Leo De Broeck Advocatenkantoor De Broeck - Van Laere & Partners
1
Noopt nota Di Rupo (*) tot aanpassing van onze familiale planning
Leo DE BROECK Advocaten De Broeck Van Laere & Partners (Brussel, Gent, Antwerpen) Prof. Fiscale Hogeschool Brussel en HU Brussel (*) Di Rupo-wijzigingen zijn momenteel (september 2011) nog geen wet.
Fiscale gevolgen nota Di Rupo? • De roerende voorheffing op interesten (kasbon, termijnrekeningen, …) zou worden verhoogd van 15% naar 20%. • Uitzondering: 15% zou wel behouden blijven voor klassieke spaarrekeningen. • De vrijstelling van roerende voorheffing op interesten op spaarrekeningen (op heden 1.770 EUR per belastingplichtige) zou eveneens behouden blijven, maar die vrijstelling zou in de toekomst worden toegekend via de belastingaangifte. Het deel van de interesten dat niet kan worden vrijgesteld, zal op die manier alsnog worden belast tegen het tarief van 15%.
3
Fiscale gevolgen nota Di Rupo? • De verlaagde roerende voorheffing van 15% op dividenden (winstuitkering die men ontvangt als aandeelhouder) zou worden geschrapt waardoor alle dividenduitkeringen voortaan zouden worden belast aan 25% : – Deze maatregel treft vooral de kleinere vennootschappen, waar bedrijfsleiders aandeelhouders ‘leven’ van hun dividenden. – Voorbeeld: Vennootschap heeft 100.000 euro winst. Trek daar 34.000 euro belasting af, dan blijft er 66.000 euro. Keer die 66.000 euro uit als dividend, dan dient in bepaalde gevallen op vandaag slechts 15% te worden ingehouden op dat bedrag, zodat men 56.100 euro in private hand houdt. 4
Fiscale gevolgen nota Di Rupo? • De meerwaarden gerealiseerd bij de verkoop van aandelen en effecten zouden in de personenbelasting worden belast aan het tarief van 25% wanneer de verkoop gebeurt binnen de 8 jaar na hun aanschaffing.
• Bovenvermelde meerwaardebelasting zou dan nog stijgen van 25% naar 50% indien zij wordt gerealiseerd binnen het jaar na hun aanschaffing.
• Van bovenvermelde meerwaarden zouden wel minderwaarden kunnen worden afgetrokken
5
Fiscale gevolgen nota Di Rupo? En nog tal van andere maatregelen: -
6
Invoering van een vermogensbelasting Beknotting van de extralegale pensioenopbouw Belastbaar voordeel alle aard voor personenwagens zal verder worden aangepast in functie van de CO2-uitstoot en de waarde van het voertuig. Prijs van dienstencheques aan passen naargelang de aangekochte hoeveelheid en de opheffing van hun fiscale aftrekbaarheid in de personenbelasting. Taks op beursverrichtingen te verhogen. Verlaging van de notionele intrestaftrek van 3,425 % naar 3 % (en 3,5 % voor de kmo’s). Verhoging van de maximumgrens waarop de sociale bijdragen van zelfstandigen worden berekend van momenteel 77.189,40 EUR naar 100.000 EUR.
Fiscale gevolgen nota Di Rupo? Hierna kijken wij eerst na hoe ons familiaal vermogen actueel is georganiseerd en (misschien al naar de volgende generatie) gepland.
Eerst een foto van de planningstechnieken.
Dan even dieper ingaan op beleggingsverzekeringen, meer bepaald enerzijds hoe worden zij (niet) belast in de personenbelasting (en evenmin roerende voorheffing) en anderzijds hoe men een familiaal vermogen plannen met beleggingsverzekeringen.
