LUCAS ONDERWIJS Haagse praktijkscholen: eigen diploma! JAARVERSLAG pagina 7

het Jaarverslag LUCAS ONDERWIJS • 2009

Zesde jaargang • nummer 1 • zomer 2010 • abonnement gratis

Conferentie over burgerschap op Hofstad Heldring

Haagse praktijkscholen: eigen diploma!

Leerkrachten Parkiet en Zandvliet winnen prijs

JAARVERSLAG pagina 4



VA N D E R E DAC T I E Er gebeurt op onze scholen al heel lang heel veel goeds. Voor dit jaarverslag inventariseerde de redactie de onderwerpen op 75 schoollocaties. Daarbij viel op hoeveel van de activiteiten als vanzelf aansluiten bij één van de vier onderdelen van ons strategisch plan. Dat wilden we ook voor de lezer zichtbaar maken. Daarom hebben we onderwerpen zoveel mogelijk bij elkaar geplaatst. U leest artikelen die te maken hebben met de maatschappelijke opdracht van de school, maatwerk voor de leerling, onderwijskwaliteit & schoolontwikkeling en de ontwikkeling van medewerkers. Deze worden afgewisseld met verslagen van bijvoorbeeld de Raad van Toezicht en de medezeggenschapsorganen. Het strategisch beleidsplan helpt bij het kijken of een nieuwe activiteit past binnen de gekozen lijnen. Ook dat blijkt - niet toevallig - vaak goed te passen. Zolang het belang van de leerling voorop staat, zijn de inspanningen veelal gericht op dezelfde zaken. Wat nog mist, zijn middelen om dát inzichtelijk te maken. Dit jaarverslag levert daaraan hopelijk een bijdrage.

2009: kwaliteit zichtbaar maken maar gaan bijvoorbeeld helemaal voorbij aan het niveau van de instroom.” Collegiale visitatie Voorbeelden van kwaliteitsverbeteringen en schoolontwikkelingen zijn er binnen Lucas Onderwijs volop. Kenniskringen, collegiale visitatie, video-interactiebegeleiding en de talloze activiteiten van de Lucas Academie zijn maar een paar manieren waarop ontwikkeling en professionalisering in 2009 binnen de organisatie vorm kregen. ”Collegiale visitatie is een prima manier om onszelf de maat te nemen”, stelt Van Blijswijk. ”Een collegaschool die op een aantal dossiers de ander ondervraagt, die aanpak werkt effectief. Ook als je de vraagsteller bent, heb je er veel aan. Binnen de organisatie heeft deze ontwikkeling echt doorgezet.” Van Asseldonk vult aan: ”Het begint een vanzelfsprekendheid in het voortgezet onderwijs te worden. Mensen zien er naar uit. Het is geen bedreiging. Ze vinden het wél pittig.” Het voortgezet onderwijs werkt er al langer mee, maar in het primair onderwijs is het dit jaar ook opgestart. ”Lucas Onderwijs ondersteunt en stimuleert, maar de leiding ligt bij de scholen zelf”, voegt de bestuursvoorzitter toe.

Wij wensen u veel leesplezier. De redactie Fotografie Lou Wolfs

Het financieel jaarverslag vindt u vanaf begin juli op www.lucasonderwijs.nl.

De jongerengemeenteraad Leerlingen van het Corbulo College namen zitting in de jongerengemeenteraad. Deze vmbo’ers namen daarbij regelmatig het woord aan de interruptiemicrofoon, want ze houden wel van een debat. Lees verder op pagina 4

Chinees op het Stanislas In Delft kunnen leerlingen Chinees kiezen als examenvak. Bij een bezoek van een delegatie uit China, viel op dat de leerlingen goed in staat bleken met de gasten te converseren. Lees verder op pagina 7

Collegiale visitatie ook in PO Het voortgezet onderwijs werkt al langer met collegiale visitatie. De methodiek krijgt nu ook navolging in het primair onderwijs. De reacties zijn even enthousiast. Lees verder op pagina 8

Videobegeleiding op Diamant Je laten filmen tijdens de les en terugkijken hoe dat ging. Confronterend, maar ook interessant. Alle docenten van het Diamant College kregen video-interactiebegeleiding. Lees verder op pagina 11

Verantwoording afleggen wint in toenemende mate aan belang. De inspectie vraagt meer van scholen. Ook richting ouders en omgeving moeten scholen laten zien dat zij kwalitatief goed onderwijs bieden. Hoe maak je dat inzichtelijk en welke criteria wegen dan het zwaarst? Het bestuur blikt terug op een jaar waarin denken over kwaliteit centraal stond. Naast die gedachtevorming waren ontwikkeling en professionalisering speerpunt op veel scholen. Het verleden jaar ingezette strategisch beleidsplan gold daarbij als leidraad. De afgelopen jaren ging veel aandacht binnen Lucas Onderwijs naar het neerzetten van een stevige organisatie. Na periodes van fusie volgde het heront-

besturen en hielden zij zich minder met de kwaliteit bezig. Dat lieten ze vaak exclusief aan de scholen zelf over. De wet zegt iets anders daarover. Wanneer

_____ ‘Wanneer een school slecht presteert, is het bestuur verantwoordelijk. Het bestuur wordt daarop afgerekend’ _____

Wil je onderling vergelijken en zo ja, hoe vergelijk je dan? Het risico is dat de inspectie de maat wordt voor wat op scholen moet gebeuren. We hebben met elkaar nog niet het goede systeem hiervoor bedacht. We zijn nog onvoldoende in staat met precisie te zeggen wat de kwaliteit van onderwijs is. Wat we er thans over kunnen zeggen, is nauwelijks wetenschappelijk onderbouwd. Citotoetsscores en examenuitslagen leveren ook niet noodzakelijkerwijs alle gewenste informatie op. Die zeggen wel iets over de kwaliteit van de school,

A

B

Ja!

O

N

N

E

Rol van ouders Elke verandering, zoals bijvoorbeeld nieuwbouw of de invoering van de maatschappelijke stage, wordt op scholen aangegrepen om na te denken over de kwaliteit van het onderwijs. Wat maakt ons onderwijs goed? Hoe definieer je dat en maak je het zichtbaar voor anderen? Op de vraag hoe je kunt weten wat een goede school is, klinkt vanuit het bestuur een eenvoudig antwoord. ”Vraag het de ouders en de leerlingen”, adviseert Huub van Blijswijk. ”Ouders weten vaak heel precies of hun kind op de goede plek zit. Als scholen Lees verder op pagina 2

M

E

N

T

E

N

Ik abonneer mij op het jaarverslag van Lucas Onderwijs en/of op LeerKracht.

Naam Adres

werp. Vorig jaar werden de meeste plekken ingevuld en kwam de machine op stoom met het nieuw ontwikkeld strategisch beleid als richtlijn. Het denken over de hoofdtaak - het bieden van goed onderwijs - lag in die jaren zeker niet stil. In 2009 echter ontstond de benodigde ruimte, maar ook de noodzaak, om nog meer na te denken over onderwijskwaliteit. ”Dat komt deels door de discussie over zwakke en zeer zwakke scholen”, stelt bestuursvoorzitter Huub van Blijswijk. ”Vroeger faciliteerden

een school slecht presteert, is het bestuur verantwoordelijk. Het bestuur wordt daarop afgerekend.” Eigen standaard Uit die verantwoordelijkheid volgt de vraag hoe het bestuur zicht houdt op de kwaliteitsontwikkeling van de school. Vice-voorzitter Hein van Asseldonk: ”Schoolbesturen zijn daar nu steeds nadrukkelijker over gaan nadenken. Hoe doe je dat? Volg je de conclusies van de inspectie, of heb je een eigen standaard?

Postcode / plaats Telefoon E-mail

Ik kies voor een gratis abonnement op het jaarverslag van Lucas Onderwijs. Ik kies voor een gratis abonnement op LeerKracht, het personeelsblad van Lucas Onderwijs. Ik kies voor een gratis abonnement op zowel het jaarverslag als LeerKracht.

Het abonnement is gratis en geldt tot wederopzegging. Vult u de bon volledig in en stuurt u deze op naar: Lucas Onderwijs, t.a.v mw. V. Bachnoe, Postbus 93231, 2509 AE, Den Haag. U kunt zich ook telefonisch aanmelden op nummer 070 - 300 11 00. Mailen kan ook: [email protected].

JAARVERSLAG 2009

J2

Bureauraad Lucas Onderwijs geïnstalleerd

Vervolg voorpagina

De Bureauraad van het service- en bestuursbureau van Lucas Onderwijs is in 2009 geïnstalleerd. Tijdens het schooljaar zijn de laatste lege plekken gevuld. Daarmee is de medezeggenschap op de Saffierhorst nu ook georganiseerd.

van het herontwerp in 2007. Dat onderzoek is in 2010 ook uitgevoerd. De resultaten daarvan zijn op dit moment onderwerp van gesprek.

De Bureauraad is nu voltallig en bestaat uit: Manfred Jansen (AB-ZHW), secretaris Monique Lieffering (Financiën & Administratie), Judith Lommel (Onderwijs & Kwaliteit), vice-voorzitter Marcia Bongers (Facilitaire Zaken) en voorzitter Han Nielen (Personeel & Organisatie). Michelle Scheltus is als ambtelijk secretaris toegevoegd aan de Bureauraad.

Vergaderschema De Bureauraad komt elke maand bij elkaar en heeft dan een interne vergadering en overleg met de gemandateerde vanuit het College van Bestuur. Er is ingestemd met het statuut en het reglement Bureauraad en er is een huishoudelijk reglement geschreven. De vergaderingen van de Bureauraad zijn openbaar. Via intranet kunnen de medewerkers de agenda inzien. Van elke vergadering wordt een samenvattend verslag gemaakt. Dit verschijnt kort na de vergadering op het intranet.

Studiedag In mei 2009 heeft de Bureauraad een interne studiedag gehad met ondersteuning vanuit de Algemene Onderwijsbond. Aansluitend heeft de Bureauraad

Fotografie Lou Wolfs

zich verantwoorden naar ouders en leerlingen, en de ouders zijn tevreden, zou dat eigenlijk voldoende moeten zijn.” Dat bevestigt ook Van Asseldonk. ”Ook in het voortgezet onderwijs kun je daar heel goed de leerlingen bij betrekken, die hebben vaak een scherp beeld van wat een goede les en een goede leraar is.” Plezier Voor Huub van Blijswijk geldt ook het plezier waarmee kinderen naar school gaan als kwaliteitskenmerk. ”Leren is gemotiveerd en geïnspireerd je talenten ontwikkelen”, definieert de bestuursvoorzitter. ”De relatie tussen leerling en leerkracht is daarbij essentieel”, benadrukt hij nog eens. ”Moet onderwijs leuk zijn? Die vraag duikt nog wel eens op. Men doet er soms schamper over. ‘Wij moesten vroeger toch ook

er landelijke eisen worden gesteld. Het classificeren van leerlingen zit overal in verweven. Maar er is geen goed systeem dat aan alle kinderen recht doet. Een leerling kan met examenresultaten komen die onder het gemiddelde liggen. Dat valt misschien dan tegen. Terwijl je als school misschien wel meer uit die leerling hebt gehaald dan eerder voor mogelijk werd gehouden. Een topprestatie voor school en leerling die niet zichtbaar wordt in het examenresultaat. Dat is jammer.” Burgerschap Daarbij is het ook nog maar de vraag welke prestaties worden gemeten. Taalen rekenonderwijs staat weer volop in de belangstelling. Lucas Onderwijs kiest in het strategisch beleid nadrukkelijk voor het uitgangspunt dat leerlingen na de school de maatschappij in gaan als

_____ ‘Leren is gemotiveerd en geïnspireerd je talenten ontwikkelen’ _____ gewoon...’ zegt men dan. Maar vroeger had je ook veel meer afvallers. De motivatie om te leren komt voort uit plezier in leren. Een kind moet zich lekker in zijn vel voelen op school. Weten dat hij of zij er toe doet en gewaardeerd wordt, dat geeft vleugels.” Lat te hoog Van Blijswijk benoemt ook dat hard werken en successen behalen, nodig is voor kinderen. Het levert kinderen een goed gevoel op. ”Je moet echter wel doelen stellen die haalbaar zijn, zodat een kind tevreden kan vaststellen dat ‘ie dat toch maar mooi heeft volbracht. Als de lat te hoog gelegd wordt, bijvoorbeeld door bepaalde toetsen, dan krijgt een kind die succesbeleving niet. Als de slotsom van de schooltijd een opsomming is van wat een kind niet kan, dan heb je het niet goed gedaan als school.” Desondanks vraagt de samenleving vervolgopleidingen, werkgevers - om feitelijke resultaten met een landelijke norm. Van Asseldonk: ”Ik snap wel dat

zelfredzame, verantwoordelijke en kansrijke burgers. Een kwaliteitskant van het onderwijs waarvoor nog geen objectieve meetlat is. ”Anderhalf jaar geleden is vastgelegd in de wet dat burgerschap op scholen een onderwerp moet zijn”, vertelt Hein van Asseldonk. ”De onderwijsinspectie ziet er op toe dat burgerschap een plek binnen het curriculum krijgt, maar het is natuurlijk lastig in een cijfer te vatten. Je kunt vaststellen dat scholen eraan werken, en hoeveel tijd ze aan burgerschap besteden, maar of ze het goed doen, meet je dan niet.” Van Blijswijk: ”Wij hebben ons bij het opstellen van het strategisch beleid afgevraagd: ‘Doen we de goede dingen? Doen we die dingen goed?’ Het strategisch beleidsplan is één van de belangrijke opbrengsten van 2009. Daarmee hebben we een duidelijke richtlijn. Steeds als we iets oppakken, kijken we of het past binnen het strategisch beleid. Het werkt echt als stip aan de horizon, als richtsnoer voor ons werken.”

een missie en visie opgesteld. Daaruit is in samenspraak met het College van Bestuur een beleidsplan ontstaan. Alle medewerkers van het service- en bestuursbureau konden kennismaken met hun vertegenwoordiging in de medezeggenschap tijdens een themalunch. Gespreksonderwerpen In 2009 kwamen onder andere aan de orde de integriteitscode, de gesprekscyclus en de arbeidstijdenregeling. Daarnaast heeft de Bureauraad sterk gepleit voor het houden van een medewerkertevredenheidsonderzoek naar aanleiding

