LUCAS ONDERWIJS Pierre Wind kookt met kinderen op de Toermalijn. JAARVERSLAG pagina 9

het Jaarverslag LUCAS ONDERWIJS • 2010

Zevende jaargang • nummer 1 • zomer 2011

Jubilea voor Paradijsvogel, Vliethorst en Zandvlietcollege

Pierre Wind kookt met kinderen op de Toermalijn

Lucas Onderwijs Prijs: talent erkend

JAARVERSLAG pagina 4



VA N D E R E DAC T I E Al sinds het eerste Lucas-jaarverslag in krantvorm, merkt de redactie dat het aanbod aan onderwerpen groot is. Elk jaar weer ligt er meer kopij dan het vorige jaar. Elk jaar weegt de redactie leesbaarheid af tegen volledigheid. Met dit jaarverslag wil het bestuur medewerkers en partners rondom het onderwijs informeren over alle ontwikkelingen in 2010. Lucas Onderwijs werkt aan de hand van een strategisch beleidsplan. Onze maatschappelijke opdracht, het leveren van maatwerk voor elke leerling, het versterken van de kwaliteit van het onderwijs en van de ontwikkeling van de scholen en inzetten op de kwaliteit van de medewerkers, vormen de hoofdlijnen van de opdracht die het bestuur zich heeft gesteld. In dit jaarverslag vindt u voorbeelden van deze beleidslijnen. Daarnaast willen we met deze voorbeelden verantwoording afleggen. Niet alleen wat we doen, maar ook hoe we dat doen, telt.

Invoering functiemix voortvarend aangepakt sommige instellingen is het niet verantwoord om versneld in te voeren”, zegt hij. “En uiterlijk in 2014 is de situatie rechtgetrokken.”

Veel leesplezier, De redactie Het jaarrapport 2010 met daarin een financieel jaarverslag en het jaarverslag van de Raad van Toezicht vindt u vanaf begin juli op de website: www.lucasonderwijs.nl.

Democratie in de klas Leerlingen van basisschool Liduina kunnen meedoen aan echte verkiezingen en verkozen worden tot lid van het kinderkabinet. In het kinderkabinet zitten leerlingen uit alle leerjaren van de school. Zij denken mee over onderwerpen die de kinderen aangaan. Lees verder op pagina 5

Hofstede Praktijkonderwijs Nieuwbouw betekent vaak lang wachten. De Hofstede Praktijkschool merkte dat dit ook een voordeel heeft. Ze konden jaren werken aan een nieuwe aanpak van het onderwijs. In 2010 betrokken zij - met vernieuwd onderwijs - een nieuw gebouw.

Fotografie Lou Wolfs

De invoering van de functiemix is vorig jaar voortvarend aangepakt. In het primair onderwijs is begonnen met de stapsgewijze invoering. In het najaar van 2010 werd speciaal voor de functiemix zelfs een Lucas-cao afgesloten voor het voortgezet onderwijs. De kwaliteit en positie van de leraar in de school verbeteren, het leraarsvak weer aanzien geven, docenten een beter carrièreperspectief bieden, meer mensen in het onderwijs trekken en het beroep van leerkracht aantrekkelijker maken. Dat is in het kort waar het Actieplan Leerkracht, dat in 2007 door het kabinet is vastgesteld, om draait. Eén van de onderdelen uit het Actieplan is de functiemix: leraren worden beter beloond naar mate zij zich meer inzetten voor de ontwikkeling van de school en zichzelf. “Voor ons, als Lucas Onderwijs, concen-

Lees verder op pagina 9

Solliciteren bij leerlingen Leerlingen van het Zandvlietcollege in Den Haag zijn direct betrokken bij de aannameprocedure van docenten. Naast een gesprek met de sollicitatiecommissie, gaat de nieuwe docent in gesprek met een aantal leerlingen. Lees verder op pagina 11

Lucas-cao In het voortgezet onderwijs is 2010 een bijzonder jaar geweest. In het najaar

Kortere salarislijnen De rekenmachines hebben afgelopen jaar overuren gemaakt, zowel op de burelen van Lucas Onderwijs als op de scholen zelf. Van der Ploeg: “Omdat we nu niet weten welke leerkrachten de komende vijf jaar een schaal omhoog gaan, kunnen we slechts berekenen wat Lees verder op pagina 2

Groeipercentages functiemix VO

Lees verder op pagina 7

Netwerkkring hoogbegaafdheid Leren van elkaar, is een van de doelstellingen binnen Lucas Onderwijs. De netwerkkring hoogbegaafdheid is daarvan een mooi voorbeeld.

treert het Actieplan Leerkracht zich momenteel voornamelijk rond de functiemix”, zegt Marco van der Ploeg, bestuursadviseur HRM op het stichtingsbureau. “Afspraken over bijvoorbeeld meer mannen voor de klas in het basisonderwijs of een regeling voor oudere leerkrachten, overstijgen het niveau van Lucas. Daar wordt landelijk met de sociale partners over gesproken.”

werd een speciale Lucas-cao afgesloten, waarin is vastgelegd hoe en wanneer de functiemix wordt ingevoerd. “Twee van onze instellingen, ISW in het Westland en het Stanislascollege in Delft, Pijnacker en Rijswijk, hebben besloten over te gaan tot versnelde invoering”, vertelt Van der Ploeg. “De percentages leerkrachten in LC- en LD-schalen die eigenlijk pas in 2014 moeten worden gehaald, realiseren die scholen al in 2011. Beide instellingen kennen straks geen LB-schaal meer. Onbevoegde docenten uitgezonderd, zit iedereen in de LC- of LD-schaal.” Esloo en de Haagse Colleges hanteren een minder hoog invoeringstempo. Van der Ploeg merkt op dat de invoering van de functiemix in het voortgezet onderwijs niet overal gelijk loopt. “Maar voor

Digitaal dossier In het basisonderwijs moet straks gemiddeld veertig procent van de leraren een LB-functie hebben. Besloten is tot een stapsgewijze invoering: tot 2014 moet elk jaar acht procent van het personeelsbestand op de scholen worden bevorderd. “Dat percentage is op 1 augustus vorig jaar precies gehaald”, zegt Van der Ploeg. Een hele prestatie, omdat voor die datum vrijwel niemand een LB-functie had. De negen scholen voor speciaal basisonderwijs en (voortgezet) speciaal onderwijs van Lucas Onderwijs lopen nog wat achter op de planning. De bedoeling is dat aan het eind van het proces veertien procent van de leerkrachten van de LBnaar de LC-schaal is gegaan. Maar omdat het overleg over de functiebeschrijvingen en de functieprofielen in die sector vertraging heeft opgelopen, is het beoogde percentage nog niet gehaald. De functiemix is overigens niet zomaar een douceurtje voor de leerkrachten. Er moet wel degelijk aan de kwaliteit worden gewerkt, zegt Van der Ploeg. “Uiteindelijk is de functiemix toch ook bedoeld om docenten te stimuleren aan hun eigen kwaliteiten te werken. Eenduidige functiebeschrijvingen en competentieprofielen zijn daarbij van belang. Een digitaal ontwikkelings- en bekwaamheidsdossier als dat van Bardo kan daar bij helpen. In het vo is besloten om op alle scholen daarmee te werken en in het po wordt Bardo dit jaar bij 24 scholen ingevoerd.”

LB

LC

LD

2011

-30%

+29%

+1%

2014

-50%

+39%

+11%

ISW en Stanislas realiseren al in 2011 de landelijk verplichte percentages van 2014

Streefpercentages functiemix PO

BO

LA

LB

LC

2010

92%

8% (8,14%)

-

2014

58%

40%

2%

SBO/SO

LA

LB

LC

2010

-

97%

3% (3,91%)

2014

-

86%

14%

(tussen haakjes de in 2010 gerealiseerde percentages)

JAARVERSLAG 2010

J2 Vervolg voorpagina

de functiemix de scholen maximaal gaat kosten. Het maakt voor de kosten nogal uit of degene die je bevordert laag of hoog in de huidige schaal zit. In de eerste jaren scheelt het niet zo veel, maar op termijn wel. De salarislijnen zijn korter geworden, dus er worden grotere stappen gemaakt en docenten verdienen sneller méér. We schatten nu in dat de totale loonkosten op 1 oktober 2014 in het voortgezet onderwijs alleen door de functiemix en het inkorten van de salarislijnen met ruim twaalf procent gestegen zullen zijn. Voor het primair onderwijs zal de loonkostenstijging rond de vijf procent bedragen.”

Lucas: 31.000 leerlingen, 3.700 medewerkers, 78 schoollocaties Lucas Onderwijs is een dynamisch en maatschappelijk betrokken schoolbestuur. Bestuur en scholen werken aan waardengericht onderwijs, passend in de huidige samenleving.


Onderwijs wordt weer aantrekkelijk Rob de Vries is docent aan het Stanislascollege Pijnacker en vorig jaar benoemd in een LC-functie. “Hier krijgen alle bevoegde docenten uiteindelijk een LC-benoeming. Ik heb er dus niet voor hoeven solliciteren”, zegt hij. “Op basis van anciënniteit kwam ik er dit jaar al voor in aanmerking.” De Vries werkt al 29 jaar op het Stanislascollege en daarvoor op College Het Loo, één van de voorgangers van de huidige school. In die tijd is hij, naast zijn werk als wiskunde-, natuurkunde-, informatica- en scheikundedocent, ook examencoördinator, roostermaker en stafdocent geweest. “Omdat Het Loo een hele kleine mavo was, waren er nauwelijks taakuren. Die zaken deed je er gewoon bij. En als waardering kreeg je van je collega’s of de ouders een schouderklopje. Daarom ben ik zo blij met de functiemix: het is erkenning voor je werk. De zaken zijn nu goed geregeld. Waardering voor extra inzet komt nu niet alleen in de vorm van een schouderklopje, maar ook in de vorm van faciliteiten en extra salaris. Dat maakt het onderwijs weer aantrekkelijk. We zijn als fusieschool sterk gegroeid en hebben veel jonge collega’s. Aan hen merk je dat het stimuleert. Ze zijn gedreven en er zijn heel wat mensen hier die projecten beginnen.”

In de regio Haaglanden wordt onderwijs verzorgd voor 31.000 leerlingen. Lucas Onderwijs heeft ruim 3.700 medewerkers. Momenteel vallen 43 scholen voor basisonderwijs, zes scholen voor speciaal basisonderwijs, drie expertisecentra en vier scholengroepen voor voortgezet onderwijs met in totaal 26 vestigingen, onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van de stichting. Begin 2011 is bekend geworden dat de zeven basisscholen van de vereniging Haagse Nutsscholen aansluiting hebben gezocht bij de stichting Lucas Onderwijs. In de loop van 2011 zullen zij als aparte stichting onder het bevoegd gezag van Lucas Onderwijs komen. Structuur Lucas Onderwijs kent op centraal niveau een stichtingsbureau. De aanstelling van een secretaris-directeur in 2010 vormde de symbolische afsluiting van een herontwerp van de organisatie in de jaren daarvoor. De secretaris-directeur is secretaris van het College van Bestuur en is leidinggevende van het stichtingsbureau. Door deze taken in één functie onder te brengen, zijn de lijnen tussen beleidsvorming en -uitvoering korter geworden. Het stichtingsbureau bestaat, naast het College van

Meerjarenbeleid Het strategisch beleid van de stichting richt zich de komende jaren op vier onderdelen: de maatschappelijke opdracht, maatwerk voor de leerling, onderwijskwaliteit en schoolontwikkeling en de kwaliteit van medewerkers. Binnen deze thema’s zijn ambities geformuleerd en criteria. Wat gaan we doen? Hoe gaan we dat doen? Wanneer zijn we tevreden? Deze vragen vormen de structuur van het plan. Daarbij staat de leerling centraal in de driehoek school-thuis-omgeving. Het College van Bestuur was op 31 december 2010 als volgt samengesteld: • H.W.M. van Blijswijk, voorzitter (portefeuille primair onderwijs en financiën) • H.A.J. van Asseldonk, vice-voorzitter (portefeuille voortgezet onderwijs en centrale organisatie)

Organogram Lucas Onderwijs Functionele lijn

Raad van Toezicht

College van Bestuur

Waardering weegt zwaarder dan geld Inge van Steijn en Laura Dingshoff staan voor groep 7 en 8 op basisschool Balans in Den Haag. Beiden solliciteerden in het voorjaar van 2010 naar een LB-functie en zijn per 1 augustus benoemd. Inge geeft remedial teaching en Laura is eens in de twee weken actief als gedragsspecialist. De twee leerkrachten zien hun bevordering vooral als extra waardering voor iets wat ze ‘toch al deden’. Laura: “We hebben alle twee een opleiding gevolgd voor onze specialisatie, alleen dat werd nooit tot uitdrukking gebracht in het salaris. Maar we misten het ook niet, want er bestónd gewoon geen LB-schaal.” Volgens Inge is het extra geld niet de hoofdreden geweest om te solliciteren voor de LB-functie. “Het gaat ook niet om gigantische bedragen. Voor ons telt dat je wordt uitgekozen, dat er duidelijk wordt gezegd ‘we waarderen het wat je doet, je zet je extra in voor de school en dat willen we belonen’. Overigens komt een LBfunctie ook met verplichtingen, want je wordt strenger beoordeeld. En we hebben extra taken gekregen op het gebied van beleid.”

Bestuur, uit de afdelingen Personeel & Organisatie, Financiën & Administratie, Facilitaire Zaken, ICT en Onderwijs & Kwaliteit. De stichtingscontroller, de bestuursadviseurs en het secretariaat ondersteunen voornamelijk het bestuur. De drie clusterdirecteuren Primair Onderwijs en de vier instellingsdirecteuren Voortgezet Onderwijs vormen met het College van Bestuur het bestuursmanagementteam van de sectoren primair en voortgezet onderwijs.

