startpunt van hulpverlening door Rijnstad. Het Meldpunt Ontruimingen is een gezamenlijk proces, waarbij gedurende het proces vanuit corporaties, Rijnstad én gemeente Arnhem wordt gekeken hoe ontruiming kan worden voorkomen.
13
4. In- en doorstroomgegevens Rijnstad In de periode januari 2012 t/m juni 2013 zijn 167 huishoudens benaderd om een intake voor een hulpverleningstraject te houden. Zie bijlage 2 voor de algemene kenmerken van de aangemelde huishoudens, zoals huishoudsamenstelling, bron van inkomen, hoogte inkomen, leeftijd e.d. De volgende tabel laat de in- en doorstroomgegevens zien. In- en doorstroom bij Rijnstad Aangemelde huishoudens Klant niet bereikbaar Klant wil niet Overige redenen
Portaal 25 0 2 0
Vivare 44 0 3 1
VHV 98 11 9 3
Totaal 167 11 14 4
Intake gehouden Negatief advies hulpverlener Corporatie stemt niet in
23 1 0
40 1 1
75 2 1
138 4 2
Aantal trajecten Alsnog ontruimd Afgerond
22 4 3
38 1 11
72 7 23
132 12 37
Lopende trajecten
15
26
42
83
Bij 138 van de 167 huishoudens heeft daadwerkelijk een intake plaatsgevonden. De overige huishoudens waren niet bereikbaar of wilden niet meewerken. Bij 41 huishoudens heeft de corporatie zelf geen contact kunnen krijgen met de huurder. Bij 30 huishoudens kon hetMmeldpunt alsnog in contact komen. Bij 11 huishoudens is dat niet gelukt. Bij 134 van de 138 huishoudens gaf de hulpverlener het advies om een hulpverleningstraject aan te bieden. Een negatief advies is bijvoorbeeld aan de orde wanneer de huurder bij nader inzien toch geen traject wil en een andere oplossing heeft. Bij 132 van de 134 huishoudens is het advies om een traject aan te bieden door de corporatie overgenomen. Het advies wordt bijvoorbeeld niet overgenomen wanneer de corporatie alsnog een regeling met betrokkene heeft getroffen. Op 30 juni 2013 zijn van de 132 trajecten 49 trajecten afgerond, waarvan 12 voortijdig vanwege een ontruiming.
14
Resultaten voorzieningencheck Als onderdeel van het hulpverleningstraject vindt standaard een voorzieningencheck plaatst. De hulpverlener beoordeelt systematisch alle regelingen en voorzieningen om vast te stellen of betrokkene hiervoor in aanmerking kan komen. Mocht er sprake zijn van ‘niet-gebruik’ van regelingen en voorzieningen dan helpt de hulpverlener de cliënt bij het indienen van de aanvraag. Deze voorzieningencheck blijkt echt nodig. Voor veel mensen is het pallet aan regelingen en voorzieningen te ingewikkeld. Neem als voorbeeld het volgende overzicht van een alleenstaande moeder met inkomsten uit werk en aanvullende bijstand. Zij moet aanspraak maken op 10 regelingen om het budgetplaatje rond te krijgen. Alleenstaande ouderkorting € 111
Inkomensafh. combinatiekorting €99
Werk € 600 WWB € 333
Kwijtschelding belasting € 30
Kindgebonden budget € 123
Langdurigheidstoeslag € 42 Huurtoeslag € 238
Zorgtoeslag € 69
Kinderbijslag € 169
Om een regeling of voorziening aan te vragen moeten een aantal drempels worden genomen. De volgende vormen van ‘niet-gebruik’ zijn te onderscheiden: 1. De regeling is niet bekend. Een voorbeelden van een vrij onbekende regeling is de langdurigheidstoeslag. 2. De regeling is wel bekend, maar betrokkene denkt er niet voor in aanmerking te komen. Veel mensen denken bijvoorbeeld dat de belastingteruggaaf alleen toekomt aan mensen die werken. 3. Betrokkene denkt voor de regeling in aanmerking te komen, maar vindt dit bijvoorbeeld vanwege schaamte of psychosociaal onvermogen moeilijk om te doen. 4. Betrokkene wil een regeling of voorziening aanvragen, kan dit zelf niet en weet niet dat je hulp bij het aanvragen kunt krijgen. 5. Betrokkene weet dat er hulp bij het aanvragen mogelijk is, maar de drempel is te hoog (reisafstand, wachttijden). Betrokkene wil geen beroep op regeling doen (kosten/baten afweging). Er zijn altijd mensen die zoiets hebben van “Al dat gedoe, dat hoeft voor mij niet”.
