Lokale heffingen eerstandsvermogen Grondbeleid Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoeringparagraaf 2012 Paragraaf verbonden partijen

Inhoudsopgave.

Aanbieding ..................................................................................................... 4 1. Rekeningsuitkomst 2012 ............................................................................... 5 2. Programmaverantwoording ........................................................................... 10 2.1 Voorzieningen ............................................................................................................. 10 2.2 Wonen ...................................................................................................................... 14 2.3 Kwetsbare groepen ...................................................................................................... 18 2.4 Veiligheid en openbare ruimte......................................................................................... 23 2.5 Economie .................................................................................................................. 26 2.6 Groene ruimte ............................................................................................................ 31 2.7 Externe oriëntatie ........................................................................................................ 37

3. Verplichte paragrafen ................................................................................... 40 Lokale heffingen ............................................................................................................. 41 Weerstandsvermogen ...................................................................................................... 43 Grondbeleid ................................................................................................................... 49 Onderhoud kapitaalgoederen ............................................................................................ 51 Financiering ................................................................................................................... 55 Bedrijfsvoeringparagraaf 2012............................................................................................ 57 Paragraaf verbonden partijen ............................................................................................ 58

2

3

Aanbieding Hierbij bieden wij u het jaarverslag 2012 aan. In het jaarverslag wordt een korte toelichting gegeven op het rekeningresultaat 2012 en de realisatie van de programma’s. Verder bevat het jaarverslag een aantal “verplichte” paragrafen, waaronder de paragraaf weerstandsvermogen; de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen en de paragraaf grondbeleid. Gelijktijdig met het jaarverslag wordt u ook de jaarrekening 2012 aangeboden. De jaarrekening bevat met name financiële informatie, zoals de balans en de toelichting hierop. Verder worden per programma de belangrijkste afwijkingen ten opzichte van de begroting toegelicht. De jaarrekening is gecontroleerd door Deloitte accountants. Door middel van jaarverslag en jaarrekening legt het college verantwoording af over het gevoerde beleid en beheer in het afgelopen jaar. Inleiding Het dreigt inmiddels een cliché-opmerking te worden, maar het economisch herstel blijft uit. De gevolgen hiervan zijn voor iedereen merkbaar, ook voor de gemeente. Wat we vorig jaar hebben geschreven doet nog steeds opgeld. De bijstandsuitgaven zijn toegenomen, er worden minder aanvragen voor een bouwvergunning gedaan wat leidt tot lagere legesopbrengsten, er worden minder woningen gebouwd en minder grond verkocht. De achterblijvende grondverkopen en de verwachtingen voor de komende jaren, waren aanleiding om de programmering woningbouw en bedrijventerreinen bij te stellen. Deze bijstelling heeft tot een forse verliespost geleid. Daar staat tegenover dat wij verwachten dat na de verwerking van dit verlies de gemeentelijke grondexploitatie in een financieel stabielere situatie is terecht gekomen. Het financieel zware weer houdt aan. De financiële mogelijkheden voor de gemeente zijn beperkt en worden verder beperkt door rijksbezuinigingen en uitblijven van economisch herstel. De gemeente heeft en houdt ambities. Dit is ook nodig om gelijke tred te kunnen houden met de maatschappelijke ontwikkelingen. Wij hebben daarom besloten om dit voorjaar een nieuwe bezuinigingsronde voor te bereiden. Wij zullen u nog voor de zomervakantie 2013 informeren over de voortgang. Niet onvermeld mag blijven dat, ondanks alle economische tegenwind, er ook in 2012 weer veel is gerealiseerd en in gang gezet. Een aantal zaken die we hier noemen zijn: - de ingebruikname van het nieuwe gemeentehuis - de start van realisatie 1e fase sportboulevard - verbetering in de wegenstructuur stationsomgeving Hardenberg - de realisatieovereenkomst met betrekking tot de bouw van een aantal belangrijke bouwprojecten binnen het centrumplan Dedemsvaart - verbetering in de infrastuctuur N34, N377 en N48 Met tevredenheid kijken we terug op de conferentie Maatschappelijke Agenda 2015 die in februari 2012 heeft plaatsgevonden. Op basis van deze conferentie is de visie op het sociaal domein vastgelegd in de WMO-nota “Samen betrokken”. De voorbereidingen op de decentralisaties lopen. Tenslotte noemen we hier nog de fusie van de ambtelijke organisaties Ommen en Hardenberg, die per 1 juli 2012 vorm heeft gekregen in de Bestuursdienst Ommen Hardenberg.

4

1. Rekeningsuitkomst 2012 De jaarrekening 2012 sluit met een voordelig resultaat van € 3.107.000. Dit resultaat wordt in hoofdlijnen verklaard door: - dat de uitvoering van bepaalde werkzaamheden nog doorloopt naar 2013, waardoor het budget 2012 niet of deels besteed is; - nadelig resultaat grondexploitatie; - meevallers in de vorm van het extra dividend COGAS en een hogere uitkering uit het Gemeentefonds. In het vervolg van dit hoofdstuk wordt een aantal grote afwijkingen ten opzichte van de begrote bedragen benoemd en toegelicht. Voor een gedetailleerder inzicht wordt hier verwezen naar de jaarrekening 2012. Het voordelig resultaat 2012 ad € 3.107.000 wordt verrekend met de algemene reserve.

De Algemene Reserve De algemene reserve bedroeg per 1 januari 2012 € 12,7 miljoen. In 2012 hebben de volgende mutaties op de algemene reserve plaatsgevonden: Bedragen x € 1.000 Stand per 1 januari 2012 12.695 Niet besteed saldo rekening 2011 496 Inzet algemene reserve grondbedrijf t.b.v. bodemsanering De Wisseling -75 Inzet algemene reserve grondbedrijf t.b.v. extra afschrijvingen -6.700 Stand per 31 december 2012 6.416 Bij de vaststelling van de jaarrekening 2011 is besloten om een deel van het rekeningresultaat 2011 voorshands aan de algemene reserve toe te voegen in afwachting van een voorstel van het college om middelen beschikbaar te stellen voor frictiekosten. De extra afschrijvingen inzet algemene reserve grondbedrijf zijn een gevolg van de stelselwijziging die is doorgevoerd in het kader van de uitwerking crisisupdate grondexploitatie, zoals deze eind maart 2013 door de raad is vastgesteld. Zoals hiervoor aangegeven sluit de rekening 2012 met een voordelig resultaat van € 3.107.000. Voor een juiste beoordeling van dit resultaat moet hierbij nog wel het voorstel tot resultaatbestemming (€ 2.678.000) worden betrokken. Na verwerking van het bovenstaande zal de algemene reserve rond € 6,8 miljoen gaan bedragen, namelijk: Bedragen x € 1.000 Stand per 31 december 2012 6.416 Rekeningresultaat 2012 3.107 Resultaatbestemming 2012 -2.678 Totaal 6.845

5

Algemene reserve op niveau Voor de algemene reserve is in 2011 door de raad een norm vastgesteld van € 12,7 miljoen, waarvan € 8,1 miljoen voor grondexploitatie en € 4,6 miljoen voor overige risico’s. De algemene reserve bedroeg per 1 januari 2012 € 12,7 miljoen en lag daarmee op de norm. Hiervoor is een aantal keren verwezen naar de uitwerking crisisupdate grondexploitatie. Door de genomen maatregelen zijn de boekwaarde van de gronden en de risico’s grondexploitatie afgenomen. Om deze reden heeft de raad er mee ingestemd om de norm voor de algemene reserve grondexploitatie te verlagen naar € 5 miljoen. Na deze bijstelling is de norm voor de algemene reserve in totaal € 9,6 miljoen (€ 5 miljoen grondexploitatie en € 4,6 miljoen voor overige risico’s). Hiervoor is een stand van de algemene reserves berekend van € 6,8 miljoen. Dit bedrag afgezet tegen de norm van € 9,6 miljoen betekent dat de algemene reserve niet de gewenste omvang heeft. De voorgenomen aanvullende bezuinigingen hebben als doel om de algemene reserve weer op het gewenste niveau te brengen. Daarbij merken wij op dat in 2013 nog € 0,8 miljoen zal worden toegevoegd aan de algemene reserve als gevolg van de overheveling van dit bedrag uit de reserve centrumvoorziening Dedemsvaart naar de reserve centrumplan Dedemsvaart (1e bestuursrapportage 2013). Verder merken wij op dat bij de behandeling van het voorstel uitwerking crisisupdate grondexploitatie is afgesproken dat meevallers primair zullen worden gebruikt om de algemene reserves weer op peil te brengen. 1e bestuursrapportage 2013 Een aantal mee-/tegenvallers heeft structurele gevolgen voor de begroting 2013 en volgende jaren. Wij zullen deze verwerken in de 1e bestuursrapportage 2013. Zoals gebruikelijk wordt de financiële positie van de gemeente in het voorjaar geactualiseerd. Wij merken daarbij op dat eind 2012 een financiële foto is gemaakt. Hierbij is in beeld gebracht welke ontwikkelingen de komende jaren van invloed zullen zijn op de gemeentefinanciën. Het spreekt voor zich dat de door het kabinet Rutte aangekondigde bezuinigingen, hierin een prominente plek hebben. De uitkomsten van de financiële foto zijn voor ons aanleiding geweest om een nieuwe bezuinigingsronde in te zetten. In de 1e bestuursrapportage 2013 zullen wij aangeven hoe wij de noodzakelijke bezuinigingen willen realiseren om zodoende de algemene reserve weer op het gewenste niveau te brengen.

6

Globale toelichting op het rekeningsresultaat 2012. De rekening 2012 sluit met een voordelig resultaat van € 3.107.000. Hieronder wordt een aantal grote(re) afwijkingen benoemd en toegelicht. Bedragen x € 1.000

Saldo 2e bestuursrapportage 2012 Uitstel projecten/ resultaatbestemming Exploitatie zwembaden Musea Voorziening gehandicapten Jeugdgezondheid Bouwleges Grondexploitatie Dividenden Opbrengst gemeentelijke eigendommen niet voor de openbare dienst bestemd Gemeentefonds OZB Lasten gemeentelijke heffingen Algemene lasten en –baten Saldo kostenplaatsen Overige

Nadeel 445

Voordeel 2.678

131 127 348 163 194 3.335 3.327 136 990 137 134 356 523 121 5.019

8.126

Toelichting Saldo 2e bestuursrapportage Deze bestuursrapportage is gebaseerd op de gerealiseerde baten en lasten over het 1e halfjaar en de verwachte ontwikkelingen voor de 2e helft van het jaar. De 2e bestuursrapportage 2012 sloot met een tekort van € 445.000. Uitstel projecten/resultaatbestemming In 2012 zijn diverse projecten in uitvoering genomen, maar nog niet afgerond. Hierdoor zijn middelen in 2012 niet – volledig – besteed. Voorgesteld wordt nu om deze (restant)middelen weer beschikbaar te stellen, zodat de projecten in 2013 kunnen worden voortgezet. Later in dit hoofdstuk wordt een specificatie van deze resultaatbestemming gegeven.

Exploitatie zwembaden Dit nadeel wordt met name verklaard uit hogere energiekosten (€ 74.000), lagere opbrengsten lesen recreatief zwemmen (€ 27.000), lagere huur- en horecainkomsten Kiefer en de Marsch (€ 11.000) en extra schoonmaakkosten (€ 29.000) . Musea Het betreft hier een eenmalig voordeel uit aanbesteding onderhoudswerkzaamheden.

Voorziening gehandicapten Dit voordeel vloeit met name voort uit een lagere aanvraag van verbouwingen dan begroot.

7

Jeugdgezondheid In de begroting zijn hiervoor structurele middelen opgenomen. In 2012 zijn diverse initiatieven en de transitie voor de jeugdgezondheid gestart, waardoor genoemde middelen niet (geheel) zijn besteed. Bouwleges Het aantal en de omvang van de verleende bouwvergunningen is in 2012 lager uitgevallen dan begroot. Verder is sprake van – niet begrootte – vervolgingskosten. Grondexploitatie De economische ontwikkelingen maken het nodig om de programmering van zowel de gronduitgifte van woningbouw als van bedrijventerreinen naar beneden bij te stellen. E.e.a. is uitgewerkt in de Crisisupdate grondexploitatie 2012. Voor een toelichting op dit nadeel wordt hier verwezen naar deze uitwerking, die in maart 2013 in de raad aan de orde is geweest. Opbrengst gemeentelijke eigendommen niet voor de openbare dienst bestemd Het nadeel betreft met name hogere huur- en servicelasten LOC. Dividenden Als gevolg van de verkoop COGAS Kabel heeft COGAS extra dividend uitgekeerd aan haar aandeelhouders. Hardenberg heeft € 3.250.000 ontvangen. Daarnaast is € 74.000 meer dividend van de CV LOC ontvangen. Gemeentefonds De hogere uitkering uit het gemeentefonds is met name te verklaren uit een verrekening over voorgaande jaren (2010 en 2011) . OZB Het voordelig verschil is met name ontstaan door verschil tussen de begrote en de werkelijk waardedaling van woningen/niet-woningen. Lasten gemeentelijke heffingen Dit nadeel is met name te verklaren uit oninbaar verklaringen en vervolgingskosten. Daarbij wordt opgemerkt dat in 2012 een “inhaalslag” heeft plaatsgevonden, waardoor in 2012 ook posten uit voorgaande jaren oninbaar zijn verklaard. Algemene lasten en –baten Dit voordeel heeft betrekking op het restant stelpost bedrijfsvoeringskosten. Dit voordeel kan betrokken worden bij het nadeel op “saldo kostenplaatsen”

Saldo kostenplaatsen Eind 2012 zijn de financiële gevolgen van de CAO gemeenteambtenaren verwerkt (betreft met name hogere sociale lasten en pensioenpremies). Deze stijging van salariskosten was niet begroot. Daarnaast zijn de kosten voor voormalig personeel hoger uitgevallen. Tegenover het hier genoemde financiële nadeel kan het restant op de stelpost bedrijfsvoering worden gezet.

8

Resultaatbestemming 2012 In 2012 is een aantal specifieke budgetten – om uiteenlopende redenen - niet of deels besteed. Wij stellen voor om de betreffende restant-budgetten in 2013 weer beschikbaar te stellen, zodat de uitvoering van de onderliggende activiteiten door kan gaan. Prog P01 P01 P01 P01 P02 P03 P03 P03 P03 P03 P03 P03 P03 P03 P03 P03 P03 P04 P04 P04 P04 P04 P04 P04 P06 P06

Beleidsproduct P53090 P53090 P53100 P71400 P82290 P62000 P62000 P62000 P62100 P62200 P62200 P62200 P62200 P63010 P63010 P63010 P63010 P21000 P21000 P21000 P21000 P21000 P56000 P56010 P81010 P81020

Omschrijving Combinatiefunctionarissen: voortzetting tot juli 2014 Gezonde leefstijl Nationaal Actieplan Sport en Bewegen Bijdrage kleedaccommodatie De Kei Project Gezonde slagkracht Restant Startersfonds Maatschappelijke Stages Vrijwillige Hulpverlening: diverse projecten mantelzorg Ondersteuning MFC's, dorpshuizen en wijkcentra1 WI-gelden: lopende dossiers afwikkelen Uitvoering WMO beleid Subsidie Kleinschalige woonprojecten Bergentheim/Slagharen Transitie AWBZ begeleiding WMO: transitie sociaal domein Brede schoolontwikkeling: Sociaal Cultureel Werk Vrijwillig sociaal cultureel werk: vrijwilligerswerk activiteiten Vrijwillig sociaal cultureel werk: stichting present Ondersteuning MFC's, dorpshuizen en wijkcentra Fietspad Den Kaat Fietspad Vechtdijk Bruchterweg: Herstel tijdens uitvoering Centrumroute Herinrichting Nieuwe Wijk Doorsteek Ane Bijdrage Beter Wonen voor park Slagharen Bestrijding blauwalg Structuurvisie: wachten op uitkomst toekomstvisie Procedure 2 bestemmingsplannen moeten nog worden afgerond

bedrag 377.454 250.500 170.798 186.300 229.460 15.000 60.000 29.000 262.000 25.000 30.000 119.998 300.000 42.500 24.000 10.000 30.000 73.000 14.000 27.750 215.000 53.375 22.000 34.000 21.903 54.610 2.677.648

In december 2012 is besloten om voor 2 jaar een deskundige aan te stellen die de MFC’s, dorpshuizen en wijkcentra zal ondersteunen. Hiervoor is € 59.000 voor benodigd. Dekking werd gevonden in de ruimte die er nog was in twee verschillende productnummers, te weten P62000 en P63010. 1

9

2. Programmaverantwoording In deze programmaverantwoording gaan wij in op de realisatie van de beleidsvoornemens 2012. Zijn we geslaagd in onze opzet en hoe zijn we met de budgetten uitgekomen. Per programma hebben we de ambities weergegeven en per ambitie vermeld wat we hebben gedaan. Aan het eind van elk programma is een tabel opgenomen waaruit blijkt wat het begrote budget per programma is en wat de werkelijke uitkomsten over het afgelopen jaar zijn geweest. Voor een (financiële) toelichting op deze uitkomsten verwijzen wij naar de jaarrekening. 2.1 Voorzieningen Voorzieningen leveren een bijdrage aan het met plezier wonen, werken en recreëren. Voorzieningen zijn zaken als een school, een dorpshuis, een theater en een ziekenhuis. Maar ook een voetbalvereniging, de harmonie en een kinderboerderij. De behoefte aan voorzieningen in de eigen kern is groot. Vrije tijd en ontspanning horen niet bij de taken van de gemeente. Samen leven en sociale cohesie zijn wel aandachtsvelden voor de gemeente. De uitvoering verschuift van een gemeentelijke taak naar de verantwoordelijkheid van de clubs, verenigingen en instellingen. Binnen deze programmalijn is het gelaagde model een belangrijk hulpmiddel om zoveel mogelijk recht te doen aan alle doelstellingen. In het gelaagde model worden kleine kernen, grote kernen en centrale kernen onderscheiden. De twee centrale kernen zijn Hardenberg en Dedemsvaart, de grote kernen zijn Balkbrug, Gramsbergen, Slagharen en Bergentheim. De overige kernen zijn kleine kernen.

Wat willen we? Ambities

Portefeuillehouder(s)

1 In de kleine en grote kernen en in de wijken blijft ontmoeting en onderlinge hulp behouden.

Douwe Prinsse (sport); Rene de Vent (cultuur, bibliotheken); Jannes Janssen (onderwijs, jeugd) Douwe Prinsse

2 De gemeente wil de kracht van de samenleving ondersteunen door het particulier beheer van voorzieningen te vergroten.

3 Het gebruik van en de tevredenheid over de centrale voorzieningen voor inwoners, bewoners van de streek, toeristen en ondernemers in de centrale kernen stijgt.

Douwe Prinsse (bouwzaken, ruimtelijke ordening, sport); Rene de Vent (cultuur, bibliotheken)

Wat hebben we gedaan? MFC Gramsbergen In 2012 is gestart met de bouw van MFC Gramsbergen. Naar verwachting zal het gebouw in 2013 worden opgeleverd.

