Luc Van Laere

Carl Adams / Luc Van Laere

Inhoud

Inleiding

2

Wat is agressie

5

Geweldbeheersing

9

Zelfverdediging

17

Basisprincipes en concepten

19

Geïmproviseerde wapens

28

Technieken

29

Takedown technieken

37

Grondtechnieken

38

Meerdere tegenstanders

43

Beveiliging van een derde

44

Tenslotte

45

Literatuurlijst

46

Websites

47

Auteursrechten

48

Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging – Carl Adams / Luc Van Laere © 2011

2

Inleiding Het systeem dat we u middels dit handboek en een aantal workshops aanbieden is gebaseerd op Krav Maga, een uiterst efficiënt en snel te leren systeem dat in haar pure vorm niet geschikt is voor onze sector. Door haar militaire oorsprong is Krav Maga gericht op het toebrengen van letsel. Net hetgeen wij ten allen tijde dienen te vermijden. Dat we toch voor Krav Maga kozen als basis voor deze cursus is vooral te wijten aan het feit dat Krav Maga gebaseerd is op natuurlijke reacties en wetenschappelijke zekerheden (anatomie, neurofysiologie, fysica) en daardoor in principe snel kan worden aangeleerd. Het grootste verschil tussen zelfverdediging voor de zorgsector en Krav Maga is het doel. Het is voor ons uitermate belangrijk dat we de relatie zorgvrager / zorgverlener niet uit balans brengen. Bij zelfverdediging op straat is die balans iets minder van belang. De basis van elk zelfverdedigingsysteem is de-escalatie of geweldbeheersing, het vermijden van een fysieke confrontatie door communicatie. Een combinatie van lichaamshouding en taal. We willen afstand houden en ontraden. Verder is het uiteraard ook van belang te beseffen dat het naïef en gevaarlijk is te denken dat alles kan worden opgelost door te praten of dat een cliënt u nooit fysiek zal aanvallen. Net daarom bieden we u een aantal gemakkelijke technieken om de agressieve zorgvrager (die we verder agressor noemen) te ontraden zijn actie verder te zetten. We leren ook te ontsnappen uit de meest voorkomende situaties zoals een wurging of het vastgrijpen van kledij. Tenslotte leert u ook een aantal technieken aan om bijvoorbeeld 2 vechtende cliënten te scheiden of om een cliënt onder controle te houden. De sleutel van een efficiënt zelfverdedigingsysteem is eenvoud: een paar principes en vooral weinig technieken. Onze aanpak is dan ook vooral praktisch. We hebben het eerder over een workshop dan over een les. Zelfverdediging is net als een brandblusapparaat, langs de ene kant wil u het liever niet moeten gebruiken maar langs de andere kant is het goed dat het er is, en is het belangrijk dat het regelmatig onderhouden wordt. Het is niet voldoende om te weten hoe u het apparaat moet gebruiken, u moet er ook regelmatig mee aan de slag. Liefst nog in uw werkomgeving, met collega's en aan de hand van toepasselijke scenario's.


3

Deze cursus moet u het theoretisch en praktisch inzicht geven dat u nodig heeft om efficiënt met agressie om te kunnen gaan aan de hand van een eenvoudig systeem en een protocol. Dat protocol zal u in staat stellen om correct om te gaan met de zorgvrager. Dit zowel voor, tijdens als na de agressie. Uiteraard mogen we ook het belang van de de-briefing niet vergeten. Het is ook belangrijk dat de betrokken collega's de situatie achteraf grondig bespreken en eventueel zelfs in overleg het protocol aanpassen. Carl Adams, orthopedagoog, Lector Plantijn Hogeschool departement Sociaal Agogisch werk, cliëntgerichte therapeut werkzaam in privépraktijk 'To People', European Krav Maga Academy Specialized Advisor Luc Van Laere, Krav Maga Instructeur, oprichter en hoofdinstructeur van de European Krav Maga Academy, voorzitter van de Krav Maga Self Defence Federation.


4

Wat is Agressie? Agressie is communicatie Watzlawick (1974) schreef in zijn standaardwerk dat alle gedrag communicatie is. Het is niet mogelijk om niet te communiceren. Je hoeft niet te praten om iets te zeggen. Je aanwezigheid, de manier waarop je zit, waar je naar kijkt, welke afstand je aanhoudt en wie je aanraakt en de wijze waarop; het zijn allemaal vormen van communicatie. En ook agressie is dus een vorm van communicatie. Kennis van non-verbale communicatie kan helpen bij het tijdig herkennen van agressie en kan helpen voorkomen dat je zelf het slachtoffer wordt van geweld. Waarom worden mensen agressief? Prof. dr. K.Lorenz (1963) heeft een boek geschreven over agressie bij dier en mens. In dit boek vergelijkt hij de lichaamstaal tijdens agressief gedrag. Hij maakt daar veel gebruik van termen als drift, instinct, territoriaal gedrag en baltsgedrag. Er zijn echter opvallende verschillen tussen de agressie van zoogdieren en dat van mensen. Dieren kunnen hun agressie beter begrenzen. Behalve door een ongeval zullen dieren hun eigen soortgenoten niet doden. De dood van de agressor is geen doel op zich. Bij mensen kan dit wel het geval zijn. Er zijn verschillende redenen waardoor de mens gedreven wordt tot zijn agressieve daden. Dit zijn de voornaamste: boosheid, angst, psychose, drank en drugs en tenslotte 'bravour', dapperheid. Boosheid is een emotie die iedereen wel eens heeft. Boosheid leidt gelukkig niet altijd tot agressief gedrag. Veel mensen zijn uitstekend in staat hun boosheid te verwoorden of op een andere manier te laten blijken. De uiting van boosheid gaat meestal gepaard met stemverheffing en dit wordt vaak met gebaren kracht bijgezet, bijvoorbeeld door met de vuist op tafel te slaan. Kwaadheid is een sterkere vorm van boosheid. Als mensen kwaad zijn, verliezen ze tijdelijk de helderheid van geest en voelen zij zich verteerd door de emotie. Iemand kan in zijn kwaadheid, in een moment van blinde woede, wel eens iets van waarde kapot gooien. Het kan zelfs gebeuren dat hij een ander een klap geeft. Zo'n woede uitbarsting is echter van korte duur en deze persoon heeft dus nog wel controle over zichzelf. Bij razernij is deze zelfcontrole weg.


5

Razernij ontstaat wanneer er geen natuurlijke manier meer is om de woede te uiten. Razernij is een lichamelijke ervaring, die een fysieke ontlading behoeft, door middel van slaan, stampen, duwen of schoppen. In razernij kun je geen waarde van voorwerpen of personen meer onderscheiden. Razernij is alleen maar destructief en alleen gericht op het luwen van deze emotie. Geweld incidenten vinden vaak plaats in razernij.

Veel mensen denken dat de boosheid de belangrijkste reden voor agressie is. Nog vaker is angst de reden. Paniek kan plotseling omslaan in een aanval van blinde woede. Bij psychotische mensen, mensen die hallucineren of ziekelijke waandenkbeelden hebben, is ook vaak angst in het spel. Deze mensen kunnen iedereen wantrouwen en zijn dan dus eigenlijk alleen agressief uit zelfbescherming.


6

Drank en drugs zijn bijzonder verraderlijk wat dit betreft. Deze middelen kunnen een verschillende uitwerking hebben. Zo maken sommige drugs iemand overmoedig. De remmingen kunnen wegvallen en dit kan leiden tot ongepaste verbale uitlatingen, handtastelijkheden of regelrechte aanvallen. Er zijn ook drugs die angst veroorzaken of een juiste kijk op de realiteit doen verliezen. Gevaarlijk is het vooral dat al deze middelen de gebruiker de controle over zichzelf kunnen doen kwijtraken. Daders die achteraf zeggen niet te hebben geweten wat ze deden, hebben wat dat betreft geen ongelijk. Ze wisten echter nog wel wat ze deden toen ze de middelen tot zich namen. Bravour en stoer gedrag in een groep zijn ook vaak aanleiding tot zinloos geweld en agressieve handelingen. 'Er bij horen' (ook peer pressure) en 'laten zien dat je iets durft' is bij bepaalde groepen erg belangrijk. Het geeft ook een enorme stoot adrenaline, een hormoon dat het lichaam klaarmaakt voor de strijd. Wat als een 'grapje' bedoeld is kan enorm uit de hand lopen. Zeker als er ook nog drank of drugs in het spel zijn. Agressieve toestanden die voorkomen wanneer een menigte mensen verenigd is, zoals bij voetbalwedstrijden ontstaan ook vaak door een combinatie van middelengebruik, stoer gedrag en angst. Herkennen van de voortekenen van agressie Om geweld te kunnen vermijden is het belangrijk de agressie tijdig te herkennen. Meestal ontstaat de agressie niet van het ene op het andere moment, maar zijn er vooraf een aantal voortekenen. Daarbij maakt het wel verschil of iemand boos is of angstig. Vaak is ook te zien of iemand psychotisch is of dat hij middelen heeft gebruikt. Geprikkeldheid en agitatie Voordat iemand zich uit in woede en agressief wordt, zul je meestal geprikkeldheid en agitatie bij hem bemerken. Hij komt dan gejaagd over. De persoon is rusteloos, praat snel en met luidere stem. Hij transpireert meer en trilt mogelijk met armen of benen. Hij balt zijn vuisten. Zijn armen zijn soms stijf over elkaar gevouwen, met opgetrokken schouders. De spanning is van zijn gezicht af te lezen. De lippen zijn samengeperst en zijn neusvleugels staan wijd open. Hij zet grote ogen op of fronst zijn wenkbrauwen. Hij ademt met diepe zuchten en houdt soms langere tijd zijn adem in. Mogelijk loopt hij daarbij doelloos heen en weer (te ijsberen). Ook kan hij tekenen van ongeduld tonen, zoals trommelen met de vingers of tandenknarsen. Tegen dingen aan schoppen of met zijn vuist op de tafel slaan zijn de eerste tekenen van provocerend gedrag.


