LOKAAL WOONBELEIDSPLAN HEIST-OP-DEN-BERG. Katrien Tratsaert (HIVA) & Tom Ghoos (Kempens Woonplatform) Projectleiding: Sien Winters

LOKAAL WOONBELEIDSPLAN HEIST-OP-DEN-BERG

Katrien Tratsaert (HIVA) & Tom Ghoos (Kempens Woonplatform) Projectleiding: Sien Winters

Gepubliceerd door KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN

HIVA - Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving Parkstraat 47 – bus 5300, BE 3000 Leuven www.hiva.be D/2011/4718/11

– ISBN 9789088360312

© 2011 HIVA-K.U.Leuven Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by mimeograph, film or any other means, without permission in writing from the publisher.

3

De Vlaamse Wooncode kende in 1997 aan de gemeenten een regierol toe op het vlak van wonen, die met de jaren meer en meer werd ingevuld door de gemeenten, ook door onze gemeente. Het gronden pandendecreet van 2009 gaf de Vlaamse gemeenten nog een reeks van bijkomende opdrachten en reikte hiervoor ook een aantal nieuwe instrumenten aan. De gemeenteraad besliste op 20 januari 2009 eenparig om een lokaal woonbeleidsplan op te maken, o.a. om meer systematisch deze regierol in te vullen en om onderdelen van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan en van het sociaal beleidsplan op het vlak van wonen te actualiseren en te concretiseren. Op 30 juni 2009 gunde het college deze opdracht aan HIVA. Ondertussen ging bij IOK ook op 1 november 2009 het Kempens Woonplatform van start, een kenniscel ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid in 25 Kempense gemeenten, waaronder Heist-op-den-Berg. Dit woonbeleidsplan kwam tot stand in een ruim samenwerkingsverband. HIVA voerde de woonomgevingsanalyse uit, waarbij vraag- en aanbodzijde van de lokale woningmarkt en het woonbeleid van de verschillende actoren in kaart gebracht worden. Op basis van deze informatie werd een SWOT-analyse uitgewerkt door HIVA en Kempens Woonplatform. Een werkgroep bestaande uit Kempens Woonplatform, HIVA, een delegatie van schepencollege en OCMW en de betrokken medewerkers van OCMW en gemeente, vertaalde deze SWOT-analyse in een visie en in strategische en operationele doelstellingen. Tijdens dit proces werd regelmatig overleg gepleegd met het Lokaal Woonoverleg, waarin alle lokale woonactoren vertegenwoordigd zijn. Ook Gecoro, welzijnsraad, woonzorgcentra, college en geïnteresseerde leden van de gemeenteraad en van de OCMWraad werden geraadpleegd. Wij willen iedereen danken die op één of andere manier heeft bijgedragen aan de opmaak van het voorliggend plan.

Voorwoord

Voorwoord

Het woonbeleidsplan bevat in de analyse uitgebreide achtergrondinformatie om met meer inzicht een aangepast woonbeleid uit te werken. Anderzijds bevat het actieplan een lijst van kleine en grote operationele acties op het vlak van wonen. Het Kempens Woonplatform en het Lokaal Woonoverleg zullen de uitvoering van het actieplan jaarlijks opvolgen en evalueren. Dit plan is het eerste woonbeleidsplan dat formeel opgemaakt wordt en vermoedelijk ook het laatste onder deze vorm. Immers t.g.v. de invoering van de beleidsen beheerscyclus voor gemeente en OCMW en het planlastdecreet zullen gemeentebestuur en OCMW in de toekomst een overkoepelend strategisch meerjarenplan voor een ganse legislatuur moeten opmaken. Het voorliggend actieplan laat duidelijk blijken dat woonbeleid het resultaat is van een integraal beleid, waarbij verschillende gemeentelijke beleidsdomeinen aan bod komen. Wij hopen dan ook dat dit actieplan mee een aanzet kan vormen voor de opmaak van het eerste strategisch meerjarenplan bij aanvang van de volgende legislatuur. Anderzijds heeft de opmaak van dit plan ons ervan overtuigd dat het ook in de toekomst noodzakelijk blijft om op regelmatige tijdstippen grondig na te denken over bepaalde beleidsdomeinen, ook als de wettelijke verplichting hiervoor zou wegvallen.

4

Voorwoord

Dirk Van Noten OCMW-voorzitter, schepen van welzijn

Jef Marien Schepen van wonen

3

Lijst tabellen

9

Lijst figuren

15

Inleiding

19

- DEEL 1 WOONOMGEVINGSANALYSE -

21

1 | De vraagzijde van de woningmarkt

23

1.1

23 28 29 33 34 37 40 43 43 45 50 52 52 56 59 59 62 64

1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

De inwoners en hun kenmerken 1.1.1 Inwoners naar geslacht 1.1.2 Inwoners naar leeftijd 1.1.3 Inwoners naar nationaliteit De huishoudens en hun kenmerken 1.2.1 Huishoudgrootte 1.2.2 Huishoudsamenstelling Loop van de bevolking 1.3.1 Natuurlijke loop van de bevolking 1.3.2 Migraties Bevolkingsprognoses Beknopt sociaal-economisch profiel 1.5.1 Socio-economische positie van de bevolking 1.5.2 Fiscale inkomens Doelgroepen van het woonbeleid 1.6.1 Huishoudens met financiële problemen 1.6.2 Huurders die de woonkosten niet kunnen betalen 1.6.3 Eigenaars met afbetalingsproblemen

5

Voorwoord

Inhoud

Inhoud

2 | De aanbodzijde van de woningmarkt 2.1

2.2 2.3

De woningvoorraad en kenmerken 2.1.1 Woonaanbod naar woningtype 2.1.2 Grootte van de woningen 2.1.3 De evolutie in het woningaanbod 2.1.4 Het woningaanbod naar bewoningstitel 2.1.5 Het woningaanbod voor doelgroepen De kwaliteit van de woningvoorraad 2.2.1 Toestand van het woningpatrimonium 2.2.2 Verbetering van het woningpatrimonium Ruimte voor wonen – uitbreidingspotentieel 2.3.1 Bodembezetting 2.3.2 Bodemgebruik 2.3.3 Bevolkingsdichtheden 2.3.4 Geregistreerde leegstand 2.3.5 Taakstelling en programmatie sociaal wonen

67 67 68 73 76 85 87 100 101 115 119 119 121 122 123 124

3 | Match tussen vraag en aanbod

127

3.1 3.2

127 128 129 130 139

Groei van de huishoudens en aangroei van het woningenbestand Verkoopsdynamiek en prijzen 3.2.1 Dynamiek in de verkoop 3.2.2 Verkoopprijzen 3.2.3 Huurprijzen

4 | De spelers en actoren in het woonbeleid en hun instrumenten

141

4.1

141

Inhoud

4.3

6

4.2

4.4 4.5 4.6

4.7 4.8 4.9 4.10

De gemeente 4.1.1 Kwaliteitshandhaving en -verbetering, en gronden pandenbeleid 4.1.2 Info aan de burger 4.1.3 Personeelsinzet voor wonen Het OCMW 4.2.1 Financiële bijstand wonen 4.2.2 Verhuuractiviteiten 4.2.3 Woonbegeleiding 4.2.4 Info aan de burger 4.2.5 Info en begeleiding rond energie 4.2.6 Personeelsinzet voor wonen Kringwinkel Zuiderkempen vzw 4.3.1 Project ‘energiesnoeiers’ 4.3.2 De Klus- en Verhuisdienst voor mensen met een laag inkomen Het Sociaal Verhuurkantoor ‘Onderdak’ De sociale huisvestingsmaatschappijen Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen 4.6.1 Het ‘Kempens Woonplatform’ 4.6.2 Fonds ter reductie van de globale energiekost, aanbod via IOK Het Agentschap Wonen-Vlaanderen Het EANDIS-klantenkantoor Overlegorganen voor wonen 4.9.1 Het lokaal woonoverleg 4.9.2 Andere overlegorganen met relevantie voor wonen VESTAH

141 142 143 143 143 143 143 144 144 144 145 145 145 146 146 146 146 148 149 149 149 149 150 151

- DEEL 3 Het actieplan -

161

Bibliografie

201

Inhoud

153

7

- DEEL 2 SWOT-analyse -

Lijst tabellen

Tabel 1.1

Bevolkingsaantal op 1 januari, jaarlijkse aangroei in aantal en procentuele aangroei ten aanzien van 1998 (Heist-op-denBerg, 1997-2009; 2010)

Tabel 1.2

Bevolkingsaantal op 1 januari en evolutie, naar deelgemeente (1997-2007; 2010)

Tabel 1.3

28

Inwonersaantal en evolutie 1998-2008 naar leeftijdcategorie (Heist-op-den-Berg, 1997-2008)

Tabel 1.5

26

Inwoners naar geslacht (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 1997-2008)

Tabel 1.4

24

29

Inwonersaantal en -verdeling en evolutie naar leeftijd (Heistop-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen; 1998, 2008)

30

Procentuele bevolkingsaangroei naar leeftijdscategorie (deelgemeenten Heist-op-den-Berg, 1997, 2007)

31

Tabel 1.7

Aantal inwoners naar nationaliteit en aangroei (1997-2007)

34

Tabel 1.8

Bevolkingsaantal op 1 januari, jaarlijkse aangroei in aantal en procentuele aangroei ten aanzien van 1998 (Heist-op-den-

Tabel 1.9

Aantal huishoudens en evolutie (deelgemeenten Heist-opden-Berg: 1997, 2007)

Tabel 1.10

37

Gemiddelde huishoudgrootte (Heist-op-den-Berg en randgemeenten, 2008)

Tabel 1.12

36

Gemiddelde huishoudgrootte (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen, 1998, 2008)

Tabel 1.11

35 9

Berg, 1997-2009; 2010)

37

Gemiddelde huishoudgrootte (deelgemeenten van Heist-opden-Berg: 1997, 2007)

Lijst tabellen

Tabel 1.6

40

Tabel 1.13

Huishoudens naar LIPRO-typologie en leeftijd van de referentiepersoon (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 2007)

Tabel 1.14

41

Aangroei huishoudens naar LIPRO-typologie tussen 1999 en 2007 en leeftijd van de referentiepersoon (Heist-op-den-Berg, het arrondissement Mechelen en de provincie Antwerpen)

Tabel 1.15

den-Berg, 1997-2007) Tabel 1.16

42

In- en uitstromers naar herkomst en bestemming (Heist-op46

In- en uitwijk van en naar Heist-op-den-Berg en het migratiesaldo voor de belangrijkste herkomst- en bestemmingsgemeenten van 1997 tot en met 2007

Tabel 1.17

49

Verdeling van de inwoners naar socio-economische positie op 1 januari 2008 (Heist-op-den-Berg; arrondissement Mechelen)*

Tabel 1.18

52

Bevolking (15-64 jaar) naar socio-economische positie (Heistop-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen; jaargemiddelde 2003, 2007, 2008)

Tabel 1.19

53

Bevolking (15-64 jaar) naar activiteits-, werkzaamheids- en werkloosheidsgraad in % (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen; jaargemiddelde 2003, 2007, 2008)

Tabel 1.20

54

Bevolking (15-64 jaar) naar socio-economische positie in % (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen; jaargemiddelde, 2008)

Tabel 1.21

55

Aantal en aandeel oudere langdurige en laaggeschoolde werklozen (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen; jaargemiddelde, 2009)

Lijst tabellen

Tabel 1.22

55

Verdeling van de aangiften naar categorie van nettobelastbaar inkomen (inkomens 2007; Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, de provincie Antwerpen, het Vlaamse Gewest)

Tabel 1.23

56

Extrapolatie van de verdeling in het arrondissement

10

Mechelen op de aangiften uit Heist-op-den-Berg en de overof ondervertegenwoordiging (inkomens van 2007) Tabel 1.24

57

Fiscale inkomens van het jaar 2007 en 1996 (Heist-op-denBerg en randgemeenten, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen)

Tabel 1.25

58

Aantal kredietnemers in lopende (achterstallige) consumentenkredieten volgens aantal (achterstallige) consumentenkredieten per kredietnemer, (Heist-op-den-Berg en arrondissement Mechelen, 2006-2010)

61

Tabel 1.26

Aantal lopende achterstallige consumentenkredieten met minstens één kredietnemer woonachtig in Heist-op-den-Berg volgens aantal kredietnemer per contract, ongeacht woonplaats (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, 2007-2010)

Tabel 1.27

Aantal aanvragen, toekenningen en weigeringen voor een huursubsidie in Heist-op-den-Berg (2007-2009)

Tabel 1.28

62 63

Aantal toekenningen van financiële steun door het OCMW gerelateerd aan wonen en huisvesting (Heist-op-den-Berg, 2000-2010)

Tabel 1.29

64

Aantal lopende (achterstallige) hypothecaire kredieten met minstens één kredietnemer woonachtig in Heist-op-den-Berg en arrondissement Mechelen (2006-2010)

Tabel 2.1

gebouwen in % (Heist-op-den-Berg, 2009) Tabel 2.2

69

Wooneenheden naar type woongebouw (Heist-op-den-Berg naar kadastrale afdeling, 1 januari 2009)

Tabel 2.3

66

Verhouding tussen de geregistreerde wooneenheden en de

72

Gemiddelde oppervlakte per woning, per bewoner en het aantal woonvertrekken per bewoner (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, 2001)

Tabel 2.4

74

Nieuwbouwvergunningen voor woongebouwen en wooneenheden en aangroei van het geregistreerde aantal wooneenheden en gebouwen (jaar X-2) en de verhouding tussen beide in % (Heist-op-den-Berg, 2000-2008)

Tabel 2.5

80

Gemiddeld aantal vergunde wooneenheden per gebouw (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen en Vlaams Gewest, 1996-2009)

Sociale huurwoningen (2010) en huishoudens (2007) naar deelgemeente (2010) (Heist-op-den-Berg)

Tabel 2.9

Woonaanbod voor ouderen (Heist-op-den-Berg, 1 januari 2010)

Tabel 2.10

91

88

Gemiddelde contractuele huurprijs/maand naar aantal slaapkamers in de woning (Heist-op-den-Berg, 2010)

Tabel 2.8

89

Lijst tabellen

den-Berg, 2010) Tabel 2.7

85

Aantal sociale huurwoningen naar verhuurstelsel (Heist-op-

11

Tabel 2.6

97

Bevolking, bevolkingsprognose naar leeftijd, de Vlaamse gebruikspercentages van de woonzorgcentra en de RVT en de raming van de huidige en toekomstige behoefte in Heistop-den-Berg bij toepassing van de Vlaamse gebruikspercentage (Heist-op-den-Berg, 2008, 2015, 2020)

99

Tabel 2.11

Programmatienorm serviceflats 2010 en huidig aanbod aan serviceflats en de verhouding ertussen in % (Heist-op-denBerg, arrondissement Mechelen, de provincie Antwerpen en het Vlaamse gewest)

Tabel 2.12

100

Huizen en flatgebouwen, buildings en dergelijke naar bouwjaar in % (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 2009)

Tabel 2.13

101

Aandeel bewoonde particuliere woningen naar comfortcategorie in % (provincie Antwerpen, arrondissement Mechelen en Heist-op-den-Berg, 2001)

Tabel 2.14

106

Aandeel bewoonde particuliere woningen waar centrale verwarming, badkamer en/of toilet in de woning ontbreken in % (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, provincie Antwerpen en arrondissement Mechelen, 2001)

Tabel 2.15

106

Aandeel bewoonde particuliere woningen met een tuin en/of een garage in % (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, provincie Antwerpen en arrondissement Mechelen, 2001)

Tabel 2.16

107

Aandeel bewoonde particuliere woningen naar hoofdbrandstof gebruikt voor de verwarming in % (Heist-opden-Berg en deelgemeenten, Vlaams Gewest; provincie Antwerpen en arrondissement Mechelen; 2001)

Tabel 2.17

108

Aantal kleine gasmeters in % (Heist-op-den-Berg, deelgemeenten werkingsgebied Iverlek, 2008-2010) en het aandeel gasmeters op het aantal huishoudens (Heist-op-denBerg, werkingsgebied Iverlek, 2008)

Tabel 2.18

109

Aandeel bewoonde particuliere woningen naar isolatie van

Lijst tabellen

de woning in % (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, Vlaams Gewest; provincie Antwerpen en arrondissement Mechelen; 2001) Tabel 2.19

111

Aantal woningen behandeld door de energiesnoeiers (Heistop-den-Berg en deelgemeenten, januari 2007 t.e.m.

