3.4.3. Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen Inleiding De gemeente Noordenveld is een gemeente met een grondoppervlakte van ruim 20.000 hectare en kent 23 plattelandskernen. De gemeente heeft veel openbare ruimte in beheer. De gemeente Noordenveld is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Bij het beheer en onderhoud gaat het om de volgende kapitaalgoederen: * Infrastructuur zoals wegen, water, riolering, openbare verlichting en kunstwerken; * Groenvoorzieningen zoals plantsoenen en bermen, speel- en sportterreinen, openbare verlichting; * Openbare gebouwen ,scholen en gymnastieklokalen. Al deze kapitaalgoederen zijn in 2007 ook weer onderhouden. Gezien de duurzaamheid van de kapitaalgoederen is dat een taak die continu budgettaire middelen vergt. De paragraaf onderhoud kapitaalgoederen geeft een dwarsdoorsnede van de begroting. De lasten van onderhoud komen op diverse programma’s voor. Met onderhoud van kapitaalgoederen is een substantieel deel van de begroting gemoeid.
Beheerareaal 2007 Onderwerp
Karakteristiek
Wegen, straten, pleinen
Oppervlakte wegen Verharde fietspaden Verharde voetpaden Overige wegen Abri’s Openbare toiletten Bebording Lichtarmaturen Steigers Bruggen Duikers Schouwsloten Water Bomen Waardevolle bomen Bos en natuur Totaal oppervlakte Bermen Bosplantsoen Gazon Hagen Heesters Rozen Wisselperken Speeltoestellen Speelveldjes Riolering Drukriolering Rioolputten Straat/ trottoirkolken Rioolpompen Rioolgemalen
Openbare verlichting Bruggen
Watergangen Natuurbescherming
Openbaar Groen
Speelvoorzieningen Riolering
93
Onderhoud 2.026.502 m2 172.550 m2 285.637 m2 28.076 m2 6 st. 2 st. Ca. 3.000 st. Ca. 6.600 st. 2 st. 52 st. 78 st. 151 km1 414 ha 35.470 st. 7.110 st. 210 ha 1.160.000 m2 313.505 m2 213.013 m2 686.427 m2 6.444 m2 123.127 m2 1.367 m2 202 m2 460 st. 80 st. 268 km 129 km 2600 st. 12.630 st. 511 st. 55 st.
Lijkbezorging
Sport Gebouwen
Bergbezinkbassins Begraafplaatsen Graven in onderhoud Urnenmuren Sportcomplexen Sportvelden Kantoren, werkplaatsen en brandweerkazernes voor eigen organisatie Onderwijsgebouwen, scholen en gymnastiekgebouwen Dorpshuizen, bibliotheken en multifunctionele gebouwen Overige gebouwen, zoals kerktorens, molens, bergingen, aula, woningen, sportgebouwen etc., waarvan 11 monumenten
11 st. 17 ha/ 7 st. 308 18 st. 10 st. 26 st. 12 st. 26 st. 7 st. 43 st.
Beleidskader Het beheer van de Openbare Ruimte binnen de gemeente Noordenveld kent tot nu toe vooral een input gerichte benadering. De taakstellende budgetten zijn bepalend voor het onderhoudsniveau. De gemeente kent op dit moment geen bestuurlijk vastgesteld ambitieniveau voor de openbare ruimte. Om de bestuurbaarheid, de responsiviteit en de beheersbaarheid ten aanzien van onder andere de output van OW&A te vergroten is het zogenaamde BOR- traject ingezet. De uitkomst van het BOR –traject zal moeten zijn dat OW&A op basis van genormeerde budgetten, de door de Raad gewenste kwaliteitsdoelstellingen zal behalen. Het jaar 2008 is nog een proefjaar. De bedoeling is om in 2009 daadwerkelijk te starten met de BOR. Het beleid van de gemeente Noordenveld voor het onderhoud van kapitaalgoederen is op dit moment onder meer opgenomen in de nota’s: • Groenvisie Noordenveld • Landschapsbeleidsplan Noordenveld • Waterplan Noordenveld • Bosbeheerplan Noordenveld • G.V.V.P. • G.R.P. 2005-2009 • IHP (integraal huisvestingsplan) • VTA-controle voor gemeentelijke bomen • Monumentale bomenlijst Noordenveld (nog ter vaststelling) • Attractiebesluit (speeltoestellen)/ Speelbeleidsplan (nog ter vaststelling) • Openbaar Verlichtingsplan ( nog ter vaststelling) • Beheer scenario beheer openbare ruimte ( nog ter vaststelling BOR) • Wegenbeheer plan ( na vaststelling BOR scenario)
Wegen, straten en pleinen De door de gemeente Noordenveld beheerde oppervlakte aan verharde wegen bedraagt ruim 2.480.000 m2. Van de verharde oppervlakte wordt ongeveer 81% gebruikt als rijbaan, 7% is fietspad en 12 % is voetpad. Het uitgangspunt is dat de wegen kwalitatief voldoen aan de eisen die het CROW opgesteld heeft voor verhardingen.
94
Dit jaar is getracht een inhaalslag te bewerkstelligen in het wegenonderhoud. In verband met andere werkzaamheden als gevolg van het Masterplan Roden en de opzet van onder andere de Herinrichting Norg is dit gedeeltelijk gelukt. Met betrekking tot het wegenonderhoud 2007 (krediet € 982.000) zijn de nodige verplichtingen aangegaan die tot uitvoering komen in 2008. De feitelijke inhaalslag zal in 2008 gerealiseerd worden. Dit jaar is de hoeveelheid zandwegen die de gemeente in eigendom en onderhoud zou krijgen als gevolg van de Herinrichting Roden Norg nog niet gestegen. Het huidige onderhoudsbudget is hiermee afdoende gebleken. De straatnaamborden binnen de gemeente worden vervangen door vandaalbestendige borden. Tegelijkertijd is getracht om de hoeveelheid bebording terug te brengen door de borden zeer selectief te plaatsen. Deze vervanging wordt in 5 jaar tot stand gebracht. Dit jaar is er een krediet beschikbaar gesteld van € 50.000. Dit krediet is conform planning besteed.
Verzorging, straatreiniging De gemeente reinigt op een doelmatige wijze de straten, papierbakken en verwijdert het zwerfvuil teneinde het straatbeeld een verzorgd aanzien te geven. Er wordt 490 km wegen gereinigd met een veegauto en er wordt 25.000 m2 straten en pleinen handmatig gereinigd. Onkruidbestrijding op verharding wordt conform het beleid, borstelen en branden, uitgevoerd. De door de gemeente Noordenveld beheerde afvalbakken cq. blikvangers bedraagt 300 stuks. De afvalbakken worden door wijkbeheer en reiniging 70 keer per jaar geleegd. De kosten en uren hiervoor worden geboekt op het product straatreiniging. Dit jaar is de post straatreiniging overschreden met € 72.000. Dit heeft hoofdzakelijk te maken met het natte weer van de afgelopen twee kwartalen. Hoofdoorzaken zijn vooral de zachte winter (strooizout), vochtig en warm weer geen nawerkend effect meer van chemische onkruidbestrijding. Om het beoogde beeld te behouden werd een extra inspanning van de aannemer noodzakelijk geacht.