7

Als de woede zich tot jou richt zal hij misschien provoceren door met opzet in je intieme zone te komen. Ook zal hij verbale aantijgingen en bedreigingen beginnen te uiten. Hij zal zo proberen ook jou geprikkeld te maken. En dat is makkelijk want dan hoeft hij niet te beginnen met ruziën. Een duidelijke overgang van agitatie naar woede is moeilijk aan te geven. In ieder geval zal iemand die zijn woede begint te uiten steeds harder gaan praten, tot schreeuwen en daarbij rood aanlopen. Hij zal beschuldigende woorden uiten, mogelijks met deuren slaan en met voorwerpen gooien. Angst, psychose en middelen Iemand die angstig is of ziekelijk achterdochtig kan dezelfde modus operandi hebben. Alleen zal hij te allen tijde een 'veilige' afstand proberen handhaven. Deze afstand kunt u het best respecteren. Hij zal u naar alle waarschijnlijkheid blijven aanstaren. Hij houdt u goed in de gaten want tenslotte vertrouwt hij u niet. Iemand die psychotisch is kan u soms onmogelijke vragen stellen. Of iemand middelen heeft gebruikt kunt u soms al merken aan de manier waarop hij loopt en aan zijn lallende spraak. Zo iemand staat meestal niet meer open voor rede of kalmerende woorden. Al is het uiteraard zeer afhankelijk van het middel zelf en de reactie van de persoon op het middel.


8

Geweldbeheersing Is agressie te vermijden, te voorkomen of te beheersen? We kunnen agressie dus herkennen en soms voortijdig zien aankomen. Maar kunnen we agressief gedrag ook vermijden, of liever, kunnen we het voorkomen? Naast het aanreiken van een aantal 'slimme technieken' om een agressieve cliënt onder controle te houden wordt er vooral veel aandacht besteed aan het voorkomen van een agressieve situatie. Door de voortekenen van agressie te herkennen en door op constructieve wijze aandacht te geven aan boosheid, kan een hoop leed voorkomen worden. De technieken die daarbij worden aangereikt richten zich eventueel op een gesprek met de cliënt, maar meer nog op de lichaamstaal. Hoe reageren we op een agressief persoon Het zien en ervaren van agressie roept bij mensen een vecht- of vluchtreactie (ook wel vecht-, vlucht- of vriesreactie) op. Deze reactie is een primaire stressrespons.


9

Vluchten is daarbij vaak nog niet eens zo verkeerd. Als je hard kunt weglopen kun je daarmee veel onaangename situaties voorkomen. Hier is een levende lafaard inderdaad beter dan een dode held. Misschien trekt de cliënt wel een mes uit zijn zak en sta je morgen als slachtoffer in de krant. Vluchten is echter niet altijd de beste optie. Bijvoorbeeld in de situatie waarbij u de verantwoordelijkheid heeft over een groep. Het is vooral de vriesreactie die voor problemen kan zorgen. Deze primaire stressrespons is niet de meest handige reactie en absoluut moeilijk te omzeilen. Bij de confrontatie met een roofdier kan deze ervoor zorgen dat het dier de “bevrorene” negeert, in onze sector zou het kunnen leiden tot extra agressie omdat de agressor denkt dat u hem negeert. Als u voelt dat u bevriest dan zou u de agressor te kennen kunnen geven dat u bang bent. Een andere optie is dat u door een team lid wordt verwijderd uit de situatie. Wat zijn de gevolgen van de vecht- of vluchtreactie? Een vecht- of vluchtreactie is een verdedigingsmechanisme, de bloeddruk en hartslag gaan omhoog, bloed trekt naar de grote spiergroepen, de grote spieren worden gespannen, haren komen rechtop te staan (kippenvel), er treedt kokervisie (tunnelvisie) op, de zintuigen worden scherper en de pijngevoeligheid daalt naar een zeer laag niveau (endorfinestimulus). Hierdoor is het lichaam voorbereid op een gevecht of om op de vlucht te slaan. Door de invloed op de spieren verdwijnt 95% van de fijne motoriek. Vandaar dat we in het zelfverdedigingsluik enkel grofmotorische bewegingen gebruiken. Ook met het feit dat we, als gevolg van stress te maken krijgen met kokervisie (tunnelvisie) houden we rekening. Het verloop van de stressrespons Fysiologische reacties op stress blijken volgens een vast patroon te verlopen, dat door de endocrinoloog Hans Selye het General Adaptation Syndrome is genoemd Er spelen hierbij drie fasen een rol. Dit zijn achtereenvolgens een kortdurende alarmfase, een weerstandsfase, en een uitputtingsfase. In de alarmfase is er sprake van een kortdurende verlaagde weerstand van het lichaam. In de weerstandsfase is de weerstand tegen stress verhoogd, en in de uitputtingsfase is deze weer verlaagd. Als iemand deze fasen heeft doorlopen, Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging – Carl Adams / Luc Van Laere © 2011

10

duurt het enige tijd voordat men weer op het normale niveau is teruggekeerd. Als de situaties die spanningen oproepen echter te snel op elkaar volgen, heeft het individu te weinig tijd om te herstellen en raken de verdedigingsbronnen van het lichaam uitgeput. Een goede opvang van de agressor en de zorgverlener, na het incident, is daarom zeer belangrijk. Maak gebruik van lichaamstaal Hoewel agressieve situaties soms niet zijn te vermijden, kan bewustzijn van lichaamstaal helpen bij het hanteren van de situatie. Agressieve personen staan meestal niet open voor sussende woorden. Lichaamstaal is een veel nuttiger middel om in dergelijke situaties te communiceren. Wanneer iemand agressief gedrag vertoont dan gaan we ervan uit dat de zorgvrager iets wil bereiken (instrumentele agressie). In de zorgsector zal dit toch het meeste voorkomen. We denken hierbij aan het gegeven dat agressief gedrag ook communicatie is. Zoals we weten van Watzlawick is communicatie steeds dubbel (zie axioma 2). Dit betekent dat de boodschap een inhoudsaspect en een betrekkingsaspect heeft. Door de Roos van Leary kunnen we dit betrekkingsaspect beter begrijpen. Wat wil de agressieve zorgvrager op betrekkingsniveau zeggen? Vanuit de Roos van Leary (Van Dijk Bert, 2000, 2002 ) kunnen we agressief gedrag zien als boven – tegen gedrag. De zorgvrager wil zich boven de ander plaatsen en zit in de tegenpositie. Anders gezegd kunnen we het ‘relatievoorstel’ van de zorgvrager bijvoorbeeld - als volgt invullen: - zie mij als iemand die nu iets wil bereiken. Ik ga niet wachten - ik zie jou als een nietsnut, die lui is en zijn werk niet ernstig neemt - ik wil dat je nu doet wat ik zeg, ik sta boven jou. Zo’n relatievoorstel wordt zelden uitgesproken, maar wordt uitgedrukt door analoge taal (lees nonverbaal gedrag: lichaamshouding, stemgebruik, afstand, gelaatsuitdrukking, enz). Een relatievoorstel is dus zeer interpreteerbaar, maar ligt wel aan de basis van vele conflicten. Leary en Watzlawick stellen dat we complementair en symmetrisch reageren op elkaar. Ook in geweldsituaties is dit het geval. ‘Bovengedrag’ lokt ‘ondergedrag’ uit en omgekeerd. Dus als iemand zich dominant opstelt dan verwacht die persoon dat we onderdanig zijn. Maar evengoed als ik me afhankelijk opstel, dan verwacht ik van de ander dat die me zal leiden. Was het maar zo eenvoudig! Communicatie tussen mensen wordt beïnvloed door zeer veel componenten, niet in het minst de betrokken personen en de situatie. Dus hoe beter we de betrokken personen kennen en hoe beter we vertrouwd zijn met de situatie, des te beter we communicatie kunnen inschatten. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging – Carl Adams / Luc Van Laere © 2011

11

Om goed te weten wat de agressieve zorgvrager bedoelt is er contact nodig. Met andere woorden; er is eerst aandacht nodig voor het relatieniveau. Ga niet in op de inhoud vooraleer het relatieniveau ‘hersteld’ is! Zeg bijvoorbeeld: “ik wil je helpen en ik ga je helpen, maar eerst hebben we iets anders nodig!” Als de zorgvrager je een vraag stelt dan is er eigenlijk al contact. Stel je eens de volgende situatie voor: “Dirk (15 jaar) komt binnen in het kantoor waar jij zit te werken en hij slaat de deur achter zich toe. Hij roept: “ik ga hier niet mee akkoord. Jullie zijn een stelletje gekken bijeen. Jullie moeten opgesloten worden. Ik moet hier zitten van de jeugdrechter omdat er thuis problemen zijn en ik word hier nog meer de put in geduwd door jullie” Dirk blijft maar doorgaan. Hij zet zijn woorden kracht bij door de nodige gebaren en zijn stemvolume is erg hoog. “ De eerste taak van de zorgverlener is de relatie met de zorgvrager te herstellen. We raden af om de inhoud van het conflict onmiddellijk te bespreken. Er is eerst aandacht nodig voor de ‘boven – tegen’ positie waarin Dirk zich stelt. De zorgverlener gaat Dirk uitnodigen (uitlokken) om in de samenpositie te komen. Dat doet de zorgverlener door overtuigd, verrassend, en alert te reageren. (zie de parallel met de combat mindset: gedetermineerd, snel en overdonderend) Overtuigd: de zorgverlener weet wat hij wil. Hij wil namelijk dat de zorgvrager aandacht heeft voor de wijze waarop er met elkaar wordt omgegaan. Anders is zorg of hulp of ondersteuning niet mogelijk. Dit kan hij doen vanuit een ‘onderpositie’ (vb. vragen of je hem iets mag vragen) of vanuit een ‘bovenpositie’ (vb. Dirk ik wil nu dat je afstand houdt). Het is wel steeds gericht om meer ‘samen’ te werken. Verrassend: wat verrassend is, is moeilijk te bepalen, zonder aandacht te hebben voor alle beïnvloedende factoren, waaronder de betrokkenen en de situatie. Wanneer iemand heel wild doet en je blijft heel rustig, dan kan dit verrassend genoeg zijn. Aandacht hebben voor de situationele omstandigheden kan zeer verrassend zijn. “wij kennen elkaar al een tijdje. Ik ben er zeker van dat we dit samen kunnen bespreken”. Alert: De zorgverlener is zich bewust van de complexiteit van communicatie. Er is aandacht voor de andere (wat wordt verbaal en non verbaal gecommuniceerd), maar er is ook aandacht voor de eigen signalen. De zorgverlener ‘scant’ als het ware zijn blikveld.