10

Dorpshuis Bruchterveld In 2012 is gestart met een haalbaarheidsonderzoek naar de verbouwing van het dorpshuis in Bruchterveld. Indien het haalbaarheidsonderzoek positief uitvalt zal de verbouwing in 2013 plaatsvinden. MFC Dedemsvaart In 2012 is gebouw 't Centrum gesloopt, zodat het terrein beschikbaar is voor de bouw van het MFC Dedemsvaart. Momenteel wordt de bedrijfsvoering in samenwerking met welzijnswerk de Stuw voortgezet in het voormalige Vechtdalcollege. Het Voorlopig Ontwerp en het definitief Ontwerp van MFC Dedemsvaart is vastgesteld, verwerkt in het bestek en aanbesteed. De gunning voor de bouw heeft in december plaatsgevonden, de bouwvergunning is aangevraagd en het bestemmingplan voor MFC Dedemsvaart is inmiddels onherroepelijk verklaard. Begin 2013 wordt gestart met de bouw, waarbij de toekomstige eigenaar Woningcorporatie De Veste verantwoordelijk is voor de directievoering. Het MFC heeft een bestuur, bestaande uit vijf inwoners van Dedemsvaart. Zij zijn betrokken bij de inhoudelijke voorbereiding, waarbij de gemeente steeds meer het stokje aan hen zal overdragen. Het KCC, de politie, de bibliotheek en welzijnswerk de Stuw gaan samenwerken binnen het MFC. Momenteel worden ook gesprekken gevoerd met organisaties die structureel of incidenteel gebruik willen maken van het MFC. Het stimuleren van ontmoeting tussen mensen staat voorop en er is blijvend aandacht voor het creëren van draagvlak onder de bevolking van Dedemsvaart. Belangrijk is het streven naar een gezonde exploitatie, zodat de voorziening een duurzaam karakter krijgt.

Kunst en Cultuur Visieontwikkeling In 2012 is de visie op Kunst & Cultuur uitgewerkt en door de raad vastgesteld op 3 april 2012. In de periode 2012 – 2014 worden de doelstellingen zoals verwoord in de Culturele agenda verder uitgewerkt. Zomertheater Het zomertheater met als onderwerp ‘Het Zandkasteel’ is opnieuw succesvol geweest. Conform de doelstellingen in de visie op Recreatie&Toerisme en Kunst&Cultuur zal ook in de komende jaren het zomerfestival plaatsvinden. Inmiddels zijn de voorbereidingen voor 2013 in gang gezet. De in de evaluatie genoemde verbeterpunten worden in de voorbereiding van 2013 meegenomen. Kunst in het gemeentehuis Opdracht voor een kunstwerk in het nieuwe gemeentehuis is gegund aan Maartje Korstanje en is gerealiseerd. Bij de officiële opening van het gemeentehuis is eveneens het kunstwerk onthuld. In de centrale hal is een professionele expositie ingericht met werken van museum De Fundatie uit Zwolle. Deze samenwerking krijgt een vervolg in 2013. Kunst in het Vechtpark De realisatie van kunst in het Vechtpark verloopt volgens planning. In 2012 zijn de staalkaarten gemaakt voor de inrichting van het Vechtpark. In 2013 zal de ontwikkeling van start gaan van de Koppeltuin door Carmela Bogman. HaFaBra Muziekonderwijs Om uitvoering te kunnen geven aan de nieuwe opzet van het opleiden van jeugdleden van de muziekverenigingen is de Stichting ‘HaFaBra Muziekonderwijs Hardenberg’ opgericht.

11

Met ingang van augustus 2012 is deze stichting verantwoordelijk voor het aanbod en de kwaliteit van het muziekonderwijs aan de jeugdleden van de deelnemende Hardenbergse muziekverenigingen. Subsidieovereenkomst Kunstencentrum Muzerie De overeenkomst met Kunstencentrum Muzerie is van kracht voor de periode 2012 – 2014. Het aanbod en de belangstelling voor het culturele aanbod wordt jaarlijks geëvalueerd en (indien nodig conform de overeenkomst) bijgesteld. In de overeenkomst is de bezuinigingstaakstelling verwerkt. Subsidieovereenkomst Stichting Openbare Bibliotheken Hardenberg Conform de visie op Kunst en Cultuur is een nieuwe budgetovereenkomst opgesteld. Deze overeenkomst heeft betrekking op de periode 2012 – 2014. In de overeenkomst is de bezuinigingstaakstelling verwerkt. KNSTspr De subsidierelatie is geeindigd op 31 december 2012. Het bestuur van de KNSTspr is voornemens om de activiteiten op de huidige locatie voort te zetten. Uitgangspunt is, dat er gekozen wordt voor een andere samenwerkingsvorm waarbij de mogelijkheid van huur of koop van het pand aan een van de participanten is voorgelegd. De participanten (Kunstencentrum Muzerie, HardenbergArt en Fotogroep Natuur in Beeld) hebben afscheid genomen van het samenwerkingsverband. Met HardenbergArt vinden gesprekken plaats over mogelijke huisvesting in het LOC. Combinatiefunctionarissen De combinatiefunctionarissen (sport en cultuur) worden ingezet in een aantal Brede Schoolontwikkelingsgebieden. De combinatiefunctionarissen worden ingezet ter vergroting van de ontwikkelingskansen van kinderen en verbreding van de zorg. Zij leveren een bijdrage aan preventief jeugdwerk. Vanwege het maatschappelijk belang van deze inzet is in 2012 besloten om tot 1 juli 2014 door te gaan met de combinatiefunctionarissen. Om ook na deze datum het huidige ambitieniveau voort te kunnen zetten, zijn aanvullende gemeentelijke middelen nodig. Voor de begroting 2014 zal een notitie over de inzet en de hierbij benodigde middelen aan de raad worden aangeboden.

Sportvoorzieningen Privatisering sport Het beleid van de gemeente is er op gericht de kleedaccommodaties op alle sportparken te privatiseren. Met meerdere sportverenigingen is hierover gesproken. Met de voetbalverenigingen EMMS en Lutten is overeenstemming over de privatisering van de kleedaccommodaties op sportpark De Kei. Jaarlijks wordt bij de begroting een afweging van de diverse investeringsvoornemens gemaakt. De keuze die in 2012 bij de begroting is gemaakt, betekent dat in 2013 geen middelen beschikbaar zijn voor privatisering. Om die reden is het overleg met de hockeyvereniging GZG en korfbalvereniging UNI over de privatisering van hun kleedaccommodaties voorlopig stopgezet. Sportboulevard In 2012 is een begin gemaakt met uitvoering van de aanleg van de 1e fase. Deze voorziet in de aanleg van een atletiekaccommodatie, beachcourt met de bijbehorende infrastructurele voorzieningen. De aanleg van de 1e fase is gegund aan Oranjewoud Realisatie BV. Volgens planning kunnen de nieuwe buitensportvoorzieningen in juni 2013 in gebruik worden genomen. De bouw van het kleed- en clubgebouw c.a. is een verenigingsaangelegenheid, waarbij de gemeentelijke rol 12

beperkt blijft tot het beschikbaar stellen van een bijdrage. In 2012 zijn met de vereniging c.q. stichting i.o. gesprekken gevoerd over het concept bouwplan. In december 2012 besloot de raad tot bouw van een nieuw zwembad en werd het globaal programma van prestaties vastgesteld. Volgens planning dient de bouw – de 2e fase - medio 2015 te zijn afgerond. Gelijktijdig stemde de raad in met het voorstel om het project nieuwbouw sporthal als 3e fase door te schuiven naar de volgende raadsperiode. In de lijn van de visie over de sportboulevard is de intentie om met de diversiteit aan sportvoorzieningen de koppeling tussen sport en zorg te versterken. In het verslagjaar zijn hierover met de toekomstige gebruikers en diverse (omliggende) zorgen medische instellingen oriënterende gesprekken gevoerd.

Kostenoverzicht programma Voorzieningen. Programma

Baten Lasten Saldo

Voorzieningen Begroting voor wijziging

-4.857 20.565 15.708

Begroting na wijziging

-5.417 28.914 23.497

Realisatie begrotingsjaar 2012 -5.520 24.946 19.426

13

2.2 Wonen Om vitale kernen te houden, is het nodig dat alle leeftijdsgroepen daar kunnen blijven wonen. Vanwege demografische ontwikkelingen (kleinere huishoudens, vergrijzing) moet er anders gebouwd worden. Daarnaast zijn extra starterswoningen nodig om jongeren te binden. Wat willen we? Ambities


1 De gemeente werkt de komende vijf jaar mee aan de realisatie van 1600 woningen, volgens het gelaagde model, om te voorzien in de behoefte.

Douwe Prinsse

2 Meer jongeren wonen in de gemeente Hardenberg, de leeftijdscategorie 15-30 jaar groeit met 5%.

Douwe Prinsse

3 Ouderen kunnen langer zelfstandig en naar eigen behoefte blijven wonen.

Douwe Prinsse

4 Meer mensen met hogere inkomens binden zich aan de gemeente Hardenberg. De gemeente werkt mee aan 100 woningen in het topsegment. Een deel van de nieuwe of gerenoveerde woningen kent een hoge architectonische dan wel gebruiksvriendelijke kwaliteit. Bij nieuwbouw of grootschalige renovatie wordt een wijk levensloopbestendig. De gemeente Hardenberg biedt een aantrekkelijke en groene woonomgeving.

Douwe Prinsse en Jannes Janssen

Wat hebben we gedaan? In 2012 zijn 198 nieuwbouw woningen opgeleverd. De woningmarkt wordt gekenmerkt door onzekerheid, waarbij voorspellen zeer moeilijk is. De economische situatie is ook in 2012 niet verbeterd en het perspectief voor veel mensen daardoor evenmin. De koopkracht zal voor 2013 veelal worden aangetast door de lastenverzwaringen die het gevolg is van het regeerakkoord. Het consumentenvertrouwen is laag, het aantal transacties voor woningbouw gering is, doorstroming wordt belemmerd en het aantal nieuw te bouwen woningen is laag. Door de vele onzekerheden en de beperkte financieringsmogelijkheden komt de woningmarkt steeds verder onder druk te staan. In de sociale huursector zien we dat de investeringscapaciteit van woningcorporaties in de afgelopen vijf jaar aanzienlijk is verslechterd doordat het Rijk hen diverse nieuwe heffingen heeft opgelegd. Tot nu toe namen corporaties nog een belangrijk deel van de investeringen voor hun rekening, maar van hen mag in de komende jaren niet op voorhand een grote inzet verwacht worden. Kortom er is sprake van een nieuwe werkelijkheid.

14

In 2012 is een start gemaakt met de voorbereidingen van de nieuwe woonvisie. Gezien de onzekere ontwikkelingen in de toekomst op de woningmarkt willen wij bij het opstellen van de nieuwe woonvisie gebruik maken van scenarioplanning. Scenarioplanning biedt de mogelijkheid om te gaan met de onzekere toekomst door verschillende scenario’s te ontwikkelen. De scenario’s zullen elk een mogelijke toekomst schetsen, daarbij uitgaande van de verschillende onzekerheden. Op deze manier kunnen verschillende toekomsten verkend worden. Scenarioplanning is ook een methode om de toekomstverkenning gezamenlijk met andere betrokken partijen op een creatieve en interactieve manier aan te pakken. Zo ontstaan niet alleen nieuwe beleidsopties, maar ontstaat ook draagvlak voor de beleidsopties bij betrokken partijen. De markt van woningbouw en daarmee ook grondverkoop is door de economische omstandigheden veranderd van aanbodgericht naar vraaggestuurd. Het maken van een plan voor woningbouw is niet meer genoeg. De tijd van het houden van een informatieavond waarbij er vervolgens een loting plaatsvond onder de vele belangstellenden en alles vrijwel direct was uitgegeven is definitief voorbij. We zijn daarom veel meer dan voorheen klantgericht gaan werken. Het motto daarbij is: niet langer alleen uitgaan van de plannen die er liggen, maar wensen van mensen kennen. In het kort komt de nieuwe werkwijze erop neer dat we onze klanten beter moeten leren kennen om de juiste producten/plannen te maken. Omdat de vraag snel kan veranderen moeten we flexibel zijn en snel de plannen kunnen aanpassen. Dit betekent maatwerk leveren en kleine deelgebieden ontwikkelen samen met de klant. Om de klantwensen te kennen worden we een marktgerichte organisatie met een verkoopbegeleiding die erop gericht is om de klant te ontzorgen. Om de vraag te achterhalen is uiteraard kennis van de markt nodig. Eind vorig jaar heeft een gericht marktonderzoek plaatsgevonden in de vorm van een woonwensenonderzoek (steekproef) en is de doelgroep potentiële doorstromers aangeschreven die langer dan 10 jaar woonachtig zijn op hetzelfde adres via een direct mail. Doel is te achterhalen wat de belangstelling is in de woningmarkt en in contact te komen met belangstellenden. De uitkomsten van het woonwensenonderzoek zullen ook gebruikt worden voor de nieuwe woonvisie. Daarnaast vindt een registratie plaats waarom klanten afhaken tijdens het verkoopproces. Een belangrijk uitgangspunt is om ons huidige en toekomstig product beter te laten aansluiten bij de vraag. Zo hebben we een bijeenkomst gehouden onder belangstellenden in Bruchterveld om de woonwensen te achterhalen en deze te gebruiken voor de verdere planvorming. Met de belangstellenden zal gezamenlijk het plan worden uitgewerkt. De nieuwe werkwijze loopt langs diverse thema’s. In marketingtermen spreek je van de vier p’s.: Verkoopproces + klantbegeleiding (proces of personeel) Flexibiliteit plan en klantvraag (product) Financiering (prijs) Marketing en promotie (promotie) Diverse acties zijn genomen binnen de thema’s. Zo is een digitale nieuwsbrief wonen verschenen, is de website aangepast en is de verkooporganisatie van start gegaan. Sommige maatregelen zijn overigens nauwelijks los van elkaar te zien. Vaak gaat het om arrangementen waar er een kruisbestuiving bestaat tussen bijvoorbeeld de financiering, het ontzorgen van de klant en het aanpassen van het product. Zo zal bij een wijziging van een plan voor woningbouw (bv. starterswoningen toevoegen aan een bestaand plan) een combinatie worden gelegd met de financiering (starterslening) en zal de verkoopbegeleiding gericht zijn op het ontzorgen van de klant met de daarbij behorende informatievoorziening.

15

In 2012 is het aantal jongeren in de leeftijdscategorie 15-30 jaar stabiel gebleven. Gezien de demografische ontwikkelingen (ontgroening en vergrijzing) is dit positief te noemen. Ten behoeve van deze ambitie is de starterslening ook in 2012 gecontinueerd. Om in 2012 meer starters te kunnen bedienen is de toepasbaarheid van de starterslening verruimd door middel van een zogenaamde afkoopmethodiek. Door middel van toepassing van deze methodiek is het mogelijk circa 3 keer zo veel startersleningen te verstrekken. De startersleningen zijn net als voorgaande jaren zeer succesvol. In 2012 hebben circa 60 starters van deze regeling gebruik gemaakt. Op het gebied van wonen en zorg is verder uitvoering gegeven aan de projecten, zoals opgenomen in de visie op de woonservicegebieden. Deze visie is in 2011 vastgesteld en in samenwerking met gemeente, corporaties, zorgaanbieders en welzijnsinstellingen tot stand gebracht. Doel van deze visie is onder meer om te zorgen dat ruim 50% van de huishoudens woont binnen een woonservicegebied en daarmee langer zelfstandig kan blijven wonen. De projecten om deze doelstelling te kunnen bewerkstelligen zijn in 2012 gestart dan wel gerealiseerd. In 2012 zijn de projecten in De Krim, Slagharen en Bergentheim opgeleverd. In totaal gaat het om 50 woningen. Daarmee is in 2012 een belangrijke bijdrage geleverd aan het langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Om herstructurering van (delen van) woonwijken vlot te kunnen faciliteren is één van de instrumenten dat bij het opstellen van nieuwe bestemmingsplannen een hoge mate van flexibiliteit wordt opgenomen. Hiermee wordt bedoeld dat aanpassingen in bestemmingsplannen van woningtypen (bv van 2^1 kap woning naar rijwoning) procedureel eenvoudiger te realiseren zijn. In diverse kernen zijn in 2012 herstructureringsprojecten gepland, opgestart dan wel (deels) gerealiseerd ten behoeve van de levensloopbestendigheid van de wijken. De aantallen genoemd in de eerste ambitie hadden betrekking op de periode 2004-2008.

16

Grondexploitatie In 2012 is de programmering voor de uitgifte van gronden voor zowel bedrijventerreinen als woningen bijgesteld en zijn gronden afgewaardeerd die niet binnen 10 jaar in ontwikkeling zullen worden gebracht (eisen BBV). Deze maatregelen hebben geleid tot een tekort van € 21,6 mln. Eind maart 2013 heeft de raad er mee ingestemd om het tekort te dekken door het activeren van bepaalde investeringen in de openbare ruimte, uit de vrijval van voorzieningen, tussentijdse winstnemingen, vrijval van reserves in de Centrumplannen Dedemsvaart en Hardenberg en bespaarde rente op voorzieningen in 2012. Daarnaast is de Algemene Reserve Grondbedrijf (ARG) ingezet. Naast de herprogrammering en de afwaardering van de gronden draagt ook de keuze voor een stelselwijziging bij aan het meer robuust maken van het grondbedrijf. Het activeren van investeringen ontlast de grondexploitaties, waardoor meer financiële armslag binnen de grondexploitaties ontstaat. Dit laatste draagt sterk bij aan de doelstelling om het grondbedrijf in rustig financieel vaarwater te krijgen en van een bepaalde robuustheid te voorzien.

Kostenoverzicht programma Wonen. Programma

Baten Lasten Saldo

Wonen Begroting voor wijziging

-27.035 29.299 2.264


-78.579 80.360 1.781


17

2.3 Kwetsbare groepen Het bevorderen van zelfredzaamheid is de beste manier om kwetsbare groepen te helpen. Indien mensen niet voor zichzelf kunnen zorgen, moet de gemeente (tijdelijk) een vangnetfunctie vervullen. De gemeente wil dat publiek geld bij de juiste persoon terecht komt, met persoonlijke in plaats van generieke steun. De Wet Maatschappelijke Ondersteuning is een belangrijk wettelijk kader voor het gemeentelijk beleid.



1 Meer jongeren hebben een startkwalificatie, waaronder een HAVOdiploma. Onderliggend hierbij is de doelstelling dat het gemiddelde opleidingsniveau in de gemeente Hardenberg geleidelijk omhoog gaat.

Jannes Janssen

2 De arbeidsparticipatie gaat omhoog. We versterken de koppeling van aanbod en vraag naar arbeid.

Rene de Vent

3 Bevorderen van gezonde leefstijlen a. meer inactieve mensen komen in beweging

Douwe Prinsse (sport) Jannes Janssen (volksgezondheid) Jannes Janssen

3 Bevorderen van gezonde leefstijlen b. minder problematisch middelengebruik en minder psychosociale problematiek 3 Bevorderen van gezonde leefstijlen c. Geweld gericht op kinderen, vrouwen en mannen zal vaker stoppen

Jannes Janssen

4 Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning a. mensen kunnen zo lang mogelijk zelfstandig wonen.

Douwe Prinsse/ Rene de Vent

4 Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning b. mantelzorgers kunnen zorg verlenen zonder dat dit schade toebrengt aan zichzelf, betaald werk of hun maatschappelijke participatie. Mantelzorgers blijven zelfredzaam.

Rene de Vent

4 Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning c. het aantal vrijwilligers en de uren vrijwilligerswerk blijven gelijk

Rene de Vent

Wat hebben we gedaan? In februari 2012 heeft de conferentie Maatschappelijke Agenda 2015 plaatsgevonden. Op basis van deze conferentie is de visie op het sociale domein vastgelegd in de Wmo-nota ‘Samen betrokken’. De voorbereidingen op de decentralisaties lopen, maar door de val van het kabinet, is hier vanuit het Rijk vertraging op gekomen.