12

april 2010) Tabel 2.20

112

E-peil afgeleid van de EPB-aangiftes voor nieuwbouwwoningen en -appartementen (Heist-op-den-Berg en buurgemeenten, Vlaanderen, 2006-2009)

Tabel 2.21

ongeschikt-onbewoonbaar (Heist-op-den-Berg, 2009) Tabel 2.22

113

Aantal woningen op de inventaris verwaarlozing en 114

Aantal woningen op de inventaris verwaarlozing en ongeschikt-onbewoonbaar (kleine steden in de provincie Antwerpen, 2009)

115

Tabel 2.23

Aanvragen, toekenningen en weigeringen van de Vlaamse verbeteringsen aanpassingspremie en van de Vlaamse renovatiepremie (Heist-op-den-Berg, 2007-2009)

Tabel 2.24

117

Aantal toekenningen en bedragen van aanvullende premies bij de Vlaamse renovatiepremie en bij de VAP door de gemeente Heist-op-den-Berg (Heist-op-den-Berg, 2008, 2009, 2010)

Tabel 2.25

117

Aantal door de gemeente toegekende premies voor warmtepomp, zonneboiler of zonnepanelen (Heist-op-denBerg, 2008, 2009, januari-maart 2010)

Tabel 2.26

118

Aandeel van de oppervlakte van de bebouwde percelen op de totale oppervlakte in % en de oppervlakte ingenomen door bebouwde percelen, onbebouwde percelen en andere in hectaren (Heist-op-den-Berg, 1983-2007)

Tabel 2.27

De bevolkingsdichtheid in Heist-op-den-Berg en buurgemeenten op 1 januari 2010 in inwoners per km2

Tabel 2.28

120 122

De bevolkingsdichtheid in Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, de provincie Antwerpen en het Vlaamse Gewest in inwoners per km2; 1997, 2002, 2007 De bevolkingsdichtheid in Heist-op-den-Berg en 123

Lijst tabellen

deelgemeenten in inwoners per km2; 1997, 2007

13

Tabel 2.29

123

Lijst figuren

Figuur 1.1

Procentuele aangroei van de bevolking; 1998=100% (Heistop-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen 1997-2008; 2010)

Figuur 1.2

Evolutie van het aantal inwoners naar deelgemeente (19972007; 2010)

Figuur 1.3

27

Evolutie inwonersaantal naar leeftijdcategorie (Heist-op-denBerg, 1998, 2008)

Figuur 1.4

25

30

Procentuele bevolkingsaangroei naar leeftijdscategorie in de deelgemeenten Heist-op-den-Berg, Wiekevorst en Booischot, 1997, 2007 deelgemeenten Itegem, Schriek en Hallaar, 1997, 2007

Figuur 1.6

32

Procentuele bevolkingsaangroei naar leeftijdscategorie in de 33

Procentuele aangroei van de huishoudens, 1998=100% (Heistop-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen, 1998-2008) Aangroei van het aantal huishoudens naar huishoudgrootte (Heist-op-den-Berg, 1997-2007)

Figuur 1.8

38

Procentuele aangroei van het aantal huishoudens naar 15

Figuur 1.7

36

huishoudgrootte (Heist-op-den-Berg, het arrondissement Mechelen en de provincie Antwerpen, 1997-2007) Figuur 1.9

39

Natuurlijke loop van de bevolking (Heist-op-den-Berg, 19972007)

Figuur 1.11

39

Evolutie van de huishoudgrootte (Heist-op-den-Berg, 19972007)

Figuur 1.10

Lijst figuren

Figuur 1.5

44

Interne en externe migraties en migratiesaldo (Heist-op-denBerg, 1997-2007)

45

Figuur 1.12

Dominante factor in de bevolkingsevolutie 1997-2007 (provincie Antwerpen)

Figuur 1.13

Aantal instromers in Heist-op-den-Berg uit de naburige arrondissementen naar herkomst (1997-2007)

Figuur 1.14

51

Gemiddeld aantal leefloners per maand (Heist-op-denBerg,1999-2009)

Figuur 1.16

48

Bevolkingsvooruitzichten (arrondissement Mechelen, 20072060)

Figuur 1.15

47

60

Aantal achterstallige hypothecaire kredieten met minstens één kredietnemer woonachtig in Heist-op-den-Berg en het aantal kredietnemers uit Heist-op-den-Berg in achterstallige hypothecaire kredieten (2006-2010)

Figuur 2.1

Gebouwen op 1 januari 2009 naar aard van het gebouw in % (Heist-op-den-Berg)

Figuur 2.2

70

Wooneenheden naar type woongebouw in % (Heist-op-denBerg en buurgemeenten, 2009)

Figuur 2.4

69

Wooneenheden volgens de aard van het gebouw waarin ze gevestigd zijn in % (Heist-op-den-Berg, 2009)

Figuur 2.3

65

71

Woongelegenheden naar aantal slaapkamers in % (Heist-opden-Berg, Vlaams Gewest, provincie Antwerpen en arrondissement Mechelen, 2001)

Figuur 2.5

Aandeel woongelegenheden naar aantal slaapkamers in % (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, 2001)

Figuur 2.6

75 76

Nettoaangroei van wooneenheden naar type gebouw waarvan ze deel uitmaken in % (Heist-op-den-Berg en buurgemeenten, 1998-2009)

Figuur 2.7

Absolute aangroei wooneenheden naar type gebouw (Heist-

Lijst figuren

op-den-Berg, 2002-2009) Figuur 2.8

78

Aantal vergunde residentiële gebouwen en wooneenheden voor nieuwbouw en aangroei van het geregistreerde aantal wooneenheden en gebouwen twee jaar voordien (Heist-opden-Berg, 1996-2009)

16

77

Figuur 2.9

81

Gemiddeld aantal vergunde wooneenheden per residentiële nieuwbouw en het aandeel gezinswoningen in de residentiële nieuwbouw in % (Heist-op-den-Berg, 1996-2009)

Figuur 2.10

Aantal recent vergunde wooneenheden voor nieuwbouw naar woningtype (Heist-op-den-Berg, 2005-2009)

Figuur 2.11

82 83

Procentuele verdeling vergunde wooneenheden nieuwbouw naar woningtype (Heist-op-den-Berg, 2005-2009)

84

Figuur 2.12

Verdeling van de bewoonde woningen naar bewoningstitel in % (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 2001)

Figuur 2.13

Berg en buurgemeenten, 2001) Figuur 2.14

90

Sociale huurwoningen: verdeling naar woningtype in % (Heistop-den-Berg en deelgemeenten, 2010)

Figuur 2.16

87

Sociale huurwoningen naar woningtype en aantal slaapkamers (Heist-op-den-Berg, 2010)

Figuur 2.15

86

Bewoonde woningen naar bewoningstitel in % (Heist-op-den-

92

Procentuele toename van sociale huurwoningen van de erkende sociale huisvestingsmaatschappijen, 2001=100% (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen, 2001-2007, 2008)

Figuur 2.17

bouwjaar in % (Heist-op-den-Berg, 2009) Figuur 2.18

110

Aantal vergunde residentiële gebouwen voor renovatie en voor nieuwbouw (Heist-op-den-Berg, 1996-2009)

Figuur 2.22

104

Aantal PV-installaties naar deelgemeente (deelgemeenten Heist-op-den-Berg, 1 maart 2010)

Figuur 2.21

103

Bewoonde particuliere woningen naar subjectieve staat van de woning in % (Heist-op-den-Berg; 2001)

Figuur 2.20

102

Huizen en flatgebouwen, buildings e.d. naar bouwjaar in % (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, 2009)

Figuur 2.19

93

Huizen en flatgebouwen, buildings en dergelijke naar

116

Evolutie van het aandeel van de oppervlakte van de bebouwde percelen op de totale oppervlakte (Heist-opden-Berg, provincie Antwerpen en het Vlaamse Gewest; 1983-2007) huishoudens (jaar x-1) (Heist-op-den-Berg, 2000-2008)

Figuur 3.2

127

Aantal vastgoedtransacties naar type (Heist-op-den-Berg, 1997-2009)

Figuur 3.3

121

Nettoaangroei wooneenheden (jaar X) en nettoaangroei

129

Evolutie van derde quartielprijzen van gewone woonhuizen Antwerpen, 1997-2009)

131

Derde quartielverkoopprijs van de gewone woonhuizen (Heist-op-den-Berg en buurgemeenten, 2009)

Figuur 3.5

17

(Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Figuur 3.4

132

Evolutie van derde quartiel verkoopprijs van villa’s, landhuizen en bungalows (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 1997-2009)

Figuur 3.6

Lijst figuren

Figuur 3.1

133

Derde quartiel verkoopprijs van villa’s en landhuizen (Heist-opden-Berg en buurgemeenten, 2009)

134

Figuur 3.7

Mediaan verkoopprijs van appartementen (Heist-op-denBerg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 1997-2009)

Figuur 3.8

Berg en buurgemeenten, 2009) Figuur 3.9

135

Mediaan verkoopprijs van appartementen (Heist-op-den136

Aantal transacties van bouwgronden, 1997=100% (Heist-opden-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen, 1997-2009)

Figuur 3.10

137

Evolutie van de derde quartiel verkoopprijs voor bouwgrond per m² (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 1997-2009)

Figuur 3.11

Lijst figuren

(Heist-op-den-Berg en buurgemeenten, 2009)

18

138

Evolutie derde quartiel verkoopprijs voor bouwgrond per m² 139

19

Voorliggend rapport is opgebouwd uit drie delen. Het eerste deel, dat tevens het omvangrijkste is, is de woonomgevingsanalyse. De woonomgevingsanalyse bestaat uit de cijfermatige studie van de lokale woningmarkt, waarbij de vraag naar en het aanbod aan woningen en de evoluties op dit vlak, naast elkaar worden gezet en met elkaar geconfronteerd worden. Ook de doelgroepen van het woonbeleid zoals ouderen, mensen met een specifieke woningnood, gezinnen die geen woning op de private huurmarkt kunnen betalen of kopen, ... worden in kaart gebracht en het beschikbaar woningaanbod voor deze doelgroepen in de gemeente. Een inventaris van de spelers (gemeente, OCMW, huisvestingsmaatschappijen, ...) die het woongebeuren op die woningmarkt mee bepalen en vorm geven en de instrumenten die zij inzetten (premies, woongerelateerde diensten, ...), worden opgelijst in het laatste onderdeel van de woonomgevingsanalyse. Het geeft een beeld van wie een rol kan spelen in het lokaal woonbeleidsplan en voor welke taken. De inzichten uit de woonomgevingsanalyse worden gebundeld in een zogenaamde ‘SWOT-analyse’ (strenghts, weaknesses, opportunities en threats) die aangeeft op welke vlakken de gemeente goed/slecht scoort en welke opportuniteiten/ bedreigingen zich stellen voor wonen. De SWOT-analyse is de input voor een door de feiten onderbouwd actieplan waarbij het beleid concrete acties plant op korte, middellange of lange termijn, hiervoor partners aanduidt en deze faseert in de tijd. Het eindresultaat van dit proces is een document dat na goedkeuring van College van burgemeester en schepenen en van de gemeenteraad een formeel karakter krijgt en aldus de blauwdruk vormt voor het woonbeleid en woongebeuren in de gemeente de eerstvolgende jaren.

Inleiding

Inleiding

- DEEL 1 WOONOMGEVINGSANALYSE -

1.1

De inwoners en hun kenmerken

Volgens de laatste gekende bevolkingscijfers zijn er 40 281 inwoners2 ingeschreven in Heist-op-den-Berg. De voorbije tien jaar (1998-2008) groeide de bevolking met tweeduizend personen of tweehonderd mensen per jaar, wat een aangroei is met 5,3% over tien jaar. De laatste jaren (2006-2009) versnelde die aangroei en kwamen er zo’n driehonderd mensen per jaar bij. Op 1 januari 2010 herbergt Heist-op-den-Berg volgens de voorlopige rijksregistergegevens bijna 40 000 inwoners (tabel 1.1).

1 2

In de presentatie van juni 2011 aan de gemeenteraad van Heist-op-den-Berg werden een aantal gegevens zoals inwonersaantallen en bevolkingsprognoses geupdated. 1 januari 2011.

