Beleidsplan 2009 - 2011
Beleidsplan 2009 - 2011
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
2
Inhoudsopgave
Hoofdstuk
1 Voorwoord . .
pagina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2 Missie en ambitie .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
3 Ontwikkelingen sinds 2005 en trends vanaf 2009
3.1
3.2 Groenten- en fruitmarkt
Conjunctuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
3.2.1. Aanbodstructuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
3.2.2. Afzetstructuur - Ontwikkelingen binnenlandse markt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
3.2.3. Ontwikkelingen op exportmarkten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
3.2.4. Retailontwikkelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
3.3 Regelgeving
3.3.1. MRL-wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
3.3.2. Etikettering en voedselclaims . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
3.3.3. Herziening EU-fytosanitaire stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
3.3.4. Preventief verminderen van verpakkingsafval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
3.4 Duurzaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
3.5 Arbeidsmarkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
3.6 Samenwerking met PBO-organisaties en private koepelorganisaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
4 Strategische perspectieven groothandel 2009 - 2011 .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
5 Eisen aan Frugi Venta als gevolg van de geschetste ontwikkelingen .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
6 Uitwerking themagebieden 2009 - 2011
6.1
6.2 Nieuwe marktconcepten en innovatieve samenwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Nationale en internationale lobby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
6.3 Logistiek en standaardisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
6.4 Kwaliteit / voedselveiligheid / fytosanitaire garanties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
6.5 Duurzaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
6.6 Arbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
6.7 Individuele dienstverlening / advies / collectieve inkoop contracten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
6.8 Netwerk / platformfunctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
6.9 Communicatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
7 Personele en financiële middelen . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Verklaring gebruikte afkortingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
3
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
1 Voorwoord Het Beleidsplan Gezonde Handel 2005 t/m 2008 vormde het kader voor de werkzaamheden van Frugi Venta in de afgelopen jaren. Het bestuur hanteert het uitgangspunt, dat het Beleidsplan eens in de drie jaar wordt heroverwogen. De markt waarop de 450 Frugi Venta-leden opereren, wordt
Werkwijze
zowel aan de aanbod- als de vraagzijde gekenmerkt door
Het Beleidsplan 2009 – 2011 is onder andere gebaseerd op
schaalvergroting, striktere voedselveiligheidseisen, logistieke
het ledentevredenheidsonderzoek, dat eind 2008 onder de
knelpunten en complexe fytosanitaire regelgeving.
Frugi Venta-leden is gehouden.
Deze ontwikkelingen vergen voortdurend aanpassingen bij de collectieve belangenbehartiging en individuele dienstverlening
Het plan is voorbereid door een Werkgroep van drie
door Frugi Venta.
bestuursleden, te weten mevrouw S. Harris, de heren R. de Greeff en R. Verwoert alsmede directeur W. Baljeu en secretaris L. Welschen.
Bij de opstelling van het Beleidsplan 2009 – 2011 zijn de volgende vragen centraal gesteld:
Het concept is op 5 maart 2009 in de bestuursvergadering Welke bijdrage kan Frugi Venta leveren aan de ontwikkeling van strategische ketensamenwerking / marktconcepten door
goedgekeurd.
de leden bij de afzet in binnen- en buitenland?
goedkeuring aan de Algemene Ledenvergadering op 26 maart
Wat kan Frugi Venta doen om de knelpunten op de arbeidsmarkt te verlichten?
2009.
Hoe kan de organisatiegraad bij kleine(re) bedrijven en starters worden bevorderd?
Gelet op het grote belang van een goede communicatie met alle
Het bestuur presenteert het Beleidsplan 2009 – 2011 ter
leden en onze talrijke relaties zal aansluitend op het Beleidsplan door het bestuur en communicatiemedewerkster W. van den Oever een Communicatieplan worden opgesteld. Hierin worden voorstellen uitgewerkt om het huidige communicatiebeleid verder te professionaliseren en aan te passen aan nieuwe technische mogelijkheden.
4
2 Missie en ambitie De missie van Frugi Venta is: Gezonde Handel. Dat wil zeggen de bevordering van de handel in gezonde producten door goed renderende bedrijven. Het is hierbij de ambitie van Frugi Venta om:
Frugi Venta wil de concurrentiekracht van haar leden versterken door:
De beschikbare financiële middelen zo efficiënt en effectief mogelijk in te zetten;
Algemene belangenbehartiging ten opzichte van de overheid (nationaal en internationaal), afnemers, leveranciers
Pro-actief in te spelen op de ontwikkelingen; Op nader te benoemen deelterreinen samen te werken met
en vakbonden; Collectieve en individuele dienstverlening ter verhoging van de professionaliteit, slagkracht en flexibiliteit van de
andere organisaties zoals PT, HBAG, DPA, VGB, NAO, CBL,
bedrijven en hun medewerkers;
Processen zodanig te beheersen dat de diensten in kwalitatief en kwantitatief opzicht voldoen aan de verwachtingen van de
LTO, ZUVER en Freshfel;
Een platform te bieden, waar de leden en andere vertegenwoordigers uit de gehele keten elkaar kunnen
grote en kleinere leden; Optimaal gebruik te maken van informatie- en communicatietechnologie.
ontmoeten, inzichten kunnen delen en gezamenlijke standpunten kunnen innemen om gewenste veranderingen te bereiken.
5
betrokken
deskundig
leden, slagvaardig, deskundig en betrokken.
slagvaardig
dicht bij de leden
betrouwbaar
helder
Onze kernwaarden zijn: helder, betrouwbaar, dicht bij de
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
3 Ontwikkelingen sinds 2005 en trends vanaf 2009 3.1 Conjunctuur
Exporteurs moeten er rekening mee houden, dat zij hun leverancierskredietrisico’s maar ten dele kunnen afdekken en dat
De economie in Nederland en West-Europa is na een
afnemers hun betalingstermijn oprekken. Door waardedaling van
regelmatige economische groei in de periode 2005 t/m 2006
het pond, de roebel en de dollar ten opzichte van de euro, is de
en een hoogconjunctuur in 2007 in 2008 teruggezakt naar een
concurrentiepositie van de exporteurs verzwakt.
nulgroei.
De valutarisico’s hebben een extra negatieve invloed op het
De Amerikaanse kredietcrisis is onverwacht snel uitgegroeid tot
debiteurenrisico. Voor alle ondernemingen geldt, dat het
een mondiale crisis, die ook Nederland raakt.
financieren van investeringen en innovatieve plannen lastiger is
De zorgwekkende positie van banken en verzekeraars liet het
geworden.
economisch vertrouwen van ondernemers en consumenten als sneeuw voor de zon verdwijnen.
3.2 Groenten- en fruitmarkt
In 2009 wordt voor het eerst in 25 jaar een krimp verwacht van de Nederlandse economie met name door de dalende
3.2.1. Aanbodstructuur
export. Het CPB verwacht thans een krimp van –3,5%, terwijl in december 2008 -0,75% werd voorspeld. Door onder andere dalende grondstofprijzen zal de inflatie in Nederland en de EU
Nederlandse productie
dalen onder de 2%. De werkloosheid zal in 2010 oplopen tot
De totaal verhandelde productie van de Nederlandse
8,75% van de beroepsbevolking.
voedingstuinbouw schommelde in de periode 2005 t/m 2008
De koopkracht in Nederland zal daarentegen in 2009
rond de 4,4 mln ton, te verdelen in 1,5 à 1,6 mln ton groenten
toenemen onder andere door de gedaalde olieprijzen.
onder glas, 2 mln ton vollegrondsgroenten (incl. uien), 0,6 mln ton fruit en 0,25 mln ton paddestoelen.
Consumenten blijven groenten en fruit eten. Onze sector
De totale productiewaarde is in deze periode gestegen van
is minder recessiegevoelig dan de woningbouw en auto-
€ 2,2 miljard naar € 2,4 à € 2,5 miljard, waarvan € 1,3
industrie. Toch zullen naar verwachting consumenten ander
miljard ingenomen wordt door glasgroenten.
gedrag gaan vertonen door bestedingen te verschuiven van buitenshuis naar thuis, door minder bij servicesupermarkten en
Frugi Venta verwacht de komende jaren een verdere groei van
meer bij discounters te kopen. Ook zullen consumenten meer
2 à 3% per jaar tot € 2,6 miljard in 2011.
verschillende supermarkten gaan bezoeken op zoek naar aanbiedingen.
Het aantal Nederlandse teeltbedrijven is in de afgelopen drie
Prijs zal weer de hoofdrol spelen in 2009/2010. Retailers weten
jaar fors afgenomen.
dat en voeren de druk op leveranciers op. Vooral in de glastuinbouw is het aantal teeltbedrijven jaarlijks Wij verwachten echter geen grote veranderingen in het
met 5% gedaald. Gezien de lichte toename van het totale
aankoopgedrag. De afzetgroei van convenience-producten zal
areaal is de schaalvergroting in de teelt fors toegenomen. In
een gematigde groei blijven vertonen.