Openbare verlichting Per 31 december 2002 is de gemeente Noordenveld verantwoordelijk voor ca. 6500 lichtpunten. Het uitgangspunt is dat het verlichtingsniveau voldoet aan de richtlijnen van de NSVV (Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde). De beleidsvoorbereiding voor het Openbaar Verlichtingsplan is in gang gezet. Bij plannen voor Openbare Verlichting zal niet alleen de afweging geld/ energiebesparing versus sociale- en verkeersveiligheid worden gemaakt, maar ook het aspect lichtvervuiling worden meegenomen. Naast de exploitatie werd in 2007 een krediet voor vervanging van oude lichtmasten van € 225.000 beschikbaar gesteld. De werkzaamheden m.b.t de kredieten opgegeven voor de planning van 2007 lopen annex met het wegenonderhoud door in 2008.
95
Bruggen De gemeente Noordenveld heeft 2 steigers, 78 duikers en 52 bruggen in onderhoud. Onderhoud aan bruggen, duikers en andere kunstwerken werd tot nu toe ad hoc uitgevoerd. Dus op het moment dat schade wordt geconstateerd. Schilderwerk gebeurt volgens planning. In 2007 is een aanvang gemaakt met het opstellen meerjarenonderhoudsprogramma voor kunstwerken in het GBI beheersysteem. De kunstwerken moeten voldoen aan de constructieve en gebruiksveiligheidseisen. De constructie van de kunstwerken dient zodanig te worden onderhouden dat het zijn functie te allen tijde kan vervullen. Het budget voor bruggen en duikerbruggen is in z’n totaliteit onderschreden met een bedrag van € 40.000. De onderschrijding heeft te maken met het feit dat dit jaar de brugdekken niet zijn schoongemaakt. In de toekomst wordt bekeken op basis van GBI en de onderhoudstoestand welk bedrag precies benodigd is voor het onderhoud van de bruggen. Welke activiteiten door de buitendienst opgepakt gaan worden en welke activiteiten door de aannemerij verricht moeten gaan worden. Overigens is het wel de bedoeling dat het komende jaar de brugdekken schoongemaakt worden en zal het budget wel volledig ingezet worden. De gemeente is in overleg met de buurgemeente Leek over de brug over Leekster Hoofdvaart (Riemersmabrug). De brug is in zeer slechte conditie. In 2008 zal de beheerssystematiek met betrekking tot de bruggen en de duikerbruggen volledig actueel zijn. In die zin zal vanaf 2008 een structurele planning voor groot onderhoud overlegd worden.
Water en watergangen De gemeente heeft 144 km1 schouwsloten en 414 ha water in beheer. Het schoonhouden van A-watergangen is een wettelijke verplichting. Het schoonhouden van de overige watergangen is een autonome gemeentelijke taak voor zover de volksgezondheid niet in het geding is. Wanneer dit wel het geval is, is het een wettelijke taak. Het onderhouden van de schouwsloten gebeurt via een schouwbestek. In het kader van het ondertekenen van de Intentieverklaring Regionaal Bestuursakkoord Waterbodems is voor alle oppervlaktewateren (vijvers, kanalen, Leekstermeer) in eigendom van de gemeente in 2007 een Baggerplan opgesteld. De uitkomsten van dit Baggerplan, gecombineerd met de uitkomsten van het Onderzoek waterbodems in het kader van het GRP, kunnen leiden tot het ondertekenen van het Uitvoeringsconvenant Regionaal Bestuursakkoord Waterbodems. Indien dit akkoord wordt ondertekend ontstaan er mogelijkheden zwaar vervuilde bagger af te voeren en/of depots in de gemeente te realiseren. Voor schouwsloten is in 2007 voor het eerst een onderhoudsbestek op de markt gezet. Op het budget is een voordeel behaald van € 19.500. De oorzaak is dat dit jaar geen meerwerk is verricht op het bestek door de aannemer en de eigen dienst ( OW&A) zelf
96
ook geen extra middelen heeft ingezet om bepaalde zaken buiten het bestek om te regelen.
Openbaar groen De door de gemeente beheerde oppervlakte openbaar groen bedroeg ongeveer 1.160.000 m2. Hiervan is bijna 60 % gazon. Daarnaast is er 18,3% bosplantsoen, 10,6 % heesters, 27 % bermen, 0,6 % hagen en 0,1 % rozen en wisselperken. Het areaal is in 2007 uitgebreid met 30.000 m2. Tevens heeft de gemeente 210 ha bos en landschapselementen in beheer. Daarnaast heeft de gemeente ruim 35.000 bomen waarvan 7.113 monumentale bomen. De visie voor openbaar groen is het groen voldoet aan de kwalitatieve en kwantitatieve normen zoals benoemd in de Groenvisie Noordenveld. Vanaf 2009 zal het BOR het gewenste onderhoud bepalen. In 2007 is het groen conform groenvisie onderhouden. Het bosbeheerplan is in 2007 geactualiseerd waarna in 2008 na vaststelling met dit beheerplan gewerkt kan worden. Medio 2008 zal de monumentale bomenlijst ter vaststelling worden aangeboden aan het college van B&W. Om uitvoering te geven aan het beheer van de gemeentelijke en particuliere monumentale bomen ouder dan 80 jaar is in de programmabegroting een structureel budget van € 43.000,- opgenomen. In 2007 is opdracht gegeven voor het uitvoeren van een VTA- controle. Deze wordt medio 2008 afgerond. Hiermee wordt voldaan aan de wettelijke verplichting. Derhalve vallen de kosten voor de VTA controle en de voorbereiding dit jaar mee. Het totale voordeel bedraagt € 33.000. In 2008 wordt het bermbeheerplan vastgesteld. De bedoeling is een bermbeheer met als doel enerzijds het streven naar een ecologisch rendement en anderzijds naar een efficiënt gebruik van middelen. Ten aanzien van de groenvoorziening is een overschrijding op het budget plantsoenen, sloten en bermen geconstateerd. Het gaat voornamelijk over het budget dat ingezet wordt voor het betalen van het contract met het werkvoorzieningsschap Novatec. Sinds een aantal jaren verricht Novatec feitelijk het onderhoud aan het openbaar groen in de gemeente Noordenveld. De budgetten worden elk jaar geïndexeerd voor prijsstijging maar niet voor areaal uitbreiding. In de loop der tijd heeft dit geleid tot scheefgroei tussen de hoogte van het budget wat geautoriseerd is door de raad en de hoogte van het bedrag dat daadwerkelijk contractueel overeengekomen is. Dit jaar is er een overschrijding op het budget parken en plantsoenen ( levering derden uitvoering) van € 93.000.
Sportcomplexen Het aantal sportcomplexen is tien met in totaal 26 sportvelden met een oppervlakte van ongeveer 14 ha. Het jaarlijks groot onderhoud van sportvelden wordt uitbesteed, vastgelegd in bestekken. Regulier onderhoud wordt uitbesteed aan Novatec, vastgelegd in werkomschrijvingen. Onderhouden bosplantsoen rondom sportcomplexen volgens het
97
beheerplan. Het onderhoud van de sportvelden maakt feitelijk onderdeel uit van de groenvoorziening. Het budget voor de sportvelden is overschreden met € 10.000. De oorzaak van de overschrijding houdt verband met een aantal extra uitgaven voor kwaliteitsonderzoek;voor de vervanging van 4 lampen en voor de vervanging van 4 doelen. Dit zijn uitgaven die niet jaarlijks gedaan hoeven worden.