12

Als de agressieve zorgvrager geen contact kan of wil maken (schelden en tieren) dan kunnen korte krachtige verbale instructies helpen. Ook de lichaamstaal van de hulpverlener ‘spreekt’. Het vraagt veel oefening om zich bewust te zijn van de non-verbale taal. Dit is nochtans zeer belangrijk omdat de hulpverlener ook zijn relatievoorstellen hiermee communiceert. De relatieboodschap bevat steeds een zelfomschrijving (hoe kijkt de hulpverlener naar zichzelf ?), een omschrijving van de ander en een omschrijving van de relatie (wat is de verwachting of kwaliteit van de relatie?). De hulpverlener moet leren een volgende relatieboodschap uit te stralen: -

Ik kan dit. Ik ben in staat om dit goed aan te pakken. Ik zie jou als iemand die recht van spreken heeft. Ik wil dit samen doen, wij kunnen (leren) samenwerken.

Bekende / onbekende agressor We maken een onderscheid tussen een agressieve confrontatie met een onbekende en een situatie met een bekende. Onbekende Een onbekende is iemand die niet onder uw zorg of verantwoordelijkheid valt. We noemen dit gemakkelijkheidshalve een straatsituatie. De interactie met anderen wordt voor een deel geregeld door middel van oogcontact. Als je een agressieve persoon aankijkt, trek je misschien de aandacht naar je toe. Beter is het om niet te staren, je hoofd af te wenden en rustig door te lopen. Hierdoor kom je niet angstig over, maar ontsnap je wel aan de aandacht van de agressieve persoon. Dit is iets anders dan vluchten. Ook door je klein te maken en niet te spreken kun je je aan zijn oog onttrekken. Als de persoon zich toch tot jou richt, maak dan door middel van gebaren met open handen duidelijk dat je geen kwaad van plan bent. Kijk hem niet lang recht in zijn ogen en probeer uit zijn persoonlijke zone te blijven. Voorkom zeker dat je hem aanraakt. Bij het naderen van de agressieve persoon ga je in een veiligheidshouding staan. We komen daar later op terug. Luister of zijn vrienden misschien zijn naam noemen. Als je deze onthoudt kan dit je helpen op het moment dat het werkelijk tot een confrontatie komt. Een persoon die eenmaal begint met slaan of schoppen vanuit een blinde woede heeft een waas voor zijn ogen en weet niet meer wat hij doet. Door hem persoonlijk aan te spreken kun je hem hier mogelijk uit halen.


13

Bekende Een bekende is iemand die onder uw zorg of verantwoordelijkheid valt. U hoeft daarom nog geen contact te hebben gehad met de betrokkene. We noemen de bekende verder cliënt, zorgvrager of agressor. Het spreekt voor zich dat een agressieve situatie met een cliënt een heel andere aanpak vereist dan een straatsituatie. Vluchten zal in de meeste gevallen geen optie zijn. U dient hier uw toevlucht te nemen tot beheersingstechnieken. Een verpleegkundige op een psychiatrische afdeling ziet een psychotische man met een mes op haar afkomen. Zij reikt hem een aardappel aan en zegt: "Ik wou net beginnen met aardappelschillen, ik ben blij dat je me komt helpen.” De man, verbijsterd door deze onverwachte reactie begint de aardappel te schillen. Deze vragen echter veel creativiteit en een agressieve situatie is niet altijd het moment om erg creatief te zijn. Toch zijn er verschillende situaties bekend waarbij mensen zich hebben weten te redden uit een moeilijke situatie door het bedenken van zo'n creatieve oplossing. Het probleem is dat het 'on the spot' bedenken van zo'n creatieve oplossing veelal een kwestie van geluk is. Het trainen van oneliners heeft weinig zin omdat de situatie altijd verschillend is. We moeten dus onze toevlucht nemen tot beproefde methodes. Bij een gewone situatie waarbij u reageert op een situatie gelden de volgende regels: – Blijf rustig en let op uw ademhaling Als u zelf onrustig bent zal dit een kettingreactie teweegbrengen. Hoe spannend de situatie ook is, u dient er zich van te overtuigen dat u het probleem zult oplossen. – Maak u kenbaar, maak oogcontact Zelfs al weet de cliënt wie u bent, herinner hem aan uw verantwoordelijkheid. Hou oogcontact en zorg dat uw houding in overeenstemming is met uw woorden.


14

– Benoem de situatie Zeg duidelijk wat u heeft gezien of wat u weet. Bijvoorbeeld “ik zag dat u x sloeg, dat is onaanvaardbaar”. – Toon empathie, neem een open houding aan maar vermijd discussie “ik begrijp dat x te ver is gegaan, daar zal ik het meteen met x over hebben, maar slaan tolereren we hier niet” – Formuleer een maatregel (of meerdere gelijkwaardige voorstellen) “we gaan nu eventjes een Time Out inlassen, daarna kunnen we over het voorval praten.” – (Laat) het aanvaarde voorstel uitvoeren Zorg voor de uitvoering van de maatregel of keuze – Volg de uitvoering op Als de maatregel beperkt is in tijd dient u die tijd te respecteren. Protocol Het spreekt voor zich dat bovenstaande regels een leidraad zijn. Het is aan te raden om een (calamiteiten) protocol te hanteren zodat iedereen perfect weet hoe om te gaan met agressie. Het ontbreken van zo'n protocol is vaak de oorzaak van situaties die vermeden hadden kunnen worden. De zorgverlener werkt zelden alleen. Hij werkt misschien wel alleen met de zorgvrager, maar er zijn steeds verschillende betrokkenen. Terecht beseft een zorgverlener dat hij zijn handelen vaak moet verantwoorden. Een protocol zorgt mee voor deze verantwoording. Wanneer kan een afzondering worden toegepast? Op welke manier dient dit te gebeuren? Hoe wordt fixatiemateriaal gebruikt? Wanneer worden de ouders verwittigd? Wat met directieleden, verwijzers, politie, enz. Het is echter onmogelijk om hier een uitgewerkt protocol voor te stellen gezien de omstandigheden teveel kunnen verschillen. Toch dient u rekening te houden met volgende elementen:


15

– Werk in een flowchart systeem met “wat als” stellingen. – Analyseer de mogelijkheden grondig, het is niet omdat iets nog niet is voorgevallen dat het nooit kan voorvallen. – Denk niet alleen aan agressie maar ook aan weerstandsgedrag – Hou rekening met de haalbaarheid van de dwingende maatregelen. Het is aangewezen om een protocol uit te testen om te zien of het uitvoerbaar is. Eén van de zaken die men niet mag vergeten is het realistisch oefenen van alle stappen van het protocol. Het heeft geen zin een protocol te hebben als u niet weet hoe het werkt – Hou u aan het opgestelde protocol – Zorg ervoor dat iedereen de afspraken kent, onthoudt en doorgeeft aan nieuwelingen. – Stel duidelijke gedragsregels op voor al de betrokkenen, dat kan bijvoorbeeld onder de vorm van een contract dat ze moeten ondertekenen. Het moet duidelijk zijn dat de zorgvragers ook bij een protocol zijn betrokken. De participatiegraad zal afhangen van veel factoren. Hen inlichten over het bestaan van een protocol is een minimum. – Voorzie ook wanneer u externe hulp inroept. – Een protocol gaat ook over de opvang van alle betrokken na het incident. Men is vaak blij dat de crisis voorbij is, maar een slecht of onbestaande nazorg kan nog veel meer leed veroorzaken. Wie, waar, wanneer en hoe zal die nazorg aangepakt worden? Hou bij het opstellen van het protocol rekening met de bezettingsgraad. Dat kan van belang zijn bij het laten uitvoeren van een dwangmaatregel zoals een verblijf in een time out ruimte. Het protocol dient zich niet alleen te beperkten tot het omgaan met agressie maar kan een draaiboek zijn dat de stappen omschrijft die men dient te ondernemen in geval van brand, overstroming enz.