7
Mogelijke planningsscenario’s in een notendop • Technieken “bij overlijden” – Huwelijkscontract: • Huwelijksstelsel of samenlevingscontracten (aanwas) • Optioneel verblijvingsbeding • Sterfhuisconstructies (maar fiscus houdt daar niet van) – Testament • Generatiesprong • Restlegaat • Duo-legaat – Levensverzekeringen
• Technieken “bij leven” – (Gecontroleerde) schenking roerende goederen, al dan niet ingekapseld in een burgerlijke maatschap) – (Gefractioneerde) schenking onroerende goederen – Gesplitste aankoop onroerende goederen – Levensverzekeringen
8
Beleggingsverzekeringen •
Definitie – Is een persoonsverzekering, waarbij het zich voordoen van het verzekerd voorval alleen afhankelijk is van de menselijke levensduur
•
Wie zijn de partijen? – Verzekeringsnemer = persoon die verzekering sluit – Verzekerde : persoon op wiens hoofd het zich voordoen van de verzekerde gebeurtenis berust – Begunstigde = persoon aan wie uitkering toekomt • Begunstigde bij leven = uitkering bij het in leven zijn van de verzekerde op een bepaalde datum • Begunstigde bij overlijden = uitkering bij het overlijden van de verzekerde vóór die datum
9
Beleggingsverzekeringen •
Beleggingsverzekering: ‘three in one’ –
Beleggingsinstrument (met aantrekkelijke roerende fiscaliteit)
–
Voorzorgsinstrument: mogelijkheid tot inbouw van overlijdensdekking
–
Instrument voor vermogensoverdracht en successieplanning (zie verder)
Beleggingsverzekeringen en inkomstenbelastingen •
Tak 21: wat? – Verzekeraar kent een gewaarborgd rendement toe. – Gewaarborgd rendement kan aangevuld worden met een bonusrendement (‘Winstdeling’, niet vooraf gegarandeerd)
•
Tak 21: belasting? – Premietaks van 1,1% (natuurlijk persoon) – In principe bevrijdende roerende voorheffing van 15% op gewaarborgd rendement, tenzij men aan de vrijstellingsvoorwaarden voldoet (o.m. bij contractuele en effectieve looptijd van meer dan 8 jaar)
11
Beleggingsverzekeringen en inkomstenbelastingen • Tak 23: wat? – Geen gewaarborgd rendement, wel fondsgekoppeld rendement (soms kapitaalgarantie op einde contract). Rendement is afhankelijk van onderliggende beleggingen. – Verzekeraar moet wettelijk waarborgen dat volledige fondsenrendement (na aftrek kosten) aan klant toekomt.
• Tak 23: belasting? – Premietaks van 1,1% (natuurlijke persoon) – Geen inkomstenbelastingen noch roerende voorheffing voor Takken 23 zonder rendementsgaranties – Evenmin belasting op meerwaarde – Geen beurstaks – Nota Di Rupo neemt deze producten niet in het vizier
12
Familiale planning met beleggingsverzekeringen •
Artikel 8 Wetboek Successierechten
Worden geacht als legaat te zijn verkregen, de sommen, renten of waarden die een persoon geroepen is kosteloos te ontvangen, bij het overlijden van de overledene, ingevolge een contract bevattende een door de overledene of door een derde ten behoeve van de verkrijger gemaakt beding. Worden eveneens geacht als legaat te zijn verkregen, de sommen, renten of waarden, die een persoon geroepen was kosteloos te ontvangen binnen drie jaar vóór het overlijden van de overledene of die hij geroepen is kosteloos na dit overlijden te ontvangen, ingevolge een contract bevattende een door de overledene ten behoeve van de verkrijger gemaakt beding. (…)
13
Familiale planning met beleggingsverzekeringen Planning met beleggingsverzekeringen naar afstammelingen (kinderen, kleinkinderen, …) door combinatie met schenking Eerst geld schenken aan afstammelingen (schenking met clausule conventioneel beding van terugkeer) Dan tekenen afstammelingen in op beleggingsverzekering
Enkel desgevallend schenkingsrechten verschuldigd (aan 3 of 7 %) Bij overlijden: artikel 8 niet van toepassing, is immers beding ten behoeve van zichzelf Behoud van controle en/of inkomsten mogelijk. 14
Beleggingsverzekeringen in combinatie met schenking
•
Schenking met conventionele terugkeer – Ouder schenkt geldsom aan meerderjarig kind met ‘beding conventionele terugkeer’ – ‘Conventionele terugkeer’ betekent dat schenking ‘terugkeert’ naar ouder wanneer het kind overlijdt vóór ouder (er zijn nog andere varianten) • conventionele terugkeer te voorzien in schenkingsdocument • oncomfortabele positie voor schenker en/of erfgenamen van vooroverleden begiftigde indien geschonken geldsom: – opgegaan in gezinswoning, handelszaak, … – ‘opgesoupeerd’ – … • vandaar: zoektocht naar ‘controlebehoud’, ‘blokkering’
Beleggingsverzekeringen in combinatie met schenking •
Schenking met conventionele terugkeer In de praktijk toegepaste configuratie • schenking geldsom van ouder aan meerderjarig kind met beding van terugkeer • de geschonken geldsom wordt aangewend als koopsom in een levensverzekering – verzekeringnemer: kind – verzekerde: kind – begunsFgde bij † kind: ouder, … • indien ouder begunstiging aanvaardt, kan kind beleggingstegoed niet autonoom afkopen zolang ouder leeft • mits alles goed geregeld is in de schenkings- en polisdocumenten, zijn er geen successierechten bij de uitkering bij overlijden van het kind aan de ouder (althans a rato van de initieel geschonken geldsom)
Planning met beleggingsverzekeringen tussen echtgenoten.
Contract waarbij verzekeringsnemer (man) met de verzekeringsmaatschappij contract (polis) sluit en waarbij man op eigen hoofd een voordeel bedingt in het voordeel van zijn partner (vrouw)
17
Echtgenote, partner = begunstigde en hoeft niet in het contract tussen te komen- en zal bij overlijden man het kapitaal opstrijken De echtgenote, partner zal overigens haar recht op de geldsom ontlenen aan een contract en niet aan de nalatenschap van haar man Echtgenote krijgt dan ook de volle eigendom en niet het vruchtgebruik Verfijning via tontine techniek
Planning met beleggingsverzekeringen tussen echtgenoten.