15
Om een indruk te krijgen van het niet-gebruik dat hiermee wordt opgespoord wordt de opbrengst geregistreerd. De onderstaande tabel geeft een overzicht van het niet-gebruik. Voorzieningen 1. Recht op hoger inkomen 2. Recht op heffingskortingen 3. Recht op (hogere) toeslagen 4. Recht op kwijtschelding e.d. 5. Recht op langdurigheidstoesl. 6. Recht op bijzondere bijstand 7. Belastingteruggaaf 8. Overig 9. Aanpassing beslagvrije voet Totaal
€ € € € € € € € € €
Portaal 3.277,00 4.834,00 829,00 777,00 467,00 2.062,00 6.647,00 18.893,00
€ € € € € € € € € €
Vivare 2.742,00 947,00 9.605,00 699,00 1.546,00 3.417,00 2.317,00 1.040,00 13.256,00 35.569,00
Volkshuisv. € 16.699,00 € 6.814,00 € 10.951,00 € 4.099,00 € 3.529,00 € 1.688,00 € 14.318,00 € 2.540,00 € 45.564,00 € 106.202,00
€ € € € € € € € € €
Totaal 22.718,00 7.761,00 25.390,00 5.627,00 5.075,00 5.882,00 17.102,00 5.642,00 65.467,00 160.664,00
De totale ‘opbrengst’ aan opgespoord niet-gebruik van regelingen en voorzieningen bedraagt op 30 juni 2013 bij 132 huishoudens € 160.664,003. De opbrengst per huishouden bedraagt derhalve gemiddeld € 1.217,15. Naast deze financiële opbrengst kwamen 15 huishoudens in aanmerking voor een Gelrepas. Aangezien niet alle trajecten zijn afgesloten, kan de opbrengst uiteindelijk hoger worden. Een deel van de opbrengst resulteert in een maandelijkse verhoging van het budget. Dit zorgt er voor dat het budget van de cliënt aan de inkomstenkant kloppend wordt. Je zou ook kunnen stellen dat het ontstaan van een huurschuld deels te verklaren is aanvragen van regelingen en voorzieningen. Een deel van de opbrengst wordt met terugwerkende kracht verstrekt en komt direct als extra bedrag beschikbaar. Dit bedrag wordt zo mogelijk ingezet om de huurschuld af te lossen. Zie bladzijde 21. De hulpverlener begeleidt de cliënt met het aanvragen van de regeling. Deze hulp is op zelfredzaamheid gericht. Het is de bedoeling dat de cliënt in het vervolg zelf de aanvragen indient. Voor velen is dit een te hoog gegrepen doel. De benodigde papieren geordend houden en tijdig hulp inschakelen is dan het maximaal haalbare.
3
Bij de voorzieningen die maandelijks worden uitbetaald wordt een opbrengst op jaarbasis geregistreerd. Dus wanneer de cliënt door interventie van de hulpverlener een aanvullende bijstandsuitkering krijgt van € 50 per maand, dan wordt een opbrengst van € 600 geregistreerd.
16
Te lage beslagvrije voet Van de opbrengst uit de voorzieningencheck heeft maar liefst € 65.467,00 betrekking op het aanpassen van de beslagvrije voet. De beslagvrije voet is het gedeelte van het inkomen waar de debiteur over moet blijven beschikken wanneer er beslag op loon of uitkering is gelegd. De hoogte van een correct berekende beslagvrije voet komt globaal neer op 90% van de bijstandsnorm verhoogd met een deel van de woonkosten en een deel van de premie ziektekostenverzekering. De deurwaarder heeft allerlei gegevens nodig om de beslagvrije voet vast te kunnen stellen. Veelal verstrekt de debiteur geen informatie en wordt de beslagvrije voet daardoor te laag vast gesteld. Een correct vastgestelde beslagvrije voet is juist nodig om o.a. de huur te kunnen betalen. De beslagvrije voet kan in bepaalde gevallen met terugwerkende kracht gecorrigeerd worden. Deze opbrengst wordt eveneens ingezet om op de huurschuld af te lossen. Zie bladzijde 21. Het aanpassen van de beslagvrije voet is helaas niet een eenmalige gebeurtenis. Er kunnen zich allerlei situaties voordoen waardoor de beslagvrije voet opnieuw aangepast moet worden: een tweede schuldeiser legt beslag op een ander inkomen, de voorlopige teruggaaf heffingskortingen of de huur- of zorgtoeslag; de belastingdienst gaat een schuld verrekenen met de voorlopige teruggaaf heffingskortingen of met de huur- en zorgtoeslag; het College voor Zorgverzekeringen gaat een bestuursrechtelijke premie innen (bronheffing).
17
Met regelmaat komt het voor dat het ontstaan van de huurschuld samen blijkt te hangen met de wijze van invordering door andere schuldeisers.4 Tijdens de hulpverlening wordt aandacht besteed aan het belang van de beslagvrije voet. De cliënt leert om op tijd in actie te komen en zelf gegevens aan te leveren of hulp in te schakelen.
Wanneer de cliënt geen informatie aan de deurwaarder heeft verstrekt zal bij de berekening van de hoogte van de beslagvrije voet in ieder geval geen rekening worden gehouden met de huur en de premie ziektekostenverzekering. De gevolgen zijn echter vaak nog groter omdat de deurwaarder, bij het niet verstrekken van informatie, de beslagvrije voet lager mag vaststellen. Voor echtparen mag de beslagvrije voet worden gehalveerd zodat betrokkene niet 90% maar slechts 45% van de bijstandsnorm overhoudt om van te leven. Het zal duidelijk zijn dat er dan geen enkele ruimte meer is om de huur te betalen. Hoogte beslagvrije voet bij niet verstrekken informatie (juli 2013) alleenstaande van 21 tot 65 jaar € 595,59 alleenstaande ouder van 21 tot 65 jaar € 833,82 echtpaar / samenwonenden € 595,59 Voor de incassoafdeling van de corporaties is het van belang om deze problematiek tijdig bij huurders te signaleren en voor hulp naar Rijnstad te verwijzen. Dit kan door in telefonisch contact en aan de balie hier gericht naar te vragen.
4
Zie voor meer informatie over het onder bestaansminimum terecht komen van de schuldenaar, als gevolg van samenloop van ongelijke bevoegdheden van schuldeisers, het rapport Paritas Passé, Debiteuren en crediteuren in de knel door ongelijke incassobevoegdheden.