18

Om de gemeente Hardenberg goed voor te bereiden op de ontwikkelingen in het Maatschappelijke Domein, is het project Transitie Sociaal Domein eind 2012 gestart. Dit zal leiden tot uitwerking in een aantal scenario’s waarover de gemeenteraad medio 2013 een besluit zal nemen. Begin 2012 was het kabinetsvoornemen nog om de Wet Werken naar Vermogen in te voeren. Het wetsvoorstel werd echter medio 2012 controversieel verklaard en is inmiddels vervangen door de Participatiewet, die naar verwachting per 1 januari 2015 zal worden ingevoerd. In 2013 zal het College, met het oog op de invoering van de Participatiewet per 1 januari 2014, vervolgstappen zetten rond de uitvoering van de WSW. Duidelijk is dat de komende jaren de budgetten voor de WSW, weliswaar met een andere fasering dan in de begroting 2012 aangegeven, ingrijpend verlaagd zullen worden. De exacte gevolgen zijn op dit moment niet aan te geven. Met betrekking tot de uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening (WSW) is in 2012 gestuurd op het terugdringen van de uitvoeringskosten bij Larcom. Echter de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt vereenvoudigen de situatie niet. Ook werd het aan het einde van het jaar moeilijk om voldoende opdrachten te krijgen en uit te voeren. Wel is in het najaar gesproken met Larcom over mogelijke samenwerking bij het benaderen van werkgevers. Bij de 1e bestuursrapportage is het budget WSW met € 0,6 miljoen (het verwachte tekort) opgehoogd, daarmee is 2012 nagenoeg budgettair neutraal verlopen. De economische crisis heeft behoorlijk effect gehad op de werkgelegenheid in 2012. Daardoor is het helaas niet gelukt om het aantal uitkeringen in 2012 op het beginniveau van 2012 te houden. Waar de 1e helft 2012 nog een daling te zien gaf, was in de 2e helft van 2012 een stijging zichtbaar. Uiteindelijk is de stijging beperkt tot een kleine 5%. Door aanpassing van het Rijksbudget zal het financiële resultaat budgettair neutraal verlopen en is over 2012 geen aanvullende IAU-aanvraag nodig. Dit in tegenstelling tot 2010 en 2011. Om de uitstroom te realiseren zijn in 2012 diverse maatregelen genomen. Voorop staat dat de reguliere werkwijze van begeleiding naar werk gecontinueerd is, omdat deze in de afgelopen jaren resultaten heeft opgeleverd. Daarnaast zijn actief werkgevers opgezocht, door deel te nemen aan beurzen, te participeren in netwerken en bedrijfsbezoeken. Medio 2012 is het project Dienstenbedrijf van start gegaan. Dit project heeft als doel het ontwikkelen en operationaliseren van een andere kijk op het re-integreren van werkzoekenden op de arbeidsmarkt, namelijk door de werkgevers centraal te stellen. Het Dienstenbedrijf focust op meerdere thema’s: SROI (Social Return of Investment – hierbij wordt vooral gekeken welke mogelijkheden er zijn om mensen uit de doelgroep in te zetten binnen gemeentelijke aanbestedingen), het ontwikkelen van (werkgelegenheids)projecten, het leggen van verbindingen tussen bedrijven en een andere werkgeversbenadering (bedrijfsmatig, de werkgever centraal). Deze nieuwe werkwijze is veelvuldig uitgedragen door het College tijdens bedrijfsbezoeken, presentaties enzovoort. Ook zijn meerdere speeddates (werkgever ontmoet werkzoekenden) georganiseerd, waardoor tientallen Wwb-ers in contact zijn gekomen met werkgevers. Waar 2012 voor het Dienstenbedrijf vooral in het teken stond van opstart en implementatie zal in 2013 de aanpak van het Dienstenbedrijf tot verdere resultaten moeten leiden. Vanuit SROI worden binnen-, of vanuit de eigen gemeentelijke organisatie allerlei werkzaamheden gegenereerd, waarbij mensen met een bijstandsuitkering ingezet kunnen worden. Zo wordt er bij de afdeling Openbaar Gebied het Greenteam opgericht en wordt in de aanbestedingen van de schoonmaak (gemeentehuis, LOC) gericht gezocht naar mogelijkheden om mensen uit de Wwb in te zetten.

19

Naast het bevorderen van de uitstroom heeft het College in 2012 werk gemaakt van het beperken van de instroom in de bijstand. Zo wordt nu sneller dan voorheen een huisbezoek afgelegd, zodat snel wordt geïntervenieerd en het beroep op de bijstand wordt beperkt. Daarnaast zijn er in 2012 46 onderzoeken geweest in het kader van “vermeende ” fraude, waarbij in 22 gevallen fraude is aangetoond. Relevante ontwikkelingen In het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ van het kabinet Rutte-Asscher is de Participatiewet geïntroduceerd. Deze wet, die in feite het wetsvoorstel Wet werken naar vermogen opvolgt, wordt naar verwachting per 1 januari 2015 ingevoerd. De effecten van de Participatiewet zijn nog niet duidelijk. Naar verwachting volgt in het voorjaar van 2013 het wetsvoorstel. Wel is nu al helder dat in de Participatiewet de Wwb, Wsw en een deel van de Wajong samen worden gevoegd. Verder zal het instrument loondispensatie beschikbaar komen voor de gehele doelgroep van de Participatiewet. In het regeerakkoord is verder opgenomen dat de instroom in de Wsw per 1 januari 2014 stop wordt gezet. Gemeenten krijgen binnen de kaders van de Participatiewet de ruimte een voorziening voor beschut werk te organiseren. Ook hiervoor geldt, de exacte uitwerking en effecten zijn nu nog niet duidelijk. Wel zal het College tijdig anticiperen op ontwikkelingen rond de Participatiewet. Kortom, 2013 zal in het teken staan van de beleidsvoorbereiding en implementatie van de Participatiewet. Naast de invoering van de Participatiewet blijft het College investeren in doorontwikkeling van het Dienstenbedrijf en het beperken van de bijstandsuitgaven door instroombeperkend en uitstroombevorderend beleid.

WMO Effecten Individuele Voorzieningen In 2011 en 2012 zijn diverse beleidsmaatregelen genomen om binnen de begroting te blijven. Zo zijn voorzieningen algemeen gebruikelijk verklaard, hebben cliënten nog recht op 1500 km. met het Collectief Vraagafhankelijk Vervoer en is de Eigen Bijdrage en het Eigen Aandeel ingevoerd. Deze beleidsmaatregelen hebben in financieel opzicht geleid tot een overschot. Meer cliënten, die voorheen een beroep deden op de gemeente, schaffen nu zelf een voorziening aan. Dit is vooral het gevolg van het invoeren van de eigen bijdrage, waardoor meer draagkrachtige cliënten de voorziening via de eigen bijdrage toch geheel zouden moeten betalen. Ten aanzien van deze eigen bijdrage heeft de gemeenteraad, na het gegrond verklaren van een beroep tegen het opleggen van een eigen bijdrage door de rechtbank, besloten de eigen bijdrage te handhaven voor de cliënten die een voorziening hebben gekregen, niet langer dan twee jaar voor de invoering van de eigen bijdrage. Het gaat hier om voorzieningen die verstrekt zijn vanaf 1 juli 2009. Cliënten die reeds voor deze datum een voorziening hadden, hoeven geen eigen bijdrage te betalen. Dit raadsbesluit is op meerdere momenten gecommuniceerd met betrokken cliënten en de WMOraad. Alle formele bezwaar- en beroepszaken over de invoering van de Eigen Bijdrage/Eigen Aandeel zijn afgerond. Er bestaat nog wel een kans dat er nog een voorlopige voorziening bij de rechtbank wordt aangevraagd of er een civiele procedure wordt gestart. De Centrale Raad van Beroep heeft uitgesproken dat gemeenten geen inkomensgrens mogen hanteren. Om die reden zijn ongeveer 700 cliënten weer aangemeld voor het Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV). De mogelijkheid om een Eigen Bijdrage te vragen voor het CVV hebben we gemonitord, maar lijkt vooralsnog geen eenvoudig te bewandelen weg.

20

Er is momenteel nog geen enkele gemeente in Nederland die een eigen bijdrage voor het CVV vraagt. We volgen in deze de uitwerking van het nieuwe regeerakkoord. Met ingang van 1 januari 2012 zijn nieuwe contracten gesloten met leveranciers voor hulp bij het huishouden. Er is met vijf leveranciers een contract gesloten. De kostprijs per uur voor het onderdeel hulp bij het huishouden 1 ligt lager dan bij de vorige contracten. Daarnaast is in 2012 het aandeel PGB+ aanzienlijk gestegen, hetgeen eveneens een daling van de kosten tot gevolg heeft gehad. Per 1 januari 2012 is eveneens een nieuw contract gesloten voor het Collectief Vraagafhankelijk Vervoer. Met ingang van 2012 kunnen personen met een Wmo-pas voor het Collectief Vraagafhankelijk Vervoer maximaal 1.500 kilometer per jaar reizen tegen het gereduceerde Wmotarief. In oktober 2011 is de pilot Kanteling Wmo in Slagharen gestart. Deze pilot liep tot 1 juli 2012. De doelstelling van deze pilot om door een “gekantelde” werkwijze te bereiken dat er minder beroep op de individuele Wmo voorzieningen wordt gedaan is ruimschoots bereikt. In dit verband is medio maart 2012 de scootmobiel/rolstoelpool in Slagharen in gebruik genomen. Op basis van de ervaringen in Slagharen is besloten de “gekantelde” werkwijze in de gehele Gemeente Hardenberg in te voeren en wordt er meer nadrukkelijk gekeken welke andere mogelijkheden er zijn om de beperking die een cliënt ervaart op te lossen. De invoering van de eigen bijdrage heeft in 2011 82 bezwaarschriften tot gevolg gehad. Al deze bezwaar- en beroepszaken zijn afgerond. In 2012 zijn 44 bezwaarschriften ingediend. Hiermee is het aantal bezwaarschiften weer op het oude niveau (42 in 2010). De invoering van de eigen bijdrage lijkt hiermee niet te leiden tot een structurele verhoging van het aantal bezwaarschriften. Mantelzorgers en vrijwilligers In 2012 is besloten om voor de komende 3 jaren € 60.000 in te zetten voor de projecten mantelzorgers binnenboord, het scholenproject, mantelzorgers en arbeid en ondersteuning van jonge mantelzorgers. Inclusief beleid In het kader van inclusief beleid is voor het nieuw te bouwen zwembad opgenomen dat het zwembad gastvrij en laagdrempelig is, ook voor mindervaliden. Het gemeentehuis is tijdens elke fase van het ontwerp en na de realisatie getoetst door Project Bureau Toegankelijkheid, die de ITS (Internationaal Toegankelijkheids Symbool) certificaten verstrekt. De opmerkingen van het project bureau zijn door de aannemer opgepakt. Zodra de infrastructuur en het park gereed is, wordt dit weer getoetst en kan de gemeente, na goedkeuring het ITS certificaat ontvangen.

Jeugdzorg/CJG In mei van dit jaar heeft de gemeenteraad de Koersbepaling Transitie Jeugdzorg Hardenberg vastgesteld. Hierin staat in grote lijnen de visie beschreven hoe wij in Hardenberg de transformatie van de Jeugdzorg vorm willen geven. Deze lokale koersbepaling sluit aan op de regionale visie zoals deze afgelopen december is gepresenteerd aan de lokale en regionale pers. Hardenberg werkt in dit proces samen met alle gemeenten in de regio IJsselland en is nauw betrokken bij deze regionale koersbepaling en de verdere uitvoering daarvan. Hardenberg is als tweede grote gemeente een belangrijke partner en is zowel ambtelijk als bestuurlijk trekker van een aantal regionale

21

werkgroepen. In Hardenberg werden in het kader van de transitie afgelopen jaar een aantal pilots vanuit eigen middelen en geld van de provincie uitgevoerd. In 2012 was Hardenberg 1 van de 6 gemeenten die mee deed aan de provinciale pilot “Versterken van Eigen Kracht in het CJG”. Uit de pilot komt naar voren dat het vooral gaat om een cultuuromslag. Binnen het CJG wordt getracht een cultuuromslag te bewerkstelligen bij de instellingen in de keten, bij de professional, de burger en de gemeente. Een verandering in denkwijze en handelen van waaruit de regie en de verantwoordelijkheid echt bij de burger wordt neergelegd. Een borging van deze werkwijze dient nog plaats te vinden, hiervoor moet binnen het reguliere budget ruimte worden gezocht omdat de provincie stopt met de financiering van de Eigen Kracht Centrale in juli 2013. Tevens is er vanuit deze pilot voor gezorgd om met geld van de provincie Triple P als methodiek te gebruiken binnen het CJG. In 2012 zijn alle CJG medewerkers Triple P geschoold. Een groot gedeelte van alle IB-ers op de scholen heeft de gemeente Triple P opgeleid. Momenteel wordt gekeken hoe de PSZ leidsters en de leidsters in de kinderopvang op passend niveau kunnen worden geschoold. Tevens is in 2012 de pilot “Samen Groter Groeien” afgerond. In deze pilot is een leeromgeving gecreëerd voor instellingen, werkers en de gemeente om te experimenteren met niet-geïndiceerde ambulante zorg. Kort gezegd, we hebben werkers laten werken los van bestaande budgetten en geijkte geldstromen, zonder instellingsbelang maar uitgaande van de vraag van de cliënt. Deze pilot is momenteel afgerond en wordt binnenkort geëvalueerd. Tevens wordt er gewerkt aan een doorontwikkeling van deze werkwijze en wordt er een nieuwe subsidieaanvraag gedaan bij de provincie. Zoals genoemd is de JGZ over twee organisaties verdeeld. Op 1 april 2013 zal de totale JGZ gaan vallen onder de GGD waardoor die tweedeling zal verdwijnen. Alle activiteiten hebben tot doel het CJG dusdanig sterk en effectief te maken dat de transitie van de jeugdzorg, met de daarbij behorende landelijke bezuiniging van 450 miljoen goed opgevangen kan worden. Het komende jaar zal in het teken staan van de voorbereiding op deze transitie. Leerlingenvervoer De maatregelen die in 2011/2012 zijn getroffen om de kosten van het leerlingenvervoer binnen het budget te krijgen/houden, hebben in 2012 een goed effect gehad.

Kostenoverzicht programma Kwetsbare Groepen Programma

Baten Lasten Saldo

Kwetsbare groepen Begroting voor Begroting na wijziging wijziging

-24.827 44.560 19.734

-25.457 48.063 22.607


22

2.4 Veiligheid en openbare ruimte 100% veiligheid kan de gemeente niet garanderen, de verantwoordelijkheid voor veiligheid ligt ook bij de samenleving. In het spanningsveld tussen de behoefte aan veiligheid en de onmogelijkheid om veiligheid te garanderen, wil de gemeente inzetten op preventie, handhaving en stimulering van de eigen verantwoordelijkheid.



1 De fysieke openbare ruimte en de voorzieningen die zich daarin bevinden, zijn schoon, heel en veilig.

Jannes Janssen; Peter Snijders

2 Het toezicht in de openbare ruimte komt in goede afstemming tussen gemeente, politie en stadswachtorganisatie tot stand

Peter Snijders

3 De gemeente geeft prioriteit aan structuurgroen en legt de verantwoordelijkheid voor het groene aanzien van de directe woonomgeving bij de bewoners. Daarom kunnen inwoners 5 % van de groenvoorzieningen in de woonwijken van de gemeente overnemen.

Jannes Janssen, Douwe Prinsse

4 De verkeersveiligheid verbetert, waarbij het aantal slachtoffers met lichamelijk letsel op gemeentelijke wegen de komende vijf jaar daalt

Jannes Janssen

5 Betrokken organisaties signaleren vroegtijdig overlastsituaties in buurten en wijken, zodat we oplopende problemen kunnen voorkomen. Het gevoel van burgers ten aanzien van veiligheid in een wijk blijft op het huidige niveau

Peter Snijders

6 Instellingen en inwoners ondervinden 5% minder administratieve lastendruk van de gemeentelijke regelgeving en de regelgeving die de gemeente uitvoert.

Peter Snijders

7 Er vinden minder overtredingen van regelgeving plaats door actieve communicatie en gerichte controles. Het huidige kwaliteitsniveau op het gebied van milieu blijft gelijk. Bevolking en planontwikkelaars kennen door preventie een grotere verantwoordelijkheid voor de fysieke veiligheid.

Jannes Janssen

23

Wat hebben we gedaan? Schoon, heel, veilig De gemeente Hardenberg streeft ten minste naar het behoud van het huidige veiligheidsniveau. Veiligheidsbeleid is dynamisch en er dient waar mogelijk ingespeeld te worden op actuele ontwikkelingen. De volgende beleidsvelden golden in 2012 als speerpunt binnen het integraal veiligheidsbeleid: 1. jeugd en jongeren 2. horeca- en uitgaansgeweld 3. woninginbraken 4. (collectieve) beveiliging winkelgebieden en bedrijventerreinen 5. overlast 6. verkeersveiligheid Met deze zes speerpunten zijn uiteraard niet alle onderdelen van het totale integrale veiligheidsbeleid in beeld gebracht, maar ze kenden in 2012 wel een hoge gezamenlijke prioriteit voor de ketenpartners. Om de veiligheidsdoelstelling te bereiken wordt er veel samengewerkt. Dit gebeurt met interne disciplines die zich met één van de vele veiligheidsaspecten bezighouden (zoals huiselijk geweld, nazorg ex-gedetineerden, alcoholmatigingsbeleid, toezicht en handhaving), maar uiteraard ook met externe partijen zoals Brandweer, Politie, Openbaar Ministerie en Toezichthouders Veiligheid Hardenberg. Daarnaast hebben we het bedrijfsleven (waaronder de Horeca), de woningcorporaties, de middenstand, diverse hulpverleningsinstanties, andere overheden en in toenemende mate de burgers zelf nodig. In het kader van het stimuleren van burgerparticipatie zullen ook de burgers zelf, al dan niet georganiseerd in wijkverenigingen en/of verenigingen voor Plaatselijke Belangen, steeds vaker ingeschakeld worden om bij te dragen aan de bevordering van de veiligheid. Te denken valt daarbij o.a. aan het gebruik van Burgernet, dat in 2012 in de gemeente is ingevoerd. Diverse trajecten zijn opgezet binnen de genoemde speerpunten: aanpak uitgaansoverlast Dedemsvaart, opzetten bestuurlijke aanpak jeugdoverlast, implementatie Overlastwet en opzetten inbraakpreventiecampagne. Daarnaast zijn bestaande structuren ingezet, zoals het Netwerk Buurtoverlast, overleg met de horeca, vernieuwing van het KVO-convenant (keurmerk veilig ondernemen) winkelgebied Hardenberg en de start van een KVO-traject in het winkelgebied Dedemsvaart. Naast de genoemde speerpunten is er aandacht en tijd besteed aan de gemeentelijke taken bij een crisis of ramp. Daartoe is een team bevolkingszorg Ommen-Hardenberg opgezet en opgeleid, bestaande uit acht ambtelijke procesteams. Ook is de drugsproblematiek meer en meer op de agenda komen te staan. Naast alcohol, spelen drugs in toenemende mate een rol in de verstoring van de openbare orde en veiligheid. In november 2012 heeft de burgemeester zijn bevoegdheid op grond van artikel 13b van de Opiumwet toegepast door een woning te sluiten van waaruit drugs verstrekt werden. Tot slot speelden er allerlei onvoorziene zaken die opgepakt zijn, zoals de implementatie van de loketfunctie van de gemeente voor gevonden en verloren voorwerpen, tekortschietende bereikbaarheid van GSM-masten en de plannen voor het AZC De Eik.