2007 waren er 31 tomatenbedrijven (7% van het totaal) met een oppervlakte groter dan 10 hectare met gezamenlijk 534 ha, goed voor 33% van het totale areaal.
6
2005
2008
areaal (ha)
aantal bedrijven
areaal (ha)
aantal bedrijven
4.492
2.547
4.600
2.200
Vollegrondsgroenten (incl. uien)
68.661
7.881
77.554
7.600
Fruit
18.570
2.720
19.390
2.660
Glasgroenten
Aantal Nederlandse teeltbedrijven 10.000 2005
2008
8.000
7.881
7.600
6.000
4.000 2.547
2.720
2.660
2.200 2008
2005
2008
2005
2008
2005
2.000
0 Glasgroenten
Vollegrondsgroenten (incl. uien)
Fruit
Areaal Nederlandse teeltbedrijven 100.000 2005
2008
77.554
80.000 68.661 60.000
40.000
19.390 2008
2008
4.600
2005
4.492
2005
18.570
20.000
0 Glasgroenten
Vollegrondsgroenten (incl. uien)
7
Fruit
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
Bij paprika nemen de 66 bedrijven met een oppervlakte groter
Frugi Venta verwacht onder druk van de huidige
dan 5 ha, zijnde 16% van het totaal aantal paprikabedrijven,
marktomstandigheden de komende drie jaar een verdere
45% van het totale areaal in beslag.
bundeling van het aanbod van Nederlandse producten en een integratie van de keten in voorwaartse of achterwaartse richting.
Frugi Venta verwacht de komende drie jaar wederom een vermindering van het aantal teeltbedrijven met 5 à 10% per jaar.
Import van groenten en fruit
Hoewel in mindere mate als in de bloemensector, verwachten wij
De import van groenten en fruit ten behoeve van de
een internationalisering van Nederlandse teeltbedrijven
binnenlandse afzet en de re-export is sinds 2005 van 3,9 mln
- met name in de glastuinbouw - door vestiging in andere EU-
ton naar 4,4 mln ton gestegen in 2007/2008.
lidstaten. Hierbij wordt ingespeeld op de trend met betrekking tot
De totale importwaarde steeg in deze periode van € 3,3 miljard
de productie ‘local for local’.
naar € 3,9 miljard. Het gaat hierbij vooral om vers fruit. De importwaarde verse groenten schommelt rond de € 1,1 miljard. De herkomst van het importfruit is breed verspreid. Zuid-Afrika
Aanbodbundeling
is met een aandeel van 15% het belangrijkste herkomstland,
De GMO-erkende telersverenigingen vervullen een belangrijke
gevolgd door België (vooral doorvoer), Spanje, Chili en Brazilië.
rol bij de afzet van in Nederland geteelde groenten en
Wat betreft het assortiment importfruit is er weinig veranderd:
fruit. Volgens de ‘Nationale Strategie Nota’ wordt 92% via
ananas met 7% importaandeel is een opvallende stijger. De
telersverenigingen afgezet. Het aantal telersverenigingen is
sinaasappel, appel, druif, banaan, mandarijn, meloen en peer
echter sterker toegenomen dan de organisatiegraad. Bij de start
vertegenwoordigen gezamenlijk 65% van de importhoeveelheid.
van de GMO in 1997 werd er begonnen met 11 zogenaamde traditionele veilingen. Anno 2007/2008 zijn er 22 erkende
Bij de groentenimport is Spanje met een aandeel van
telersverenigingen.
40 à 45% het voornaamste herkomstland, gevolgd door België,
Het marktaandeel van The Greenery en ZON bij glasgroenten
Duitsland en Frankrijk. De groentenimport uit Israël, China,
is in dezelfde periode gedaald van respectievelijk 79 naar 32%
Egypte en Marokko vertoont een trendmatige toename.
en van 15 naar 10%. Aan de andere kant is het marktaandeel
Het assortiment is stabiel: 21% bestaat uit tomaten, gevolgd door
van de grootste vier telersverenigingen bij glasgroenten in de
uien en paprika met ieder 10 à 12%.
periode 2004 tot 2008 weer toegenomen.
Structuur importhandel Een aantal veilingcoöperaties is omgevormd tot coöperatieve
De import wordt deels rechtstreeks door supermarkten, maar
groothandelaren. Zij hebben een belangrijk deel van hun
voornamelijk door de importhandel gerealiseerd.
onderscheidend vermogen verloren ten opzichte van de
Het aantal importeurs met meer dan € 0,5 mln import is sinds
commerciële groothandelaren, de traditionele achterban van
2005 stabiel en bedraagt circa honderd importeurs.
Frugi Venta.
De 18 à 20 grootste importeurs boven de € 25 mln import
Hun sterke punt blijft, dat zij de directe vertegenwoordigers zijn
realiseren 65 à 70% van de landelijke importomzet.
van de producenten. Hiertegenover staat de ontwikkeling, dat onafhankelijke handelsbedrijven streven naar achterwaartse
Van de in Nederland geïmporteerde groenten en fruit wordt
integratie met teeltbedrijven.
75% weer doorgevoerd naar andere landen in Europa. Sinds 2005 is de re-export met 20% toegenomen van 2,8 mln
Het aandeel van de klokverkoop bij de gebundelde afzet is
ton naar 3,4 mln ton.
gedaald tot minder dan 5% van het aanbod van verse groenten
De re-exporthoeveelheid is sinds 2006 groter dan de
en fruit. De klok is vervangen door onderhandelingen over korte
exporthoeveelheid van in Nederland geteelde groenten en fruit.
termijn leveringen.
De verhouding bedroeg in 2008 55% re-export : 45%
Gezien het korte termijnkarakter van leverings- en prijsafspraken
Nederlands product.
is er in essentie sprake van een spotmarkt. De spelregels van de spotmarkt zijn veranderd. De transparantie in de markt is
Frugi Venta verwacht een verdergaande accentverschuiving
afgenomen. De evenwichtsprijs is bij benadering bekend.
naar de re-export onder de voorwaarde, dat met name de
Ten tweede bestaat er bij bilaterale afspraken de mogelijkheid
Rotterdamse haveninfrastructuur en de verbindingen met het
om op afspraken terug te komen (LEI-2008).
achterland blijven tegemoetkomen aan de logistieke wensen van de afladers in de herkomstlanden.
8
3.2.2. Afzetstructuur
Door de snelle afkalving van het marktaandeel van de gespecialiseerde detailhandel tot minder dan 20% van de
Ontwikkelingen binnenlandse markt
huishoudelijke aankopen, staat de positie van de binnenlandse
In de afgelopen vijf jaar zijn de huishoudelijke aankopen via de retail van zowel verse groenten als vers fruit met in totaal
groothandel onder druk.
6% toegenomen.
ketensamenwerking en hevige onderlinge concurrentie.
Dit marktsegment wordt gekenmerkt door geringe Enkele groothandelaren hebben hun afzet beschermd door de
Het aandeel ‘panklare’ bewerkte verse producten ten opzichte van onbewerkte producten is de afgelopen vijf jaar
opzet van een eigen filiaalketen van groentenspeciaalzaken.
zichtbaar toegenomen naar 33% van de groentenbestedingen
en brancheorganisatie ADN op het gebied van
in de supermarkt. Voorbewerkt fruit in de retail groeit, maar
verkoopondersteuning van zelfstandige ondernemers: soft
staat nog aan het begin van haar ‘life cycle’.
franchise. In vergelijking met andere detailhandelssectoren is de
Verder zijn er prille initiatieven van groothandelaren
concurrentiepositie van de agf-speciaalzaken onder andere door Circa de helft van de groenten- en fruitaankopen via de supermarkt wordt in kleinverpakking verkocht.
de gebrekkige commerciële samenwerking en de vergrijzing van de overgebleven ondernemers uiterst wankel. Het perspectief van de binnenlandse groothandel in dit
Van de totale Nederlandse consumptie van verse groenten is 20% geïmporteerd. Bij de consumptie van vers fruit is 85%
marktsegment is zorgwekkend als er geen horizontale en
afkomstig uit het buitenland.