23

De bevolkingssamenstelling van Heist-op-den-Berg geeft informatie over de behoefte aan woningen. De grootte van de huishoudens, de leeftijd van de bewoners en hun woonvoorkeuren geven aan welk type van woningen nodig is om de bevolking te huisvesten. Belangrijker evenwel is na te gaan hoe die inwonersgroep en de samenstelling ervan evolueert in de tijd, zodat de trends aangeven wat de toekomstige behoefte op het vlak van wonen zal zijn. We bespreken achtereenvolgens de inwoners- en huishoudsamenstelling en hun evolutie en maken een beknopte sociaal-economische situering van de bevolking. In een laatste paragraaf gaan we na in welke mate Heist-op-den-Berg doelgroepen herbergt die in het bijzonder de aandacht vragen van het woonbeleid. De gegevens zijn de meest recent beschikbare bij het voorstellen van de woonomgevingsanalyse medio 2010.1

hoofdstuk 1 | De vraagzijde van de woningmarkt

1 | De vraagzijde van de woningmarkt

Tabel 1.1

Bevolkingsaantal op 1 januari, jaarlijkse aangroei in aantal en procentuele aangroei ten aanzien van 1998 (Heist-op-den-Berg, 1997-2009; 2010)

24


Bevolkingsaantal

Aangroei aantal

Aangroei %

1997

36 996

1998

37 220

224

1999

37 342

122

+0,3

2000

37 233

-109

+0,0

2001

37 396

163

+0,5

2002

37 538

142

+0,9

2003

37 655

117

+1,2

2004

37 868

213

+1,7

2005

38 126

258

+2,4

2006

38 513

387

+3,5

2007

38 721

208

+4,0

2008

39 199

478

+5,3

2009

39 721

522

2010

39 910

189

Totaal

2 914 Bron FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI) voor 1997-2008; Rijksregister, voorlopig bevolkingscijfer 2010

De vergelijking met het Vlaamse Gewest, de provincie, het arrondissement geeft weer of deze bevolkingsgroei afwijkt van dan wel vergelijkbaar is met de bevolkingsgroei in de ruimere regio. Dit ziet u in figuur 1.1, waarbij 1998 wordt gelijkgesteld aan 100%.

Bron ADSEI, Bevolkingsstatistieken 1998-2008; Rijksregister, voorlopig bevolkingscijfer 2010

Tussen 1998 en 2008 groeide de bevolking aan met 5,3%, wat iets meer is dan in het arrondissement Mechelen (+5%), de provincie (+4,8%) en het Vlaamse Gewest (4,2%). Die sterkere bevolkingsgroei in Heist-op-den-Berg vond plaats vanaf 2006. Situatie in de deelgemeenten

De centrale deelgemeente Heist-op-den-Berg biedt een woonplaats aan 40% van de bevolking en is ook de dichtst bevolkte deelgemeente met de sterkste groei (+6,5%). De overige 40% spreidt zich over de rest van de gemeente, zij het dat in Hallaar de minste mensen wonen (7,6%). Uit tabel 1.2 lezen we af dat de evolutie van het inwonersaantal niet gelijkmatig verloopt in de verschillende deelgemeenten. We beschikken slechts over cijfers tot en met 1 januari 2007 voor de deelgemeenten.


Procentuele aangroei van de bevolking; 1998=100% (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen 1997-2008; 2010)

25

Figuur 1.1

Tabel 1.2

Bevolkingsaantal op 1 januari en evolutie, naar deelgemeente (1997-2007; 2010)

1997

2007

(2010)

2007

Aantal

Aantal

Aantal

%

Aantal

%

14 654

15 610

(16 244)

40,3

956

+6,5

Wiekevorst

3 330

3 482

(3 566)

9,0

152

+4,6

Booischot

5 925

6 054

(6 451)

15,6

129

+2,2

Itegem

5 386

5 390

(5 512)

13,9

4

Schriek

4 593

4 543

(4 873)

11,7

-50

-1,1

Hallaar

2 996

2 949

(3 220)

7,6

-47

-1,6

112

693

(?)

36 996

38 721

(39 910)

100,0

1 725

4,7

Heist-op-den-Berg

Niet te lokaliseren Totaal

Evolutie 2007-1997

+0,17

26


Bron SVR, bevolkingskubussen (1997-2007); dienst bevolking Heist-op-den-Berg (deelgemeente, 2010); Rijksregister, voorlopig bevolkingscijfer (gemeente 2010)

De aangroei in de deelgemeente Heist-op-den-Berg is goed voor meer dan de helft van de inwonerstoename. Deelgemeenten Heist-op-den-Berg (+6,5%), Wiekevorst (+4,6) en in mindere mate Booischot (+2,2%) wonnen aan inwoners het afgelopen decennium. Schriek, Hallaar en Itegem vallen na 2006 terug op het niveau van 1997. De terugval gebeurt in 2007 voor Hallaar en Itegem; Schriek verliest sinds 2005 een honderdtal inwoners elk jaar. De voorlopige bevolkingscijfers voor 2010 van de dienst bevolking van Heistop-den-Berg tonen een inwonersaanwinst in de periode 2007-2008-2009 in elk van de deelgemeenten, maar vooral in Hallaar, Booischot en Schriek. Volgende grafieken brengen dit in beeld.

Figuur 1.2

Evolutie van het aantal inwoners naar deelgemeente (1997-2007; 2010)

27

Deelgemeenten Wiekevorst en Hallaar


Deelgemeente Heist-op-den-Berg

Deelgemeenten Itegem, Boosichot en Schriek

1.1.1

Inwoners naar geslacht

In Heist-op-den-Berg bestaat de bevolking anno 2008 uit 49,7% mannen en 50,3% vrouwen. Het overwicht aan vrouwen is wat kleiner dan in de rest van het arrondissement en de provincie. In 1997 was de verhouding tussen mannen en vrouwen in Heist-op-den-Berg nog nagenoeg gelijk. De evolutie gaat richting meer vrouwen in de bevolking, richting het gemiddelde in de provincie en het arrondissement. De voorlopige cijfers voor 2010 gaan verder in die richting met 49,6% mannen en 50,4% vrouwen.

Tabel 1.3

Inwoners naar geslacht (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 1997-2008)

% Mannen

% Vrouwen

1998

50,1

49,9

2008

49,7

50,3

1998

49,2

50,8

2008

49,2

50,8

1998

49,3

50,7

2008

49,4

50,6

28


Bron SVR, bevolkingskubussen, 1997-2007; dienst bevolking Heist-op-den-Berg, 2010

Heist-op-den-Berg

Arrondissement Mechelen

Provincie Antwerpen

Bron ADSEI, Bevolkingsstatistieken 1997-2008

1.1.2

Inwoners naar leeftijd

De Vlaamse bevolking veroudert door een afgezwakt vruchtbaarheidscijfer in combinatie met de sterk toegenomen levensverwachting. Ook in Heist-op-denBerg is dat zo: de aangroei van de bevolking met bijna tweeduizend inwoners doet zich enkel in de oudere leeftijdsgroepen voor. Het gaat om een aangroei met 1 589 volwassenen tussen 40 en 65 jaar (+17%) en 1 035 inwoners van 65 jaar en ouder (+17%). Tegelijkertijd neemt de groep van jonge volwassenen sterk in aantal af met zo’n 1 700 personen of min 15% van hun aantal. Deze evolutie doet zich gestaag voor. De kinderen groeien beperkt in aantal, maar in minder mate dan de globale inwonersgroei, waardoor hun aandeel in de bevolking daalt. Sinds 2005 neemt hun aantal weer lichtjes toe.

0 t.e.m.19 j.

20 t.e.m. 39 j.

40 t.e.m. 64 j.

65+

Totaal

1997

7 890

11 317

11 870

5 919

36 996

1998

7 938

11 188

12 057

6 037

37 220

1999

7 956

10 962

12 277

6 147

37 342

2000

7 903

10 733

12 416

6 181

37 233

2001

7 926

10 569

12 592

6 309

37 396

2002

7 858

10 425

12 762

6 493

37 538

2003

7 820

10 269

12 925

6 641

37 655

2004

7 817

10 104

13 148

6 799

37 868

2005

7 876

9 928

13 458

6 864

38 126

2006

7 988

9 732

13 839

6 954

38 513

2007

8 003

9 560

14 192

6 966

38 721

2008

8 054

9 599

14 474

7 072

39 199

116

-1 589

2 417

1 035

1 979

1998-2008 1998=100%

+1,5

-14,2

+20,1

+17,1


Inwonersaantal en evolutie 1998-2008 naar leeftijdcategorie (Heist-op-denBerg, 1997-2008)

106,0


Een meer gedetailleerd beeld krijgt u in figuur 1.3. Volwassenen op de leeftijd waarop zij zich vestigen (25-34 jaar) en de jonge kinderen verminderen sterk in aantal, wat wijst op een aderlating van jonge gezinnen. Bij de ouderen nemen vooral de oudsten in aantal toe. De leeftijdsgroepen tussen 40 en 60 jaar groeien sterk aan, wat zich binnen tien tot twintig jaar zal vertalen in een sterke aangroei van de ouderen.

29

Tabel 1.4

Deze tendensen samen maken dat de bevolkingsaangroei in Heist-op-den-Berg voor de helft uit een toename van 65-plussers bestaat.


Figuur 1.3

Evolutie inwonersaantal naar leeftijdcategorie (Heist-op-den-Berg, 1998, 2008)


Wijkt de demografische evolutie in Heist-op-den-Berg af van de demografische evolutie in de ruimere regio? We vergelijken met de situatie en evolutie in het arrondissement en de provincie.

Tabel 1.5

Inwonersaantal en -verdeling en evolutie naar leeftijd (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen; 1998, 2008)

30

Heist-op-den-Berg

Arr. Mechelen

Prov. Antwerpen

Aantal 2008

% 2008

Aantal 2008-1998

% Groei 2008-1998

% Groei 2008-1998

% Groei 2008-1998

0-19 jaar

8 054

20,5

116

1,5

2,4

-0,1

20-39 jaar

9 599

24,5

-1 589

-14,2

-8,7

-6,8

40-64 jaar

14 474

36,9

2 417

20,0

16,7

15,5

7 072

18,0

1 035

17,1

10,1

11,5

39 199

100,0

1 979

5,3

5,0

4,8

65+ Totaal


Het aandeel ouderen in de bevolking was bij de aanvang van 1998 in Heist-opden-Berg lager dan in het arrondissement en de provincie. Tien jaar later, op 1 januari 2008, is dat niet langer het geval: met 18% inwoners van 65 jaar en ouder situeert Heist-op-den-Berg zich qua vergrijzing nu tussen het arrondissement en de provincie. Gaan we nog verder terug in de tijd: dan bleek in 1992 nog 14,6% van de bevolking 65 jaar of ouder (niet in tabel), in 1998 is dat reeds 16,2% om nog eens tien jaar later, in 2008, met 18%, te stranden boven het niveau van de provincie. De stijging tussen 1998 en 2008 vertegenwoordigt 1 035 extra 65-plussers. De afhankelijkheidsratio, familiale zorgindex, de grijze druk, groene druk, interne vergrijzing en doorstromingscoëfficiënt en hun evolutie tussen 1997-2008, die u terugvindt in bijlage 1, geven aanvullende informatie over de toenemende vergrijzing van de gemeente. Situatie in de deelgemeenten

Procentuele bevolkingsaangroei naar leeftijdscategorie (deelgemeenten Heist-op-den-Berg, 1997, 2007)

0-17 j.

18-24 j.

25-34 j.

35-49 j.

50-64 j.

65-79 j.

80+

Totaal

4,8

-3,7

-18,4

14,2

16,8

12,1

28,5

6,5

Wiekevorst

-8,1

8,3

-24,0

12,3

30,1

17,0

9,4

4,6

Booischot

-0,6

4,2

-31,9

10,4

5,8

23,7

29,1

2,2

Itegem

-3,0

-5,2

-28,3

0,2

19,4

11,8

17,4

0,1

Schriek

-6,0

-13,6

-36,9

16,7

11,0

17,6

14,8

-1,1

Hallaar

-7,2

-14,7

-31,1

3,4

13,2

10,9

25,5

-1,6

1,4

-2,3

-24,6

12,7

16,4

15,8

23,8

4,7

Heist-op-den-Berg

Totaal

Bron SVR, bevolkingskubussen

Enkel Heist-op-den-Berg kreeg er kinderen bij tussen 1997 en 2007 (+5%) en is hiermee verantwoordelijk voor de volledige aanwas aan kinderen in de gemeente. De overige deelgemeenten huisvesten het laatste decennium zowel minder jongvolwassenen op vestigingsleeftijd (25-34 jaar) als minder kinderen. Booischot wint aan inwoners maar enkel in de oudste leeftijdsgroepen; tegelijkertijd is er een sterke afname van jongvolwassenen.

31

Tabel 1.6


Geen enkele deelgemeente springt echt in het oog met een verjongende bevolking.

Figuur 1.4

Procentuele bevolkingsaangroei naar leeftijdscategorie in de deelgemeenten Heist-op-den-Berg, Wiekevorst en Booischot, 1997, 2007

32



De deelgemeenten waarvan de bevolking tussen 1997 en 2007 niet verder aangroeide - Schriek, Hallaar en Itegem - tonen een negatief saldo voor alle leeftijdsgroepen onder de 35 jaar.


1.1.3

Inwoners naar nationaliteit

De bevolking in Heist-op-den-Berg bestaat bijna uitsluitend uit Belgen; anno 2008 heeft slechts 1,4% van de inwoners niet de Belgische nationaliteit (aantal=553). Dit is wat meer dan in 1997 toen 316 niet-Belgen onder de bevolking werden geteld (0,9%). Hieronder ziet u de verdeling naar nationaliteit(sgroep) op 1 januari 1997 en op 1 januari 2007.


Procentuele bevolkingsaangroei naar leeftijdscategorie in de deelgemeenten Itegem, Schriek en Hallaar, 1997, 2007

33

Figuur 1.5

Tabel 1.7

Aantal inwoners naar nationaliteit en aangroei (1997-2007)

1997

2007

West-Europa

150

150

0

Zuid-Europa

56

75

19

Oost-Europa

11

73

62

Noord-Europa

28

39

11

Zuidoost-Azië

26

30

4

Zuidelijk Centraal-Azië

2

29

27

Noord-Afrika

6

17

11

Oost-Azië

5

17

12

West-Azië

5

10

5

Andere (aantal <10 pers.)