Secretaris / Directeur

Bestuursadviseurs

Secretariaat

F&A

P&O

ICT

Controller

FZ

O&K

Cluster Directeur PO 1



Inst. Directeur VO 1




Scholen PO

Scholen PO

Scholen PO

Scholen VO

Scholen VO

Scholen VO

Scholen VO

Horizontale verantwoording wint aan belang Het gaat goed met het onderwijs, stellen Huub van Blijswijk en Hein van Asseldonk. Het bewijs daarvoor kunnen ze moeiteloos oplepelen binnen de eigen organisatie. Een interview met het College van Bestuur over inspirerende ontwikkelingen in 2010. Het mag best eens gezegd worden: het gaat goed met het onderwijs in Nederland. Bestuursvoorzitter Huub van Blijswijk somt drie feiten op waaruit dat blijkt: “De resultaten zijn behoorlijk op orde, ouders, medewerkers en leerlingen zijn overwegend tevreden en de schooluitval is fors teruggelopen.” Vice-voorzitter Hein van Asseldonk vult aan: “De grootste vooruitgang is dat we nu van ieder kind weten wat er aan de hand is als het niet aankomt in het vervolgonderwijs. We weten waar kinderen zijn en wat ze doen. En daar kunnen we maatwerkacties op inzetten.” Zomerschool Ook over het onderwijs binnen de eigen organisatie zijn de beide bestuurders tevreden. Huub van Blijswijk: “Na investeringen in organisatie en management in de afgelopen jaren is het ons in 2010 gelukt om onderwijs weer stevig op de agenda te zetten. De brede buurtschool heeft een flinke impuls gekregen. Binnen het primair onderwijs zijn we met een grote groep schoolleiders regelmatig bijeen geweest om daarover ervaringen en inzichten te delen. De start van de Zomerschool op

het Palet, maar ook de intensievere samenwerking met de wijk van de Krullevaar zijn prachtige en succesvolle initiatieven die echt het verschil maken voor de kinderen en hun ouders. Een ander voorbeeld is de nieuwbouw van onze ZMLK-school de Bernardus. Die is van start gegaan na een intensieve voorbereiding met het openbaar onderwijs. De gemeente Den Haag, schoolleiders en medewerkers van de besturen zijn er in geslaagd om een ontwerp te presenteren waarin een aantal waardevolle voorzieningen met elkaar worden gedeeld. Elke school alleen had dat niet voor elkaar gekregen, maar 1 en 1 is hier echt 3!” Van Blijswijk kijkt ook met plezier terug op de studiedagen met schoolleiders in Doorn. “De onderlinge samenwerking is verder verbeterd en er zijn veel contacten verstevigd, waardoor het leveren van maatwerk weer op de agenda is gekomen.” Ook in het voortgezet onderwijs ziet Hein van Asseldonk ‘pareltjes waar de Lucas trots op kan zijn’. Hij bezocht in 2010 een flinke rij scholen en sprak met leerlingen en docenten. Voor Van Asseldonk is het belangrijk dat daarin zaken aan bod komen die niet door de inspectie of de PISAdata worden gemeten, zoals burgerschap en ontwikkelpotentieel. Ook uit zaken als de LeerCirkel van de Lucas Academie put Van Asseldonk inspiratie. Met plezier levert hij een bijdrage aan de ontwikkeling van managementtalenten. De bijeenkomsten met de instellingsdirecteuren in Noordwijk ervaart Van Asseldonk als zeer nuttig. “Er is even afstand tot de dagelijkse hectiek, waar-

door er ruimte ontstaat voor verdieping en reflectie”, vertelt hij. Er zijn meer voorbeelden van goede ontwikkelingen. Het voortgezet onderwijs is gestart met Vensters voor Verantwoording.Van Asseldonk: “Het heeft lang geduurd voordat we in het voortgezet onderwijs landelijk overeenstemming konden bereiken over de indicatoren om verantwoording af te leggen. Maar ik ben heel tevreden met het resultaat. Het is heel bijzonder dat we een systeem hebben ontwikkeld waarmee scholen in het hele land op dezelfde manier inzicht geven in allerlei gegevens. En daarbij gaat het bovendien om gegevens die elders niet worden meegenomen, zoals bijvoorbeeld leerlingtevredenheid. De komende jaren komt het erop aan dat alle scholen de eigen Vensters actueel houden.” Kritische vrienden Horizontale verantwoording - waar Vensters ook onder valt - heeft de laatste jaren aan belang gewonnen. Het bestuur heeft daar stevig op ingezet en stimuleerde scholen om meer in gesprek te gaan met hun omgeving. Zelf omringde het bestuur zich eveneens met een groepje critical friends. “Onze kritische vrienden komen uit het bedrijfsleven en de wetenschap, maar er nemen ook ouders deel aan het gesprek”, aldus Van Blijswijk. “Ze hebben andere invalshoeken en helpen ons bij het beter onderbouwen van beleidskeuzes. Twee thema’s die we in 2010 hebben besproken zijn de brede buurtschool en waardenoverdracht. De critical friends wezen ons er op dat het onderwijs meer

het voortouw moet nemen bij de ontwikkeling van de brede buurtschool. Daarnaast was een vraag hoe je waardenoverdracht overeind kunt houden in een klimaat waar de nadruk ligt op taal en rekenen.” De toekomst zien beide bestuurders met vertrouwen tegemoet, ondanks zorgen over de teruglopende bekostiging. Dat vertrouwen is gebaseerd op de inzet van de medewerkers op de scholen. Van Asseldonk: “Aan uitdagingen en kansen voor scholen, leraren, bestuurders en natuurlijk onze leerlingen zal het niet liggen. Maar wat is er mooier dan werken in dienst van kinderen en jonge mensen, bouwen aan de toekomst?”


JAARVERSLAG 2010

J3

Meepraten vanuit de praktijk

GMR-VO: ‘In openheid elkaar controleren’ Meindert de Schiffart is docent aardrijkskunde op het Stanislascollege Roland Holstlaan. De GMR-VO schakelde voor de berekeningen rondom de functiemix de hulp van de vakbond in. Dat gebeurde in goed overleg met het bestuur. “In 2010 was de invoering van de functiemix hét grote onderwerp. Lucas Onderwijs wilde graag alles in één keer doorvoeren. Dat bracht financiële risico’s met zich mee. De GMR heeft daarbij ondersteuning gevraagd bij de onderwijsbond. Iemand van de AOb heeft met ons meegekeken en scenario’s doorgerekend. Het College van Bestuur omarmde ons voorstel. Die vakbondsman is hier veel geweest. Dat getuigt van vertrouwen tussen het College van Bestuur en de GMR. Ik heb het dan over ‘in openheid elkaar controleren’. Daarnaast waren we betrokken bij de benoeming van de nieuwe Raad van Toezicht-leden. Dat was nieuw voor de GMR, maar interessant om te doen. Lucas is een integere organisatie, waar bestuur en GMR elkaar versterken. Daarbij hoef je het niet met alles met elkaar eens te zijn. Neem Bardo, het digitale bekwaamheidsdossier. We hebben gesproken over de competenties en de gedragsindicatoren. Uiteindelijk werd dat een compromis. Wij begrijpen dat het bestuur verder moet, zij begrijpen dat wij bepaalde bezwaren hebben. Nu is afgesproken het een jaar uit te proberen en dan verder te praten. De input van ouders is ook belangrijk bij medezeggenschap. Zij kijken vanuit een hele andere invalshoek naar het onderwijs en hebben specifieke kennis. Leerlingen hebben we ook nodig.”


Bureauraad: ‘Medezeggenschap moet vorm krijgen’ Han Nielen werkt als interim-directeur op basisschool ‘t Statenkwartier en is voorzitter van de Bureauraad. “In februari 2009 werd de Bureauraad opgericht. Dat kwam direct voort uit het herontwerp van de Lucas. Het College van Bestuur nam overigens het initiatief. Medezeggenschap moet vorm krijgen en een plek in de processen in de organisatie. Dat kost tijd. Het begint nu te komen, we krijgen de documenten aangeleverd en er is een werkrelatie ontstaan met het bestuur. In 2010 hadden we intensief contact, dat had te maken met de benoeming van de nieuwe leden voor de Raad van Toezicht. Vooruitlopend op de Wet goed onderwijs goed bestuur, wilde het bestuur dat de medezeggenschapsorganen bij de benoeming betrokken zouden zijn. Ook bij de integriteitscode en de klokkeluidersregeling zijn we betrokken geweest in 2010. Andere onderwerpen die speelden waren de overgang van Facilitaire Ondersteuning naar Facilitaire Zaken, het rookbeleid, het traject rondom de invulling van de nieuwe functie secretaris-directeur en het onderzoek naar de medewerkerstevredenheid. Dat laatste was op initiatief van de Bureauraad. We hebben een studiedag gehad over missie- en visie-ontwikkeling, over het lezen van beleidsstukken en over besluitvorming. We zien het als onze taak positief-kritisch te kijken naar het belang van de organisatie en van het individu in samenwerking met het bestuur. Als je ervoor zorgt dat je steeds met elkaar in goed overleg bent, en uitgaat van de goede bedoelingen van de ander, dan komt het niet zo aan op instemmingsrecht of adviesrecht te hebben. Je komt er dan met elkaar gewoon uit. In 2011 gaan we onder andere kijken naar de reiskostenregeling, de werkkostenregeling, het tijdschrijven, de arbeidstijdenregeling, het arbobeleid, de werving en selectie en de plekken waar gerookt mag worden.” GMR-PO: ‘GMR is als een kritische vriend’ Gerben Schimmel is als ouder van kinderen op een Lucasschool betrokken geraakt bij de medezeggenschap. In het dagelijks leven werkt hij op het ministerie van Infrastructuur en Milieu. De GMR-PO telt veel leden. Om die reden is een paar jaar terug een structuur ingevoerd met een dagelijks bestuur en themagroepen. “De themagroepen bereiden in aparte vergaderingen de onderwerpen voor, in het dagelijks bestuur kan dat dan sneller worden behandeld. Twee keer per jaar is er een algemene ledenvergadering waarop iedereen aanwezig kan zijn. Als GMR-PO denken we mee over beleid. Het bestuur houdt ons op de hoogte en brengt thema’s in. Soms gaan we zelf met een onderwerp aan de slag. De themagroepen bestaan veelal uit specialisten, dat is een natuurlijk proces. In 2010 speelden een paar grote onderwerpen. De functiemix staat wel bovenaan die lijst, maar ook de bezuinigingen in het primair onderwijs waren een belangrijk gespreksonderwerp. Verder was 2010 het toetsingsjaar voor het in 2009 ingezette strategisch beleid. We waren verder betrokken bij de benoeming van de nieuwe Raad van Toezicht-leden. En er waren veel regelingen waar we naar hebben gekeken, bijvoorbeeld de klokkeluidersregeling of de regeling ‘Schorsen en verwijderen’. Ik zie de GMR meer als de Eerste Kamer, we redeneren vanuit de praktijk en zitten op de achterbank, niet aan het stuur. Bij Lucas Onderwijs werken professionals en zij hebben binnen landelijke normen een bepaalde handelingsruimte. Je hebt als GMR een vertrouwensband met het bestuur of niet. Wij hebben die wel, ik zie de GMR als een kritische vriend. We controleren niet voortdurend met de wet in de hand wat er gebeurt, maar zijn in gesprek en wegen zaken af. In 2011 moet er worden bezuinigd, dat moet met strategische keuzen worden onderbouwd. Daarnaast willen we een aantal dingen waar we de laatste jaren ‘ja’ tegen hebben gezegd, evalueren.”

ucas Onderwijs stelt zijn scholen in staat en stimuleert hen het best denkbare onder-

wijs te bieden, opdat iedere leerling zich kan ontwikkelen tot een zelfbewuste en kansrijke burger. Lucas Onderwijs wil dat vormgeven door samen te werken: • vanuit waarden, in oorsprong ontleend aan de traditie van de christelijke geloofsgemeenschap; • aan aantrekkelijk onderwijs dat zich onderscheidt door ontwikkeling, aandacht voor kwaliteit, goede zorg voor de medewerkers

MISSIE

Lucas Onderwijs kent - naast de medezeggenschapsraden op schoolniveau - drie overkoepelende medezeggenschapsorganen: een GMRPO, een GMR-VO en een Bureauraad. De voorzitters van de drie raden vertellen over de rol van medezeggenschap en over de thema’s uit 2010.

L

en solidariteit met kansarmen; • in actief partnerschap met de maatschappelijke omgeving; • met ruimte voor diversiteit op scholen.

Ontwikkelingen Stichting Katholieke Peuterspeelzalen Het bestuur van de Stichting Katholieke Peuterspeelzalen (SKPZ) wordt gevormd door het College van Bestuur van Lucas Onderwijs. De peuterspeelzalen zijn verbonden aan enkele basisscholen van de Lucas. In 2010 hebben de peuterspeelzalen beleid ontwikkeld op de verdere afname van subsidies en de teruglopende bezetting. Ondanks de negatieve financiële ontwikkelingen, is ervoor gewaakt niet in te leveren op de deskundigheidsbevordering van het personeel. De zalen van SKPZ voldeden in 2010 grotendeels aan de nieuwe kwaliteitseisen vanuit de wet OKE. Nieuw beleid in het kader van deze wet is afgerond of nog in ontwikkeling, zoals de ontwikkeling van vrijwilligersbeleid of een protocol voor kindermishandeling. Eind 2010 zijn de Risico Inventarisaties geëvalueerd en geactualiseerd (RI&E). In 2009 bleken de exploitaties van de peuterspeelzalen Kareltje en ‘t Vogelnestje niet meer houdbaar. Het hele schooljaar 2009/2010 heeft in het teken gestaan van voorbereidingen om de zalen per 1 augustus 2010 te sluiten. Dit proces heeft met deskundige P&O-begeleiding plaatsgevonden. Voor de zes personeelsleden zijn passende oplossingen gevonden als ander werk, uitbreiding op dienstverbanden elders of gebruikmaking van de OBU. ’t Vogelnestje heeft na de sluiting een doorstart kunnen maken bij kinderopvangorganisatie DAK in het gebouw van basisschool De Parkiet. In overleg met ouders en school wordt in het schooljaar 2010/2011 een ontwikkeling ingezet naar dagopvang voor nul- tot vierjarigen gekoppeld aan de buitenschoolse opvang. In 2010 werd duidelijk dat de financiële situatie van peuterspeelzaal Snoopy ook verder verslechterde. Momenteel loopt een traject dat zal leiden tot overname door kinderopvangorganisatie Triodus of tot sluiting per 1 augustus 2011. Peuterspeelzaal De Peuterkaravaan bevond zich tot 2010 buiten de gevarenzone, vanwege een volle bezetting en maximale oudertarieven. In het tweede deel van 2010 zijn de bezettingscijfers gemiddeld met vijftien procent gedaald. De zaal wordt in schooljaar 2010/2011 nauwlettend gevolgd. De drie zalen uit Leidschendam-Voorburg, De Bereboot, Lydie Plate en De Speeldoos, hebben in 2010 hun exploitatie voor een groot deel rond gekregen door reguliere en VVEsubsidies. De subsidies staan echter onder druk. In 2010 heeft SKPZ onderzocht of er bezuinigingen konden plaatsvinden in de overhead. Inhoudelijk en financieel beleidsmedewerkers, de bestuurssecretaris en een clusterdirecteur hebben tijd ingeleverd. Daarnaast is eind 2010 gestopt met het contract van het administratiekantoor. Deze diensten worden nu afgenomen bij DAK tegen een lager tarief.