VERSLAG RAAD VAN TOEZICHT De Raad van Toezicht heeft onder meer tot taak om toezicht te houden op het bestuur van de stichting, de besluitvorming te toetsen en gevraagd en ongevraagd te adviseren aan het College van Bestuur, één en ander conform statuten en reglement. Een governance code vormt de leidraad voor bestuur, toezicht en verantwoording. Kernelement hierin is te komen tot een zuivere scheiding tussen toezicht en bestuur en te komen tot een systematiek van maatschappelijke verantwoording naar alle stakeholders (onder andere onderwijsdeelnemers, medewerkers, financiers, samenwerkingspartners). De Raad van Toezicht was in 2009 als volgt samengesteld: • de heer mr. M.A.P. van Haersma Buma (voorzitter) • de heer mr. ing. W.G.J.M. van de Camp • de heer J.P.G. Jörning • mevrouw mr. T.J.T. Raas • de heer drs. E.M.J. Schoenmaker • mevrouw mr. I.Y. Tan • de heer dr. F.J. de Wuffel In het jaarrapport 2008 werd gesproken over het reduceren van het ledenaantal naar vijf in de komende jaren. Dit besluit is voor 2009 aangehouden omdat voor geen van de leden de zittingstermijn afliep. In 2010 zal opnieuw gekeken worden of het aantal leden gelijk moet blijven of zal moeten afnemen. De Raad van Toezicht heeft in 2009 vastgesteld hoe het zorgt voor de eigen informatievoorziening. Naast de gegevens die zij aangereikt krijgt van het College van Bestuur, zijn er gesprekken geweest met de leden van de BMT’s PO en VO en de directeur van het servicebureau over de prioriteiten die de agenda’s van de diverse geledingen bepalen en de risico’s die daarbij gezien worden. Ook is er een bezoek afgelegd aan de GMR-PO om de afstand tussen de dagelijkse praktijk op de scholen en het toezicht zo kort mogelijk te houden. Tot slot heeft de Raad gebruik gemaakt van de mogelijkheid tot het ontmoeten van medewerkers van de organisatie tijdens de nieuwjaarsreceptie, de uitreiking van de Guus van Elsenprijs en tijdens openingen van diverse schoolgebouwen gedurende het verslagjaar. In de Code Goed Onderwijsbestuur van de VO-raad staat aangegeven dat toezichthouders minimaal eens per jaar hun eigen functioneren bespreken. De Raad van Toezicht is in 2009, na wisseling in bezetting in 2008, gestart met een nieuwe structurering van de zelfevaluatie. In 2010 zal de zelfevaluatie volgens de nieuwe opzet plaatsvinden. Tevens is een eerste aanzet gegeven tot het opzetten van een Lange Termijn Agenda, met daarin de strategische thema’s die in de Raad van Toezicht besproken worden. De Raad van Toezicht is in 2009 zes keer bijeengekomen. Het betreft vijf reguliere vergaderingen en één bijzondere bijeenkomst, de Koersdag op 13 juni. Bij alle vergaderingen zijn ook de leden van het College van Bestuur, de secretaris en de stichtingscontroller aanwezig. Tijdens de reguliere vergaderingen zijn ondermeer de volgende onderwerpen aan de orde gekomen: • Strategisch Beleidsplan Lucas Onderwijs 2009 – 2013; • resultaten van de inspectie in het PO en VO; • evaluatie van het herontwerp; • actieplan servicebureau (waaronder managementinformatie, de verbijzondering van processen en kwaliteit van de dienstverlening); • integriteitscode; • directiestatuut VO; • rapport van de commissie Don over de vermogenspositie van schoolbesturen;


• vermogenssituatie Lucas; • problematiek declaraties Vervangingsfonds; • Lucas Academie; • Actieplan Leerkracht; • personeel: bezetting, vacatures, enzovoort; • eigendom van schoolgebouwen; • AB-ZHW (afdeling automatisering); • diverse onderwerpen die grote impact hebben binnen verschillende scholen. Tijdens de Koersdag is uitvoerig gesproken met het College van Bestuur over bestuurlijke kwesties en dilemma’s. De publieke opinie inzake de menselijke maat in het onderwijs en grote schoolbesturen, maar ook de maatschappelijke context waarbinnen onderwijs opereert, is aan de orde geweest. Met name is stilgestaan bij de vraag hoe Lucas Onderwijs zich kan en moet opstellen bij deze dilemma’s. De remuneratiecommissie (de heren Van Haersma Buma en Jörning) heeft eind 2009 beoordelingsgesprekken gevoerd met de individuele leden van het College van Bestuur. Tijdens deze gesprekken wordt ook gesproken over de voorgenomen doelen van de individuele leden en in hoeverre deze zijn gerealiseerd. Ook de nieuwe doelen voor het komende jaar worden doorgesproken en vastgesteld. In 2009 is van de vastgestelde vergoeding voor de leden van de Raad van Toezicht een bedrag van € 31.334,- uitgekeerd en € 8.524,- niet opgevraagd. Het College van Bestuur heeft besloten de niet opgevraagde vergoeding ter beschikking te stellen aan de Opperd, een ZMOK-school in Rijswijk. Het bedrag zal worden besteed aan speelmateriaal en een feest voor de kinderen. Tevens wordt het team in de gelegenheid gesteld om met elkaar iets leuks te ondernemen. Financiële commissie van de Raad van Toezicht De onderwerpen die een financieel karakter hebben, worden voorbereid door de leden van de financiële commissie van de Raad van Toezicht. Deze leden zijn de heren Schoenmaker (voorzitter) en Jörning (lid). Bij deze vergaderingen zijn de voorzitter van het College van Bestuur, de stichtingscontroller en het hoofd van de financiële administratie aanwezig. Bij sommige vergaderingen is de accountant aanwezig. Met de accountant is de Management Letter besproken. Dit is het rapport met bevindingen over de interne organisatie, dat voorafgaand aan de jaarrekening wordt opgesteld. Actiepunten uit dit rapport zijn overgenomen in het actieplan servicebureau. Planningen, uitgevoerde acties en resultaten zijn teruggekoppeld naar de Raad van Toezicht. In de vergadering in juni is het jaarrapport uitvoerig met de accountant besproken. De financiële commissie heeft het jaarrapport met een positief advies voorgelegd aan de Raad van Toezicht en die heeft in haar laatste vergadering voor de zomervakantie het jaarrapport 2008 goedgekeurd. In december zijn de begrotingen 2010 van de scholen en het bureau eerst in de financiële commissie besproken en na positief advies van deze commissie is de door het College van Bestuur vastgestelde begroting, goedgekeurd door de Raad van Toezicht. De uitputting van de begroting 2009 is gedurende het jaar beoordeeld aan de hand van de tussentijdse rapportages, die enkele keren per jaar worden opgesteld en aan de financiële commissie worden verstrekt. Hierin geeft het College van Bestuur een analyse van zowel de realisatie als de prognose van de kosten en opbrengsten, om inzicht te geven in afwijkingen en waar nodig bij te sturen. In 2009 is de financiële commissie vijf keer bijeen geweest.

JAARVERSLAG 2009

J3

Met strategisch beleid de toekomst in

ucas Onderwijs stelt zijn scholen in staat

L

en stimuleert hen het best denkbare onder-

wijs te bieden, opdat iedere leerling zich kan ontwikkelen tot een zelfbewuste, verantwoordelijke en kansrijke burger. Lucas Onderwijs wil dat vormgeven door

Het huidige Lucas Onderwijs maakte tussen 2000 en 2005 een forse groei door. Een bestuurlijke krachtenbundeling geeft scholen meer armslag om de veranderingen in het onderwijs vorm te geven. Om die reden gingen op 1 januari 2000 de Stichting Confessioneel (RK/PC) Voortgezet Onderwijs, de Stichting voor Interconfessioneel Voortgezet Onderwijs voor Rijswijk en Omgeving, de Stichting Sint Stanislascollege en de Lucas Stichting, samen verder onder de naam Stichting Confessioneel Onderwijs Lucas (SCO Lucas). Aan het eind van 2002 traden ook de scholen voor primair onderwijs van de SKON en LIOS toe en begin 2003 die van de PCOV. In 2007 - na de opzet van het herontwerp - koos de SCO Lucas voor een nieuwe naam en een nieuw logo: Lucas Onderwijs. Lucas Onderwijs Lucas Onderwijs is een dynamisch en maatschappelijk betrokken schoolbe-

stuur. Momenteel vallen veertig scholen voor basisonderwijs, zes scholen voor speciaal basisonderwijs, drie expertisecentra en vier scholengroepen voor voortgezet onderwijs met in totaal 26 vestigingen, onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van de stichting. Bestuur en scholen werken aan waardengericht onderwijs, passend in de huidige samenleving. Structuur De organisatie kent een bestuursbureau en een servicebureau. Het bestuursbureau bestaat uit het College van Bestuur, de secretaris van het College van Bestuur, de stichtingscontroller, vier bestuursadviseurs en een secretariaat. Het bestuursbureau is vooral op strategisch niveau actief. Daarnaast is er een servicebureau dat zowel de scholen als het bestuur ondersteunt. Het servicebureau kent de afdelingen Personeel en Organisatie, Financiën en Administratie, Facilitaire Zaken, ICT en Onderwijs en

Kwaliteit en wordt aangestuurd door een directeur. Drie clusterdirecteuren Primair Onderwijs en vier instellingsdirecteuren Voortgezet Onderwijs vormen met het College van Bestuur het bestuur van de stichting. Meerjarenbeleid Het strategisch beleid van de stichting richt zich de komende jaren op vier onderdelen: de maatschappelijke opdracht, maatwerk voor de leerling, onderwijskwaliteit en schoolontwikkeling en de kwaliteit van medewerkers. Binnen deze thema’s zijn ambities geformuleerd en criteria. Wat gaan we doen? Hoe gaan we dat doen? Wanneer zijn we tevreden? Deze vragen vormen de structuur van het plan. Daarbij staat de driehoek leerling-school-omgeving voortdurend centraal. Het College van Bestuur was op 31 december 2009 als volgt samengesteld: • H.W.M. van Blijswijk, voorzitter (portefeuille primair onderwijs en financiën) • H.A.J. van Asseldonk, vice-voorzitter (portefeuille voortgezet onderwijs en centrale organisatie)

Raad van Toezicht

Secretaris

Controller

College van Bestuur

Bestuursadviseurs

Directeur Servicebureau F&A

P&O

ICT

FZ

Cluster Directeur PO 2


Inst. Directeur VO 1




Scholen PO

Scholen PO

Scholen PO

Scholen VO

Scholen VO

Scholen VO

Scholen VO

GMR Primair Onderwijs in 2009

Behandelde thema’s Naast de jaarlijks terugkerende thema’s (jaarverslagen, plannen, begroting en realisatiecijfers) heeft de GMR-PO aandacht besteed aan de evaluatie van het herontwerp van Lucas Onderwijs en het strategisch beleidsplan. De oudergeleding van de GMR-PO heeft unaniem ingestemd met het convenant Elektronisch Leerling Dossier (ELD), en de GMR-PO heeft positief geadviseerd met betrekking tot het financieel beleidskader voor 2010. Een aantal zaken is verschoven naar 2010, zoals het managementstatuut PO. Werkwijze GMR-PO sinds 2008 In september 2008 is de GMR-PO overgegaan naar een nieuwe werkwijze. De belangrijkste reden daarvoor was dat het zeer lastig is om zes tot acht keer per jaar samen te komen met vijftig tot honderd leden. De structuur kent sinds 2008 een driedeling met themagroepen, een Algemene Leden Vergadering en een Dagelijks Bestuur.

meenschap; scheidt door ontwikkeling, aandacht voor kwaliteit, goede zorg voor de medewerkers en solidariteit met kansarmen; • in actief partnerschap met de maatschappelijke omgeving; • met ruimte voor diversiteit van de scholen.

Jaaroverzicht 2008-2009

GMR Voortgezet Onderwijs Samenstelling GMR-VO Na het herontwerp wijzigde de samenstelling van de leden en het ledental. Per instelling kunnen vier leden plaatsnemen in de GMR. Het totaal aantal leden bedraagt dan zestien leden, daarvan zijn er acht personeelsleden en acht vertegenwoordigers van de ouders en leerlingen. Het aantal leden bedroeg echter tien, acht personeelsleden en een vertegenwoordiger van de ouders en een vertegenwoordigster van de leerlingen.

O&K


Vergaderingen Het Dagelijks Bestuur (DB) van de GMR-PO is in 2009 zeven keer bijeen gekomen. Naast deze DB-vergaderingen zijn er in 2009 ook twee Algemene Leden Vergaderingen geweest. Bij alle vergaderingen was de voorzitter van het College van Bestuur aanwezig, als ook één van de clusterdirecteuren. Alle vergaderingen vonden plaats op de Saffierhorst.

de traditie van de christelijke geloofsge-

Inhoud van de GMR-vergaderingen Er zijn vijf reguliere GMR-vergaderingen geweest, met daaropvolgend overleg met het College van Bestuur van Lucas Onderwijs. Dit jaar was het convenant Leerkracht en de uitvoering ervan een terugkerend onderwerp. Het ontstaan van de vier instellingen leidde tot de vraag hoe de medezeggenschap op school- of locatieniveau geregeld diende te worden. Over de oprichting van deelraden is uitvoerig van gedachten gewisseld. Dit heeft nog niet tot concrete afspraken geleid. In de vergaderingen van de GMR kwamen de volgende onderwerpen aan de orde: het strategisch beleidsplan, de kaderregelingen, de vacatiegelden, de klokkenluidersregeling, het professioneel statuut, het individuele trekkingsrecht, de werkdruk, de schoolboeken en de borg daarvoor, de functiemix en natuurlijk de begroting, jaar rekening en het formatieplan.

College van Bestuur

Secretariaat

• vanuit waarden, in oorsprong ontleend aan

• aan aantrekkelijk onderwijs dat zich onder-

Organogram Stichting Lucas Onderwijs

College van Bestuur

samen te werken:

MISSIE

Lucas Onderwijs is één van de grotere schoolbesturen van Nederland. Met de zorg voor ruim 30.000 leerlingen in de handen van bijna 3800 medewerkers, is een stevige organisatie nodig. Na een reorganisatie tussen 2005 en 2008, stelde het bestuur een strategisch beleidsplan op voor de jaren 2009-2013.

Themagroepen Alle leden van de GMR-PO nemen deel in een themagroep. De themagroepen bereiden samen alle stukken voor de vergadering van het Dagelijks Bestuur voor en geven daar waar nodig advies aan het DB. Algemene Leden Vergadering Alle scholen kiezen uit hun midden twee vertegenwoordigers - een ouder en een personeelslid - die lid zijn van de GMRPO. De Algemene Leden Vergadering komt twee keer per jaar bijeen om de voortgang van het DB te horen en om inhoudelijke thema’s te bespreken.