2007-1997

27

37

10

316

477

161

Totaal Belg

36 680

38 244

1 564

Totaal

36 996

38 721

1 725

Totaal niet-Belgen

34


Bron SVR, bevolkingskubussen (eigen bewerking)

De niet-Belgen in Heist-op-den-Berg zijn voor 40% West-Europeanen. Dit zijn vooral Nederlanders (aantal=114) en ook wat Engelsen (aantal=26). Ze worden gevolgd door de Zuid-Europeanen (23 Italianen en 22 Portugezen). De OostEuropeanen waren er in 1997 nog niet; in 2007 zijn ze met 75 of 15% van de nietBelgen; één derde zijn Polen (aantal=24). De kleine vijfhonderd niet-Belgen hebben zich voor de helft in Heist-op-denBerg (aantal=256) zelf gevestigd. Een vijftigtal woont in Schriek en evenveel in Booischot.

1.2

De huishoudens en hun kenmerken

Op 1 januari 2008 telde Heist-op-den-Berg 16 221 huishoudens; dit is 11,2% meer dan tien jaar geleden in 1998. Er kwamen in tien jaar 1 637 extra huishoudens bij of zo’n 164 per jaar.

Bevolkingsaantal op 1 januari, jaarlijkse aangroei in aantal en procentuele aangroei ten aanzien van 1998 (Heist-op-den-Berg, 1997-2009; 2010)

Aangroei aantal

Aangroei %

1997

14 395

1998

14 584

189

1999

14 731

147

1,0

2000

14 826

95

1,7

2001

15 041

215

3,1

2002

15 192

151

4,2

2003

15 329

137

5,1

2004

15 511

182

6,4

2005

15 616

105

7,1

2006

15 850

234

8,7

2007

16 016

166

9,8

2008

16 221

205

11,2

1 637

11,2

2008-1998

Bron FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI) voor 1997-2008; het Rijksregister voor 2010

De volgende figuur toont de huishoudevolutie ten aanzien van 1998. Net zoals de bevolkingstoename verloopt ook de aangroei van huishoudens sterker dan in de provincie en het arrondissement. In vergelijking met de aangroei van de inwoners (+5,3%), neemt het aantal huishoudens veel scherper toe (+11,2%) wat wijst op gezinsverdunning. Met andere woorden: er zijn meer gezinnen dan tien jaar geleden in Heist-op-den-Berg, maar ze zijn kleiner geworden. Dit fenomeen doet zich in Heist-op-den-Berg sterker voor dan in het arrondissement en de provincie.


Bevolkingsaantal

35

Tabel 1.8

36


Figuur 1.6

Procentuele aangroei van de huishoudens, 1998=100% (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen, 1998-2008)

Bron SVR, lokale statistieken

Situatie in de deelgemeenten

Ook al stagneert of vermindert het aantal inwoners in delen van de gemeente zoals Schriek, Hallaar of Itegem, toch neemt het aantal huishoudens overal toe. Toename van het aantal huishoudens impliceert hier geen nettotoename van inwoners, maar wel meer kleine gezinnen.

Tabel 1.9

Aantal huishoudens en evolutie (deelgemeenten Heist-op-den-Berg: 1997, 2007)

1997

2007

Heist-op-den-Berg

5 872

6 637

113,0

Wiekevorst

1 154

1 291

111,9

Booischot

2 379

2 584

108,6

Itegem

2 074

2 207

106,4

Schriek

1 715

1 827

106,5

Hallaar

1 158

1 191

102,8

Niet te lokaliseren

43

279

648,8

Heist-op-den-Berg

14 395

16 016

111,3


1997=100%

1.2.1

Huishoudgrootte

De gemiddelde gezinsgrootte is met 2,4 personen per huishouden wat groter dan globaal in de provincie en vergelijkbaar met het arrondissement. In 1997 was de gemiddelde huishoudgrootte met 2,55 wat groter dan in het arrondissement.

Tabel 1.10

Gemiddelde huishoudgrootte (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen, 1998, 2008)

1998

2008

Heist-op-den-Berg

2,55

2,42


2,52

2,42

Provincie Antwerpen

2,43

2,35

Tabel 1.11

Gemiddelde huishoudgrootte (Heist-op-den-Berg en randgemeenten, 2008)

Gemiddelde huishoudgrootte Keerbergen

2,58

Begijnendijk

2,51

Tremelo

2,47

Nijlen

2,47

Westerlo

2,46

Berlaar

2,46

Hulshout

2,42

Putte

2,41

Heist-op-den-Berg

2,40

Herenthout

2,40

Herentals

2,32 Bron SVR, lokale statistieken

3

Het cijfer voor Heist-op-den-Berg ligt iets hoger in de vorige tabel, omdat personen in de collectieve huishoudens mee in rekening werden gebracht om vergelijking met 1998 te kunnen maken, toen de inwoners in collectieve en particuliere huishoudens niet werden uitgesplitst.

37

In tabel 1.113 wordt de huishoudgrootte voor Heist-op-den-Berg vergeleken met die in de omliggende gemeenten. De huishoudens in Heist-op-den-Berg blijken klein, zeker in vergelijking met de Vlaams-Brabantse buurgemeenten Nijlen, Westerlo en Berlaar. Enkel in Herentals zijn de huishoudens gemiddeld kleiner dan in Heist-op-den-Berg.



De evolutie van de gezinnen naar huishoudgrootte toont dat de aangroei van huishoudens in Heist-op-den-Berg, zoals in de rest van Vlaanderen, volledig voor de rekening is van de kleine huishoudens, de één- en tweepersoonshuishoudens. De één- en tweepersoonshuishoudens namen in tien jaar tijd toe met respectievelijk 34,5% en 18%, het aandeel grotere gezinnen in de bevolking daalt. Dit ziet u in figuur 1.7.

38


Figuur 1.7

Aangroei van het aantal huishoudens naar huishoudgrootte (Heist-op-denBerg, 1997-2007)

Bron ADSEI, bevolkingsstatistieken

De aangroei van particuliere huishoudens in combinatie met een dalende huishoudgrootte is een tendens die zich in gans Vlaanderen manifesteert (Lodewijckx, 2008). Demografische prognoses geven aan dat deze evolutie zich in de toekomst verder zal zetten (Willems, 2007). Een belangrijke vaststelling evenwel is dat de aangroei van één- en tweepersoonshuishoudens het afgelopen decennium in Heist-op-den-Berg heel wat sterker was dan in de rest van het arrondissement en de provincie. Hiermee schuift Heist-op-den-Berg op naar de gemiddelde huishoudgrootte in de provincie en het arrondissement. Waren de drie- en vier persoonhuishoudens in 1997 in Heist-op-den-Berg nog ongeveer even talrijk als de éénpersoonshuishoudens, dan is dat in 2007 geenszins nog het geval.

Procentuele aangroei van het aantal huishoudens naar huishoudgrootte (Heist-op-den-Berg, het arrondissement Mechelen en de provincie Antwerpen, 1997-2007)

Bron ADSEI, bevolkingsstatistieken

Evolutie van de huishoudgrootte (Heist-op-den-Berg, 1997-2007)

39

Figuur 1.9


Figuur 1.8



In Wiekevorst zijn de gezinnen met gemiddeld 2,7 personen duidelijk grootst; in Booischot is het gemiddelde gezin het kleinst. De dalende gezinsgrootte manifesteert zich in alle deelgemeenten.

Tabel 1.12

Gemiddelde huishoudgrootte (deelgemeenten van Heist-op-den-Berg: 1997, 2007)

1997

2007

Wiekevorst

2,89

2,70

Schriek

2,68

2,49

Hallaar

2,59

2,48

Itegem

2,60

2,44

Heist-op-den-Berg

2,50

2,35

Booischot

2,49

2,34

2,57

2,42

Totaal Heist-op-den-Berg

40



1.2.2

Huishoudsamenstelling

Met de sterke opkomst van nieuwe samenlevingsvormen is het vandaag nog weinig zinvol om uitspraken te doen over de gezinssamenstelling louter op basis van de burgerlijke staat van de bewoners en hun huishoudgrootte. We maken gebruik van de LIPRO-typologie om gezinnen en alleenstaanden te typeren, waarbij elk huishouden dat is ingeschreven op één adres wordt toegewezen aan een gezinstype op basis van de informatie aanwezig in het rijksregister. De typologie is gebaseerd op het al dan niet gehuwd zijn van het gezinshoofd in combinatie met het al dan niet hebben van kinderen; daarnaast zijn ook de éénoudergezinnen en de alleenwonenden in de typologie vervat. Alle huishoudens die niet kunnen worden ingedeeld bij één van deze zes types, zoals samenwonende zussen, samenwonende vrienden, en zo meer, ... komen terecht in een restcategorie ‘andere huishoudens’. Vervolgens differentiëren we in de éénpersoonshuishoudens en paren zonder kinderen in functie van leeftijd van de referentiepersoon.

Heist-op-den-Berg

Arr. Mechelen

Prov. Antwerpen

Aantal

%

%

%

4 117

25,7

28,4

32,2

<35 jaar

571

13,9

16,7

19,9

35-49 jaar

876

21,3

20,8

21,7

50-64 jaar

901

21,9

21,1

21,6

1 769

43,0

41,3

36,9

4 980

31,1

30,1

28,2

598

12,0

13,1

12,9

35-49 jaar

674

13,5

12,0

11,5

50-64 jaar

1 758

35,3

33,8

34,1

65+ jaar

1 950

39,2

41,1

41,6

Gehuwd, geen kind

4 146

83,3

81,9

82,1

834

16,7

18,1

17,9

5 406

33,7

32,2

30,2

4 658

86,2

85,3

85,7

748

13,8

14,7

14,3

Alleenstaand met kinderen

1 279

8,0

7,8

8,0

Alleenstaande moeder

1 017

79,5

81,0

81,5

262

20,5

19,0

18,5

238

1,5

1,5

1,4

16 020

100,0

100,0

100,0

Eénpersoonshuishouden

65+ jaar Paren, geen kinderen <35 jaar

Ongehuwd paar, geen kind Paren met kinderen Gehuwd met kind Ongehuwd paar met kind

Alleenstaande vader Andere Totaal

Bron SVR, huishoudens volgens de LIPRO-typologie

De bevolking van Heist-op-den-Berg bestaat anno 2007 voor ruim een derde (34%) uit paren met kinderen, voor 31% uit paren zonder kinderen, een kwart (26%) zijn alleenwonenden. Hiermee heeft Heist-op-den-Berg een ietwat traditioneler huishoudprofiel dan de rest van het arrondissement. De alleenwonenden van 65 jaar en meer maken 43% uit van die alleenwonenden, wat iets meer is dan in het arrondissement en de provincie. Tegelijkertijd behoren de alleenwonenden er minder vaak tot de jonge volwassenen van onder de 35 jaar (namelijk 14%) dan in het arrondissement (17%) en in de provincie (20%).


Huishoudens naar LIPRO-typologie en leeftijd van de referentiepersoon (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 2007)

41

Tabel 1.13

Tot slot bestaat 8% van de huishoudens in Heist-op-den-Berg uit een alleenstaande ouder met één of meerdere kinderen; in 79% van de gevallen zijn dat alleenstaande moeders. Het aandeel éénoudergezinnen in de bevolking is vergelijkbaar met de provincie en het arrondissement. Dat het aandeel van het klassieke gezin en de jonge koppels zonder kinderen de voorbije periode is afgenomen ten voordele van de alleenstaanden boven de 35 jaar, de oudere paren zonder kinderen en de éénoudergezinnen blijkt uit tabel 1.14, die de vergelijking maakt tussen 1999 en 2007. De tabel geeft ook aan dat deze evolutie zich veel scherper stelt dan in de ruimere regio.

Tabel 1.14

Aangroei huishoudens naar LIPRO-typologie tussen 1999 en 2007 en leeftijd van de referentiepersoon (Heist-op-den-Berg, het arrondissement Mechelen en de provincie Antwerpen)

Heist-op-den-Berg


Eénpersoonshuishouden

Prov. Antwerpen

Aantal

%

%

%

817

24,8

19,1

11,8

<35 jaar

36

6,7

10,6

3,0

35-49 jaar

278

46,5

36,4

19,4

50-64 jaar

269

42,6

35,6

28,8

65+ jaar

234

15,2

8,7

4,6

581

13,2

7,9

8,3

<35 jaar

-95

-13,7

-8,9

-4,9

35-49 jaar

77

12,9

7,7

7,4

50-64 jaar

221

14,4

9,4

7,2

65+ jaar

378

24,0

13,3

14,5

Gehuwd, geen kind

278

7,2

0,6

1,0

Ongehuwd paar, geen kind

303

57,1

60,7

62,2

-308

-5,4

-4,0

-3,5

-793

-14,5

-13,2

-12,3

485

184,4

149,6

137,8

Alleenstaand met kinderen

193

17,8

16,7

15,7

Alleenstaande moeder

161

18,8

17,5

16,3

32

13,9

13,4

12,7

Andere

5

2,1

18,8

31,6

Totaal

1 288

8,7

7,3

6,2

Paren, geen kinderen

Paren met kinderen 42

Arr. Mechelen

Gehuwd met kind Ongehuwd paar met kind

Alleenstaande vader

Bron SVR, huishoudens volgens de LIPRO-typologie

Loop van de bevolking

Om te begrijpen hoe de bevolking evolueert, kijken we naar de bewegingen die schuilgaan achter de netto inwonerstoename van 6%. Die beweging is het resultaat van de natuurlijke loop van de bevolking en van nieuwe inwoners die zich inschrijven in Heist-op-den-Berg en inwoners die de gemeente verlaten (de migraties). We bespreken ze achtereenvolgens.