Suggesties via enkele toepassingen • Tussen echtgenoten met gemeenschap • Zuivere polis AAB (A = man, B = vrouw) -A Man : verzekeringsnemer -A Man : verzekerde -B Vrouw : begunstigde – bij overlijden Bij overlijden A: uitkering – slechts voor helft belastbaar Bij vooroverlijden B: niet belastbaar, geen uitkering
Planning met beleggingsverzekeringen tussen echtgenoten. Suggesties via enkele toepassingen (vervolg) • Tussen echtgenoten met gemeenschap Gemengde polis AAAB (A = man, B = vrouw) – spiegelbeeldpolissen • Partijen • Verzekeringsnemer • Verzekerde • Begunstigde bij leven • Begunstigde bij overlijden
Polis 1 A A A B
Polis 2 B B B A
Bij overlijden A polis 1: uitkering – slechts voor helft belastbaar Bij vooroverlijden B in polis 1: afkoopwaarde voor de helft belast (circulaire 31 juli 2006)
19
Planning met beleggingsverzekeringen tussen echtgenoten. Zuivere scheiding van goederen Gemengde polis AAAB (A = man, B = vrouw) – spiegelbeeldpolissen •Partijen • Verzekeringsnemer • Verzekerde • Begunstigde bij leven • Begunstigde bij overlijden
Polis 1 A A A B
Polis 2 B B B A
Bij overlijden A polis 1: uitkering – geheel belastbaar Bij vooroverlijden B in polis 1: niet belastbaar, geen uitkering
20
Planning met beleggingsverzekeringen tussen echtgenoten met wederzijds bescherming •
Twee verzekeringnemers / twee verzekerden Voorbeeld (‘langst leeft, al heeft’) • verzekeringnemers: • verzekerden: • begunstigde bij overlijden van man: • begunstigde bij overlijden van vrouw:
–
21
man & vrouw man & vrouw vrouw man
Troeven • gezamenlijk beheer gezinsvermogen • wederzijdse bescherming bij overlijden • in bepaalde gevallen en onder bepaalde voorwaarden, kan o.i. vrijstelling van successierechten bepleit worden • in bepaalde gevallen en onder bepaalde voorwaarden, kan o.i. bepleit worden dat erfreserve van de kinderen niet speelt
Planning met beleggingsverzekeringen tussen samenwonende partners of echtgenoten met zuivere scheiding van goederen
Tussen samenwonende partners of echtgenoten met zuivere scheiding van goederen Polis ABA (A = man, B = vrouw) •Partijen • Verzekeringsnemers • Verzekerde • Begunstigde bij overlijden A • Begunstigde bij overlijden B
Polis 1 A +B A+B B A
Indien A of B overlijdt: uitkering, ten bezwarende titel, dus niet belastbaar en geen successierechten
22
Planning met beleggingsverzekeringen tussen echtgenoten
Zuivere scheiding van goederen Polis ABC (A = man, B = vrouw, C = NALATENSCHAP) •Partijen • Verzekeringsnemer • Verzekerde • Begunstigde bij overlijden
Polis 1 A +B A+B C (nalatenschap)
Bij overlijden A of B: geen uitkering – polis blijft doorlopen – geen successierechten Bij overlijden langstlevende: successierechten in hoofde van C (nalatenschap of testament)
23
Planning met beleggingsverzekeringen naar volgende generatie
Partijen
• - Verzekeringsnemer • - Verzekerde • - Begunstigde als kind in leven is 01.01.2020 • - Begunstigde als het kind overlijdt
(groot) ouder Kind > 5 jaar Kind (Groot)ouder
Familiale planning met beleggingsverzekeringen
• Uitgestelde overdracht – Overlijdt de (groot)ouder, dan is het geld normaal geblokkeerd tot 2020 – Optie: er kan overeengekomen worden dat het kind de polis kan afkopen bij overlijden van de (groot)ouder (eventueel pas vanaf zijn 18de) – Zolang de polis loopt en de (groot)ouder leeft, kan de (groot)ouder de polis afkopen – Geen roerende voorheffing in 2020, ook niet i.g.v. rendementsgarantie
CONCLUSIE Dankzij verzekeringscontract en de voorwaarden ervan kan dus belastingvriendelijk worden gepland met beleggingsverzekeringen.
Momenteel ziet het er naar uit dat het (gunstige) taxatieregime inzake inkomstenbelastingen (geen RV en geen meerwaardebelasting) niet aan wijziging onderhevig zal zijn. Gezien via het verzekeringscontract (dat een soort ‘juridische’ verpakking is) veel kan regelen, dient men niet noodzakelijk nog beroep te doen op andere ‘controle-vehikels’ zoals de burgerlijk maatschap. De rechtsleer blijft zich ook nog bezinnen over de vraag of een burgerlijke maatschap en beleggingsverzekeringen wel een goede match is (en waarschijnlijk overbodig). 26
VRAGEN ?