Raad van Toezicht: ‘elkaar scherp houden op belangrijke vragen’ De Raad van Toezicht heeft als taak toezicht te houden op het College van Bestuur. Voorzitter van de raad bij Lucas Onderwijs, Michiel van Haersma Buma, vertaalt die opdracht naar een eenvoudiger uitgangspunt: “Het gaat om de kinderen.” “We voelen ons als Raad van Toezicht medeverantwoordelijk en nemen dat heel serieus”, vertelt Van Haersma Buma, die in het dagelijks leven dijkgraaf van Delfland is. “Uitgangspunt in alle gesprekken, of het nu gaat over personeel, of over financiën, is steeds weer ‘doen we voor die kinderen die ons zijn toevertrouwd, het goede’. Op die vraag moet je elkaar scherp houden.” Gelukkig gaat daarin veel goed, concludeert de voorzitter vervolgens. “Gemiddeld genomen zijn er heel veel goede Lucasscholen. Daar kunnen we als Raad van Toezicht met tevredenheid naar kijken.” Controletaak Een groot deel van de taak van de Raad van Toezicht ligt op financieel gebied. Daarom is er binnen de raad een aparte financiële commissie, bij voorkeur met mensen die een financiële achtergrond hebben. Op de vraag hoe de Lucas er nu voor staat, is Van Haersma Buma helder. “Een gezonde organisatie. We zagen in 2010 een financiële overschrijding aankomen. Daarvan hebben we gezegd dat we die accepteren voor dit jaar en dat we in gesprek gaan hoe we kunnen bijsturen. We denken als raad mee over het tempo van de aanpassin-

gen en bekijken de gevolgen daarvan. De overheid schrijft zware financiële buffers voor. Wij kiezen voor een op maat gesneden buffer. De Lucas is een financieel gezonde organisatie, wij denken erover na hoe we dat zo kunnen houden.Verder zijn we op dit gebied tevreden over de planning- en controlcyclus bij de Lucas. Dat ziet er steeds beter uit. We hebben een systeem waarmee we alle onderdelen te pakken hebben. Er zit een vaste lijn in, zodat we de controletaak goed kunnen uitoefenen.” De Raad van Toezicht vernieuwt regelmatig, volgens een schema. Drie leden traden terug in 2010, daarvoor is nu weer geworven. “We kijken daarbij ook naar de specialiteit van mensen. Diversiteit vinden we ook belangrijk. We zochten mensen met een financiële achtergrond, maar we wilden ook wel iemand die voor de klas heeft gestaan.” Zomerschool Ook de veranderingen in de organisatiestructuur waren de afgelopen jaren onderwerp van gesprek in de Raad van Toezicht-vergaderingen. “De aanstelling van een secretaris-directeur was daarin eigenlijk de laatste stap. Er waren lange tijd veel vacatures op de Saffierhorst na het herontwerp. Dat heeft ons wel zorgen gebaard, maar dat kritische punt is nu gepasseerd. De vacatures zijn ingevuld.” Onderwijsinhoudelijk denkt de Raad van Toezicht ook graag mee. Je kunt nooit scherp genoeg zijn, meent de voorzitter. “We praten bijvoorbeeld over personeelsverloop en hoe moeilijk het is goede leer-

krachten te vinden. En als de inspectie een school onder aangepast toezicht plaatst, dan willen wij natuurlijk wel weten hoe dat zit. Daarvoor moet je ook weten hoe de zaken er aan toe gaan in onderwijsland. Er zijn ook ontwikkelingen die we met enige trots bespreken. De Zomerschool bijvoorbeeld, een geweldig initiatief. De Lucas Academie vinden we ook erg belangrijk. Dat groeit stap voor stap en daar zitten zoveel mogelijkheden in.” De Raad van Toezicht had op 31 december 2010 de volgende samenstelling: • De heer mr. M.A.P. van Haersma Buma (voorzitter) • De heer mr. Ing. W.G.J.M. van de Camp (afgetreden in 2010) • De heer J.P.G. Jörning (afgetreden per 1 januari 2011) • Mevrouw mr. T.J.T. Raas • De heer drs. E.M.J. Schoenmaker (afgetreden in 2010) • Mevrouw mr. I.Y. Tan • De heer dr. F.J. de Wuffel • Mevrouw J.I. van Werkhoven (nieuw 2010) • De heer drs. M.C. Boon (nieuw 2010) • De heer drs. F.H. Lemmink (nieuw 2010) Het volledige jaarverslag van de Raad van Toezicht is opgenomen in het Jaarrapport. Dit rapport is vanaf 1 juli 2011 te vinden op www.lucasonderwijs.nl.

JAARVERSLAG 2010

J4

‘Kennis maken met de maatschappij’ Basisschool De Krullevaar is sinds enkele maanden een brede buurtschool. College St. Paul moet er, met het gereedkomen van de nieuwbouw eind volgend jaar, een worden. Hoe verschillend de scholen ook mogen zijn, één streven hebben ze gemeen: school en wijk moeten veel nauwer met elkaar samenwerken. “We proberen van een dubbeltje een kwartje te maken.” Dick van Waas, directeur van basisschool De Krullevaar in de Haagse wijk Morgenstond, drukt het kernachtig uit als hij het heeft over waarom zijn school een brede buurtschool is geworden. “We staan in een krachtwijk waar niet de meest draag-

invloed op de opvoeding van de leerlingen uit te breiden.” De Krullevaar is een pilotschool en veel zaken moeten met vallen en opstaan uitgevonden worden. Voor het team betekent dat een hele belasting. Van Waas: “We kregen te maken met andere mensen, met andere werktijden, met andere


krachtige families wonen en kinderen die hier wonen, krijgen niet altijd een gelijke kans in de maatschappij ten opzichte van kinderen in andere – rijkere - wijken. Daar willen we wat aan doen.” Complexe samenwerking Naast de invoering van het leerkansenprofiel – meer les betekent simpelweg betere schoolresultaten – streeft De Krullevaar er vooral naar contact te zoeken met de ouders en de wijk. Daarom wordt samengewerkt met bijvoorbeeld voorschoolse en naschoolse opvang, jongeren- en ouderenwerk, sportverenigingen en het Koorenhuis. “In principe zouden kinderen hier van half acht ’s ochtends tot zeven uur ’s avonds kunnen zijn”, zegt Van Waas. “Een kind brengt jaarlijks maar vijftien procent van zijn tijd door op school. Weliswaar hebben we twintig procent invloed op het kind, maar de buurt heeft bijvoorbeeld voor veertig procent invloed. Door samen te werken met die buurt en de ouders, proberen we als school onze

pedagogische inzichten. Niet iedereen kon daar mee omgaan. Sommigen zeiden: geef me wat tijd om te wennen. Een enkeling is echt vertrokken.”Toch is de omgang met anderen niet het grootste probleem volgens de directeur. “Het grootste struikelblok is misschien wel dat we te maken hebben met profit- en

de grenzen van de wet opzoeken om iets voor elkaar te krijgen. We proberen dat te veranderen, maar dan hebben we wel de hulp van de politiek nodig.” Sportdag College St. Paul staat in de Haagse wijk Mariahoeve. “Tot anderhalf jaar geleden waren we een hele anonieme school in deze omgeving”, vertelt docent Frans Brons. “Onze leerlingen hadden niets met de buurt: ze liepen er doorheen op weg van en naar de tramhalte. En de wijk had niets met ons. Dat willen we veranderen.” De bouw van een nieuwe school is daarvoor een goede gelegenheid. Naast St. Paul krijgt in het nieuwe pand ook het buurthuis onderdak. Bovendien komt er een multifunctionele ruimte voor de hele wijk. Hoewel de eerste paal nog de grond in moet, is de vmboschool nu al bezig de banden met de wijk aan te halen. “Ik ben begonnen met acquisitie te plegen”, zegt Brons. “Ik loop de wijkactiviteiten af, ga langs bij het stadsdeelkantoor, bij de welzijnsorganisaties. Puur om kennis te maken en te kijken wat wij voor hen kunnen betekenen en wat zij voor ons kunnen doen.” Dat heeft al geresulteerd in een aantal projecten. Zo werken leerlingen van College St. Paul bijvoorbeeld mee aan de sportdag die het buurthuis jaarlijks organiseert voor alle basisscholen in de wijk. Ook lopen leerlingen van het vak Dienstverlening en Commercie een halve dag in de week mee in een verzorgingshuis en helpen anderen bij zwemactiviteiten in zwembad Overbosch. Met de plaatselijke winkeliersvereniging is een onderzoek opgezet naar klanttevredenheid. Leerlingen van St. Paul voerden het onderzoek uit. “De leerlingen vinden het ontzettend leuk om te doen”, zegt Brons. “Praktijkopdrachten die ze van ons kregen, moesten tot nog toe

Leren iets voor een ander te doen Ontwikkelingshulp en goede doelen staan bij het grote publiek misschien wat minder in de belangstelling momenteel. Het Stanislascollege Reinier de Graafpad in Delft ging echter ook in 2010 onverdroten voort met het steunen van projecten in binnen- en buitenland. Al jaren zetten leerlingen en docenten van de school zich in voor goede doelen. “Het is onze aard, het hoort gewoon bij het Stanislascollege”, zegt directeur Piet van Adrichem. “Het is een wezenlijk onderdeel van onze identiteit en van de opvoeding om kinderen te leren iets voor een ander te doen. Dat kunnen grote projecten zijn, maar ook kleine dingen. Dichtbij of ver weg.” Elk jaar mogen leerlingen en docenten goede doelen indienen die in hun ogen steun verdienen.Van Adrichem maakt uit al die inzendingen een keuze. In 2011 wordt de bouw van een middelbare school in Tanzania gesteund en werd geld ingezameld voor Villa Joep, een stichting die onderzoek naar kinderkanker financiert en kinderen met een agressieve vorm van kanker helpt. De jaren daarvoor werd een stichting gesteund die waterputten sloeg in Kenia. Direct betrokken Veelal gaat het om projecten waar een docent of leerling direct bij betrokken is. Van Adrichem: “De school in Tanzania werd als goed doel ingediend door een docent die daar vrijwilligerswerk had gedaan. En aan Villa Joep kwamen we door iemand die een ziektegeval had meegemaakt in zijn directe omgeving.” Zijn de goede doelen gekozen, dan gaat de school aan de slag. Zo is voor Villa Joep een sponsorloop gehouden en stond de kerstmarkt vorig jaar in het teken van de school in Tanzania. Het ingezamelde geld werd door een docent en twee leerlingen persoonlijk overhandigd, waarbij ook nog een weekje werd geholpen bij de bouw van de school. “Je ziet leerlingen veranderen als ze terug zijn”, vertelt Van Adrichem. “Ze hebben dan gezien dat elke euro die ze hier inzamelen daar goed wordt besteed en het verschil kan maken. De meesten zijn erg onder de indruk en blijven als het ware ambassadeurs voor zo’n project. Ze committeren zich echt aan het goede doel.”

_____ ‘Door samen te werken met die buurt en de ouders, proberen we als school onze invloed op de opvoeding van de leerlingen uit te breiden’ _____

non profit-organisaties, met gemeentelijke instanties, met stichtingen. Iedereen heeft zijn eigen wettelijke regels, zijn eigen cao’s, zijn eigen geldstromen. Dat is lastig werken. Soms moeten we echt

voornamelijk in de school zelf uitgevoerd worden. Nu kunnen de leerlingen naar buiten, kennis maken met de maatschappij. Zo kunnen wij iets betekenen voor de wijk en de wijk voor ons.”


Feest op school: 10, 40 en 85 jaar! Drie scholen vierden in 2010 een jubileum. Basisschool De Paradijsvogel bestond tien jaar, SBO De Vliethorst alweer veertig jaar en het Zandvlietcollege telde 85 jaar! Alle drie de scholen vulden de feesten op een eigen manier in.


De Paradijsvogel organiseerde in het voorjaar van 2010 een feestweek met het thema circus. Met gemeenschappelijke onderdelen en een invulling van het programma per groep, konden alle kinderen uitbundig meedoen aan het feest. Een circusthema betekent: verkleden, schminken, clowns, acrobatiek, spelletjes, dansen en niet te vergeten feesthapjes en -drankjes! De laatste dag van de feestweek werd verzorgd door de leerlingenraad van de school. Zij kozen voor een spelletjes- en workshopdag

met een disco tot slot. SBO De Vliethorst bestond veertig jaar. Ook hier werd in het voorjaar een week lang feest gevierd. De week ging van start met een officiële opening door de wethouder van onderwijs. Ook de burgemeester van Zoetermeer was aanwezig. Dat was vooral omdat Frans Ruys, oud-directeur van de school, een Koninklijke onderscheiding kreeg voor al zijn verdiensten voor De Vliethorst. Tijdens de rest van de week waren er volop feestactiviteiten voor de kinderen. Daarnaast organiseer-

de de jubilerende school een miniconferentie over de toekomst van het speciaal basisonderwijs. De conferentie met forumdiscussie werd door veel mensen, waaronder lokale politici, bezocht. Het Zandvlietcollege bestond dit jaar 85 jaar. Tijdens een spetterende lustrumweek in oktober hebben leerlingen en docenten dit feit uitgebreid gevierd. Van buitenlandse reizen tot een feestweek in Nederland: er was voor iedereen iets te doen. Bijzonder was ook dat leerlingen veel bijdroegen aan de organisatie en begeleiding. Zo maakte een groep leerlingen een speciale lustrumsite: www.lustrumzandvlietcollege.webklik.nl.

JAARVERSLAG 2010

J5

Gezonde schoolkantine voor een duurzamere school De gezonde schoolkantine past in het streven van de school in Poeldijk om duurzamer te worden. In 2010 werd deelgenomen aan de inzamelingsactie voor oude huishoudelijke apparaten Wecycle. Ook zijn er plannen om zonnepanelen te installeren, en wordt – op initiatief van de leerlingen - voortaan de ‘ecologische’ zoekmachine Ecosia op de computers van de school gebruikt. ISW Irenestraat wilde destijds het eeten koopgedrag van de leerlingen te ver-

anderen. Van Dommelen: “Chips en gevulde koeken waren in de pauze de meest verkochte etenswaren. Daarom wilden we iets gezonders aanbieden. Tijdens de verzorgingslessen en gymnastiek werd tegelijkertijd aandacht aan hun leef- en eetpatroon besteed. We hebben toen wel de fout gemaakt om te proberen alle ongezonde waar uit de kantine te verbannen. Als je iets niet meer in het assortiment hebt, nemen kinderen het van thuis mee. Het beste is

gezonde etenswaren in het zicht te leggen, en chips en zoetwaren onder de toonbank. Mensen kopen toch vaak wat ze zien.” Toch is er resultaat geboekt. Gefrituurde gerechten bijvoorbeeld worden nog slechts mondjesmaat geserveerd. De start van het Vakcollege biedt de school een kans leerlingen meer te betrekken bij het initiatief. “We willen de kantine splitsen in een gezond en een ‘ongezond’ deel. De leerlingen mogen het gezonde deel zelf bemensen, de inkopen doen en het assortiment bepalen. Zo krijgen ze gelegenheid hun eigen ideeën over gezond eten uit te voeren. We stimuleren tegelijk het ondernemerschap en de leerlingen dragen bij aan wat wij als school willen zijn.”

Op huisbezoek in het voortgezet onderwijs Huisbezoeken op een mavo/havo/vwo-school zijn niet standaard, maar op het Stanislascollege H. Roland Holstlaan wel. Elke brugklasser daar krijgt in het begin van het eerste jaar een mentor op huisbezoek. “De huisbezoeken zijn een oud gebruik hier”, zegt Diana Uemura, een van de twee locatiedirecteuren aan de H. Roland Holstlaan. “Ik heb hier zelf op school gezeten en in mijn tijd werd het ook al gedaan.” De huisbezoeken passen in de doelstelling van de school om de ouderbetrokkenheid bij de schoolloopbaan van kinderen te vergroten, een band op te bouwen met de ouders en snel inzicht te krijgen in de thuissituatie van de leerling. Als mentoren de ouders van gezicht kennen en zij kennen hen, is het later veel makkelijker om in gesprek te raken als er zich problemen voordoen, stelt Uemura. “Natuurlijk is het huisbezoek niet het enige middel daarin. We houden op school informatieavonden en andere bijeenkomsten voor de ouders. Toch merk je dat ouders het bezoekje erg waarderen. Op de basisschool stappen ouders nog wel eens binnen als ze informatie willen, op de middelbare school ligt dat anders.” Brugklasmentor Wanda van der Heide ondervindt dat ook tijdens de huisbezoeken: “Vaak blijven er

tijdens informatieavonden een heleboel vragen liggen bij ouders. Omdat alles eerst moet bezinken of omdat ouders ze gewoon niet dúrven stellen tijdens zo’n bijeenkomst. Die vragen krijgen wij bij hen thuis te horen.”

slechts bij stukjes en beetjes, als je al wat te horen krijgt. In de brugklas zijn leerlingen op een leeftijd gekomen dat ze precies weten hoe het hoort in de maatschappij en alles wat uit de toon valt, verzwijgen ze om niet buiten de groep te vallen.” Van der Heide: “Normaal gesproken vorm je als docent in de eerste week op school een beeld van een kind. De grootste winst voor ons van de huisbezoeken is dat we het kind in zijn thuis-

L

ucas Onderwijs wil kinderen en jongvolwassenen optimaal voorbe-

reiden op hun rol in de maatschappij.

STRATEGISCH BELEID

Met deelname aan de Stimuleringsprijs Gezonde Schoolkantine hoopt ISW Irenestraat gezond eten opnieuw onder de aandacht van leerlingen te brengen. In 2007 werd de school tweede in de wedstrijd van het Voedingscentrum, maar sindsdien is het een beetje verwaterd, zegt teamleider Gerard van Dommelen.