1.3.1

Natuurlijke loop van de bevolking

De bevolkingstoename de voorbije tien jaar is niet toe te schrijven aan de natuurlijke aangroei van inwoners; deze is over de hele periode 1997-2007 negatief. Er worden onvoldoende kinderen geboren om de ouderen te vervangen. In de periode vóór 1997, namelijk van 1981 tot 1995, werd er nog wel een continue (zij het lichte) natuurlijke aangroei van de bevolking opgetekend (cf. woonbehoeftenstudie, 1998). Uit de studie van Soresma (2010) naar de regionale woningmarkten in de provincie Antwerpen blijkt dit negatief saldo opmerkelijk. Alle regionale woningmark-


1.3

43

De dominante groei van éénpersoonshuishoudens werd reeds duidelijk gesteld in de vorige paragraaf. Uit de tabel lezen we af dat niet de jongvolwassenen deze explosieve groei veroorzaken maar wel alle alleenstaanden ouder dan 35 jaar, en vooral de oudere actieven. De toename van alle oudere alleenstaanden is sterker dan in het arrondissement Mechelen. De LIPRO-typologie laat toe het gezinstype te identificeren van bij meerpersoonshuishoudens. Op basis hiervan stellen we vast dat de paren zonder kinderen sterker dan gemiddeld aangroeien, wat volledig op de rekening komt van de paren met een gezinshoofd ouder dan 35 jaar. Binnen deze groep zijn het vooral de 65-plussers die in aantal toenemen en een groter deel gaan uitmaken van de bevolking (+24%; +378 personen) en dat is opvallend meer dan elders. Paren met kinderen nemen af, daar waar de groep van alleenstaande ouders sterk in omvang toeneemt (+18%). Binnen de paren neemt de groep van ongehuwd samenwonenden sterk toe in Heist-op-den-Berg, een tendens die overal in Vlaanderen wordt waargenomen. In Heist-op-den-Berg neemt deze groep toe met meer dan de helft van hun aantal. Ongehuwd samenwonen met inwonende kinderen gebeurt in 2007 bijna drie keer zo vaak als in 1999. De voorspelling is dat dit zich verder zal doorzetten. De aantallen compenseren onvoldoende voor de terugval van de gehuwde paren met kinderen.

ten in de provincie kenden een positief natuurlijk saldo, met uitzondering van Heist-op-den-Berg.4 De Studiedienst van de Vlaamse regering (Van Peer et al., 2010) voerde in 2010 een studie uit naar de vruchtbaarheid in het Vlaamse Gewest. De studie geeft gestandaardiseerde vruchtbaarheidsratio’s (SFR’s) weer voor alle Vlaamse steden en gemeenten, telkens afgezet tegenover het globale (standaard)patroon voor het totale Vlaamse Gewest. De ratio’s worden berekend op basis van geboorten die worden geregistreerd door de regioteamleden van Kind & Gezin naar aanleiding van de kraambezoeken, huisbezoeken en andere contacten bij vrouwen die in het Vlaamse Gewest wonen (de IKAROS-databank). Het gaat om gegevens voor de periode 2003-2007. De SFR’s geven de verhouding weer tussen waargenomen aantal geboorten en het aantal dat verwacht wordt wanneer de Vlaamse vruchtbaarheidskansen in die gemeente zouden gelden. Heist-op-den Berg behoort tot de 23 Vlaamse gemeenten met een significant lagere SFR dan verwacht. In de provincie Antwerpen bevinden enkel nog Schilde, Vosselaar en Brasschaat zich in dezelfde situatie; in Vlaams-Brabant enkel Leuven.

Natuurlijke loop van de bevolking (Heist-op-den-Berg, 1997-2007)


Figuur 1.10

44

Bron ADSEI, Loop van de bevolking (1997-2007); dienstbevolking Heist-op-den-Berg (voorlopige cijfers 2009)

Zonder natuurlijke aangroei is de bevolkingstoename voor de rekening van de migraties, waarbij de instroom de uitstroom overstijgt.

4

De regionale woningmarkt Heist-op-den-Berg omvat Heist-op-den-Berg, Putte, Herselt en Hulshout.

1.3.2

Migraties

1.3.2.1

Migratie naar aantal en evolutie

De bevolking in Heist-op-den-Berg groeit aan ondanks de negatieve natuurlijke aanwas. Dit betekent dat het aantal nieuwkomers dat zich in de gemeente vestigt het aantal uitstromers sterk overtreft. Dat ziet u in figuur 1.11 met het migratiesaldo dat vanaf 2000 sterk in stijgende lijn gaat. Die toename geldt zowel voor het intern migratiesaldo - het verschil tussen in- en uitstroom vanuit en naar andere Belgische gemeenten - als voor het extern migratiesaldo vanuit en naar het buitenland. Beide samen dragen bij tot de vastgestelde bevolkingsaangroei in Heistop-den-Berg. We stellen vast dat het belang van de externe migratie in het totale migratiesaldo toeneemt. Een overzicht van de in- en uitstroomcijfers en het saldo per duizend inwoners tussen 2000 en 2007 vindt u in bijlage 2.


Interne en externe migraties en migratiesaldo (Heist-op-den-Berg, 19972007)

45

Figuur 1.11

Bron ADSEI, Loop van de bevolking

Vergeleken met de rest van de provincie blijkt het interne migratiesaldo in Heistop-den-Berg hoog: samen met de woningmarkten Geel, Lier en Klein-Brabant kende de regionale woningmarkt Heist-op-den-Berg, dat ook Putte, Herselt en Hulshout omvat, het hoogste interne migratiesaldo in de provincie. Deze gebieden zijn niet alleen netto-ontvangers vanuit de agglomeratie Antwerpen, maar ook vanuit de relatief nabijgelegen regio’s Brussel en Leuven. De migratie van en naar Heist-op-den-Berg speelt zich bijna uitsluitend af binnen het Vlaamse Gewest (tabel 1.15). Wie vanuit Heist-op-den-Berg wegtrekt en in Vlaanderen blijft, blijft in 70% van de gevallen in de provincie Antwerpen; een kwart eindigt in het naburige Vlaams-Brabant. De overige provincies zijn weinig betekenisvol als verhuisbestemming vanuit Heist-op-den-Berg. Nieuwkomers in Heist-op-den-Berg komen eveneens uit het Vlaamse gewest en de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant. Het positief migratiesaldo is vooral het gevolg van het positief saldo uit de eigen provincie, aangevuld met wat Vlaams-Brabantse migranten.

46


Tabel 1.15

In- en uitstromers naar herkomst en bestemming (Heist-op-den-Berg, 19972007)

Aantal uitstromers

%

Aantal instromers

%

Saldo

Vlaams Gewest

11 943

95,0

14 245

94,3

2 302

Antwerpen

8 343

69,9

10 190

71,5

1 847

Vlaams-Brabant

2 830

23,7

3 254

22,8

424

Limburg

312

2,6

348

2,4

36

Oost-Vlaanderen

244

2,0

331

2,3

87

West-Vlaanderen

214

1,8

122

0,9

-92

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

98

0,8

114

0,8

16

Waals Gewest

93

0,7

48

0,3

-45

626

4,9

700

4,6

74

12 569

100,0

15 107

100,0

2 538

Buitenland Totaal

Bron SVR bevolkingskubussen migraties

Soresma (2010) klasseert Heist-op-den-Berg in de groep van gemeenten waar het intern migratiesaldo de sterk dominante factor is in de bevolkingsgroei, samen de gemeente Putte, Berlaar en Nijlen aan de westkant en met Hulshout en Herselt ten oosten van Heist-op-den-Berg (figuur 1.12).

Bron Soresma (2010), p. 28

In het zuiden van de provincie met onder meer Bonheiden, Putte, Berlaar, Heistop-den-Berg, Hulshout en Herselt wijst Soresma (2010) op de suburbanisatie vanuit Antwerpen en vanuit de regio Leuven als migratiefactor. Figuur 1.13 en tabel 1.16 bevestigen dit.


Dominante factor in de bevolkingsevolutie 1997-2007 (provincie Antwerpen)

47

Figuur 1.12

48


Figuur 1.13

Aantal instromers in Heist-op-den-Berg uit de naburige arrondissementen naar herkomst (1997-2007)


Sinds 2002 zit vooral de instroom uit het eigen arrondissement Mechelen sterk in de lift. Deze levert vijfhonderd tot zeshonderd nieuwe inwoners per jaar. Ook de instroom uit het arrondissement Leuven stijgt en overstijgt de laatste jaren de driehonderd nieuwkomers per jaar. Tabel 1.16 geeft aan waar de meest populaire bestemmingen voor Heistenaars gelegen zijn en uit welke gemeenten Heist-op-den-Berg nieuwe inwoners rekruteert.

Aantal uitstromers

Aantal instromers

Saldo

% Inwonerswinst

1 508

1 827

319

121,2

Mechelen

457

695

238

152,1

Nijlen

217

396

179

182,5

Lier

500

673

173

134,6

Berlaar

723

893

170

123,5

Antwerpen

630

785

155

124,6

Keerbergen

347

490

143

141,2

Duffel

141

264

123

187,2

Tremelo

593

673

80

113,5

Herentals

365

438

73

120,0

Bonheiden

159

231

72

145,3

Sint-Katelijne-Waver

170

231

61

135,9

Aarschot

338

391

53

115,7

Haacht

88

130

42

147,7

Olen

63

104

41

165,1

Herenthout

290

323

33

111,4

Rotselaar

100

119

19

119,0

Begijnendijk

389

407

18

104,6

Leuven

276

266

-10

96,4

Geel

107

83

-24

77,6

Westerlo

453

426

-27

94,0

Scherpenheuvel-Zichem

115

74

-41

64,3

Herselt

339

295

-44

87,0

1 176

910

-266

77,4

Putte

Hulshout


De populairste in- en uitstroomgemeenten zijn dezelfde, namelijk Putte, Hulshout, Berlaar en Antwerpen, in die orde. Vanuit Heist-op-den-Berg wijken daarnaast ook jaarlijks heel wat inwoners uit naar Tremelo, Lier en Mechelen. Tussen Putte en Heist-op-den-Berg vindt de grootste uitwisseling plaats: zo’n 1 800 Puttenaars kwamen de voorbije tien jaar in Heist-op-den-Berg wonen, zo’n 1 500 inwoners verlieten Heist-op-den-Berg voor randgemeente Putte. Heist-op-den-Berg houdt aan deze uitwisseloperatie de meeste inwoners over.


In- en uitwijk van en naar Heist-op-den-Berg en het migratiesaldo voor de belangrijkste herkomst- en bestemmingsgemeenten van 1997 tot en met 2007

49

Tabel 1.16

Heist-op-den-Berg werft ook in de steden. Op Mechelen wint Heist-op-denBerg 50% meer inwoners dan er weggaan naar Mechelen, voor Lier is de instroom 35% hoger dan de uitstroom en voor Antwerpen is dat 25%. Daarnaast weegt ook de instroom vanuit Nijlen, Duffel en Keerbergen zwaarder dan de uitstroom naar die gemeenten. Ook Berlaar is een wingemeente wat nieuwe inwoners betreft. We onthouden vooral dat de uitwisseling van inwoners met de gemeenten uit de nabije omgeving veel inwonerswinst oplevert voor Heist-op-den-Berg. Eén gemeente springt uit de band, namelijk Hulshout. Het inwonersverkeer tussen beide gemeenten is groot maar de winst van 277 inwoners (1997-2007) is deze keer voor Hulshout. Andere oostelijk gelegen gemeenten zoals Herselt en Westerlo snoepen ook wat inwoners af.

50


1.4

Bevolkingsprognoses

We werpen een blik op de toekomst met de jongste bevolkingsprognoses; ze zijn beschikbaar tot op arrondissementsniveau.5 De globale tendensen gelden echter ook voor Heist-op-den-Berg. De jongste bevolkingsprognoses 2007-2060 zijn het resultaat van een samenwerking tussen het Federaal Planbureau (FPB) en de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI). Ze gaan uit van de waarnemingen op 1 januari 2007, gaan over 54 simulatiejaren en werden uitgewerkt per arrondissement, leeftijd, geslacht en twee groepen nationaliteiten. De laatste prognoses bleken niet langer accuraat, voornamelijk omwille van de foute inschattingen op vlak van nataliteit en internationale migratie. De Vlaamse bevolking zou ten aanzien van 2005 aangroeien met 12% tegen 2030 en met 15% tegen 2060. Er doet zich een concentratieverschuiving van de bevolking voor naar de oudere leeftijdscategorieën van 65-plus gaande van 18% van de bevolking (2005) naar 25% in 2030 naar een voorspelde 28% in 2060. Het aandeel van de oudste ouderen van 80-plus binnen de ouderenpopulatie zegt iets over de intensiteit van de veroudering; dit aandeel stijgt sterk van 24,6% naar 29% (2030) tot 40,3% (2060). Vlaanderen zal volgens de jongste prognoses hard geconfronteerd worden met de vergrijzing en vervolgens met de verdwijning van de grote generaties geboren na de Tweede Wereldoorlog. De vruchtbaarheid in Vlaanderen is ook relatief laag in vergelijking met de twee andere gewesten. Het aandeel van de bevolking van het Vlaamse Gewest in de totale bevolking zou dalen van 57,8% in 2007 tot 55,4%. Het arrondissement Mechelen komt in de prognoses voor Vlaanderen samen met de arrondissementen Halle-Vilvoorde en Oudenaarde naar voor met een zeer sterke voorspelde aanwas van meer dan 20%. Voor het arrondissement Mechelen 5

Prognoses op gemeentelijk en op huishoudniveau worden door de Studiedienst van de Vlaamse regering gemaakt en zijn beschikbaar sinds maart 2011.

gaat het om een aangroei van +16% in de periode 2005-2030 en +26% tussen 2005-2030. In het centrum van het land heeft dit te maken met de verwachte sterke immigratiestroom naar de hoofdstad, zetel ook van de belangrijkste Europese instellingen, en naar haar periferie (Pelfrène, 2009). De evolutie zoals voorspeld voor het arrondissement Mechelen kunt u aflezen uit figuur 1.14 met naast de aangroei ook het natuurlijk saldo (geboorten min sterften) het intern migratiesaldo, resultaat van binnenlandse migraties, en het extern migratiesaldo ten gevolge van in- en uitstroom van en naar het buitenland.

Bron ADSEI, waarnemingen 2000-2006; Federaal Planbureau-ADSEI, Bevolkingsvooruitzichten 2007-2060

De voorspelde bevolkingstoename in het arrondissement zou volgens de cijfers van het planbureau vooral een gevolg zijn van een positief intern en extern migratiesaldo; de voorspelde natuurlijke aangroei is slechts positief tot 2038. Daar waar de bevolkingsaangroei nog jaarlijks groter werd tijdens het eerste decennium van deze eeuw, zou van dan af de jaarlijkse bevolkingstoename verminderen. De voorspelde vergrijzing in het arrondissement – het aandeel 65-plussers in de bevolking - gaat van 18,3% in 2005 naar 23,3% in 2030 en naar 26,3% in 2060. Dit blijft wat onder het Vlaamse aandeel ouderen. De intensiteit van de veroude-


Bevolkingsvooruitzichten (arrondissement Mechelen, 2007-2060)

51

Figuur 1.14

ring (aandeel 80-plussers op de ouderen) volgt volledig de voorspelling voor Vlaanderen, gaande van 24,9% (2005) over 28,9% (2030) naar 39,7% (2060).