Speelvoorzieningen In de gemeente Noordenveld zijn 80 speelveldjes en 460 speeltoestellen. De speelveldjes inclusief meubilair zijn structureel en conform de richtlijnen geïnspecteerd. Kleine gebreken worden ad hoc gerepareerd. Grote beschadigingen en/ of vervanging gebeurt door derden. De speelvoorzieningen moeten voldoen aan het Attractiebesluit. In nauw overleg met (sociaal) wijkbeheer wordt vorm gegeven aan onderlinge roulatie en/ of verplaatsing van speelvoorzieningen naar nieuwe dan wel ‘verjongde’ buurten en wijken middels een op te stellen Speelbeleidsplan. Dit plan zal in 2008 opgesteld worden. De budgetten voor speelvoorzieningen waren in 2007 afdoende.
Riolering De gemeente Noordenveld beschikt over 268 km riolering, 129 km drukriolering, 11 bergbezinkbassins, 55 rioolgemalen, 511 rioolpompen, 12.630 straatkolken en 2.600 rioolputten. In het Gemeentelijk Rioleringsplan 2005- 2009 staat op welke manier gestreefd wordt naar een doelmatig beheer, onderhoud en goed gebruik van de riolering. Tevens wordt gestreefd naar een minimale belasting van het ‘vuile rioolstelsel’, bepalen van de wateropgave, afkoppelen, schone overstortlocaties, geen vuilontwerp en schone oppervlaktewateren. Uitvoering Gemeentelijk RioleringsPlan 2007: Afkoppelen schoon hemelwater uitgevoerd bij: Landfort in Roden; Brinkstraat Noord en Zuid en omgeving in Nieuw-Roden; Bremstraat en omgeving in Norg; Esweg en omgeving in Norg; De bomenbuurt in Roden Berging voor water gerealiseerd aan de Kanaalstraat en aan de Touwslager in het kader van het Masterplan. De Proef Buitengebied is afgerond. Dit wil zeggen dat alle percelen in het buitengebied zijn aangesloten op de riolering m.u.v. enkele weigeraars of mensen die zelf een voorziening hebben getroffen (samen in totaal: 19). Ten aanzien van deze percelen heeft een gesprek plaatsgevonden met de provincie en het Waterschap in verband met de te verlenen ontheffing door de provincie. Deze ontheffing kan tegemoet worden gezien, waarmee de verplichting tot aansluiting door de gemeente vervalt.
98
Verder zijn de riooloverstorten in Roden-zuid aan de Borglaan en aan de Vogelwikke gesaneerd. Tevens is er een start gemaakt met de sanering van de riooloverstort in Langelo. Tot slot kan worden vermeld dat de rioolvervangingskredieten 2005 en 2006 zijn afgesloten, hetgeen betekent dat er in 2007 een inhaalslag m.b.t. onderhoud is uitgevoerd. De bergbezinkvoorziening Oosterzoom is nog niet gerealiseerd, omdat de aanvankelijke oplossing door de bewoners werd afgekeurd. Na een aantal gesprekken is gebleken dat de gemeente naar andere technische oplossingen moet zoeken. De keuzes hierover zijn in voorbereiding.
Begraafplaatsen De gemeente heeft 7 begraafplaatsen in onderhoud. In totaal worden er 308 graven onderhouden en 18 urnenmuren. In 2007 is het onderhoud conform planning en budget uitgevoerd. Gebouwen. De gemeente Noordenveld heeft 88 gebouwen in beheer, met een totale oppervlakte van circa 51.400 m² en gemiddelde leeftijd van 30 jaar (exclusief monumenten). De gemeente heeft 12 gebouwen, kantoren, werkplaatsen en brandweerkazernes voor haar eigen organisatie; 26 onderwijsgebouwen, (openbare) scholen en gymnastieklokalen; 7 dorpshuizen, bibliotheken, multifunctionele gebouwen; 5 sportgebouwen en 38 overige gebouwen, zoals kerktorens, molens, bergingen, aula, woningen etc., waarvan 11 monumenten. Dit jaar is het aantal m2 gebouw wat in onderhoud genomen moet worden uitgebreid met ongeveer 1400m2. In 2007 is de uitvoering van het IHP grotendeels conform planning uitgevoerd. In 2007 is een grote hoeveelheid werken aan onze schoolgebouwen gestart. De grote hoeveelheid werken, de langer dan ingeschatte voorbereidingstijden met name door de lengte van bestemmingsplanprocedures hebben de planningperiode enigszins verlengd. Veel is echter ook al gerealiseerd. De nieuwbouw van de Spectrumschool met een gymzaal is afgerond. Bij de meester de Vriesschool is een semi-permanente uitbreiding geplaatst (hergebruik kantoren gemeentehuis). De verhuizing van ’t Hoge Holt is gereed en in het nieuwe gebouw is een volledige gymzaal opgenomen. De nieuwbouw van de Eskampen is gestart. De Ronerborg is klaar De verhuizing vindt in de voorjaarsvakantie van 2008 plaats. De voorbereidingen voor de vervangende nieuwbouw van de Esborg zijn afgrond en met de nieuwbouw is gestart. De aanbesteding voor de bouw van een multifunctionele accommodatie in Roderwolde inclusief de openbare school is afgerond zodat de start kan beginnen. Oplevering wordt verwacht eind 2008.
99
Voor de planvorming multifunctionele accommodaties Veenhuizen en Roderesch zijn verkennende gesprekken gevoerd. De diverse grote huisvestingsonderhoudswerkzaamheden zijn conform planning van het IHP uitgevoerd waarbij met name bij de Meester de Vries school en de obs Steenbergen grote onderhoudsinvesteringen zijn gedaan.
100
3.4.4 Paragraaf financiering Inleiding De financieringsfunctie ondersteunt de uitvoering van de in de begroting opgenomen programma’s. De financieringsfunctie omvat de financiering van beleid en het uitzetten van geldmiddelen die niet direct nodig zijn. Volgens de ministeriële voorschriften neergelegd in het BBV dient de paragraaf financiering minimaal de beleidsvoornemens ten aanzien van het risicobeheer van de financieringsportefeuille te bevatten. Volgens de vastgestelde financiële verordening gemeente Noordenveld (ex. Art. 212 GW) dient in de paragraaf financiering verslag te worden gegeven over: * kasgeldlimiet; * renterisiconorm; * liquiditeitsplanning en -positie; * omvang en samenstelling van het vreemd vermogen; * omvang en samenstelling van de uitzettingen. De financieringsparagraaf is, in samenhang met het financieringsstatuut, een belangrijk instrument voor het transparant maken, en daarmee voor het sturen, beheersen en controleren, van de financieringsfunctie. Het financierings-(of treasury)statuut geeft de infrastructuur voor de inrichting van de financieringsfunctie aan (in de vorm van uitgangspunten, doelstellingen, richtlijnen en limieten). Ingevolge de financiële verordening ex. art 212 gemeentewet is door het college op 20 november 2007 het treasurystatuut vastgesteld en ter kennisname aan de gemeenteraad gezonden. Er wordt gewerkt binnen het juridische kader van de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido). De berekening van de kapitaalbehoefte per 1 januari 2007, resp. 31 december 2007 is als volgt (bedragen x € 1.000): Omschrijving
Reserves en voorzieningen Vaste geldleningen Totaal geïnvesteerd bedrag *) Financieringstekort *) incl. voorraden gronden
101
begin 2007
eind 2007
37.576 25.392 62.968 64.666 -1.698
38.789 38.899 77.688 81.518 -3.830
De toename van het financieringstekort met ruim € 1,8 miljoen is als volgt tot stand gekomen (bedragen x € 1.000): -1.698
financieringstekort bij aanvang jaar netto investeringen toename voorraden grond verstrekte geldleningen (per saldo) onttrekking eigen vermogen aflossing opgenomen geldleningen af: jaarresultaat 2007 afschrijvingen op activa ontvangen aflossingen verstrekte geldleningen (per saldo) toevoeging voorzieningen opgenomen geldleningen bij:
17.763 4.952 14 2.514 1.493 26.736 3.142 5.755 122 585 15.000 24.604
financieringstekort einde jaar
-3.830
In het financieringstekort is in 2008 voorzien door het aantrekken van een nieuwe geldlening van € 15 miljoen. Kasgeldlimiet Om een grens te stellen aan kortlopende financiering is in de Wet Fido de kasgeldlimiet opgenomen. De kasgeldlimiet wordt bepaald door het begrotingstotaal bij aanvang van het dienstjaar te vermenigvuldigen met een bij ministeriele regeling vastgesteld percentage van 8,5%. De kasgeldlimiet (de ruimte voor korte financiering) was in het verslagjaar: 8,5% van het begrotingstotaal ad. € 63.386.000 is € 5.388.000. Bij overschrijding van de kasgeldlimiet moet een vaste geldlening worden aangetrokken. Rente(ontwikkeling) In het verslagjaar heeft geen renteherziening plaatsgevonden. De gemeente Noordenveld heeft tien vaste geldleningen. De rentepercentages van deze leningen schommelen tussen de 3,83 % en 6,650 %. Het (gewogen) gemiddelde rentepercentage (per 1-1) bedraagt 4,31%. De geldleningen met een hoger rentepercentage betreffen leningen die niet dan wel tegen ongunstige condities vervroegd kunnen worden afgelost. In het verslagjaar is de kapitaalmarktrente gestegen (van 4,31% naar 4,86%). Inmiddels is de rente als gevolg van de internationale ontwikkelingen gedaald naar 4,52% (lineaire vaste geldleningen met rentevaste periode van 25 jaar; peildatum 18 maart 2008).