De maatschappelijke opdracht

Zelfredzaam, verantwoordelijk en kansrijk zijn hierbij belangrijke begrippen. De maatschappelijke opdracht van de school vereist betekenisvolle relaties van de school met de ouders, de omgeving van de school én van de leerling en met partners in het leer- of zorgtraject. Het ontwikkelproces van de leerling staat hierbij centraal.

Palet gestart met Zomerschool Halsreikend kijken kinderen uit naar de zomervakantie. Sommigen gaan lang op reis, anderen genieten van spelen met vriendjes, ochtendtelevisie en middagen in het park. En nog weer anderen gaan ... naar school. Bijvoorbeeld leerlingen van basisschool ‘t Palet die afgelopen zomer konden kiezen voor de Zomerschool, een initiatief van de school samen met de stichting Zebra Welzijn. De gemeente Den Haag financierde het plan en maakte daarmee mogelijk dat voor een aantal kinderen de zomer gevuld was met extra educatie, sport en spel. “In de ochtend hebben we een educatief programma”, vertelt directeur Oscar Demesmaeker. “Aan de hand van thema’s gaan we aan de slag. In de middag komen creatieve zaken en sport aan bod. In totaal zijn we vier weken open geweest. We willen de Zomerschool zeker voortzetten in 2011, maar kiezen dan voor drie weken.Voor sommige kinderen is vier weken net te lang en ouders willen ook graag met hun kind wat tijd doorbrengen.” Demesmaeker gelooft sterk in onderwijstijdverlenging als middel om achterstanden in te halen.Voor een aantal kinderen biedt de Zomerschool extra uitkomst. De onderbreking in het leren gedurende de zomervakantie is zo minder lang en de kinderen krijgen extra kansen om aan taal, rekenen en ontspanning te doen. “Er is ook veel buiten gespeeld hoor. Er was een groep die een film maakte, een musical werd ingestudeerd en er is een aantal excursies gerealiseerd.” Zo’n 150 kinderen maakten van de Zomerschool gebruik. Ook was er een oudergroep die les kreeg in Nederlandse taal en ICT. Naast de Zomerschool is ‘t Palet ook gestart met een Zaterdagschool, die ook voor ouders lessen biedt.

_____ ‘De grootste winst is dat we het kind in de thuissituatie leren kennen’ _____

Tijdens de bezoeken, die in de regel niet langer dan een minuut of twintig duren, krijgen de mentoren snel een beeld van de leerling en zijn achtergrond. Zijn er broers en zussen? Hoe zit het met de ouders of verzorgers? Is er een eigen kamer voor het kind? Uemura: “Dat soort informatie krijg je op school

situatie leren kennen. Je snapt beter wat een kind bezig houdt. En voor de leerling is de drempel om met vragen naar zijn mentor te gaan later iets lager. ”Voor de mentoren zijn de huisbezoeken overigens een grote tijdsinvestering. Uemura: “Het is een grote belasting, maar ze hebben het er graag voor over.”


Kinderkabinet maakt leerlingen betrokken Leerlingen van basisschool Liduina leren wat democratie is. Ze doen dat met eigen verkiezingen en een eigen kabinet. En praten zo mee over zaken binnen de school. De stem van kinderen op school is belangrijk, vindt Liduina-directeur Ellen Hal. “Door het Kinderkabinet worden de leerlingen gehoord en raken ze betrokken bij het reilen en zeilen van de school. Ze leren wat democratie is en de leerlingen die niet worden gekozen, leren wat het is om vertegenwoordigd te zijn.” Voor het kabinet, dat bestaat uit vertegenwoordigers van de groepen 5 tot en met 8, worden elk jaar verkiezingen gehouden. Per klas wordt één vertegenwoordiger gekozen; in groep 8 een jon-

gen én een meisje. “De leerlingen moeten campagne voeren en presentaties houden”, zegt Hal. “Ze moeten ook echt namens de klas willen spreken, opkomen voor hun belangen en met ideeën komen. Elk jaar worden andere kinderen gekozen. Het is zo’n gewilde ‘job’, dat we er zoveel mogelijk aan bod willen laten komen. Nieuw dit jaar is dat ik een ‘persoonlijke secretaris’ heb. Daar kies ik een leerling voor die het echt verdient, maar die nooit gekozen zal worden door z’n klas omdat een populairdere leerling wordt gekozen.” City-Pier-City-loop Het Kinderkabinet heeft inmiddels een serieuze status in de school. Zo hebben de leden het voor elkaar gekregen dat de school elk jaar meedoet aan de CityPier-City-loop, wordt goed gekeken naar het buitenspeelmateriaal en is een

dansvoorstelling georganiseerd. Hal: “We vergaderen eens per drie of vier weken over zaken die de leerlingen belangrijk vinden. Er is ook een ideeënbus en het Kinderkabinet is verplicht alle inzendingen te bespreken. Daarna moeten ze terugkoppelen aan hun klas waarom iets wel of niet kan. De leerlingen leggen een grote realiteitszin aan de dag als het gaat om wat ze willen. Ze snappen best dat sommige dingen niet kunnen.” Naast vertegenwoordiger van de klas zijn de leerlingen ook ambassadeurs van de school. Nieuwe ouders worden door de kabinetsleden rondgeleid en tijdens officiële gebeurtenissen spelen ze gastvrouw en -heer. Hal: “Het is eenvoudig uit te voeren en levert enorm veel op. Eigenlijk zou elke school een kinderkabinet moeten hebben.” Fotografie Lou Wolfs

JAARVERSLAG 2010

J6

In Memoriam 2010 Als gevolg van een tragisch verkeersongeluk overleed op maandag 4 januari 2010 Sophia van der Stap, leerlinge uit klas 2A van het ISW, locatie Irenestraat. Haar medeleerlingen en docenten missen haar aanwezigheid in de klas zeer. Zondagmorgen 17 januari 2010 kwam het bericht dat Ian Dickens, leerling van groep 1/2C van basisschool De Oase was overleden. Ian was al enige tijd ernstig ziek. Op 3 maart 2010 is oud-conciërge Jan de Vries overleden. Jan de Vries was op De Populier jarenlang een vertrouwd, gezaghebbend figuur voor de leerlingen en ook voor de jonge docenten. Hij had een luisterend oor voor eenieder en was een bindende factor binnen het onderwijsondersteunend personeel. In 2008 ging Jan de Vries

Meer aandacht voor rekenen en taal Onderwijstijdverlenging geeft basisscholen meer ruimte en dat komt ten goede aan het rekenen taalonderwijs. De Shalomschool, Het Zonnelicht en De Melodie werken in Rijswijk daartoe samen met het Stanislascollege locatie Roland Holstlaan. Op De Vuurvlinder wordt met het leerkansenprofiel gewerkt.

met pensioen. Evan Buijs, leerling van 5 atheneum van het Stanislascollege Westplantsoen, overleed op 6 april 2010. Evan was een rustige, vriendelijke jongen, die volgens zijn vrienden een hele droge humor had. Tijdens een avondwake heeft de school, in aanwezigheid van zijn ouders en zijn broer, op indrukwekkende wijze afscheid van Evan genomen. Petra van Elewout overleed op 9 april 2010. Zij was sinds 1 augustus 1976 aan het Stanislascollege Westplantsoen verbonden als docente Engels. Daarnaast heeft zij vele jaren als decaan gewerkt en de laatste jaren als afdelingshoofd van 4 atheneum. Petra is in al die jaren een steunpilaar geweest van de school. Zij was voor collega’s en leerlingen een lieve, betrokken Stanislasser en een goede docent met grote liefde voor haar vak. De manier waarop Petra met haar ziekte omging, is voor velen een voorbeeld en een troost geweest.

Sinds begin 2009 stelt het kabinet geld beschikbaar voor deze onderwijstijdverlenging. De scholen geven er allemaal hun eigen invulling aan. Zo wordt op basisschool De Melodie de nadruk gelegd op extra bewegen, natuur- en milieueducatie en techniek. “We willen de kinderen de kans geven zich breed te ontwikkelen”, zegt directeur Guido van Luijk. Door die vakken in de verlengde onderwijstijd aan te bieden, hebben leerkrachten tijdens de reguliere uren meer tijd om zich te concentreren op rekenen en taal. “Daarnaast moet ook het extra aanbod de taal kunnen versterken”, aldus Van Luijk.

Met grote schrik en verslagenheid vernamen wij dat op zaterdag 24 april 2010 Sandjai Ramdien, leerling in klas H5A van het Stanislascollege in Pijnacker, bij een tragisch auto-ongeluk om het leven is gekomen. Op dinsdag 27 april is er een herdenkingsbijeenkomst gehouden voor Sandjai. Op zaterdag 22 mei 2010 is Paul van der Meer overleden op de leeftijd van 61 jaar. Vanaf het begin van het schooljaar wist Paul dat hij ernstig en ongeneeslijk ziek was. Vele jaren was hij in Rijswijk verbonden aan de Rozenvoordeschool als leerkracht en adjunct-directeur. In augustus 2003 is hij op het Lichtbaken gekomen. In de klas en de school was hij duidelijk aanwezig, herkenbaar aan zijn stem, waarmee hij goede verhalen kon vertellen. Sharona Laloe, leerling van klas 1C van het Stanislascollege, locatie burgemeester Elsenlaan, is na een lang en zwaar ziekbed op 9 juni 2010 overleden. Zij was toen pas dertien jaar. Sharona was een lieve leerling die veel te kort in de klas was. Sharona was hartpatiënte en kreeg in haar laatste jaar ook nog de Mexicaanse griep. Op 4 juni 2011 werd naar Hindoestaans gebruik afscheid van haar genomen. Lesley Timmer, leerling van 5 atheneum van het Stanislascollege Westplantsoen, overleed op 10 juni 2010. Lesley was een vrolijke leerling met eigen principes. Buiten school had hij een hechte vriendengroep. Tijdens een her-

Quiz Sinds de herfst worden op de Shalomschool extra lessen natuur en techniek, kunstzinnige vorming en rekenen en taal gegeven. “Het werkt dubbel”, zegt Patricia Merk Jehee. “De eerste twee zijn uit het normale curriculum gehaald en samen met de extra projecten en de huiswerkbegeleiding is er meer tijd om aan rekenen en taal te besteden. Bovendien zorgen we er voor dat kinderen elke dag de kans krijgen aan talentontwikkeling te doen, in de vorm van bijvoorbeeld gymnastiek, kookles, dans of muziek.” Nu staan de extra lessen nog aan het eind van de dag gepland, volgend jaar worden deze in het rooster geïntegreerd. Een deel van de lessen, zoals natuur en techniek, wordt straks ook door de groepsleerkrachten zelf gegeven.

De leerlingen van groep 8 gaan ook eens per week naar het Stanislascollege, waar rekenonderwijs centraal staat. Dat gebeurt in de vorm van ICT-onderwijs en een science lab, waarbij de kinderen zelf proefjes mogen doen. “Op deze manier wennen de leerlingen alvast aan het voortgezet onderwijs en bovendien vinden ze het enorm leuk.” Leerkansenprofiel De gemeente Den Haag begon drie jaar geleden met het Leerkansenprofiel, bestemd voor scholen met grote groepen kinderen met een taalachterstand. Op basisschool De Vuurvlinder wordt daar nu voor het tweede jaar gebruik van gemaakt. Met de verplichte zes uur extra les in de week vergroten leerlingen hun ontwikkelingskansen. Of er resultaten worden geboekt, is volgens directeur Rob Rosier nu nog niet te zeggen. Maar gezien het enthousiasme van leerlingen en ouders verwacht hij er veel van. Van drie tot half vijf worden zogenoemde talentclubs gegeven waar de kinderen onderricht krijgen in bijvoorbeeld muziek, toneel, sport of handenarbeid, als aanvulling op het bestaande curriculum.“Het gaat om vakken die in het reguliere onderwijs een beetje op de achtergrond zijn geraakt”, zegt Rosier. “En dan kan je wel zeggen: ‘Moet je een kind in die extra tijd toneel of handenarbeid laten doen?’ Maar juist daar wordt veel taal gebruikt. En het gaat over het algemeen toch om kinderen met een nog beperkte woordenschat.”

denkingsbijeenkomst in de kapel van de school is op een indrukwekkende manier afscheid van Lesley genomen in het bijzijn van zijn familie, vrienden, leerlingen en medewerkers van de school. In de zomervakantie van 2010 bereikte ons het droevige bericht over het overlijden van oud-collega Rob van den Barselaar van het Hofstad Lyceum. Rob was nog steeds een graag geziene gast in ons schoolgebouw. Hij bracht, ondanks tegenslagen, altijd vrolijkheid met zich mee. Maandag 4 oktober 2010 bereikte ons het ontstellende bericht dat Amin El Arkoubi uit klas B1B in het weekend onwel was geworden en maandagochtend vroeg in het Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam is overleden. Amin was pas twaalf jaar en leerling op het Hofstad Lyceum. Leerlingen en docenten waren erg geschokt door dit bericht. Amin is op vrijdag 8 oktober in Marokko in het dorpje waar zijn familie woont, begraven. Op hetzelfde moment was er op school een herdenkingsbijeenkomst. Op 7 oktober 2010 werden wij opgeschrikt door het plotselinge overlijden van Paul van der Veer. In 1981 is Paul in dienst getreden van het Lodewijk Makeblijde College als schoonmaker. Bijna dertig jaar heeft Paul zijn etage van het gebouw aan de H. Roland Holstlaan schoon gehouden. Wij hebben in Paul een vrolijk en toegewijd personeelslid verloren. Op donderdag 7 oktober 2010 kreeg de Shalomschool het droevige nieuws dat leerling Aiden uit 1-2b en zijn moeder door een misdrijf om het leven waren gekomen. Op maandag 25 oktober is op school een herdenkingsbijeenkomst gehouden op het schoolplein voor kinderen, ouders en de familie. Op zaterdag 9 oktober 2010 is plotseling Febe Leenderts, vijfdejaars leerling van Esloo PrO, overleden. Febe was bezig met een AKA-opleiding, in december zou ze eindexamen doen. Toen Febe werd gevraagd naar wat ze al die jaren het leukste van school vond, antwoordde ze vastberaden: “Mijn vriendschap met kinderen van begin tot eind.” Het indrukwekkende aantal (oud)leerlingen en (oud)collega’s zowel tijdens de uitvaart als tijdens de herdenkingsbijeenkomst op school, geeft aan dat de school een bijzonder, lief en vooral geliefd kind heeft verloren. Carina Robbers-de Geus, leerkracht van Samenwerkingsschool Emmaüs, is op 13 oktober 2010 overleden. Na een