Financiële commissie In dit cursusjaar zijn er twee bijeenkomsten geweest met de financiële commissie van de GMR bestaande uit: Nelly Huizenga, Ton van Spronsen en Meindert de Schiffart, de stichtingscontroller Ben de Wilde en hoofd Financiën Erik Markus. Deze vergaderingen over de jaarrekening en het jaarrapport werden door allen als zeer waardevol ervaren. Het verhaal achter de cijfers werd op bekwame wijze uit de doeken gedaan en onze vragen werden op een open wijze beantwoord. Studiedag Voor de zesde keer in het bestaan van de GMR, is er een geslaagde gezamenlijke studiedag georganiseerd. Het programma bestond uit een lezing door Martin Kircz over de functiemix, daarna een rondleiding in het Mauritshuis en tot slot een afsluitend diner. De website van de GMR is nu in orde en wordt bijgehouden door Margreet Pander. Verder zijn dit jaar de activiteiten in de VOC3L voortgezet. Het overleg met de centrales is geïntensiveerd. Financiën Ook dit jaar beschikte de GMR-VO over een eigen budget voor de schooloverstijgende onkosten. Het budget is besteed aan de doelen waarvoor het is bestemd: de (P)GMR vergaderingen en de voorbereiding daarvan; de studiedag GMR en de onkosten deelname aan de VOC3L. Ook dit jaar heeft de GMR-VO een overschot op het budget.

Dagelijks Bestuur Uit het midden van alle GMR-PO leden worden een voorzitter, een secretaris en penningmeester gekozen die zitting hebben in het Dagelijks Bestuur van de GMR-PO. Daarnaast kiezen leden van de themagroepen uit hun midden trekkers en co-trekkers, die ook deelnemen in het Dagelijks Bestuur. Het DB komt elke zes weken samen om alle bovenschoolse zaken te bespreken die binnen Lucas Onderwijs spelen. Na ruim een jaar werken en vergaderen in deze nieuwe structuur, zijn de bevindingen erg positief. Tijdens de Algemene Leden Vergadering van februari 2009 heeft Robbert Melgers aangegeven te willen stoppen als secretaris van het DB. Zijn functie is aan het begin van het schooljaar 2009-2010 overgenomen door Michiel Auerbach.


JAARVERSLAG 2009

J4

In Memoriam 2009 Op dinsdag 13 januari overleed Theo Etman op 58-jarige leeftijd na een lange periode van ziekte. Theo heeft tot november 2005 bij Lucas Onderwijs gewerkt als beleidsmedewerker Onderwijs en Kwaliteit. Als

Burgerschap centraal op Hofstad Heldring

coördinator WSNS/Samenwerkingsverband 3501 zette hij zich met de hem kenmerkende bevlogenheid, kennis en inzicht in voor de kinderen die op extra zorg zijn aangewezen. In 2005 verhuisde hij naar Zutphen om dichterbij zijn dochter en kleinkinderen te zijn. Theo kon de moeilijke dingen simpel maken en wilde altijd ‘morgen weer beter zijn dan vandaag’. Bovenal was Theo een aimabel mens en een vakkundig collega.

Hofstad Heldring was 11 november 2009 het decor van een landelijke conferentie over burgerschap en mensenrechteneducatie, georganiseerd door het SLO, het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. Voor Hofstad Heldring was het de erkenning van de voortrekkersrol die de Haagse school al enkele jaren vervult op het gebied van burgerschapseducatie.

Martijn Smits, leerling van de ISW-locatie Irenestraat, overleed plotseling op vrijdag 23 januari op vijftienjarige leeftijd. Martijn was examenleerling van het vmbo-TL. Martijn was ongeveer anderhalve week ziek, waarna hij aan de gevolgen van suikerziekte is overleden. Hij had het erg naar zijn zin op school en was een vrolijke leerling.

Jan van Oeveren overleed op zaterdag 31 januari op 57-jarige leeftijd na een korte periode van ziekte. Jan werkte als technisch onderwijsassistent op het Stanislascollege, locatie Reinier de Graafpad. Hij was een

De Haagse school houdt zich al enkele jaren actief bezig met burgerschapsonderwijs. De school scoorde twee keer het hoogst bij een landelijke meting van burgerschapscompetenties bij leerlingen en is al erg ver met de invoering van de in 2011 verplichte maatschappelijke stage. Adjunct-directeur Peter Lomans en zijn collega Immy Andela geven overal in het land workshops over het onderwerp en de school is erg actief in de Alliantie Scholenpanels Burgerschap, waar wordt gekeken hoe de maatschappelijke stage en het burgerschapsonderwijs in het curriculum kunnen worden ingebed.

betrouwbare collega, een stille kracht, altijd aanwezig. De leerlingen zullen meneer Jan herinneren als degene die meehielp bij de practicalessen. Jan vond de aandacht voor de kinderen belangrijk.

Kinderrechten Een nieuw element tijdens de conferentie was de mensenrechteneducatie. ”Je zou denken dat leerlingen in Nederland heel goed weten wat

hun rechten zijn”, zegt Lomans. ”Maar dat valt tegen. Het schijnt dat binnen de EU Nederlandse schoolkinderen het minst op de hoogte zijn van kinderrechten. Blijkbaar heeft het in ons eigen onderwijs wat weinig aandacht gekregen.” Tijdens de conferentie werden de aanwezigen uitgedaagd mensenrechteneducatie in te bedden in het onderwijs en mogelijk te koppelen aan maatschappelijke stages, om zo de achterstand in te halen.

Op zaterdag 31 januari overleed Sophia ter Horst Kraaij op 57-jarige leeftijd. Sophia was remedial teacher op basisschool de Trampoline, waar zij een zeer gewaardeerd teamlid was. Zij was al langere tijd ziek, maar werkte desondanks tot de kerstvakantie op school. Sophia heeft lang tegen haar ziekte gevochten maar uiteindelijk kon zij de strijd niet winnen. Sophia was zeer positief, betrokken en bevlogen.

Ben Hendriks, docent economie op het ISW, locatie Gasthuislaan overleed op 52-jarige leeftijd. Ben werkte pas twee maanden bij de school. Ben had veel humor. De leerlingen die in deze korte tijd les van hem hadden gekregen, liepen met hem weg. Ben kwam uit het bedrijfsleven het onderwijs in en bracht een andere kijk op het docentschap in de school.

Op dinsdag 10 februari is Louky van Heijningen-Hassing op 64-jarige leeftijd na een langdurig ziekbed overleden. Louky was een bevlogen leerkracht met een ongekende dosis energie en doorzettingsvermogen. Naast haar werkzaamheden op de Oase als leerkracht zat Louky in verschillende werkgroepen. Zij was de vaste dirigent van het Oasekoor. De

De school krijgt een plekje in de wijk Steeds vaker nemen scholen een maatschappelijke taak op zich. Buurtbewoners worden betrokken bij activiteiten in de school of scholieren trekken de wijk in. En steeds meer basisscholen worden een brede buurtschool. De locatie Krakeelpolderweg van het Stanislascollege in Delft neemt de betrekkingen met de wijk zeer serieus. De school participeert sinds vorig jaar in het wijkcoördinatieteam, samen met de afdeling Welzijn van de gemeente, ouderenzorg, politie en justitie. ”Voor de sociale cohesie in de wijk is de school een heel belangrijke factor”, zegt directeur Henrique Dekkers. ”We doen een fietsenproject voor de kerk en hebben rollators in onder-

houd. Bovendien vinden onze muziek- en dramalessen in het buurthuis plaats, zodat ook daar meer levendigheid ontstaat. Ook hebben leerlingen onlangs een grote buurtbarbecue met kinderspelen georganiseerd, op ons schoolplein. Wij kennen de buurt nog niet en de buurt kent ons nog niet. Dit was een prachtig middel om kennis te maken. In de toekomst willen we ontwerpen maken voor publieke ruimten in de wijk en bezoekjes aan ouderen afleggen.”

Bij het Haagse Diamant College is bewust gekozen voor een multifunctionele opzet van het in het afgelopen jaar in gebruik genomen, nieuwe schoolgebouw. ”De gemeente, Lucas Onderwijs en enkele woningcorporaties hebben geld in ons gebouw gestopt zodat we er een maatschappelijke meerwaarde aan kunnen geven”, zegt directeur Sean Clancy. Dat heeft geresulteerd in een restaurant en een theater in de school. Onderzoek had eerder uitgewezen dat de behoeften van de buurtbewoners daar lagen. Het restaurant fungeert ook als docentenkamer en het theater is de aula voor de leerlingen. In het restaurant, beheerd door een extern bedrijf, kunnen bewoners tweemaal per week komen eten en een praatje maken. ”Dat is om vereenzaming te voorkomen”, zegt Clancy. ”Het restaurant is eind december geopend en loopt als een trein. Het theater kent nog wat aanloopproblemen. Maar het leuke is dat mensen uit andere buurten het ook al weten te vinden. De basisscholen in de omgeving gebruiken het voor de eindejaarsmusical van groep 8.”

laatste jaren, nadat haar ziekte weer de kop was opgestoken, was zij als vrijwilliger verantwoordelijk voor de leerlingen met extra werk.

Na een langdurige strijd om haar ziekte te overwinnen overleed op donderdag 19 februari op 59-jarige leeftijd Luus Lorsheijd. Luus was een zeer gewaardeerde leerkracht op de Paschalisschool, een geweldige moeder en echtgenote. Tijdens haar ziekte bleef ze geïnteresseerd in iedereen om haar heen en niet in de laatste plaats in het reilen en zeilen op haar Paschalisschool. Altijd met de voor haar zo kenmerkende lach. Ze was een juf in hart en nieren, betrokken bij de kinderen in haar klas en de school.

Iris Rog, leerlinge van basisschool de Schakel, overleed op maandag 11 mei op 12-jarige leeftijd aan de gevolgen van een hersentumor. Toen Iris in groep vijf zat, werd de tumor ontdekt. Ruim drie jaar heeft Iris vol goede moed en hoop gevochten tegen haar ziekte. Uiteindelijk kon zij de strijd niet winnen. In die jaren kwam zij, met tussenpozen thuis, wel naar school. Iris had ook de gewoonte elke dag even te kijken of het met haar moeder, die op deze school werkt, goed ging. Tijdens het carnavalsfeest in 2009 kwam zij als lieveheersbeestje meefeesten. Iris hield van vlinders en was altijd gezellig, vrolijk en vriendelijk.


Krachtige school Basisschool de Toermalijn in Den Haag heeft de ambitie geformuleerd om in de toekomst ‘een krachtige school te zijn voor de hele wijk’. De school heeft al een verplichte verlengde schooldag en werkt samen met de voor- en naschoolse opvang. ”Vanuit die basis proberen we ons te ontwikkelen tot een brede buurtschool”, vertelt directeur Gerard Paardekooper. ”Een school die samen met andere instanties onder één dak, de kinderen van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat een continu aanbod geeft, waaronder uiteraard onderwijs, vanuit één pedagogische visie.”

Piet van de Laar overleed op vrijdagmiddag 12 juni, op 63-jarige leeftijd. Piet werkte sinds 1989 als conciërge op SBO Meander, voorheen de Rozenvoordeschool. Piet was vanaf 2004 met ziekteverlof. In dat jaar won hij de Guus van Elsenprijs voor zijn inzet, betrokkenheid en humor.

Lysette van Velzen, remedial teacher en rugzakbegeleidster op de Paradijsvogel overleed op dinsdag 2 september op 51-jarige leeftijd. Lysette bezocht het ziekenhuis omdat zij zich niet goed voelde. Tijdens het

Leerlingen Corbulo een dag in gemeenteraad Het Corbulo College kijkt weer met trots terug op de jaarlijkse jongerengemeenteraad van de gemeente Leidschendam-Voorburg op 2 februari 2009.

onderzoek werd Lysette onwel. Ze overleed heel plotseling aan de gevolgen van een longembolie. Lysette was een warme persoonlijkheid die er altijd voor de kinderen was. Ze was ondernemend, vrolijk, positief ingesteld en stond altijd voor iedereen klaar. Ze was een zeer geliefd collega.

Na een dappere strijd overleed op 25 december Inge van Velzen, leerlinge van het Stanislascollege, locatie Krakeelpolderweg. Inge is vijftien jaar geworden. Inge wilde niets liever dan naar dezelfde school gaan als haar zus. Na een aantal aanpassingen was dit mogelijk. De disco’s op school waren een hoogtepunt voor haar. Toen duidelijk werd dat Inge niet alle lessen meer kon volgen, paste de school het programma aan zodat Inge thuis verder kon werken. Inge probeerde zoveel mogelijk op school aanwezig te zijn. School was genieten voor haar!

Vijf leerlingen van de school - Yousra Ben Dahman, Denise Kromoredjo, Zakaria Abgar, Randy Soemai en Noura Rahouani - namen zitting in de raad tijdens deze vijfde versie van het politieke evenement. ”Dit is een mooie manier om te laten zien dat het vmbo een gelijkwaardige keuze is voor havo/vwo”, vertelt directeur Geert-Jan Snijders. ”Onze leerlingen houden van debatteren, pakken even vaak de interruptiemicrofoon als de andere leerlingen en brengen prima ideeën in.” Debatteren Tijdens de jongerengemeenteraad nemen leerlingen van scholen in de gemeente voor één dag de touwtjes in handen. 35 kinderen doen er aan mee, waarvan vijf vmbo-leerlingen van het Corbulo College. Ze worden de hele dag begeleid door fractieleden. Met kleuren maken de jonge politieke talenten deel uit van fracties. De gemeente stelt die dag 10.000

euro beschikbaar voor de uitvoering van een project. Alle fracties dienen een project in en vervolgens debatteren de leerlingen tot er een keuze wordt gemaakt. Die beslissing wordt diezelfde avond in de echte gemeenteraad direct bekrachtigd. ”Dit is goed voor onze leerlingen.

_____ ‘Een mooie manier om te laten zien dat het vmbo een gelijkwaardige keuze is voor havo/vwo’ _____ Daar worden ze mondig van”, aldus Snijders. ”Maar het is ook goed voor het imago van het vmbo.Voor de gemeenteraadsleden is het een eye opener, dat onze leerlingen zich zo sterk weren in het debat.”

JAARVERSLAG 2009

J5

Ouderbetrokkenheid neemt toe Basisscholen doen veel om de ouders binnen de vier muren van de school te krijgen. Zo raken ze meer betrokken bij het reilen en zeilen van de school en het onderwijs aan hun kinderen. Een van de methodes om ouders te ‘lokken’ is een cursus voor ze te organiseren. Dat vergroot de betrokkenheid én de bereidheid om bijvoorbeeld zitting te nemen in de medezeggenschapsraad of oudercommissie. ’t Palet organiseerde een computercursus voor de ouders. Ouders zien meteen hoe hun kind een werkstuk maakt op de pc en ze kunnen erbij helpen. Ook de Vuurvlinder trekt ouders met een cursus de school in. Daar werd gestart met een oudercursus Nederlandse taal. De vraag is inmiddels zo groot dat er nu vijf van deze laagdrempelige cursussen lopen. Kijkje in de keuken Basisschool de Driemaster hanteert een andere methodiek. De school geeft ouders een ‘kijkje in de keuken’ om de betrokkenheid te vergroten. Vorig jaar konden ouders voor het eerst een les Leefstijl (sociaal-emotionele ontwikke-

ling) bijwonen. Directeur Patty Roos wil de mogelijkheid uitbreiden naar andere lessen. ”We zetten gewoon vier stoeltjes achter in het lokaal waar ouders kunnen gaan zitten en kijken wat er in de klas van hun kind gebeurt. De meesten hebben daar geen idee van, maar ze willen het wel graag weten.”