Toezicht Bij TVH (Toezichthouders Veiligheid gemeente Hardenberg) wordt gewerkt met in totaal zeven buitengewoon opsporingsambtenaren (boa's), werkzaam in het kernteam en het werkervaringsteam. Het kernteam, groot 4,44 fte, is ondergebracht bij het team Toezicht en Handhaving van de afdeling Ruimtelijk Domein. TVH wordt aangestuurd door de politie en werkt vanuit het politiebureau in Hardenberg. Er wordt geverbaliseerd bij overlast, parkeren, milieu, lichte 24

verkeersovertredingen etc. In 2012 is besloten de parkeercontroletaken in het centrum van Hardenberg, die nu door P1 worden uitgevoerd, in de loop van 2013 aan TVH over te dragen. Tot slot zijn In 2012 afspraken met de gemeenten Ommen en Dalfsen gemaakt om in die gemeenten boataken door de TVH-organisatie uit te laten voeren. Ook deze activiteiten starten in 2013. Met name op het gebied van hondenpoep hebben wij gebruik gemaakt van gerichte controles. Daarbij heeft vooraf communicatie plaatsgevonden via De Toren. Voor het taakveld milieu, wordt ieder jaar een handhavingsuitvoeringsprogramma vastgesteld. De planning zijn 250 bedrijfscontroles ingepland. Deze zijn ook uitgevoerd. Voor het taakveld bouwen is de meeste aandacht besteed aan constructieve- en brandveiligheid en duurzaamheid.

Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD) In het rapport van de commissie Mans is onder meer geconcludeerd dat de handhaving van de regelgeving op het gebied van het omgevingsrecht te wensen overlaat. De commissie heeft geadviseerd 25 Robuuste Omgevingsdiensten in te richten, waarbij de grenzen gelijk moeten zijn aan die van de Veiligheidsregio’s. Het rijk heeft deze visie overgenomen en de provincies en gemeenten de opdracht gegeven uitvoeringsdiensten op te richten. Deze uitvoeringsdiensten moeten op 1 januari 2013 operationeel zijn. In Overijssel is gekozen voor twee uitvoeringsdiensten, regio Twente en regio IJsselland. In 2012 hebben wij aan alle voorbereidingsactiviteiten deelgenomen. De RUD is op 1 januari 2013 gestart. Het programma voor onze gemeente is opgenomen in het Handhavingsuitvoeringsprogramma 2013 (HUP 2013).

Kostenoverzicht programma Veiligheid en openbare ruimte Programma

Baten Lasten Saldo

Veiligheid en openbare ruimte Begroting voor Begroting na wijziging wijziging

-3.090 18.997 15.906

-4.234 26.654 22.420


25

2.5 Economie De gemeente vervult een regionale economische rol waar het gaat om het behouden, versterken en verbreden van de werkgelegenheid. Het versterken van toerisme wordt daarbij gezien als het visitekaartje van de gemeente. De verwachting is dat de werkgelegenheid in zorg de komende jaren zal toenemen. Door verbreding van de landbouw wordt gezocht naar economische dragers om de vitaliteit in deze sector te behouden. Beoogd is om verbindingen te versterken op het gebied van de infrastructuur, bestuurlijke verbindingen om bijvoorbeeld de bereikbaarheid te verbeteren. Dit geldt ook voor het versterken van de koppeling van aanbod en vraag naar arbeid. Wat willen we? Ambities


1 De gemeente Hardenberg scoort in de beleving van ondernemers hoger in het ondernemersklimaat. Ondernemers waarderen de dienstverlening van de gemeente hoger, zoals via de relatiemanagers De samenwerking tussen gemeente en ondernemers is verbeterd

Douwe Prinsse; Peter Snijders; Jannes Janssen

2 De gemeente heeft voldoende voorraad bedrijventerreinen om de vraag op te vangen. De duurzaamheid en het particulier beheer van bedrijventerreinen nemen toe.

Douwe Prinsse; Peter Snijders; Jannes Janssen

3 De bereikbaarheid van de kernen Hardenberg en Dedemsvaart is Peter Snijders; Jannes vergroot. Janssen Binnen 30 minuten kun je met de auto vanaf de stad Hardenberg op de omliggende snelwegen/ A-wegen komen. De trein Twente-Drenthe rijdt twee x per uur met een goede aansluiting. De digitale bereikbaarheid is verbeterd met breedbandverbindingen. 4 De stad Hardenberg is een levendige ontmoetingsplek om uit te gaan, te werken, te winkelen, te recreëren en te wonen.

Peter Snijders; Douwe Prinsse

5 Behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid komt voornamelijk via bestaande bedrijvigheid tot stand. Het percentage starters neemt toe.

Peter Snijders; Jannes Janssen

6 De voorwaarden voor vestiging van nieuwe of uitbreiding van bestaande bedrijven in de zorgsector zijn beter. De werkgelegenheid neemt in de zorgsector sterker toe dan in andere sectoren.

Peter Snijders

7 De gemeente Hardenberg hoort tot de top van toeristische gemeenten in Overijssel. Het aanbod aan overnachtingsmogelijkheden, voorzieningen, arrangementen en evenementen is toegenomen en verbeterd, met name gericht op seizoensverbreding en de bovenkant van de markt.

Rene de Vent

26

Wat hebben we gedaan? Hardenberg: een levendige ontmoetingsplek Ondanks de economisch mindere periode is er in 2012 toch vooruitgang geboekt binnen het Centrumplan Hardenberg. Zo is, na een lange voorbereiding en een bodemsanering, gestart met de bouw van (zorg-)appartementen, een scooterberging voor het LOC, enkele woningen en 400 m2 commerciële dienstverlening in de Hof van Peppijn. De bouw van het nieuwe gemeentehuis is binnen het beschikbare budget voltooid, en de ingebruikname heeft in juli plaatsgehad. Verbeteringen in de wegenstructuur binnen de Stationsomgeving zijn voltooid, waarbij de Stationsstraat en de Weitkamplaan een geheel ander profiel hebben gekregen. In het gebied Marsch-Kruzerbrink is het zuidelijke gedeelte van De Vechthof opgeleverd. Voor het resterende gebied is in juli het bestemmingsplan vastgesteld. In december is de bouwvergunning voor 18 huurwoningen en de bouw van een woon/zorgcomplex onherroepelijk geworden Het bestemmingsplan Gezondheidspark is door Raad op 5 juli 2011 vastgesteld, en het hiertegen ingestelde beroep is door de raad van State ongegrond verklaard. Op basis van de overeenkomst zou de ontwikkelende partij binnen een maand hierna moeten komen met een bouwaanvraag. Dit bleek echter voor deze partij niet haalbaar, hetgeen er in geresulteerd heeft dat eind 2012 besloten is afscheid te nemen van de ontwikkelaar Zorg ID Hardenberg. De ambities m.b.t. het gezondheidspark zijn niet gewijzigd, en we proberen nu met inschakeling van Draaijer en Partners, die concepten ontwikkelt en overleg voert met kandidaat partijen, tot ontwikkeling van het gebied te komen. Aan de Jan Weitkamplaan zal de Sportboulevard gerealiseerd worden. Dit is een een cluster van verschillende voorzieningen op het gebied van sport, recreatie en onderwijs. Het bestemmingsplan is in 2012 vastgesteld, en onherroepelijk geworden. De eerste uitvoeringsfase van de sportboulevard, die eind 2012 is gestart, bestaat uit de aanleg van een atletiekbaan en een Beach court. Afstemming hierover vindt plaats met atletiekvereniging Spurt’88, volleybalvereniging Kangeroe en het voortgezet onderwijs als toekomstige gebruikers van de faciliteiten. Fase 2 bestaat uit de realisatie van een zwembad. Het programma van eisen hiervoor is in december door de raad vastgesteld. Binnen het Masterplan Centrum Dedemsvaart zijn in 2012 belangrijke stappen gezet. In juni is de realisatieovereenkomst met de ontwikkelende partij Leyten getekend, met betrekking tot de realisatie van enkele belangrijke bouwprojecten binnen het centrumgebied. Op het gebied van de infrastructuur is de herinrichting van de Prins Bernhardstraat voltooid, en zijn parkeerterreinen gerealiseerd aan de Langewijk en aan de achterzijde van de Hervormde kerk aan de Tijllaan. Dit laatste parkeerterrein heeft een parkachtige uitstraling gekregen. Eind 2012 is gestart met werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het gebied op De Markt, om de bouw van de ruimten voor de supermarkten en de woningen mogelijk te maken. M.b.t. het Olde Postkantoor is een realisatieovereenkomst getekend met een ontwikkelende partij. De monumentale voorkant blijft intact, en in de nieuwe aanbouw wordt een markthal gerealiseerd, en komt ruimte voor detailhandel en horeca. In december is het bestemmingsplan hiervoor vastgesteld.

27

Ondernemersklimaat In 2012 zijn vier netwerkbijeenkomsten voor ondernemers geweest. Deze bijeenkomsten zijn goed bezocht. Zo hebben circa 200 ondernemers de netwerkbijeenkomst in het nieuwe gemeentehuis bezocht. Tijdens de ondernemersbeurs in de Evenementenhal is de innovatieprijs uitgereikt. In Hardenberg en Dedemsvaart hebben ontbijtseminars plaatsgevonden om de sociaal-economische situatie te bespreken. De bijeenkomsten hebben onder meer geleid tot een bijdrage van de ondernemers aan het nieuwe aanbestedingsbeleid. Ook heeft een delegatie van ondernemers geadviseerd in het doel en de taken van het onlangs geinstalleerde werkgeversberaad. Uit onderzoek van de Kamer van Koophandel onder Overijsselse gemeenten scoort de gemeente Hardenberg hoog (vierde plaats) ten aanzien van de dienstverlening. Dit beeld wordt bevestigd in de gesprekken (circa 100 op jaarbasis) die de accountmanager voert met het bedrijfsleven. De economische crisis zorgt ervoor dat er minder vraag is naar bedrijventerreinen. De geprognosticeerde uitgifte was in 2012 laag maar is het afgelopen jaar wel gehaald. In het kader van de crisis update grondbedrijf zijn er voorstellen gedaan inzake de programmering van bedrijventerreinen voor de aankomende jaren. Dit heeft gevolgen voor de uitgifte en planvorming voor de nieuwe terreinen Heemserpoort, Broeklanden Zuid, Katingerveld en Rollepaal Oost. Het ondernemersstartpunt voert in tegenstelling tot een aantal jaren geleden steeds meer gesprekken met (pre)startende ondernemers die voortkomen uit een uitkeringssituatie. Circa 65% van de gesprekken vindt met deze doelgroep plaats. Dit was in het verleden slechts 30%. De begeleiding van deze doelgroep vergt meer tijd. Het afgelopen jaar heeft het startpunt hiervoor een extra bijdrage ontvangen.

Bereikbaarheid Gemeente Hardenberg wil dat de bestaande bedrijven in de kernen van Hardenberg blijven. Maar ook dat meer bedrijven zich in Hardenberg gaan vestigen. Om een aantrekkelijk vestigingsklimaat te scheppen, is goede en veilige bereikbaarheid per weg en spoor een belangrijke voorwaarde. Daarom is het doel om de kernen in Hardenberg goed bereikbaar te houden en waar nodig te verbeteren. Wegverbindingen In samenwerking met provincie Overijssel worden de wegen N34, N340 en de N377 verbeterd. Het doel van elk project is de weg duurzaam veilig maken, waarbij de reistijd kleiner wordt. N34 (traject Witte Paal – Drentse grens) De N34 dient te worden ingericht tot een duurzaam veilige 100 km weg met ongelijkvloerse kruizingen. Vanuit Hardenberg kan zodoende vlot en veilig worden gereden richting Zuidoost Drenthe (A37) , de N36(A1) en Zwolle (A28). In november 2012 is het voorkeursalternatief door Provinciale Staten vastgesteld. De provincie heeft hiermee de financiering voor de nieuwe inrichting gedekt. In het voorjaar van 2013 wordt de bestemmingsplanprocedure gestart. De verwachting is dat eind 2014 gestart wordt met de uitvoering. De kosten voor de nieuwe inrichting N34 zijn geraamd op € 50 miljoen. De gemeente draagt hier € 4,5 miljoen aan bij.

28

N340 (traject A28 Zwolle – N34/N36 Ommen) In 2012 is het Provinciaal Inpassingsplan voor de N340 vastgesteld. Hiermee is het tracé definitief. De verwachting is dat in 2017 de nieuwe inrichting gereed is. Dankzij de herinrichting van de N340 en de aanpassing van de maximale snelheid naar 100 km/u wordt de bereikbaarheid van Hardenberg verbeterd en neemt de reistijd af. N377 (traject Lichtmis – Slagharen) De N377 is een gebiedsontsluitingsweg waar tussen Lichtmis en Slagharen grotendeels 100 km/u mag worden gereden. De gemeente Hardenberg zet in op een duurzaam veilige N377. Met het vaststellen van het voorkeursalternatief in juni 2012 door Provinciale Staten, is een stap in de goede richting gezet. Een aantal onveilige oversteken worden opgeheven en maken plaats voor veilige oversteken. Een goede afwikkeling van het verkeer op de kruising in Balkbrug en een vlotte doorstroming van het verkeer door Balkbrug vragen om speciale aandacht. Ook hier is een goede stap gezet. Provinciale Staten hebben in een motie aangegeven dat er een ongelijkvloerse kruising in Balkbrug dient te komen. De financiering voor deze ongelijkvloerse kruising is op dit moment nog niet volledig rond. De opdracht van Provinciale Staten voor Gedeputeerde Staten is om zo spoedig mogelijk financiële middelen hiervoor te vinden. Ook vanuit gemeente Hardenberg wordt een financiële bijdrage verwacht. Openbaar vervoer Het openbaar vervoer is onder te verdelen in bus- en treinvervoer. Op het vlak van busvervoer zijn geen ontwikkelingen te melden. Uit onderzoek is gebleken dat een directe verbinding DedemsvaartHardenberg niet tot de mogelijkheden behoort. Wel kan de overstap kwalitatief en in tijd verbeterd worden. De dienstregeling is hier op aangepast en ook de overstaphaltes worden aangenamer gemaakt. Wat betreft de Vechtdallijnen (treinvervoer richting Zwolle, Drenthe en Twente) zijn er meer ontwikkelingen. Om de nu nog gebrekkige ALMA-verbinding met Twente te verbeteren, moet deze lijn worden doorgetrokken naar Hardenberg, waarbij het station Hardenberg het knooppunt wordt van de halfuur verbinding Zwolle- Emmen en Drenthe- Twente. In 2012 is hierover meer duidelijkheid gegeven: Gedeputeerde Staten van provincies Drenthe en Overijssel en de Regio Twente zijn met Hardenberg voorstander van het doortrekken van de lijn Almelo-Mariënberg naar Hardenberg. De kosten voor het doortrekken worden geraamd op € 15 miljoen. Van de gemeente Hardenberg wordt een financiële bijdrage verwacht.

Opwaarderen kanaal Het kanaal Almelo-De Haandrik wordt geschikt gemaakt voor schepen tot 700 ton, de baggerwerkzaamheden zijn deels reeds uitgevoerd, de werkzaamheden worden in 2013 afgerond. De provincie Overijssel heeft het kanaal een halve meter laten verdiepen , de brug in Bergentheim en de brug nabij de Hoogenweg zijn vervangen, de brug in Marienberg ter hoogte van de Kloosterdijk en de brug in Hardenberg ter hoogte van de Emtebroekerdijk zijn in aanbouw, als laatste volgt de brug in Beerzerveld (2013) . Bij alle bruggen zijn de wachtplaatsen aangepast of aangelegd.

29

In de begroting 2013 is € 400.000 opgenomen voor de overdracht van de brug Bergentheim aan de provincie. Zodat alle bruggen in eigendom en beheer zijn bij de provincie. Dit zorgt voor een effectieve en uniforme beheer- en bedieningssituatie. Recreatie en Toerisme In juli 2012 is de Visienota Recreatie en Toerisme van de Gemeente Hardenberg: Verblijven, Verbinden en Vermaken in het Vechtdal’ vastgesteld door de gemeenteraad. Deze visie is in samenspraak met de sector tot stand gekomen. In navolging daarvan zijn personen uit verschillende geledingen benaderd om een stichting te vormen om de financiële middelen die beschikbaar gesteld zijn door de gemeenteraad met in achtneming van de toeristische visie op een verantwoorde manier in te zetten. In september 2012 heeft het persmoment van de camperplekken bij Park Kruserbrink plaatsgevonden tijdens de camperbeurs in de Evenementenhal in Hardenberg. Het gaat hier om 4 plekken. Deze voorziening zorgt voor seizoensverbreding en trekt de bovenkant van de markt aan. De VVV locatie in Hardenberg is sinds 1 januari 2013 gesloten. In 2012 is gewerkt aan het onderbrengen van de VVV functie op een andere manier. Hierover is nog geen consensus bereikt, maar de verwachting is dat dit op korte termijn gaat gebeuren. Randvoorwaarden voor de invulling van het vervolg zijn het vervullen van het gastheerschap (voormalige VVV functie), een locatie waar SHP een plek kan krijgen en er moet ruimte zijn voor opleidingsplekken/stageplekken. De bevaarbaarheid van de Vecht heeft in 2012 veel aandacht gekregen. Bij de sluis bij de Haandrik en de stuw bij de Koppel wordt gewerkt aan het verbeteren van de doorstroom. Helaas hebben beide projecten vertraging opgelopen, maar de verwachting is dat in 2013 zowel de sluis als de stuw passeerbaar is.

Kostenoverzicht programma Economie Programma

Baten Lasten Saldo

Economie Begroting voor wijziging

-727 2.088 1.361


-1.142 3.515 2.373

Realisatie begrotingsjaar 2012 -951 2.913 1.962

30

2.6 Groene ruimte De functie van het buitengebied verandert. Deze verandering heeft te maken met de teruglopende rol van de landbouw, maar ook met andere behoeftes van mensen. Inwoners, bezoekers en toeristen zijn graag in de groene ruimte. De landbouw zal een belangrijke functie blijven behouden in het buitengebied, maar zal niet meer de enige en primaire functie zijn. De gemeente wil de kwaliteit van de openbare groene ruimte behouden en verbeteren.



1. In onze natuurgebieden (voorbeelden zijn het Reestdal, het Colenbrandersbos en het Vechtdal) blijft de biodiversiteit behouden en wordt zo mogelijk verbeterd.

Jannes Janssen

2 Meer wandelaars en fietsers doorkruisen de groene ruimte.

Rene de Vent

3 Op de Vecht varen meer bootjes.

Rene de Vent

4 We wijzen vier gebieden aan als landbouwontwikkelingsgebied, namelijk Westerhuizingerveld, het gebied tussen N377 en N34, SlagharenOost/De Krim, Bergentheim-zuid. Deze gebieden zijn het meest geschikt voor landbouw. In de visienota buitengebied benoemen we de gewenste kwaliteiten in gebieden en vertalen dit naar het bestemmingsplan buitengebied. Bij ruimtelijke afwegingen en ontwikkelingen houden we rekening met het behoud van de stilte, het donker en de ruimte

Douwe Prinsse (ruimtelijke ordening); Jannes Janssen (agrarische zaken)

5 Het aantal functies (zoals bedrijven en woningen) in vrijkomende agrarische gebouwen neemt toe.

Douwe Prinsse

6. Kwaliteiten versterken we via samenwerking en het compensatiebeginsel

Jannes Janssen

7 Via een monitor biodiversiteit behouden we de maatschappelijke aandacht voor biodiversiteit.

Jannes Janssen

Wat hebben we gedaan? Ruimte voor de Vecht Samen met de provincie en andere partners is in het kader van ‘Ruimte voor de Vecht’ een integrale visie ontwikkeld op de toekomst van de Vecht, als beeldmerk voor onze omgeving. Vertrekpunt hierbij is de ontwikkeling van de Vecht tot een half natuurlijke laaglandrivier. De beleving van de Vecht vanaf het water is één van de onderwerpen die centraal staat.