16

Zelfverdediging Er zijn een aantal situaties te bedenken waarbij het onmogelijk is om het geweld af te wenden. Dat hoeft niet per definitie na een mislukte de-escalatie te zijn. Het is niet uitgesloten dat iemand u plots wil slaan zonder enige aanleiding. Er is niets dat u kan vrijwaren voor wat men in de volksmond een “suckerpunch” noemt. En misschien moet u de eerste slag wel incasseren... Maar niemand zegt dat u zich het ziekenhuis moet laten inslaan. Het eerder vernoemde calamiteiten protocol dient ook rekening te houden met dit soort situaties en het is van belang dat u precies weet waar de grens ligt. Het spreekt voor zich dat wij er niet op uit zijn de balans tussen de zorgverlener en de cliënt te verstoren maar als de cliënt uithaalt om u te slaan is die balans al per definitie verstoord. Uw veiligheid komt op de eerste plaats. Om die veiligheid te vrijwaren dient u vooral de juiste ingesteldheid te hebben en dat is niet de ingesteldheid van een strijder of die van een oosters vechtsporter. Zelfverdediging heeft namelijk niks met oorlog of sport te maken. Elke beweging die u maakt moet grofmotorisch (denk aan de stressrespons) en gemakkelijk aan te leren zijn. De beweging moet efficiënt zijn en in ons specifiek geval mag ze geen letsel veroorzaken tenzij de situatie levensbedreigend is. De Combat Mindset, de mentaliteit van een winnaar De Combat Mindset bestaat uit 3 basiselementen: – Bewustzijn. Wees alert, u dient zich bewust te zijn van uw omgeving en het eventuele gevaar. Vergelijk het met autorijden. Dat doet u best niet te relaxed. – Zelfbehoud, u moet vooral een gevecht vermijden... het belangrijkste is dat u veilig bent. – Determinatie, als er een confrontatie is moet u die kordaat aanpakken met alle beschikbare middelen. Verras uw agressor, dat geeft u een tactische voorsprong en wees snel en overdonderend. Uw doel is de agressieve zorgvrager te ontraden zijn actie verder te zetten.


17

Bewustzijn, de Cooper Color Code De meeste mensen lopen in een neutrale staat van bewustzijn over straat. Die neutrale staat van bewustzijn ontstaat door gewenning aan de omgeving en de gedachte dat alles veilig is. U vindt diezelfde staat van bewustzijn ook terug in een gemiddelde vechtsport les. Iedereen doet zijn of haar oefeningen zonder speciaal alert te zijn. Op straat zijn er verkeersregels, borden, lichten, een stoep en anderen die u ontwijken. Tijdens een vechtsport les is dat net zo. Iedereen rekent op elkaar en meestal loopt alles ook op wieltjes. De sensei (leraar) grijpt in als er een gevaarlijke situatie ontstaat... Als u met de wagen rijdt is dat (hopelijk voor u) in een verhoogde staat van bewustzijn, u let beter op, voorziet problemen en bent alert voor kinderen die op elk moment de straat kunnen oversteken. U weet dat er elk moment iets kan gebeuren en dat een late reactie tragische gevolgen kan hebben. Professionals uit de beveiliging hanteren voor elke staat van bewustzijn een kleurcode gaande van wit tot zwart, waarbij wit rust is en zwart opperste staat van bewustzijn. White : Yellow : Orange: Red: Black:

Onbewust en onvoorbereid – verwondering als er iets gebeurt Relaxed bewust – bewust dat er iets zou kunnen gebeuren Specifiek bewust – iets trok uw aandacht Klaar voor het gevecht – er is iets gedetecteerd en u bent klaar voor een confrontatie Bezig met het gevecht – de confrontatie is aan de gang

De kleurcode is gebaseerd op de 'Cooper Color Code' die gaat van wit tot rood. Het zwart werd er later door de US Marines aan toegevoegd. Zelfbehoud Zelfbehoud, uw eigen veiligheid is de basis van elke vorm van zelfverdediging. Om het met een cliché te zeggen “een vermeden gevecht is een gewonnen gevecht”. Een gevecht uit de weg gaan, al is het met een smoes, is niet laf maar verstandig. Laat uw agressor maar roepen. Zonder kleerscheuren uit een confrontatie komen is prioriteit nummer één. Determinatie Tijdens elke stap van de confrontatie dient u gedetermineerd te zijn. U handelt kordaat, verrassend, snel en tijdens de fysieke confrontatie ook nog overdonderend.


18

Basisprincipes en concepten Als er afstand is tussen u en uw potentieel agressieve cliënt staat u relax maar u bent zich bewust van het nakend gevaar, zodra de geagiteerde cliënt dichterbij komt gaan uw handen omhoog ter hoogte van uw schouders. Uw armen vormen een hoek van meer dan 90°, een scherpere hoek geeft u minder (duw) kracht. Uw ellebogen wijzen naar beneden. Uw handen zijn open met de palm naar uw agressor gericht, uw duimen wijzen naar voor. Uw dominante, dus sterkste been gaat iets achteruit, buig lichtjes door de knieën. Die stand mag absoluut niet onnatuurlijk zijn. U moet comfortabel maar stabiel staan. Dit is de veiligheidshouding.

Deze positie is niet al te bedreigend, u zou nu nog kordaat aan uw geagiteerde cliënt kunnen vragen om afstand te houden. Het is absoluut noodzakelijk om ten allen tijde stabiel lichtjes schuin tegenover uw geagiteerde cliënt te staan, hem of haar recht in de ogen te kijken en bij nadering uw armen onder een hoek van meer dan 90° te houden Dat laatste is belangrijk omdat u vanuit die positie perfect kunt weren en aanvallen. Als uw armen zich onder een hoek van minder dan 90° bevinden dan loopt u het risico dat u uw eigen handen in het gezicht krijgt, als uw handen zich te laag bevinden duurt het langer om te weren of om er uw geagiteerde cliënt mee te raken.


19

Als u om de één of andere reden niet meteen in een defensieve houding wil staan dan zorgt u er toch best voor dat uw handen altijd als een soort scherm tussen u en uw geagiteerde cliënt zitten, geen handen in de zakken of handen op de rug. Hou afstand. Vanuit de basispositie, de veiligheidshouding kunt u zich gemakkelijk verplaatsen, ontwijken, en afweren. Afstand Zolang er voldoen afstand is tussen u en uw geagiteerde cliënt bent u veilig. Dit geldt uiteraard niet als uw geagiteerde cliënt een pistool of geweer op u richt. In dat geval is het zelfs veiliger om dichtbij te staan. Het klinkt misschien raar maar het is logisch. Een met een vuurwapen bewapende agressor is enkel te ontwapenen als het wapen zich binnen uw handbereik bevindt. Uw veilige ruimte noemen we de veilige perimeter. Die perimeter gaat u bewaken door ofwel de afstand met uw geagiteerde cliënt te bewaren of door alles wat erin komt te ontwijken of blokkeren en meteen de tegenactie in te zetten. Flinch Response (zie ook simultane tegenactie)

De Flinch Response in een schrikreactie die ervoor zorgt dat uw handen uw gezicht (ogen) of andere vitale delen beschermen. Een verlengde van die reactie is nuttig om een onverwachte slag te counteren vanuit de veiligheidshouding. We stappen of duiken daarbij met die veiligheidshouding naar voor. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging – Carl Adams / Luc Van Laere © 2011

20

De voorarm geeft daarbij een klap tegen de halsslagader of we zetten de hand in het aangezicht waardoor de agressor eventjes een kortsluiting ervaart. In de tijd die we daarmee 'kopen' is het mogelijk om andere acties te ondernemen. Denk daarbij aan afstand maken of bedwingen door middel van een klem. 360° verdediging Deze verdediging is een concept waarmee u uw veilige perimeter bewaakt. Vanuit de veiligheidshouding weert u op een intuïtieve manier stoten en trappen maar ook steken en zwaaien. Het weren gaat altijd gepaard met een Body Defence. Body Defence De Body Defence is een beweging waarbij het lichaam of een deel van het lichaam uit de gevaarszone (aanvalsrichting, steekrichting, vuurlijn) wordt gebracht. Opzij stappen, bukken of een combinatie daarvan. Configuratie We trachten onze agressor te configureren, we dwingen hem als het ware in een positie door hem te vragen in een bepaalde positie te staan of door een pijnprikkel te geven. De auto biomechanische reacties die kunnen volgen op een pijnprikkel zijn: samentrekken van de spieren, zakken van het zwaartepunt (bukken) en het verplaatsen van de hand(en) naar de geraakte plaats. Enkele voorbeelden: Hand op het aangezicht plaatsen: handen gaan naar de ogen. Trap naar de scheen: onderbeen wordt ingetrokken. Het is dan ook belangrijk om meteen na het toedienen van de pijnprikkel actie te ondernemen. De agressor laten recupereren kan tot gevolg hebben dat hij op zijn hoede is en agressiever wordt. Dit geldt in essentie ook bij een verbaal commando. Dead Side Als uw agressor recht voor u staat met een uitgestoken rechter vuist en hij kan u met zijn linkervuist raken dan staat u waarschijnlijk in zijn 'live side'. Staat u echter links van zijn uitgestrekte vuist dan kan hij u niet raken zonder zich te verplaatsen en staat u aan zijn 'dead side'.


21

Verplaatsingen Verplaatsingen gebeuren stabiel, zonder benen te kruisen, snel en krachtig. Uw voeten blijven daarbij zoveel als mogelijk op de grond... U verplaatst zich typisch buiten het bereik van uw agressor in de richting van diens “dead side”, liefst buiten zijn of haar gezichtsveld. Bij het achterwaarts bewegen dient u zich ervan te vergewissen dat u in een veilige richting gaat. Scan de omgeving door snel uw hoofd te draaien (vergeet niet dat u in een stress situatie geen perifeer zicht meer heeft). Sleep de bal van uw achterste voet over de grond zodat u voeling houdt met het oppervlak. Dit zal ervoor zorgen dat u niet struikelt over een achtergelaten flesje. Primaire doelwitten In tegenstelling tot wat men in het oorspronkelijke systeem, Krav Maga doet gaan wij absoluut elk letsel vermijden. Onze primair doelwit is de halsslagader of in het slechtste geval het aangezicht. De achterliggende gedachte is dat we een kortsluiting willen veroorzaken om ons de tijd te geven afstand te nemen en de cliënt te ontraden om verder actie te ondernemen of de cliënt in bedwang te houden. Simultane tegenactie Ontwijken en weren doet u snel in combinatie een onmiddellijke counter. U gaat dus meteen een tegenactie uitvoeren. Gebruik bij het stoten naar een doelwit uw handpalm. Met uw vuist tegen een voorhoofd slaan kan ervoor zorgen dat u uw hand breekt. Een neus raken zal vrijwel altijd resulteren in een breuk. Bij de slag met de voorarm op de halsslagader veroorzaakt u een shockeffect, door uw hand op het aangezicht te zetten ontneemt u de cliënt het zicht. Zowel in gevechtsbewegingen als in het gebruik van technieken willen we deze proportionaliteit voorop stellen. Een hulpverlener moet goed afwegen wat nodig is voor zijn persoonlijke veiligheid en voor de veiligheid van anderen (inclusief de agressieve zorgvrager). Eerst de-escalatie, afstand houden, en contact maken. Bij een effectieve aanval zal de hulpverlener dichterbij stappen, controle overnemen en eventueel opnieuw afstand maken. Bij een nieuwe aanval volgt allicht een meer agressieve tegenactie. De primaire doelwitten zullen dan ogen, keel, kruis zijn.