_____ ‘We zetten gewoon vier stoeltjes achter in het lokaal waar ouders kunnen gaan zitten en kijken wat er in de klas van hun kind gebeurt’ _____ Daarnaast loopt in de kleutergroep het project Ouders mee in VVE. Volgens de directeur heeft het een wisselwerking: ”Voor ouders is het een eye opener om te

zien hoe er les gegeven wordt. Aan de andere kant kunnen wij ze stimuleren om thuis met hun kind woordjes te oefenen of met hen naar de bibliotheek te gaan. Het vergroot de betrokkenheid enorm.” Om het contact met de ouders te versterken, brengen de leerkrachten hun leerlingen tweemaal per week naar buiten aan het einde van de lessen, zodat de ouders op het schoolplein een praatje kunnen maken. Ook Patty Roos zelf is voor schooltijd altijd in de hal aanspreekbaar. ”Het houdt de drempel laag”, zegt ze. ”Ouders praten buiten de school toch net even gemakkelijker met een docent. En het voordeel voor ons is dat we de ouders kennen als er echt iets aan de hand is.” Ouderprotocol Op de scholen voor speciaal onderwijs is ouderbetrokkenheid nogal eens een lastig punt. De kinderen komen meestal van ver en worden met speciaal vervoer afgeleverd op school. Een praatje van een ouder met een docent of schooldirecteur over hoe het met hun kind gaat, is er dan niet bij. SBO de Vliethorst heeft vorig jaar een speciaal ouderprotocol opgezet, waardoor de opkomst op de ouderavonden nu negentig procent is. Ouders die zich

e maatschappelijke opdracht van

D

de school vereist betekenisvolle

relaties met de ouders, de omgeving

STRATEGISCH BELEID

Scholen in zowel het primair als het voortgezet onderwijs hebben afgelopen jaar veel gedaan om de ouderbetrokkenheid en -participatie te vergroten. De methodieken variëren, maar resultaat wordt vrijwel overal geboekt.

De maatschappelijke opdracht

van de school én van de leerling, en met partners in het leer- of zorgtraject. Het ontwikkelproces van de leerling staat centraal. Lucas Onderwijs wil kinderen en jongvolwassenen optimaal voorbereiden op hun rol in de maatschappij. Zelfredzaam, verantwoordelijk en kansrijk zijn hierbij belangrijke begrippen.

niet aanmelden of niet komen, worden – soms nog dezelfde avond – gebeld. Verder is er, samen met de ouders, op de Vliethorst een groot circusproject georganiseerd waar kinderen hun talenten konden laten zien. Ook door de ouders meer te betrekken bij het ontwikkelingsperspectief van hun kind, is de betrokkenheid vergroot, aldus directeur Erik Smulders. Ouders voor ouders Het Stanislascollege in Pijnacker kent een hele actieve ouderraad, die onder het

motto ‘Ouders voor ouders’ regelmatig workshops organiseert over bijvoorbeeld omgaan met geld, alcoholgebruik of puberteit. Directeur Swen Zuiderwijk geeft aan een hele open relatie te hebben met de ouders van de ouderraad en medezeggenschapsraad. ”Het is een wisselwerking. De ouders willen bijvoorbeeld heel graag meedenken en –praten over het locatiejaarplan. En als ik hen betrek bij de school, voelen zij zich ook meer betrokken bij de school. Dat kan alleen maar goed zijn.”

Kinderen leren verantwoording te nemen Vervelende, moeilijke kinderen in de klas zijn van alle tijden. ”Misschien zijn de kinderen tegenwoordig wat anders, maar ik denk ook dat we nu meer op gedragsproblematiek letten dan vroeger”, zegt Addie Goudzwaard, directeur van de Carolusschool in Den Haag.


En ook de benadering van de kinderen is anders. Goudzwaard: ”Vroeger was het: ‘Koppen dicht en werken’. Tegenwoordig probeer je veel meer samen met het kind tot een oplossing te komen. We werken meer vanuit hun eigen verantwoordelijkheid.” De Carolusschool heeft, net als basisschool Onze Wereld, de methode WinWin ingevoerd, als onderdeel van de sociaal-emotionele vorming. WinWin omschrijft de gedragingen van kinderen, hun mogelijke acties en oplossingen. Door deze punten goed vast te leggen, kunnen alle leerkrachten ze herkennen en één lijn volgen richting de kinderen. Die weten zo altijd waar ze aan toe zijn en welke

gedragingen wel en welke niet worden getolereerd. Goudzwaard: ”Het gaat niet altijd om grote dingen. Bijvoorbeeld een kind dat constant, zonder dat het nodig is, zijn bank uit loopt. Of tijdens de uitleg met z’n potlood zit te tikken. Hoe kun je dat nu oplossen zonder dat je vervelend of boos moet worden?” Eigen verantwoordelijkheid ”We merkten dat de ene leerkracht veel sneller een zorgleerling signaleerde dan de andere”, vertelt Ellie de Beer, specialist onderwijs, kwaliteit en zorg op Onze Wereld. ”Als iedereen WinWin in de vingers heeft, wordt dat wat meer op elkaar afgestemd. Dan heeft elke leer-

Samenwerken met het bedrijfsleven De Interconfessionele Scholengroep Westland (ISW) heeft al jaren een uitstekende relatie met het bedrijfsleven in de omgeving. ”Soms praten we er over of dat heel gewoon is, maar het is natuurlijk bijzonder”, zegt Martin Wolf, locatiedirecteur van ISW-Lage Woerd. De scholen van ISW, zowel vmbo als praktijkonderwijs, hebben convenanten afgesloten met veel bedrijfstakken in het Westland, waardoor er ook in deze economisch zware tijden voldoende stageplekken beschikbaar zijn. ”Het is zelfs zo goed geregeld dat wij bijvoorbeeld bij één van onze convenantpartners onze leerlingenlijsten kunnen inleveren. Die gaan een avond bij elkaar zitten en twee dagen later heeft iedereen een stageplek”, zegt Johan Lievaart, locatiedirecteur van de Hoge Woerd. ”Als je dat als school allemaal zelf zou moeten organiseren, was dat a hell of a job geworden.” Middenstand Niet alleen in de sector Techniek – van oudsher toch het zwaartepunt in het kassengebied – zijn convenanten afgesloten. De sector Economie werkt sinds vorig jaar nauw samen met de middenstand. Leerlingen kun-

nen langdurig stage lopen bij de winkeliers in winkelcentrum De Tuinen in Naaldwijk. Lievaart: ”Het is helemaal geïntegreerd in het onderwijsprogramma. De stages zijn gericht op de verkoop. Normaal zouden we dat hier binnen de school doen, maar nu kan het op locatie, begeleid door leermeesters.” Ook de sector Zorg en Welzijn is bezig convenanten af te sluiten.

_____ ‘Ze moeten kunnen zien, voelen, ruiken’ _____ Volgens Wolf is het voor de leerlingen zeer motiverend om dergelijke stages te kunnen lopen. ”Ze moeten kunnen zien, voelen, ruiken”, zegt hij. ”Als het te abstract is, praat je over hun hoofden heen. Nu kunnen de leerlingen het zelf ervaren en maken ze een veel gemotiveerder keuze voor hun vervolgonderwijs. Leerlingen in het vmbo en het praktijkonderwijs worden toch vaak afgerekend op hun beperkingen. Door ze te laten zien en doen wat ze wel goed kunnen, worden ze veel zelfverzekerder.”


kracht dezelfde basis als hij bij de intern begeleider komt om een probleem te bespreken. We zijn hiermee begonnen omdat we het belangrijk vinden dat kinderen eigen verantwoordelijkheid nemen in hun gedrag. Ze moeten zien dat bij alles wat ze doen er een keuze is om het wel of niet te doen.” WinWin gaat er van uit dat je veel ordeverstorend gedrag bij kinderen kunt voorkomen. De Beer: ”In de maatschappij wordt momenteel veel meer aandacht besteed achteraf aan wat er is misgegaan bij jongeren, dan dat er wordt voorkomen. Maar als je bijvoorbeeld coöperatief leren inzet, meervoudige intelligenties en ook nog eens WinWin, dan heb je met z’n allen al heel veel preventief gedaan.” Beide scholen passen de methode pas sinds kort toe. ”Het zal wel een paar jaar duren voor iedereen het in zijn vingers heeft”, zegt De Beer. ”Maar we verwachten er veel van.”

JAARVERSLAG 2009

J6

Huisvesting scholen volop de aandacht De scholen van Lucas Onderwijs timmeren – letterlijk – stevig aan de weg. Afgelopen jaar werden in het voortgezet onderwijs maar liefst vier nieuwe gebouwen opgeleverd. Bovendien werd een flink aantal projecten in het primair en voortgezet onderwijs in gang gezet. Voor de komende jaren staat nog veel meer nieuwbouw op stapel. Gemiddeld gaat er vier tot vijf jaar overheen voordat de gedachte aan een nieuw pand is omgezet in een gebouw van beton, glas, steen en hout. ”Met name de voorbereidingsfase, het overleg met gemeenten, vergt veel tijd en inzet”, vertelt Suzan de Winter, samen met Marlies Sigmond-de Vries projectleider van de afdeling Facilitaire Zaken. ”Daarnaast is er de afstemming met schooldirecties, de besluitvorming en de eeuwige vraag of we het gaan halen met het budget.” Wethouderswissel Dat dit complexe processen zijn waarbij vele belangen samen komen, daarover kan Henk Wanders, directeur van cluster 2, meepraten. Zo doen hij en zijn medewerkers al acht jaar verwoede pogingen een aantal nieuwe gebouwen neer te zetten in bijvoorbeeld de gemeente Leidschendam-Voorburg. ”Van de zes scholen waar we in die gemeente mee bezig zijn, is er precies één gerealiseerd”, vertelt hij. ”De anderen wachten nog steeds op toestemming.” Als oorzaken voor de aanzienlijke vertraging noemt hij onder meer politieke processen zoals een wethouderswissel bij de gemeente, waardoor een geplande fusie tussen twee van zijn scholen – en daarmee nieuwbouw - niet doorging, maar ook het ontbreken van geschikte bouwlocaties. ”Dit kan treurige situaties opleveren voor onze leerlingen. Bij basisschool de Dijsselbloem bijvoorbeeld verkeert het gebouw inmiddels in een

In 2009 gerealiseerd ISW, locatie Hoogeland (nieuwbouw) Stanislascollege, locatie Pijnacker (nieuwbouw) Diamant College (nieuwbouw) Hofstede praktijkschool (nieuwbouw)

Stanislascollege, locatie Krakeelpolderweg (verbouw en uitbreiding) SBO Avontuur (tijdelijke huisvesting ivm nieuwbouw)

dusdanig slechte staat, dat een schroevendraaier dwars door de kozijnen naar binnen gaat.” Brede school De Groen van Prinstererschool in Wanders’ cluster wil graag een brede school worden. Maar om dat te verwezenlijken, is nieuwbouw nodig. Lucas Onderwijs heeft momenteel dertien nieuwbouwprojecten lopen in het primair onderwijs, die allemaal tussen 2012 en 2015 hun beslag moeten krijgen. Eén van de uitgangspunten daarbij is dat – als het om nieuwbouw gaat – iedere school nadenkt over met welke maatschappelijke partners die nieuwbouw wordt gerealiseerd. ”Het is één van de doelstellingen van Lucas Onderwijs om het gebouw maatschappelijk zo breed mogelijk inzetbaar te maken”, zegt Marlies Sigmond-de Vries. ”De afgelopen jaren is wel gezocht naar de mogelijkheid om bijvoorbeeld kinderopvang in de school te huisvesten. Maar de combinatie van meer zorgfuncties binnen één gebouw, dat is pas van de laatste tijd. ”Bij de ontwikkeling van een nieuwe school geven wij de schooldirectie de opdracht mee om te zoeken naar maatschappelijke partners.” Leerlingprognoses Het plannen van nieuwbouw is niet altijd makkelijk. Gemeenten beschikken wel over leerlingprognoses, maar soms is er meer toestroom dan verwacht. Basisschool de Fontein in de Haagse vinex-

Fotografie Ferrie de Graaf

wijk Wateringse Veld bijvoorbeeld kampt al sinds de bouw met ruimtegebrek. In de dertien jaar van haar bestaan heeft de school twaalf verschillende dependances gehad. Gehoopt werd dat de 1100 leerlingen tellende school afgelopen jaar een permanent tweede gebouw in gebruik zou kunnen nemen. Door het uitblijven van nieuwbouw voor een bestaande school op de beoogde locatie is dat nog steeds niet gelukt. ”We rijden al drie jaar met bussen op en neer naar een dependance. Dit jaar doen we dat elke dag met vier bussen met driehonderd leerlingen”, zegt directeur Frank Krisman. ”Dat heeft veel impact op gezinnen, leerkrachten, conciërges, op alles. En het is weggegooid geld. Busvervoer kost de gemeente Den Haag

Werk in uitvoering en ideeën in wording Primair onderwijs Carolusschool (verbouwing) Jeroen (uitbreiding) Liduina (verbouwing) Melodie (nieuwbouw) Opperd (nieuwbouw) Regenboog (uitbreiding) J.H. Snijdersschool (uitbreiding/nieuwbouw) Toermalijn (nieuwbouw) Triangel (verbouwing) Dijsselbloem (nieuwbouw) Emmaus Groen van Prinsterer (nieuwbouw) Grote Beer (uitbreiding) Krullevaar (uitbreiding naar bestaand pand) Lichtbaken (uitbreiding) Oase (nieuwbouw)