102
Renterisiconorm en renterisico’s van de vaste schuld per 31-12-2007 De rente van vaste geldleningen vormt een aanzienlijk onderdeel van de exploitaties van de begrotingen van gemeenten. Bij de gemeente Noordenveld bedraagt de rentelast € 800.000 per jaar. Ten einde forse schommelingen in de exploitatielasten te voorkomen is de zogenaamde renterisiconorm ingevoerd. Ingevolge de wettelijke regeling mogen de vaste geldleningen voor herfinanciering samen met de leningen waarop renteherziening plaatsvindt in enig jaar niet meer bedragen dan 20% van de totale omvang van de vaste geldleningen. Het doel is op deze wijze spreiding te krijgen in de leningenportefeuille waardoor een verandering in de rente vertraagd doorwerkt op de rentelasten. Renterisico op vaste schuld Netto renteherziening op vaste schuld o/g Betaalde aflossingen Herfinanciering
1.493
Renterisiconorm Stand van de vaste schuld per 1 januari het bij ministeriële regeling vastgestelde percentage
Toets renterisiconorm Renterisiconorm Renterisico op vaste schuld Ruimte
25.391 20% 5.078
5.078 1.493 3.585
Gelet op de rentevasteperiode van de bestaande geldleningen en de wijze van aflossing (lineair) wordt de renterisiconorm niet overschreden. Liquiditeitspositie De gemeente beschikt over een aantal bankrekeningen. Bij tegoeden of schulden in rekening-courant worden de overtollige middelen belegd of worden de tekorten met kasgeldleningen gefinancierd. De liquiditeitspositie is als volgt: 1-1-2007 Tegoeden Kassaldi Postbank Rabobank BNG (OSG)
9 5 15 572
Verschuldigd BNG
103
31-122007 20 3 26 497
601
546
785
2.674
Omvang en samenstelling vreemd vermogen De activa worden gefinancierd met eigen en vreemd vermogen. Tot het eigen vermogen behoren de algemene reserve en de bestemmingsreserves. Bij het vreemd vermogen wordt onderscheid gemaakt tussen lang vreemd vermogen (voorzieningen en de vaste schulden met een looptijd langer dan 1 jaar) en het kort vreemd vermogen. Het onderscheid wordt bepaald door de rentetypische looptijd. Bij kort vreemd vermogen is deze tot 1 jaar. Het verloop in 2006 is als volgt: Lang vreemd vermogen Voorzieningen Vaste schulden -geldleningen -belegde reserves
31-122007
1-1-2007 7.357 25.392 335
Totaal Kort vreemd vermogen
7.942 38.899 306
25.727
39.205
33.084
47.147
1-1-2007
31-122007
Bank-/giro saldi Overige schulden
785 3.801
2.674 3.991
Totaal
4.586
6.665
Omvang en samenstelling van de uitzettingen Het beleid van de gemeente Noordenveld is om de tijdelijke overtollige middelen risicomijdend uit te zetten. Overtollige middelen worden op een deposito gestort bij een kredietinstelling die voldoet aan de voorwaarden die in het treasurystatuut zijn gesteld. Daarnaast heeft de gemeente Noordenveld diverse uitzettingen/beleggingen bij o.a. de BNG en Essent uit hoofde van haar publieke taak. Het betreffen aandelen en achtergestelde leningen. Zie verder de toelichting op de balans.
104
3.4.5 Paragraaf bedrijfsvoering Algemeen De bedrijfsvoering van een gemeente is van belang voor het uitvoeren van de programma's. Het goed uitvoeren van de programma's is in belangrijke mate afhankelijk van de externe gerichtheid, toegenomen transparantie en de kwaliteit van de bedrijfsvoering. Was in het verleden de traditionele bedrijfsvoering nog sterk intern gericht, tegenwoordig worden aan overheden meer en meer eisen gesteld voor wat betreft betrouwbaarheid, transparantie, doelmatig en doeltreffend handelen, rechtmatig handelen en communicatie met haar burgers. De scherpere eisen vergen een bepaalde cultuur, organisatiestructuur, een hoog niveau van automatisering en open communicatie. Bij de aanpassing van Verordening 212 is besloten niet meer over te gaan tot het opstellen van een Nota Bedrijfsvoering. In de verplichte paragraaf over dit onderwerp zal gerapporteerd worden over de bedrijfsvoering. Instrumenten Artikel 14 van het BBV meldt alleen dat de paragraaf ten minste inzicht geeft in de stand van zaken en de beleidsvoornemens ten aanzien van de bedrijfsvoering. Traditioneel bestaat de (interne) bedrijfsvoering uit de zogenaamde piofach-functies: • personeel • informatisering • organisatie • financiën • automatisering • communicatie • huisvesting Artikel 17 van de "Financiële verordening gemeente Noordenveld" bepaalt dat bij de begroting en de jaarstukken het college in de paragraaf bedrijfsvoering in elk geval verslag doet over: • De ontwikkelingen van het personeelsbestand en de loonkosten, de inhuur van externen en de personeelsvoorzieningen Daarnaast wordt verslag gedaan van organisatorische wijzigingen; • De ontwikkeling betreffende de gemeentelijke huisvesting en andere facilitaire zaken; • De ontwikkeling betreffende het gemeentelijke informatieplan en de automatiseringssystemen; • De voortgang betreffende de uitvoering van de beheersverordeningen en • De voortgang van de periodieke onderzoeken naar doelmatigheid en doeltreffendheid. Er is overigens een samenhang met het programma Bestuur en Bestuur en de onderhavige paragraaf. De eerste richt zich meer op de relatie tussen de burger en de gemeente, terwijl de paragraaf zich richt op de reguliere, operationele kader voor de bedrijfsvoering.