22

Tegenacties / gevechtsbewegingen Dit is een eenvoudige opsomming van de mogelijkheden. Stoten Stoten doet u bij voorkeur met de handpalm. Denk daarbij aan de volgende regel: hard op zacht, zacht op hard. Handpalmstoot De handpalmstoot of palmstrike is het meest efficiënt op het aangezicht of borst van de agressieve cliënt. De vingers blijven daarbij stevig, liefst gebogen bij elkaar om eigen letsel te voorkomen. Vuiststoot In de praktijk, vooral in de zorgsector is stoten met de vuist geen goed plan. De belangrijkste reden: een rake stoot met de vuist veroorzaakt letsel, en dat niet altijd bij diegene die de stoot ontvangt. Hamerslag De hamerslag kan zowel van boven naar beneden als zijwaarts worden gegeven. Let vooral op met hamerslagen in de nek! Backfist Slag met de achterkant van uw vuist. Vergt oefening. Elleboogstoten Bij de meeste vechtsporten zijn elleboogstoten ten strengste verboden. Dat komt omdat ze bijzonder schadelijk zijn. Een rake elleboogstoot kan resulteren in een onmiddellijke Knock Out. Het is dan ook af te raden deze beweging te gebruiken bij een agressieve zorgvrager. Kniestoten De kniestoot passen we vooral toe als het lichaam van de agressor in 90° staat tengevolge van een auto biomechanische beweging en dit om een pijnprikkel toe te dienen. Kniestoten naar zijn enkel effectief als ze naar de ribben of naar het kruis worden gegeven. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging – Carl Adams / Luc Van Laere © 2011

23

Kopstoten Een gevechtsbeweging die kan tellen. U dient er vooral zelf voor op te letten door voldoende afstand te houden. U wil vooral niet met een gebroken neus of oogkas naar huis. Het spreekt voor zich dat het uitvoeren van een kopstoot binnen de zorgsector niet van toepassing kan zijn.

Trappen Er zijn twee belangrijke trapmethodes: de “pushkick” en de “snapkick”. De eerste dient om te duwen, afstand te maken en de snapkick gebruikt u bijvoorbeeld om naar de schenen te trappen om een pijnprikkel toe te brengen. In beide gevallen zorgt u ervoor dat uw voet niet blijft hangen, dit om te vermijden dat de agressor hem vastgrijpt. Die fout wordt vaak gemaakt door beoefenaars van oosterse vechtsporten. U trapt en stapt in of trapt en trekt uw voet/been meteen terug. Ook hoge trappen laten we beter achterwege. Let erop dat trappen krachtig en correct worden uitgevoerd. De regel is: in één lijn naar het doel. Een trap naar de ribben, plexus of naar het kruis, een trap naar de knie (of knieholte), bovenbeen en een flinke trap naar het scheenbeen is het meest effectief.

Klemmen Het aanzetten van een klem is bijna onmogelijk op een beweeglijke agressor en kan dus pas gebeuren nadat de situatie min of meer gestabiliseerd is of na een afleiding. Bij het uitvoeren van een klem dient u rekening te houden met volgende: – Er zijn geen zekerheden. Bepaalde mensen hebben bijzonder flexibele gewrichten (Syndroom van Ehlers-Danlos / Hyperlaxiteit). Mensen onder invloed kunnen ongevoelig zijn voor de pijn.


24

– Stabiliseer het lichaam Het klemmen alleen is niet voldoende, u dient de rest van het lichaam te stabiliseren om te voorkomen dat de agressor zich door middel van een plotse beweging uit de klem wringt.

Armklem Bij de armklem hebben we te maken met een eenvoudig gewricht, de elleboog. Het klemmen van de arm is ervoor zorgen dat de elleboog van de agressor “op spanning staat”. Er is met andere woorden een overstrekking, hyperextensie van de elleboog. De meest toegepaste armklem is diegene waarbij uw agressor in 90° staat en de arm zijlings gestrekt bij de pols wordt gehouden. Met de andere hand zet u neerwaartse druk op de elleboog. De bedoeling is de agressor naar de grond te brengen. Het is uiteraard ook mogelijk om de agressor met gestrekte arm door middel van die klem naar 90° te dwingen.

Schouderklem Door middel van het buigen van de arm wordt een schouderklem gemaakt. Het gaat hier dus om verdraaiingen in het schoudergewricht. U vlecht uw arm(en) in met de arm van agressor waardoor de arm van agressor op een dusdanige manier gedraaid wordt dat bij een volledige uitvoering van de techniek diens schouder gedislokeerd zal worden. Deze klem is uitermate geschikt als controle middel van een agressor, of als transporteer (opbreng) techniek.

Polsklem Polsklemmen ontstaan doordat de pols op een onnatuurlijke wijze (over)belast wordt, door middel van verdraaiing. De krachten die op het polsgewricht worden uitgeoefend kunnen het gewricht definitief beschadigen, maar door de technieken gedoseerd uit te voeren kan er tevens controle mee worden uitgeoefend. De eendepoot is de meest toegepaste polsklem. Elke politieman kent de klem, het is namelijk één van de enige klemmen die ze aangeleerd krijgen tijdens hun opleiding en ook voor de zorgverstrekker is dit een bijzonder toepasbare klem.


25

Nekklem Nekklemmen zijn klemtechnieken, zoals de naam al doet vermoeden, op de nek. Deze ontstaan doordat u met uw armen of benen de nek van de agressor buigt en vervolgens draait. Aangezien de nek een zeer kwetsbare plek is en de gevolgen van een verkeerd (of juist iets te goed) uitgevoerde technieken zéér ernstig kunnen zijn is een nekklem echt een laatste middel om iemand in bedwang te houden. De meestgebruikte nekklem is die waarbij u het hoofd van de agressor bij het haar en de kin vastneemt, torsie uitvoert en er met uw lichaam voor zorgt dat zijn lichaam niet kan meedraaien.

Beenklemtechnieken De beenklem is vergelijkbaar met de armklem. U heeft drie gewrichten waarop gewerkt kan worden, de enkel, knie en heup. Beenklemmen worden in ons geval enkel toegepast op een liggende agressor.

Bursting Bursten is het verplaatsen van uw massa. u gebruikt uw verplaatsing-snelheid en gewicht om de agressor te desoriënteren. Terwijl uw lichaam vooruit gaat zorgt u ervoor dat uw houding niet gecompromitteerd wordt en dat u op het moment van impact een goede fundering heeft, met andere woorden, dat u stabiel staat. Als u op het moment van impact geen stevige positie heeft zou u wel eens voor een verrassing kunnen komen te staan. U kunt bursten met uw lichaam (schouder), vuist verticaal iets vooruit stekend en met uw elleboog (zie ijsbreker). Zorg ervoor dat de bursting goed gebeuren, goede transities, stevige stappen. De reactie na een burst is meestal een verplaatsing, u kunt die verplaatsing volgen of beter nog in een veiligheidshouding gaan staan. De meest gemaakt fout: springen. Als u niet op de grond staat terwijl u tegen uw agressor botst is de effectiviteit weg.


26

Veilige draai U houdt de elleboog van de kant waarnaar u gaat draaien boven uw oor, uw onderarm langs uw neus over uw mondhoek naar beneden, uw hand maakt een vuist. Uw andere hand houdt u voor uw gezicht, uw arm in een hoek groter dan 90°. Met die hand kunt u afweren of meteen een tegenactie uitvoeren. Deze beweging vinden we terug bij een ontsnapping uit een zijdelingse wurging en vastgrijpen van de schouders.

De ijsbreker De ene hand plaatst u met de handpalm in de nek waarbij u de basis van uw schedel beschermt, uw elleboog steekt vooruit in de richting van uw neus, de andere hand legt u bovenop u onderarm waardoor uw biceps tegen uw oor komt te liggen. Deze houding laat u toe om tijdelijk slagen te incasseren. Bij correcte uitvoering zijn uw schedelbasis, wenkbrauwen, kaak en oren beschermd. De ijsbreker is ook geschikt om veilig te draaien.


27

Geïmproviseerde wapens Eén van de basisprincipes van het Krav Maga is “gebruik alles wat je kunt gebruiken”. In de zorgsector moeten we echter rekening houden met de eventuele schade die kan worden toegebracht door het gebruik van een wapen. Verder is het natuurlijk ook zo dat het gebruik van een voorwerp als wapen getraind dient te worden en dat het voorwerp voor handen dient te zijn. Het focussen op een voorwerp dat ergens in de buurt is zou ertoe kunnen leiden dat de zorgverlener de aandacht verliest voor de actie van de agressor. Daarenboven is het niet uitgesloten dat het preventief grijpen naar een voorwerp dat door de agressor als wapen wordt aanzien escalerend zou kunnen werken. Het gebruik van (geïmproviseerde) wapens is dus af te raden. Wel te overwegen: voorwerpen die een afstand tussen de zorgverstrekker en de agressor kunnen in stand houden zoals tafel, stoel,... men spreekt hier dan niet van wapens maar van hulpmiddelen.