Trampoline (nieuwbouw) Het Avontuur (nieuwbouw) Balans (uitbreiding) De Bras (uitbreiding naar bestaand pand) Fontein (uitbreiding) Bernardusschool (nieuwbouw) ‘t Kraaienest (nieuwbouw) De Paradijsvogel (uitbreiding) Shalomschool (nieuwbouw) Vuurvlinder (nieuwbouw) Voortgezet onderwijs Hofstad Heldring/Populier gymlokalen (uitbreiding) Hofstad Lyceum (uitbreiding) Zandvlietcollege (nieuwbouw) College St. Paul (nieuwbouw)

handenvol geld. Het knelt aan alle kanten en we zien uit naar de dag dat het voorbij is.” Mediatheek Tijden veranderen, en het onderwijs verandert mee. Nieuwe vormen van onderwijs stellen nieuwe eisen aan de schoolgebouwen. Voor nieuw- of verbouw wordt goed nagedacht over de structuur van een gebouw, om die te laten passen bij de onderwijsvorm. Een brede school, een beschermde leeromgeving voor vmbo of het scheiden van onder- en bovenbouw op havo en vwo bijvoorbeeld. Het Hofstad Lyceum startte vorig jaar met uitbreiding van de school. Het lyceum was na een grote brand in 1998 al bijna compleet opnieuw opgetrokken. Directeur Joke Hengefeld: ”Bij de herbouw is destijds al rekening gehouden met de tweede fase en het studiehuis.We beschikten dus al over een centrale mediatheek en wat grote ruimtes. Over het onderwijskundig concept hoefde niet opnieuw te worden nagedacht. Maar bij de aanbouw zijn wel knelpunten aangepakt. Zo worden de gangen verbreed om de leerlingenstromen in de hand te houden. En komen er twee grote mediatheken bij, omdat we gemerkt hebben dat die een enorm belangrijke functie in de school hebben gekregen. Het zijn echt studieplekken geworden.” Naschoolse opvang Met de komst van meer brede scholen

Praktische sectororiëntatie helpt bij het maken van keuze In het vmbo moeten de leerlingen aan het eind van de tweede klas de richting kiezen die ze in de bovenbouw willen volgen: techniek, zorg en welzijn of economie. Op de Interconfessionele Scholengroep Westland (ISW) wordt getracht dat proces zo goed mogelijk te begeleiden, om het kiezen van een verkeerde richting te voorkomen. ”We hadden een zorgvuldig proces, maar het ontbrak de leerlingen nogal eens aan praktische ervaring”, zegt directeur Johan Lievaart van ISW Hoge Woerd, waar de bovenbouw van het vmbo is gevestigd. ”Ze waren vooral in hun eigen gebouw bezig zich te oriënteren. Na een serie gesprekken maakte een leerling dan een proefkeuze.” Vlak voor de open dag van de Hoge Woerd kwamen de onderbouwleerlingen nog een dagdeel langs en kregen voorlichting en praktijkuitleg. Dat, in combinatie met de open dag, was de basis voor hun beroepskeuze. Bij ISW vond men dat het allemaal tekortschoot, vooral omdat nog te veel leerlingen uiteindelijk een verkeerde keuze maakten. En switchen van richting is niet altijd mogelijk.

Lievaart: ”De leerlingen hadden gewoon te weinig ervaring. Een goede keuze kan je niet maken aan de hand van een boekje. Ze moeten proeven, ruiken en snuffelen. Je weet pas of iets leuk is als je het doet.” Om de richtingkeuze gefundeerder te maken, is ISW vorig jaar begonnen met de praktische sectororiëntatie. De onderbouwleerlingen starten er aan het begin van de tweede klas mee. In periodes van steeds twee weken lopen ze stage op de Hoge Woerd, onder leiding van vakdocenten van de bovenbouw. Bert van Straten, directeur van de ISW-locatie Irenestraat: ”Eerst op basis van hun eigen voorkeuren, maar ook nog een keer op basis van de keuze die wij voor hen maken. Wij vinden een brede praktische oriëntatie belangrijk. Als de ervaring in een andere sector je minder aanstaat, bevestigt dat je eigen keuze. En soms vinden ze iets anders onverwacht leuk.” Na de stageweken volgt nog een verdiepingsmodule, op basis van een voorlopige sectorkeuze.Volgens Van Straten werkt het hele proces goed. “De keuze die de leerlingen maken is nu veel dieper en hóórt ook echt bij henzelf. Na een eerste succesvol jaar gaan we er zeker mee door.”


en de voortschrijdende techniek zal zowel in het basis- als voortgezet onderwijs een en ander veranderen. Gerard Bezemer, hoofd afdeling Facilitaire Zaken: ”Het streven is dat een docent flexibeler wordt in het gebruik van zijn lokaal. Na lesuren zou het ook voor iets anders gebruikt kunnen worden. Nu zit een leerkracht vaak in zijn eentje in dat hele grote lokaal het huiswerk na te kijken. Dat kan hij ook op een ander plekje doen, zodat het lokaal beschikbaar komt voor bijvoorbeeld naschoolse opvang. Schoolgebouwen zouden zo veel flexibeler en efficiënter ingezet kunnen worden.” Op de locatie Pijnacker van het Stanislascollege is uitgebreid nagedacht over het concept, voordat er een nieuw gebouw werd neergezet. Na acht jaar voorbereiden werd het pand in september vorig jaar in gebruik genomen. ”Eindelijk hebben we eens genoeg ruimte voor alle leerlingen en zitten we niet over zeven locaties verspreid”, zegt directeur Swen Zuiderwijk. ”En we hebben een slag kunnen slaan met ICT. We gingen in één klap van één naar 53 smartborden.” Didactisch concept Door de zee aan ruimte heeft de school in Pijnacker haar didactisch concept kunnen aanpassen. Er wordt nu veel meer aandacht gegeven aan activerend leren. Zuiderwijk: ”Er zijn nu vijf leerhuizen. Het betekent dat dertig procent van de lessen niet meer in een traditioneel leerlokaal wordt gegeven, maar in een grote ruimte. Daar kan je niet klassikaal lesgeven – er hangen ook geen borden meer – dus een docent moet zorgen dat er goede opdrachten liggen waarmee kinderen aan de slag kunnen. Voor de vakdocenten was het wel even zoeken, want het is een andere werkvorm.” Ook de Hofstede Praktijkschool heeft lang moeten wachten. Achttien jaar geleden was er al voor het eerst sprake van dat de school zou verhuizen, afgelopen december werd de nieuwbouw opgeleverd. Directeur Harry Mulder: ”In het nieuwe gebouw is onze visie hoe praktijkonderwijs er uit moet zien helemaal tot zijn recht gekomen. Er zijn veel oefenruimtes. Zo is er een winkel, een fabricagehal, een instellingskeuken met restaurant, een volledig ingericht appartement, twee technieklokalen, maar ook een sporthal met klimwand en een volledig ingericht fitnesscentrum. Naast de praktijkruimtes is geïnvesteerd in de theorielokalen door een uitgebreid netwerk voor computergebruik en is elk lokaal uitgerust met smartborden.”

JAARVERSLAG 2009

Het was al jaren een doorn in het oog van zowel leerlingen als docenten. Praktijkschoolleerlingen krijgen na hun schooltijd geen landelijk diploma en daarmee in eigen ogen geen échte erkenning. Nu is er een echt Haags Praktijkschooldiploma. Op 11 juni 2009 namen zo’n 135 leerlingen van zes Haagse praktijkscholen dit diploma vol trots in handen. Zes Haagse scholen voor praktijkonderwijs sloegen de handen ineen en werkten aan de totstandkoming van een Haags Praktijkschooldiploma. Met het diploma willen ze eenduidig laten zien over welke kwaliteiten hun scholieren beschikken. ”We willen een hogere maatschappelijk waardering in de regio”, vertelt docent Informatica Ferrie de Graaf van de Hofstede Praktijkschool. De Graaf nam deel aan de projectgroep die het diploma ontwikkelde, samen met collega’s van de Einder, de Poort, het Prisma College, Stanislascollege (voorheen IMC Pro) en Esloo PrO. ”De bedrijven in de regio weten daarmee wat leerlingen van onze scholen kunnen. Ze zien straks dat diploma en weten waar het voor staat.” De docent hoopt dat het ook landelijk effect heeft en er uiteindelijk een nationaal diploma voor praktijkonderwijs komt.


Spelbegeleiding zet aan tot leren Kinderen beter laten presteren op taal en rekenen door ze te laten spelen. ZMOK-school de Opperd zette spelbegeleiding in voor de jongste groepen. Met succes. ”Bij veel van onze kinderen ontbreken de voorwaarden die nodig zijn om te komen tot leren”, vertelt directeur André Lourens. Het gaat dan om vaardigheden als communiceren, concentreren, gericht werken en samenwerken. ”Normaal leren kinderen die al eerder, thuis. Dat is bij onze kinderen veel minder het geval. Met spelbegeleiding kun je daar op school ook aan werken.”

spelen kent verschillende vormen, bijvoorbeeld Max de kat, een zogenoemd coöperatief spel. ”Maar ook een spel met winst en verlies, als Memory. Dan moeten kinderen leren hun gevoelens rond het spel in goede banen te leiden”,

aldus Lijmbach. De spelbegeleiding levert resultaat op. Veel kinderen komen na een uurtje begeleid spelen rustiger terug in de klas. Lijmbach: ”We zien ook dat kinderen veel gemotiveerder raken om te leren. Een kind dat maar niet tot rekenen kwam, zag er bij ‘Winkeltje spelen’ ineens het nut van in en ging in de rekenlessen ook aan de slag.”

ucas Onderwijs biedt zoveel mogelijk

L

thuisnabij basisonderwijs. Om een dek-

kend onderwijsaanbod te realiseren - voor het primair en het voortgezet onderwijs zoekt Lucas Onderwijs de samenwerking met andere partijen. De scholen werken aan een optimalisering van het zorgaanbod. Lucas Onderwijs ziet kansen in het landelijke beleid ‘Passend onderwijs’.

ISW op weg naar vakcollege Na veel denken en praten is de kogel door de kerk: ISW start de komende jaren een vakcollege. Meer praktisch gericht onderwijs en het vergroten van het zelfvertrouwen van leerlingen staan daarbij voorop. In de toekomst wordt ook nauwer samengewerkt met het ROC Mondriaan om de doorstroming van vmboleerlingen naar het mbo te bevorderen. ”We hebben de afgelopen tijd hard nagedacht over de vraag hoe we vmbobasiskaderleerlingen een dusdanig goed fundament kunnen geven, dat ze in het beroep terecht komen waar ze het beste tot hun recht komen”, zegt Bert van Straten, directeur van de ISW-locatie Irenestraat. ”Tijdens studiemiddagen bleken de uitgangspunten van het vakcollege naadloos aan te sluiten op de bouwstenen die wij hadden bedacht voor ons onderwijs. Dat moesten we doen, hebben we gezegd.” De bedoeling is dat het vakcollege van ISW per 1 augustus 2011 officieel van start gaat,

maar een jaar eerder al krijgen de nieuwe leerlingen er mee te maken. Bij het vakcollege ligt de nadruk meer op praktijk dan op theorie.Van Straten: ”Bij de invoering van de basisvorming werd theoretische onderbouwing belangrijk gevonden. Maar van lieverlee zie je toch weer een verschuiving naar de praktijk.” Praktijkgericht Een groot deel van de lessen op het vakcollege wordt ingevuld met praktijkgerichte vakken. Daarnaast is er ruimte voor onder meer algemene vorming, muziek en andere ondersteunende vakken als Engels, Nederlands en wiskunde. ”Maar steeds wordt gezorgd dat de theorie wordt opgehangen aan de praktijk. Als je iets maakt, kun je er dan een wiskundige berekening op toepassen. Als je iets in productie neemt, bekijk dan de economische factoren. En bij Nederlands worden verslaglegging en rapporteren onderwezen. Het maakt het voor leerlingen veel logischer dat dergelijke vakken er zijn. Het vakcollege draait op andere scholen nu twee jaar en je ziet dat leerlingen daar beter scoren op theoretische vakken.”

Chinees is bezig aan opmars Chinees is sinds begin dit jaar een officieel examenvak in het voortgezet onderwijs. Op het Stanislascollege locatie Westplantsoen in Delft bereiden leerlingen zich daar al op voor.

Max de kat Leerkracht Annemieke Lijmbach volgde de opleiding tot spelbegeleider aan het Seminarium voor Orthopedagogiek.

De school begon vier jaar geleden met Chinese lessen in de tweede klas, en volgend jaar doet de eerste groep leerlingen eindexamen. Het aanbieden van Chinese les past binnen het profiel van de school. ”We profileren ons met versterkt taalonderwijs. Niet zoals tweetalige scholen, maar door bijvoorbeeld ook Spaans aan te bieden en Chinees”, zegt directeur Dries de Graaff. Afgelopen jaar ontving de school een delegatie van School Nummer 1 uit Xian. De Graaff zat erbij en keek zijn ogen uit.

_____ Veel kinderen komen na een uurtje begeleid spelen rustiger terug in de klas _____ ”Twee dagen per week werk ik met kinderen als spelbegeleider. Eerst observeer ik kinderen. Daarna zet ik kinderen met gelijke leeftijd en gelijke problematiek bij elkaar en gaan we spelen.” Het

Maatwerk voor de leerling

STRATEGISCH BELEID

Eigen Haags diploma voor praktijkschoolleerlingen

J7

Plusproject voor hoogbegaafden


Kennedyschool scoort goed op zorg Van zwak naar goed voor het zorgsysteem, de hoogst mogelijke score bij de onderwijsinspectie. De J.F. Kennedyschool is trots op dit resultaat. Het nieuwe digitale leerlingvolgsysteem heeft veel winst opgeleverd. De onderwijsinspecteur noteerde een paar jaar terug nog ‘zwak’ bij het zorgsysteem van de Kennedyschool. De school onderzocht daarop welk leerlingvolgsysteem goed bij Montessori-onderwijs past. ”In het Montessori-onderwijs werken kinderen naar een eigen niveau. Toetsen en meten paste daar in het verleden niet bij”, vertelt directeur Patricia Striekwold. ”Tegenwoordig krijgen kinderen op de Kennedyschool ook methode- en Citotoetsen.” De keuze viel op het ontwikkelingsvolgmodel (OVM), een digitaal systeem waar leerkrachten veel in kwijt kunnen. ”We kunnen nu heel gericht de ontwikkeling van kinderen volgen en toch ook zien of ze naar verwachting presteren. We kunnen de zaken individueel bekijken en bijsturen, maar we heb-

”Als ik talen hoor die ik niet spreek, kan ik er altijd wel iets van maken. Maar hier was dat van A tot Z totaal onmogelijk. Het was heel aardig te zien dat de Chinezen ontzettend hun best deden om langzaam te spreken. En als een leerling antwoord had gegeven, stonden ze op en maakten een diepe buiging. Maar wat mij vooral opviel, was dat onze leerlingen na een aantal jaar les in staat waren om een vorm van dialoog met die Chinezen te hebben.”

ben ook meer inzicht in de groep. We maken daarvoor trendanalyses via het Cito. Dat levert heel concrete aandachtspunten op. Een analyse liet zien dat de rekenresultaten wat achter bleven. Daar moesten we bijsturen.” Sparringpartner Dikke complimenten van de inspecteur voor de inzichtelijkheid van de ontwikkeling, en de mogelijkheden tot snelle bijsturing. Striekwold is tevreden, ook over de rol van de onderwijsinspectie. ”Het gesprek verliep heel prettig. We hebben echt over een paar onderwerpen goed gesproken, en de inspecteur heeft ons aan wat verdiepende inzichten geholpen. De inspectie is zo meer een sparringpartner dan een controlerend orgaan. En ik vind dat heel plezierig.”