105
Personeel en organisatie Kengetallen Vrouwen mannen Totaal medewerkers Aantal formatieplaatsen
1-jan 111 137 248
31-dec 118 141 259
210
221
Ziekteverzuim (excl. ziekte langer dan 1 jaar): 2006 6,73% 2007 5,88%
Met de aanpassing van de organisatiestructuur per 1 januari 2007 zijn de onderdelen Personeel en Organisatie in één vakgroep Personeel & Organisatie ondergebracht. P&O heeft in 2007 ondersteund bij het vervullen van een groot aantal vacatures. In afwachting van NOOT zijn een aantal vacatures aangehouden en een paar organisatieveranderingen doorgevoerd. In combinatie met de normale in- en uitstroom heeft dit er toe geleid dat er in 2007 ruim 60 vacatures zijn vervuld. Bij deze gelegenheid zijn meteen de puntjes op de i van het introductiebeleid gezet. Er is veel aandacht besteed aan het inwerken van de nieuwe medewerkers. Zo kregen alle nieuwe medewerkers een collega als mentor. Verder was het team P&O vertegenwoordigd in een groot aantal NOOT-werkgroepen. In dat kader speelde onder andere: het afnemen van een ontwikkelassesment bij alle leidinggevenden, de verdere invoering van projectmatig werken, de verbetering van de werkoverleggen . Met de komst van de preventiemedewerker is de risico-inventarisatie en –evaluatie geactualiseerd en is een begin gemaakt het ontwikkelen van het preventiebeleid. Informatisering en automatisering Eind 2004 is in eigen beheer door de vakgroep automatisering, als vervolg op het in 2001 door Vanderlet opgestelde informatiseringbeleidsplan, een informatiebeleidsplan 2005-2010 opgesteld. In dit plan worden de verwachte ontwikkelingen op het gebied van informatiebehoefte en wetgeving behandeld, evenals kort de ontwikkelingen binnen de organisatie die raken aan de inrichting van de I&A functie. Aan de uitvoering van het informatiebeleidsplan is ook in 2007 hard gewerkt op basis van de in 2006 verkregen bestuursopdracht. In dit plan wordt opdracht gegeven voor het uitvoeren van een drietal projecten: 1) Digitale Dienstverlening, 2) Geo Informatie en Authentieke Registraties en 3) Document en Workflow Management. Onder het project Digitale Dienstverlening vallen alle projecten die leiden tot een ingevoerd en beheerd intranet en alle projecten die een bijdrage leveren aan het behalen van de wettelijke eis om in 2007 65% van alle door de gemeente aangeboden diensten digitaal te kunnen aanbieden. Met gepaste trots kunnen wij melden dat in
106
januari 2007 het intranet operationeel was en dat wij in mei 2007 volgens de landelijke barometer 68% van onze dienstverlening digitaal via het internet aanboden. Het project Geo Informatie en Authentieke registraties omvat de totstandkoming van een gemeentebrede basisadministratie waarbij als uitgangspunt wordt gehanteerd “enkelvoudige opslag meervoudig gebruik van gegevens” en de invoering en vernieuwing van de verplichte authentieke registraties GBA (Burgerzaken), BAG (is Basis Gebouwen Registratie en Basis Registratie Adressen), Wkpb (publiekrechtelijke beperkingen), BSN (Burger Service Nummer) en Vastgoed. Conform de wettelijke eis is de Gemeente Noordenveld per 1 juli aangesloten bij de landelijke voorziening Wkpb. In april is een begin gemaakt met het opstarten van een project voor de invoering van de BAG, waar ook de vastgoed registratie onderdeel van uitmaakt. De techniek heeft in 2007 niet stilgestaan. Naast een verdere verbetering van de onderliggende infrastructuren is in 2007 het vervangen van de standaard werkplekken zo goed als afgerond. Voor de liefhebber: er is een groep centrale (blade) servers aangeschaft waarop de nieuwe Citrix-clients werken. Ook is de vervanging van de database-server afgerond waardoor de gebruiker meer snelheid kreeg. De oude server is ingericht als testserver. Verder zijn we overgegaan naar een glasvezelverbinding naar de diverse dislokaties. Financiën Vanaf 2007 is de organisatiestructuur met betrekking tot de financiële functie gewijzigd. Elke afdeling heeft een eigen afdeling consulent beschikbaar voor ondersteunende en adviserende activiteiten op het terrein van financiën en planning en control. Op concernniveau is er een stafbureau concerncontrol ingericht. Het stafbureau concerncontrol heeft een coördinerende functie waarin het bestuur en het management wordt geadviseerd ten aanzien van maatschappelijke en financiële resultaten van de organisatie, het ontwerpen en implementeren van het managementcontrolsysteem en het afleggen van rekenschap. Concerncontrol is voor de organisatie een stafbureau die onderzoekt, analyseert, kritisch is, informatie verstrekt en adviseert op een afstandelijke, onbevoordeelde en daarmee gewetensvolle wijze rapporteert aan het bestuur en het management. Het jaar 2007 heeft vooral in het teken gestaan van overdracht van werkzaamheden. Het jaar 2008 zal in het teken komen te staan van de verdere ontwikkeling van de financiële functie. De verdere uitbouw van de interne controle functie, het ontwikkelen van een meerjaren investeringsplan en de implementatie van interne onderzoeken op grond van artikel 213a van de gemeentewet kunnen als voorbeeld worden genoemd. Begin 2008 is de verordening artikel 212 van de gemeentewet aangepast. In 2007 zijn de budgethoudersregeling, het organisatiebesluit en het treasurystatuut aangepast. Momenteel wordt gewerkt aan een wijziging van de mandaatregeling. Via uw werkgroep financiën houden wij u van de ontwikkelingen op de hoogte
107
108
3.4.6 Paragraaf verbonden partijen Inleiding Een verbonden partij is een partij waarin de gemeente tezamen met derde partijen, ter uitvoering van een bepaalde publieke taak zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft. De gemeente kan bestuurlijk en financiële belangen hebben in verschillende verbonden partijen. Dit kunnen zijn gemeenschappelijke regelingen, stichtingen, verenigingen en vennootschappen. Uitgangspunt is dat deze partijen beleid uitvoeren voor de gemeente. De gemeente blijft beleidsmatige en financiële verantwoordelijkheden houden ten aanzien van deze partijen. In deze paragraaf wordt kort weergegeven aan welke verbonden partijen de gemeente Noordenveld deelneemt en wordt per deelname in deze jaarrekening een kort verantwoording over 2007 weergegeven. De visie Verbonden partijen zijn of worden ingesteld ter uitvoering van een bepaalde activiteit, waarbij de redenen van instelling gelegen zijn in doelmatigheid, doeltreffendheid en/of bestuurlijke krachtenbundeling. De kern hierbij is dat gebruik wordt gemaakt van verbonden partijen wanneer dat een meerwaarde heeft voor het bereiken van politieke doelstellingen. Medio 2007 is de notitie van de werkgroep verbonden partijen door de raadscommissie besproken. De notitie bevat een aantal aanbevelingen. De kern van de aanbevelingen is dat de rollen moeten worden verhelderd en dat het contact tussen de gemeenschappelijke regelingen en de gemeente die er aan deelnemende geïntensiveerd. Dat geldt zowel voor de raad, het college en de ambtelijke organisatie. Daarbij is het uitgangspunt dat de gezamenlijke gemeenten een veel helderder taakformulering voor de gemeenschappelijke aangegeven zodat geen situatie ontstaat dat bij gemeenschappelijke regelingen in feite haar eigen agenda bepaalt. Daarnaast worden er in de notitie een aantal voorstellen gedaan die nader zullen worden uitgewerkt. Verbonden partijen: een opsomming Hieronder is weergegeven welke typen verbonden partijen worden onderscheiden en aan welke vormen de gemeente deelneemt: a. Gemeenschappelijke Regelingen. De gemeenteraad of colleges van burgemeester en wethouders van twee of meer gemeenten kunnen een gemeenschappelijke regeling treffen ter behartiging van één of meer belangen van de gemeente. De gemeente neemt deel in de volgende gemeenschappelijke regelingen: 1. Regionale brandweer Drenthe 2. Geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen (G.H.O.R.) 3. GGD Drenthe 4. GGD Noord en Midden Drenthe 5. Instituut voor Creatieve Ontwikkeling (ICO) = garantieregeling
109
6. Werkvoorzieningschap Novatec 7. Vuilverwijdering regio Assen 8. Recreatieschap Drenthe 9. ISD Noordenkwartier 10. Gemeenschappelijke regeling garantievoorziening voormalige Bestuursacademie Noord Nederland 11. Gemeenschappelijke regeling inzake aanleg, beheer en onderhoud van systemen voor de individuele behandeling van afvalwater (IBA’s) b.