28

Technieken Een techniek bestaat uit eenvoudige handelingen en omvat de probleemoplossing en de simultane ontradende tegenactie. De beperkte beschrijving van de technieken hieronder en op de volgende pagina's dient enkel als geheugensteuntje. Laat u niet misleiden door de beschrijvingen van de technieken of sequenties. Het is belangrijk te beseffen dat de principes en concepten voorrang hebben op de bewegingen en dat de meeste technieken gebruik maken van enkele simpele grofmotorische basismechanieken. Die mechanieken zijn: - overzwemmen (vb. bij frontale en licht zijdelingse verwurgingen) - veilige draai (bij enkele achterwaartse grepen) - hoofd naar de schouder draaien (bij verwurgingen om te voorkomen dat beide halsslagaders worden afgeknepen en/of de luchttoevoer wordt afgesloten) - het ganse concept van de veilige houding (duwkracht, wering) Als u bovenstaande mechanieken goed, snel en krachtig kunt uitvoeren geraakt u al uit heel wat benarde situaties. U heeft pas een techniek nodig als alles is mislukt. Uw de-escalatie faalde, uw veiligheidshouding hielp niet en/of u was gewoon te laat... De uitvoering Let altijd op uw stabiliteit en tracht u na uitvoering aan de 'dode kant' van uw agressor te positioneren in veiligheidshouding. Dat zal ervoor zorgen dat hij u moeilijk of niet kan raken en u misschien zelfs niet meer ziet staan (tunnelvisie door stress zorgt voor verminderd perifeer zicht). De mantra die u moet onthouden is: Brace React Distance. Zet u schrap, reageer (los uw probleem op, voer uw techniek uit) en neem afstand. Dat laatste doet u op een veilige manier. U 'scant' de omgeving en vlucht, als dat mogelijk is in een veilige richting. Brace: door uw knieën buigen, zwaartepunt verlagen, zet u schrap. In pricipe zal dat in een stress situatie automatisch gebeuren. U maakt zich klaar om te vechten of vluchten. Tijdens onze workshops simuleren we het bracen consequent om u te laten wennen aan wat er zal gebeuren.


29

React: techniek uitvoeren. Distance: neem veilig afstand (uiteraard niet tijdens het bedwingen) terwijl u rondkijkt. De omgeving scannen is belangrijk als er zich eventueel nog andere mensen in de buurt zijn die voor problemen zouden kunnen zorgen. U dient dan echt goed links en rechts te draaien met het hoofd. Dit omdat het perifeer zicht wegvalt in een stresssituatie. Het is dus niet voldoende om even snel uit de ooghoeken te kijken. Onthou dat we bij de beschrijving (en uitvoering) een onderscheid maken tussen techniek en afwerking (veilig wegkomen, tegenactie of bedwang) Ontsnappen uit frontale wurgingen Uw grootste probleem is de wurging, het is echter mogelijk dat u tijdens die wurging ook nog eens achteruit wordt geduwd. We gaan trachten beide problemen ineens op te lossen. Dat doet u door over de grijpende handen van uw agressor te zwemmen, dit tijdens het in- of uitstappen waardoor u in een hoek van ongeveer 45° tegen uw agressor komt te staan. Met uw vrije hand grijpt u tijdens die beweging naar de handen of voorarmen van uw agressor. De arm waarmee u de overzwembeweging heeft gemaakt kan nu uitklappen. U heeft nu de keuze uit 2 ontradende bewegingen: de flinch naar de hals of de handpalm naar het aangezicht. Let erop niet te diep door te buigen na het overzwemmen, u loopt dan namelijk het risico dat de agressor zijn positie aanpast en naar een ander type wurging gaat... zwem kort over en doe dat dicht bij uw eigen schouder. Let er ook op snel en gedetermineerd te werken, u wil namelijk meteen uit de wurging zijn.

Ontsnappen uit een frontale wurging met 1 hand Deze techniek is bijna dezelfde als die toegepast bij een ontsnapping uit frontale wurging met 2 handen, u zou die techniek zelfs ook in dit geval perfect kunnen uitvoeren. Er is echter een verschil omdat u bij het indraaien met een andere configuratie zou kunnen zitten waardoor u zichzelf in de armen van uw agressor draait. Stel dat de agressor u met zijn linkerhand wurgt dan is het verstandig om met u rechterarm over te zwemmen omdat u dan meteen buiten zijn bereik staat.


30

Ontsnappen uit de zijdelingse wurging met 2 handen Deze techniek is dezelfde als die toegepast bij een ontsnapping uit frontale wurging met 2 handen, als de positie van de agressor niet toelaat deze techniek uit te voeren, bijvoorbeeld omdat uw agressor teveel achter u staat dan gaat u voor de variatie.

Ontsnappen uit de zijdelingse wurging met 2 handen (variatie 1) Om te ontsnappen uit een zijdelingse wurging waarbij de agressor teveel naar achteren staat om de bovenstaande voorkeurstechniek te kunnen uitvoeren gaat u gebruik maken van een veilige draai om het probleem op te lossen. Tracht tijdens de draai dicht bij de agressor te komen en counter meteen naar het hoofd.

Ontsnappen uit een zijdelingse wurging met 1 hand Tenzij uw agressor gigantische handen heeft is de kans dat hij uw keel omsluit bijzonder klein. Het volstaat hier om over te zwemmen zodat u aan de 'dead side' van de agressor komt te staan en meteen een tegenactie uit te voeren.

Ontsnappen uit een zijdelingse wurging met 1 hand (variatie) Ook hier is het probleem op te lossen met een veilige draai en eventuele tegenactie.

Ontsnappen uit het frontaal vastgrijpen van kleding met 2 handen Tegenactie.

Ontsnappen uit het vastgrijpen van kleding met 1 hand Vergis u niet, hier is het probleem niet de hand aan uw shirt maar de andere hand waarmee de agressor op uw gezicht kan slaan. Grijp terwijl u met uw ene hand naar het gezicht van de agressor slaat met uw andere hand de hand waarmee hij u vast heeft. Hou die hand zo lang als mogelijk bij. Mocht u omwille van de positie (voorbeeld achteruit leunend) van de agressor niet naar zijn gezicht kunnen slaan zorg er dan voor dat u gezicht veilig is en trap bij voorkeur naar het kruis. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging – Carl Adams / Luc Van Laere © 2011

31

Ontsnappen uit het vastgrijpen van de nek of schouders langs achteren Veilige draai

Ontsnappen uit een frontale polsgreep met 1 hand of 2 handen op 1 hand U kunt trachten om meteen uit de greep te draaien maar het belangrijkste is dat u naar de schenen of het kruis trapt of een kniestoot naar het kruis geeft terwijl u probeert los te komen. U gaat meteen in de tegenactie. Let op de vrije hand van de agressor. U ontsnapt het gemakkelijkst door uw pols uit te draaien.

Ontsnappen uit een frontale polsgreep op 2 handen Lichtjes achteruit leunend (opgelet voor een kopstoot) naar de schenen of het kruis trappen of een kniestoot geven naar het kruis en een krachtige, snelle naar buiten draaiende beweging maken met de armen. Zodra u een vrije hand heeft de tegenactie inzetten naar het gezicht.

Ontsnappen uit een polsgreep langs achter met 1 hand of 2 handen op 1 hand Ook hier kunt u trachten uit te draaien maar het belangrijkste is dat u naar het kruis trapt of een kniestoot naar het kruis geeft terwijl u probeert los te komen. U gaat, zodra u los bent meteen in de tegenactie door naar het hoofd te stoten. Let op de vrije hand van de agressor.

Ontsnappen uit een polsgreep langs achter op 2 handen Zodra u de twee handen van uw agressor voelt rukt u zichzelf los met een draaiing en u zet de tegenactie in. Let erop dat u een veilige draaibeweging maakt. Mocht uw agressor u al stevig vasthebben dan kan u achteruit trappen om hem zijn grip te laten lossen en dan het bovenstaande uitvoeren.


32

Ontsnappen uit een polsgreep langs achter op 2 handen variatie Hef uw handen (en dus ook die van uw agressor) tot onder uw oksels, klem uw armen tegen uw lichaam, grijp de tegengestelde vingers van uw agressor en draai, met veilige draai de kant van de vingers die u vast heeft uit uit zodat de vingers of hand in een klem komen te zitten. Ontsnappen uit het vastgrijpen van de haren langs achteren Bij de uitvoering van deze techniek merkt u heel goed dat stabiliteit belangrijk is, afhankelijk van u positie zet u een voet naar voor, of een voet naar achter om ervoor te zorgen dat u niet of moeilijker achteruit kunt worden getrokken. Simultaan grijpt u met u beide handen de handen van uw agressor en u duwt ze tegen uw hoofd aan om de pijn te verlichten. U draait onder de handen door en houdt die zo hoog mogelijk (als hij gelost heeft). Er zijn 2 mogelijkheden: – De agressor heeft gelost. U kunt achteruitgaan en afstand nemen of een tegenactie ondernemen. – De agressor lost niet. U dient een trap te geven tegen de schenen of het kruis.

Ontsnappen uit het vastgrijpen van de haren langs achteren (variatie) Deze variatie is bruikbaar voor mensen met heel kort haar: veilige draai

Ontsnappen uit het vastgrijpen van de haren langs voor Stabiliteit verbeteren, met beide handen naar de hand(en) van de agressor grijpen en simultaan trappen.

Ontsnappen uit een frontale Bearhug met omklemming van de armen Er zijn 2 concrete gevaren: de kopstoot en een lift. De kopstoot voorkomt u door zelf uw hoofd zo dicht of net zo ver als mogelijk bij dat van de agressor te houden. De lift voorkomt u schrap te zetten, uw zwaartepunt te verlagen. Hier is de sleutel afstand maken. Dat doet u door af te leiden (trappelen of tegen de schenen trappen). Het is mogelijk dat u aan de agressor zijn kruis kunt met uw handen, het is mogelijk dat u zijn lovehandles kunt grijpen maar het is bijna zeker dat u in zijn nek kunt bijten. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging – Carl Adams / Luc Van Laere © 2011

33

Zodra u genoeg afstand heeft om een kniestoot in het kruis te geven doet u dat uiteraard meteen. Ontsnappen uit een frontale Bearhug zonder omklemming van de armen Gezien uw armen vrij zijn kunt u ermee aan het gezicht van uw agressor. U zet uw duimen in zijn ogen, duwt zijn hoofd achteruit, zodra er voldoende afstand ontstaat geeft u een kniestoot naar het kruis.