Reflectie op eigen handelen belangrijk Leerlingen Handel en Administratie op het Corbulo College voeren in de bovenbouw functioneringsgesprekken. Een tot twee keer per jaar kijken ze naar hun eigen handelen en naar hun ambities en bespreken hun portfolio met hun mentor. “Het gesprek hoort bij het eigen portfolio dat leerlingen aanleggen”, vertelt teamleider bovenbouw Xander Pronk. “We willen leerlingen leren omgaan met reflectie op hun eigen handelen. Ze kijken in het gesprek naar hun sterke en hun zwakke punten. En we willen ermee bereiken dat hun beeldvorming realistisch wordt. In het gesprek komt aan de orde wat ze willen bereiken en wat daarvoor nodig is. Zo krijgen ze een beter beeld van hun mogelijkheden en van wat ze moeten doen om daar te komen.” De functioneringsgesprekken werden enkele jaren terug ingevoerd op de afdeling Handel en Administratie, maar inmiddels tonen ook de andere bovenbouw-afdelingen interesse. “ROC’s, mbo’s en bedrijven willen zien wat leerlingen kunnen. Dat kan met het leerlingportfolio. Bovendien leren leerlingen

ziekbed van meer dan een jaar moest zij haar moedige strijd opgeven. De Emmaüs verloor een toegewijde en warme collega en voor de kinderen een hele lieve juf. Op woensdag 13 oktober 2010 is onze zeer gewaardeerde oud-collega Adri van der Meij op 54-jarige leeftijd overleden. Adri kwam in 2001 als beleidsmedewerker Onderwijs & Kwaliteit de Lucas versterken. Hij heeft in deze periode veel mooie initiatieven ontwikkeld: het Synergie-traject, de werkgroep Onderwijs, het netwerk vmbo, de collegiale visitaties en het opzetten van de Lucas Academie. Adri was leraar Duits en zijn liefde voor taal kwam regelmatig in zijn werk terug. Adri’s geloof hielp hem bij het dragen van zijn ziekte. Hij bleef positief en tot op het laatst was zijn oprechte belangstelling voor iedereen in zijn omgeving groot. Juf Chris Driessen-Breuls is tot ons grote verdriet overleden op vrijdag 15 oktober 2010. Chris trad in oktober 1980 in dienst van de Willibrordusvereniging, waar ze tot 1985 heeft gewerkt op de Vuurvlinder. Daarna maakte Chris de overstap naar de Liduina. Vanaf 1985 tot de zomer van 2008 was zij op die school onze collega. Naast een lieve juf in de klas was Chris ook remedial teacher en intern begeleider. En ze was sportief! Een kei in volleybal, badminton, tennis en golf. Chris is 60 jaar geworden. Zondag 24 oktober 2010 kregen wij het vreselijke nieuws te horen dat Emrys Verburg overleden was. Emrys was leerling uit 6 vwo. Emrys had als hobby Origami-vouwen. De grootste wens van de ouders en het zusje van Emrys was om hem te begraven met meer dan duizend kraanvogels. De gehele week hebben leerlingen en personeel van het Hofstad Lyceum en Hofstad Mavo kraanvogels (origami) gevouwen. Emrys is begraven, bedolven onder meer dan 2000 kraanvogels. Op 30 november 2010 overleed Peter Barten (1934-2010), voormalig directeur van de Willibrordusvereniging. Peter was een kleurrijk persoon: betrokken, creatief, artistiek en charmant. Altijd bezig met zijn handen. Steeds op zoek naar diepgang in het leven. Peter is in alle rust en vrede heen gegaan, omgeven door de warmte en intimiteit van zijn gezin.


zo waar hun krachten liggen. Een verslag van het leren een band te verwisselen gaat ook over of je dat alleen of samen hebt gedaan. Of bijvoorbeeld dat een opdracht binnen de afgesproken tijd was afgerond. Samenwerking en plannen komen zo ook aan bod. Ging iets niet goed, dan kunnen leerlingen aangeven wat ze nog willen leren en wat ze daarvoor nodig hebben. Ook voor docenten is het zinvol. Die kunnen bedenken wat er voor nodig is om leerlingen goed te laten functioneren.” Ondanks dat de implementatie tijd nodig heeft, zou Pronk de functioneringsgesprekken ook graag in de onderbouw laten plaatsvinden. “Er zijn ook basisscholen die al werken met portfolio’s en reflectiegesprekken. Je betrekt leerlingen zo bij hun eigen ontwikkelproces en dat motiveert. Ze delen ook in hun onderwijssucces.”

JAARVERSLAG 2010

Leren leren. Dat is het belangrijkste voor de leerlingen van de verrijkingsgroepen op basisschool De Paradijsvogel. In totaal zestig kinderen van de school krijgen, verdeeld over vier leeftijdsgroepen, een dagdeel in de week extra lessen. Het gaat om leerlingen met een ontwikkelings- en leervoorsprong, die in het reguliere onderwijs te weinig uitgedaagd worden. In de verrijkingsklassen werken de kinderen onder meer aan eigen projecten, leren ze filosoferen en krijgen ze Spaans op hoog niveau. Ook werken ze veel met techniek en ICT en komen er gastsprekers op bezoek. “Het is allemaal heel afwisselend en leuk, maar ons voornaamste doel is toch het uitbreiden van de leer- en werkstrategieën bij deze kinderen”, zegt intern begeleider en orthopedagoog Wieteke Vrijenhoek van De Paradijsvogel. “Dat doen we door op hun eigen niveau eisen aan ze te stellen. Normaal gaat alles hen op school zeer makkelijk af. Door de lat hoger te leggen, moeten ze doorbijten en echt weer gaan leren. We dagen deze kinderen uit andere manieren van leren en werken te gebruiken.” Toch draait het niet alleen om het leren. Vrijenhoek: “In elke klas zitten wel één of twee leerlingen met een flinke ontwikkelingsvoorsprong. Die zetten we bij elkaar en laten we met elkaar wer-

ken. Je ziet die kinderen daardoor sociaal-emotioneel helemaal opbloeien. Het ontmoeten van elkaar en van elkaar leren, is ook erg belangrijk.” Ouders zijn ook blij met de verrijkingsgroepen, omdat ze zien dat hun kinderen weer uitgedaagd worden. “Van ouders hoor ik soms dat de boeken door de kamer vliegen”, zegt Vrijenhoek.

“Want Spaanse werkwoorden stampen voor de verrijkingsgroep is toch iets anders dan een normale topografietoets, waarvoor ze één blik op de stof werpen om het te weten. Ouders zijn echt heel blij dat hun kind nu in groep zes of zeven leert leren, in plaats van pas op het vwo. Want dan zie je wel dat ze vastlopen.”

De nieuwbouw van de Hofstede Praktijkschool aan de Droogscheerdersgaarde straalt een serene rust uit. De frisgroene muren, het 'hufterproof' sanitair en de theorie- en praktijklokalen zien er een jaar na de opening in april 2010 nog net zo mooi uit als bij de oplevering. Het verschil met het oude gebouw aan de Haardstede is immens. "Maar daar hebben we de laatste tien jaar bijna geen geld meer uitgegeven aan onderhoud", merkt algemeen directeur Harry Mulder fijntjes op. "Met pijn in het hart moest ik vier jaar geleden de kokosmatten voor de ingang vervangen. Het liefst had ik ook dat geld in m’n zak gehouden. Het geld dat op het oude gebouw is bespaard, hebben we gebruikt voor extra’s in de nieuwbouw." Stookkosten Toch werd in dat aftandse gebouw, waarvan het dak met staalkabels vast zat en de leerlingen in de winter een extra trui aan moesten om de stookkosten te beheersen, de basis gelegd voor het huidige schoolconcept van de Hofstede. De VSO-MLK-school werd rond de eeuwwisseling een school voor praktijkonderwijs. En omdat de ‘huisgenoot’ waarmee het pand aan de Haardstede werd gedeeld, in diezelfde periode vertrok,

L

ucas Onderwijs biedt zoveel mogelijk thuisnabij basisonderwijs. Om een dek-

kend onderwijsaanbod te realiseren - voor het primair en het voortgezet onderwijs zoekt Lucas Onderwijs de samenwerking met andere partijen. De scholen werken aan een optimalisering van het zorgaanbod en het verder vergroten van de maatwerkmogelijkheden.

Natuurlijk Leren na aanloop ingeburgerd Een nieuw onderwijsconcept invoeren vergt veel van een school. De J.H. Snijdersschool stapte al medio 2008 over op Natuurlijk Leren, maar pas vorig jaar kon er inhoudelijk weer aan de weg worden getimmerd. “Het eerste jaar is er vooral één van logistiek en organisatie geweest”, zegt directeur Ivan Trouwborst van de J.H. Snijdersschool. “Ik ben al in 2006 begonnen ouders op de hoogte te stellen van de ontwikkelingen, maar kennelijk beklijft dat niet. Pas toen we daadwerkelijk over gingen op Natuurlijk Leren, kwamen de vragen. We hebben een groot deel van het eerste jaar besteed aan overtuigen en uitleggen waar we mee bezig waren.”


Een beproefd concept in een heel nieuw jasje Twintig jaar moest de Hofstede Praktijkschool wachten op nieuwbouw. In die periode kon de school haar onderwijsvisie uitwerken en vervolmaken. “Achteraf ben ik blij dat we niet al vijf of tien jaar geleden zijn gaan bouwen", zegt algemeen directeur Harry Mulder.

Maatwerk voor de leerling

STRATEGISCH BELEID

Leerlingen stimuleren in verrijkingsgroepen

J7

was er plotseling veel meer ruimte beschikbaar. "Die kans hebben we met beide handen aangegrepen", blikt directeur onderwijs Wilbert van Rongen terug. “We konden meer leerlingen aannemen. Zodoende kwamen er ook nieuwe leerkrachten en daarmee ook andere ideeën.” Mulder: “Verwijzing naar het praktijkonderwijs is toch vaak een teleurstelling. Voor ouders zowel als kinderen. Wij vinden dat we de leerlingen een behoorlijk perspectief moeten geven. En dat kan alleen als je hen ook een behoorlijk onderwijsaanbod geeft. Het praktijkonderwijs kent niet zo veel regels, dus we konden het naar onze eigen inzichten vormgeven. Onze visie op wat praktijkonderwijs nu is, is daar begonnen.” Mbo De tien jaar tot de verhuizing zijn voor de Hofstede een soort proeftuin geweest. Een deel van de lokalen in het oude gebouw werd doorgebroken, waardoor er ruimte kwam voor een technieklokaal, een keuken en andere oefenruimten. Ook werd een start gemaakt met verzorgingsonderwijs. Het praktijkonderwijs werd in die periode verder uitgewerkt met de profielen techniek, detailhandel, horeca en zorg en welzijn. Daarnaast kwam het diploma Arbeidsmarkt Gekwalificeerd Assistent (AKA) en werd samen met het ROC Mondriaan de doorstroom naar het mbo opgepakt. “Onze filosofie is: als er meer in zit, moet je ook meer uit de leerling halen", zegt Van Rongen. "Vroeger ging iedereen na de praktijkschool meteen werken. Tegenwoordig stromen elk jaar zo’n twaalf tot vijftien van onze leerlin-

gen door naar mbo-1 of mbo-2.” Het onderwijsconcept dat de Hofstede Praktijkschool in dat decennium ontwikkelde, is duidelijk terug te vinden in de nieuwbouw: ruime, goed geoutilleerde oefenlokalen, maar ook een hele verdieping voor theorie. Want naast het aanleren van werknemerscompetenties, blijven natuurlijk Nederlandse taal, rekenen, sociale vaardigheden en burgerschap net zo goed speerpunten.

Natuurlijk Leren verschilt in zoverre van gewoon klassikaal les geven dat de kinderen in gemengde leergroepen werken: de groepen 1, 2 en 3, de groepen 4 en 5 en de groepen 6, 7 en 8 vormen één klas, waarin elk kind op zijn of haar niveau les krijgt. Bovendien is elke leerling deels zelf verantwoordelijk voor zijn eigen leerproces. Er wordt gewerkt met portfolio’s waarin leer- en ontwikkelings-

_____ ‘Nu hebben we die onderwijsvormen nog in het oude gebouw kunnen ontwikkelen’ _____ Terugkijkend noemt Mulder het een zegen dat de nieuwbouw zo lang op zich heeft laten wachten. “Daardoor hebben we niet alleen tien jaar kunnen sparen, maar hebben we ook ons complete onderwijsconcept kunnen ontwikkelen. Daarnaast hebben we meer vierkante meters per leerling gekregen, waardoor het gebouw een stuk ruimer is opgezet. Als we tien, of zelfs maar vijf jaar geleden waren begonnen met bouwen, hadden bijvoorbeeld het AKA en de samenwerking met het ROC niet bestaan. Nu hebben we die onderwijsvormen nog in het oude gebouw kunnen ontwikkelen en er in de nieuwbouw rekening mee kunnen houden. Daarom past dit gebouw perfect bij ons. Er is niets wezenlijks dat we achteraf gezien zouden willen veranderen.”


lijnen zijn aangegeven en de leerlingen moeten bewijs leveren dat ze iets onder de knie hebben, voor ze verder kunnen. Kennisteams Met name voor de leerlingen van groep 8 was de overstap lastig. “We hebben besloten de hele school in één keer over te laten gaan op het nieuwe onderwijsconcept, anders ben je na vijf jaar nog bezig met de invoering", zegt Trouwborst. “Maar groep 8 verwachtte klassikaal les te krijgen en dat veranderde opeens. Ze moesten met jongere kinderen in een groep, terwijl ze eigenlijk liever bij elkaar bleven. Ook een deel van hun ouders was tegen, omdat die toch voor een bepaald schoolconcept hadden gekozen. Het heeft een behoorlijke tijd geduurd voor ze erin mee gingen." Inmiddels is Natuurlijk Leren volledig ingeburgerd in de school en krijgt het team tijd om inhoudelijk verder te werken.Trouwborst: “Er zijn afgelopen jaar kennisteams geformeerd rond de thema’s taal, rekenen, wereldoriëntatie, rijke leeromgeving en zorg, waarin leerkrachten zich kunnen specialiseren en verdiepen. Je merkt dat we na de aanloopfase nu weer veel meer met de inhoud bezig zijn. Nu kunnen we het concept verder gaan verdiepen.”

JAARVERSLAG 2010

J8

Resultaten en verantwoording onderwijsdoelstellingen In het strategisch beleidsplan heeft Lucas Onderwijs zich voorgenomen om voor alle scholen te voldoen aan de wettelijke minimale eisen. Ook willen we realiseren dat alle scholen zich blijven ontwikkelen, inspelend op behoeften van de leerlingen en in samenspraak met hun (lokale) omgeving. In 2010 hebben we veel verbeteringen kunnen constateren, maar helaas ook een paar tegenslagen gekregen. Om goed onderwijs te kunnen bieden, zijn stabiele scholen nodig, met een professioneel team en een krachtige directie. Die basisvoorwaarden zijn niet op elke school aanwezig. Om de randvoorwaarden in te vullen, is veel energie gestoken in het op orde brengen van de huisvesting, een voldoende instroom van leerlingen, het professionaliseren van medewerkers en het invullen en versterken van directiefuncties. Taal en rekenen De basisvaardigheden hebben in zowel het basis- als voortgezet onderwijs veel aandacht gekregen. Iedere school werkt aan het versterken van het taal- en

rekenonderwijs. In veel gevallen wordt hier ook gezamenlijk opgetrokken via studiedagen, netwerken en onderlinge schoolbezoeken. De toetsen die de leerlingen afleggen, geven aan dat taal en rekenen op sommige scholen nog niet op niveau zijn. De aandacht hiervoor gaat dan ook onverminderd door en heeft nog een langere doorlooptijd nodig. Primair onderwijs Een klein deel van de scholen voor primair onderwijs valt onder het aangepaste toezicht van de inspectie: twee scholen zijn zwak en twee scholen zeer zwak. In 2010 zijn drie basisscholen van een aangepast arrangement ‘zwak’ terug in het basisarrangement gekomen. Dit zijn De Dijsselbloem, De Jonge Wereld en De Bras. Ook De Opperd, cluster 4school voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen, heeft een basisarrangement gekregen van de inspectie. De clusterdirecteuren bespreken regelmatig risicovolle scholen en zoeken naar meer handvatten om vroegtijdig risico’s te signaleren. In 2010 is met behulp van de ICT-afdeling in de centrale organisatie een grote stap gedaan door het schooladministratiesysteem ESIS te gaan gebruiken voor managementinformatie. Schooldirecteuren en clusterdirecteuren

krijgen meer inzage in de voor hen relevante gegevens en kunnen betere analyses maken. Hierdoor kunnen problemen eerder worden gesignaleerd en kan er meer resultaatgericht worden gewerkt. Voortgezet onderwijs In het voortgezet onderwijs hebben vijf onderwijslocaties een aangepast arrangement. Bij deze scholen zijn de examenresultaten en verschil CE-SE de grootste aandachtspunten. Tevens vertonen enkele andere scholen risico’s op deze gebieden. De scholen werken hard aan het verbeteren van de opbrengsten in de bovenbouw, bijvoorbeeld door analyses van toetsen en examens, examentraining, huiswerkcontrole en steunlessen. Schooluitval De voortijdige schooluitval wordt regelmatig geanalyseerd door de directies. De regio Haaglanden weet ieder jaar weer de uitvalpercentages verder te verminderen. Uit deze cijfers blijkt keer op keer dat er geen rekening wordt gehouden met leerlingen die zijn doorgestroomd naar particuliere vervolgopleidingen, de landmacht, verhuizingen naar het buitenland en dergelijke. De werkelijke uitvallers uit ons voortgezet onderwijs zijn dan ook zeer beperkt in aantal.