31

De gemeente participeert in het project Ruimte voor de Vecht en stelt hierbinnen prioriteiten en de gewenste ontwikkelingsrichting. In 2013 wordt verder vorm gegeven aan de invulling van het Vechtpark Hardenberg. Eveneens zijn er ontwikkelingen om de samenwerking met Duitsland te verbeteren en de Vecht beter grensoverschrijdend te gaan benutten. De verwachting is dat dit in 2013 concrete vormen aan gaat nemen, te beginnen bij het herstel van de sluis in de Vecht nabij de Haandrik. Dit is een project van het Waterschap Velt en Vecht en is in 2013 gepland. Met het Vechtpark Hardenberg is er invulling gegeven aan het programma Ruimte voor de Vecht van de Provincie Overijssel. In 2012 is de herinrichting van het gebied rondom de Monding Oude Radewijkerbeek afgerond. De herinrichting van het gebied rondom de Monding Molengoot is in uitvoering en wordt in het voorjaar van 2013 afgerond. De afronding was gepland voor het einde van 2012, maar in verband met de nadere doorrekening van het ontwerp van de kanogoot is dit verplaatst naar het voorjaar van 2013. De aanleg van de kanogoot en wandel-en fietspaden worden in 2013 uitgevoerd. Binnen het projectgebied van het Vechtpark Hardenberg wordt de sluis bij de Koppel aangelegd in opdracht van de provincie Overijssel. Dit project zou in 2012 afgerond moeten worden. De afronding is uitgesteld naar het voorjaar van 2013 in verband met een faillissement en een doorstart van de aannemer.

EHS In 2012 heeft de provincie Overijssel na uitvoerig overleg met de partners in het veld een voorstel gedaan om de EHS te herijken. Dit betekent dat er om financiële reden minder natuur zal worden gerealiseerd in het Vechtdal en het Reestdal. De herijkte EHS zal worden verwerkt in de omgevingsvisie. De Robuuste verbindingszone via Bruchterveld naar Duitsland wordt definitief verwijderd uit de omgevingsvisie. In de omgeving Rheezermaten is extra EHS gepland. Om evenwicht tussen landbouw en natuur in dit gebied te bevorderen is hier het gebiedsproces Rheezermaten gestart in samenwerking met LTO en grondeigenaren.

Wandelen, fietsen, varen Om meer fietsers en wandelaars te kunnen laten genieten van de groene ruimte zijn goede, op elkaar aansluitende netwerken nodig. Dit wordt bereikt door hier continu grensoverschrijdend naar te kijken. Partners hierbij zijn de regio’s Vechtdal, maar ook Drenthe/Reestdal, Twente en Duitsland. Wandel- en fietspaden Vechtpark zijn in ontwikkeling. Grensoverschrijdend toerisme met Duitsland is een belangrijk item waar extra energie in wordt gestoken. In 2012 zijn enkele grensoverschrijdende fietsroutes gerealiseerd door Samtgemeinde Emlichheim, die ook de gemeente Hardenberg aandoen. Op deze manier zijn de fietsbewegwijzeringssystemen aan Duitse en Nederlandse zijde met elkaar verbonden. Het Vechtdalwandelpad (Zwolle – Gramsbergen) is doorgetrokken tot aan Laar en zal begin 2013 doorgetrokken worden tot aan Hoogstede. Om de Vecht (grensoverschrijdend) bevaarbaar te krijgen, moeten er diverse voorzieningen getroffen worden. De sluis bij de Haandrik wordt wederom bedienbaar (2013) en de stuwen worden passeerbaar gemaakt. De stuw bij de Koppel is in de zomer van 2013 gereed en passeerbaar.

32

Langs de Vecht zijn er op een aantal locaties aanlegsteigers gerealiseerd. (Beerze Bulten, Loozensche Linie, Laar, Emlichheim) Verdere uitbreiding vindt plaats in 2013. Bestemmingsplan buitengebied Het nieuwe bestemmingsplan Buitengebied bestaat uit twee deelplannen: 1. Het bestemmingsplan buitengebied Hardenberg, Reestdal en Bergentheim-Zuid; 2. Het bestemmingsplan Buitengebied Hardenberg. Eind 2012 is deelplan 1 als ontwerp-bestemmingsplan ter inzage gelegd. De vaststelling van dit bestemmingsplan is voorzien in het voorjaar van 2013. Op deelplan 2 is in 2012 inspraak verleend en ook is het wettelijk verplichte overleg met andere overheden gevoerd. Er zijn ruim 340 inspraakreacties ingekomen, die in de tweede helft van 2012 zijn behandeld. In januari 2013 is het ontwerp-bestemmingsplan ter inzage gelegd. Het bestemmingsplan is opgebouwd vanuit de omgevingskenmerken. De omgevingskwaliteit is vertaald in landschapsidentiteitskaarten en ontwikkelingsvisies. De karakteristiek van een gebied en de ruimtelijke kwaliteit van een initiatief bepalen samen de ontwikkelruimte. In de vier gebieden die in de visienota Buitengebied zijn aangewezen als agrarische ontwikkelingsgebieden biedt het bestemmingsplan Buitengebied extra veel ruimte voor de moderne agrarische bedrijfsvoering. Net zoals in voorgaande jaren hebben wij planologische medewerking verleend aan een aantal initiatieven voor de verbrede landbouw, wonen (rood voor rood), niet agrarische bedrijvigheid etc. De nieuwe bestemmingsplannen bieden straks op voorhand ruime mogelijkheden voor de verbrede landbouw en bedrijvigheid in vrijkomende agrarische bebouwing. In dat verband mag worden opgemerkt dat Hardenberg in 2012 is gekozen tot de meest toonaangevende gemeente in Nederland als het gaat om de multifunctionele landbouw. De mogelijkheden zijn niet onbeperkt, maar worden in overleg met oog voor de ruimtelijke kwaliteit gerealiseerd. Dit moet bijdragen aan de vitaliteit en de gewenste uitstraling van het buitengebied Bestemmingsplan buitengebied

Plattelandsontwikkeling Alle projecten uit het meerjarenprogramma plattelandsontwikkeling zijn inmiddels gestart en zullen naar verwachting uiterlijk eind 2013 gereed zijn. Het project Groene Diensten stimuleert de aanleg van nieuwe en het herstellen van bestaande en het langjarig en planmatig beheren van landschapselementen. In samenwerking met Plaatselijke Belangen en de Stichting Vitaal Platteland Hardenberg is op veel plaatsen voorlichting gegeven over het project. De eigenaren van de prioritaire landschapselementen zijn persoonlijk aangeschreven. De gebiedsmakelaar heeft veel gesprekken met potentiele deelnemers gevoerd. Dit heeft ertoe geleid dat in november het 100e contract is gesloten en dat er nog tientallen aanvragen in behandeling zijn. De doelstelling was om met eigenaren van landschapselementen contracten af te sluiten voor aanleg, herstel en beheer van in totaal € 3,5 miljoen. Deze taakstelling is ruimschoots gehaald. In totaal is (incl. overheadkosten) een bedrag van bijna € 5 miljoen besteed. De gemeente heeft circa 12,5 % in de kosten bijgedragen, externe partijen 12,5% en de provincie heeft 75% voor haar rekening genomen. Met behulp van een bijdrage van TenneT is in het Reestdal nog een aantal projecten afgerond welke een bijdrage leveren aan natuur en landschap, zoals het stimuleren van streekeigen erfbeplanting, het beheer van cultuurhistorisch waardevolle bouwwerken, het vervangen van een brug over de Reest .

33

Binnen het project Boeren Planten Bomen is in het seizoen 2011-2012 op diverse erven 5000 stuks inheems bosplantsoen geplant in de vorm van singels, 1500 meter aan streekeigen hagen geplant, 80 hoogstam fruitbomen (oude rassen), 110 inheemse bomen geplant. Daarnaast zijn er 5 beplantingsplannen uitgewerkt. Opvallend is dat deelnemers door het advies veel meer uit eigen initiatief investeren dan waar men tegemoetkoming op kan krijgen. Boeren Planten Bomen maakt mensen bewust van de streekeigen kenmerken op hun erf. De voortgang van het landschapsontwikkelingsplan heeft vertraging opgelopen als gevolg van het faillissement van het adviesbureau dat het plan opstelt. De werkzaamheden zijn inmiddels weer opgepakt en zullen in het eerste kwartaal 2013 worden afgerond. Door uitputting van het Leaderbudget stonden de activiteiten voor het Leaderprogramma op een laag pitje.

Biodiversiteit Via de door De Koppel beheerde Natuurdatabank Reest- en Vechtdal worden de gegevens over de ontwikkeling van de biodiversiteit in de gemeente digitaal geregistreerd. In verband met de beëindiging van de ondersteuning van de gebruikte KISAL-programmatuur zal de monitoring worden gekoppeld aan de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF). Op deze wijze beschikt de gemeente over adequate natuurgegevens, welke kunnen worden gebruikt ter onderbouwing van de kansen en risico’s van ruimtelijke ontwikkelingen op de natuur.

Duurzaam Hardenberg De duurzaamheidsambities van de gemeente Hardenberg zijn hoog maar tegelijk ook realistisch. Deze ambities zijn vastgelegd in het Meerjarenprogramma Duurzaam Hardenberg 2010- 2014. De energiedoelstelling voor de programmaperiode is minimaal 2,5 % energiebesparing en 2,5 % meer duurzame energie per jaar. Deze doelstellingen geven aan wat het gewenste tempo is en wat de richting is. Het uiteindelijke doel is een energieneutraal Hardenberg. In 2012 is volop uitvoering gegeven aan het Duurzaamheidsbeleid. Hierbij is sprake van meerdere projecten en activiteiten die zich in verschillende fases van uitvoering bevinden. In de onderstaande tekst is per thema aangegeven wat de belangrijkste ontwikkelingen en bereikte resultaten zijn. Eigen Organisatie Op het gebied van duurzaamheid wil de gemeente Hardenberg zelf het goede voorbeeld geven. Binnen de gemeentelijke organisatie speelt duurzaamheid dan ook een belangrijke rol. Dit komt naar voren in de bedrijfsvoering, inkopen en aanbesteden en gemeentelijke gebouwen en openbare verlichting. Het nieuwe gemeentehuis is hiervan het meest in het oog springende voorbeeld. Daarnaast heeft de afdeling Openbaar Gebied in 2012 een aantal aansprekende successen geboekt. Enkele voorbeelden: Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen (80.000 kWh = jaarlijkse verbruik van ruim 20 huishoudens) Toepassing warmtepompen buitenzwembaden Energetische optimalisatie installaties sportaccommodaties Toepassen LED openbare verlichting Experiment doven openbare verlichting buitengebied

34

Gebouwde Omgeving Een groot deel van de energiedoelstelling is te behalen binnen de bestaande bouw. Dit is dan ook een belangrijk speerpunt van het duurzaamheidsbeleid. Bestaande bouw; Bewust Duurzaam Thuis: In het afgelopen jaar zijn bijna 120 huiseigenaren voorzien van een startadvies energiebesparing en zijn ruim 150 duurzaamheidsleningen aangevraagd. Naast isolatiemaatregelen als gevel-, dak- en vloerisolatie is in 2012 in toenemende mate geïnvesteerd in zonnepanelen. Totaal is binnen de gemeente Hardenberg naar schatting 5 MWp aan vermogen geïnstalleerd. Dit komt overeen met het jaarlijkse verbruik van ruim 1.100 huishoudens. Overijsselse aanpak 2.0: Het gemeentelijke energieloket Bewust Duurzaam Thuis is per 1 juli 2012 gecontinueerd binnen de Overijssels aanpak 2.0. De gemeentelijke duurzaamheidslening is hiermee komen te vervallen. Particuliere woningeigenaren kunnen gebruik maken van de duurzaamheidspremie voor isolatiemaatregelen en de duurzaamheidslening voor de financiering van energiebesparende maatregelen en duurzame energie. Totaal zijn er in 2012 bijna 300 aanvragen voor de duurzaamheidspremie ingediend en 50 aanvragen voor de provinciale duurzaamheidslening. Met deze aantallen voert Hardenberg in Overijssel het peloton aan. Pak Aan!: In Dedemsvaart en Balkbrug is gestart met de ontwikkeling van een aanpak om op grote schaal energie te besparen bij woningen van particulieren. Deze energiebesparingscampagne wordt Pak Aan genoemd en is één van de 13 landelijke projecten die is gesubsidieerd door het Rijk. Nieuwbouw: HOE-woning: De energieneutrale voorbeeldwoning in de wijk Marslanden is opgeleverd en zal in 2013 worden gebruikt voor demonstratiedoeleinden en kennisoverdracht. Marsch Kruserbrink: Op initiatief van de gemeente Hardenberg zijn alle betrokken partijen bij elkaar gebracht om een gezamenlijk duurzaamheidsambitie vast te stellen. Dit heeft geresulteerd in een duurzaam ontwerp waarbij de provincie Overijssel financieel zal bijdragen in de vorm van een toegekende subsidie. Bedrijven: Energiescans: In samenwerking met industriekring de Koepel zijn bijna 1000 bedrijven benaderd voor een energiescan. Uiteindelijk hebben ca. 80 bedrijven een energiescan laten uitvoeren. In het najaar is met succes een ondernemersbijeenkomst georganiseerd in het duurzame kenniscentrum Hibertad over het thema energiebesparing. Energie in de milieuvergunning: Hardenberg heeft meegedraaid in een provinciaal pilotproject om het gemeentelijke proces van vergunningverlening, toezicht en handhaving te optimaliseren. De verbeterpunten die dit project heeft opgeleverd zijn daar waar mogelijk geïmplementeerd. Mobiliteit: De capaciteit van het Groen gas vulpunt bij tankstation Mastenbroek is in 2012 uitgebreid vanwege de toenemende vraag naar groen gas. Tijdens de landelijke groen gas dag heeft de gemeente Hardenberg 4 Groen Gas voertuigen in gebruik genomen. Er zijn totaal 6 laadpunten voor elektrische voertuigen gerealiseerd. Er is een elektrische auto in gebruik genomen die voor lokaal vervoer wordt gebruikt.

35

Duurzame Energie Het einddoel van het duurzaamheidsbeleid is een energieneutraal Hardenberg. Om dit te bereiken zal op grote schaal duurzame energie moeten worden toegepast. In 2012 zijn kansrijke initiatieven op het gebied van windenergie, zonne-energie en bio-energie geïnitieerd die bij realisatie een energieneutraal Hardenberg een stap dichterbij brengen. Monitoring resultaten Het team Grondzaken en Ontwikkeling van de afdeling Ruimtelijk Domein (RD) ondersteunt afdelingen waar nodig in de initiatief- en/of ontwerpfase en is verantwoordelijk voor het periodiek rapporteren over de voortgang. In de vorig jaar gepubliceerde voortgangsrapportage Duurzaam Hardenberg wordt per (deel)project weergegeven wat de stand van zaken is. Een deel van de projecten en activiteiten kunnen worden gemonitord. Vooral geldt dit voor de projecten waarin de gemeente een belangrijke rol speelt. Voor projecten van burgers en bedrijven die zonder lening, subsidie of vergunning worden gerealiseerd is niet bekend in welke mate deze bijdragen aan energiedoelstelling. Met de klimaatmonitor van AgentschapNL is het mogelijk om een beeld te krijgen van de effecten van het duurzaamheidsbeleid binnen de subsectoren: gebouwde omgeving, mobiliteit, industrie//energie en landbouw. De klimaatmonitor zal samen met eigen gegevens worden gebruikt om de resultaten van het duurzaamheidsbeleid van de gemeente Hardenberg beter inzichtelijk te maken.

Kostenoverzicht programma Groene Ruimte Programma

Baten Lasten Saldo

De groene ruimte Begroting voor Begroting na wijziging wijziging

-359 3.509 3.149

-3.770 8.226 4.456


36

2.7 Externe oriëntatie In de vorige programmalijnen staat steeds welke rol de gemeente heeft om doelstellingen te bereiken. Wat overal terugkomt is dat de gemeente een beperkte rol heeft. De markt, inwoners en instellingen zijn de belangrijkste partijen in de maatschappelijke ontwikkelingen. Wat willen we? Ambities


1 De gemeente Hardenberg stijgt fors op de lijst van beste digitale dienstverlenende gemeenten van Nederland. Klantgerichtheid en mensgerichtheid zijn hierbij de belangrijke waarden.

Douwe Prinsse

2 Inwoners en ondernemers zijn trots op gemeente en stad Hardenberg en zijn daarmee de beste ambassadeurs. Dat wat de gemeente Hardenberg te bieden heeft en wat er gebeurt heeft binnen 5-7 jaar een grotere bekendheid onder (potentiële) bezoekers, bewoners, bedrijven en strategische partners. De naam Hardenberg heeft een spontane bekendheid en roept positieve associaties op, waardoor mensen in concreet gedrag vaker voor de gemeente Hardenberg kiezen.

Peter Snijders

3 Participatietrajecten op gebied van beleidsvoorbereiding, -bepaling, -uitvoering en -evaluatie leiden tot een betere inhoud, een groter draagvlak en tot een groter vertrouwen. Inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven zijn tevreden over hoe ze betrokken worden bij trajecten. De gemeente laat beter zien wat ze voor inwoners, bedrijven en andere doelgroepen doet.

Peter Snijders

Wat hebben we gedaan? In 2012 is inspraak verleend op het bestemmingsplan Buitengebied. Aan dit bestemmingsplan is een lang traject van voorbereiding vooraf gegaan. Samen met plaatselijke belangen en andere belangenorganisaties (zoals LTO en de groene groepen) zijn Landschap Identiteit Kaarten (LIK) en Ontwikkelingsvisies opgesteld. Deze zijn gebruikt als basis voor het bestemmingsplan. De Plaatselijke Belangen hebben een grote betrokkenheid getoond bij het bestemmingsplan Buitengebied en hebben ook hun tevredenheid uitgesproken over de manier waarop zij zijn ingeschakeld. Wij zijn ervan overtuigd dat door deze samenwerking het draagvlak voor het nieuwe bestemmingsplan Buitengebied en het vertrouwen over en weer is toegenomen. Dat is ook gebleken bij de zes inloopbijeenkomsten die in 2012 over het bestemmingsplan Buitengebied zijn gehouden. Naar schatting hebben zo’n 750 personen deze bijeenkomsten bezocht, waaronder ook diverse vertegenwoordigers van de Plaatselijke Belangen. Voor het overgrote deel kon men zich vinden in de manier waarop in het bestemmingsplan rekening wordt gehouden met de landschappelijke diversiteit in onze gemeente en de ruimte die wordt geboden voor nieuwe ontwikkelingen.

37

De ingekomen inspraakreacties hebben voor het grootste deel betrekking op ondergeschikte aanpassingen aan het plan, zoals bijvoorbeeld kleine aanpassingen aan agrarische bouwvlakken. De uitgangspunten van het bestemmingsplan worden breed gedragen.

Kostenoverzicht programma Externe Oriëntatie Programma

Baten Lasten Saldo

Externe oriëntatie Begroting voor Begroting na wijziging wijziging

-72.039 10.931 -61.108

-74.136 14.449 -59.687

Realisatie begrotingsjaar 2012 -77.941 13.438 -64.503

38

39

3. Verplichte paragrafen Artikel 26 BBV schrijft voor dat in het jaarverslag dezelfde paragrafen opgenomen moeten worden als die in de begroting opgenomen zijn. De verplichte paragrafen zijn: lokale heffingen; weerstandsvermogen; onderhoud kapitaalgoederen; financiering; bedrijfsvoering; verbonden partijen; grondbeleid.