De totale omzet van de binnenlandse groothandel bedroeg
verticale samenwerking tot stand komt. in 2007 € 4,4 miljard. Zo’n 450 groothandelsbedrijven zijn
De binnenlandse groothandel is globaal te verdelen in: – Een tiental full service foodproviders van supermarktketens
betrokken bij de afzet aan binnenlandse afnemers. De 60
– 40 à 50 grossiers (cash and carry –grossiers en bestel/
van de landelijke omzet.
bezorgbedrijven), die zich richten op de 1.400
Onder deze 450 bedrijven bevinden zich circa 70 groente-
agf-speciaalzaken en ambulante markthandelaren.
snijderijen met een gezamenlijke omzet van € 500 mln,
– Circa 50 gespecialiseerde toeleveranciers (fruit,
30% meer dan in 2005. Circa 8 grote snijderijen leveren
paddenstoelen, grove groenten) van andere
aan de supermarkten; de overige 60 leveren voorbewerkte
groothandelaren/exporteurs.
groenten en fruit aan de horeca, cateraars, grootverbruikers en
– Circa 50 horeca- en foodserviceleveranciers.
maaltijdfabrikanten.
bedrijven in de omzetgroepen vanaf € 25 mln realiseren 60%
De supermarktomzet bewerkte groenten is in de periode 20052008 met 30% toegenomen tot € 580 mln.
Representativiteit van Frugi Venta-leden naar omzetklasse in mln euro 100%
80%
76% 70%
66%
66%
60%
60% 46% 40%
9
50 boven
50
25 12,5 tot
0%
25 tot
12,5
7,5 5 tot
10 tot
5 2,5 tot
10
2,5
7,5 tot
20%
0,5 tot
20%
0,5
32%
Grafische weergave van de tabel onder aan pagina 10.
90%
Representativiteit
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
Kengetallen Frugi Venta 2004
2005
2006
2007
2008
Aantal geregistreerde groothandelaren omzet boven € 0,5 mln
773
770
768
804
793
Aantal leden Frugi Venta
496
483
471
457
443
Representativiteit (% van de landelijke omzet) 2)
79%
78%
77%
77%
78%
Landelijke omzet exporthandel 1) (mln Euro)
4.370
4.710
5.300
5.923
6.300
Landelijke omzet importhandel 1) (mln Euro)
2.780
3.350
3.720
3.880
NB
Landelijke omzet binnenlandse groothandel 2) (mln Euro)
3.654
3.882
4.268
4.409
NB
452
485
621
704
NB
Werkelijke kosten Frugi Venta op jaarbasis* (mln Euro)
0,742
0,748
0,827
1,010
0,920
Eigen vermogen Frugi Venta per 31.12 (mln Euro)
1,291
1,297
1,443
1,342
1,366
Minimum contributie
€ 415
€ 425
€ 600
€ 600
€ 610
€ 3.620
€ 3.710
€ 5.000
€ 5.000
€ 5.080
Aantal medewerkers bij Frugi Venta
4
5
5
6
7
HBAG-detachering (fte's)
4
3
3
3
2,5
Omzet Verzendhandel eigen rekening (mln Euro)
Maximum contributie **
* exclusief stichtingen
Bron 1) CBS/Eurostat
** tot 2006 vanaf € 50 mln, vanaf 2006 vanaf € 75 mln
Bron 2) HBAG Groenten en Fruit
Organisatiegraad leden 2007 - 2008 Landelijk geregistreerden
Frugi Venta-leden
Omzetgroep in mln
Aantal 2008
Omzet 2007
Aantal 2008
Omzet 2007
tot € 0,5
732
62 mln
67
12 mln
20%
€ 0,5 tot € 2,5
331
419 mln
86
133 mln
32%
€ 2,5 tot € 5
145
522 mln
64
241 mln
46%
€ 5 tot € 7,5
64
380 mln
38
227 mln
€ 7,5 tot € 10
45
394 mln
31
274 mln
€ 10 tot € 12,5
23
259 mln
15
171 mln
€ 12,5 tot € 25
74
1.337 mln
56
1.011 mln
76%
€ 25 tot € 50
48
1.695 mln
33
1.111 mln
66%
boven € 50
63
7.231 mln
53
6.488 mln
90%
Totaal
1.525
12.301 mln
443
9.667 mln
78%
10
Representativiteit
60% 70% 66%
3.2.3. Ontwikkelingen op exportmarkten
Het exportassortiment toont weinig opvallende verschuivingen. De export van in Nederland geteelde tomaten is sinds 2003 met circa 100.000 ton ofwel 20% gestegen tot 640.000 ton.
De exportwaarde van groenten en fruit is sinds 2005 gestegen
De export van komkommers is stabiel rond de 340.000 ton; de
van € 4,7 miljard naar € 5,8 miljard. Het exportvolume van in
paprika-export vertoonde sinds 2003 een lichte toename van
Nederland geteelde groenten (incl. uien) en fruit bleef in deze
270.000 naar 290.000 ton. Gezamenlijk vertegenwoordigen
periode ongeveer stabiel namelijk 3,0 à 3,1 mln ton en bestaat
deze drie hoofdproducten 66% van de groentenexport (excl.
voor 87% uit groenten. De re-export groeide met 20% van 2,8
uien).
mln naar 3,4 mln ton en bestaat voor 70% uit (import) fruit. Bij de export van Nederlands fruit is de export van peren De export van zowel groenten als fruit is voor 80% bestemd voor
vanaf 2003 tot en met 2007 fors gegroeid van 140.000 naar
de 26 andere lidstaten in de Europese Unie.
212.000 ton.
Bij de groentenexport, zijn binnen de Europese Unie, Duitsland
In 2008 is sprake van een terugval naar 181.000 ton door de
met 35% van het totale volume, het Verenigd Koninkrijk met 15%,
kleine perenoogst en de exportproblemen naar Rusland.
België met 7% en Frankrijk met 6% de grote vaste afnemers.
De perenexport is de appelexport (circa 130.000 à 160.000
Deze volumeaandelen zijn sinds 2005 niet opvallend gewijzigd.
ton) ruim gepasseerd.
Bij de groentenexport naar derde landen is Rusland sinds 2005 belangrijker geworden. Het groentenexportvolume naar
Structuur exporthandel
Rusland wisselt nogal onder invloed van het aandeel uien. Het
De export van in Nederland geteelde groenten en fruit wordt
volumeaandeel van Rusland beweegt tussen 6 en 9%.
gerealiseerd door 140 bedrijven. Het aantal exporteurs is sinds 2005 met 15 gedaald. De 10 grootste exporteurs
De uitvoer van vers fruit is gelijkmatiger over een aantal landen
vertegenwoordigen 47% van het exportvolume, ongeveer
verspreid dan de groentenexport. Naar Duitsland gaat circa
gelijk aan 2005. Bij de kasgroentenexport bedraagt het
22%, naar het Verenigd Koninkrijk circa 11%, naar Frankrijk
exportaandeel van de 10 grootste exporteurs inmiddels 72%.
circa 9%, naar Zweden circa 8% en naar België circa 6%. De fruitexport naar derde landen is onder invloed van Rusland
Het HBAG registreert de omzetwaarde van de exportbedrijven
sinds 2005 ongeveer verdubbeld naar 20% van het totale
inclusief de re-export. Het totaal aantal exporteurs bedraagt
volume, waarbij Rusland goed is voor driekwart.
ongeveer 300. In de hoogste omzetgroep boven de € 50 mln bevinden zich 22 exporteurs met een gezamenlijk aandeel van 50% in de exportwaarde, 6 procent meer dan in 2003/2004.
11
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
Sinds 2003 is een aantal belangrijke Nederlandse
De totale groenten- en fruitomzet van de Nederlandse
handelsbedrijven overgenomen door internationale
supermarkten wordt geraamd op € 3 miljard; de
handelsconglomeraten. Dole (€ 4,2 miljard), Univeg (€ 3,2
groentewinkelomzet op € 250 mln en de markt op € 300 mln.
miljard), Total Produce/Fyffes (€ 2,6 miljard), The Greenery
De fair shares van de supermarktorganisaties bij de verkoop
(€ 1,9 miljard) en Royal Fruitmasters (€ 0,5 miljard) zijn een
van verse groenten en fruit lopen nogal uiteen. Super Unie heeft
tegenwicht op de ontwikkeling bij grote retailers.
volgens Nielsen een fair share van 91. Albert Heijn heeft op vers fruit en verse groenten een fair share van 121 en voor bewerkte groenten 130. C1000 heeft op vers
3.2.4. Retailontwikkelingen
fruit en verse groenten een fair share van 118 en voor bewerkte groenten 127. Aldi en Lidl hebben relatief lage fair shares in
Nederland
Nederland. Aldi heeft op vers fruit en verse groenten een fair
Bij de huishoudelijke aankopen van verse groenten heeft het
share van 33 en voor bewerkte groenten 22. Lidl fair shares:
supermarktkanaal een aandeel van 84%, de groentewinkel 5%,
vers fruit 71, verse groenten 86, panklare groenten 43. Super de
de markt 6% en overigen 5%.
Boer heeft voor alle categorieën een fair share van 140.
Bij vers fruit heeft de supermarkt een aandeel van 76%, de groentewinkel 6%, de markt 12% en overigen 6%.