De Opperd krijgt groen licht Na jaren als ‘zwak’ bestempeld te zijn, heeft ZMOK-school De Opperd vorig jaar groen licht gekregen van de onderwijsinspectie. “We hebben er hard voor gewerkt, maar dit geeft een enorme positieve boost aan het hele team”, zegt directeur André Lourens. Dat De Opperd jaren als ‘zwak’ werd betiteld, is volgens Lourens aan de ene kant te begrijpen. De school is een zogenoemde REC-4 school voor kinderen met psychiatrische of gedragsstoornissen. “Toen we in 1994 begonnen, hadden we niets, zelfs geen methode. We hebben alles zelf moeten uitvinden en ontwikkelen. Dan is het logisch dat je in het begin nog niet zo sterk staat.” Aan de andere kant ligt een verschil van inzicht met de inspectie ten grondslag

aan de matige kwalificatie in de voorbije jaren. Lourens: “Wij hebben kinderen op school die nergens anders terecht kunnen, omdat hun oude school in ernstige handelingsverlegenheid kwam en de veiligheid van leerlingen en personeelsleden in het geding was. Wij vinden dat je zo’n kind eerst weer moet laten wennen en laten zien dat school wél leuk kan zijn. De inspectie wilde meteen resultaten zien. Dat botst. De

_____ ‘Wij hebben enorm ingezet op de interne zorg’ _____ eisen van de inspectie zijn voor ons niet altijd werkbaar. Landelijk worden REC-4 scholen daarom stelselmatig als zwak gekwalificeerd.” Toch heeft De Opperd uiteindelijk een

manier gevonden om recht te doen aan de wensen van de inspectie, terwijl het kind centraal blijft staan. “We hebben enorm ingezet op de interne zorg”, vertelt de directeur. “Er is een behandelplan op sociaal-emotioneel gebied gemaakt en van de impulsgelden van de gemeente hebben we een orthopedagoog ingehuurd om ons daarbij te helpen. Een schoolplan was er al, maar we hebben ook groepsplannen en individuele behandelingsplannen geschreven. Daarnaast is naar de didactische kant gekeken: hoeveel jaar leerachterstand heeft een kind, wat doen we er aan, wie doet het en hoe doen we het.” Lourens geeft zijn medewerkers een pluim: “Het is voor het hele team hard werken geweest de afgelopen jaren. Maar nu hebben we de erkenning dat we een goede school zijn. Dat wisten we zelf al, maar nu wordt dat door een externe instantie bevestigd. Het is voor ons de waardering die we al jaren geleden verdienden.”


Klachten afgenomen in 2010 Lucas Onderwijs kent een Kader Klachtenregeling voor de afhandeling van klachten. In 2010 nam het aantal klachten af met twintig procent: van veertig naar 32. Daarvan werden 27 klachten direct door de school afgehandeld. Na ontvangst van een klacht wordt deze in behandeling genomen door één van de vertrouwenspersonen van Lucas Onderwijs. Nadat partijen in een hoorzitting in de gelegenheid zijn gesteld hun standpunten toe te lichten, brengt de vertrouwenspersoon advies uit aan het College van Bestuur. Indien het College van Bestuur dit noodzakelijk acht, hoort zij partijen zelf nogmaals en neemt vervolgens een beslissing op de klacht. Naast de interne klachtenprocedure bij Lucas Onderwijs staat het klagers vrij een klacht rechtstreeks in te dienen bij de externe klachtencommissie. Ook kan de externe klachtencommissie worden benaderd na beslissing door Lucas Onderwijs op de klacht. In 2010 zijn drie klachten bij de vertrouwenspersoon van Lucas Onderwijs ingediend. Deze klachten betroffen voornamelijk de organisatie op school en de kwaliteit van het onderwijs. Een van de klachten is ingetrokken. Twee klachten zijn door de vertrouwenspersoon ongegrond verklaard. Tot slot zijn twee klachten rechtstreeks bij de externe klachtencommissie ingediend. Deze klachten zijn deels gegrond en deels ongegrond verklaard.

Nieuwbouw vaak langdurig proces Keulen en Aken zijn niet op één dag gebouwd en geduld is een schone zaak. Het zijn mooie spreekwoorden, maar soms duurt wachten lang. Dat geldt zeker als een school nieuw mag bouwen of uitbreiden. “Soms is het denkproces afgerond en krijg ik meteen de vraag: wanneer gaat nu de eerste paal de grond in? Terwijl dat nog jaren kan duren”, zegt Bente Hal, senior beleidsmedewerker bij de afdeling Onderwijs en Kwaliteit.


Hal, die vanuit Lucas Onderwijs de scholen ondersteunt in de beginfase van nieuwbouw, ziet het vaker gebeuren. “Tussen het bedenken van plannen en de daadwerkelijke bouw, ligt een behoorlijke periode. In die tijd wordt de visie omgezet naar een programma van eisen en ontwerptekeningen, wordt er druk gerekend over de financiën, maar wordt ook gepraat met bijvoorbeeld maatschappelijke partners en de gemeente. Dat proces onttrekt zich grotendeels aan de ogen van het team op een school. Zodat het lijkt alsof er niets gebeurt.”

Colijnplein deels in de as legde. Twee dagen later was er vervangende huisvesting gevonden en werd er weer les gegeven. “We zaten daar nog maar net of er werd gevraagd: wanneer kunnen we weer terug? Uiteindelijk heeft dat nog 2,5 jaar geduurd. Vrijwel niemand wist wat een werk daarvoor verzet moest worden. Het duurde bijvoorbeeld al een half jaar voordat de verzekering het schadebedrag vaststelde.” Dat er achter de schermen veel gebeurt voordat er ook maar één paal de grond in kan, blijkt ook bij het nieuwe sportcentrum dat wordt gebouwd voor Heldring VMBO en College De Populier in Den Haag. “Heldring VMBO gymt in een hele oude sportzaal. Die wordt gesloopt. De gemeente wilde niet volledig meebetalen aan nieuwbouw, dus zijn we gaan rekenen. Nu komt er een sportcomplex met drie zalen, waarvan de gemeente er één betaalt. Bovendien is er even sprake van geweest een gezondheidscentrum te vestigen in het complex. Dat gaat echter niet door. Al dat overleg heeft wel voor zoveel vertraging gezorgd, dat we straks misschien een half jaar geen gymles kunnen geven. Dat moeten we uitleggen aan het team; duidelijk maken wat er allemaal achter de schermen gebeurt en waarom het zo lang duurt voor er gebouwd wordt.”

Brand Bij de Haagse Colleges is Kees Boks, beleidsmedewerker beheer en financiën, zich daar ook van bewust. Als voorbeeld geeft hij de brand die in 1998 het Hofstadcollege aan het

Brede school Suzan de Winter, projectleider op de afdeling Facilitaire Zaken van Lucas Onderwijs, houdt zich bezig met de periode tussen visievorming en de oplevering van de nieuwbouw. “Lucas

JAARVERSLAG 2010

J9

Merlijn en Jeroen trekken samen op voor betere zorg qua gedrag, dus kunnen zij ons handelingstips en -handvatten bieden. Op die manier kunnen we zo veel mogelijk kinderen hier op school houden.” Volgens Vriend zou het mooi zijn als SBO Merlijn bij elke ‘aanleverende’ school een tijdje mee zou kunnen draaien in de interne zorgcommissie, maar ontbreekt daarvoor de tijd. “Het

Het doel van de samenwerking was tweeledig, zegt schoolcoach en onderwijsontwikkelaar Karin Vriend van SBO Merlijn. “Aan de ene kant wilde Jeroen weten hoe het met hun zorg was gesteld en of die nog verbeterd kon worden. Aan de andere kant konden wij uitzoeken of de interne en de externe zorgcommissie niet dubbel werk doen.We merkten in de externe commissie regelmatig dat we in herhaling vielen als er leerlingen werden besproken, omdat dit deels in de interne commissie al was gedaan.” Frisse blik Hoewel het project inmiddels is afgerond, is afgesproken dat iemand van Merlijn in elk geval één keer per jaar meedraait in de interne zorgcommissie van basisschool Jeroen om te kijken of er nog zaken voor verbetering vatbaar zijn. Op de Jeroenschool is de samenwerking als zeer waardevol ervaren. “Het is altijd al goed als iemand met een frisse blik naar je werkwijze en de leerlingen kijkt”, zegt intern begeleider Anouk Snaterse. “Bovendien hebben ze bij Merlijn meer ervaring met kinderen die buiten de boot dreigen te vallen

_____ ‘Zo kunnen we zo veel mogelijk kinderen hier op school houden’ _____

is handig om te weten hoe de kwaliteit van de commissie op een bepaalde school is en waar eventueel nog verbeterpunten zijn”, zegt ze. “Dan kun je in de externe zorgcommissie de informatie beter op waarde schatten. Bovendien is het goed als je elkaar kent. Mocht er dan wat spelen met een van onze leerlingen, dan kan je makkelijker contact opnemen met hun oude basisschool.”

STRATEGISCH BELEID

SBO Merlijn en basisschool Jeroen in Den Haag hebben vorig jaar samengewerkt om de zorgstructuur op basisschool Jeroen te optimaliseren. Een jaar lang was er altijd een medewerker van Merlijn aanwezig tijdens bijeenkomsten van de interne zorgcommissie van Jeroen.

Onderwijskwaliteit en schoolontwikkeling

I

eder kind heeft recht op goed onderwijs. Goed onderwijs bevat een aan-

tal ingrediënten. Het gaat om de wettelijke minimale eisen, bijvoorbeeld op gebied van rekenen en taal. Ook de minder goed meetbare kwaliteit telt mee bij Lucas. Vertrouwen hebben én krijgen, kunnen communiceren, leren leren, emotionele en morele ontwikkeling zijn onlosmakelijk verbonden aan goed onderwijs.

Toermalijn wint Haagse Onderwijsprijs Basisschool Toermalijn at een feestmaal op 27 oktober. De school kookte een maaltijd bij elkaar met topkok Pierre Wind. De schoollunch was een cadeau van de gemeente Den Haag als deel van de Haagse Onderwijsprijs die de school in september won. Toermalijn ontving de prijs voor het project ‘Leerlijnen’ als onderdeel van het Leerkansenprofiel. Pierre Wind was zichtbaar trots om mee te doen aan dit festijn. Op het podium stond de keuken al klaar voor de meest beweeglijke kok van Nederland. Afgewisseld met dansjes en muziek maakten de kinderen hun eigen hamburger klaar - hoe gezonder, hoe beter.

Rekenlijn: ‘methode zonder poespas’ Het rekenonderwijs staat de laatste tijd volop in de belangstelling. Maar als ZMLKschool is het lastig de juiste methode te vinden.

leerlingen. Het niveau is misschien lager, maar de oudere leerlingen op de Bernardusschool zitten er ook niet op te wachten de hele dag met eendjes of

_____ Een methode vinden die geschikt is voor (zeer) moeilijk lerende leerlingen, maar die toch niet kinderachtig is. Voor die opdracht stond de Bernardusschool. Na een zoektocht van twee jaar kwam de ZMLK-school uit bij De Rekenlijn. “Het is een methode zonder poespas”, zegt rekencoördinator Anita de Koning. “Eigenlijk is het een methode voor kinderen met het syndroom van Down. Maar wat goed is voor deze kinderen, werkt ook voor andere leerlingen van onze school.We merken dat het resultaat heeft.” Te kinderachtig Veel van de rekenmethodes die op de markt zijn, zijn ongeschikt voor ZMLK-

‘In veel methoden staan optellen en vermenigvuldigen door elkaar. Dat is voor onze leerlingen te lastig’ _____ clowntjes te rekenen. “Dat is gewoon te kinderachtig voor een achttienjarige”, constateert De Koning. “De Rekenlijn gebruikt sommen met cijfers. Bovendien is deze methode systematisch opgebouwd. De kinderen moeten eerst

de cijfers tot twintig door en door kennen en weten waar een cijfer op de getallijn hoort. Als ze met sommen beginnen, gaat dat in kleine stapjes met hele simpele sommen.” Voor de ZMLK-leerlingen is het bovendien van belang dat de oefeningen overzichtelijk wordt aangeboden. De Koning: “Bij De Rekenlijn staan er maar weinig sommen op een vel en er is veel ruimte voor de antwoorden. Bovendien blijven de sommen beperkt tot één onderwerp. In veel methoden staan bijvoorbeeld optellen en vermenigvuldigen door elkaar. Dat is voor onze leerlingen te lastig. Nu kunnen we ze één onderwerpje aanbieden en dat afsluiten met een toets.” Volgens De Koning zijn de resultaten van de nieuwe rekenmethode goed zichtbaar. “We merken dat het werkt. De leerlingen hebben weer plezier in het rekenen en wij merken dat het aansluiten op de vervolgmethode binnen onze school beter gaat.”

In 2010 gerealiseerd:

Onderwijs heeft in het strategisch beleidsplan vastgelegd dat elke nieuwe basisschool, als het even mogelijk is, een brede school moet worden. Dus is er overleg noodzakelijk met alle mogelijke partners, wat jaren kan duren. Het realiseren van een nieuwe basisschool is sowieso een moeilijke tijd voor leerkrachten en schoolleiding. Bij nieuwbouw denkt het personeel vaak alléén aan het gebouw en de inrichting. Maar Lucas hanteert het principe: zonder visie geen nieuw gebouw. Dat betekent dat het hele team een stapje terug moet doen en opnieuw naar het onderwijs op de school moet kijken. Eerst moet duidelijk zijn hoe er onderwijs wordt gegeven. Het concept bepaalt het ontwerp van het gebouw, niet andersom.” Apetrots Tel daarbij op het gegeven dat in de nieuwbouw in principe niet alleen de school, maar méér gebruikers onderdak vinden en het duurt even voordat het team enthousiast is. Hal: “Je moet als school toch anderen in je koninkrijkje toelaten. Leerkrachten moeten even aan dat idee wennen. Maar als je ze dan eenmaal mee hebt, worden ze ook enthousiast. Dat is de moeilijkste periode. Je schudt het team door elkaar, doet mooie beloften, stelt een programma van eisen op, en dan wordt het - in hun ogen - twee, drie jaar stil. In die periode moeten we het team goed informeren over wat er gebeurt, om te voorkomen dat het enthousiasme weer verdwijnt.” Dat merkte Boks ook bij de Hofstede Praktijkschool die in

Krullevaar (tijdelijke huisvesting tbv brede school) Hofstad Heldring (sloop labgebouw t.b.v. nieuwbouw) Hofstede Pro (nieuwbouw)

In 2010 in uitvoering:

Bernardus (nieuwbouw) ’t Kraaienest (tijdelijke huisvesting)

2010 na twintig jaar wachten eindelijk een nieuw gebouw kreeg. “Je zag aan de collega’s dat ze het op een gegeven moment zat werden. Steeds was er sprake van uitstel. Als het dan eindelijk gaat gebeuren, spring je een gat in de lucht. Nu dat hele mooie, nieuwe gebouw er staat, zie je ook een nieuw elan ontstaan. Overigens niet alleen bij het team. Ook de leerlingen zijn apetrots op hun nieuwe school. En dat zie je, want ze laten ‘m ook heel.” Boks en zijn collega’s staan nu voor een nieuwe uitdaging. Het Zandvlietcollege aan de Bezuidenhoutseweg heeft eindelijk toestemming van de gemeente om nieuw te bouwen. “Momenteel proberen we de financiering rond te krijgen, want bouwen op die locatie is niet mogelijk voor het geld dat de gemeente beschikbaar stelt. Dat kan nog even duren, dus ik zie daar binnen afzienbare tijd nog geen nieuwe school staan. Maar iedereen weet dat er groen licht is. Zonder informatie over wat er zich verder afspeelt, vraag je je alleen af: waar wachten we op?”