40

Lokale heffingen Belastingopbrengsten Hierna hebben wij een vergelijking opgenomen van de belangrijkste belastingen en van de daarop gebaseerde opbrengsten. Voor het tarief 2012 is een inflatoire verhoging doorgevoerd van 2,25 %. Bovendien is rekening gehouden met het uitgangspunt van 100% kostendekking bij de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Belastingopbrengsten Algemeen: Onroerende zaak belastingen: gebruiker eigenaar Hondenbelasting Toeristenbelasting Forensenbelasting Specifiek: Afvalstoffenheffing Rioolheffing

Rekening 2012

Belastingtarieven Ozb-tarief eigenaar woning Ozb-tarief eigenaar niet-woning Ozb-tarief gebruiker niet-woning Vastrecht afvalstoffenheffing Lediging 240 liter RST container Lediging 240 liter GFT container Lediging 140 liter RST container Lediging 140 liter GFT container Rioolheffing woning

2012

Begroting 2012

Rekening 2011

1.950.000 7.045.014 292.295 448.451 298.002

1.906.000 6.952.000 297.500 420.220 311.500

1.835.000 6.640.000 230.000 411.000 291.000

4.461524 5.358.880

4.553.473 5.382.000

4.856.000 5.334.000

2011 0,0862% 0,2280% 0,1835% 89,00 9,21 5,61 5,63 3,53 218,00

2010 0,0809 % 0,2241 % 0,1804 % 96,00 9,21 5,61 5,63 3,53 218,00

0,0787% 0,2181% 0,1756% 96,00 9,21 5,61 5,63 3,53 218,00

Variabel afvalstoffenheffing Als gevolg van gescheiden inzameling van kunststof zijn de tarieven voor de containerledigingen met ingang van 2010 voor RST en GFT containers van hetzelfde volume niet meer gelijk aan elkaar. De tarieven van ledigingen RST zijn hoger dan de tarieven van ledigingen GFT. Rioolheffing Gezien de huidige stand van de reserve riolering blijft de rioolheffing op hetzelfde niveau als in 2012.

41

Vergelijkend overzicht van woonlasten 2012 Naast een vergelijking van de opbrengsten hebben wij wederom een vergelijking opgenomen van de woonlasten 2012 met enkele buurgemeenten. Voor de OZB is uitgegaan van een woningwaarde van € 180.000 en voor de afvalstoffenheffing en riolering van een meerpersoonshuishouden. Gemeente

OZB

Dalfsen

€ 158

Raalte

€ 175

Ommen

Afvalstoffenheffing € 241

Rioolheffing

Totaal

€ 125

€ 524

€ 182

€ 191

€ 548

€ 144

€ 236

€ 181

€ 561

Kampen

€ 178

€ 236

€ 168

€ 582

De Wolden

€ 164

€ 211

€ 220

€ 595

Hardenberg

€ 155

€ 240

€ 218

€ 613

Staphorst

€ 134

€ 266

€ 229

€ 629

Zwartewaterland

€ 175

€ 251

€ 215

€ 641

Hoogeveen

€ 220

€ 278

€ 147

€ 645

Twenterand

€ 190

€ 248

€ 215

€ 653

Steenwijkerland

€ 168

€ 245

€ 260

€ 673

Coevorden

€ 252

€ 295

€ 172

€ 719

(Bron: Informatie van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden, april 2012) Kostendekking De afvalstoffenheffing en de rioolheffing zijn 100% kostendekkend. Kwijtschelding De gehanteerde kwijtscheldingsnorm is in de gemeente Hardenberg 100%.

42

Weerstandsvermogen

Het begrip weerstandsvermogen betreft een kwalitatieve of kwantitatieve uitspraak over de verhouding tussen financiële omvang van de risico’s die de gemeente loopt en de financiële middelen die beschikbaar zijn om deze risico’s op te vangen. De paragraaf weerstandsvermogen bevat: een inventarisatie van de weerstandscapaciteit; een inventarisatie van de risico’s; het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico’s. Inventarisatie van de weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit wordt gelijk gesteld aan de algemene reserve. De totale eigen vermogenspositie bedraagt ultimo 2012: Ultimo 2011 Ultimo 2012 Algemene reserve 13.765 6.416 Resultaat na bestemming 4.938 0 (Egalisatie)bestemmingsreserves Overige bestemmingsreserves

5.116 62.269

32.476 32.585

Totaal eigen vermogen

86.088

71.477

Omvang van de algemene reserve(s) In 2011 heeft een risicoscan plaatsgevonden en is berekend wat de omvang van het weerstandsvermogen moet zijn. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek is - gelijktijdig met de vaststelling van de 2e bestuursrapportage 2011 - besloten de benodigde omvang van de algemene reserve op € 13,7 mln. te bepalen. Hiervan heeft € 9 mln. betrekking op de grondexploitatie. Dit bedrag is inclusief € 1,07 mln. voor risico’s die samenhangen met de zogenaamde boeggolf Marslanden II. Op aandringen van de accountant is dit bedrag – bij de jaarrekening 2011 - overgeheveld naar een afzonderlijke voorziening boeggolf Marslanden II. Deze overheveling brengt met zich dat de beginstand 2012 van de algemene reserves € 12,7 miljoen was en daarmee voldeed aan de norm. In 2012 hebben (daarnaast) de volgende mutaties in de stand van de algemene reserves plaatsgevonden: - de resultaatbestemming 2011: toevoeging aan de algemene reserves van € 496.000 - de onttrekking aan de ARG van € 75.000 voor de bodemsanering De Wisseling - de onttrekking aan de ARG van € 6.700.000 als onderdeel van de dekking uitwerking Crisisupdate Grondbedrijf 2012 (zie hierna) van € 6,7 miljoen. In deze stand is het rekeningresultaat 2012 en het voorstel resultaatbestemming 2012 nog niet verwerkt (zie hierna). Het normbedrag voor de algemene reserves kan naar aanleiding van de maatregelen uitwerking crisisupdate worden verlaagd naar € 9,6 miljoen. Dit is € 4,6 miljoen voor de algemene risico’s en € 5 miljoen specifiek voor de risico’s grondexploitatie.

43

Werkelijke omvang algemene reserves versus de gewenste omvang. Hiervoor hebben wij aangegeven dat de gewenste omvang van de algemene reserves kan worden bijgesteld naar € 9,6 miljoen. De stand per ultimo 2012 is € 6.416.000. Dit is de stand voor verwerking van het rekeningresultaat 2012 en het voorstel resultaatbestemming 2012. Het rekeningresultaat 2012 bedraagt € 3.107.000 positief. Uit het voorstel resultaatbestemming vloeit een onttrekking aan de algemene reserves voort van € 2.678.000 Per saldo nemen hierdoor de algemene reserves toe met € 429.000. Na verwerking van het rekeningresultaat 2012 en de resultaatbestemming 2012 bedragen de algemene reserves € 6.845.000. Dit betekent dat de omvang van de algemene reserve nog niet op het gewenste niveau is. Daarbij merken wij op dat in 2013 nog € 0,8 miljoen zal worden toegevoegd aan de algemene reserve als gevolg van de overheveling van dit bedrag uit de reserve centrumvoorziening Dedemsvaart naar de reserve centrumplan Dedemsvaart (1e bestuursrapportage 2013). Verder merken wij op dat bij de behandeling van het voorstel uitwerking crisisupdate grondexploitatie is afgesproken dat meevallers primair zullen worden gebruikt om de algemene reserves weer op peil te brengen.

Omvang bestemmingsreserves In 2012 zijn bepaalde bestemmingsreserves overgeheveld naar de egalisatie bestemmingsreserves. Concreet is € 25 miljoen overgeheveld van de reserve huisvesting en € 2,545 miljoen van de reserve investeringsprogramma naar de reserve dekking kapitaallasten (gemeentehuis en nieuwbouw zwembad).

Inventarisatie van de risico’s Grondexploitaties Voor de grondexploitatie is eerder een norm bepaald van € 8 miljoen. Deze is als onderdeel van de uitwerking Crisisupdate bijgesteld naar € 5,0 miljoen (zie hierna). Met het vaststellen van de Crisisupdate Grondbedrijf 2012 is de eerste aanzet gegeven voor een generieke bijstelling van de programmering voor de uitgifte van gronden voor zowel bedrijventerreinen als woningen, gecombineerd met de noodzaak tot het afwaarderen van gronden die niet binnen 10 jaar in ontwikkeling zullen worden gebracht (eisen BBV). De doelstelling is steeds geweest om het Grondbedrijf in een relatief rustig vaarwater terecht te laten komen, om vanuit die positie te werken aan een verdere financiële verbetering van het Grondbedrijf. In de nadere uitwerking van de Crisisupdate is de generieke programmering naar het individuele project vertaald. Deze vertaling leidt tot een tekort van € 21,6 mln., waarvan € 17,6 mln. bestaat uit het afwaarderen van gronden en € 4,0 mln. bestaat uit resultaatsverslechtering van diverse grondexploitaties. De gevoeligheidsanalyse laat zien dat een scenario met 25% of 50% minder afzet van programma’s in de komende 4 jaar logischerwijs financiële effecten heeft, maar dat deze qua

44

omvang overzichtelijk en beheersbaar zijn. Een deel van de effecten heeft zelfs niet eens directe financiële gevolgen, omdat positieve exploitatieresultaten alleen minder positief worden. De dekkingsmiddelen voor dit tekort bestaan, als gevolg van het activeren van bepaalde investeringen in de openbare ruimte, uit de vrijval van voorzieningen, tussentijdse winstnemingen, vrijval van reserves in de Centrumplannen Dedemsvaart en Hardenberg en bespaarde rente op voorzieningen in 2012. Daarnaast wordt de Algemene Reserve Grondbedrijf (ARG) ingezet. Naast de herprogrammering en de afwaardering van de gronden draagt ook de keuze voor een stelselwijziging bij aan het meer robuust maken van het grondbedrijf. Voor het Grondbedrijf geldt dat de risico’s afnemen en de ARG van € 8,0 mln. naar € 5,0 mln. wordt bijgesteld. Immers risico’s zijn aangepakt door gronden die niet op korte termijn tot ontwikkeling komen af te waarderen naar € 4 per m². Daarnaast wordt het geïnvesteerde vermogen fors teruggedrongen door de afwaardering van gronden en het activeren van investeringen. Het geïnvesteerde vermogen loopt terug van ruim € 90,0 mln. naar ca. € 55,0 mln. Het activeren van investeringen ontlast de grondexploitaties, waardoor meer financiële armslag binnen de grondexploitaties ontstaat. Dit laatste draagt sterk bij aan de doelstelling om het grondbedrijf in rustig financieel vaarwater te krijgen en van een bepaalde robuustheid te voorzien. De keuze voor een stelselwijziging draagt bij aan een beter inzicht in (het moment van) de vervangingsinvesteringen en leidt tot een meer integrale afweging om de investeringsbeslissing te nemen door de relatie met de gemeentelijke begroting (structurele dekkingslast en weerstandsvermogen). Vooral het laatste is ook passend bij een tijdsgewricht waarin de vrije inzet van financiële middelen zeer beperkt is geworden. Daar komt bij dat de activiteiten zich de komende jaren meer op de sociale agenda dan op de fysieke agenda zullen manifesteren. Meer directe sturing op de exploitatiebegroting past bij deze ontwikkeling, temeer daar in de uitvoering van die sociale agenda veelal sprake is van een open eind financiering. Op deze wijze kan waar nodig, in een vroegtijdig stadium worden bijgestuurd om de begroting in meerjarenperspectief financieel sluitend en in evenwicht te houden. Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) De Wmo heeft een open einde karakter. De vooralsnog benodigde weerstandscapaciteit is € 1,0 mln. aan te houden in de algemene reserve. In 2011 en 2012 zijn diverse beleidsmaatregelen genomen om binnen de begroting te blijven. Zo zijn voorzieningen algemeen gebruikelijk verklaard, hebben cliënten nog recht op 1500 km. met het Collectief Vraagafhankelijk Vervoer en is de Eigen Bijdrage en het Eigen Aandeel ingevoerd. Deze beleidsmaatregelen hebben in financieel opzicht geleid tot een overschot. Meer cliënten, die voorheen een beroep deden op de gemeente, schaffen nu zelf een voorziening aan. Dit is vooral het gevolg van het invoeren van de eigen bijdrage, waardoor meer draagkrachtige cliënten de voorziening via de eigen bijdrage toch geheel zouden moeten betalen. Wet werk en bijstand (Wwb) De Wwb heeft eveneens een open einde karakter. De benodigde weerstandscapaciteit is € 0,7 mln. aan te houden in de algemene reserve. De economische crisis heeft behoorlijk effect gehad op de werkgelegenheid in 2012. Daardoor is het helaas niet gelukt om het aantal uitkeringen in 2012 op het beginniveau van 2012 te houden. Waar de 1e helft 2012 nog een daling te zien gaf, was in de 2e helft van 2012 een stijging zichtbaar.

45

Uiteindelijk is de stijging beperkt tot een kleine 5%. Door aanpassing van het Rijksbudget zal het financiële resultaat budgettair neutraal verlopen en is over 2012 geen aanvullende IAU-aanvraag nodig. Dit in tegenstelling tot 2010 en 2011.

Leerlingenvervoer Ook het leerlingenvervoer heeft een open einde karakter. De benodigde weerstandscapaciteit is € 0,6 mln. aan te houden in de algemene reserve. De maatregelen die in 2011/2012 zijn getroffen om de kosten van het leerlingenvervoer binnen het budget te krijgen/houden, hebben in 2012 een goed effect gehad. Wet sociale werkvoorziening (Wsw) De Wsw heeft een open einde karakter. De benodigde weerstandscapaciteit is € 1,7 mln. aan te houden in de algemene reserve. In het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ van het kabinet Rutte-Asscher is de Participatiewet geïntroduceerd. Deze wet, die in feite het wetsvoorstel Wet werken naar vermogen opvolgt, wordt naar verwachting per 1 januari 2014 ingevoerd. De effecten van de Participatiewet zijn nog niet duidelijk. Naar verwachting volgt in het voorjaar van 2013 het wetsvoorstel. Wel is nu al helder dat in de Participatiewet de Wwb, Wsw en een deel van de Wajong samen worden gevoegd. Verder zal het instrument loondispensatie beschikbaar komen voor de gehele doelgroep van de Participatiewet. In het regeerakkoord is verder opgenomen dat de instroom in de Wsw per 1 januari 2014 stop wordt gezet. Gemeenten krijgen binnen de kaders van de Participatiewet de ruimte een voorziening voor beschut werk te organiseren. Ook hiervoor geldt, de exacte uitwerking en effecten zijn nu nog niet duidelijk. Duidelijk is dat de komende jaren de budgetten voor de WSW, weliswaar met een andere fasering dan in de begroting 2012 aangegeven, ingrijpend verlaagd zullen worden. De exacte gevolgen zijn op dit moment niet aan te geven. Met betrekking tot de uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening (WSW) is in 2012 gestuurd op het terugdringen van de uitvoeringskosten bij Larcom. Echter de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt vereenvoudigen de situatie niet. Ook werd het aan het einde van het jaar moeilijk om voldoende opdrachten te krijgen en uit te voeren.Wel is in het najaar gesproken met Larcom over mogelijke samenwerking bij het benaderen van werkgevers.

Overige risico’s De benodigde weerstandscapaciteit aan te houden in de algemene reserve voor overige risico’s bedraagt € 0,7 mln. De overige risico’s betreffen onder andere, renterisico’s en fluctuerende opbrengsten uit bouwleges en het ondernemersrisico voor Theater de Voorveghter. Ook juridische risico’s zoals schadeclaims, milieuverontreiniging, oninbaarheid vorderingen en leningen en risico’s uit hoofde van garantiestellingen, rekenen wij ook tot de overige risico’s. Wij verwachten geen bijzondere risico’s uit hoofde van garantiestellingen aan verbonden partijen of uit juridische procedures. Voor deze risico’s wordt dan ook geen weerstandscapaciteit aangehouden.

46

Aan het eind van deze paragraaf noemen wij nog een aantal specifieke risico’s, waarvoor geen specifieke buffer voor wordt aangehouden. Dit laatste hangt samen met het feit dat wij van mening zijn dat het zaken betreft die binnen de reguliere exploitatie moeten worden opgevangen. In deze zin, maken deze “risico’s” deel uit van de onderbouwing van de nieuwe bezuinigingsopdracht van € 10 miljoen, waarover wij u bij de 1e bestuursrapportage 2013 nader informeren. BTW De bestuursdienst treedt op als ondernemer. De BTW die over de dienstverlening door de bestuursdienst is verschuldigd, kan op de gebruikelijke wijze worden gedeclareerd bij de belastingdienst en bij het BTW-compensatiefonds. Daarmee is de BTW over de dienstverlening door de bestuursdienst geen kostprijsverhogende factor. De mogelijkheid om op deze wijze met de BTW om te kunnen gaan, is gebaseerd op de bijzondere afspraken die wij hierover met de belastingdienst hebben kunnen maken.De belastingdienst heeft daarbij opgemerkt dat deze afspraken van kracht blijven in afwachting van landelijk beleid. Eind januari 2013 heeft het ministerie van financiën als standpunt ingenomen dat: “Het bestuursdienstmodel is een samenwerkingsvorm waarbij de samenwerkende gemeenten elk hun ambtenarenapparaat (nagenoeg) geheel inbrengen in een (aparte, dus van de gemeenten losstaande) gemeenschappelijke regeling (GR). Deze GR gaat vervolgens in opdracht van de samenwerkende gemeenten alle gemeentelijke werkzaamheden verrichten voor de betrokken gemeenten. De GR brengt hiervoor een vergoeding in rekening aan deze gemeenten naar rato van ieders aandeel. In deze situatie wordt het standpunt ingenomen dat het SWV één van btw vrijgestelde dienst verricht aan de afnemende gemeenten die niet kan worden gesplitst (ook niet voor de toepassing van de uitzonderingen van art. 11-1-u) in zelfstandige onderdelen. Vanzelfsprekend moet overigens voldaan zijn aan de eisen als genoemd in art. 11-1-u.” Dit zou met zich brengen, dat over de vergoeding die de gemeenschappelijke regeling in rekening brengt aan de deelnemende gemeenten geen Btw in rekening hoeft te worden gebracht, mits voldaan wordt aan de voorwaarden van artikel 11, lid 1, letter u, Wet OB. Wij hebben bij het ministerie om een verduidelijking van dit standpunt gevraagd. Hier hebben wij nog geen reactie op gehad. Overigens is het wel zo, dat tot het moment dat de bijzondere afspraak die de gemeente(n) met de belastingdienst geldt tot dat anders besloten wordt2.

Decentralisaties en bezuinigingen. Er staat een aantal grote decentralisaties op stapel. De participatiewet (zie hiervoor) en de decentralisatie van de jeudzorg zijn aanstaande en de decentralisatie van de AWBZ volgt. Deze decentralisaties gaan gepaard met forse bezuinigingen door het rijk. In financiële zin gaan wij er van uit dat de invoering van de Participatiewet nadelige consequenties heeft voor de gemeentefinanciën (zie hiervoor). Voor de decentralisatie Jeugdzorg en AWBZ hanteren wij het uitgangspunt dat het budget dat overkomt van het rijk taakstellend is. Of dit ook als zodanig uitvoerbaar is zal de toekomst moeten uitwijzen. Nb. Na het tot stand komen van dit verslag is bekend geworden dat de fiscus voornemens is om de bestaande regeling per einde van het verslagjaar 2013 te beeindigen. 2

47

Uitgaven t.l.v. reserves Aan het begin van deze risicoparagraaf wordt de “risicoscan” van 2010 aangehaald. In deze scan worden ook risico’s benoemd die voortvloeien uit het feit dat in de exploitatie structurele uitgaven zijn opgenomen, die uit reserves worden gedekt. Met name gaat het dan om betaald parkeren en onderhoud onderwijsgebouwen. Beide onderwerpen maken deel uit van de financiële foto, waarop de nieuwe bezuinigingsronde is gebaseerd en worden in deze risicoparagraaf niet toegelicht.