Europa
In vergelijking met 2003 is het aandeel van de supermarkten
De totale omzet van de 15 grootste supermarkten in Europa
met 6% gestegen.
wordt geraamd op € 515 miljard (alle levensmiddelen). Naar schatting wordt 65 tot 75% van de huishoudelijke aankopen van
In de concurrentiestrijd tussen de supermarkten sinds
verse groenten en fruit in Europa door deze servicesupermarkten
2004/2005 is Albert Heijn als winnaar te voorschijn gekomen
en discounters verkocht.
ten koste van het Laurusconcern en in mindere mate Schuitema
De meeste van deze supermarktorganisaties hebben vestigingen
(C1000). Superunie is recent uitgebreid met Dekamarkt en Dirk.
in 5 tot 10 landen in Europa, waaronder ook Oost-Europa.
De branche speculeert op een bundeling van C1000 en Super
Het aantal grote supermarktorganisaties in Europa neemt af.
de Boer in 2009/2010.
Daarnaast hebben zich inkoopcombinaties gevormd zoals
Een actuele schatting van de marktaandelen van de
ASM, die nu 14 leden/supermarkten, waaronder Ahold, telt met
supermarktorganisaties (omzet alle producten € 30 miljard) is
vestigingen in 22 Europese landen. De gezamenlijke Europese
te zien in onderstaande afbeelding.
omzet van ASM-leden bedraagt € 115 miljard.
Marktaandelen supermarktorganisaties in % Overigen - 1% Lidl - 5% Super de Boer - 7%
Aldi - 9% Super Unie* - 34%
Albert Heijn - 33%
* De Super Unie is de inkoopcombinatie van 21 zelfstandige supermarktorganisaties.
12
Bron: Nielsen
C1000 - 11%
Omzet in Europa (miljard euro)
Carrefour
Metro
Tesco
Schwarz (Lidl)
Rewe-Zentral
Edeka
Aldi
Auchan
Intermarché
Leclerc
Casino
Tengelmann
Morrison
Wall-Mart
0
10
20
30
40
3.3 Regelgeving
50
60
70
Bron: EFMI
Sainsbury
Omzet in Europa (miljard euro)
80
Op grond van de deelname aan GlobalGAP, BRC, IFS, QS, de Hygiënecode voor de Handel in onbewerkte groenten en fruit en Food Compass kan worden geconcludeerd, dat Frugi Venta-
3.3.1. MRL-wetgeving
leden in staat zijn om voedselveiligheidsrisico’s te beheersen.
Voedselveiligheid is een randvoorwaarde, waaraan alle schakels in de keten moeten voldoen, dus ook de groothandel.
Drie problemen
De EU-regelgeving om voedselveiligheidsrisico’s voor de
Onder druk van negatieve communicatie door NGO’s worden
consument te beperken, is zeer uitgebreid.
sinds 2005/2006 door afnemers in Nederland en Duitsland
De Algemene Levenmiddelen Verordening regelt de traceability
bovenwettelijke eisen gesteld aan de MRL’s en het aantal
en de meldplicht van ongeschikte producten. De harmonisatie
restanten van werkzame stoffen, dat op groenten en fruit mag
van de Maximum Residue Levels, MRL’s, in de EU per
worden aangetroffen.
1 september 2008 is een belangrijke stap voorwaarts om de
Frugi Venta heeft in samenwerking met Freshfel continu de
internationale handel in groenten en fruit te vergemakkelijken.
Europese en nationale autoriteiten en controlediensten gewezen
13
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
3.3.3. Herziening EU-fytosanitair stelsel
op de kwalijke gevolgen van deze acties, onder andere een rem op de consumptie. De internationale groothandel is niettemin door afnemers
Vanaf 2008 is de Europese Commissie gestart met de evaluatie
gedwongen om in te spelen op de bovenwettelijke eisen. Er is
van het fytosanitair stelsel ter voorbereiding van de herziening
behoefte ontstaan aan residuvrije of residuarme producten.
van de regelgeving in 2010/2011. Frugi Venta zal participeren in nationale werkgroepen om het
Een tweede MRL-probleem betreft sinds 2007 de eis van
Nederlandse standpunt voor te bereiden. Inzet is onder andere
de Russische regering aan de EU, dat alle producten van
de handhaving van het Reduced Checks Systeem, harmonisatie
plantaardige oorsprong waaronder groenten en fruit, die naar
van de interpretatie van de fytoprocedures en fytorisico’s, meer
Rusland worden geëxporteerd moeten voldoen aan de Russische
zelfcontrole door het bedrijfsleven op basis van gecertificeerde
MRL-wetgeving.
systemen en uitbreiding van elektronische afhandeling (CLIENT
De aansluiting van de Russische MRL-normen op de EU-MRL’s
Import en CLIENT Export).
is in veel opzichten gebrekkig. In 2008 heeft Frugi Venta,
Bij de opzet van de elektronische afhandeling zal Frugi Venta het
gesteund door Freshfel, in overleg met het Ministerie van LNV en
gebruik van de wereldwijde GS1-standaardcode en -berichten
het Productschap Tuinbouw, alle middelen aangewend om de
verdedigen.
belangrijke exportstroom naar Rusland onbelemmerde doorgang te verlenen. definitieve oplossing bereikt.
3.3.4. Preventief verminderen van verpakkingsafval
Ten derde is bij de vaststelling van de EU-MRL’s een groot aantal
De EU-Richtlijn inzake Vermindering Verpakkingsafval
nationale MRL’s ingetrokken of op detectieniveau (0.01 ppm)
verplicht de lidstaten om maatregelen te nemen om het
vastgesteld. Bij de import uit derde landen kan dit tot problemen
gebruik van verpakkingen te verminderen. De uitvoering wordt
leiden. De komende jaren zullen voor een belangrijk aantal
overgelaten aan de lidstaten. In Nederland is het bedrijfsleven
combinaties van werkzame stoffen en producten
geconfronteerd met de invoering per 1 januari 2007 van
importtoleranties moeten worden aangevraagd.
het Verpakkingenbesluit van het Ministerie van VROM en de
Tot op heden zijn er geen blokkades, maar er is (nog) geen
Verpakkingenbelasting per 1 januari 2008 van het Ministerie van Financiën.
3.3.2. Etikettering en voedselclaims
De exporteurs hebben in onder andere Duitsland, België, Frankrijk en Engeland te maken met verschillende regels
Het etiketteren van groenten en fruit is onderhevig aan talrijke
en financieringssystemen om de milieuoverlast van het
Europese en nationale wettelijke regels. Er is in 2007/2008
verpakkingsafval te reduceren.
een aantal EU-verordeningen van kracht geworden of in
Frugi Venta heeft in 2007/2008 bij haar lobby goede resultaten
voorbereiding genomen zoals:
geboekt om de administratieve en financiële lastenverzwaring
De EU-verordening 1924/2006 inzake de voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen.
door deze regelgeving met name in Nederland en Duitsland
De gewijzigde EU-kwaliteitsvoorschriften voor groenten en fruit per 1 juli 2009: 26 van de bestaande 36 handelsnormen zijn
Gezien het grote belang van (klein-)verpakkingen in de sector
voor onze leden te matigen. vergt dit dossier ook de komende jaren veel aandacht.
ingetrokken. Er is een algemene minimumnorm ingevoerd voor alle producten.
3.4 Duurzaamheid
Modernisering van de horizontale EU-etiketteringsverordening voor levensmiddelen. Deze nieuwe regelgeving wordt in 2010/2011 afgerond en zal van invloed zijn op de
De wereldwijde problematiek door de klimaatverandering wordt
aanduidingen van onbewerkte en bewerkte groenten en fruit
met name in verband gebracht met de CO2-emissie. Afnemers in
in de groot- en detailhandelsfase.
vooral Engeland, Duitsland en Scandinavië verlangen ook van
Nieuwe EU-regels voor het gebruik van het EU-logo voor bioproducten vanaf 2009.
de groenten- en fruitsector een bijdrage om de CO2-uitstoot te verminderen.
14
In 2008 is medewerking verleend aan een onderzoek door
Op langere termijn zal de ontgroening en vergrijzing van de
het LEI en Milieu Adviesbureau Blonk om een rekenmodel
arbeidspopulatie ook in onze sector vraag en aanbod van
te ontwikkelen, waarmee in grote lijnen de CO2-component
vakbekwame medewerkers beïnvloeden.
van in Nederland geteelde producten in vergelijking met
De groothandel in groenten en fruit wil gezien worden
importproducten te berekenen is. Het is de bedoeling, dat
als een aantrekkelijke en betrouwbare werkgever met
de uitkomsten worden meegenomen in de internationaal
een marktconforme CAO en een degelijke (ouderdoms-)
geaccepteerde calculatiemethoden, die tot standaarden
pensioenregeling, talrijke opleidingsmogelijkheden en veilige
moeten leiden. De ‘CO2 voetafdruk’ zou in de komende jaren
werkomstandigheden.
bij consumenten en Europese retailers een onderscheidend
Het imago van het werk in de groothandel is niet negatief. Het
verkoopargument kunnen worden. De complexiteit van het
grote probleem voor de bedrijven in onze sector is echter de
vraagstuk vergt een zorgvuldige afweging.
relatieve onbekendheid met de aard van de werkzaamheden in
De CO2 voetafdruk wordt mede bepaald door de teeltwijze
de internationale groothandel.