18
Maandelijks de huur betalen Een belangrijke doelstelling voor het meldpunt ontruimingen is dat de huurder in ieder geval maandelijks weer de huur gaat betalen. Maandelijks de huur op tijd betalen is een absolute voorwaarde voor een hulpverleningstraject vanuit het Meldpunt ontruimingen en voor opschorting van het ontruimingsvonnis. De wijze waarop dit gebeurt verschilt per cliënt en hangt af van zijn of haar mogelijkheden. Indien mogelijk verzorgt de cliënt zelf, onder begeleiding, alle betalingen. Voor sommige cliënten is dit te hoog gegrepen en worden ondersteunende instrumenten ingezet. De volgende tabel geeft hiervan een overzicht. Borging vaste lasten 1. Inkomen in eigen beheer 2. Via WWB-uitkering 3. Beschermingsbewind meerderjarigen 4. Basisbeheer BAC 5. Via werkgever 6. Inkomensbeheer BAC 7. Anders 8. Niet gerealiseerd Totaal
Portaal 14 1 2 2 1 1 0 1 22
Vivare 19 9 6 2 0 0 0 2 38
VHV 32 17 11 7 1 0 1 3 72
Totaal 65 27 19 11 2 1 1 6 132
Percentage 49,2% 20,5% 14,4% 8,3% 1,5% 0,8% 0,8% 4,5% 100,0%
Opvallend, gezien de zwaarte van de doelgroep, is dat bij bijna de helft van de cliënten ingezet wordt op het volledig zelf betalen van de huur. Bij de resterende cliënten worden de financiën in bepaalde mate overgenomen, waarbij beschermingsbewind de meest zware maatregel betreft. De inzet op zelf beheer is een bewuste keus en is in lijn met het beleidskader ‘Activerende schulddienstverlening 2012-2015’ van de gemeente Arnhem. De cliënt leert zelf weer de huur te betalen. Bij cliënten die hierbij een intensievere vorm van begeleiding nodig hebben wordt een vrijwillige budgetcoach ingezet. De budgetcoach kan bijvoorbeeld ondersteunen bij het doen van betalingen, leren internetbankieren en het openen, verwerken en opbergen van post. Dit traject start met een driegesprek tussen huurder, vrijwilliger en hulpverlener, waarbij de afspraken worden gemaakt en het plan wordt uitgezet. Eén van de afspraken is dat de budgetcoach periodiek rapporteert aan de hulpverlener over de voortgang van het traject. De volgende tabel geeft inzicht in de betaalgeschiedenis van de huur.5 Betaalgeschiedenis huur (in volgorde ernst) Portaal 1. Sinds start traject huur altijd op tijd voldaan 14 2. Bij opstart niet, maar daarna wel op tijd 3 3. Gaande traject één keer niet op tijd 1 4. Gaande traject meerdere keren niet op tijd 5 Totaal 23
5
Vivare 20 1 10 5 36
VHV 44 5 3 18 70
Totaal 78 9 14 28 1296
Percentage 60,5% 7,0% 10,9% 21,7% 100,0%
De huur moet voorafgaand aan de maand betaald worden. Wanneer een dag te laat betaald wordt is de huurder in feite al in verzuim. Voor de betaalgeschiedenis is als criterium genomen dat er sprake is van te laat betalen wanneer een aanmaning is verstuurd. 6 Het totaal aantal is 129, d.w.z. 3 lager dan het aantal trajecten. Vermoedelijk wordt dit veroorzaakt door twee verschillende wijzen van registratie die niet op elkaar aangesloten zijn en dat gewerkt wordt met resultaten van nog niet afgeronde trajecten, wat een bepaalde onnauwkeurigheid met zich meebrengt.
19
Bij 60,5 % wordt de huur vanaf het begin af aan op tijd betaald. Bij 7% zijn er opstartproblemen , bij 10,9% gaat het gaande het traject een keer mis en bij 21,7% gaat het meerdere keren mis. Het op tijd de huur weer gaan betalen blijkt niet eenvoudig. Bij een deel van de huurders heeft dit te maken met problemen aan de inkomstenkant, bijvoorbeeld een te hoog beslag, niet uitbetalen toeslagen, etc. Bij een deel van de huurders heeft dit te maken met een moeizaam verloop van gedragsverandering en weerbarstige onderliggende problematiek. Hierover op bladzijde 24 meer. Bij de huurders bij wie het gaande het traject de betaling van de huur meerdere keren mis gaat wordt uiteindelijk het beheer van de financiën toch over genomen, of het leidt uiteindelijk tot een ontruiming. In totaal 42 huishoudens hebben gedurende het traject de huur één of meerdere keren niet op tijd betaald. De volgende tabel laat zien dat bij 26% van deze groep de huurbetaling inmiddels alsnog is geborgd. Borging vaste lasten ‘probleembetalers’ 1. Inkomen in eigen beheer 2. Via WWB-uitkering 3. Beschermingsbewind meerderjarigen 4. Basisbeheer BAC 5. Via werkgever 6. Niet gerealiseerd Totaal
Portaal 4 0 0 1 0 1 6
Vivare 9 3 2 0 0 1 15
VHV 13 0 3 1 1 3 21
Totaal 26 3 5 2 1 5 42
Percentage 61,9% 7,1% 11,9% 4,8% 2,4% 11,9% 100,0%
De neiging kan ontstaan om bij het niet op tijd betalen van de huur direct via borging de huurbetaling over te nemen. Wanneer dit in een te vroeg stadium gebeurt ontneem je de huurder de mogelijkheid om te leren het zelf te doen. Belangrijke taak van de hulpverlener is om een goede inschatting te maken van de mogelijkheden van de cliënt en de te ontwikkelen vaardigheden op het gebied van beheer van financiën. Afhankelijk daarvan kan op verschillende momenten in het traject indien nodig terug gevallen worden op een lichte of indien nodig zwaardere vorm van financieel beheer.