48

Grondbeleid Het grondbedrijf Hardenberg staat onder druk. Veel geïnvesteerd vermogen, veel voorraad aan diverse soorten kavels, (te) weinig gerealiseerde opbrengsten in de laatste jaren, naar verwachting een geringe omzet in de komende twee tot drie jaar en oplopende financieringslasten leiden tot een financieel minder rooskleurig beeld dan 3 tot 4 jaar geleden. In het najaar 2012 is naar aanleiding van de analyse in de Visienota Grondbedrijf Hardenberg, “verdiepen en verlengen” besloten tot bijstelling van de programmering woningbouw en bedrijventerrein uitgifte. Deze bijstelling van de programmering, gecombineerd met de noodzaak tot het afwaarderen van gronden die niet binnen 10 jaar in ontwikkeling zullen worden gebracht, heeft tot gevolg dat er voor ca € 21,5 mln. benodigd is als aanvullende voorzieningen t.b.v. het grondbedrijf, waarvan in totaal € 17,1 mln. voor de afwaardering van gronden (onder andere door eisen vanuit het BBV), en € 4,4 mln. vanwege tegenvallende exploitatieresultaten. Voor wat betreft de aanpak van de problematiek is gekozen voor het activeren van investeringen in de openbare ruimte met terugwerkende kracht tot en met 2002. Dit op basis van een stelselwijziging voor grondexploitaties. Dit betekent dat een deel van de investeringen in de openbare ruimte die worden gedekt binnen de grondexploitaties niet meer in het jaar van realisatie direct worden gefinancierd, maar juist worden geactiveerd en afgeschreven over een bepaalde periode. Een dergelijke systematiek is gelijk aan de werkwijze die nu al binnen de gemeente gewoon is voor onder meer de aanleg en vervanging van riolering en hoofdstructuur. Naast de herprogrammering en de afwaardering van gronden draagt ook de keuze voor een stelselwijziging bij aan het meer robuust maken van het grondbedrijf. Voor het grondbedrijf geldt dat de risico’s afnemen en de ARG van € 8,0 miljoen naar € 5 miljoen wordt bijgesteld. Immers risico’s zijn aang3epakt door gronden dien niet op korte termijn tot ontwikkeling komen af te waarderen naar € 4 per m2. Daarnaast wordt het geïnvesteerde vermogen fors teruggedrongen door de afwaardering van gronden en het activeren van investeringen. Het geïnvesteerde vermogen loopt terug van ruim € 90,0 miljoen naar ca. € 55,0 miljoen. Het activeren van investeringen ontlast de grondexploitaties, waardoor meer financiële armslag binnen de grondexploitaties ontstaat. Dit laatste draagt sterk bij aan de doelstelling om het grondbedrijf in rustig financieel vaarwater te krijgen en van een bepaalde robuustheid te voorzien. Gevolgen stelselwijziging Door de stelselwijziging wordt binnen de algemene dienst € 21 miljoen geactiveerd. Op zich gebeurt er dan nog niets, alleen de bordjes worden verhangen van “voorraden” naar “vaste activa”. Het effect van deze maatregelen is tweeledig: voorzieningen vallen vrij en er is sprake van tussentijdse winstneming (extra) kapitaallasten door activering. Ad 1 Door de stelselwijziging wordt het tekort binnen de grondexploitatie € 19,9 miljoen. Dit bedrag bestaat uit € 17,6 miljoen afwaardering en € 2,3 miljoen resultaatverslechtering. Genoemd tekort van € 19,9 miljoen wordt grotendeels gedekt uit vrijval reserves en voorzieningen (inclusief rente) en tussentijdse winstnemingen. Ad 2 Doordat de bordjes zijn verhangen van “voorraden” naar “vaste activa” ontstaan er voor € 1,7 miljoen aan kapitaallasten. Die moeten structureel worden gedekt. Een voorstel tot dekking van deze kapitaallasten is in de raad van 26 maart 2013 door de raad vastgesteld.

49

Overigens merken wij bij deze stelselwijziging op dat recentelijk landelijk een discussie hierover is opgestart tussen o.a. het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties, de commissie BBV en de provinciaal toezichthouders.

50

Onderhoud kapitaalgoederen Wegen: In de gemeente Hardenberg ligt een gemeentelijk wegennet van zo’n 900 km lang. De gemeente Hardenberg is wegbeheerder van deze wegen en is daarom verplicht deze wegen duurzaam in redelijke staat te onderhouden. Het onderhoudsbudget van anderhalf miljoen euro is leidend voor het opstellen van het onderhoudsprogramma. Een van de doelstellingen uit het meerjarenprogramma van de gemeente is het bevorderen van een veilige en leefbare woonomgeving, met als ambitie een fysieke leefomgeving die schoon, heel en veilig is. In dat kader streeft het college naar een goede balans tussen de vraag naar onderhoud aan gemeentelijke wegen en de beschikbare (financiële) middelen. De basis voor het onderhoudsprogramma zijn de door het college vastgestelde uitgangspunten voor het wegenonderhoud. Het beheer en onderhoud van wegen begint met het bewust ontwerpen van de infrastructuur en de keuze voor duurzame materialen van hoge kwaliteit. Als het gaat om het onderhoud aan wegen, geldt zoveel mogelijk een integrale aanpak. Dit betekent dat onderhoud zoveel mogelijk gecombineerd wordt met andere werkzaamheden, bijvoorbeeld riolering. De gemeente Hardenberg beschikt over een gecertificeerd geautomatiseerd wegbeheersysteem. Dit systeem geeft de basissignalen af voor de te nemen onderhoudsmaatregelen. Het systeem wordt gevoed met kwaliteitsbeoordelingen van de wegverharding uit het “veld”. Daarnaast zijn alle wegen in Hardenberg gecategoriseerd om een juiste prioritering voor het onderhoud te stellen. Ook meldingen over het wegennet en maatschappelijke en politieke ontwikkelingen spelen een rol bij de keuzebepaling en prioritering bij het opstellen van het onderhoudsprogramma. Afgelopen jaar is aan een aantal wegen onderhoud uitgevoerd, hierbij is bij plattelandswegen gekeken naar de noodzaak tot het leggen van bermverstevigende grasbetonstenen. Daarnaast zijn in de vooraf vastgestelde kernen en wijken de straten voorzien van nieuwe verharding in het kader van opwaarderen woonomgeving. Openbare verlichting: De openbare verlichting (ov) vervult een belangrijke functie op het gebied van sociale- en verkeersveiligheid. De burger dient zich in de openbare ruimte, ook na het invallen van de duisternis veilig te voelen. Daarnaast spelen ook sfeer-, milieu- en in toenemende mate energieaspecten een belangrijke rol. De gemeente Hardenberg stelt zich tot doel de openbare verlichting functioneel, duurzaam en tegen maatschappelijk verantwoorde kosten aan te leggen, te beheren en te onderhouden. Dit willen we bereiken door een driesporenbeleid te volgen, kwalitatief toereikend onderhoud, nieuwe installaties dienen energiezuinig te zijn en als laatste innovatief vervangen en soms verwijderen van openbare verlichting. In 2011 is het beleidsplan openbare verlichting “LED op het licht op straat” vastgesteld en heeft de raad ingestemd met het geformuleerde nieuwe beleid voor aanleg en beheer van openbare verlichting. Voor de uitvoering van dit beleid heeft de raad middelen beschikbaar gesteld om de energieslurpers te vervangen en om een uitvoeringplan op te stellen. Dit uitvoeringsplan is in concept gereed en wacht op de uitkomsten van de verschillenden pilots die in 2012 zijn gehouden en in 2013 worden afgerond. Het vervangingsplan zal in 2013 aan de raad ter vaststelling worden aangeboden.

51

Riolering: In 2009 heeft de raad van de gemeente Hardenberg het verbrede gemeentelijke rioleringsplan (vGRP) vastgesteld voor de periode 2009-2013. De gemeentelijke riolering is een van de belangrijkste voorzieningen voor de bescherming van de volksgezondheid en het milieu. Ook heeft riolering een belangrijke functie als het gaat om tegengaan van wateroverlast in de openbare ruimte. Om te voldoen aan de wettelijke zorgplicht voor het doelmatig inzamelen en transporteren van afvalwater, moet de gemeente beschikken over een actueel GRP. Dit is een strategisch document waarin de beleidsvoornemens, de maatregelen en de kosten voor het rioolstelsel voor een bepaalde planperiode worden beschreven. In het verbrede GRP worden ook de consequenties van de wet gemeentelijke watertaken, onder andere een verbrede zorgplicht voor grond-en regenwater meegenomen. In het vGRP 2009-2013 wordt uitgegaan van het voortzetten van de huidige beleidslijn (sober en doelmatig). In 2012 is er gestart met de voorbereidingen om het vGRP Hardenberg voor de planperiode 2014 – 2018 te actualiseren. Het vGRP wordt samen met de gemeente Ommen opgesteld. Voor het huidige vGRP is naast de reguliere zaken rekening gehouden met twee bijzondere ontwikkelingen. Op landelijk niveau betreft dat de wet gemeentelijke watertaken die 1 januari 2008 van kracht is geworden, waardoor gemeenten naast de zorgplicht voor afvalwater ook belast worden met de zorgplichten voor gronden regenwater. De gemeente heeft een grote mate van beleidsvrijheid voor de invulling van de zorgplichten. In 2012 heeft Hardenberg vanuit het samenwerkingsverband afvalwaterketen grondwaterbeleid opgesteld. Dit grondwaterbeleid wordt opgenomen in het vGRP 2014 – 2018. Het waterloket is in 2012 operationeel geworden en onderdeel van het KCC. Het doel van het waterloket is dat de gemeente alle vragen op gebied van water beantwoord of doorzet naar de juiste instantie. Op gemeentelijk niveau betreft het de kansen die zich voordoen om werk met werk te maken met infrastructurele projecten. Het gaat om investeringen in toekomstbestendige, duurzame oplossingen waarin we mee kunnen liften met infrastructurele en stedenbouwkundige maatregelen. Concreet denken we hierbij aan masterplan Dedemsvaart en de centrumroute in Hardenberg. Samenwerking gemeente en waterschap Velt en Vecht We worden ons steeds bewuster van de ruimte die nodig is voor water. In droge tijden hebben we water nodig en in natte tijden willen we geen natte voeten krijgen. Het waterkwantiteits- en waterkwaliteitsbeheer in het buitengebied is een verantwoordelijkheid van het waterschap. De maatregelen vinden veelal plaats in de openbare ruimte en bieden kansen voor bijvoorbeeld recreatieve ontwikkelingen. Om alle belangen goed te behartigen en de uitvoeringsprocessen zo vlot mogelijk te doorlopen zijn we intensief gaan samenwerken met waterschap Velt en Vecht. Eén van de eerste opdrachten voor dit samenwerkingsverband is de realisatie van het Vechtpark. In 2012 is het gebied rondom de Molengoot in uitvoering genomen. De grootste ingrepen in het plangebied zijn het graven van een nevengeul van de Molengoot naar de Vecht, het verleggen van de winterdijk en de realisatie van een vistrap en een kanopassage. In 2012 is de gemeente gestart met de planvorming van het deelgebied tussen de Prins Willem Alexanderbrug en Voorstraatbrug, gebied Centrum Uiterwaard. De gemeente draagt het stedelijk oppervlakte water met een waterhuishoudkundige functie in beheer en onderhoud over aan het waterschap Velt en Vecht. In 2012 heeft de gemeente per kern geïnventariseerd welke wateren overgedragen worden. Overdracht stedelijk water levert de gemeente een besparing op. De bestuurlijke overdracht van het stedelijk water in het beheersgebied van waterschap Velt en Vecht zal naar verwachting in 2013 plaatsvinden.

52

Samenwerking in de (afval)waterketen Samenwerking in de waterketen is een samenwerkingsverband tussen waterschap Velt en Vecht, gemeenten Borger-Odoorn, Emmen, Coevorden, Ommen en Hardenberg. In 2012 is er gezamenlijk grondwaterbeleid opgesteld, dit beleid wordt opgenomen in het vernieuwde vGRP. Een onderzoek naar historische grondwateroverlast op diverse locaties in de verschillende gemeenten is gezamenlijk aanbesteed. Gemalen Eind 2012 is het beheer en onderhoud voor de gemalen opnieuw aanbesteed met een herzien contract. Een plaatselijke aannemer heeft dit werk gegund gekregen en voert vanaf november 2012 de werkzaamheden uit voor het beheer en onderhoud van de gemeentelijke gemalen. De centrale post, waarop alle installaties worden aangesloten, is operationeel. De invulling van het systeem en de koppeling van alle installaties zal in de loop van 2013 worden gerealiseerd. Drukriolering Op basis van het huidige onderhoudsbeeld van de installaties is het mogelijk om aan te geven welke onderdelen en welke installaties vervangen moeten worden in het kader van groot onderhoud. De raad heeft hiervoor in 2011 € 1.200.000 beschikbaar gesteld. Het gaat hierbij om de volgende onderdelen; elektrische installaties in- en exclusief besturing, mechanische gedeelte van het leidingwerk in de put en de put zelf. Dit met als doelstelling dat het gewenste kwaliteitsniveau wordt behouden. Riolen Eind 2009 is voor vier jaar een raamcontract Europees aanbesteed voor het reinigen en inspecteren van de gemeentelijke riolering. De looptijd van de overeenkomst is vier jaar en eindigt in september 2013, waarin ongeveer 40 km per jaar riool wordt gereinigd en geïnspecteerd. De onderhoudstoestand van het stelsel is in een aantal kernen volledig in beeld, o.a. Gramsbergen, Bergentheim, Sibculo, Bruchterveld. In de kernen Sibculo (pilot), Bruchterveld en Kloosterhaar en Bergentheim zijn de schades volgens de Hardenbergse norm hersteld.

Openbaar groen: Het onderhoud openbaar groen (de plantsoenen) is middels een meerjarig contract (2010-2013) voor het grootste deel uitbesteed aan de Larcom. Gekozen is voor een meerjarig contract om daarmee continuïteit (in samenwerking, aansturing en kwaliteit) en financiële duidelijkheid te verkrijgen. Op basis van de inventarisatie snippergroen is in 2012 het proces gecontinueerd om snippergroen af te stoten. Dit gebeurt door middel van het aanschrijven van de inwoners en dit heeft geleidt tot nieuwe huur- en koopovereenkomsten. In 2012 is de inventarisatie voor alle grote kernen afgerond. Het grootste gedeelte van de stad Hardenberg is aangeschreven. Hetzelfde geldt voor Dedemsvaart en Balkbrug. De overige kernen zullen in 2013 worden geïnventariseerd en aangeschreven.

53

Begraafplaatsen: Na een zorgvuldige voorbereiding, welk proces in 2009 is gestart, is in 2012 begonnen met de ruiming van graven. Op begraafplaats Achterveld is de ruiming en herinrichting afgerond. Met ingang van 2013 kunnen er hierdoor op Achterveld weer nieuwe graven worden uitgegeven, van welke mogelijkheid inmiddels gebruik is gemaakt. Op begraafplaats Mulderij is nog een beperkt aantal graven beschikbaar. Wanneer deze laatste graven zijn uitgegeven is men voor begraven in Dedemsvaart aangewezen op begraafplaats Achterveld. Voor de ruiming van graven op Oud Avereest is in 2012 opdracht gegeven. Deze ruiming wordt in het eerste kwartaal van 2013 uitgevoerd. Voor de begraafplaatsadministratie is een nieuw beheersysteem “Key2begraven” geïmplementeerd. Dit maakt het beter dan voorheen mogelijk om de administratie van grafrechten en rechthebbenden up-to-date te houden. Gemeentelijke gebouwen: Organisatie De cluster Gebouwen en gronden is in 2012 binnen de gemeente steeds verder ingebed en voor veel vastgoed-, contracten verhuurvragen het vaste aanspreekpunt geworden. Het strategisch huisvestingsoverleg met Ruimtelijk Domein en Maatschappelijk Domein is verder geformaliseerd en leidt tot betere afstemming en intensivering van gebruik van gemeentelijke gebouwen. Zaken die in 2012 gerealiseerd zijn: - Energiebesparende maatregelen o zonnepanelen op diverse gemeentelijke gebouwen -

Onderhoud o In 2012 is het onderhoud van de gemeentelijke gebouwen uitgevoerd waardoor de onderhoudsstaat van de gemeentelijke gebouwen redelijk tot goed is. Hierbij is steeds gekeken naar nut en noodzaak. o Een aantal onderhoudswerkzaamheden hebben geleid tot een aanbestedingsvoordeel.

-

Overige o De studie/pilot duurzaam onderhouden met TNO/Syntens en Dureno heeft in 2012 plaatsgevonden. In 2013 zal dit verder vorm worden gegeven in een collegevoorstel voor duurzame maatregelen en gebruik voor gemeentelijke gebouwen; o De administratieve optimalisatie van overeenkomsten heeft plaatsgevonden en werpt zijn vruchten af. In 2012 zijn een aantal overeenkomsten geactualiseerd en door goed beheer van contracten wordt op tijd gefactureerd en geïndexeerd. Ook het bijhouden van de grote hoeveelheid mutaties (met name in tijdelijke leegstandverhuur) is in 2012 beter georganiseerd. Verwacht wordt dat in 2013 hier een verdere optimalisatie in gaat plaatsvinden. o Voor een aantal gebouwen die niet meer tot het strategisch vastgoed van de gemeente Hardenberg behoren, is besloten deze af te stoten. Als er interesse uit de markt is zal de verkoop in 2013 gaan plaatsvinden (KNSTSPR, voormalig gemeentehuis Dedemsvaart, Brinkschool Hardenberg).

54

Financiering In het Treasurystatuut staan de uitgangspunten en doelstellingen voor het treasurybeleid vermeld. De uitvoering van het treasurybeleid komt in de financieringsparagraaf in de begroting en jaarrekening aan de orde. In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) is vastgelegd, welke informatie in de financieringsparagraaf in ieder geval moet worden opgenomen. Het gaat daarbij om de beleidsvoornemens die relevant zijn voor het risicobeheer van de financieringsportefeuille. Als algemeen uitgangspunt voor het risicobeheer geldt dat wij een prudent beleid voeren.

Treasurybeheer/Liquiditeitsrisicobeheer De gemeente beperkt haar liquiditeitsrisico’s door haar treasuryactiviteiten te baseren op een middellange termijn planning. Dit gebeurt met behulp van een zogenaamde liquiditeitsbegroting.

Renterisicobeheer Het beleid ten aanzien van financieringen is erop gericht een spreiding van toekomstige renterisico's op korte en lange termijn te bevorderen. Hierdoor voorkomen wij zoveel mogelijk risico's, die ontstaan als gevolg van renteschommelingen. Om het renterisico inzichtelijk te maken is een tweetal normen ontwikkeld, te weten de kasgeldlimiet en de renterisiconorm.

Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is een wettelijke limiet en bedraagt de maximale omvang van de kortgeldpositie in enig jaar. In 2012 bedroeg de kasgeldlimiet € 11.452.000. In het tweede kwartaal is sprake geweest van een overschrijding. In de zomer van 2012 is een lening van € 12,5 miljoen gesloten ter consolidatie van de vlottende schuld. Hierdoor bleef het liquiditeitssaldo in het derde kwartaal onder de kasgeldlimiet en verviel de verplichting voor dit herstelplan.