(glastuinbouw versus onbeschermde teelt), transportafstanden, transportwijze (vrachtwagens versus binnenvaart, luchtvracht
3.6 Samenwerking
versus CA-koelcontainers), verpakkingswijze (eenmalig of meermalig) en korte of langdurige opslag.
De personele bezetting van het facilitair bedrijf van Frugi Venta
Frugi Venta onderstreept in het debat over duurzaamheid
is in verhouding tot de omvangrijke sector en de indrukwekkende
en CO2-emissie voortdurend het belang van een
omzet ‘mean and lean’. Dit is onder andere het gevolg van de
geïntegreerde benadering, dus inclusief andere factoren die
intensieve samenwerking met de PBO-organen in de sector, te
het milieu beïnvloeden zoals duurzame gewasbescherming
weten het Productschap Tuinbouw en het Hoofdbedrijfschap
en waterverbruik (waterprint) alsmede sociale en
Agrarische Groothandel (HBAG).
gezondheidsaspecten.
Frugi Venta vertegenwoordigt de groothandel in de besturen van Deze visie sluit aan op de recente eisen van internationale
het PT en HBAG.
retailorganisaties inzake ‘Corporate Social Responsibility’.
De PBO-wet is recent, na langdurige discussie met alle
Het creëren van economische meerwaarde moet bij hun
betrokkenen en de Tweede Kamer, gewijzigd. Het voortbestaan
leveranciers samengaan met sociale rechtvaardigheid en een
van de PBO is voorlopig verzekerd onder de voorwaarde dat er
goede leefomgeving. Zij verlangen van hun leveranciers, dat
meer transparantie wordt betracht bij de besluitvorming (good
zij zich verantwoordelijk voelen om de ecologische impact op
governance).
onze leefomgeving te minimaliseren en om bij te dragen aan de
Ten tweede zal elk PBO-orgaan door middel van een
maatschappij waarvan zij onderdeel zijn.
vierjaarlijkse draagvlaktoets haar waarde voor de sector moeten bewijzen.
3.5 Arbeidsmarkt
Frugi Venta is voorstander van het voortbestaan van de PBOorganen in onze sector. Projecten en collectieve activiteiten,
De sector groothandel groenten en fruit biedt momenteel
die het algemene sectorbelang dienen, worden bij voorkeur
werkgelegenheid aan 13.500 vaste medewerkers, voor de helft
geheel of deels gefinancierd door het Productschap Tuinbouw
bestaande uit magazijn- en productiemedewerkers. Daarnaast
of het HBAG groenten en fruit. Hierbij wordt vooral gedacht
wordt in toenemende mate een beroep gedaan op inleenarbeid.
aan collectieve generieke en productpromotie, fundamenteel
De vaste werkgelegenheid is in de periode 2005 t/m 2008 met
onderzoek, arbeidsimagocampagne, Frug I Com, Fresh Corridor,
circa 700 fte toegenomen onder invloed van, onder andere de
Greenports, statistiek- en marktonderzoek. Dit betekent onder
toename van het kleinverpakken en bewerken van groenten en
andere dat in de komende periode de financiering van een
fruit.
aantal van onze activiteiten wordt overgenomen door het HBAG
De krapte op de arbeidsmarkt in 2007 en het eerste halfjaar
en het PT, waarbij de regie in handen blijft van het bestuur en de
van 2008 heeft niet geleid tot grote problemen door de
staf van Frugi Venta.
beschikbaarheid van buitenlandse inleenarbeid. Naar schatting zijn de kosten voor inleenarbeid opgelopen tot 30% van de loonsom.
15
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
Daarnaast wordt gebruik gemaakt van de expertise van met
Voor de internationale lobby bij met name de Europese
name de PT-medewerkers ten aanzien van het kwaliteits- en
Commissie en het Europese Parlement is ons lidmaatschap van
controlebeleid, internationaal overleg over GMO voor de
Freshfel onmisbaar. Freshfel heeft de laatste jaren haar lobby
groenten- en fruitsector, WTO-onderhandelingen, beheersing van
duidelijk verstevigd. Het relatief kleine maar professionele
de voedselveiligheid en fytosanitaire regelgeving.
secretariaat voorziet ons bijna dagelijks van relevante informatie. De samenwerking via Freshfel met de zusterorganisaties uit de
Voor de belangenbehartiging ten opzichte van de
andere lidstaten in strategische allianties ten opzichte van de
nationale overheid is de aansluiting van Frugi Venta bij het
Europese Commissie is in veel gevallen de enige mogelijkheid
Handelsplatform van VNO-NCW en het Tuinbouwplatform van
om resultaat te behalen.
VNO-NCW een pluspunt vanwege: a. de directe en actuele informatievoorziening over beleidsvoornemens van de overheden en b. de brede, directe toegang tot de Ministeries en Tweede Kamerleden.
16
4 Strategische perspectieven groothandel 2009 - 2011 De groothandel dient op straffe van uitschakeling toegevoegde waarde te bieden aan producenten, leveranciers, afnemers en consumenten tegen de achtergrond van toenemende concentratie en internationalisering van aanbod en vraag. Hoe?
Zwakke punten van de huidige bedrijven
Klantgericht denken. Efficiënte vervulling van groothandelsfunctie: logistiek, kennis
De lage graad van innovatie (met uitzondering van de convenience-producten).
van de markt, ICT-toepassing.
Het vaak ontbreken van een helder ondernemingsplan/ bedrijfsstrategie.
Kennis van de cultuur in belangrijke afzetlanden en de beheersing van vreemde talen.
Door de afhankelijkheid van enkele personen (familiebedrijf) is de continuïteit niet altijd gegarandeerd.
Onderlinge samenwerking van zelfstandige groothandelaren om krachten te bundelen.
Traditionele werkroosters/arbeidstijden. Te weinig aandacht voor promotie/imago/marketing.
Financiering van handelsstromen met risicobewaking. Toevoegen van nieuwe productconcepten en diensten.
Onvoldoende kennis van category management/ECR.
Bewerken en verpakken van producten. Garanties voedselveiligheid door ketenafspraken, preventieve monitoring, tracking en tracing.
Kansen
Achterwaartse integratie door samenwerking met of overname van eigen teeltbedrijven/telersverenigingen.
De unieke combinatie van de mainports Rotterdam, Antwerpen, Schiphol met hoogwaardige lokale productie
Voorwaartse integratie door overname van de distributiefunctie voor vers en food voor supermarkten.
en aanwezige kennis van logistiek maakt jaarrondlevering van een breed assortiment in geheel Europa mogelijk: 495 miljoen consumenten, zeven dagen per week, 24 uur per dag. De gezondheidscultuur: snackgroenten, Werkfruit, Schoolfruit. Veranderende consumptiepatronen: Afzet van biologische
Sterke punten van de huidige bedrijven De hoge arbeidsmoraal en de betrokkenheid van de medewerkers is van groot belang in deze ‘people business’.
producten vertoont groei. De vraag en de verscheidenheid
Sterke netwerken met telers(verenigingen), collega leveranciers, logistieke dienstverleners, afnemers.
of home’ klanten blijft toenemen; maaltijdsalades en
Productkennis en feeling met de markt. Kennisvoorsprong op het gebied van bewerken en verpakken
Combinatie van ‘koelvers’-productgroepen door all round groothandelaren in verse producten (binnenland).
aan verse convenience-producten voor de retailafzet en ‘out fruitsalades zijn explosief toegenomen.
van groenten en fruit tot convenience-producten.
17
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
Toenemende koopkracht (na 2009) in de nieuwe EU-landen en Rusland. Meedenken over winkelconcepten (supermarktafdeling en groentenspeciaalzaken) en het ontwikkelen van nieuwe product-/marktcombinaties. Supply chain management: afstemming van vraag en aanbod door de groothandel in samenwerking met telersverenigingen in een door het supermarktfiliaalbedrijf aangestuurde keten (van kassa naar kas!).
Bedreigingen Marktmacht van de supermarktorganisaties/druk op brutomarges en netto rendementen. Tekort aan vakbekwame medewerkers (commercie; middle management). Verkeerscongestie/venstertijden binnensteden. Verdringingsconcurrentie bij opslag, verpakken, bewerken, logistiek onder invloed van GMO-subsidies. Protectionisme door non-tarifaire handelsbelemmeringen onder invloed van de wereldwijde recessie. Voorwaartse integratie in de keten door telersverenigingen, -ketenverkorting- mede mogelijk gemaakt door GMO-subsidies. Rechtstreekse relaties tussen de exporteurs in landen op het Zuidelijk Halfrond en Europese retailorganisaties.