Deelnemingen. Vanuit het oogpunt van het behartigen van het publieke belang is de gemeente geheel of gedeeltelijk in het bezit van de aandelen van een aantal vennootschappen. De gemeente beschikt over aandelen in de volgende bedrijven: Essent, Waterleiding maatschappij Drenthe en Bank Nederlandse Gemeenten.
c.
Stichtingen en verenigingen. Het college kan, de raad gehoord hebbende, besluiten deel te nemen in een stichting of vereniging.
d.
PPS-constructies. Publiek private samenwerking is een middel om bepaalde doeleinden te realiseren. De samenwerking met marktpartijen moet een meerwaarde opleveren. Meerwaarde in de vorm van het benutten van kennis en expertise van andere partijen en het spreiden van risico's kan leiden tot efficiëntere uitvoering van plannen en projecten. De gemeente neemt op dit moment niet deel in PPS-constructies.
Verbonden partijen: de verantwoording 1. RBD Doel + financieel belang: De gemeenschappelijke belangen van gemeente te behartigen op het gebied van de brandweerzorg en de rampenbestrijding, in het bijzonder de taken genoemd in artikel 3 lid twee en drie van de Brandweerwet 1985. Dit wordt bekostigd middels een jaarlijkse bijdragen van de deelnemers. Betrokken: alle 12 Drentse gemeenten. Bestuurlijk belang/bevoegdheid: De burgemeester is lid van het algemeen bestuur. De RBD heeft in het afgelopen jaar zijn taak vervuld. De in 2007 in rekening gebrachte bijdrage is binnen de raming gebleven. 2. GHOR Doel + financieel belang: Het adviseren van gemeenten over vaststelling beleid voor geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen, het geven van leiding bij het verlenen van spoedeisende hulp en geneeskundige hulp bij ongevallen en rampen, het uitvoeren van de wet Ambulancevervoer. Dit wordt bekostigd middels een jaarlijkse bijdrage van de deelnemers. Betrokken: alle 12 Drentse gemeenten. Bestuurlijk belang/bevoegdheid: De burgemeester is lid van het Algemeen bestuur.
110
De GHOR heeft in het afgelopen jaar zijn taak vervuld. De in 2007 in rekening gebracht bijdrage is binnen de raming gebleven. 3. GGD Drenthe Doel + financieel belang: Het behartigen van de gemeenschappelijke belangen van de Drentse gemeenten op het gebied van de volksgezondheid in brede zin. Dit wordt bekostigd middels een jaarlijkse bijdrage van de deelnemers. Betrokken: alle 12 Drentse gemeenten. Bestuurlijk belang/bevoegdheid: Een collegelid is lid van het algemeen bestuur. De gemeenteraad van Noordenveld heeft op 29 maart 2007 besloten niet met het beslisdocument vorming Veiligheidsregio Drenthe in te stemmen. Ook een aantal andere gemeenten hebben niet ingestemd waarna de Stuurgroep Veiligheidsregio heeft geconcludeerd, dat in Drenthe onvoldoende bestuurlijk draagvlak was om te komen tot een brede Veiligheidsregio. De consequentie is, dat de GGD als zelfstandige gemeenschappelijke regeling blijft bestaan. 4. GGD Noord en Midden Drenthe Doel + financieel belang: Deze regeling was tot medio 2007 nog eigenaar van een pand; het pand is inmiddels verkocht. De gemeente Assen verzorgt vanaf 1 januari 2007 de beheersmatige aspecten van deze gemeenschappelijke regeling. De aanwezige liquide middelen zijn voor het merendeel aan de deelnemende gemeenten uitbetaald. Na vaststelling van de liquidatiebalans door de accountant wordt een voorstel aan de raad gedaan tot opheffing en liquidatie. Betrokken: Assen, Noordenveld, Aa en Hunze, Middenveld en Tynaarlo. Bestuurlijk belang/bevoegdheid: Een collegelid is lid van het bestuur. Bijzondere ontwikkelingen RBD, GGD's en GHOR In 2006 heeft de stuurgroep vorming veiligheidsregio Drenthe een beslisdocument opgesteld, met daarin een voorstel voor de samenvoeging van de RBD, GHOR en GGD en de oprichting van een nieuwe gemeenschappelijke regeling per 1 juli 2007. De gemeenteraad van Noordenveld heeft echter op 29 maart 2007 besloten niet met dit beslisdocument in te stemmen. De meerwaarde van de toevoeging van de GGD aan de veiligheidsregio is volgens de Raad onvoldoende aangetoond, en er bestonden twijfels met betrekking tot de lokale democratische legitimatie en de financiële beheersbaarheid. Het wetsvoorstel veiligheidsregio’s ligt nog bij de Raad van State, dus de samenvoeging van de verschillende veiligheidsdiensten is nog geen wettelijk vereiste. 5. ICO Instituut voor creatieve ontwikkeling (= garantieregeling) Doel + financieel belang: afwikkeling lopende zaken. De GR verkeerd in liquidatie. Betrokken: Assen, Noordenveld, Aa en Hunze, Middenveld en Tynaarlo. Bestuurlijk belang/bevoegdheid: Een collegelid is lid van het algemeen bestuur. De afwikkeling van de liquidatie en afbouw van subsidie verloopt volgens het afgesproken schema. De raad wordt afzonderlijk geïnformeerd over de voortgang.