20
Aflossen huurschuld Naast betaling van de lopende huur is het van belang dat er afgelost gaat worden op de huurschuld. De hoogte van de huurschuld bedraagt in het project gemiddeld € 2.857,- inclusief kosten. Gedmiddelde huurschuld (incl. kosten) Portaal € 3.056,43 Vivare € 2.860,16 Volkshuisvesting € 2.784,78 Totaal (gemiddeld) € 2.857,08 Al vrij snel na de intake wordt beoordeeld of er een betalingsregeling mogelijk is. Mocht dit niet het geval zijn, bijvoorbeeld omdat er problemen zijn met uitbetaling van de toeslagen, dan wordt indien mogelijk voorlopig een symbolisch bedrag overeengekomen, bijvoorbeeld € 10 per maand. Het volgende overzicht laat de hoogte van de overeengekomen betalingsregeling per maand zien, zoals deze op 30 juni 2013 was, of bij een reeds afgesloten dossier laatst is geweest. Betalingsregeling huurschuld € 5,00 tot € 25,00 € 25,00 tot € 50,00 € 50,00 tot € 75,00 € 75,00 tot € 100,00 € 100,00 tot € 150,00 € 150,00 tot € 200,00 € 200,00 tot € 250,00 Totaal
Portaal 4 4 8 2 4 0 0 22
Vivare 2 3 16 4 5 1 1 32
VHV 5 3 35 5 6 1 0 55
Totaal 11 10 59 11 15 2 1 109
Percentage 10,1% 9,2% 54,1% 10,1% 13,8% 1,8% 0,9% 100,0%
Het merendeel van de afgesloten betalingsregelingen ligt tussen de € 50 en € 75. De volgende tabel geeft inzicht in de betaalgeschiedenis van de overeengekomen betalingsregelingen. Betaalgeschiedenis betalingsregeling 1. Altijd op tijd nagekomen 2. Eén keer niet op tijd nagekomen 3. Meerdere keren niet op tijd nagekomen Totaal
Portaal 12 4 6 22
Vivare 13 8 11 32
VHV 25 13 17 55
Totaal 50 25 34 109
Percentage 45,9% 22,9% 31,2% 100,0%
Bij 59 huishoudens blijkt het nakomen van de afgesproken betalingsregeling één of meerdere keren niet goed te gaan. Bij 44% van deze groep de vaste lasten (inmiddels) geborgd. Borging vaste lasten ‘probleembetalers’ 1. Inkomen in eigen beheer 2. Via WWB-uitkering 3. Beschermingsbewind meerderjarigen 4. Basisbeheer BAC 5. Via werkgever 6. Anders / niet gerealiseerd Totaal
Portaal 5 0 2 2 1 0 10
21
Vivare 10 5 3 1 0 0 19
VHV 16 6 3 2 1 2 30
Totaal 31 11 8 5 2 2 59
Percentage 52,5% 18,6% 13,6% 8,5% 3,4% 3,4% 100,0%
Niet alle vormen van borging zijn overigens toereikend om nakomen van de betalingsregeling te garanderen. Bij basisbeheer en inhouding op de WWB-uitkering kunnen wel de vaste lasten maar niet een extra aflossing meegenomen worden. Dit behoeft verbetering. Naast het overeenkomen van een betalingsregeling wordt bij een deel van de cliënten de huurschuld ook afgelost door de opbrengst uit de voorzieningencheck in te zetten. Op bladzijde 16 hebben we aangegeven dat de totale opbrengst uit de voorzieningencheck € 160.664,00 bedraagt. Een deel van deze opbrengst is niet inzetbaar om de huurschuld af te lossen, omdat deze nodig is voor het maandelijks budget, waaronder de betaling van de lopende huurtermijnen. Een deel van de opbrengst wordt met terugwerkende kracht verstrekt en is daarmee wel beschikbaar om de huurschuld mee te voldoen. In totaal is € 45.452,48 ingezet om af te lossen op de huurschuld. De volgende tabel laat zien hoeveel per corporatie is ingezet. Inzet opbrengst voorzieningencheck Portaal € 6.757,00 Vivare € 11.522,00 Volkshuisvesting € 27.173,48 Totaal € 45.452,48 Om er voor te zorgen dat dit geld zoveel mogelijk daadwerkelijk beschikbaar komt om op de huurschuld af te lossen en niet aan andere zaken wordt besteed of door een bankbeslag wordt getroffen, wordt op het aanvraagformulier van de betreffende regeling het bankrekeningnummer van de Stadsbank vermeld. Het geld dat binnenkomt op deze zogenaamde tussenrekening van de Stadsbank wordt vervolgens overgemaakt naar de corporatie.
22
Achterliggende problematiek Bij de cliënten van het meldpunt ontruimingen staat de huurschuld niet op zich zelf. Er zijn altijd meer schulden en het ontstaan en voortduren van deze schulden hangt vaak samen met andere problematiek in het huishouden. De volgende tabel geeft hiervan een overzicht. Voorbeelden van samenhangende en achterliggende problematiek Achteruitgang inkomen door werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid Wisselende lage inkomsten , uitzendwerk, slechtlopende zzp onderneming Verslaving, zoals gok-, alcohol-, softdrugs- en koopverslaving Relatieproblemen, huiselijk geweld, echtscheiding, opvoedproblematiek Stress, faalangst, schaamte, depressie, sociaal isolement Psychiatrie, borderline, angst- en dwangstoornissen, psychoses en wanen Verstandelijke beperking en daardoor moeite met begrijpen brieven, aanvragen van regelingen e.d. Generatieproblematiek; minimaal aangeleerde vaardigheden en probleemoplossend vermogen Opvattingen m.b.t. geld komen voort uit opvoeding, schulden worden normaal gevonden Justitieel verleden, detentie Het eerste huisbezoek geeft veelal een goed beeld op hoe de cliënt leeft, de problemen van de cliënt en eventuele zorgvragen. Voorbeelden van wat we aantreffen tijdens het huisbezoek Uitpuilende brievenbus / niet opengemaakte post, soms van enkele maanden Uitgeschakelde bel vanwege veelvuldige komst van deurwaarders Ongeordende administratie (in alle lades, hoeken, tassen en vuilniszakken Gordijnen dicht / geen licht in huis Minimale inventaris (ontbreken van wasmachine, banken, vloerbedekking, behang en verf) Kostbare spullen zoals apparatuur, gadgets, kleding Afsluitingen gas/elektra / water Chaotische, vieze en/of slecht onderhouden huishoudens en tuinen Veel huisdieren Andere bewoners, meerdere generaties De hulpverlening is er op gericht de cliënten inzicht te geven in hun situatie en in hun gedrag. Afhankelijk van de zelfredzaamheid van de cliënt worden er samen, eventueel met hulp van de vrijwillige budgetcoach, zaken opgepakt. Als de situatie op meerdere gebieden zorgelijk is en er kinderen betrokken zijn schakelen we zorgcoördinatie in. Ook verwijzen we intern door naar het algemeen maatschappelijk werk als er sprake is van psychosociale en naar het sociaal raadsliedenwerk bij complexe sociaaljuridische problematiek, zoals ingewikkelde beslag- en executiecombinaties. Daarnaast wordt verwezen naar tweedelijns instellingen als IrisZorg, RIBW, Bureau Jeugdzorg, Pro Persona etc.