Conclusies Verdere professionalisering van het management in de groothandel is noodzakelijk. Menselijk kapitaal blijft het voornaamste bezit ook al staat het niet op de balans. Productgericht denken inruilen voor klantgeoriënteerde marktbenadering met nieuwe innovatieve product-/ marktcombinaties in samenwerking met de productie en afnemers. ICT-implementatie in ketenbrede systemen is cruciale succesfactor. Schaalvergroting door fusies en overnames en daarnaast samenwerking met strategische partners - nationaal en internationaal - zijn noodzakelijk voor een ‘gezonde’ agf-groothandel.
18
5 Eisen aan Frugi Venta als gevolg van de geschetste ontwikkelingen Bij de eisen aan Frugi Venta in de periode 2009 tot en met 2011 onderscheiden we de volgende themagebieden. Nationale en internationale lobby ten behoeve van de preventie of afbraak van handels belemmeringen. Marktconcepten en ketensamenwerking. Logistiek en standaardisatie. Kwaliteit / Voedselveiligheid / Fytosanitaire regels. Duurzaamheid. Arbeid. Individuele dienstverlening / Advies / Collectieve inkoopcontracten. Netwerk / Platformfunctie. Communicatie.
Taken voor andere organisaties De gemaakte keuze impliceert, dat de onderstaande taken en activiteiten niet door Frugi Venta worden opgepakt, omdat de marktpartijen ons inziens zelf hieraan invulling moeten geven of omdat andere organisaties hiermee zijn belast. Ten aanzien van onderstaande thema's heeft Frugi Venta wel een belangrijke doorwijsfunctie voor de leden.
Marktonderzoek in binnen- en buitenland PT Generieke productpromotie PT en GroentenFruit Bureau Individuele adviezen omtrent de opzet en implementatie van kwaliteitszorg particuliere adviesbureau’s
Debiteurenbewaking kredietverzekeraars en incassodiensten
Per thema zal worden aangegeven wat de doelstelling is, welke projecten en activiteiten prioriteit krijgen, hoe de uitvoering wordt Gezien de evidente raakvlakken met de werkzaamheden van
Imagoverbetering tuinbouwsector PT Individuele voorlichting en advies over AGF-
DPA overweegt het bestuur een nader onderzoek om de samen-
softwarepakketten, mechanisatie, robotisering ICT-adviseurs
werking met DPA ook in organisatorisch opzicht te verstevigen.
Uniforme in- en verkoopvoorwaarden voor binnen- en
georganiseerd en wie daarbij de samenwerkingspartners zijn.
buitenland HBAG
Statistieken van import / export / structuur handel PT / HBAG
Uitvoering GMO-regeling PT-afdeling medebewind
19
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
6 Uitwerking thema gebieden 2009 - 2011 6.1 Nationale en internationale lobby
Tuinbouw, VNO-NCW Handelsplatform en zijn deelname aan Freshfelbijeenkomsten. De uitvoering van de hieruit voortkomende afspraken wordt gedelegeerd aan de beleidsmedewerkers.
Doel Op het hoogste beleidsniveau in Nederland en in Europa
Samenwerkingspartners
invloed uitoefenen op nieuwe regelgeving c.q. op de afschaffing
Freshfel, DPA, VNO-NCW-Handelsplatform en VNO-NCW
van bestaande wetgeving om nieuwe handelsbelemmeringen te
Tuinbouwplatform (VGB, NAO, Anthos, Plantum).
voorkomen en bestaande te verminderen.
Prioriteiten
6.2 Nieuwe marktconcepten en ketensamenwerking
Overleg tussen de Europese Commissie en de Russische regering over fytosanitaire garanties (Plantkeur) en voedselveiligheid (Russische MRL-normen). Maatregelen om de gevolgen van de economische crisis voor de agf-groothandel te beperken onder andere
Doel
kredietverzekering, fiscale lastenverlichting, verzet tegen
meer toegevoegde waarde voor de groothandel in groenten
protectionisme in de handel met derde landen (China, USA).
en fruit door studie en onderzoek en door bevordering van
Werkbare EU-regels omtrent gezondheids- en voedingswaardeclaims voor het mkb-bedrijf in de
onderlinge verticale samenwerking tussen marktpartijen. De
concurrentiestrijd met de levensmiddelenindustrie.
individuele ondernemingen.
Administratieve lastenverlichting. Waakzaamheid bij aanpassingen in het Gemeenschappelijke
Prioriteiten
Frugi Venta wil een bijdrage leveren aan het creëren van
verantwoordelijkheid voor dergelijke initiatieven blijft bij de
Creëren van een interactief communicatieplatform over het marketingbeleid in de groenten- en fruitsector.
Landbouwbeleid en in het bijzonder de GMO voor de groenten- en fruitsector zoals hogere heffingen aan de
Medewerking aan de planvorming voor de opzet en exploitatie van een landelijke winkelformule voor de
EU-buitengrens en concurrentievervalsende EU-subsidies voor marktpartijen.
agf-speciaalzaken met de nadruk op de platformfunctie.
Deelname aan discussies over de inhoud van het Groenboek inzake voedselveiligheid, hygiëne, streekproducten, gebruik van logo’s en certificeringsregels.
Penvoerderschap bij de Innovatie Prestatie Contracten (IPC) in de keten van productie en afzet van vers bewerkt fruit.
Uitvoering
Sectorstudie met steun van en in overleg met de overheid, banken en private marktonderzoekbureaus.
Dit thema behoort in eerste instantie tot het takenpakket van
Innovatieve uienafzetprojecten en ‘verwaarding’ van uienreststoffen door de Stichting Afzetbevordering Uien.
de voorzitter. Daarbij kan gebruik worden gemaakt van zijn bestaande netwerk op het Ministerie van LNV en van zijn benoeming in het overkoepelende bestuur van het Productschap
20
Uitvoering
Samenwerkingspartners
Bestuur, directie en beleidsmedewerkers in overleg met onder
Fresh Corridor: Havenbedrijf Rotterdam, Provincie Zuid-Holland,
andere het Comité Groentebewerkingsbedrijven, een op te
Ministerie van LNV, Erasmus Universiteit, Freshworld Barendrecht,
richten Werkgroep Binnenlandse Groothandel en het reeds
Ministerie van Economische Zaken, Productschap Tuinbouw,
hiervoor vermelde ‘Marketing Platform’.
HBAG groenten en fruit, Greenport Nederland en verder VNONCW-Handelsplatform, EVO, TLN.
Samenwerkingspartners DPA, Ministeries van LNV en EZ, Senter Novem, collectieve
6.4 Kwaliteit, fyto en voedselveiligheid
promotieorganisaties, AGF-Detailhandel Nederland, Zuver, WUR en HBO-opleidingen.
Doel
6.3 Logistiek en standaardisatie
Bevordering van de kwaliteit van verse groenten en fruit in het handelskanaal en voor de consument. Beheersing van de voedselveiligheid. Bewaking van de plantgezondheid met zo
Doel
weinig mogelijk verstoring van de internationale handel.
Bevordering van de draaischijffunctie van de Nederlandse handel in Europa door efficiencyverbetering en dientengevolge
Prioriteiten
productiviteitstoename bij de fysieke distributie in het binnenland en bij export. Waar mogelijk wordt gelijktijdig een bijdrage
Implementatie van de per 1 juli 2009 gewijzigde EU Kwaliteitsvoorschriften en de controle hierop door het KCB bij
geleverd aan de vermindering van de verkeerscongestie en de
import en export.
CO2-uitstoot.
Informatie aan de leden over naleving van de Russische wetgeving op het gebied van fyto en MRL’s.
Prioriteiten
Inspraak van de groenten- en fruithandel in Nederland en bij de Europese Commissie over de herziening van het fytosanitair
Project Fresh Corridor, gericht op het bouwen van een Europees multimodaal netwerk voor verslogistiek. Belangrijke
stelsel in de EU (2011/2012), met name de bevordering
onderdelen zijn:
van de eigen verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven, de
- de verplaatsing van de Fruitterminal Merwehaven naar de
aanpak van de fyto-problemen in het land van herkomst en de
Zuidoever-Waalhaven.
harmonisatie van de interpretatie van de regels in de EU.
- inzet van binnenvaart en spoorshuttles met coolcontainers
Invoering van CLIENT Export en verbetering van CLIENT Import.
vanaf de Maasvlakte naar het achterland Rotterdam, Ridderkerk, Venlo. - verbindingen tussen de Greenports, Westland, Venlo,
Bevriezing en indien mogelijk verlaging van de controlekosten. Harmonisatie/standaardisatie van de bovenwettelijke
Fruitpact, Vlissingen en Antwerpen.