Ontsnappen uit een Bearhug langs van achteren met omklemming van de armen Brace, achterwerk agressief achteruit, trappel om speling te creëren, shift uw heup links of rechts (Elvis move), grijp of sla (met de vuist of onderarm) naar het kruis van uw agressor, zodra hij lost draait u veilig om. Ontsnappen uit een Bearhug langs van achteren zonder omklemming van de armen Brace, achterwerk agressief achteruit, trappel, sla met uw kneukels hard op de handen van uw agressor, zowel links als rechts achterwaarts elleboog stoten, zodra hij lost draait u veilig om. Alternatieven voor het slaan op de hand van de agressor: afglijden langs de polsen, vinger(s) grijpen en het relevante gedeelte uit de techniek ontsnappen uit de aanzet tot een full nelson uitvoeren. Ontsnappen uit een staande wurging langs achteren Hoofd naar de 'open' kant draaien om de wurging tegen te gaan, lichtjes door de knieën zakken, met de ene hand de wurgende arm grijpen en trachten naar beneden te duwen en met de andere hand (onderarm) naar het kruis van de agressor slaan. Hoofd tegen de borstkas van de agressor uitdraaien en daarbij trachten controle te houden over zijn arm. Belangrijk is dat u de agressor niet de kans geeft een gestabiliseerde standing rear naked choke (gestabiliseerde wurging) aan te zetten. Mocht het echter wel gebeuren dan heeft u waarschijnlijk geen bewegingsruimte met uw hoofd en moet u de elleboog van de hand waarmee de agressor uw hoofd tracht te bedwingen naar boven duwen en proberen daar onderuit draaien.


34

Ontsnappen uit een headlock Of u kunt aan het kruis van uw agressor of u kunt aan zijn aangezicht. Beter nog is een combinatie van de twee voorgaande bewegingen. We gaan consequent naar het kruis slaan en trachten de wurgingsdruk te verminderen door het hoofd te draaien. Zodra u de grip voelt minderen draait u onder de arm van de agressor uit. U houdt daarbij uw hoofd tegen het lichaam van de agressor (extra druk).

Ontsnappen uit een Guillotine Er is een verschil tussen een hoge guillotine waarbij u bijna op uw tenen staat en een lage guillotine waarbij u in 90° staat. U moet de techniek uitvoeren voor u in hoge guillotine terecht komt door u hoofd te draaien (kin richting naar kant agressor), u grijpt of slaat naar het kruis van de agressor en tracht weg te draaien.

Ontsnappen uit een aanzet tot een Full Nelson / bearhug langs achteren Bij een aanzet tot een Full Nelson gaan de handen van de agressor onder uw armen door. Zodra u de handen in uw zij voelt klemt u die tegen uw zij aan en neem u de vingers van de agressor met uw tegengestelde hand vast. U draait in de richting van zijn vastgehouden hand waardoor u hem klemt. Tijdens die draaibeweging zet u een tegenactie in.

Ontsnappen uit een Full Nelson Bij een goed aangezette Full Nelson is het quasi onmogelijk om uw handen omhoog te steken en u te laten vallen zoals u wel eens in de film ziet. U mag niet vergeten dat uw hoofd voorover is gebogen en dat het net die druk is die voor het ongemak zorgt. U grijpt naar de vingers van uw agressor. Die bevinden zich per definitie aan de achterkant van uw hoofd. U tracht één of meerdere vingers te klemmen waardoor de grip lost. Zodra u kunt zet u de tegenactie in.


35

Verdediging tegen een neerwaartse vuistslag (hamerslag) Ontwijkend induiken met beide handen in speer (handen tegen elkaar) waarbij u met uw biceps de zijkant van uw aangezicht beschermt. Dit is een verlengde van de veiligheidshouding. Het is belangrijk om consequent met beide armen omhoog in te duiken. De handen gaan in de richting van het gezicht van de agressor. We gebruiken dezelfde techniek bij onder andere de neerwaartse stokslag. Na het uitvoeren van de techniek dient u er zich van te vergewissen dat de agresser ongewapend is. Dit zal de keuze van uw tegenactie bepalen. Indien de agressor een wapen in de hand heeft dient u dat te stabiliseren, in het andere geval kunt u afstand nemen.

Verdediging tegen een shoot Als u de agressor ziet aanstormen met zijn hoofd naar beneden kunt u met beide handen bovenop zijn hoofd smakken om hem naar de grond te duwen. Het is in dit geval niet echt nodig om mee naar de grond te gaan. Het is wel belangrijk dat u zijlings achteruit springt.


36

Takedown technieken In principe voeren we enkel een takedown (naar de grond brengen van de agressor) uit als we zeker zijn dat de agressor zonder veel moeite naar de grond zal gaan. We beschrijven drie technieken die dienen ter bescherming van een derde. De technieken kunnen eventueel worden uitgevoerd samen met een duw in de knieholte om de agressor naar beneden te dwingen.

Naar de grond brengen van een agressor langs achteren, techniek 1 Benader de agressor buiten zijn of haar gezichtsveld, snij gelijktijdig onder de ene arm en over de schouder in, grijp uw eigen hand en breng de agressor d.m.v. een draaibeweging naar beneden. Zorg ervoor dat u tijdens de beweging uw hoofd tegen de schouder van de agressor 'knuffelt' om een elleboogstoot te voorkomen. Ga niet helemaal mee naar beneden. Zodra u de agressor lost zorgt u voor een dekking. Naar de grond brengen van een agressor langs achteren, techniek 2 Benader de agressor buiten zijn of haar gezichtsveld, snij met beide handen in onder de kaaklijn, tracht uw voorarmen op de schouders van de agressor te steunen, kantel het hoofd naar achteren en duw de agressor naar beneden. Let op uw dekking.

Naar de grond brengen van een agressor langs achteren, techniek 3 Benader de agressor buiten zijn of haar gezichtsveld, snij met beide handen langs de kaaklijn in. Met de ene hand gaat u naar de kin en met de andere grijpt u naar de kraag, zo ver mogelijk langs de andere kant. Het is de bedoeling om d.m.v. van het kledingstuk dat u vast hebt te wurgen en met een draaibeweging naar beneden te brengen. Let op uw dekking.


37

Grondtechnieken Het is belangrijk ervoor te zorgen dat u niet op de grond terecht komt omdat u zich dan in een zwakke positie bevindt. Medestanders van de agressor krijgen een gemakkelijk doel. We zijn echter niet zo naïef te denken dat we niet naar de grond kunnen getrokken worden of dat we niet kunt struikelen. Daarom moeten we een aantal basis grondtechnieken beheersen. De basisprincipes bij het grondgevecht zijn simpel: gaten dichthouden, armen niet strekken, zorgen dat het lichaam van de agressor niet kan uitdraaien en opletten voor de tanden. Zorg ervoor dat de agressor u niet in de ogen kan klauwen. Dat u zichzelf daarbij niet in een klem moet werken is duidelijk. Het is echter geen goed plan om te gaan worstelen. Vooral omdat het bijzonder vermoeiend is en daarnaast omdat het heel erg waarschijnlijk is dat u het pleit verliest.


38

U dient snel, mobiel en verrassend te zijn. U kunt hier gebruik maken van de basisprincipes uit de combat mindset en in veel gevallen zult u zelfs technieken kunnen toepassen die reeds beschreven werden. Als u bij toeval op de grond geraakt zorgt u ervoor dat u zo snel als mogelijk recht komt. Vallen Star trachten recht te blijven is om problemen vragen. Als u voelt dat u niks anders meer kunt dan vallen: laat u vallen. Laat u nooit op gestrekte armen vallen, het is bijna onvermijdelijk dat u uw polsen breekt. Tracht te rollen en indien mogelijk door te rollen tot u terug recht staat. Uw ellebogen, nek, hoofd, schouders en heupen mogen onder geen enkele voorwaarde stotend de grond raken! Kin op de borst, geen tong tussen de tanden!

Positionering

Grondpositionering buik Bescherm uw hoofd (ijsbreker) en kom zo snel als mogelijk recht, desnoods door u eerst op uw rug te draaien. Grondpositionering rug Trek uw ene voet naar uw achterwerk en zorg dat u met u andere voet kunt trappen, steun op één hand. Zorg dat u mobiel bent en u uw agressor volgt.

Rechtkomen vanuit ruglig Trek uw ene voet naar uw achterwerk en kantel op uw knie/scheen naar voor, zet uw andere voet op de grond, duw u op. U kunt daarbij de steunende hand gebruiken maar hou er rekening mee dat u bescherming nodig heeft. De andere hand dient zich voor uw hoofd te bevinden. Het is namelijk niet uitgesloten dat de agressor naar uw gezicht trapt.


39

Ontsnappingen

Ontsnappen uit een mount ruglig BIj een mount zit uw agressor bovenop u. Bescherm uw hoofd (ijsbreker), trek uw beide voeten naar uw achterwerk, hef uw heup en draai terwijl u tracht de arm(en) van uw agressor te controleren. Ga tussen de benen van uw agressor uit.

Ontsnappen uit een mount ruglig BIj een mount zit uw agressor bovenop u. Bescherm uw hoofd (ijsbreker). Zorg er vooral voor dat uw hoofd niet tegen de vloer kan worden gesmakt. Trek één been omhoog en tracht te draaien.