1.5

Beknopt sociaal-economisch profiel

1.5.1

Socio-economische positie van de bevolking

De socio-economische positie van de inwoners van Heist-op-den-Berg op 1 januari 2008 is vergelijkbaar met de situatie in het arrondissement. Dat lezen we af uit tabel 1.17.

Tabel 1.17

Verdeling van de inwoners naar socio-economische positie op 1 januari 2008 (Heist-op-den-Berg; arrondissement Mechelen)*

Heist-op-den-Berg Aantal

%

14 438

36,80

115 664

36,10

2 287

5,80

17 692

5,50

Helper

358

0,91

2 267

0,71

Loontrekkend en zelfstandige/ helper

698

1,78

5 597

1,75

Werkzoekend na tewerkstelling; met werkloosheidsuitkering

754

1,92

5 630

1,76

Werkzoekend na studies; met wacht- of overbruggingsuitkering

115

0,29

843

0,26

78

0,20

744

0,23

646

1,65

4 255

1,33

43

0,11

1 205

0,38

6 733

17,20

56 056

17,50

Volledig bruggepensioneerd

641

1,64

4 275

1,34

Rechtgevende kinderen voor kinderbijslag

8 152

20,80

71 929

22,50


Loontrekkend Zelfstandige

Volledige onderbreking van de loopbaan Vrijgestelde werkzoekende Leefloon-financiële hulp Pensioentrekkend (zonder werk)

52

Arrondissement Mechelen Aantal

%

Andere

4 259

10,90

33 977

10,60

Totaal

39 202

100,00

320 134

100,00

* Deze indeling is niet beschikbaar voor de provincie Antwerpen. Bron Webtoepassing KSZ - datawarehouse arbeidsmarkt en sociale bescherming

De beroepsactiviteit bij de bevolking op beroepsactieve leeftijd (15-64 jaar) in Heist-op-den-Berg en de evolutie de laatste jaren is samengevat in twee tabellen. De eerste geeft de verhouding weer tussen werkenden, niet werkende werkzoekenden en niet beroepsactieven. De tweede toont de arbeidsmarktpositie samengevat in de zogenaamde ‘graden’. Uit deze gegevens blijkt de iets betere arbeidsmarktpositie van Heist-op-den-Berg dan in het arrondissement en de provincie.

Tabel 1.18

Bevolking (15-64 jaar) naar socio-economische positie (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen; jaargemiddelde 2003, 2007, 2008)

Werkenden Aantal

%

17 933

Arr. Mechelen Prov. Antwerpen

Niet werkende werkzoekenden

Niet beroepsactieven

Bevolking 15-64 j.

Aantal

%

Aantal

%

Aantal

68,4

991

3,8

7 300

27,8

26 224

141 853

67,8

8 242

3,9

58 992

28,2

209 087

740 191

65,3

54 968

4,9

337 708

29,8

1 132 867

17 427

66,9

1 121

4,3

7 508

28,8

26 056

Arr. Mechelen

138 777

66,7

8 925

4,3

60 226

29,0

207 929

Prov. Antwerpen

724 715

64,3

58 652

5,2

343 700

30,5

1 127 068

16 232

64,4

1 205

4,8

7 758

30,8

25 195

130 681

64,9

10 285

5,1

60 440

30,0

201 405

724 715

64,3

58 652

5,2

343 700

30,5

1 127 068

2007 Heist-op-den-Berg

2003 Heist-op-den-Berg Arr. Mechelen Prov. Antwerpen

Bron Steunpunt WSE

In Heist-op-den-Berg is in 2008 gemiddeld 68,4% van de inwoners van 15 tot en met 64 jaar aan het werk, 3,8% is werkzoekend en de overige 27,8% is niet beroepsactief. Deze laatste groep bevat jongeren die nog studeren, bruggepensioneerden, mensen met loopbaanonderbreking, zieken of invaliden, oudere werklozen die vrijgesteld zijn van het zoeken naar werk en zo meer.

53

Heist-op-den-Berg


2008

Tabel 1.19

Bevolking (15-64 jaar) naar activiteits-, werkzaamheids- en werkloosheidsgraad in % (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen; jaargemiddelde 2003, 2007, 2008)

Activiteitsgraad

Werkzaamheidsgraad

Werkloosheidsgraad

Heist-op-den-Berg

72,2

68,4

5,2

Arr. Mechelen

71,8

67,8

5,5

Prov. Antwerpen

70,8

66,7

5,9

Heist-op-den-Berg

71,2

66,9

6,0

Arr. Mechelen

71,0

66,7

6,0

Prov. Antwerpen

69,5

64,3

7,5

Heist-op-den-Berg

69,2

64,4

6,9

Arr. Mechelen

70,0

64,9

7,3

69,5

64,3

7,5

2008

2007

2003

Prov. Antwerpen

54


Bron Steunpunt WSE

De werkloosheidsgraad is het aandeel niet-werkende werkzoekenden (NWWZ), dus wie beschikbaar is voor de arbeidsmarkt, op de beroepsbevolking (= de werkenden en de niet-werkende werkzoekenden). Voor Heist-op-den-Berg heeft 5,2% van wie zich aanbiedt op de arbeidsmarkt geen werk. De activiteitsgraad of het aandeel van de beroepsbevolking (dit zijn de werkenden + de niet-werkende werkzoekenden) in de totale bevolking op arbeidsleeftijd (15-64 jaar) bedraagt 72,2%. De werkzaamheidsgraad, of het aandeel werkenden in de bevolking op arbeidsleeftijd (15-64 jaar) ligt in Heist-op-den-Berg op 68,4%. De sociaal-economische situatie van de bevolking evolueerde positief tussen 2003 en 2008 voor alle opgenomen parameters, net zoals elders in Vlaanderen en in de regio. De evolutie in Heist-op-den-Berg is zelfs gunstiger, in het bijzonder tussen 2007 en 2008 werd er op dit vlak voortgang geboekt. De gevolgen van de sociaal-economische crisis zullen echter vooral in 2009 een impact hebben op de arbeidsmarktpositie van de bevolking.6 We stellen echter een opmerkelijk verschil vast in de werkzaamheid per leeftijdsgroep (zie tabel 1.20). Jonge mensen in Heist-op-den-Berg zijn meer dan elders actief op de arbeidsmarkt. Eens de 45 jaar voorbij, dan daalt het aandeel werkenden tot onder de cijfers voor het arrondissement en de provincie. Er zijn vooral meer niet-beroepsactieven vanaf 45 jaar en in het bijzonder tussen 55 en 6

www.werk.be.

59 jaar. Voor Heist-op-den-Berg gaat het om 4 500 inwoners tussen de 45 jaar en de pensioenleeftijd (65 jaar) die niet actief zijn op de arbeidsmarkt.

Bevolking (15-64 jaar) naar socio-economische positie in % (Heist-op-denBerg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen; jaargemiddelde, 2008) Heist-op-den-Berg Werkend NWWZ

Arr. Mechelen

Prov. Antwerpen

Niet- Werkend NWWZ Niet Werkend NWWZ Niet beroepsberoepsberoepsactief actief actief

15-17 j.

7,7

1,1

91,2

7,0

1,1

92,0

7,5

1,3

91,2

18-19 j.

25,8

4,9

69,4

23,5

5,3

71,2

24,8

6,0

69,2

20-24 j.

64,4

5,9

29,6

59,4

7,0

33,6

57,6

7,6

34,8

25-29 j.

90,2

3,8

6,0

86,5

5,1

8,4

81,4

6,4

12,1

30-34 j.

89,6

2,9

7,4

87,1

4,1

8,8

83,0

5,6

11,3

35-39 j.

90,1

2,8

7,1

87,2

3,3

9,5

82,9

4,6

12,5

40-44 j.

86,4

2,8

10,8

85,6

3,2

11,2

82,9

4,2

13,0

45-49 j.

83,4

3,5

13,1

84,6

3,4

12,1

81,8

4,2

13,9

50-54 j.

73,9

7,8

18,3

77,5

6,2

16,4

75,0

6,8

18,2

55-59 j.

49,7

5,0

45,3

55,8

4,4

39,8

55,2

5,2

39,7

60-64 j.

18,2

0,4

81,4

20,0

0,2

79,8

20,8

0,5

78,7

Bron Steunpunt WSE

Een ander verschil is dat de groep van werklozen veel meer dan elders uit oudere werklozen (50-64 jaar) bestaat die vaak reeds langdurig werkloos zijn. Het is een groep die nog weinig kans maakt op de arbeidsmarkt.

Aantal en aandeel oudere langdurige en laaggeschoolde werklozen (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen; jaargemiddelde, 2009)

55

Tabel 1.21


Tabel 1.20

Heist-op-den-Berg

Arr. Mechelen

Prov. Antwerpen

Aantal

%

%

%

≥2 jaar werkloos

355

30,8

23,3

23,3

Laaggeschoold

607

52,6

51,1

51,5

392

34,0

25,4

23,8

≥50 jaar

Bron VDAB Studiedienst

Uit de vergelijking 1999-2009 blijkt deze situatie van recente datum. In 1999 waren er ‘nog maar’ 91 oudere werklozen, of 8% van de werklozen; tien jaar later zijn het er bijna vierhonderd of één derde van de werklozen.

1.5.2

Fiscale inkomens

De fiscale statistiek van de inkomens wordt opgesteld op basis van de aangiften in de personenbelastingen. Vele belastingplichtigen die omwille van hun inkomen of gezinslasten niet belastbaar zijn, zijn hier niet opgenomen. Het aandeel aangiften op de bevolking is ongeveer gelijk in Heist-op-den-Berg in vergelijking met het arrondissement en de provincie.


Tabel 1.22

Verdeling van de aangiften naar categorie van nettobelastbaar inkomen (inkomens 2007; Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, de provincie Antwerpen, het Vlaamse Gewest)

Heist-op-den-Berg

Arr. Mechelen

Prov. Antwerpen

Vlaams Gewest

<10 000 euro

15,3

16,5

17,8

17,4

10 001 t.e.m. 20 000 euro

33,5

31,4

31,4

31,3

20 001 t.e.m. 30 000 euro

23,2

22,2

22,2

22,0

30 001 t.e.m. 40 000 euro

10,3

10,8

10,6

10,7

40 001 t.e.m. 50 000 euro

6,7

6,7

6,5

6,8

Meer dan 50 000 euro

11,1

12,4

11,5

11,8

Aantal aangiften

23 073

186 077

994 877

3 553 234

Gem. aantal inwoners

38 960

317 665

1 708 138

6 139 520

56

Bron ADSEI, Fiscale statistiek van de inkomens

Tabel 1.23

Extrapolatie van de verdeling in het arrondissement Mechelen op de aangiften uit Heist-op-den-Berg en de overof ondervertegenwoordiging (inkomens van 2007)

Heist-op-den-Berg

Verdeling arr. Mechelen

Verschil

<10 000 euro

3 528

3 807,1

-279,1

10 001 t.e.m. 20 000 euro

7 719

7 244,9

474,1

20 001 t.e.m. 30 000 euro

5 350

5 122,2

227,8

30 001 t.e.m. 40 000 euro

2 372

2 491,9

-119,9

40 001 t.e.m. 50 000 euro

1 553

1 545,9

7,1

Meer dan 50 000 euro

2 551

2 861,1

-310,1

Totaal

23 073

23 073

57

Heist-op-den-Berg telt voor de inkomsten van 2007 minder aangiften in de laagste en in de hoogste inkomensklasse dan in het arrondissement, de provincie en het Vlaams Gewest. Met 33% van de aangiften tussen de 10 000 en de 20 000 euro heeft Heist-op-den-Berg wel een hoog aandeel in de relatief bescheiden inkomens. Ook meer dan in de andere gemeenten van het arrondissement en de provincie vallen de inkomens in de klasse vanaf 20 001 tot en met 30 000. In de volgende tabellen vindt u een aantal parameters uit de fiscale inkomensstatistieken dat aangeeft hoe Heist-op-den-Berg zich situeert in de regio en hoe de fiscale inkomens van de bevolking evolueerden tussen 1996 en 2007.


Bron ADSEI, Fiscale statistiek van de inkomens

Tabel 1.24

Fiscale inkomens van het jaar 2007 en 1996 (Heist-op-den-Berg en randgemeenten, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen)

Gemiddeld inkomen per inwoner

Gemiddeld inkomen per aangifte

Mediaan inkomen per aangifte

Welvaartspeil per aangifte (Vl. Gewest=100)

Prov. Antwerpen

15 535

26 673

20 295

99,54

Arr. Mechelen

16 020

27 350

20 746

102,65

Keerbergen

20 906

38 085

23 402

133,96

Tremelo

16 870

29 507

21 383

108,09

Begijnendijk

16 453

28 542

22 067

105,42

Westerlo

15 960

27 330

21 953

102,26

Putte

15 866

27 078

20 803

101,66

Herentals

15 796

25 746

20 323

101,21

Heist-op-den-Berg

15 444

26 078

20 467

98,96

Hulshout

15 360

26 120

20 414

98,42

Berlaar

15 346

26 473

20 585

98,33

Nijlen

15 305

26 505

20 197

98,07

Herenthout

15 190

25 921

20 440

97,33

Prov. Antwerpen

10 307

22 727

17 920

102,2

Arr. Mechelen

10 434

22 856

17 910

103,4

Keerbergen

13 014

31 240

21 249

129,0

Tremelo

10 414

23 414

18 585

103,2

Begijnendijk

10 540

22 672

18 287

104,5

Westerlo

9 886

22 781

19 234

98,0

Putte

9 514

22 625

18 344

94,3

10 042

21 373

17 300

99,5

Heist-op-den-Berg

9 460

21 859

18 151

93,8

Berlaar

9 152

21 911

18 136

90,7

Hulshout

9 028

21 825

18 763

89,5

Nijlen

9 105

21 879

17 836

90,2

9 157

21 190

17 893

90,8

58


Inkomen van 2007

Inkomen van 1996

Herentals

Herenthout

Bron FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie, Fiscale statistiek van de inkomens

Uit het eerste deel van de tabel lezen we af dat Heist-op-den-Berg zich in 2007 onder het Vlaamse welvaartspeil situeert, wat betreft de fiscale inkomens op inwonersniveau; de gemiddelde gezinsgrootte in Heist-op-den-Berg was echter ook iets groter dan het Vlaamse gemiddelde. Het mediaaninkomen per aangifte situeert zich in 2007 onder dat in het arrondissement. Dit kan te maken hebben met de sterkere vergrijzing in de gemeente, wat leidt tot lagere inkomens per aangifte. Dit neemt niet weg dat ouderen die weinig belasting betalen wel degelijk welvarend kunnen zijn. Het welvaartspeil per inwoner stijgt sterker dan elders, wat verband kan houden met de sterkere gezinsverdunning in Heist-op-den-Berg. De Vlaams-Brabantse buurgemeenten zijn zeer welvarend. Keerbergen is anno 2007 zelfs de derde rijkste gemeente van België. Ten aanzien van de naburige gemeenten laat Heist-op-den-Berg nog vier gemeenten achter zich qua fiscaal inkomen per inwoner, maar veel verschil met de gemeenten zoals Hulshout, Berlaar en Nijlen is er niet.