MRL-eisen van marktpartijen voor Nederlandse producten en
Frug I Com: Het daadwerkelijk gebruik door ketenschakels van de inmiddels in samenwerking met GS1 ontwikkelde
importproducten. Ondersteuning van de aanvraag van MRL-importtoleranties in de EU.
elektronische berichten en palletlabels in het binnenland en bij export (zie het afzonderlijke Businessplan 2009 t/m 2011
Onderzoek naar maatregelen om de risico’s met betrekking tot microbiologische besmetting van onbewerkte en bewerkte
’Van zaaien naar oogsten’).
groenten en fruit (beter) te beheersen.
Uitvoering
Verbetering van de verstandhouding met NGO’s. Project Horizontaal Toezicht Douane en verdere uitrol naar
Frugi Venta is penvoerder van het project Fresh Corridor. De directie, bestuursleden en leden zijn lid van het projectbestuur
PD/KCB.
en de werkgroepen per onderdeel. De stichting Frug I Com, opgericht door Frugi Venta wordt bestuurd in samenwerking met CBL, DPA, PT en GS1 Nederland. Beleidsmedewerkers.
21
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
6.6 Arbeid
Uitvoering Bestuur en beleidsmedewerkers zijn bestuurlijk vertegenwoordigd in het KCB, Stichting Food Compass en in de stuur- en
Doel
werkgroepen m.b.t. CLIENT Export, Fytogarant en de herziening
Het binden en boeien van (potentiële) werknemers in de
van het fytosanitaire stelsel in de EU.
sector door bevordering van goed werkgeverschap, veilige
Beleidsmedewerkers zijn intensief betrokken bij de uitvoering van
arbeidsomstandigheden om aldus de concurrentiepositie op de
Food Compass-activiteiten.
arbeidsmarkt op langere termijn te verbeteren.
Samenwerkingspartners
Prioriteiten
Freshfel, Productschap Tuinbouw, Ministerie van LNV en andere
Voorbereiding en uitvoering van CAO-onderhandelingen met goed georganiseerde inspraak van de leden.
brancheorganisaties zoals de VGB, Nefyto, DPA, Anthos.
Verzuimbegeleiding door Remedium Agrarische Groothandel. Verbeterde aansluiting van het (bekostigde) MBO- en HBO-
6.5 Duurzaamheid
onderwijs op de wensen van ons bedrijfsleven door onder andere meer stageplekken, leerbedrijven en BBL-opleidingen.
Doel Het aandragen van ideeën voor het maatschappelijk
Promotie van de Arbocatalogus, www.gezondehandel.nl, uitbreiding met meer arbo-thema’s; brede introductie van het
verantwoord ondernemen door de handel in groenten en fruit
opstapbordes als één van de oplossingen voor het
met name gericht op duurzaamheidaspecten.
tilprobleem.
Prioriteiten
Risicobeheersing bij het besturen van het Bpf AVH tegen de achtergrond van de economische recessie. Het herstelplan ter
Gebruik en verbetering van het rekenmodel voor de berekening van ‘CO2-voetafdruk’ van producten in relatie tot
verbetering van de dekkingsgraad van de pensioenver-
teeltwijze, vervoer, opslag en herkomstland.
Arbeidsmarktimagocampagne voor de gehele tuinbouwketen. Individuele adviezen over arbeidsrecht, CAO-toepassing,
plichtingen moet in 2009 worden gepresenteerd.
Bevordering van de afzet van biologische producten. Onderzoek in het kader van Fresh Corridor naar de
aanvullende pensioenen, etc.
overschakeling op andere vervoersmodaliteiten van luchtvracht naar coolcontainers per schip; van vrachtauto naar
Bevordering van ‘gezonde’ samenwerking tussen de leden en de gecertificeerde uitzendbureaus van onder meer
binnenvaart en spoor.
buitenlandse flexkrachten.
Uitvoering
Uitvoering
Deelname door beleidsmedewerkers aan onderzoeksprojecten
Het arbeidsvoorwaardenbeleid inclusief pensioen wordt
en aansluitend communicatie over de uitkomsten van deze
onder verantwoordelijkheid van het bestuur uitgevoerd door
en elders uitgevoerde onderzoeken onder andere op
de beleidsmedewerkers, de CAO-Commissie, de P & O-
de ledenbijeenkomst van het Comité Biohandel en in de
Klankbordgroep en onze bestuurlijke vertegenwoordigers in het
Nieuwsbrief.
Bpf AVH, de Sociaal Economische Commissie van het PT, het AGF Groothandelsfonds en SOG.
Samenwerkingspartners Productschap Tuinbouw, DPA, CBL en wetenschappelijke
Samenwerkingspartners
onderzoeksinstellingen zoals LEI, RIVM, WUR, Erasmus
Werknemersorganisaties, AWVN, Ergonomisch Adviesbureau
Universiteit, TNO.
VHP, Syntens Achmea, verzuim- en zorgverzekeraars, Arbeidsinspectie.
22
6.7 Collectieve inkoop, advies en dienstverlening op maat
Prioriteiten Ledeninformatie op het gebied van Rusland, voedselveiligheid, fiscale en douanetechnische onderwerpen.
Doel
Op te richten netwerk voor ICT-systeembeheerders. Interactieve website / e-mailgroepen.
Accurate en tijdige dienstverlening aan individuele leden en een aantrekkelijk pakket collectieve (inkoop)contracten, afgestemd
Uitbouw van Young Frugi Venta Management Club. Voortrekkersrol bij ‘Agri Ladies’.
op de specifieke behoefte van de sector en met een optimaal financieel voordeel.
Uitvoering Prioriteiten
Beleidsmedewerkers in nauwe samenspraak met de Commissie
Vraagbaakfunctie op het gebied van fyto-, kwaliteits- en voedselveiligheidsregels, arbeidsrecht, CAO-toepassing,
en Comités per deelsector en op CAO-gebied.
arbeidsomstandigheden, pensioenregelingen, in- en
Samenwerkingspartners
uitvoerheffingen, keuringskosten, Verpakkingenbelasting.
Productschap Tuinbouw, HBAG groenten en fruit, KCB, Douane,
Collectieve contracten op het gebied van verzekeringen (verzuim-, zorg-, WGA-uitstap, kredietbewaking), telecom
Nedvang.
(Frugitel), elektriciteit, brandstoffen, kantoorbenodigdheden en met Landbell (duaal systeem) in Duitsland.
6.9 Communicatie
Onderzoek naar nieuwe collectieve contracten op het gebied van gas, schadeverzekeringen, koeriersdiensten.
Het begin- en sluitstuk van alle voorgaande activiteiten is de
Meer ledenbezoek van directie en beleidsmedewerkers op verzoek van individuele bedrijven (zie ook het
interne en externe communicatie.
communicatieplan).
aanvullend op dit beleidsplan, een communicatieplan worden
Gezien het grote belang van goede communicatie zal, opgesteld.
Uitvoering Beleidsmedewerkers en secretariaat van Frugi Venta, HBAG
Doel
groenten en fruit, Stichting Frugi Tel.
Informatievoorziening, behoud en waar mogelijk verhoging van de ledentevredenheid, werving van nieuwe leden.
Samenwerkingspartners DB-Arboadvies, AWVN, Bpf AVH, Jack Kriek
Prioriteiten
Pensioencommunicatie, Hellemans Consultancy BV, Zilveren
Ledenbezoeken.
Kruis Achmea, Ohra, Atradius, Eneco, Galaxy, Esso, BP, Total,
Website www.frugiventa.nl.
Tamoil, Nederlands-Duitse Handelskamer.
Nieuwsbrief. Informatiebijeenkomsten. Beurzen/tentoonstellingen.
6.8 Netwerk / Platformfunctie
Jaarverslag. Technische middelen (CRM en systeembeheer).
Doel Bevordering van de onderlinge contacten tussen de leden in de
Uitvoering
diverse deelsectoren of per aandachtsgebied en informatiever-
Communicatiemanager W. van den Oever in samenwerking met
strekking over actuele thema’s en marktontwikkelingen met als
de overige beleidsmedewerkers.
resultaat kennisuitwisseling, professionalisering van het management en de medewerkers alsmede bron van nieuwe
Samenwerkingspartners
initiatieven in de vereniging en in de sector.
HBAG groenten en fruit, Vakblad Agf, www.agf.nl.