Renterisiconorm Met deze norm wordt tot uitdrukking gebracht tot welk bedrag de gemeente renterisico’s mag lopen. Renterisico’s kunnen voortvloeien uit de noodzaak om bijvoorbeeld leningen af te lossen. De renterisiconorm voor 2012 bedroeg € 26.947.000. Deze norm is begin 2012 tijdelijk overschreden als gevolg van de aflossing in januari 2012 van een tweetal kortlopende leningen van in totaal € 27 miljoen. Deze leningen waren gesloten om de periode te overbruggen tot de storting van de eerder aangetrokken lening ad € 40 miljoen, die in januari 2012 is gestort. Vanwege het tijdelijk karakter van de overschrijding heeft dit geen consequenties gehad voor de financiering.

55

Leningenportefeuille Mutaties in leningenportefeuille (bedragen x € 1.000) Beginstand per 1 januari 2012 Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Omzetting vast naar vlottend Omzetting vlottend naar vast Eindstand per 31 december 2012

Bedrag 144.313 52.600 34.443

12.500 162.471

Toelichting Op 2 januari 2012 is een geldlening van € 40 miljoen gestort met een looptijd van 20 jaar en tegen 4,348 procent rente. De onderliggende leningsovereenkomst was reeds in maart 2010 gesloten. Verder is een lening van € 100.000 ontvangen van Beter Wonen. Deze lening is doorgestort in het startersfonds.Tenslotte is ter consolidatie van de vlottende schuld een lening van € 12,5 miljoen gesloten met een looptijd van 10 jaar tegen 2,09 procent rente. Per 1 januari 2012 bedroeg de schuld in rekening-courant € 6,2 miljoen. Per ultimo 2012 bedroeg de vordering in rekening-courant € 0,7 miljoen.

Ontwikkelingen De VNG heeft op 18 januari jl. een financieel onderhandelaarsakkoord gesloten met het Rijk over een drietal onderwerpen; Wet HOF, Schatkistbankieren en het BTW-Compensatiefonds (BCF). Hoewel veel gemeenten grote bezwaren hebben tegen deze kabinetsvoornemens heeft toch een ruime meerderheid van de gemeenten ingestemd met het akkoord. Het VNG-bestuur heeft aan minister Dijsselbloem van Financiën laten weten dat gemeenten in kunnen stemmen met het akkoord, maar dat er gemeenten zijn die kanttekeningen plaatsen bij de kabinetsvoornemens. Met de Wet Hof wil h et kabinet realiseren dat decentrale overheden evenredig bijdragen aan de Europese afspraken over het bereiken van evenwicht op de rijksbegroting. Ook wil het kabinet schatkistbankieren verplichten voor gemeenten. Dit houdt in dat gemeenten verplicht worden om hun liquiditeitsoverschotten bij het Rijk onder te brengen. Met twee aanvullende afspraken komt het kabinet de gemeenten enigszins tegemoet: 1. Gemeenten mogen geld uitlenen aan andere overheden, om een hoger rendement te behalen 2. Gemeenten hoeven niet te schatkistbankieren als ze maximaal 0,75% van hun begrotingstotaal aan overtollige financiën hebben.

56

Bedrijfsvoeringparagraaf 2012 Personeel In juli 2012 is het gemeentelijk personeel overgegaan naar de bestuursdienst Ommen Hardenberg. Voor de toelichting op de bedrijfsvoering wordt hier kortheidshalve naar de jaarstukken van de bestuursdienst Ommen Hardenberg verwezen. Huisvesting Eveneens in juli 2012 is het nieuwe gemeentehuis in gebruik genomen. In 2013 zal de parkeergarage onder het gemeentehuis in gebruik worden genomen en het park rondom het nieuwe gemeentehuis worden aangelegd. Bedrijfsmiddelen Met de start van de bestuursdienst gaan ook diverse bedrijfsmiddelen over van de gemeente naar de bestuursdienst. Hieronder vallen de zogenaamde roerende goederen, als automatiseringsapparatuur, tractiemiddelen, bureau’s, stoelen, kasten enz. enz. Het gemeentehuis en de andere gemeentelijke gebouwen blijven in eigendom van de gemeente. De bestuursdienst gebruikt deze huisvesting “om niet”, met dien verstande dat de bestuursdienst de overige exploitatielasten (anders dan de lasten uit rente en afschrijving) draagt. Bezuinigingen De voor 2012 geformuleerde bezuinigingen op de bedrijfsvoering zijn ingevuld. De bezuinigingsopdrachten 2013 m.b.t. de bedrijfsvoering (laatste tranche van de eerder door de Raad geformuleerde opdracht) zijn overgedragen aan de bestuursdienst.

57

Paragraaf verbonden partijen Een verbonden partij is een privaat- dan wel publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft. Een financieel belang is aanwezig wanneer een ter beschikking gesteld bedrag niet verhaalbaar is bij faillissement, dan wel als financiële aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt (artikel 1 BBV). Bestuurlijk belang is aanwezig, indien er zeggenschap bestaat uit hoofde van stemrecht dan wel vertegenwoordiging in het bestuur van de organisatie. Gemeenschappelijke regelingen GGD IJsselland

Zwolle

Rechtsvorm Betrokkenen partijen

Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Betaalde bijdrage 2012 Risico’s en kansen

Gemeenschappelijke regeling De gemeenten Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Hattem, Heerde, Kampen, Ommen, Olst-Wijhe, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland, Zwolle. Deelname in Algemeen Bestuur Kwetsbare groepen de GGD IJsselland aan de ontwikkeling van een veilige en gezonde regio waarin het goed leven, wonen, werken en recreëren is. € 942.000 Geen bijzonderheden

Veiligheidsregio IJsselland

Zwolle

Rechtsvorm Betrokkenen

Gemeenschappelijke regeling De gemeenten Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Kampen, Ommen, OlstWijhe, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland, Zwolle. Deelname in algemeen bestuur Veiligheid en openbare ruimte De veiligheidsregio beschermt de inwoners van onze gemeente beschermen tegen de risico`s van branden, rampen en crises. Dat gebeurt door samen te werken en te zorgen dat we, steeds beter, voorbereid zijn op het bestrijden van rampen. € 478.000 Geen bijzonderheden

Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen

Betaalde bijdrage 2012 Risico’s en kansen

Bestuursdienst Ommen – Hardenberg Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen


Hardenberg Gemeenschappelijke regeling gemeenten Ommen en Hardenberg. Deelname in algemeen bestuur n.v.t. De bestuursdienst is 1 juli 2012 gestart. De BOH is ontstaan door samenvoeging van de ambtelijke organisaties van de gemeenten Ommen Hardenberg. De BOH heeft als taak de uitvoering van de taken als opgenomen in de begrotingen van de beide gemeenten. € 16.294.000 (exclusief overdracht reserves en activa) Aan reserves is € 650.000 overgedragen Hardenberg is voor 75% risicodrager voor het exploitatieresultaat. De BOH heeft een efficiencytaakstelling meegekregen van structureel € 1 miljoen vanaf 2015. Het aandeel van Hardenberg hierin is reeds meegenomen in de meerjarenbegroting.

58

Gemeentelijke Kredietbank Drenthe Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen


Assen Gemeenschappelijke regeling De GKB werkt voor de inwoners van 22 gemeenten in de provincies Drenthe, Overijssel, Groningen en Flevoland. Deelname in algemeen bestuur Kwetsbare groepen De GKB is een regionale instelling op het terrein van financiële schuldhulpverlening voor Noord-Nederland. Zij levert een bijdrage aan het voorkomen en oplossen van problematische schulden. De nauwe samenwerking met partners in schuldhulpverlening garandeert een integrale aanpak gericht op zowel oorzaak als gevolg van problematische schulden. € 455.000 De uitgaven voor schuldhulpverlening zijn in de jaren 2008 tot en met 2011 meer dan verdubbeld van € 187.000 in 2008, € 306.000 in 2009, € 353.000 in 2010 naar € 400.000 in 2011. Het is de verwachting dat de kostenstijging zich voortzet. In 2011 is een pilot gestart om preventie vorm te geven door middel van ketenaanpak.

Unit Sociale Recherche

Zwolle


Gemeenschappelijke regeling De gemeenten Dalfsen, Dronten, Hardenberg, Hattem, Kampen, Ommen, Olst-Wijhe, Zwartewaterland, Zwolle. Deelname in algemeen bestuur Kwetsbare groepen Het doel van de regeling is het inrichten van een samenwerkingsverband met betrekking tot het voorkomen en de opsporing van fraude met de door de gemeente uit te voeren sociale zekerheidsregelingen Geen bijzonderheden

Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Risico’s en kansen

Deelname in verenigingen en stichtingen Stichting LOC+

Hardenberg

Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang

Stichting (beherend vennoot C.V. Beheersmaatschappij LOC+) De gemeente Hardenberg, AOC de Groene Welle, Alfa-college. Vertegenwoordiging in het bestuur en voor 53,27% risicodrager exploitatieresultaat. Externe oriëntatie Het LOC in Hardenberg is een multifunctioneel gebouw waarin een grote verscheidenheid aan bewoners is gehuisvest op het gebied van cultuur, onderwijs en werk. De opzet van het gebouw is gericht op samen werken en samen wonen. € 1.369.000 aan huren en diensten Geen bijzonderheden

Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen

Betaald in 2012 Risico’s en kansen

59

Stichting Werk en Scholing NO Overijssel Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen

Hardenberg

Risico’s en kansen

Stichting De gemeenten Hardenberg en Ommen Vertegenwoordiging in het bestuur Kwetsbare groepen De Stichting Werk & Scholing zorgt in de regio Noord Oost Overijssel voor de uitvoering van diverse vormen van gesubsidieerde arbeid. SWS ondersteunt mensen die weinig of geen werkervaring hebben, die moeite hebben met het vinden en houden van een baan, mensen die een achterstand hebben opgelopen door ziekte of andere problemen. Geen bijzonderheden

Euregio

Gronau/ Enschede

Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen

Vereniging 131 Duitse en Nederlandse gemeenten en Duitse 'Kreise'. Vertegenwoordiging in Euregioraad Externe Oriëntatie De Euregio wil een bijdrage leveren aan de welvaart en het welzijn in het grensgebied en het bevorderen van wederzijdse begrip tussen de mensen. De Euregio houdt daarbij rekening met mogelijke culturele verschillen tussen de Nederlandse en Duitse samenleving. Geen bijzonderheden


Vereniging van Nederlandse Gemeenten Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen


Den Haag Vereniging Alle gemeenten Vertegenwoordiging in ledenvergadering en zitting in VNG commissie gemeentefinanciën. Externe Oriëntatie Belangenbehartiging van alle gemeenten bij andere overheden. Tweede Kamer, Kabinet en maatschappelijke organisaties zijn belangrijke gesprekspartners. Advisering aan alle leden over actuele ontwikkelingen (pro actief) en advisering aan individuele leden (op verzoek). De platformfunctie wordt uitgeoefend via de VNG-commisie, Provinciale Afdelingen, congressen, studiedagen en ledenraadplegingen. De gemeente Hardenberg is ook lid van de VNG afdeling Overijssel. Geen bijzonderheden

60

Aandeelhouderschappen in vennootschappen

Beheersmaatschappij LOC+

Hardenberg


Commanditaire vennootschap De gemeente Hardenberg, AOC de Groene Welle, Alfa-college. Deelname als commandite voor 53,27% in eigendom opstallen. Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen De CV beheermaatschappij LOC+ draagt namens eigenaren en bewoners zorg voor de inrichting en instandhouding van een professionele facilitaire beheerorganisatie die zich richt op (facilitaire) ondersteuning van de primaire processen van de bewoners. € 676.005 Kapitaalverstrekking ultimo 2012 € 13,54 mln. Geen bijzonderheden

Aandeel resultaat 2012 Overige Risico’s en kansen

N.V. Bank Nederlandse Gemeenten Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen

Ontvangen dividenduitkering 2012 Risico’s en kansen

Den Haag Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Nederlandse overheden (50% rijk/ 50% gemeenten, provincies en waterschappen) 64.935 aandelen is 0,117% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Het behoud van substantiële marktaandelen in het Nederlandse publieke en semi-publieke domein en het behalen van een redelijk rendement. Voorwaarden voor het realiseren van de doelstellingen zijn het handhaven van de excellente kredietwaardigheid, het behoud van een scherpe inkooppositie en een zo effectief en efficiënt mogelijke bedrijfsvoering. € 75.000 Geen bijzonderheden

Enexis Holding N.V.

’s-Hertogenbosch


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 96.993 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Wij stellen alles in het werk om het vertrouwen van onze klanten, medewerkers, aandeelhouders en maatschappij te verdienen om daarmee een leidende rol te spelen in het faciliteren van (een duurzame) energievoorziening. € 74.000

Ontvangen dividenduitkering 2012 Overige deelnemingen als gevolg van verkoop Essent


Door een deelneming in Vordering op Enexis B.V. is Enexis ultimo 2009 een achtergestelde leningen verstrekt van € 1.166.387. Door een deelneming in Verkoop Vennootschap B.V. bestaat ultimo 2009 een vordering € 518.394. Op deze vordering is ook een voorziening genomen die in mindering is gebracht. Verder neemt de Gemeente Hardenberg nog deel in CBL Vennootschap B.V. en in Claim Staat Vennootschap B.V. Geen bijzonderheden

61

Attero Holding N.V.

Arnhem


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 96.993 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Attero is actief in de grootschalige verwerking van afval. Daarbij staat de omzetting van afval in een nuttig product (energie, compost, grondstof en bouwstof) centraal. Wij richten ons daarbij op het terugwinnen van herbruikbare grondstoffen en de productie van duurzame energie. € 5.000


Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V. Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Ontvangen dividenduitkering 2012 Risico’s en kansen

Inzet is dat Attero op termijn verkocht wordt.

’s-Hertogenbosch Besloten vennootschap Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 96.993 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Middels Energy Resources Holding B.V., opgenomen in deze deelneming, zijn de oud-aandeelhouders van Essent voor 50% eigenaar van de aandelen van N.V. Elektriciteits-Produktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZ €0 De aandeelhouders mogen van de Hoge Raad hun 50% aandelenbelang niet overdragen aan RWE. De kerncentrale in Borssele moet in handen van publieke organen blijven. Er loopt nog een bodemprocedure.

N.V. Rendo Holding

Meppel


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Gemeenten Hoogeveen, Meppel, Staphorst, Zwartewaterland, Steenwijkerland, Coevorden, Hardenberg, Westerveld en De Wolden 57 aandelen is 5,75% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen N.V. RENDO Holding streeft er naar om haar huidige sterke positie als energienetwerk-organisatie voortdurend te verbeteren. Waar mogelijk probeert zij in niches in de energiemarkt een toonaangevende speler te worden. De nabijheid van het eigen betrouwbare en veilige energienetwerk is steeds weer het vertrekpunt. Daarnaast wordt duurzaamheid een steeds belangrijker thema. Belangrijke bedrijfswaarden zijn: een snelle response, laagdrempeligheid en duurzaam ondernemen. € 403.000


Ontvangen dividenduitkering 2012 Overige Risico’s en kansen

Geldlening BNG verstrekt inzake N.V. Rendo € 4.812.818 is in augustus 2012 afgelost door Rendo Geen bijzonderheden

62

Vitens N.V.

Utrecht


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Provincies en gemeenten in Friesland, Overijssel, Flevoland, Drenthe, Utrecht, Noord-Holland en Gelderland 63.007 aandelen is 1,13% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Vitens bestaat uit meer dan 1.700 mensen die zich verbonden voelen door een passie voor water. Zij werken voortdurend aan het winnen, zuiveren en leveren van drinkwater van topkwaliteit, omdat ze weten dat 5,4 miljoen klanten daar blindelings op vertrouwen. € 169.000


Ontvangen dividenduitkering 2012 Overige Risico’s en kansen

Achtergestelde lening Vitens € 2.484.000 per ultimo 2012 Geen bijzonderheden

N.V. Rova Holding

Zwolle



Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Gemeente Dalfsen, Hardenberg, Hattem, Heerde, Kampen, Olst-Wijhe, Ommen, Raalte, Staphorst, Twenterand, Zwartewaterland, Zwolle, Meppel, Steenwijkerland, Urk, Amersfoort, Aalten, Oost Gelre, Winterswijk en Apeldoorn 816 aandelen A is 9,54% stemmen in de Ava Wonen Voortdurend wordt gestreefd naar optimalisatie in drie centrale thema’s, te weten: duurzaamheid (verbetering milieurendement; bijdrage aan gemeentelijke klimaatdoelstellingen), financiën (lagere tarieven voor de burgers; dus geen winstmaximalisatie) en maatschappij (een leefbare omgeving voor wonen en werken). € 518.000 De aandelen van de v.m. Regio IJssel-Vecht zijn overgeheveld naar gemeenten. De gemeente heeft er daardoor per 1 januari 2010 90 stuks aandelen bij gekregen. Daarnaast wordt het bedrag van de achtergestelde lening verhoogd met € 157.000 tot € 1.425.000 Geen bijzonderheden

N.V. Wadinko

Zwolle


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) De gemeenten Hellendoorn, Hof van Twente, Borne, Dalfsen, Deventer, Dinkelland, Hardenberg, Meppel, Olst-Wijhe, Ommen, Steenwijkerland, Tubbergen, Westerveld, Zwartewaterland, Zwolle, Kampen, Losser, Noordoostpolder, Raalte, Rijssen-Holten, Staphorst, Twenterand, Urk, Wierden en Provincie Overijssel. Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Wadinko is een regionale participatiemaatschappij, die de bedrijvigheid en daarmee de werkgelegenheid - wil bevorderen in Overijssel, de NoordOostpolder en Zuidwest Drenthe. Geen dividend


Ontvangen dividend 2012 Ontwikkelingen

Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Ontvangen dividenduitkering 2012 Risico’s en kansen

Geen bijzonderheden

63

Cogas Holding NV

Almelo


Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Gemeente Almelo, Borne, Dinkelland, Hardenberg, Hof van Twente, Oldenzaal, Tubbergen, Twenterand, Wierden. 650 aandelen is 12,8 % stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Cogas wil een belangrijke rol spelen in het voor de klant toepasbaar maken van nieuwe technieken op het gebied van communicatie en (duurzame) energie. 650 stuks aandelen € 4.290.000

Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Aantal aandelen Ontvangen dividenduitkering 2012 Risico’s en kansen

Verkoop Vennootschap B.V. (ASA risicofonds) Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen


CBL Vennootschap B.V. (ASA risicofonds) Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen


In 2012 is een extra dividend van € 3.250.000 als gevolg van de verkoop van COGAS Kabel.

Den Bosch Besloten vennootschap (niet beursgenoteerd) Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 1.296 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen In het kader van de transactie met RWE hebben de verkopende aandeelhouders een aantal garanties afgegeven aan RWE. Ter verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd op een aparte bankrekening zal worden aangehouden. De looptijd van deze BV is afhankelijk van de periode dat deze claims kunnen worden ingediend en afgewikkeld. € 3.000 Geen bijzonderheden.

Den Bosch Besloten vennootschap (niet beursgenoteerd) Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 1.296 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen In het kader van de transactie met RWE hebben de verkopende aandeelhouders een aantal garanties afgegeven aan RWE. Ter verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd op een aparte bankrekening zal worden aangehouden. De looptijd van deze BV is afhankelijk van de periode dat deze claims kunnen worden ingediend en afgewikkeld. €0 Geen bijzonderheden.

64

Vordering op Enexis B.V. (ASA risicofonds) Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen


Den Bosch Besloten vennootschap (niet beursgenoteerd) Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 1.296 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen In het kader van de transactie met RWE hebben de verkopende aandeelhouders een aantal garanties afgegeven aan RWE. Ter verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd op een aparte bankrekening zal worden aangehouden. De looptijd van deze BV is afhankelijk van de periode dat deze claims kunnen worden ingediend en afgewikkeld. € 1.000 Geen bijzonderheden.

65

66

Lokale heffingen eerstandsvermogen Grondbeleid Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoeringparagraaf 2012 Paragraaf verbonden partijen

Recommend Documents