1.6.1 1.6.1.1

Huishoudens met financiële problemen Leefloners

In 2009 ontvingen gemiddeld 56 personen per maand het wettelijke leefloon in Heist-op-den-Berg. De trend is dalend de voorbije tien jaar gaande van een 75 à 80 personen tijdens de eerste jaren van 2000 tot een vijftigtal de voorbije jaren. De economische crisis die in het najaar van 2008 losbarste, laat sporen na vanaf 2009. Dit vertaalt zich in een stijging in het gemiddeld aantal leefloners per maand in 2009.


Doelgroepen van het woonbeleid

59

1.6

60


Figuur 1.15

Gemiddeld aantal leefloners per maand (Heist-op-den-Berg,1999-2009)

Bron POD-Maatschappelijke Integratie, Armoedebestrijding, Sociale Economie en Grootstedenbeleid

1.6.1.2

Personen met schulden voor consumentenkredieten

De Centrale voor Kredieten aan Particulieren (CKP) van de Nationale bank van België (NBB) is in het leven geroepen door de Belgische overheid om de overmatige schuldenlast bij gezinnen te bestrijden. Kredietgevers moeten het bestand raadplegen voor ze een krediet verschaffen aan een natuurlijke persoon. Het bestand bevat informatie over de evolutie van alle afgesloten kredieten in België vanaf 1 januari 2006. De evolutie in het aantal personen met een betalingsachterstal en de omvang ervan geven een indicatie van de (evolutie van de) schuldenproblematiek. Hieronder ziet u een overzicht van het aantal personen met een consumentenkrediet en met een betalingsachterstal op één of meerdere van die kredieten.

Aantal kredietnemers in lopende (achterstallige) consumentenkredieten volgens aantal (achterstallige) consumentenkredieten per kredietnemer, (Heist-op-den-Berg en arrondissement Mechelen, 2006-2010)

2006

2007

2008

2009

Arr. Mechelen 2010

20062010

20062010

1 achterstallig consumentenkrediet

356,0

353,0

373,0

390,0

398,0

111,8

103,8

2 achterstallige consumentenkredieten

130,0

111,0

119,0,

123,0

122,0

93,8

109,4

≥3 achterstallige consumentenkredieten

83,0

76,0

74,0

82,0

86,0

103,6

115,5

Totaal personen met achterstal

569,0

540,0

566,0

595,0

606,0

106,5

102,2

1 consumentenkrediet

5 779,0

5 948,0

6 190,0

6 477,0

6 654,0

115,1

112,7

2 consumentenkredieten

1 997,0

2 197,0

2 277,0

2 517,0

2 684,0

134,4

124,4

≥3 consumentenkredieten

1 242,0

1 378,0

1 552,0

1 718,0

1 833,0

147,6

116,0

Totaal met consumentenkrediet

9 018,0

9 523,0

10 019,0

10 712,0

11 171,0

123,9

119,0

Aantal met achterstal/aantal met krediet

6,3

5,7

5,6

5,6

5,4

Bron NBB, Centrale voor Kredieten aan Particulieren

In Heist-op-den-Berg zijn er op 1 januari 2010 ongeveer zeshonderd personen met een betalingsachterstal voor één of meerdere consumentenkredieten; dit is 5% van de alle personen met een consumentenkrediet. Dit aantal is 6,5% meer dan in 2006, wat een scherpere toename is dan in het arrondissement Mechelen. Het aantal personen dat nog een consumentenkrediet aan het afbetalen is, nam toe met bijna een kwart, duidelijk meer dan de bevolkingstoename in die periode en meer ook dan in het arrondissement. Het aantal mensen dat meerdere kredieten opstapelt is exponentieel toegenomen, vooral in Heist-op-den-Berg. De cijfers van de CKP tonen dat vooral kredieten die door één persoon werden aangegaan steeds moeilijker worden terugbetaald. Dit is zeker het geval in Heistop-den-Berg (+7%), zoals u kunt aflezen uit de tabel.


Heist op den Berg

61

Tabel 1.25

Tabel 1.26

Aantal lopende achterstallige consumentenkredieten met minstens één kredietnemer woonachtig in Heist-op-den-Berg volgens aantal kredietnemer per contract, ongeacht woonplaats (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, 2007-2010)

Heist-op-den-Berg

Arr. Mechelen

2006

2007

2008

2009

2010

20062010

20062010

Met 1 kredietnemer

607

556

582

610

651

107,2

102,2

Met 2 kredietnemers

214

190

206

205

185

86,4

82,7

Totaal

824

750

790

818

838

101,7

97,3


62


1.6.1.3

Huishoudens met een budgetmeter

De distributienetbeheerder treedt op als sociale leverancier van elektriciteit en/of gas voor klanten die door hun commerciële energieleveranciers werden opgezegd en geen andere leverancier vinden. Wanneer deze de facturen niet correct betaalt en in gebreke wordt gesteld door de netbeheerder, wordt een budgetmeter geplaatst. De budgetmeter werkt met een betaalkaart die de klant eerst voor een bepaald bedrag moet opladen om elektriciteit of gas te kunnen verbruiken. Verdere schulden worden op die manier vermeden. De toepassing van budgetmeters is opgelegd door de wetgeving. Eens een nieuwe energieleverancier gevonden, functioneert de budgetmeter als een gewone gas- of elektriciteitsmeter. In Heist-op-den-Berg zijn er op 1 januari 2010 157 huishoudens die elektriciteit verbruiken via dit systeem. De groep nam de laatste drie jaar toe met de helft van 101 tot 157. De toename is sterker dan gemiddeld voor het ganse werkingsgebied van Iverlek (+22%). De eerste vier maanden van 2010 nam het aantal klanten weer wat af, zowel in Heist-op-den-Berg als in het volledige werkingsgebied. Budgetmeters voor gas werden pas in 2009 ingevoerd. Momenteel is bij 46 gezinnen in Heist-op-den-Berg een budgetmeter voor gas actief.

1.6.2 1.6.2.1

Huurders die de woonkosten niet kunnen betalen De Vlaamse huursubsidies

De doelgroep van de huursubsidie zijn huishoudens die door hun laag inkomen niet in staat zijn een woning te huren die voldoende is van kwaliteit en aangepast aan de noden (meestal grootte) van het gezin. Naast een laag inkomen is het verhuizen vanuit een slechte en/of onaangepaste woning naar een aangepaste woning, conform de Vlaams kwaliteitsnormen, een voorwaarde om in aanmerking te komen voor de maandelijkse tegemoetkoming in de huur (en installatiepremie).

Het bedrag van de huursubsidie is inkomensgerelateerd en wordt maximaal gedurende negen jaar uitbetaald; het bedrag neemt af in de loop van die periode.

Tabel 1.27

Aantal aanvragen, toekenningen en weigeringen voor een huursubsidie in Heist-op-den-Berg (2007-2009)

2007

2008

2009

Aanvragen

9

18

10

Toekenningen

4

9

10

Weigeringen

1

1

1

Bron Wonen Vlaanderen, afdeling Antwerpen

Tussenkomsten van het OCMW op het vlak van wonen

Het OCMW van Heist-op-den-Berg springt bij daar waar de klant over onvoldoende inkomsten beschikt om de huur te betalen. Die steun, los van het eigen huurwoningaanbod, neemt uiteenlopende vormen aan. Enerzijds zijn er tijdelijke tegemoetkomingen waarmee het OCMW de klant helpt om de hoge kosten die gepaard gaan met een nieuwe woning te betalen of te voorfinancieren, daar waar de Vlaamse tegemoetkomingen dat niet of onvoldoende doen zoals het ten laste nemen van de eerste maand huur, van de huurwaarborg, de tussenkomst in de verhuiskosten8 en de installatiepremie. Vooral het ten laste nemen van de huurwaarborg gebeurt vaak, namelijk dertig à veertig keer op jaarbasis. Anderzijds is er de financiële steun of tegemoetkoming in de huur. Tot 2009 bestond deze uit een huurtoelage; vanaf 2009 gaat de huurtoelage op in het globale pakket van financiële steun.

7 8

Het betreft enkel dossiers, aangevraagd vanaf 1 mei 2007. Vanaf maart 2009 is er een verhuisdienst voor lage inkomens vanuit de kringwinkel de Zuiderkempen waarin het OCMW participeert.

63

1.6.2.2


In Heist-op-den-Berg werden er de voorbije drie jaar 23 huursubsidies toegekend en drie geweigerd. Uit het aantal aanvragen kan men afleiden dat de behandeling van dossiers met vertraging verloopt. Op 1 maart 2010 waren de 23 toegekende huursubsidiedossiers uit het nieuwe stelsel7 nog steeds actief en twee uit het oude huursubsidiestelsel; het gros ervan betreft huursubsidies toegekend in Heist-opden-Berg, namelijk twaalf.

Tabel 1.28

Aantal toekenningen van financiële steun door het OCMW gerelateerd aan wonen en huisvesting (Heist-op-den-Berg, 2000-2010)

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Totaal Financiële steun Huurtoelage

18

18

15

36

52

22

42

52

34

64

4

5

13

15

14

18

15

10

6

3

49

6

8

3

3

4

24

62

61

41

39

29

20

347

3

8

5

3

2

6

18

11

11

11

11

11

11

9

7

9

1

24

4

1

6

4

20

Tenlastename 1ste maand huur Tenlastename huurwaarborg

36

25

26

25

19

Toekenning referentieadres Toekenning Sociale Huisvesting

11

11

11

11

11

Tussenkomst verhuiskosten Installatiepremie*

5

40

271

64


* Excl. RMI wet. Bron OCMW Heist-op-den-Berg

Los daarvan past het OCMW bij SVK-woningen systematisch het verschil bij tussen de inkomensgerelateerde huurprijs voor de huurder en de huur van het SVK aan de eigenaar na aftrek van de Vlaamse huursubsidie (berekeningswijze zie bijlage 3).

1.6.3

Eigenaars met afbetalingsproblemen

De Centrale voor Kredieten aan Particulieren registreert sinds 2005 ook de hypothecaire kredieten en eventuele achterstal bij eigenaars die hun woning nog niet hebben afbetaald. Men spreekt van wanbetalers voor de hypothecaire kredieten wanneer een verschuldigd bedrag niet of onvolledig is betaald binnen drie maanden na de vervaldag of binnen één maand na de ingebrekestelling via aangetekend schrijven. Op 1 januari 2010 wonen er in Heist-op-den-Berg 123 personen met een betalingsachterstal op een hypothecaire krediet; het gaat om 102 hypothecaire kredieten. Personen met een hypothecaire achterstal zijn met 9% toegenomen in vergelijking met 2006. Vooral de laatste drie jaar is het aantal debiteurs voor een woonkrediet in stijgende lijn.


In tabel 1.29 ziet u de evolutie van de aangegane hypothecaire kredieten en een vergelijking van de groei (2006-2010) met de evolutie in het arrondissement.


Aantal achterstallige hypothecaire kredieten met minstens één kredietnemer woonachtig in Heist-op-den-Berg en het aantal kredietnemers uit Heist-op-den-Berg in achterstallige hypothecaire kredieten (2006-2010)

65

Figuur 1.16

Tabel 1.29

Aantal lopende (achterstallige) hypothecaire kredieten met minstens één kredietnemer woonachtig in Heist-op-den-Berg en arrondissement Mechelen (2006-2010)

Heist-op-den-Berg 2006

2007

2008

2009

2010

20062010

20062010

Lopende met één kredietnemer

1 716

1 901

2 056

2 170

2 379

138,6

125,1

Lopende met twee kredietnemers

5 580

5 858

5 999

6 266

6 653

119,2

117,6

76

91

92

88

96

126,3

138,4

Totaal lopende hypothecaire kredieten

7 372

7 850

8 147

8 524

9 128

123,8

119,8

Achterstallige met één kredietnemer

29

30

23

20

20

69,0

87,9

Achterstallige met twee kredietnemers

64

65

49

66

80

125,0

91,3

Totaal achterstallige hyp. kredieten

93

97

74

86

102

109,7

90,5


Lopende met drie of meer kredietnemers

66

Arr. Mechelen


In Heist-op-den-Berg worden jaar na jaar opvallend meer hypothecaire leningen afgesloten door één persoon (+39%), die toename is sterker dan in het arrondissement (+25%). Het sluit aan bij de sterke stijging van éénpersoonshuishoudens en alleenstaande ouders. De achterstallige kredieten daarentegen nemen vooral toe bij de kredieten die met twee werden aangegaan (+25%). In het arrondissement is de trend op dit vlak tegengesteld: er is minder betalingsachterstal bij een toenemend aantal hypothecaire kredieten van twee personen.