23
Incassodruk versus hulpverlenen De deelnemers van het Meldpunt ontruimingen richten zich op een gezamenlijk doel, namelijk het voorkomen van ontruiming en het er voor zorgen dat mensen de huur weer gaan betalen. Het referentiekader en de manier van werken is echter nogal verschillend. Voor een goede samenwerking is het van belang dat, met het gezamenlijk doel voor ogen, deze verschillen erkend en begrepen worden. De corporaties zijn primair gericht op het aanspreken van de huurders op hun verplichting de huur op tijd te betalen. Wie huurt moet betalen. Het begint bij een eerste aanmaning en gaande het incassotraject wordt de druk verder opgevoerd: De corporatie schakelt de deurwaarder in; de deurwaarder dagvaardt de huurder; de rechter ontbindt de huurovereenkomst en de deurwaarder kondigt de ontruiming aan. Deze aanpak is effectief als het gaat om het terugdringen van de huurschuld en werkt bij misschien wel 80% van de huurders met een betalingsachterstand. Bij een klein deel van de huurders blijkt het uitoefenen van druk niet of onvoldoende te werken. Het is met name deze doelgroep waar het Meldpunt ontruimingen mee te maken krijgt. De hulpverlener probeert allereerst in contact te komen met de huurder. Het kan namelijk zijn dat de corporatie geen contact kan krijgen. Wanneer het contact is gelegd wordt er geprobeerd om aansluiting te vinden bij de aanwezige motivatie. Immers, vrijwel niemand wil ontruimd worden. Er is meestal wel enige motivatie. Door deze intrinsieke motivatie aan te boren en te versterken probeert de hulpverlener de cliënt in beweging te krijgen. In de kern komt deze aanpak op het volgende neer. De hulpverlener probeert bij de cliënt ‘verandertaal’ te ontlokken, door bijvoorbeeld de cliënt te laten benoemen wat hij vervelend vindt aan de huidige situatie. De hulpverlener betrekt de cliënt bij het bedenken van oplossingen en maakt hem probleemeigenaar. De houding van hulpverlener is coöperatief. Er zitten twee deskundigen aan tafel. De hulpverlener met alle kennis en ervaring over financiële hulpverlening en de cliënt met alle kennis en ervaring vanuit zijn eigen leven, persoonlijke waarden en normen. De hulpverlener hanteert technieken vanuit de ‘motiverende gespreksvoering’. Om hiervan een indruk te krijgen zetten we een aantal do’s en dont’s op een rij.7 Wat de hulpverlener wel doet: Werkt samen met de klant aan de in gezamenlijk overleg vastgestelde doelen; Doet recht aan de deskundigheid en het perspectief van de klant; Haalt mogelijkheden en motivatie om te veranderen uit het innerlijke van de klant; Geeft de klant het recht op vrijheid van gedragskeuze; Aanvaardt het verandertempo van de klant; Is niet moraliserend; Heeft een neutraal nieuwsgierige houding. Wat de hulpverlener niet doet: Wijst herhaaldelijk op negatieve consequenties van het gedrag; Benoemt veel argumenten om te veranderen, vertelt wat het probleem is; Draagt oplossingen aan; 7
Ontleent uit “Van adviseren naar motiveren”, Jacomijn Kuiper en Hetty de Laat. Zie ook www.meermotiveren.nl
24
Bepaalt de strategie; Stelt zich op als de deskundige; Tracht de klant te overtuigen; Loopt vaak voor de klant uit; Tracht de klant te motiveren voor een door hem of haar bedachte oplossingsstrategie.
In feite is er sprake van een ingewikkeld spanningsveld. De hulpverlener probeert de intrinsieke motivatie van de huurder aan te boren, maar zal de dreiging van een ontruiming niet meteen wegnemen. Gedragsverandering verloopt in bepaalde fases, waarbij terugval zeker niet uitzonderlijk is.