Ontsnappen uit een headlock liggend Draai uw hoofd naar de open kant om de druk van de wurging te verminderen, trek aan de pols van de wurgende arm en ga met uw andere hand naar het gezicht van uw agressor. Tracht met uw beweging de grip om uw nek te verminderen, draai uit de grip.


40

Bedwang technieken Bedwang technieken dienen om uw agressor in bedwang te houden. Het is essentieel om te beseffen dat u altijd voldoende druk dient te zetten en dat u naar ofwel een pijnprikkel toedient als de agressor uit de klem of houdgreep dreigt te geraken. Dubbele schouderklem Alleen De zorgvrager staat voor u, u neemt met uw rechterhand onder zijn linkerarm door zijn schouder vast. U zorgt ervoor dat zijn arm niet weg kan. Met uw linkerhand en bijna gestrekte arm bedwingt u zijn beweging door zijn hoofd weg te duwen. Het is belangrijk dat u dichtbij staat. Met bijstand Met bijstand is de zorgvrager gemakkelijker te bedwingen. Er zijn verschillende mogelijkheden om de zorgvrager te benaderen, we beschrijven de meest voor de hand liggende: Eén zorgverlener heeft een gesprek met de zorgvrager of leidt de zorgvrager af. De andere tracht de zorgvrager langs achter, buiten diens gezichtsveld te benaderen. De zorgverlener die langs achteren staat is de initiator. Hij of zij zal snel onder de rechterarm van de zorgvrager door zijn of haar rechterhand op de schouder van de zorgvrager leggen en met de linkerhand de bewegingen van de zorgvrager beperken. Zodra de initiator de actie inzet moet de zorgverlener die voor de zorgvrager staat de actie uitvoeren die hierboven onder “alleen” staat beschreven. Bij deze techniek is het belangrijk dat de timing klopt. De zorgverlener die achteraan staat moet op de andere kunnen rekenen. Soms is het mogelijk om als bijkomstige verzekering een extra klem aan te zetten.

Eendepoot De eendepoot is een polsklem waarbij u de vingertoppen van uw agressor naar de binnenkant van zijn arm dwingt. In principe volstaat het om een vuist te maken om uit die klem te geraken. Toch is de klem nuttig omdat ze gemakkelijk kan worden uitgevoerd bij een gestabiliseerde agressor zoals bij de hierboven beschreven schouderklem. Handboek geweldbeheersing en zelfverdediging – Carl Adams / Luc Van Laere © 2011

41

Standing armbar Uw agressor ligt zijdelings op de grond met zijn rug naar u toe. U staat recht. U heeft de pols van uw agressor vast, zijn elleboog wijst in uw richting. U zet spanning op de elleboog en eventueel ook op de pols middels de eendepoot.

Chest controle Borstkas op borstkas, met uw elleboog trachten de kaak van uw agressor tegen de grond te duwen, met uw andere hand zijn arm bedwingen. Benen spreiden op de toppen van uw tenen staan, als de agressor beweegt draait u mee. Opgelet: dit is een techniek van waaruit u zo snel als mogelijk naar een minder gecompromitteerde positie moet werken gezien uw zicht en mobiliteit ernstig beperkt is.


42

Meerdere tegenstanders Hier komen we bij de afdeling mythes en straffe verhalen. Iemand die beweert minuten aan een stuk tegen vier of vijf aanvallers te hebben gevochten en ongeschonden uit het gevecht te zijn gekomen is een leugenaar. Feit: een gevecht duurt nooit lang. We kunnen hopen dat we als zorgverstrekker nooit in een situatie terecht komen waarbij meerdere zorgvragers zich tegen ons keren. Onder normale omstandigheden is zo'n situatie uitgesloten. Toch willen we u de algemene principes niet onthouden. Midden in een groep aanvallers staan is geen goede zaak, dat weten die aanvallers ook. Zodra u zich tracht te herpositioneren zullen ze trachten u die optie te ontnemen. Zodra u te maken krijgt met en groepje moet u nog, voor de problemen beginnen, trachten een goede positie in te nemen. Achter een deurpost, tegen een muur of in een hoek is de toegang beperkt. De kans dat ze u omsingelen is nu wel heel klein geworden. In een open veld tracht u aan de flanken van de groep te blijven. Blijf in beweging en wacht het juiste moment af om te vluchten. Als vier man u gedetermineerd wil in elkaar slaan dan moet u al van goeden huize komen om er zonder kleerscheuren uit te komen. De verhalen in de trant van “neem er ééntje uit en gebruik die als schild” getuigen van weinig inzicht in de dynamiek van een gevecht. Het is niet zoals in de film of in de demo's waarbij de ene agressor wacht met aanvallen tot zijn voorganger tegen de grond ligt. Uw enige kans is uitbreken (ijsbreker) en vluchten.


43

Beveiliging van een derde We leggen in deze cursus vooral de nadruk op de bescherming van een andere zorgvrager of collega zorgverstrekker. Naast alle basisprincipes is er één belangrijke regel die u bij de bescherming van een derde nooit mag vergeten: mensen luisteren niet als ze onder stress staan. U zult ook diegene die u wil beschermen verbaal moeten overdonderen om ervoor te zorgen dat hij of zij een stap opzij doet. Zelfs dat zou niet voldoende kunnen zijn, soms is het verstandig om uw 'VIP' gewoon weg te duwen. Scenario 1 U ziet dat zorgvrager of collega zorgverstrekker slaag krijgt. De meest gemaakte fout is dat de beschermer tussen de twee vechtende partijen gaat staan en in de klappen deelt. De oplossing is dat u de agressor langs achteren naar de grond brengt of zijdelings klemt middels één van de hiervoor beschreven technieken en ondertussen de andere betrokken partij kordaat aanmaant afstand te nemen. Scenario 2 U loopt samen met een zorgvrager of collega zorgverstrekker over straat en plots ontstaat een woordenwisseling. Tracht eerst de situatie te de-escaleren en de plaats te verlaten. Als dat niet lukt doet u wat u moet doen. Hou in eerste instantie voldoende afstand. Duw de geliefde of kennis weg van het gevaar en tracht alsnog weg te komen. Als de agressor blijft naderen en in uw veilige perimeter komt gaat u een goed getimede trap naar het kruis geven, dichterbij komen en overdonderen. Scenario 3 Twee zorgvragers liggen op de grond te vechten, het gaat er hevig aan toe. Tussenkomen is niet veilig. Hou anderen op afstand. Zorg voor versterking en maan de vechtende partijen aan te stoppen.


44

Tenslotte Zelfverdediging is een kwestie van inzicht en gezond verstand. U moet zich bewust zijn van uw omgeving en afstand houden van potentieel gevaar. U dient er rekening mee te houden dat alle beschreven technieken niet meer zijn dan bewegingen die u uit een benarde situatie kunnen helpen maar dat preventie de eigenlijke sleutel is. Die preventie zit soms in kleine dingen zoals de veiligheidshouding. Die houding is pas in het aller slechtste geval een destructieve actie. Het bewust zijn van wat er kan fout gaan gecombineerd met de absolute wil om het probleem op te lossen is cruciaal. Zodra het fout gaat moet u proportioneel offensief te werk gaan. Proberen deescaleren, uw wensen duidelijk kenbaar maken en die modus aanhouden als het verkeerd gaat. Constant stoten en trappen afweren is geen optie. Ooit is er toch eentje raak en bijt u in het zand. U moet offensief ageren, vooruit gaan en door uw tegenactie(s) de agressor ontraden om verder te gaan. Zelfs tijdens uw tegenactie kunt u proberen verbaal door te dringen door korte commando's te geven. Na afloop van de situatie en zodra de agressor tot rust is gekomen is het belangrijk dat de betrokken partijen het voorval en de consequenties bespreken. U legt de zorgvrager uit waarom u reageerde op de agressie en verwijst daarbij naar het protocol. Dit handboek geeft u een leidraad, er bestaan geen absolute zekerheden. We hopen vooral dat u zelf gaat nadenken over de potentiële gevaren, procedures en tegenacties en uw bevindingen met ons deelt.


45

Literatuurlijst Lorenz, Kurt. (1963) Das sogenannte Böse: Zur Naturgeschichte der Aggression. Vertaling: (1994) Over agressie bij dier en mens . Baarn, Sesam). Leary, Timothy. (1957). Interpersonal diagnosis of personality. The Ronald press Selye Hans (1946) The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism February 1, vol. 6 no. 2 pp. 117-230 Van Dijk, Bert (2000). Beinvloed anderen, begin bij jezelf. Thema Van Dijk, Bert (2002). Bereiken wat je wilt. Thema Van Laere, Luc (2011). Handboek European Krav Maga Academy, onuitgegeven publicatie, te verkrijgen via www.European-krav-magaacademy.com Watzlawick, Paul e.a. (1974). 4e druk. De pragmatische aspecten van menselijke communicatie. Houten/Diegem: Bohn Stafleu van Loghum


46

Websites Plantijn Hogeschool www.plantijn.be European Krav Maga Academy www.krav-maga-academy.eu Geweldbeheersing www.geweldbeheersing.be


47

Auteursrechten Uitgave en copyright Copyright teksten © 2011, Carl Adams / Luc Van Laere info: www.geweldbeheersing.be Copyright illustraties © 2011, Klitzkov Info: www.klitzkov.be Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Er geldt een uitdrukkelijk verbod van verkoop en/of commercieel gebruik van deze tekst. Elke poging om deze tekst te verkopen of anders ten gelde te maken zal worden vervolgd. De auteurs stellen de informatie gratis ter beschikking aan iedereen die er baat bij kan hebben. De laatste herwerkte versie is te verkrijgen via www.geweldbeheersing.be Disclaimer De auteurs besteden de grootst mogelijke aandacht aan de juistheid van informatie in deze uitgave. Fouten zijn echter niet volledig uit te sluiten. U kunt daarom geen rechten ontlenen aan deze teksten.


48

Luc Van Laere

Recommend Documents