Het Hofstad Lyceum heeft een speciale leerlijn voor hoogbegaafde leerlingen. Wie extra uitdaging nodig heeft, kan vanaf het eerste jaar een andere route bewandelen. Voor leerlingen en docenten werkt het motiverend. In het basisonderwijs nemen plusklassen en Leonardoscholen steeds meer toe. Extra aandacht voor slimme leerlingen begint meer routine te worden. In het voortgezet onderwijs werd de noodzaak voor plusklassen minder sterk gevoeld, omdat het onderwijs zich daar differentieert. Het Hofstad Lyceum merkte dat groepen leerlingen zich toch verveelden, ondanks de uitdagingen die bijvoorbeeld tweetalig gymnasium kan bieden. De school

voerde een plustraject in als een doorgaande leerlijn vanaf het eerste jaar. ”Zo’n acht tot tien procent van de eerstejaars wordt na het maken van een test uitgenodigd voor het plusproject. Niet alle leerlingen gaan daarop in”, vertelt directeur Joke Hengefeld. ”De groep die doorgaat, mag lesstof die ze niet nodig hebben, vervangen door een onderzoeksopdracht. Dat project pakken ze in een groepje of duo op. Aan het einde van het jaar moeten ze het project presenteren voor alle ouders.” Leerlingen uit het plusproject kiezen vaak voor het tweetalig gymnasium, waar internationale projecten ook veel uitdaging bieden. Vanaf 4vwo kunnen de leerlingen desgewenst terecht bij het pre universityprogramma van de Universiteit Leiden, waar het Hofstad Lyceum een samenwerking mee heeft.

JAARVERSLAG 2009

J8

Collegiale visitatie ook in het basisonderwijs Collega’s die op bezoek komen, de school beoordelen en prangende vragen beantwoorden. Het voortgezet onderwijs werkt er al langer mee, maar sinds vorig jaar is ook het basisonderwijs van Lucas Onderwijs begonnen met de zogenoemde collegiale visitatie. En het oordeel van de betrokkenen is louter positief. ”Het voortgezet onderwijs werkt nu vijf jaar op deze manier en inmiddels is het verplicht voor die scholen”, zegt beleidsmedewerker Karen Ephraim van Lucas Onderwijs. ”We zien de visitaties als een instrument om de kwaliteit te verbeteren.” Piet van Adrichem, directeur van de locatie Reinier de Graafpad van het Stanislascollege, is het daar roerend mee eens. ”Natuurlijk nam ik vroeger ook regelmatig een kijkje bij andere scholen. Maar nu is het formeel geworden. Het dwingt je om na te denken over jezelf.”

seur Lotte de Goeij aan. ”Er is een groepje dat er voor kiest om het op directieniveau te houden, andere scholen gaan juist met hele teams bij elkaar op bezoek.” Peter-Paul Akkermans, directeur van basisschool de Parkiet, heeft de meerwaarde van de visitaties ervaren. ”Wijzelf zijn geen achterstandsschool, dus hebben we bewust gekozen om op binnenstadsscholen een kijkje te nemen. Op die manier konden we

Zelfevaluatie Voorafgaand aan de visitatie moeten de scholen een zelfevaluatie schrijven en twee onderwerpen kiezen waarover gesproken gaat worden. Aan het Reinier de Graafpad koos men ‘onderwijsinnovatie’ en de vraag ‘wat voor school willen we zijn’. ”Vooral die laatste vraag was voor ons belangrijk”, vertelt Van Adrichem. ”We worden meer en meer een havo, terwijl we van oudsher een echte mavo waren. De vraag is of we dat ook willen zijn. Eigenlijk waren we er voor de visitatie al uit. Alleen al omdat we er over moesten praten om het probleem scherp op papier te krijgen. Het rapport na de visitatie heeft alleen onze mening bevestigd.”

_____

Basisonderwijs De collegiale visitatie in het basisonderwijs geldt als proef. De scholen mogen zelf weten of ze meedoen, en ook de vorm ligt niet vast, geeft bestuursadvi-

‘Je pikt er uit wat je zelf denkt het beste te kunnen gebruiken’ _____

vooroordelen bij collega’s wegnemen en kijken hoe zij bijvoorbeeld het achterstandsvraagstuk aanpakken. Daar hebben we veel van geleerd. Het is erg zinvol omdat collega’s in de praktijk antwoord hebben kunnen vinden op de vragen die ze hadden.” Methodes vergelijken Volgens Akkermans is het vooral een groot voordeel dat de mensen op de werkvloer via de visitaties met elkaar in

contact komen. ”Je kunt wel als directies met elkaar overleggen, en dat gebeurt natuurlijk regelmatig, maar overleg op teamniveau heeft toch een meerwaarde. Horen dat een ander met dezelfde problemen kampt, methodes met elkaar vergelijken, of het leesniveau van kinderen, is voor leerkrachten heel zinvol. En natuurlijk hoef je niet alles over te nemen wat een ander zegt. Je pikt er uit wat je zelf denkt het beste te kunnen gebruiken.” Die meerwaarde noemt De Goeij ook: ”Het idee is toch dat mensen bij elkaar in de keuken kunnen kijken en van elkaar leren. Lucas Onderwijs heeft 49 basisscholen, en de meeste collega’s kennen die alleen van de buitenkant. En feedback van collega’s is altijd fijn. Zeker als je als school met de vraag zit ‘hoe doen we het?’ en de onderwijsinspectie maar eens in de vier jaar langs komt.” Zorgplan Van Adrichem ziet nog enkele grote voordelen van de collegiale visitaties. ”Het dwingt je bijvoorbeeld al je documenten, zoals het locatieplan, het teamplan en het zorgplan, op een rijtje te hebben. En daar nog eens kritisch naar te kijken. Dan merk je bijvoorbeeld dat ze niet altijd even consistent zijn.” Bovendien kan de zelfevaluatie goed gebruikt worden voor horizontale verantwoording naar bijvoorbeeld ouders, maar ook naar de onderwijsinspectie. Fotografie Lou Wolfs

Resultaten onderwijsinspectie PO: 44 van de 49 scholen basisarrangement Lucas Onderwijs telt veertig scholen voor basisonderwijs en negen scholen voor speciaal basisonderwijs.Van de in totaal 49 scholen, vallen er 44 onder het basisarrangement van de onderwijsinspectie. In het regulier basisonderwijs kregen vier scholen in eerste instantie aangepast toezicht zwakke kwaliteit. Later in het jaar werd dit voor twee scholen omgezet naar een basisarrangement, vanwege de kwaliteitsslag die zij hebben gemaakt. Voor de scholen die aangepast toezicht hebben, is een plan van aanpak opgesteld. Van de negen scholen voor speciaal basisonderwijs heeft één school aangepast toezicht zeer zwakke kwaliteit. Daarnaast hebben twee scholen aangepast toezicht zwakke kwaliteit. Deze laatste drie scholen hebben de afgelopen periode hard gewerkt aan het invoeren van ontwikkelingsperspectieven voor de kinderen, het onderwijsaanbod en hun kwaliteitszorg. Toezichtsarrangementen voortgezet onderwijs De inspectie baseert de toekenning van het toezichtsarrangement in het VO in eerste instantie op vier zaken: de centraal-examencijfers, het verschil tussen het gemiddeld schoolexamencijfer en het gemiddeld centraal examencijfer, het rendement onderbouw en het rendement bovenbouw. Als hier de signalen op oranje of rood gaan, gaat de inspectie verder analyseren en onderzoeken. Voor de Lucasscholen is nu (op één school na) bekend wat de toezichtsarrangementen zijn voor het komend jaar. De meeste scholen krijgen een basisarrangement. Op vier van de 26 locaties is een aangepast arrangement toegekend voor een of meer afdelingen. Deze scholen moeten aan de slag met een plan van aanpak. Drie scholen hebben een mooie verbetering laten zien: één locatie van aange-

past toezicht zeer zwak naar zwak en twee locaties van aangepast toezicht naar een basisarrangement. Onderwijsinspectie De onderwijsinspectie houdt op risicogerichte wijze toezicht. Deze werkwijze is vastgelegd in het nieuwe Toezichtskader PO-VO van september 2009. De scholen


waar het goed gaat, krijgen een basis-toezichtsarrangement. Dit houdt in dat de inspectie geen aanwijzingen heeft dat er belangrijke tekortkomingen zijn in de kwaliteit van het onderwijs en/of in de naleving van weten regelgeving. Scholen waar de inspectie risico’s ziet, krijgen intensiever toezicht, meer onderzoek en meer schoolbezoeken.

Ouders bekijken leerlingportfolio online Basisschool de Bras heeft een digitaal leerlingvolgsysteem ingevoerd, waarmee ouders sinds het begin van het schooljaar via de website van de school op de hoogte kunnen blijven van de ontwikkeling van hun kind. Ouders kunnen precies zien welke leerstappen hun kind heeft afgesloten, met welke leerstappen ze bezig zijn, wat de reflectie van het kind is en welke opmerkingen de docent heeft. ”Vroeger werkten de leerkrachten tweemaal per jaar het portfolio bij, en feitelijk waren ze dan bezig geschiedenis te schrijven”, legt Jan van Kollenburg van de Bras uit. ”Nu kunnen ze direct input geven. En ouders zien meteen waar hun kind mee bezig is, waar het problemen mee heeft en waar het goed in is. Daar kunnen ze met hun kind over spreken. En wat is er mooier dan als een kind bij geschiedenis bezig is met de Romeinen, de ouders in het weekend met hun kind naar het museum gaan om hem de oudheid te laten zien?”


JAARVERSLAG 2009

J9

Grote tevredenheid over fusie IMC en Stanislascollege ”Het is uiteindelijk niet ter sprake gekomen omdat niemand het wilde. Maar het hád kunnen gebeuren dat we onze deuren moesten sluiten. En waar onze zevenhonderd leerlingen dan heen hadden gemoeten? Ik wil er liever niet aan denken.” Fons van den Broek, directeur van de vmbo-locatie Burgemeester Elsenlaan (voorheen IMC), is duidelijk: de situatie bij de Rijswijkse scholengroep was allesbehalve rooskleurig. ”We hadden niet veel langer zo door kunnen gaan.” Het Makeblijde College stond in het rood. Er was geen geld voor onderhoud aan de gebouwen of voor onderwijsvernieuwing en de inspectie was niet te spreken over het onderwijs op enkele locaties. De fusie met het Stanislascollege, met scholen in Delft en Pijnacker, was een laatste redmiddel. En iedereen was vóór: personeel, ouders en directies.

investeren. Het negatief eigen vermogen werd weggenomen en er kwam geld beschikbaar voor onderhoud en onderwijsvoorzieningen.” Han van Beek, locatiedirecteur van de school voor praktijkonderwijs aan de Generaal

Methodes aanschaffen Al voor de formele fusie op 1 augustus 2009 gaf de centrale directie van het Stanislascollege leiding aan het IMC. Fons Loogman, instellingsdirecteur van het Stanislas: ”We zijn onmiddellijk gaan

Schaalgrootte Volgens Loogman was het - hoewel natuurlijk erg welkom - niet alleen het geld dat de IMC-scholen weer draaiende heeft gekregen. ”Na een periode van interim-management hadden de scho-

len behoefte om weer ergens bij te horen”, zegt hij. ”Ik heb mensen horen zeggen: ‘Er is nu weer sprake van leiding en beleid.’ Daar had het aan ontbroken.” Van de Broek van de locatie Burgemeester Elsenlaan: ”Eén kenmerk van mijn locatie is de enorm gemoedelijke sfeer. Maar daarmee verlies je wel eens de zakelijke kant uit het oog. Nu worden weer regelmatig functioneringsen beoordelingsgesprekken gevoerd. Dat geeft duidelijkheid. Kinderen hebben

_____ Eén leerling zei: ‘Goh, we lijken nu echt op een school’ _____ Vetterstraat: ”Bij aanvang van het schooljaar 2009/2010 was er opeens genoeg geld om methodes aan te schaffen. De leerlingen gingen weer werken uit boeken en kregen weer huiswerk mee. Eén leerling zei: ‘Goh, we lijken nu echt op een school.’ Wat mij betreft één van de mooiste opmerkingen.”

behoefte aan structuur en duidelijkheid, maar wij als volwassenen ook.” Een ander groot voordeel volgens Van den Broek is de schaalgrootte. ”Vroeger moesten we alles zelf doen, en was het meestal een extra taak voor iemand. Nu kunnen we gebruik maken van de pren ICT-dienst van het Stanislascollege.” De IMC-scholen hebben door de problemen de afgelopen jaren wel imagoschade opgelopen. Praktijkschooldirecteur Han van Beek ziet verbetering: ”Alleen al de naamsverandering geeft een positief effect.”

eder kind heeft recht op goed onder-

I

wijs. Wat goed onderwijs inhoudt, is

onderwerp van gesprek. We kijken

STRATEGISCH BELEID

Schaalvoordeel, duidelijkheid en geld. De fusie tussen het Stanislascollege en het Interconfessioneel Makeblijde College (IMC) in Rijswijk heeft vrijwel alleen maar tevreden gezichten opgeleverd. ‘Alleen al de naamsverandering had een positief effect.’

Onderwijskwaliteit en schoolontwikkeling

naar de wettelijke minimale eisen en de

opbrengsten

bijvoorbeeld

op

gebied van rekenen en taal. Ook de minder goed meetbare kwaliteit telt mee. Vertrouwen hebben én krijgen, kunnen communiceren, leren leren, emotionele en morele ontwikkeling zijn onlosmakelijk verbonden aan goed onderwijs.

Bernardusschool gooit hoge ogen met geluidenloterij De Bernardusschool in Den Haag gooide afgelopen jaar hoge ogen tijdens het Innovative Teachers Forum. Dat is een jaarlijks terugkerende wedstrijd binnen een ICT-netwerk van leerkrachten in het primair en voortgezet onderwijs uit zo’n honderd landen. De Bernardusschool, een ZMLK-school, won de Europese finale in Wenen, maar viel in Brazilië tijdens de mondiale eindstrijd net buiten de prijzen. De inzending is een dierengeluidenspel voor het smartboard. Kinderen raken bij het horen van geluiden iets aan op het bord. De geluidenloterij kan variëren naar het niveau van het kind. De ontwikkeling van het programma, door de school zelf gedaan, is ingegeven door het gebrek aan goed lesmateriaal voor zeer moeilijk lerende kinderen. Het materiaal dat voorhanden is, is vaak gemaakt voor kleuters en sluit niet aan bij de belevingswereld van oudere kinderen. De school heeft het assortiment inmiddels uitgebreid met oerwoudgeluiden en straatgeluiden. Keukengeluiden is de volgende stap.