25
Voorspellers Gedurende het incassotraject vinden door de corporatie op verschillende momenten interventies plaats om de huurder ertoe te bewegen alsnog de huurschuld te voldoen. Het begint met een eenvoudige aanmaning, maar gaande het traject wordt de interventie intensiever en duurder, met als sluitstuk de ontruiming. Het probleem voor de huurder zelf wordt, wanneer hij de huurschuld niet inloopt, gaande het traject ook groter en moeilijker oplosbaar. Het Meldpunt ontruimingen wordt ingeschakeld op het moment dat de huurovereenkomst door de rechter is ontbonden. Het volgende overzicht laat zien dat de huurschuld vanwege de in rekening gebrachte kosten dan, afhankelijk van de hoogte van de huurschuld, zo’n € 1000 à € 1200 meer bedragen dan de oorspronkelijke hoofdsom. Kosten ontruimingsvonnis
€ 300
€ 500
€ 700
1. huurachterstand
(3 maanden)
€
900,00
€
1.500,00
€
2.100,00
2. incassofase
incassokosten
€
163,35
€
272,25
€
381,15
3. dagvaarding
salariskosten betekening
€ €
150,00 94,79
€ €
150,00 94,79
€ €
150,00 94,79
4. vonnis
griffierechten nasalaris
€ €
448,00 75,00
€ €
448,00 75,00
€ €
448,00 75,00
€ €
89,33 + 1.920,47
€ €
89,33 + 2.629,37
€ €
89,33 + 3.338,27
5. betekening
Het is voor zowel de huurder als de verhuurder van belang dat in een vroeg stadium problemen onderkend en aangepakt worden. De groep huurders met een beginnende huurachterstand is echter te groot om allen hulp aan te bieden. Het is ook niet nodig want in de praktijk blijkt dat het merendeel van de huurders met een huurachterstand de schuld weer inloopt Het zou in dit verband interessant zijn om criteria te ontwikkelen aan de hand waarvan min of meer voorspeld kan worden welke huurder met een beginnende huurachterstand, zonder hulpverleningsaanbod uiteindelijk geconfronteerd zal worden met een ontruiming. Het Onderzoekscentrum maatschappelijk zorg van het UMC St Radboud doet onderzoek naar risico- en beschermende factoren bij huisuitzetting, met als doel “inzicht verschaffen in factoren die ten grondslag liggen aan en eventuele voorspellers zijn voor huisuitzetting, zodat er al in een eerder stadium ingegrepen kan worden, waardoor de preventieve werking groter wordt.”8 Het is interessant om de resultaten van dit onderzoek in de gaten te houden. Aan de hand van de ervaringen uit de praktijk kunnen we hier, weliswaar niet wetenschappelijk onderbouwd, ook iets over zeggen.
8
Zie voor meer info: http://www.werkplaatsoxo.nl/index.php?action=view&page=430
26
Voorspeller 1: Problemen aan de inkomenskant De resultaten uit de voorzieningencheck laten zien dat de door het meldpunt benaderde huurders relatief veel problemen hebben aan de inkomenskant. Belangrijke signalen voor de corporatie in een vroeg stadium zouden kunnen zijn: Problemen met het aanvragen van een uitkering. Wanneer betrokkene niet in staat is de benodigde gegevens aan te leveren, kan dit tot gevolg hebben dat men een aantal maanden uitkering misloopt. Er is beslag op loon of uitkering gelegd. De ervaring leert dat de beslagvrije voet veelal te laag is vastgesteld waardoor er te weinig inkomen is om de huur te kunnen betalen. Toeslagen worden niet uitbetaald. De Belastingdienst Toeslagen kan een toeslagschuld verrekenen met uit te betalen huur- en zorgtoeslag, waardoor het inkomen te laag is om de huur te betalen. Voorspeller 2: Herhaaldelijke huurachterstand Wanneer er meerdere keren een huurachterstand ontstaat, die vervolgens weer wordt ingelopen, is dat veelal een indicatie dat er meer aan de hand is. Voorspeller 3: signalen van OGGZ-problematiek Wanneer sprake is van een combinatie van een beginnende huurachterstand en OGGZ-problematiek vorm dat een indicatie dat de huurachterstand moeilijk oplosbaar zal zijn. Van OGGZ-problematiek is sprake bij meervoudige problemen, denk aan sociaal isolement, verwaarlozing van zichzelf en eventuele kinderen, vervuiling en overlast. Zie voor een uitgebreider overzicht van signalen de signalenkaart OGGZ van VGGM in bijlage 3. OGGZ-problematiek vormt overigens ook zonder huurachterstand reden om naar de hulpverlening te verwijzen en wanneer dit niet lukt het Centraal Meldpunt van VGGM in te schakelen.
27
5. Conclusies en aanbevelingen Conclusies: 1. Na anderhalf jaar Meldpunt Ontruimingen mag geconstateerd worden dat gemeente, corporaties en hulpverlening er in zijn geslaagd om een verbinding te maken tussen de gescheiden werkprocessen van betrokken partijen op het punt van ontruimingen bij huurachterstand. 2. Meldpunt Ontruimingen werkt goed als start van een proces. Het actueel houden van ketengegevens in het gezamenlijke dossier in (Cliënt Volg Systeem) CVS gebeurt nog onvoldoende. 3. Van de 423 ingevoerde vonnissen, met een ontruiming vanwege huurachterstand, kregen 132 huurders (31%) een Rijnstad-traject (periode 1-1-12 / 1-7-13). 4. Van de 423 ingevoerde vonnissen is uiteindelijk 18% ontruimd. Dit geldt zowel voor de trajecten van de corporaties als voor de Rijnstad-trajecten gezamenlijk. 5. Van de 132 Rijnstad-trajecten zijn 37 trajecten succesvol afgerond, 83 trajecten lopen nog en uiteindelijk 12 huurders zijn ontruimd. 6. Bij bijna de helft van de Rijnstad cliënten verloopt het zelf betalen van de huur goed. Gezien de zwaarte van de doelgroep met een Rijnstad-traject, is dit een zeer positief resultaat.
Aanbevelingen: Aanbevolen wordt het Meldpunt Ontruimingen voort te zetten en de financiering gelijk te laten. Dit betekent dat de gemeente Arnhem en corporaties de huidige afspraken handhaven. (50/50) Voor het optimaliseren van het proces is het van belang dat – met het gezamenlijk doel voor ogen – verschillen tussen de samenwerkende organisaties erkend en begrepen worden. Het proces kan verbeterd worden door de werkwijze nog scherper te definiëren en te synchroniseren. (zoals: wie en wanneer wordt er aangemeld bij Meldpunt Ontruimingen). Daarnaast eenzelfde registratie te hanteren van het cliëntproces door corporaties en Rijnstad. Gegevens in CVS kunnen beperkt worden tot tussen- en eindresultaten. Het verdient aanbeveling om criteria op te stellen voor het verstrekken van Bijzondere Bijstand in relatie tot het Meldpunt Ontruimingen. Het gaat hierbij met name over de definitie van verwijtbaar gedrag. Hiermee wordt een transparante besluitvorming bewerkstelligd. Aanbevolen wordt om in de werkprocessen van de diverse organisaties gebruik te maken van de door Rijnstand aangegeven voorspellers (pag.26). Dit kan mogelijk al bij de start van een huurovereenkomst. Dit werkt preventief en scheelt veel kosten en moeite voor zowel de corporaties als de huurders. Op pag.15 en 16 is aangegeven dat veel mensen mogelijk in de problemen komen doordat zij, om verschillende redenen, niet de (financiële) voorzieningen ontvangen waar zij recht op hebben. Informatievoorziening of check hierop kan worden verbeterd, zowel door gemeente als corporaties.