111
6. Werkvoorzieningschap Novatec Doel + financieel belang: Uitvoering van de Wet sociale werkvoorzieningschap en scheppen en instandhouden van een organisatie ter voorziening in aangepaste werkgelegenheid. De regeling wordt bekostigd middels een jaarlijkse bijdrage van de deelnemende gemeenten. Betrokken: Grootegast, Leek, Marum, Noordenveld en Zuidhorn. Bestuurlijk belang/bevoegdheid: Een collegelid is lid van het algemeen bestuur. De modernisering van de Wet Sociale Werkvoorziening is in 2007 afgerond. Dit betekent dat 2007 het laatste jaar was waarin Novatec rechtstreeks de middelen van het ministerie ontving. Met ingang van 2008 gaan de SW-middelen naar de gemeenten en worden zij verantwoordelijk voor de verdeling en verantwoording. Doel hiervan is gemeenten een sterkere regierol toe te delen. Het rijk heeft gemeenten verplicht de (financiële) verslaglegging 2007 in het kader van SiSa af te handelen. Voor het jaar 2007 is in de begroting gerekend met een bijdrage van € 150.000. Novatec heeft een voorlopige bijdrage van € 133.500 ontvangen. Bij de afwikkeling van de jaarrekening van Novatec moet blijken in hoeverre er aanleiding is dit bedrag bij te stellen. 7. Recreatieschap Drenthe Doel + financieel belang: Behartiging van de belangen van recreatie en toerisme van de deelnemende gemeenten. De regeling wordt bekostigd middels een jaarlijkse bijdrage van de deelnemende gemeenten. Betrokken: Alle 12 Drentse gemeenten en de gemeente Ooststellingwerf. Bestuurlijk belang/bevoegdheid: Een collegelid is lid van het algemeen bestuur. In de vergadering van het Algemeen Bestuur van het Recreatieschap van 14 maart 2007 is besloten met ingang van 2009 de bijdrage aan het schap per gemeente structureel te verhogen met een bedrag van € 25.000, -, o.a. ten behoeve van de kosten voor het fietsknooppuntensysteem. Deze verhoging zal in het kader van de Voorjaarsnota 2008 ter besluitvorming worden voorgelegd. Voor het overige waren er geen bijzonderheden. 8. ISD Noordenkwartier Doel + financieel belang: Uitvoeren van de gemeentelijke taken inzake de sociale zekerheid. De gemeentelijke bijdrage is afhankelijk van de uitkeringen en de rijksbijdrage. Betrokken: Leek, Marum en Noordenveld. Bestuurlijk belang/bevoegdheid: Twee collegeleden zijn lid van het algemeen bestuur. Voor het Inkomensdeel loopt de gemeente risico in verband met eventuele kortingen op de rijksbijdragen. Voor 2007 geldt dat de gemeentelijke bijdrage aan de ISD ongeveer gedekt wordt door de rijksbijdrage. De uitgaven voor het “Werkdeel” zijn in 2007 echter hoger dan de ontvangen rijksbijdrage. Deze meerkosten worden ten laste gebracht van het saldo (meeneemregeling) over voorgaande jaren en hebben daardoor nu nog geen gevolgen voor de gemeentelijke bijdrage.
112
9. Bestuursacademie Noord Nederland (= garantieregeling) Doel + financieel belang: Doet dienst als garantieregeling in verband met de afwikkeling van de lopende verplichtingen van de opgeheven BNN. Er wordt jaarlijks een kleine bijdrage aan toegekend. Betrokken: vrijwel alle gemeenten van de provincies Drenthe, Friesland en Groningen, de drie noordelijke provincies en de waterschappen in dat gebied. Bestuurlijk belang/bevoegdheid: De gemeentesecretaris is lid van het algemeen bestuur. De in 2007 in rekening gebrachte bijdrage is binnen de raming gebleven. 10. Gemeenschappelijke regeling inzake aanleg, instandhouding, beheer en onderhoud van systemen voor de individuele behandeling van afvalwater (IBA’s) Doel + financieel belang: Aanleg, instandhouding, beheer en onderhoud van systemen voor de individuele behandeling van afvalwater. De bijdrage wordt toegekend op basis van verleende diensten. De kosten hiervoor worden voldaan uit het GRP. Betrokken: Noordenveld en waterschap Noorderzijlvest. De regeling werkt naar wens. De kosten voor de afname van diensten zijn binnen de raming gebleven.
113
114
3.4.7 Paragraaf grondbeleid Inleiding De afgelopen jaren ontwikkelt de gemeente zich steeds meer van beheer- naar ontwikkelgemeente. Deze omslag naar andere taken vraagt ook om andere instrumenten, dit mede ingegeven door veranderende wetgeving, zoals de invoering per 1 juli 2008 van de nieuwe Wro en de hierin opgenomen Grondexploitatiewetgeving, wijzigingen in de Wet Voorkeursrecht Gemeenten, Onteigeningswet, Aanbestedingswet en de verwachte invoering van de Omgevingsvergunning. Vervolgens is ook de Europese regelgeving op het gebied van staatssteun en aanbesteding een aspect dat in dit kader van groot belang is. In een dynamisch document heeft de gemeente een beeld geschetst van de acties die moeten worden genomen om de grondexploitatiewet in de gemeente te implementeren. Deze acties worden binnen de gemeente reeds breed opgepakt. Visie grondbeleid in relatie tot de doelstellingen van de programma’s De gemeenteraad heeft, naast de doelstellingen uit de programma’s, nog geen specifiek beleid of visie geformuleerd. Het college hanteert de volgende doelstelling in de productenraming 2006: ‘Het voeren van een actief grondbeleid dat gericht is op het stimuleren en bevorderen van de economische ontwikkeling, de werkgelegenheid en de woningbouw in de gemeente Noordenveld. Het zorgdragen voor de ontwikkeling van locaties voor woningbouw en bedrijfshuisvesting, e.e.a. met bijbehorende voorzieningen’. De gemeente stelt prioriteit aan het opstellen van een nota grondbeleid als eerste stap in de richting van een uitgebalanceerd grondbedrijfinstrumentarium. De eerste contouren van de nota Grondbeleid zijn inmiddels tot stand gekomen. Met het vormgegeven van een dergelijke grondbedrijfinstrumentarium beoogt de gemeente om de werkwijze ten aanzien van het gemeentelijk grondbeleid transparanter te maken. Wijze waarop de gemeente het grondbeleid uitvoert De gemeente voert zowel een actief als faciliterend grondbeleid. Actief grondbeleid wil zeggen dat de gemeente zelf gronden en opstallen (vastgoed) aankoopt, de grond bouw- en woonrijp maakt en deze weer uitgeeft (verkoopt) voor woningbouw of andere functies. De gemeente handelt dan als marktpartij neemt positie in en loopt dus risico’s. De actieve, ontwikkelende rol kan zelfstandig of in samenwerking met marktpartijen en deelnemingen in een PPS-constructie (Publiek Private Samenwerking). In het verslagjaar is geen gebruik gemaakt van samenwerkingsverbanden in dit kader. Faciliterend grondbeleid, ook wel aangeduid als passief grondbeleid, betekent dat de gemeente de ontwikkelingen in haar gemeente slechts faciliteert. Zij kan hiertoe haar instrumenten inzetten, zoals de Wet Ruimtelijke Ordening, de Woningwet en de Exploitatieverordening ten behoeve van marktpartijen die grondposities innemen. De gemeente kan in dit geval dan alleen kosten verhalen. In het verslagjaar is gebruik gemaakt van de Wet voorkeursrecht gemeenten.