23
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
Prognose uitgaven en inkomsten 2009 - 2011 werkelijk
prognose
2008 E
2009 E
2010 E
2011 E
920.000
997.000
1.110.000
1.185.000
Contributieopbrengst
830.500
820.000
810.000
800.000
HBAG-projectbijdrage
0
125.000
250.000
250.000
Begunstigers
19.500
19.000
19.000
19.000
Rente
21.400
12.000
12.000
12.000
Overige inkomsten
72.000
65.000
75.000
75.000
Totale inkomsten
943.400
1.041.000
1.166.000
1.156.000
Overschot / Tekort
+23.400
+44.000
+56.000
-29.000
Eigen vermogen
1.366.000
1.410.000
1.466.500
1.437.500
Eigen vermogen in % van uitgavenbegroting per 31-12
148%
141%
132%
121%
Totale uitgaven
foto The Greenery
Inkomsten
24
7 Personele en financiële middelen De personele bezetting van Frugi Venta bestaat in maart
Uitgaven
2009-03-12 in totaal uit acht personen.
De begrote uitgaven in 2009 bedragen € 997.000.
Het beleidsteam bestaat uit vijf medewerkers, te weten de directeur, algemeen secretaris en drie beleidsmedewerkers,
De structurele uitbreiding van de personeelsbezetting met één of
waaronder de communicatiemanager.
twee fte’s zal leiden tot een extra uitgavenverhoging met
Het beleidsteam wordt ondersteund door de administrateur en
€ 125.000 op jaarbasis in 2011. Er is verder rekening gehouden
twee secretaresses (1,5 fte).
met een autonome kostenstijging van 3% per per jaar.
Daarnaast worden op basis van een detacheringsovereenkomst
De totale begrote uitgaven bedragen dan in 2010 € 1.110.000
met het HBAG groenten en fruit twee medewerkers op
en in 2011 € 1.185.000.
deeltijdbasis ingeschakeld voor de ledenadministratie en de
Inkomsten
uitvoering van collectieve inkoopcontracten.
De exploitatierekening van Frugi Venta wordt in de periode Op grond van de inventarisatie van de thema’s en prioriteiten
2009 t/m 2011 verlicht door een financiële bijdrage van het
in hoofdstuk 6 en in verband met de aanstaande pensionering
HBAG groenten en fruit voor projecten, die in het belang zijn
van twee ervaren medewerkers, te weten de directeur en de
van leden en niet-leden (zie paragraaf 3.6).
secretaris, wordt in de komende periode rekening gehouden met
In 2009 wordt een bijdrage voorzien van € 125.000 en in
een permanente uitbreiding van het personeelsbestand met één
2010/2011 € 250.000 à € 300.000. Hierdoor zal vanaf
of twee fte’s.
2010 bij het HBAG een verhoging van de bestemmingsheffing
Er is met name behoefte aan medewerkers met kennis op
nodig zijn.
het gebied van logistiek, handelspolitiek en internationale Ondanks de structurele toename van de uitgavenbegroting,
samenwerking.
kunnen de contributies in 2009 t/m 2011 op hetzelfde
Financieel beleid
peil worden gehandhaafd. Bij de begroting van de
Richtsnoer voor de financiële huishouding van Frugi Venta is het
contributieopbrengst is rekening gehouden met een jaarlijkse
streven naar een eigen vermogen, dat gelijk is aan anderhalf
netto afname van 2% van het aantal leden in verband met de
keer de uitgavenbegroting in het lopende boekjaar.
verdergaande schaalvergroting in de sector.
Per 31 december 2008 bedroeg het eigen vermogen € 1.366.000, zijnde 148% van de werkelijke uitgaven in 2008.
25
Frugi Venta ‘Gezonde handel’ Beleidsplan 2009 t/m 2011
26
AFKORTINGEN ADN . . . . . . . . . AGF Detailhandel Nederland
LNV . . . . . . . . . Ministerie van Landbouw, Natuur en
A&F . . . . . . . . . Agrotechnology & Food Innovations
Voedselkwaliteit
LTO . . . . . . . . . . Land- en Tuinbouworganisatie Nederland
(voorheen ATO + IMAG)
AGF . . . . . . . . . Aardappelen, Groenten en Fruit
MBL . . . . . . . . . Task Force Marktontwikkeling Biologische
AID . . . . . . . . . . Algemene Inspectie Dienst
ALV . . . . . . . . . . Algemene Levensmiddelen Verordening
MKB . . . . . . . . . Midden- en Kleinbedrijf
Landbouw
MRL . . . . . . . . . Maximum Residu Limiet
(zie ook GFL)
AQS . . . . . . . . . Agro Quality Support
NAO . . . . . . . . . Nederlandse Aardappel Organisatie
AVZ . . . . . . . . . Algemene Voorwaarden Zaaiuien
NCR . . . . . . . . . Nationale Coöperatieve Raad voor
AWVN . . . . . . . . Algemene Werkgeversvereniging VNO/NCW
land- en tuinbouw
Bpf AVH . . . . . . . Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de
NDL . . . . . . . . . Nederland Distributieland
Nefyto . . . . . . . . Nederlandse Stichting voor Fytofarmacie
Agrarische en Voedselvoorzieningshandel
BRC . . . . . . . . . British Retail Consortium
(belangenorganisatie agrochemische
CAO . . . . . . . . . Collectieve Arbeidsovereenkomst
industrie)
CBL . . . . . . . . . . Centraal Bureau Levensmiddelenhandel
NFO . . . . . . . . . Nederlandse Fruittelers Organisatie
CBS . . . . . . . . . . Centraal Bureau voor de Statistiek
NMa . . . . . . . . . Nederlandse Mededingingsautoriteit
CKO . . . . . . . . . AGF Centrum voor Kennis en Ontwikkeling
ORBA® . . . . . . . Organisatie Bureau AWVN
CLIENT . . . . . . . . Controles op Landbouwgoederen bij Import
PAC . . . . . . . . . Programma Advies Commissie
PBO . . . . . . . . . Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie
en Export naar een Nieuwe Toekomst
CTGB . . . . . . . . . College voor de Toelating van
(Productschap en Bedrijfschap)
PD . . . . . . . . . . Plantenziektenkundige Dienst
Gewasbeschermingsmiddelen
DPA . . . . . . . . . Dutch Produce Association (veilingenkoepel)
P & O . . . . . . . . Personeel en Organisatie
EFSA . . . . . . . . . European Food Safety Authority
PMA . . . . . . . . . Produce Marketing Association
ESF . . . . . . . . . . Europees Sociaal Fonds
PPO . . . . . . . . . Praktijkonderzoek Plant en Omgeving
EU . . . . . . . . . . Europese Unie
PT . . . . . . . . . . . Productschap Tuinbouw
EWRS . . . . . . . . Early Warning & Response System
QS . . . . . . . . . . Qualität und Sicherheit
RI&E . . . . . . . . . Risico-inventarisatie & Evaluatie
(databank residuen)
EZ . . . . . . . . . . Ministerie van Economische Zaken
RIKILT . . . . . . . . Instituut voor Voedselveiligheid
FRESHFEL Europe . . The Forum for the Fresh Produce Industry
RIVM . . . . . . . . . Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
GFL . . . . . . . . . . General Food Law (zie ook ALV)
SOG . . . . . . . . . Stichting Opleidingsfonds Groothandel
GFSI . . . . . . . . . Global Food Safety Initiative
SQF . . . . . . . . . Safe Quality Food
GMO . . . . . . . . . (Europese) Gemeenschappelijke
TNO-MEP . . . . . . TNO Milieu, Energie en Procesinnovatie
UWV . . . . . . . . . Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen
Marktordening Groenten- en Fruitsector
GMP . . . . . . . . . Good Manufacturing Practice
VAST . . . . . . . . . Verenigde AGF Service Toeleveranciers
GS1 . . . . . . . . . Global Standard One
VDT . . . . . . . . . Vers Direct Teelt VGB . . . . . . . . . Vereniging van Groothandelaren in
(voorheen onder andere EAN) HACCP . . . . . . . . Hazard Analysis on Critical Control Points
HBAG . . . . . . . . Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel
VROM . . . . . . . . Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke
HPA . . . . . . . . . Hoofdproductschap Akkerbouw
ICT . . . . . . . . . . Informatie en Communicatie Technologie
VWA . . . . . . . . . Voedsel en Warenautoriteit
Bloemkwekerijproducten Ordening en Milieubeheer
IFS . . . . . . . . . . International Food Standard
VWS . . . . . . . . . Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn
ISO . . . . . . . . . . International Standard Organization
KCB . . . . . . . . . Kwaliteits-Controle-Bureau voor
WTO . . . . . . . . . World Trade Organization
WUR . . . . . . . . . Wageningen Universiteit & Researchcentrum
Groenten en Fruit
en Sport
LAVA . . . . . . . . . Coöperatieve vennootschap van zeven
ZKA . . . . . . . . . Zilveren Kruis Achmea
ZUVER . . . . . . . . Zeeuwse Uienbewerkers Vereniging
Belgische veilingen
LEI . . . . . . . . . . Landbouw Economisch Instituut
27
Aantekeningen
Bezuidenhoutseweg 82, Postbus 90410, 2509 LK Den Haag T (070) 33 55 010, F (070) 33 55 020 E
[email protected], I www.frugiventa.nl