Fotografie Toermalijn

Netwerkkring hoogbegaafdheid Marije den Dulk, intern begeleider van de Emmausschool, houdt zich bezig met hoogbegaafdheid. De toenemende belangstelling voor dit onderwerp was aanleiding om vanuit de Lucas Academie een netwerkkring hoogbegaafdheid op te zetten. Meer leren van elkaar is ook een doelstelling in het strategisch beleidsplan van Lucas Onderwijs. Den Dulk: “Er was behoefte aan de ontwikkeling van netwerkleren. Ondersteund door het Ruud de Moor Centrum van de Open Universiteit, hebben we dat toen voor dit onderwerp opgezet.” In 2010 werden vijf bijeenkomsten georganiseerd over onderwerpen als de plusklas of faalangst. “Er zitten zo’n 25 tot dertig mensen in het netwerk, maar


per bijeenkomst komen er ongeveer twaalf. Behalve bij de faalangst-bijeenkomst. Toen kwamen er ook veel mensen van buiten. Op dit moment denken we na over de doorstart van het netwerk. We zien twee knelpunten. Door de steeds wisselende samenstelling van de groep mensen ontstaat er geen groei in het onderwerp. En op kennisniveau zijn de verschillen groot. Zeker als we weer een jaar gaan netwerken. Dan komen er nieuwe mensen bij die met leervragen komen, die wij vorig jaar ook hebben behandeld. We proberen te bedenken hoe we dat zo kunnen inrichten dat het voor iedereen interessant blijft. Maar door gaan we zeker hoor!”

JAARVERSLAG 2010

J10

PERSONEEL LUCAS ONDERWIJS IN GETALLEN Aantal medewerkers per functiegroep en totaal

Ton Hendriks (Onze Wereld) en Kees van der Hoeven (Stanislascollege)

Verdeling man/vrouw per functiegroep PO 2010 100%

2500

90% 80%

1969

2000

De één is ‘een inspirerend voorbeeld’, de ander ‘lief, grappig en gek’. En beiden werden unaniem door de jury gekozen. De Lucas Onderwijs Prijs 2010 werd vrijdag 16 april uitgereikt op basisschool De Regenboog.

70% 1647

60%

1466

1500

50%

1274

40%

1000

Lucas Onderwijs Prijs:

30% 440

500 282

123

91 63

0

Leraren

Directie

OOP

Totaal

PO

20%

VO

10%

Stichtingsbureau

Man 14% 86%

0%

38% 62%

OP

71% 29%

Adjunct Directeur

21% 79%

26% 74%

18% 82%

OOP

Stagiairs

Totaal

Vrouw

De verdeling man/vrouw is redelijk stabiel. Het percentage mannelijke stagiairs is hoger dan het percentage mannelijke OP-ers. In ons samenwerkingsproject met de pabo van de Hogeschool Leiden zijn we er in geslaagd om meer jongens te interesseren voor onze basisscholen.

Verdeling man/vrouw per functiegroep VO 2010

Verzuimpercentage PO 2009 en 2010

Uit twaalf voordrachten koos de jury vier genomineerden. Ton Hendriks, basisschooldirecteur bij Onze Wereld, werd vooral geprezen voor de manier waarop hij mensen bij elkaar brengt. “De wijze waarop Ton Hendriks al tientallen jaren onderwijs in Transvaal organiseert en ouders, leerlingen en leraren met elkaar verbindt, is bovengemiddeld”, zei jurylid Johan van Dam. “Voor veel leerlingen ben je ‘hun Nederlandse vader’, voor veel ouders ben je dit ook. En voor je leraren ben je een inspirerend voorbeeld, een leermeester zoals de gilden dit vroeger organiseerden. De Lucas Onderwijs Prijs gaat over mensen die bruggen kunnen bouwen. Jij organiseerde koffieochtenden en filmvoorstellingen allang voordat Cohen thee ging drinken in Amsterdam.”

100% 10% 2009 landelijk

90%

_____

80% 8%

2009 2010

6%

‘Leerlingen zijn de spil van het onderwijs en het bestaansrecht van Lucas Onderwijs’ _____

70% 60% 50% 40%

4%

30% 20%

0%

OP

OOP

DIR

5,7%

6,3%

5,2%

5,1%

4,7%

6,5%

9,1%

6,8%

5,6%

6,0%

6,2%

2%

10% 0%

Totaal

Man 49,5% 50,5%

85,7% 14,3%

41,1% 58,9%

48,8% 51,2%

Leraren

Directie

OOP

Totaal

Vrouw

Het verzuim in het primair onderwijs is in 2010 fors teruggedrongen, van 6,3 naar 5,7%.Vooral onder het OP en OOP is het verzuim een stuk lager, het verzuim bij directieleden is licht toegenomen (0,1%).

In het voortgezet onderwijs stonden in 2010 voor het eerst meer vrouwen dan mannen voor de klas. Omdat de gemiddelde leeftijd van de mannen fors hoger is dan van de vrouwen, verwachten we dat de feminisering verder doorzet.

Verzuimpercentage VO 2009 en 2010

Verdeling fulltime/partime PO 2010 100%

10%

90% 2009 landelijk

80% 8%

2009

70%

2010

60%

6%

50% 40%

4%

In het voortgezet onderwijs ging de prijs naar Kees van der Hoeven van de Stanislas Praktijkschool. De docent AVO en Begeleider op School (begeleider van nieuwe docenten) was niet alleen voorgedragen door zijn collega’s, maar ook door de leerlingen van zijn mentorklas. “Leerlingen zijn de spil van het onderwijs en het bestaansrecht van Lucas Onderwijs”, aldus de jury. “En als de leerlingen zo enthousiast zijn over iemand, moeten we daar rekening mee houden.” De jury roemde Van der Hoeven om het feit dat hij open staat voor leerlingen en collega’s en hen met raad en daad terzijde staat. Van Dam: “Helemaal in de geest van de Lucas Onderwijs Prijs noemen zijn collega’s Kees een bruggenbouwer. Want bij veranderingen in de school staat hij positief vooraan en geeft hij handen en voeten aan de nieuwe visie op het onderwijs. Of, als er nieuwe collega’s zijn, is Kees er altijd als het even niet zo lukt met een leerling. En niet alleen nieuwe collega’s gaan met vragen naar hem toe, álle teamgenoten zoeken hem op. Het lukt Kees om met veel gevoel voor humor een oplossing te vinden. Hasan van klas 2A heeft het in zijn voordracht kort maar krachtig beschreven: Meester Van der Hoeven is lief, grappig en gek!”

30% 20% 5,7%

5,6%

3,5%

2,6%

2,8%

5,6%

5,9%

5,8%

5,8%

5,7%

5,2%

2%

10% 0%

0%

OP

OOP

DIR

Totaal

78%

22%

46%

Directie

54%

OP

30%

70%

OOP

45%

55%

Fulltime Parttime

Totaal

Het verzuim in het voortgezet onderwijs is in 2010 licht gestegen (0,1%). Onder directieleden is er een forse toename van het verzuim van 0,9%. Desalniettemin is het verzuim onder directieleden ruim 2% lager dan bij andere functiegroepen.

De trend van de laatste jaren, namelijk een lichte toename van het percentage parttimers, heeft zich ook in 2010 voortgezet.

Verzuimpercentage SO en SBO 2009 en 2010

Verdeling fulltime/partime VO 2010 100%

10% 2009 landelijk

90% 80%

8%

2009 2010

70% 60%

6%

50% 40%

4%

30% 20%

0%

OP

OOP

DIR

Ook in het so en sbo is het verzuim gedaald.

Totaal

6,5%

6,9%

5,9%

8,3%

5,5%

6,6%

7,3%

7,3%

6,7%

6,8%

6,8%

2%

10% 0%

95%

5%

44%

56%

42%

58%

45%

55%

Fulltime Parttime

Directie

OP

OOP

Totaal

Het aantal parttimers in het VO is in 2010 met 2% toegenomen.



Hele personeel gescand

Leren leren met ICT

Basisschool De Drie Linden in Den Haag heeft in 2009 en 2010 een competentiescan uitgevoerd onder al het personeel. Die werd niet alleen ingegeven door de Wet Bio en de invoering van de functiemix, maar had ook een onderwijskundige insteek. “We zijn bezig de koers van de school opnieuw te bepalen”, zegt directeur Guus Dolle. “We willen als school meer individueel gericht onderwijs geven en met niveauverschillen gaan werken. Als je dat wilt doen, moet je ook weten welke competenties je nodig hebt en welke competenties het team al in huis heeft. De eenvoudigste manier om dat te bepalen, was een scan uitvoeren.” Volgens Dolle is de scan vooraf met het hele team van De Drie Linden doorgesproken, en stond iedereen er achter. “Het heeft ook grote voordelen”, geeft hij aan. “Iedereen krijgt weer eens een spiegel voorgehouden. Om de vragen te beantwoorden moet je goed over jezelf nadenken en krijg je beter zicht op wat je kan en zou willen. Met de uitkomsten van de scan kunnen we de persoonlijke ontwikkeling van de leerkrachten in gang zetten.”

AB-ZHW en de hogeschool Leiden zijn in september 2010 de eenjarige post-hbo studie ‘Onderwijs en Moderne Media’ gestart voor leraren die meer willen weten over de toepassing van ICT in het onderwijs. Computers en digitale schoolborden zijn inmiddels gemeengoed in het onderwijs, maar de kennis hoe de technologie ten volle te benutten in de juiste didactische context ontbreekt vaak. Het doel van de opleiding is te laten zien hoe leerlingen eigentijds kunnen leren met behulp van ICT. AB-ZHW merkte dat daaraan zowel in het primair als voortgezet onderwijs grote behoefte bestond. “Buiten school maken kinderen bijvoorbeeld volop gebruik van sociale media. In het klaslokaal worden ze er volledig van afgesneden.Vind je het dan gek dat de motivatie daalt”, zegt Koos Eichhorn, senior beleidsmedewerker bij AB-ZHW. De studie, waaraan dit schooljaar veertien docenten deelnemen, bestaat uit een uitgebalanceerde mix van theorie en praktijk. Dit vertaalt zich in aantal algemene dagen en specialisatiedagen rondom beeld en geluid, publiceren en presenteren, digitale schoolborden of mediawijsheid, en een afstudeeropdracht. In september 2011 start een nieuwe opleiding.

JAARVERSLAG 2010

Steeds meer basisscholen zetten de vergadercultuur bij het huisvuil, in een poging de werkdruk voor leerkrachten te verminderen. Vergadertijgers, opgelet! Een jaar geleden zette basisschool Paschalis ‘het hele vergadercircuit overboord’, zoals directeur Frans Plag het uitdrukt. “Nu hebben we nog drie keer per jaar een teamvergadering, waarin we evalueren en besluiten nemen. De overige vergaderingen zijn niet verplicht. Organisatorisch doen we veel per email af en over de gang van zaken rond bijvoorbeeld Sinterklaas wordt een mededeling gedaan.” De school heeft vijf werkgroepen ingesteld, waarin leerkrachten vrijwillig zitting kunnen nemen op basis van hun interesse en/of specifieke deskundigheid. Deze werkgroepen bespreken

zaken als bijvoorbeeld de invoering van een digitaal rapport. “Als je het belangrijk vindt, schuif je aan en anders niet”, zegt Plag. “Het managementteam controleert de voortgang en de werkgroepen leggen de besluiten aan ons voor. Het MT neemt dan een besluit of - als het echt belangrijk is - zet het op de agenda voor een teamvergadering.”

_____ ‘Als je het belangrijk vindt, schuif je aan en anders niet’ _____ Op de Paschalis zijn wel maatregelen genomen om te voorkomen dat leerkrachten een informatieachterstand

krijgen. Zo is er een planbord waarop de vergaderingen worden aangekondigd en zijn de notulen van alle werkgoepen via SharePoint te lezen. “Dat was het belangrijkste probleem in het begin: de collega’s gaven aan dat ze de communicatie misten”, zegt de directeur. “Dat moet je goed regelen.” Volgens Plag zijn de leerkrachten op zijn school dik tevreden met de nieuwe werkwijze. “Iedereen geeft aan dat dit werkt. De vergaderdruk is een stuk afgenomen en er is meer tijd over voor andere zaken. Eén ding is er overigens wel bijgekomen. Nu we niet meer zo vaak met z’n alleen bij elkaar zijn, werd het contact met de collega’s een beetje gemist. Daarom hebben we meer andere ontmoetingsmomenten gepland, zoals teamlunches en teamuitjes. Zodat iedereen in informele sfeer een beetje kan bijpraten.”

Lucas Academie: Ruim 11.000 uur professionalisering geleverd Het aantal geleverde uren professionalisering en het aantal deelnemers verdubbelden in 2010 bij de Lucas Academie. Van 4.445 geleverde uren in 2009 naar 11.368 uur in het afgelopen jaar. Mooier nog is het aantal betrokken medewerkers bij de Lucas Academie. In 2009 wisten 617 collega’s elkaar te vinden via de Lucas Academie, in 2010 steeg dat getal naar 1.036. Met name de aanvragen voor coachingstrajecten namen toe in 2010. Die trend ontstond al eerder in 2009, waarbij zowel de vraag naar individuele trajecten als teamgerichte trajecten steeg. Ook is er belangstelling onder medewerkers voor het zelf aanleren van coachingsvaardigheden. De training ‘Leren coachen en begeleiden voor leerkrachten’ kreeg in 2010 een vervolg met ‘Tools voor de coach’. Met 28 coachings- en begeleidingstrajecten voert deze vorm van leren dan ook de lijst aan. Op een tweede plaats staan de maatwerk-workshops. In totaal 22 keer werd in 2010 een op maat gesneden bijeenkomst georganiseerd voor een school of team. De belangstelling voor maatwerk is ook zichtbaar bij de meerdaagse trainingen, waarvan er in het afgelopen jaar zestien werden opgezet en uitgevoerd door de Lucas Academie. Sinds enkele jaren zoeken de makelaars van de Lucas Academie actief contact met de scholen. En met succes. Het aantal uren dat door deelnemers werd ‘gehaald’ en het aantal ingebrachte uren verdubbelden. Ook het totaal aantal deelnemers steeg van 617 in 2009 naar 1036 in 2010. Uren gehaald

Mede dankzij de contacten die de makelaars onderhouden, wordt ook de behoefte aan netwerkleren meer zichtbaar. Inmiddels is de Lucas Academie betrokken bij zes netwerkkringen, namelijk: vmbo (nu TaalCirkel), meer- en hoogbegaafden, verscherpte exameneisen, het jonge kind, remedial teaching voor kleuters en opbrengstgericht werken. Sommige netwerkkringen draaien al enkele jaren, andere zijn net opgericht en verdienen nadere uitwerking. Het principe ‘leren van elkaar’, blijkt in elk geval ook hier een succes.