115
Voor bedrijventerreinen in ontwikkeling gaat de gemeente uit van actief grondbeleid, omdat zo de meeste sturing mogelijk is op de vestiging van gewenste bedrijven. Voor (woningbouw) uitleggebieden voor kleine kernen wordt een actief grondbeleid gevoerd daar minimale hoeveelheden over een relatief lange periode commercieel niet aantrekkelijk zijn voor marktpartijen. Voor (woningbouw) uitleggebieden bij grotere kernen zijn er veelal marktpartijen, die positie hebben verworven, dan wel willen verwerven, de gemeente is dan veelal niet de enige grondeigenaar. De gemeente streeft ernaar in dergelijke gevallen een bouwclaim met partijen af te spreken. In de toekomst zal er, onder de nieuwe wet RO, naar gestreefd worden eerst te komen tot privaatrechtelijke afspraken. Het kostenverhaal via het exploitatieplan wordt als laatste middel ingezet. Zo vraagt elke ruimtelijke doelstelling om een eigen aanpak. Ondanks dat een actief grondbeleid de mogelijkheid van invloed, zeggenschap en kostenverhaal vergroot, is deze aanpak in praktijk niet altijd mogelijk en soms zelfs niet gewenst. Actuele prognose van de te verwachten resultaten van de totale grondexploitatie Een financieel uitgangspunt bij grondexploitaties is het realiseren van een sluitende exploitatie. Uiteraard heeft het de voorkeur dat alle kosten worden verhaald in de grondopbrengst. Helaas is dat niet altijd mogelijk en dient gekomen te worden tot een sluitende exploitatie door bijdragen uit externe, dan wel eigen middelen. In het verleden zijn de uitgifteprijzen bepaald op basis van kostprijsberekeningen. In de nota grondbeleid zal worden voorgesteld in principe uit te gaan van marktconforme prijzen, zoals ook al is gebeurd bij de laatst vastgestelde exploitatiebegrotingen. Voor de navolgende complexen zijn exploitatiebegrotingen door de gemeenteraad vastgesteld: (bedragen x € 1.000): Complex
Uitbreiding industrieterrein Roden De Westerd te Peize Revitalisering Haarveld *) Roderwolde Roderveld IV *) Brinkhofweide Interzorg/Ronerborg Centrumschool Peize *) Helterbult Natuurvrienden MaSTERplan Totaal
Boekwaarde
Nog te betalen
535 488 287 4.618 -361 394 89 243 427 395 111 2.537 9.763
Nog te ontvangen
Geprognosticeer d resultaat
0
535
-
890 2.646 3.035 286 4.861 1.358 1.596 213 708 880 1.138
1.376 2.933 7.848 0 6.000 1.611 1.854 640 1.060 1.000 3.650
2N 195 V 75 V 745 V 164 V 15 V 43 N 9V 25 N
*) De vastgestelde exploitatiebegrotingen van deze complexen dienen te worden herzien. Hieraan wordt momenteel gewerkt. Aangezien de complexen (nagenoeg) allemaal een positieve winstverwachting hebben is het niet noodzakelijk om voorzieningen ten laste van het resultaat op te nemen.
116
Nog niet in exploitatie zijnde complexen (bedragen x € 1.000): Complex
Boekwaarde ultimo 2006
Oosterveld Norg Oude Velddijk Een Vennootsweg Een Veldkampen Lange Streeken II Raadhuisplein Peize Regiovisie Totaal
1.441 344 183 168 1.163 315 8.604 12.218
Oppervlakte
10.43.50 66.96 4.00.00 1.30.70 6.00.00 50.00 54.27.49 77.18.65
Gemiddelde prijs per m²
13,55 51,36 4,58 12,04 19,05 62,94 15,85 15,83
Aan de ‘nog niet in exploitatie genomen gronden’ wordt, behoudens de Regiovisie, geen rente toegerekend. De rentederving over deze geïnvesteerde middelen komt ten laste van de algemene middelen. M.b.t. de regiovisie is met de gemeente Leek afgesproken, dat jaarlijks 5% rente over de boekwaarde wordt berekend. Winstneming Uit hoofde van het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV), artikel 16, kan onder bepaalde voorwaarden tussentijdse winstneming op het gerealiseerde deel van een complex plaatsvinden. Dit kan alleen bij grote projecten die vele jaren duren en onderverdeeld zijn in duidelijk herkenbare delen. Gelet op de tijdsduur van de uitvoering van de toekomstige projecten zal geen tussentijdse winst worden genomen. Met betrekking tot de regiovisie zullen de overschotten op deelprojecten worden aangewend voor de dekking van tekorten op overige deelprojecten en de aanleg van bovenplanse voorzieningen. Reserve grondexploitatie Met het uitvoeren van grondexploitaties worden door de gemeente risico’s gelopen. Deze risico’s kunnen in twee groepen worden ingedeeld. Reguliere risico’s doen zich regelmatig voor en zijn veelal goed meetbaar. Deze risico’s zijn in beginsel goed in te schatten en te ondervangen door het afsluiten van een verzekering of het treffen van een voorziening. Met de resterende groep risico’s wordt bedoeld de risico’s die onvoldoende onder controle kunnen worden gehouden door stuur- en beheersmaatregelen en waarvoor (nog) geen specifieke voorzieningen zijn of kunnen worden getroffen. Als voorbeelden kunnen worden genoemd de risico’s van vroegtijdige grondverwerving, bodemvervuiling, dalende conjunctuur voor woningbouw etc. De reserve grondexploitatie dient als weerstandsvermogen voor de “resterende risico’s”. Voor de noodzakelijke omvang van het weerstandsvermogen bestaan geen wetenschappelijke normen. Iedere organisatie zal aan de gewenste omvang op haar eigen wijze, gelet op haar eigen situatie, zelf invulling moeten geven. Uitgangspunt is wel dat de omvang van het weerstandsvermogen in verhouding moet staan tot de risico’s die de gemeente Noordenveld loopt. Als norm kan worden gesteld, dat de weerstandscapaciteit 10% van de boekwaarde van de grondexploitaties dient te bedragen. Teneinde de reserve grondexploitatie op dit niveau te verkrijgen en in stand te houden dienen toekomstige voordelige resultaten op grondexploitaties aan de reserve te worden toegevoegd. Indien de reserve de gewenste omvang van 10% van de
117
boekwaarde overschrijdt wordt het meerdere in principe afgeroomd t..b.v. de algemene middelen van de gemeente. Momenteel worden voorbereidende werkzaamheden verricht voor het ontwikkelen van een aantal grondexploitaties (Oosterveld, Lange Streeken, Roderveld IV), waardoor de boekwaarde de komende jaren behoorlijk zal toenemen. Voorts zullen in de komende jaren in het kader van de regiovisie aanzienlijke investeringen moeten worden gepleegd. De reserve grondexploitatie bedraagt, na de toevoeging van het resultaat over 2007, € 3.911.000, terwijl de boekwaarde per ultimo van het verslagjaar bijna 22 miljoen euro bedraagt. Gelet op de te verwachten investeringen in de komende jaren wordt voorgesteld de reserve niet af te romen ten gunste van de algemene middelen. Reserve bovenwijkse voorzieningen Indien marktpartijen grond op een ontwikkellocatie in eigendom hebben, betekent dit dat de gemeente moet komen tot afspraken over kostenverhaal. Met name het verhaal van kosten voor bovenwijkse voorzieningen is dan een aandachtspunt. De gemeenteraad heeft op 22 juni 2006 de nota betreffende het instellen van een fonds ten behoeve van de bekostiging van bovenwijkse voorzieningen vastgesteld. De voeding van deze reserve door middel van onder andere verhaal van kosten van derden dient echter juridisch onderbouwd te zijn. Een nota bovenwijkse voorzieningen, als juridisch kader waarin de toerekenbaarheid van de bovenwijkse kosten naar de projecten is onderbouwd, dient op korte termijn nog opgesteld te worden. Dit is ook als één van de acties in het dynamisch document aangeduid. De reserve bedraagt ultimo 2007 € 455.000. In het verslagjaar zijn geen bedragen aan het fonds onttrokken.
118
Jaarrekening
119
120