Als zwakke school vooruit Zeer zwak. Geen leerling wil het op zijn rapport terugzien, en dat geldt ook voor scholen. Toch komt het voor dat scholen in een neerwaartse spiraal terecht komen en de onderwijsinspectie concludeert dat het niet goed gaat. Voor het Diamant College en SBO Meander was 2009 het jaar waarin zij fors aan de bak moesten om uit het dal te komen. Met resultaat. Fotografie Lou Wolfs

Helft klachten vindt oplossing op school Lucas Onderwijs kent een Kader Klachtenregeling op basis waarvan klachten worden behandeld. In 2009 werden veertig klachten ingediend, ruim de helft daarvan werd direct op de scholen afgehandeld. Wanneer partijen er op school niet uitkomen, kunnen zij terecht bij één van de vertrouwenspersonen van Lucas Onderwijs. Zij kunnen in een hoorzitting hun standpunten toelichten. Vervolgens brengt de vertrouwenspersoon advies uit aan het College van Bestuur. Indien het College van Bestuur dit noodzakelijk acht, hoort zij partijen zelf nogmaals en neemt vervolgens een beslissing op de klacht. Naast de interne klachtenprocedure bij Lucas Onderwijs staat het klagers vrij een klacht rechtstreeks in te dienen bij de externe klachtencommissie. Ook kan de externe klachtencommissie worden benaderd na beslissing door Lucas Onderwijs op de klacht.

Het Haagse Diamant College betrok in 2009 een prachtig nieuw gebouw. De vmbo-school heeft met een wijktheater en een restaurant bovendien een eigen plek in de buurt veroverd. ”Een nieuw gebouw is de beste start die je kunt hebben”, vertelt directeur Sean Clancy. ”Er verandert dan zo veel tegelijk voor docenten en leerlingen, dat iedereen nog meer verandering veel makkelijker accepteert. Deze school miste structuur, bij de verhuizing kon ik dat er goed inbrengen.” Ouders betrekken Clancy trad aan in maart 2009 als de vijfde directeur in tien jaar tijd. Hij pakte de problemen op alle fronten tegelijk aan, en concludeerde dat de leerlingen in de afgelopen jaren tekort was gedaan. ”Mensen deden echt hun best om kinderen dingen te leren, maar er zat te weinig verband tussen. En te lang had men de leerlingen laten bepalen hoe de zaken op school gingen. Ze schreeuwden - letterlijk soms - om aandacht.” De kersverse directeur gelooft in de visie van Luc Stevens en hamert op de relatie met de leerling. Met die relatie kwamen ook regels, als pet af op school, en niet meer te laat komen. ”We proberen ook de ouders er meer bij te betrekken. Ik heb iemand aangenomen die zich volop bezig houdt met het formeren van een ouderraad en een leerlingenraad. Dat kost geld, maar het is belangrijk.”

Vertrouwenspersoon De klachtenadministratie wordt bijgehouden per kalenderjaar. In het jaar 2009 zijn in totaal veertig klachten ingediend bij Lucas Onderwijs. Daarvan zijn 21 klachten in overleg tussen ouders en school opgelost. Deze klachten hebben de vertrouwenspersonen nimmer bereikt. Voorts zijn vijf klachten door de clusterdirecteuren PO afgehandeld. Deze bezwaren hadden voornamelijk betrekking op de organisatie op school en zijn door de clusterdirecteuren PO in overleg met de ouders en de school opgelost. Zeven klachten zijn het afgelopen jaar bij de vertrouwenspersoon van Lucas Onderwijs ingediend. Zij hadden betrekking op de organisatie op school en de kwaliteit van het onderwijs. Eén van de zeven klachten is ingetrokken, één is er door de vertrouwenspersoon ongegrond verklaard. De resterende vijf zijn met bemiddeling van de vertrouwenspersoon opgelost. Op grond van de klachtenregeling heeft het College van Bestuur nog een tweetal klachten zelf afgehandeld. Hier betrof het klachten over de toelating. Tot slot zijn vijf klachten rechtstreeks bij de externe klachtencommissie ingediend. Daarvan is er één nog in behandeling, één ongegrond verklaard en de andere drie zijn deels gegrond en deels ongegrond verklaard.


Clancy pakte ook het onderwijs aan. Er kwam een subsidie van de gemeente, die werd ingezet om alle docenten via videointeractiebegeleiding meer inzicht te geven in hun didactische vaardigheden. ”We praten nu ook met elkaar over de lessen.We hebben het over ‘diamanten’ lessen en wat dat dan inhoudt.” Roosters, jaarplan, jaaragenda, de examenperiode, samenwerking binnen de secties, stoelen, tafels. Weinig zaken bleven ongemoeid in de aanpak van de school. En met resultaat. ”De leerlingen zijn veel rustiger, ze vinden het prettiger. De onderwijsinspectie ziet ook onze verbeteringen. Het ‘zeer zwak’ is inmiddels vervangen door ‘zwak’. We hebben een plan van aanpak gemaakt en in juni 2011 hoop ik een normale school te zijn. Het is ambitieus, maar het moet lukken.”

_____ ‘Te lang had men de leerlingen laten bepalen hoe de zaken op school gingen. Ze schreeuwden - letterlijk soms - om aandacht’ _____ SBO Meander kreeg het predicaat zeer zwak in 2008. De school maakte een verbeterplan. Ook de Meander koos voor een volledige aanpak. De school voerde twee nieuwe methodes in, een nieuw ontwikkelingsperspectief en een nieuwe directeur trad aan. De ouders werden goed geïnformeerd tijdens een aparte ouderavond. In een open overleg liet de school zien wat het predicaat betekent en hoe men de zaken wilde verbeteren. De ouders behielden het vertrouwen en namen het plan van aanpak over.

JAARVERSLAG 2009

J10

Nieuwbouw, meer dan enkel bakstenen

Onderwijsprijs voor leerkrachten Parkiet en Zandvliet De Guus van Elsenprijs werd op 17 april 2009 uitgereikt aan José Heemstra van de Parkiet en Arie Greevenbosch van het Zandvlietcollege. De prijs werd voor de laatste keer onder deze naam overhandigd. Vanaf 2010 heet de trofee ‘Lucas Onderwijs Prijs’. Uit dertien voordrachten koos de jury in het primair onderwijs voor José Heemstra. Het rapport van de jury benadrukte haar kwaliteiten als bruggenbouwer: ‘Ze werkt aan vertrouwen en respect, en laat leerlingen grote stappen vooruit maken’. Heemstra ging in 2007 met de vut en zet zich sindsdien op vrijwillige basis fulltime in voor de Parkiet. De prijs voor het voortgezet onderwijs ging - op voordracht van een groep leerlingen - naar wiskundedocent Arie Greevenbosch van het Zandvlietcollege. Bijna veertig jaar brengt hij op humoristische en enthousiaste wijze zijn leerlingen tot hoge leerprestaties. ”Vaak zijn wiskundeleraren bewoners van een andere planeet zonder contact met de aarde”, aldus de jury. Dat geldt geenszins voor Greevenbosch, die ook in het over hem gemaakte introductiefilmpje zijn passie voor wiskunde liet zien. Greevenbosch: ”Mijn leerlingen zijn blij met de extra uitleg en opdrachten over de moeilijke lesstof die ik vaak ’s avonds nog op intranet zet.” Verknocht aan onderwijs Bestuursvoorzitter Huub van Blijswijk benadrukte ‘hoe mooi het is om elk jaar weer te zien hoe mensen verknocht zijn aan het onderwijs’, en verwees daarmee naar álle genomineerden. ”Alle kandidaten investeren met hart en ziel in jonge mensen. Deskundigheid alleen is niet genoeg; het gaat ook om passie en bevlogenheid. Dat is niet meetbaar, maar mensen in de omgeving van de genomineerden zijn er in ieder geval wel in geslaagd hun excellentie in beeld en taal uit te drukken”, aldus Van Blijswijk.


Guus van Elsenprijs wordt Lucas Onderwijs Prijs Sinds 2003 wordt de Guus van Elsenprijs jaarlijks uitgereikt aan een persoon of groep die veel betekent voor het onderwijs binnen Lucas Onderwijs en het waard is om in het zonnetje gezet te worden. De prijs is vernoemd naar voormalig directeur Voortgezet Onderwijs Guus van Elsen die destijds onverwacht overleed. Vanaf 2010 wordt de naam van de prijs veranderd naar Lucas Onderwijs Prijs. De criteria voor het winnen van de prijs, die gebaseerd zijn op persoonlijke en professionele kwaliteiten van Guus van Elsen, blijven onveranderd. Er zijn twee prijzen: één voor het basisonderwijs en één voor het voortgezet onderwijs. De prijs bestaat uit een beeldje, een oorkonde en een geldbedrag van 500 euro. De genomineerden krijgen ook een cheque, ter waarde van 250 euro.

Actieplan Leerkracht De invoering van de functiemix is onderdeel van het Actieplan Leerkracht. Besturen krijgen van de overheid extra geld voor de realisatie ervan. In 2014 moet het nieuwe functieloongebouw - de kern van het actieplan - in heel Nederland staan. Lucas Onderwijs is volop bezig met de invoering. Betere beloning voor leraren, is de kort-door-de-bocht definitie, maar het Actieplan Leerkracht gaat juist over kwaliteit. De overheid wil beter opgeleide leerkrachten voor de klas, en wil onderwijsmensen stimuleren zichzelf te blijven ontwikkelen. Kwaliteit ontwikkelen, stimuleren en behouden kan een bestuur met een goed beloningssysteem en loopbaanperspectief.


LA, LB, LC, LD Voor het basisonderwijs gaat het vooral om de overstap van een LA-functie naar een LB-functie; in het speciaal basisonderwijs om de overstap van LB naar LC. In het voortgezet onderwijs gaat om het laten stijgen van het aantal LC- en LDfuncties. Lucas Onderwijs heeft inmiddels voor het primair onderwijs een procedure opgesteld met vrijheid voor de scholen. Iedereen die denkt voor een LBfunctie in aanmerking te komen, kan het gesprek aangaan met zijn leidinggevende. In het voortgezet onderwijs zijn scholen intensief bezig met de voorbereiding van de invoering van de functiemix. Daartoe zijn inmiddels eenduidige functiebeschrijvingen en competentieprofielen voor de VO-tak van Lucas Onderwijs opgesteld. Ook is besloten om één digitaal bekwaamheidsdossier voor het hele voortgezet onderwijs binnen Lucas Onderwijs te gebruiken. Of de invoering in fasen wordt ondernomen, of in één keer, is nog onderwerp van gesprek.

PERSONEEL LUCAS ONDERWIJS IN GETALLEN Verdeling fulltime/partime PO 2009

Verdeling fulltime/partime VO 2009

Verdeling man/vrouw per functiegroep PO 2009

90%

1400

80%

100% 90%

1200

80%

70% 1000

60%

70% 60%

800

50%

1342

40%

50%

600

40%

1062

30% 47%

53%

46%

54%

30%

400

46%

20% 10% 0%

54%

43%

57%

47%

53%

20% 78%

22%

29%

71%

Fulltime Parttime

Directie

OP

OOP

Totaal

In 2009 is het percentage parttime medewerkers in het primair onderwijs licht toegenomen ten opzichte van 2008 (was 52 procent). Dat geldt met name in de functiegroepen OOP (2008: 66 procent) en directie (2008: 17 procent).

200 175

0

OP

16

27

Adjunct

36

14

Directeur

62

239

OOP

289

Man

Totaal

De verdeling man/vrouw in het primair onderwijs is in 2009 in totaal ten opzichte van 2008 gelijk gebleven.

Fulltime

10%

Vrouw 0%

94%

6%

Directie

Parttime OP

OOP

Totaal

In het voortgezet onderwijs is de verdeling fulltime/parttime in 2009 nagenoeg gelijk gebleven in vergelijking met 2008.

JAARVERSLAG 2009

J11

Zesduizend uur professionalisering bij de Lucas Academie Vraaggericht en maatwerk, zijn kernbegrippen binnen de Lucas Academie. Soms is het zoeken naar wat mensen willen leren. Maar als een module aanslaat, is dat direct zichtbaar. De training Leren coachen en begeleiden gold als de topper van het afgelopen jaar. Het liep storm met de aanmeldingen en drie groepen werden gestart. Deelnemers Yvette Kooij en Yvonne Smit van de Pastoor van Ars-school kwamen na elke bijeenkomst met een voldane glimlach thuis. ”Zoveel positieve energie kwam er vrij”, vertellen de leerkrachten. ”Iedereen kon op zijn eigen wijze informatie halen uit deze training en ging met individuele leervragen aan de slag. We zijn nu veel bewuster bezig met de begeleiding binnen onze school.”

het Statenkwartier, de Vijverhof, de Balans, het Stanislascollege, het Stanislas Krakeelpolderweg en bij de Esloo Onderwijsgroep. Steeds werd een studiedag ingevuld met een programma naar wens en behoefte van de school.

ontwikkelen? Welke talenten hebben jullie op school als het gaat om aanbod? Tachtig procent van de scholen is inmiddels bezocht. In het primair onderwijs is met alle scholen contact geweest. Voor de komende tijd wil de Lucas Academie meer contact met de teamleiders. Daarnaast is ook voor het onderwijsondersteunend personeel een module ontwikkeld. Het leveren van maatwerk kreeg het meest zichtbaar vorm tijdens de vele studiedagen die in

Uren afgenomen Uren ingebracht Aantal deelnemers

PO 2.726 549 285

VO 3.459 1.049 450

vergroten en behouden. Medewerkers

moeten zich kunnen professionaliseren en ontwikkelen. We willen meer invloed uitoefenen op de kwaliteit van de uitstroom van de lerarenopleidingen en pabo’s. De Lucas Academie krijgt in de komende jaren een prominente rol. Ook met de arbeidsvoorwaarden laten we bij Lucas Onderwijs zien dat we kwaliteit waarderen.