Kwaliteit van medewerkers ucas Onderwijs wil kwaliteit aantrekken,

STRATEGISCH BELEID

Minder vergaderen, meer plezier in het onderwijs

J11

L

vergroten en behouden. Medewerkers

moeten zich kunnen professionaliseren en ontwikkelen. We willen meer invloed uitoefenen op de kwaliteit van de uitstroom van de lerarenopleidingen en pabo’s. De Lucas Academie krijgt in de komende jaren een prominente rol. Ook met de arbeidsvoorwaarden laten we bij Lucas Onderwijs zien dat we kwaliteit waarderen.

Solliciteren bij leerlingen Niet iedereen is - hoe geleerd misschien ook - geschikt voor het onderwijs. Om de juiste kandidaten te kiezen, schakelt het Zandvlietcollege in Den Haag leerlingen in bij de sollicitatiegesprekken. De sollicitant die voor een baan komt bij het Zandvlietcollege wacht een extra uitdaging. Want in plaats van twee gesprekken in de directiekamer, wordt hem of haar één keer het hemd van het lijf gevraagd door leerlingen over onderwerpen als relatie- en resultaatgerichtheid, klassenmanagement en buitenschoolse activiteiten. “Het grappige is: de leerlingen weten niet wat er in de directiekamer wordt besproken en andersom ook niet”, zegt coördinerend teamleider Rita Kwint. “Maar eigenlijk komen leerlingen en sollicitatiecommissie steeds tot eenzelfde keuze. Er zijn misschien nuanceverschillen in de motivatie, maar de voorkeur voor een kandidaat is de afgelopen drie jaar vrijwel altijd eensluidend geweest.”

_____

‘Eigenlijk komen leerlingen en sollicitatiecommissie steeds tot eenzelfde keuze’ _____ De achterliggende gedachte voor deze manier van gesprekken voeren is simpel. “Het gaat in een school om leerlingen en bij een docent om interactie met leerlingen”, zegt Kwint. “Wat is er dan logischer dan die leerlingen ook in te schakelen bij de sollicitaties? Ik geef hen altijd de vraag mee: zie je die meneer of mevrouw voor de klas staan? Heb je het gevoel dat je daar les van zou willen hebben?”


Uren gebracht

Aantal deelnemers

2009

2010

2009

2010

2009

2010

PO

2.045

4.293

173

411

228

631

VO

2.285

6.997

685

941

381

397

Saffierhorst

115

78

200

796

8

8

Totaal

4.445

11.368

1.058

2.148

617

1.036

Een beetje lef De leerlingen die de gesprekken voeren, komen van zowel havo als vwo en gymnasium. Wel worden bij voorkeur bovenbouwleerlingen uitgenodigd. Kwint: “De leerlingen moeten op een positieve manier kritisch zijn, een zekere professionaliteit hebben en een beetje lef. En het liefst stop ik er ook een paar boeven bij. Als ze maar serieus zijn. Zelf zit ik ook bij die gesprekken, maar ik zeg niets. Alleen als het gesprek vast dreigt te lopen, grijp ik in.” Van sollicitanten hoort de teamleider louter positieve reacties. Een kandidaat die niet met de leerlingen in gesprek wil, valt sowieso af. Want uiteindelijk moet er in de klas toch ook met leerlingen worden gewerkt. Ook de leerlingen zijn positief. “Het is goed dat we invloed kunnen hebben op de keuze van de docenten”, zegt leerling Koen van Dijk. “Zij moeten elke dag met ons werken, maar wij ook met hen.” Zijn ‘collega’ Anne-Marie de Vreede valt hem bij. Toch vindt ze het lastige gesprekken. “Het is soms moeilijk de relevante zaken uit een gesprek te halen voor onze eindconclusie”, zegt ze. Voor Kwint is dat juist een van de pluspunten van de sollicitatiegesprekken met leerlingen: “Het is nuttig, maar het is óók onderwijs. Je merkt dat leerlingen hiervan leren. Ze leren mensen in te schatten en ook hoe ze zelf in zulk soort gesprekken zijn.”

Intensievere begeleiding nieuwe docenten Leren & Werken een succes op De Populier Om het vak van basisschoolleerkracht voor havo- en vwo-scholieren aantrekkelijker te maken, startte Lucas Onderwijs samen met de Pabo Leiden het project Leren & Werken. In plaats van de hele week naar school te moeten, lopen de studenten twee dagen stage op een basisschool. De andere drie dagen brengen ze door op de pabo. Daarnaast krijgen de studenten van de school een maandelijkse financiële vergoeding, wordt – als ze de studie met succes afronden – hun collegegeld vergoed en geeft Lucas Onderwijs een baangarantie. Leren & Werken startte in 2009 met tien studenten, vorig jaar begonnen er

negen. En waar op de reguliere Paboopleiding gemiddeld dertig procent van de eerstejaars afhaakt, kent dit project nauwelijks afvallers. Volgens Arjan van der Haar, directeur van basisschool De Vijverhof in Voorburg en coördinator van het project, heeft dat vooral te maken met de selectieprocedure. “Alle studenten moeten echt solliciteren. Het is aan de directeuren van de basisscholen om de hamvraag te beantwoorden: zie ik in deze student een toekomstige collega?” Lucas Onderwijs wil met het project kwaliteit binnenhalen. Van der Haar: “Het doel is voldoende, maar tevens kwalitatief goede basisschoolleerkrachten op te leiden én aan ons te binden.”

Nieuwe docenten op christelijk college De Populier krijgen tegenwoordig niet één maar drie jaar lang begeleiding in hun werk. “Dat we nieuwe docenten tijdens hun eerste jaar intensief begeleiden, is niet nieuw”, zegt Begeleider Op School Alette Boone. “Maar het bleek dat iemand die vers en groen in het onderwijs stapt eigenlijk langer ondersteund moet worden. We kregen van nieuwe docenten soms kritiek dat ze na het eerste jaar niets meer van ons hoorden. Nu werken we in drie jaar van heel geleid naar meer op afstand.” In samenwerking met de Universiteit van Groningen, die hiernaar onderzoek

doet, is op De Populier gekeken welke aanpassingen er verricht moesten worden aan het inwerktraject. “Aan het begin van het eerste schooljaar krijgen nieuwe collega’s een introductiedag, waarin we ze niet alleen introduceren op de school, maar ook focussen op lesgeven. In de loop van het jaar bieden we verder themamiddagen aan en houden we rekening met wensen van nieuwe docenten. Zoals bijvoorbeeld een vast lokaal en vrijstelling van een aantal taken, waaronder het mentorschap.”

Maar na dat eerste jaar werden docenten te veel losgelaten. “Het is eigenlijk ook logisch”, vindt Boone’s collega Gabi Holtgrefe. “Iemand die groen is, is niet klaar na één jaar. Als je iemand in het tweede jaar mentor maakt, is het ook zinvol dat je ‘m daarin traint. Na dat jaar is er ook ruimte voor activerende didactiek. En waarom zou je na één jaar stoppen met intervisie?” Volgens Boone werkt intensieve begeleiding alleen maar positief. “Je hebt door die begeleiding veel sneller in de gaten als iemand zich niet op z’n gemak voelt of als er iets tegenvalt. Nieuwe collega’s voelen zich meer thuis bij ons en we hebben minder last van ziekteverzuim en uitstroom.”

JAARVERSLAG 2010

J12

Adressen Naam school en plaats

E-mail

Telefoon

Basisonderwijs RK-PC Samenwerkingsschool Balans, Den Haag RKBS De Bras, Den Haag De Carolusschool, Den Haag Basisschool De Drie Linden, Den Haag Basisschool De Dijsselbloem, Voorburg Peuterspeelzaal Lydie Plate, Voorburg Basisschool De Driemaster, Voorburg Peuterspeelzaal De Bereboot, Voorburg Samenwerkingsschool Emmaüs, Leidschendam Basisschool De Fontein, Den Haag Basisschool Groen van Prinsterer, Voorburg Peuterspeelzaal De Speeldoos, Voorburg Jenaplanschool Grote Beer, Den Haag Montessorischool John F. Kennedy, Den Haag Basisschool Jeroen, Den Haag Basisschool De Jonge Wereld, Den Haag Basisschool De Krullevaar, Den Haag Basisschool Het Lichtbaken, Den Haag Basisschool Liduina, Den Haag Basisschool CBS Melodie, Rijswijk Basisschool De Oase, Den Haag Peuterspeelzaal De Peuterkaravaan, Den Haag Basisschool Onze Wereld, Den Haag Basisschool ‘t Palet, Den Haag RKBS De Paradijsvogel, Den Haag Basisschool De Parkiet, Den Haag Peuterspeelzaal ’t Vogelnestje, Den Haag Basisschool St. Paschalis, Den Haag Peuterspeelzaal Snoopy, Den Haag Prins Mauritsschool, Rijswijk Basisschool De Regenboog, Den Haag Basisschool Savelberg, Den Haag Basisschool De Schakel, Den Haag J.H. Snijdersschool, Rijswijk Shalomschool, Rijswijk Basisschool Statenkwartier, Den Haag Basisschool Toermalijn, Den Haag Basisschool De Trampoline, Leidschendam Basisschool De Triangel, Den Haag De Vijverhof, Voorburg Basisschool De Vlieger, Den Haag Basisschool De Vuurvlinder, Den Haag RK Basisschool De Waterwilg, Nootdorp Basisschool Het Zonnelicht, Rijswijk Basisschool De Zonnewijzer, Leidschendam

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

070 3175214 015 3698243 070 3801420 070 3255286 070 3865323 070 3868018 070 3869124 070 3869414 070 3278018 070 3965050 070 3860512 070 3876734 070 3947173 070 3853390 070 3939493 070 4480310 070 3662011 070 3239522 070 3859922 070 3944246 070 3232483 06 23250003 070 3459300 070 3803632 015 3106112 070 3631369 070 3920657 070 3281557 06 30082303 070 3077829 070 3905049 070 4023522 070 3973194 070 3077867 070 3931872 070 3553805 070 3648681 070 3201234 070 3894072 070 3865408 070 3906732 070 3859839 015 3105300 070 3077853 070 3274119

Naam school en plaats

E-mail

Telefoon

Esloo Onderwijsgroep Centrale Directie, Den Haag Corbulo College, Voorburg Montaigne Lyceum, Den Haag Internationaal College Edith Stein, Den Haag Diamant College, Den Haag College St. Paul, Den Haag Esloo Praktijkonderwijs, Den Haag

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

070 070 015 070 070 070 070

Haagse Colleges Directie Haagse Colleges, Den Haag Heldring VMBO, Den Haag Hofstad Lyceum, Den Haag Hofstad Mavo, Den Haag De Hofstede Praktijkschool, Den Haag Zandvlietcollege, Den Haag Christelijk College De Populier, Den Haag

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

070 3913970 070 3600589 070 3687670 070 3971541 070 3676233 070 3851902 070 3648808

Stanislascollege Centrale directie, Delft Stanislascollege Krakeelpolderweg, Delft Stanislascollege Reinier de Graafpad, Delft Stanislascollege Westplantsoen, Delft Stanislascollege Pijnacker, Pijnacker Stanislascollege H. Roland Holstlaan, Rijswijk Stanislascollege Burg. Elsenlaan, Rijswijk Stanislascollege Generaal Vetterstraat, Rijswijk

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

015 7506050 015 7506020 015 7506040 015 7506050 015 7506030 070 3948833 070 3197010 070 3940565

Interconfessionele Scholengroep Westland Algemene Directie, Naaldwijk ISW Irenestraat, Poeldijk ISW Hoogeland, Naaldwijk ISW Hoge Woerd, Naaldwijk ISW Lage Woerd, Naaldwijk ISW Sweelincklaan, ‘s Gravenzande ISW Madeweg, Monster ISW Gasthuislaan, ‘s Gravenzande

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

0174 621855 0174 248205 0174 628961 0174 620943 0174 615310 0174 414400 0174 247838 0174 445588

Voortgezet Onderwijs

Speciaal Basisonderwijs en (Voortgezet) Speciaal Onderwijs SBO Het Avontuur, Nootdorp [email protected] ZMLK Bernardusschool, Den Haag [email protected] ZMLK ‘t Kraaienest, Nootdorp [email protected] SBO Meander, Rijswijk [email protected] SBO Merlijn, Den Haag [email protected] SBO De Octaaf, Den Haag [email protected] ZMOK basisschool De Opperd, Rijswijk [email protected] SBO Pastoor van Ars, Den Haag [email protected] SBO De Vliethorst, Leidschendam [email protected]

015 070 015 070 070 070 070 070 070

2579022 3241556 3109967 3933062 3993709 3978177 3940751 3607759 3272650

3001940 3873630 3619140 3605568 3838088 3472204 3350628

COLOFON Dit jaarverslag is een uitgave van: Lucas Onderwijs Postbus 93231 2509 AE Den Haag Telefoon: 070 - 300 11 00 Fax: 070 - 300 94 99 Email: [email protected] Internet: www.lucasonderwijs.nl Redactie & samenstelling H.A.J. van Asseldonk H.W.M. van Blijswijk M.A. Breeve P. Gertenaar M.W.A. van der Ploeg M. Schreuder Eindredactie Breeve Media & Communicatie, Rotterdam Ontwerp en drukwerk The Happy Horseman BV, Rotterdam Fotografie Lou Wolfs Fotografie, Rotterdam Illustratie Auke Herrema, Delft De fotografie vond plaats op de volgende scholen: Basisschool De Waterwilg Basisschool Het Zonnelicht College St. Paul ISW Hoogeland Met dank aan alle scholen die betrokken waren bij dit jaarverslag.

DE LUCAS ACADEMIE, leren voor en door elkaar! Wat? De Lucas Academie is de plek voor kennisdeling, professionalisering en nascholing vóór en dóór alle medewerkers van de Lucasscholen. De kracht van deze academie? • We zijn een ontmoetingsplaats, een marktplaats waar vraag en aanbod elkaar ontmoeten en kennis wordt gedeeld. • We zijn een professionaliseringscentrum maar anders dan andere: het gaat om leren voor en door elkaar. • We zijn een centrum voor leeractiviteiten, enerzijds met vaste data met het oog op jaarplanningen binnen de scholen en anderzijds op onderlinge afspraak.

1. Workshops door collega’s of ervaringsdeskundigen, bijvoorbeeld tijdens een studiemiddag. 2. Modules, trainingen en diverse coachingstrajecten. Intensief, gegeven door trainers en ervaren, deskundige collega’s. 3. Informele kennisdeling binnen een netwerkkring, zoals het netwerk vmbo en de netwerkkring ‘Meer- en hoogbegaafden‘. 4. Trainingen en cursussen met medewerking van externen. Deze trainingen worden in huis aangeboden (financieel voordelig), zodat intern expertise kan worden opgebouwd.

Hoe? De hier beschreven activiteiten zijn uit vragen ontstaan, rondom vier pijlers:

De Lucas Academie wordt gevormd door u, medewerker van Lucas Onderwijs! Uw vragen en inzet bepalen de Lucas Academie-activiteiten.

Enkele reacties: ”Individuele verrijking door te leren van elkaar” (Leercirkel VO) ”Leerzaam, actief, verhelderend en confronterend” (Assertiever communiceren voor leerkrachten) Het Lucas Academie Team ondersteunt en faciliteert! Margret Blokdijk (makelaar VO) Ingrid Cloosterman (makelaar PO) Monique van den Berg (secretariaat) Kijk op www.lucasacademie.nl of neem contact op met het Lucas Academie Team [email protected].

LUCAS ONDERWIJS Pierre Wind kookt met kinderen op de Toermalijn. JAARVERSLAG pagina 9

Recommend Documents