28
Bijlage 1 Aantal definitieve ontruimingen 2011/2012/ 1e halfjaar 2013
95
100
87
90 80 70
60 50
37
42
40
25
30 20 10
Volkshuisvesting
16
16
14
Vivare
0
3 2011
Portaal 2012 1e halfjaar 2013
Aantal huurwoningen per corporatie 2012
13690 14000 12000 10000
7493
8000 6000
Volkshuisvesting
5300
4000
Vivare 2000
Portaal
0
Aantal huurwoningen 2012
29
Bijlage 2: Werkwijze Meldpunt Ontruimingen Vonnis
2 weken
Fase 2: Informatie delen
Fase 1: Corporatie aan zet
0
8 weken
Fase 3: Besluit over niet ontruimen
4 weken
Corporatie verantwoordelijk voor: Verzenden folder bij betekening vonnis Huisbezoek (indien mogelijk), folder wordt hierbij overhandigd Melding alle huurders met vonnis met ontruimingsdatum in het CVS regio Arnhem. Portaal meldt alle vonnissen. Corporatie vermeldt hier: vonnis wordt uitgevoerd of actie vanuit meldpunt is bespreekbaar/mogelijk Eventueel afsluiten van betalingsregeling. Corporatie is dan de trajectmanager van deze huurder Vanuit het CVS wordt na de melding automatisch een mail verstuurd naar partners ‘wie kent rondje’ en alle partners vullen bekende informatie aan binnen 3 werkdagen
Corporatie geeft aan bij welke huurders Rijnstad een intake kan afnemen Gezamenlijke beoordeling partners via mail/tel. Besluit over: wel niet / ontruimen (corporatie heeft hier altijd het laatste woord) trajectmanager bij niet ontruimen krijgt trajectmanager 2 weken de tijd om lopende huur te borgen tot een eerste betalingsvoorstel te komen
Contract (met betalingsvoorstel) wordt ondertekend door corporatie, huurder en trajectmanager. Corporatie bevriest huurschuld en gaat niet over tot uitvoering vonnis.
Trajectmanager bespreekt met partners mogelijke afronding traject Trajectmanager sluit traject af in monitor indien situatie stabiel is Fase 4: Trajectmanager aan zet
Corporatie meldt huurder in ieder geval aan voor een intake: Geen contact met huurder kunnen krijgen; Problemen met het inkomen (aanvragen uitkering); Op het inkomen is beslag gelegd; De huur- en zorgtoeslagen e.d. worden niet uitbetaald.
Trajectmanager geeft indien nodig signaal aan contactpersoon gemeente voor inzet van financieel beheer Trajectmanager overlegt met corporatie en huurder over betalingsvoorstel huurschulden
Trajectmanager verantwoordelijk voor inzet traject, afstemming huurder, afstemming partners, registratie en up-to-date houden pva in zorgmonitor
1 jaar
De corporatie kan voorwaarden stellen voor het opschorten van de ontruiming deze zijn echter altijd bespreekbaar als de situatie van de huurder hier aanleiding toe geeft.
Stabiel = - 1) huurder kan zelfstandig of met ondersteuning zijn eigen financieën beheren en voldoen aan de lopende huur - 2) beoordeling mogelijke oplossing (huur)schulden heeft plaatsgevonden en 3) huurder heeft aangetoond de afspraken uit de betalingsregeling na te komen - bij eventuele andere belemmerende problematiek is de huurder toegeleid naar andere hulpverlening.
30
Bij complexe situaties / stagnatie traject bespreken in overleg preventietafel
Indien huurder afspraken niet nakomt kan er alsnog tot ontruiming worden overgegaan. De trajectmanager meldt de huurder in dat geval aan bij de doorstroomtafel
Bijlage 3: registratiegegevens cliënten Rijnstad Van de 167 huishoudens die bij Rijnstad aangemeld zijn staan hieronder de algemene kenmerken vermeld. Met een deel van de huishoudens is het niet gelukt om in contact te komen, met als gevolg dat bepaalde gegevens niet bekend zijn.