Video-interactiebegeleiding voor docenten van het Haagse Diamant College

In het najaar van 2009 startte het Diamant College met de begeleiding. Verplicht voor alle docenten. Inmiddels heeft iedereen meerdere sessies met gesprekken achter de rug.

had me goed voorbereid, en het filmen was in mijn mentorklas. Ik dacht: ‘Die ken ik goed, dat is te doen’. Het meest opvallende dat ik terugzag, was dat ik bij de leerlingen overal op inging. Ik liet me snel afleiden met bijvoorbeeld vragen die er op dat moment niet toe deden.” Telaatkomer Alle docenten kregen twee keer een camera in de klas. Tussen de opnamen door werd er gewerkt aan de verbeterpunten. Korving koos zelfs vrijwillig voor een derde sessie. ”In de periode tussen de opnamen heb ik veel nagedacht. Ik was voor dit begon in de ver-

_____ Het filmen was in mijn mentorklas. Ik dacht: ‘Die ken ik goed, dat is te doen’ _____ Fotografie Lou Wolfs

Helft docenten Corbulo College ‘eigen kweek’ Zo’n vijftig procent van de leraren op het Corbulo College is door de school zelf opgeleid. De medewerkers kwamen binnen via een stage, als LIO of zij-instromer. En bleven. ”Als school neem je een risico, wanneer je zij-instromers voor de klas zet”, stelt Geert-Jan Snijders, directeur van het Corbulo College. ”Maar wij vinden dat een real life school, ook real life docenten nodig heeft. Wij willen praktijkmensen voor de klas. Wie hier binnenkomt, krijgt coaching op de werkvloer. En eenmaal per jaar komt iemand van de lerarenopleiding kijken hoe het gaat.” Snijders noemt zijn school dan ook opleidingsschool, al is het Corbulo dat niet formeel. Veel van de docenten in opleiding bleven op de Voorburgse vmbo-school. De helft van het docententeam is ‘eigen kweek’. ”Mensen willen hier graag blijven”, vertelt Snijders. ”We hebben eigenlijk nooit een tekort, eerder andersom. Dat we een wachtlijst hebben voor als er een vacature is. De onderwijsinspecteur zag hetzelfde terug bij ons ziekteverzuim. Dat is heel laag, drie tot vier procent.”


L

Het Diamant College zette video-interactiebegeleiding in als middel om de kwaliteit te verbeteren. Alle docenten werden tijdens de les gefilmd. Na afloop volgde een gesprek. Een confronterende, maar effectieve manier. ‘Beelden zeggen meer dan woorden van anderen.’

Marktplaats In 2009 volgden of gaven zo’n achthonderd Lucasmedewerkers via de Lucas Academie een training of workshop. Ook coaching en deelname aan een netwerkkring was deel van de professionalisering via de academie. Dik zesduizend uur werd ‘gehaald’ bij de Lucas Academie. Dat zijn uren die scholen of leerkrachten afnemen. Daar werd zestienhonderd uur voor ‘gebracht’, uren die collega’s aanbieden via het professionaliseringspodium van de organisatie. Dat de ontwikkeling niet meer te stoppen is, laten de voorlopige cijfers voor 2010 zien. Alle geschreven uren voor 2009 zijn in de eerste maanden van 2010 al voorbij gestreefd. Die marktplaatswerking met vraag en aanbod wordt ontwikkeld met de inzet van makelaars. Zij bezoeken alle scholen van Lucas Onderwijs met twee vragen. Wat is jullie behoefte als het gaat om

ucas Onderwijs wil kwaliteit aantrekken,

STRATEGISCH BELEID

Zesduizend uur werd er gehaald, zestienhonderd gebracht. het afgelopen jaar op touw werden Achthonderd collega’s werkten in 2009 met of voor de Lucas gezet. Studiedagen vonden plaats op de Academie. Professionalisering aan de hand van vraag en aanbod. Dijsselbloem, de Waterwilg, de Parkiet,

Kwaliteit van medewerkers

Directeur Sean Clancy is overtuigd van de methodiek. ”Als docent heb je een klas met kinderen voor je, mensen met eigen gedachten, eigen intellect, eigen wensen. Je hoopt dat ze zó hetzelfde zijn, dat je jouw boodschap maar op één manier hoeft te vertellen. Video-interactiebegeleiding laat zien dat dat idee niet klopt. De docent kan met behulp van de beelden de verschillende benaderingswijzen leren herkennen en zien hoe de klas of het individu reageert op zijn handelen.” Mentorklas Wendy Korving geeft kookles. Ze is niet bevoegd als docent, maar geeft al enkele jaren met veel plezier en goede resultaten les. In de klas zijn er weinig problemen. Ze was verrast toen ze de beelden de eerste keer terugzag. ”Je ziet heel precies wat je fout doet. Ik

Ziekteverzuim 2009

Verdeling man/vrouw per functiegroep VO 2009 1400

onderstelling dat ik het goed deed. Ik had niet het gevoel dat ik problemen had in de klas. Maar als ik nu zie, wat er allemaal is verbeterd, dan ben ik blij dat ik het heb gedaan. Bij de tweede keer zag ik al veel verbetering. De start van de les is minder chaotisch en ik ga niet overal direct op in. Een telaatkomer spreek ik na de les daarop aan, maar de les zelf gaat, als hij binnenkomt, gewoon door. De derde sessie zag er goed uit. De begeleider zei dat ik op een prettige manier leiding gaf aan de groep.” Een waardevolle ervaring voor de kook-docent. Korving meent dat deze vorm van begeleiding met regelmaat zou moeten worden ingezet. ”Je kunt wel met collega’s afspreken dat die een keer in je les kijken, maar beelden zeggen veel meer dan de woorden van een ander.”

Leeftijdsverdeling directie PO en VO 2009

10%

VO

PO

1% 1%

1200

8%

9%

1000

10%

2007

6%

800

2008

34%

19%

2009

30%

600 965

Landelijk 2007

4%

978

Landelijk 2008

400

38%

715

730

2%

200 16

0

OP

58%

4

Directie

219

Man

259

Vrouw OOP

Totaal

In het voortgezet onderwijs is de verdeling man/vrouw in 2009 nagenoeg gelijk gebleven in vergelijking met 2008.

0%

PO

SBO

VO

Zowel in het primair als in het voortgezet onderwijs ligt het verzuimpercentage iets boven het landelijk gemiddelde. De cijfers laten tussen 2007 en 2009 een licht dalende trend zien. In het speciaal basisonderwijs lag in 2007 het verzuim fors boven het landelijk gemiddelde, in 2009 is het verzuim ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde.

25 tot 35 jaar

35 tot 45 jaar

45 tot 55 jaar

55 tot 64 jaar

65+ jaar

Meer dan de helft van de directieleden in het voortgezet onderwijs is ouder dan 55 jaar. In het primair onderwijs is dat 34 procent. Als in het primair onderwijs de adjunct-directeuren niet worden meegeteld, dan is het percentage zelfs hoger, namelijk 45 procent. Om in toekomst in de managementbehoefte te kunnen voorzien, investeert Lucas Onderwijs de komende jaren in managementontwikkeling.

JAARVERSLAG 2009

J12

Adressen Naam school en plaats

E-mail

Telefoon

Basisonderwijs RK-PC Samenwerkingsschool Balans, Den Haag RKBS De Bras, Den Haag Basisschool St. Carolus, Den Haag Basisschool De Drie Linden, Den Haag Basisschool De Dijsselbloem, Voorburg Peuterspeelzaal Lydie Plate, Voorburg Basisschool De Driemaster, Voorburg Peuterspeelzaal De Bereboot, Voorburg Samenwerkingsschool Emmaüs, Leidschendam Basisschool De Fontein, Den Haag Basisschool Groen van Prinsterer, Voorburg Peuterspeelzaal De Speeldoos, Voorburg Jenaplanschool Grote Beer, Den Haag Montessori basisschool J.F. Kennedy , Den Haag Peuterspeelzaal Kareltje, Den Haag Basisschool Jeroen, Den Haag Basisschool De Jonge Wereld, Den Haag Basisschool De Krullevaar, Den Haag Basisschool Het Lichtbaken, Den Haag Basisschool Liduina, Den Haag Basisschool Melodie, Rijswijk Basisschool De Oase, Den Haag Peuterspeelzaal De Peuterkaravaan, Den Haag Basisschool Onze Wereld, Den Haag Basisschool ‘t Palet, Den Haag RK basisschool De Paradijsvogel, Den Haag Basisschool De Parkiet, Den Haag Peuterspeelzaal ’t Vogelnestje, Den Haag Basisschool St. Paschalis, Den Haag Peuterspeelzaal Snoopy, Den Haag Prins Mauritsschool, Rijswijk Basisschool De Regenboog, Den Haag Basisschool Savelberg, Den Haag Basisschool De Schakel, Den Haag J.H. Snijdersschool, Rijswijk Shalomschool, Rijswijk Basisschool Statenkwartier, Den Haag Basisschool Toermalijn, Den Haag Basisschool De Trampoline, Leidschendam Basisschool De Triangel, Den Haag Basisschool De Vijverhof, Voorburg Basisschool De Vlieger, Den Haag Basisschool De Vuurvlinder, Den Haag RK Basisschool De Waterwilg, Nootdorp Basisschool De Wereldwijzer, Den Haag Basisschool Het Zonnelicht, Rijswijk Basisschool De Zonnewijzer, Leidschendam

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

070 3175214 015 3698243 070 3801420 070 3255286 070 3865323 070 3868018 070 3869124 070 3869414 070 3278018 070 3965050 070 3860512 070 3876734 070 3947173 070 3853390 070 3853390 070 3939493 070 4480310 070 3662011 070 3239522 070 3859922 070 3944246 070 3232483 06 23250003 070 3459300 070 3803632 015 3106112 070 3631369 070 3920657 070 3281557 06 30082303 070 3077829 070 3905049 070 4023522 070 3973194 070 3077867 070 3931872 070 3553805 070 3648681 070 3201234 070 3894072 070 3865408 070 3906732 070 3859839 015 3105300 070 3636734 070 3077853 070 3274119

Naam school en plaats

E-mail

Telefoon

Speciaal Onderwijs SBO Het Avontuur, Nootdorp ZMLK Bernardusschool , Den Haag ZMLK ‘t Kraaienest, Nootdorp SBO Meander , Rijswijk SBO Merlijn , Den Haag SBO De Octaaf, Den Haag ZMOK basisschool De Opperd, Rijswijk SBO Pastoor van Ars , Den Haag SBO Vliethorst , Leidschendam

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

015 2579022 070 3241556 015 3109967 070 3933062 070 3993709 070 3978177 070 3940751 070 3607759 070 3272650

Voortgezet Onderwijs Esloo Onderwijsgroep Centrale Directie, Den Haag Corbulo College, Voorburg Montaigne Lyceum, Den Haag Internationaal College Edith Stein, Den Haag Diamant College, Den Haag College St. Paul, Den Haag Esloo Praktijkonderwijs, Den Haag

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

070 3001940 070 3873630 015 3619140 070 3605568 070 3838088 070 3472204 070 3350628

Haagse Colleges Directie Haagse Colleges, Den Haag Hofstad Heldring, Den Haag Hofstad Lyceum, Den Haag Hofstad Mavo, Den Haag De Hofstede Praktijkschool, Den Haag Zandvlietcollege, Den Haag Christelijk College De Populier, Den Haag

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

070 3913970 070 3600589 070 3687670 070 3971541 070 3676233 070 3851902 070 3648808

Stanislascollege Centrale directie, Delft Locatie Krakeelpolderweg, Delft Locatie Reinier de Graafpad, Delft Locatie Westplantsoen, Delft Locatie Pijnacker, Pijnacker Locatie Roland Holstlaan, Rijswijk Locatie Burg. Elsenlaan, Rijswijk Locatie Generaal Vetterstraat, Rijswijk

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

015 7506050 015 7506020 015 7506040 015 7506050 015 7506030 070 3948833 070 3197010 070 3074171

Interconfessionele Scholengroep Westland Algemene Directie, Naaldwijk Locatie Irenestraat, Poeldijk Locatie Hoogeland, Naaldwijk Locatie Hoge Woerd, Naaldwijk Locatie Lage Woerd, Naaldwijk Locatie Sweelincklaan, ‘s Gravenzande Locatie Madeweg, Monster Locatie Gasthuislaan, ‘s Gravenzande

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

0174 621855 0174 248205 0174 628961 0174 620943 0174 615310 0174 414400 0174 247838 0174 445588

COLOFON Dit jaarverslag is een uitgave van: Lucas Onderwijs Postbus 93231 2509 AE Den Haag Telefoon: 070 - 300 11 00 Fax: 070 - 300 94 99 Email: [email protected] Internet: www.lucasonderwijs.nl Redactie & samenstelling H.A.J. van Asseldonk V. Bachnoe H.W.M. van Blijswijk M.A. Breeve mr. A.K. Mencke-van Buul M.G. Pander M. Schreuder B.J.M. de Wilde Eindredactie Breeve Media & Communicatie, Rotterdam Met medewerking van Ferrie de Graaf, Sep Schaffers Ontwerp en drukwerk The Happy Horseman BV, Rotterdam Fotografie Lou Wolfs Fotografie, Rotterdam Illustratie Auke Herrema, Delft De fotografie vond plaats op de volgende scholen Basisschool het Lichtbaken Basisschool Onze Wereld Zandvlietcollege Montaigne Lyceum

DE LUCAS ACADEMIE, leren voor en door elkaar! Wat? De Lucas Academie is de plek voor kennisdeling, professionalisering en nascholing vóór en dóór alle medewerkers van de Lucasscholen. De kracht van deze academie? • We zijn een ontmoetingsplaats, een marktplaats waar vraag en aanbod elkaar ontmoeten en kennis wordt gedeeld. • We zijn een professionaliseringscentrum maar anders dan andere: het gaat om leren voor en door elkaar. • We zijn een centrum voor leeractiviteiten, enerzijds met vaste data met het oog op jaarplanningen binnen de scholen en anderzijds op onderlinge afspraak.

1. Workshops door collega’s of ervaringsdeskundigen, bijvoorbeeld tijdens een studiemiddag. 2. Modules, trainingen en diverse coachingstrajecten. Intensief, gegeven door trainers en ervaren, deskundige collega’s. 3. Informele kennisdeling binnen een netwerkkring, zoals het netwerk vmbo en de netwerkkring ‘Meer- en hoogbegaafden‘. 4. Trainingen en cursussen met medewerking van externen. Deze trainingen worden in huis aangeboden (financieel voordelig), zodat intern expertise kan worden opgebouwd.

Enkele reacties: ”Individuele verrijking door te leren van elkaar.” (Leercirkel VO 2009) ”Leerzaam, actief, verhelderend en confronterend.” (Assertiever communiceren voor leerkrachten 2009)

Hoe? De hier beschreven activiteiten zijn uit vragen ontstaan, rondom vier pijlers:

De Lucas Academie wordt gevormd door u, medewerker van Lucas Onderwijs! Uw vragen en inzet bepalen de Lucas Academie-activiteiten.

Kijk op www.lucasacademie.nl of neem contact op met het Lucas Academie Team [email protected].

Het Lucas Academie Team ondersteunt en faciliteert! Marianne Mewissen (projectleider) Nichola Capel (coördinator) Margret Blokdijk (makelaar VO) Ingrid Cloosterman (makelaar PO) Monique van den Berg (secretariaat)

LUCAS ONDERWIJS Haagse praktijkscholen: eigen diploma! JAARVERSLAG pagina 7

Recommend Documents