Samenlevingsverband Eenpersoonshuishouden (alleenstaande) Eenouderhuishouden Samenwonend paar met kind(eren) Samenwonend paar zonder kind Meergeneratiegezin Overige meerpersoonshuishouden Onbekend Totaal
Portaal 11 4 6 3 1 0 0 25
Vivare 20 9 10 3 0 1 1 44
VHV 51 21 18 4 2 0 2 98
Totaal Percentage 82 49,1% 34 20,4% 34 20,4% 10 6,0% 3 1,8% 1 0,6% 3 1,8% 167 100,0%
Bron van gezinsinkomen Loondienst, inkomsten uit Bijstand - WWB Arbeidsongeschiktheidsuitkering Werkloosheidsuitkering Geen inkomen Inkomsten uit ziektewet AOW Inkomsten uit zelfstandig beroep/bedrijf Studiefinanciering ANW Overig Onbekend Totaal
Portaal 13 3 3 2 1 2 1 0 0 0 0 0 25
Vivare 13 19 3 5 2 0 0 1 0 1 0 0 44
VHV 27 27 10 8 6 4 2 2 3 0 1 8 98
Totaal Percentage 53 31,7% 49 29,3% 16 9,6% 15 9,0% 9 5,4% 6 3,6% 3 1,8% 3 1,8% 3 1,8% 1 0,6% 1 0,6% 8 4,8% 167 100,0%
Hoogte gezinsinkomen Onder WWB-norm WWB-norm Tot 110% WWB-norm Tot 120% WWB-norm Meer dan 120% WWB-norm Nihil Onbekend Totaal
Portaal 1 7 5 5 6 1 0 25
Vivare 5 32 2 2 2 1 0 44
VHV 6 49 8 6 13 1 15 98
Totaal Percentage 12 7,2% 88 52,7% 15 9,0% 13 7,8% 21 12,6% 3 1,8% 15 9,0% 167 100,0%
31
Leeftijdscategorie 20 t/m 29 jaar 30 t/m 39 jaar 40 t/m 49 jaar 50 t/m 59 jaar 60 t/m 69 jaar 70 jaar en ouder Totaal
Portaal 3 7 5 6 3 1 25
Vivare 10 12 15 2 5 0 44
VHV 17 34 29 13 4 1 98
Totaal Percentage 30 18,0% 53 31,7% 49 29,3% 21 12,6% 12 7,2% 2 1,2% 167 100,0%
Wijk / postcode-gebied St. Marten (6821) Klarendal (6822) Geitenkamp, Monnikenhuizen (6823) Het Lange Water (6825) Presikhaaf I- III (6826) Spijkerkwartier e.o. (6828 AA - 6828 KX ) Het Broek (6828 PL - 6828 ZZ ) Overig Arnhem Noord Kronenburg (6831) Malburgen Oost (6832/6833) Malburgen West (6841) Het Duifje (6834) Vredenburg/Rijkerswoerd (6835/6836 ) Elden/Elderveld (6842/6843 ) De Laar (6844 ) Schuytgraaf (6846) Momenteel geen adres/onbekend Totaal
Portaal 4 0 8 1 1 2 0 3 0 0 0 0 3 1 2 0 0 25
Vivare 0 0 8 3 13 0 2 0 2 0 0 6 1 4 4 0 1 44
VHV 0 16 9 1 2 2 10 7 6 15 10 9 3 5 2 1 0 98
Totaal Percentage 4 2,4% 16 9,6% 25 15,0% 5 3,0% 16 9,6% 4 2,4% 12 7,2% 10 6,0% 8 4,8% 15 9,0% 10 6,0% 15 9,0% 7 4,2% 10 6,0% 8 4,8% 1 0,6% 1 0,6% 167 100,0%
32
Bijlage 4 OGGZ - Signalenkaart Wanneer aanmelden bij Centraal Meldpunt of wijk/lokaal netwerk? Sociaal isolement • Onbereikbaar (kapotte bel, niet opendoen, geen telefoon) • Nauwelijks of geen contact met anderen • Kwetsbare indruk • Schuw / argwanend in contact • Geen zelfstandig gebruik maken van zorg / voorzieningen • Geen contact met buren of bekend bij buren
Onderdrukking / dreiging van geweld • Schuw gedrag (geen oogcontact, niet aangeraakt willen worden); • Onderdanige houding/laag zelfbeeld; • Steeds wisselende vage medische klachten; • Dubieuze verklaringen voor lichamelijke verwondingen; • Ruzies en mishandeling • Tekenen van sociaal isolement; • Extreem stille of drukke kinderen
Psychische of verslavingsproblemen • Vreemd gedrag / verwardheid / vergeetachtigheid / angstig gedrag • Dreiging met en/of agressief gedrag • Naar alcohol ruiken/trillende handen • Onaangepast (asociaal) gedrag • Lusteloosheid, initiatiefloosheid • Uitermate vriendelijk gedrag niet passend bij situatie/relatie • Bij herhaling excuses hebben voor niet nakomen van afspraken • Omgekeerd dag/nachtritme • Onevenredig veel aandacht vragen van hulpen dienstverleners • Steeds met zelfde verhaal / vraag komen
Woning / woonomgeving • stank in en rondom woning • Verwilderde tuin, vuilstort of troep in de tuin • Ongedierte (muizen, vlooien, ratten) • Achterstallig onderhoud woning • Minimaal ingerichte woning (matras, bed stoel) • Overlast door muziek, schreeuwen, etc. • Opvallend veel huisdieren • veel oud papier en/of etensresten in de woning • Aangebrande etensresten keuken / zwartgeblakerd fornuis / aanrecht • veel stof en huismijt in woning • Gordijnen in gehele woning 7 x 24 uur gesloten • Aanslag of vocht op ruiten/ramen binnenzijde woning • Geen vloerbedekking in woning • Wietplanten in/of rondom woning
Onvoldoende (persoonlijke) verzorging • Vervuilde kleren • Stinkende kleding / onverzorgd uiterlijk • Onbehandelde ziektes of letsels • Verwaarloosde kinderen (geen eten mee naar school, aandacht tekort) • Overdadig gebruik parfum
Zorgverlamming Geen passend regulier aanbod problematiek cliënt Langdurige problematiek en ‘Alles al geprobeerd hebben’ Als hulpverlener geen mogelijkheden meer zien, niet meer weten hoe nu verder Gevoelens van machteloosheid bij de hulpverlener Cliënten worden als ‘hete aardappel’ aan elkaar doorgegeven Wachtlijstproblematiek waardoor hulpverlening stagneert of verslechterd.
Sociaal-maatschappelijke problemen • Betalingsachterstanden, schulden • Problemen met (uitkerings)instanties • Dreigende huisuitzetting/dakloosheid • (dreigende) water- / energieafsluiting • Volle brievenbus/ongeopende post Kinderen • Kinderen tot laat op straat/ spijbelen / etc. • Zorg om kinderen door hard schreeuwen door ouders naar kinderen of elkaar • Kinderen die nooit op straat spelen
33