2.1

De woningvoorraad en kenmerken

Het exact aantal woongelegenheden in Heist-op-den-Berg is niet gekend. De gebouwen worden geregistreerd bij de Algemene Administratie Patrimoniumdocumentatie (AAPD), het vroegere ‘kadaster’. Een woongelegenheid is volgens de definitie van het kadaster elk gebouw of deel ervan dat bestemd is voor huisvesting. Elk gebouw in het kadaster krijgt een bestemming op basis waarvan een inschatting gemaakt kan worden van het aantal woongelegenheden. In principe zou dit een goede indicator zijn voor het aantal woongelegenheden, zij het niet dat de kadastrale omschrijving van een gebouw in de praktijk niet altijd met de realiteit overeenkomt. Tot vóór 1996 was een bestemmingswijziging niet vergunningsplichtig. Bijgevolg blijven gebouwen die vóór 1996 van bestemming veranderden volgens hun oude bestemming in het kadaster opgenomen. Deze toestand werd nooit geregulariseerd. Het gaat om hoeven die woningen werden, huizen opgedeeld in appartementen en zo meer. De vergunningsplicht die sinds 1996 geldt voor bestem-

67

Bij de aanbodzijde van de woningmarkt komen de woningvoorraad en de kenmerken ervan aan bod en staan we stil bij de evolutie in het woningaanbod. Daarna kijken we naar de verdeling van de woningen naar eigendomstitel (huureigenaar-bewoner) en het aanbod voor doelgroepen in de gemeente, in het bijzonder de ‘sociale woningen’ en de woningen die aangepast zijn aan ouderen en gehandicapten. Een derde luik bij de aanbodzijde van de woningmarkt behandelt de kwaliteit van de woningvoorraad. We geven ook een aantal cijfers die indicatief zijn voor de kwaliteitsverbetering van de woningvoorraad in Heist-op-den-Berg. Ten slotte ronden we af met informatie over de uitbreidingsmogelijkheden voor wonen in de gemeente.

hoofdstuk 2 | De aanbodzijde van de woningmarkt

2 | De aanbodzijde van de woningmarkt

hoofdstuk 2 | De aanbodzijde van de woningmarkt 68

mingswijziging, wordt in de praktijk niet altijd nageleefd. Bijgevolg zijn de gegevens van AAPD slechts indicatief voor het aantal woongelegenheden, zij het wel een vrij goede indicator voor het aantal woongebouwen. Tot slot wordt het kadaster slechts vertraagd aangepast. De cijfers van een bepaald jaar zullen bijgevolg nooit exact overeen komen met de feitelijke toestand op dat moment. Om een exact zicht te krijgen op de voorraad is een woningtelling ter plaatse noodzakelijk. Een andere bron voor informatie over de woning is de Sociaal-Economische Enquête van 2001 (SEE 2001) en de voorgangers, de Volks- en Woningtelling (VWT) van 1991 en 1981. Hier komen enkel de woningen aan bod die bewoond zijn door bewoners ingeschreven in het bevolkingsregister, een deel van de woningvoorraad dus. De VWT en SEE 2001 zijn daarenboven problematisch als bron voor de inschatting van het aantal appartementen en de evolutie ervan tussen 1991 en 2001, omwille van verschillende aannames over de bewoning in 1991 en 2001. Hierdoor zou onder meer het aantal appartementen in 1991 zwaar overschat zijn (Van Haarlem, 2009).9 Daarom maken we geen gebruik van deze bron voor het inschatten van de omvang en evolutie van het woningenbestand. Omdat de wijzigingen het laatste decennium steeds beter worden opgevolgd en bijgehouden, is het kadaster wel een goede bron om de aangroei van de woongebouwen en wooneenheden of ‘woonunits’ te bestuderen. De statistieken worden verwerkt en gepubliceerd door de Algemene Directie Statistiek en Economische informatie (ADSEI), het vroegere NIS. De focus ligt dan ook eerder op de aangroei dan op het in beeld brengen van de exacte aantallen. We situeren het woningaanbod in Heist-op-den-Berg ten aanzien van het arrondissement en de provincie en voor bepaalde gegevens kijken we ook naar de situatie in de buurgemeenten.

2.1.1

Woonaanbod naar woningtype

Op 1 januari 2009 telde Heist-op-den-Berg volgens de kadastrale statistieken van AAPD 17 554 gebouwen. Dit geeft de situatie weer van ongeveer één à twee jaar voordien, gezien de vertraging in de registratie (zie verder). Het gebouwenpark bestaat in Heist-op-den-Berg voor 84% uit de typische gebouwen bestemd voor wonen, namelijk appartementsgebouwen of flatgebouwen (2,3%) en woonhuizen (82%). Uit de figuur lezen we af dat het dominante woningtype de alleenstaande woning is (52%).

9

In verschillende regio’s vindt in 2001 een daling in het aantal appartementen, studio’s, kamers en lofts plaats. Het is echter zeker niet zo, dat men sinds 1991 massaal appartementen heeft afgebroken, integendeel de uiteenlopende evolutie van 1991 tot 2001 in verband met de cijfers van de appartementen en woningen is het gevolg van het feit dat men in 2001 ervan uitging dat twee gezinnen een zelfde woning kunnen delen. Voor de telling van 1991 was dit niet het geval.

Bron ADSEI, kadastrale statistiek van de gebouwen

De 17 554 gebouwen herbergen 17 546 woongelegenheden, wat de optelsom is van gebouwen met meerdere wooneenheden en anderzijds gebouwen zonder enige woonfunctie (tabel 2.1).

Tabel 2.1

Verhouding tussen de geregistreerde wooneenheden en de gebouwen in % (Heist-op-den-Berg, 2009)

Woonunits

Gebouwen

Verhouding

326

2 201

14,8

2 112

402

525,4

485

531

91,3

Huizen in gesloten bebouwing

1 350

1 332

101,4

Huizen in halfopen bebouwing

4 092

3 967

103,2

Huizen in open bebouwing, hoeven en kastelen

9 181

9 121

100,7

17 546

17 554

Alle andere gebouwen Buildings en flatgebouwen met appartementen Handelshuizen

Totaal



Gebouwen op 1 januari 2009 naar aard van het gebouw in % (Heist-opden-Berg)

69

Figuur 2.1

Zo’n 83% van de woongelegenheden is in de klassieke gezinswoningen gevestigd. Deze zijn hoofdzakelijk alleenstaand gebouwd; rijhuizen komen niet vaak voor. Voor het overige is 12% een appartement. Ondanks de centrumfunctie zijn slechts 485 wooneenheden gevestigd in ‘handelshuizen’ (2,8%). Ook woongelegenheid in ‘andere gebouwen’ is beperkt (326; 1,9%).

70


Figuur 2.2

Wooneenheden volgens de aard van het gebouw waarin ze gevestigd zijn in % (Heist-op-den-Berg, 2009)


In Heist-op-den-Berg vindt het wonen opvallend meer in gewone woonhuizen plaats dan in het arrondissement en de provincie. De woningen zijn er daarenboven meer vrijstaand gebouwd en opvallend minder aaneengesloten. Wonen in gebouwen zoals handelshuizen en flatgebouwen gebeurt minder dan elders. Er is weinig variatie in het woningtype. Plaatsen we Heist-op-den-Berg tussen de buurgemeenten, dan wijzigt dit beeld enigszins en valt het woningaanbod niet echt uit de toon (zie figuur 2.3).


Het gebouwenpark van Heist-op-den-Berg telt procentueel wat meer wooneenheden in flatgebouwen en een wat kleiner aandeel gewone gezinswoningen dan omliggende gemeenten zoals het Vlaams-Brabantse Keerbergen, Begijnendijk en Tremelo waar het woningaanbod bijna exclusief uit (alleenstaande) ééngezinswoningen bestaat. De noordelijk gelegen buurgemeenten hebben een meer gevarieerd woningaanbod. Dat is vooral zo in Herentals waar de gezinswoning vaak ook een rijhuis en halfopen bebouwing is en er een ruimer aanbod is aan appartementen. Situatie in de deelgemeenten

De woningvoorraad verschilt naargelang de deelgemeente. Dat ziet u in de volgende tabel die de situatie weergeeft zoals op 1 januari 2009 (toestand van één à twee jaar voordien).


Wooneenheden naar type woongebouw in % (Heist-op-den-Berg en buurgemeenten, 2009)

71

Figuur 2.3

Tabel 2.2

Wooneenheden naar type woongebouw (Heist-op-den-Berg naar kadastrale afdeling, 1 januari 2009)

Booischot

Hallaar

HeistHeistop-den- op-denBerg Berg 1 afd. 2 afd.

Itegem

Schriek

Wiekevorst

Totaal

Aantal Rijhuis

252

140

310

195

188

149

116

1 350

Halfopen bebouwing

775

414

837

826

617

368

255

4 092

Alleenstaande woning

1 533

663

1 339

2 025

1237

1 268

815

8 880

Hoeve

26

17

28

69

47

55

59

301

Vakantieverblijf

31

5

51

14

8

34

3

146

160

53

217

408

99

81

17

1 035

Appartementsgebouw

86

40

490

300

103

39

19

1 077

Handelsgebouw

93

21

150

140

75

65

47

591

Andere

10

8

11

19

17

4

5

74

2 966

1 361

3 433

3 996

2 391

2 063

1 336

17 546

8,5

10,3

9,0

4,9

7,9

7,2

8,7

7,7

Halfopen bebouwing

26,1

30,4

24,4

20,7

25,8

17,8

19,1

23,3

Alleenstaande woning

51,7

48,7

39,0

50,7

51,7

61,5

61,0

50,6

Hoeve

0,9

1,2

0,8

1,7

2,0

2,7

4,4

1,7

Vakantieverblijf

1,0

0,4

1,5

0,4

0,3

1,6

0,2

0,8

Building

5,4

3,9

6,3

10,2

4,1

3,9

1,3

5,9

Appartementsgebouw

2,9

2,9

14,3

7,5

4,3

1,9

1,4

6,1

Handelsgebouw

3,1

1,5

4,4

3,5

3,1

3,2

3,5

3,4

Andere

0,3

0,6

0,3

0,5

0,7

0,2

0,4

0,4

16,9

7,8

19,6

22,8

13,6

11,8

7,6

100,0

Building


Totaal % Rijhuis

Totaal

72

Bron AAPD, statistiek CCST naar kadastrale afdeling, eigen bewerking

In Hallaar bestaat het woningaanbod voor ongeveer 90% uit gezinswoningen. De aard van de bebouwing is echter veel vaker gesloten en halfopen dan elders in de gemeente; het aandeel alleenstaande gezinswoningen benadert het gemiddelde van de gemeente. Er zijn weinig woongelegenheden in appartementensgebouwen en buildings. Hetzelfde profiel maar minder uitgesproken zien we voor de beschikbare woongelegenheid in Booischot. Itegem toont qua woningbouw een gemiddeld beeld voor de gemeente met iets meer gezinswoningen (85%) en wat minder flats en appartementen.

In Schriek en Wiekevorst zijn de woningen meer alleenstaand en minder halfopen gebouwd. In Wiekevorst zijn flats en appartementen nagenoeg afwezig en we vinden er ook heel wat hoeves; Schriek telt in tegenstelling tot Wiekevorst wel een klein percentage wooneenheden in ‘buildings’. In de deelgemeente Heist-op-den-Berg is één op vijf woongelegenheden een appartement of flat (aantal=1 415), met een hogere concentratie in de eerste kadastrale afdeling. In de eerste afdeling is het woonaanbod globaal wat bescheidener: iets meer dan gemiddeld een rijtjeshuis of halfopen gebouwd en veel minder alleenstaand; de tweede kadastrale afdeling volgt het gemiddelde. Hier is ook woongelegenheid voor zo’n driehonderd huishoudens in handelshuizen.


Grootte van de woningen

Informatie over de grootte van de woningen, de oppervlakte en het aantal vertrekken per inwoner komt uit de sociaal-economische enquête van 2001 (SEE 2001). Deze is nog weinig actueel, zeker gezien de sterke aangroei van woningen het laatste decennium (zie verder). In vergelijkend perspectief biedt het toch enige informatie. In Heist-op-den-Berg woont men in 2001 minder ruim dan in Vlaanderen en in de provincie. In Itegem zijn de woningen het ruimst, gevolgd door Wiekevorst. In Itegem hebben de bewoners meer ruimte en kamers in functie van het aantal inwoners in de woning. De deelgemeente groeit niet meer, enkel de oudere bevolking neemt er toe. Na 2001 zal dit beeld scherper worden. In Wiekevorst zijn de woningen relatief groot maar ze zijn er ook meer bezet; er is meer gezinsbewoning. In Heist-op-den-Berg wonen de bewoners relatief ruim qua oppervlakte per bewoner, maar de wooneenheden zijn klein, wat wijst op alleenstaanden die de gemeenschappelijke woonvertrekken niet delen met anderen.

73

2.1.2

Tabel 2.3

Gemiddelde oppervlakte per woning, per bewoner en het aantal woonvertrekken per bewoner (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, 2001)

Oppervlakte per woning

Oppervlakte per bewoner

Vertrekken per bewoner

Itegem

76,3

33,82

1,95

Wiekevorst

75,3

30,55

1,81

Schriek

73,9

31,65

1,84

Hallaar

73,8

32,75

1,95

Booischot

73,0

32,91

1,93

Heist-op-den-Berg

72,7

33,19

1,94

Heist-op-den-Berg

73,7

32,77

1,92

Vlaams Gewest

74,6

33,39

1,95

Prov. Antwerpen

73,3

33,65

1,96

Arr. Mechelen

73,5

32,80

1,91

74


Bron ADSEI, SEE 2001

De toename van appartementen, alleenstaanden en kleine huishoudens leidt tot minder oppervlakte per woning; de beschikbare ruimte per persoon zal toenemen. Anderzijds blijft de alleenstaande woning belangrijk in de nieuwbouw. De verdeling van woningen naar aantal slaapkamers in 2001 ziet u in de volgende figuur. Zo’n 44%, van de in 2001 bewoonde woningen telde drie slaapkamers, meer dan gemiddeld, en minder woningen met vier of meer slaapkamers. Wooneenheden met slechts één slaapkamer of studio’s en de grootste wooneenheden zijn er anno 2001 wat minder aanwezig. Heist-op-den-Berg telde een 65-tal studio’s of kamers, waarvan de helft in de deelgemeente Heist-op-den-Berg.

Figuur 2.4

Woongelegenheden naar aantal slaapkamers in % (Heist-op-den-Berg, Vlaams Gewest, provincie Antwerpen en arrondissement Mechelen, 2001)

75

Verschillen tussen de deelgemeenten wat betreft de grootte van de woning lezen we af in de volgende figuur. Wiekevorst valt op met 72% woningen met drie of meer slaapkamers. De grootste voorraad kleine wooneenheden stond in Heist-opden-Berg en Booischot; slechts 54-55% telt drie of meer slaapkamers.



76


Figuur 2.5

Aandeel woongelegenheden naar aantal slaapkamers in % (Heist-op-denBerg en deelgemeenten, 2001)


2.1.3 2.1.3.1

De evolutie in het woningaanbod Nettoaangroei van het woningenbestand

Met ‘nettoaangroei’ bedoelen we het aantal woongelegenheden dat er is bijgekomen in een bepaalde periode. De nettoaangroei van de woongelegenheid is het gevolg van nieuwbouw, met inbegrip van sloop met vervangbouw en de extra wooneenheden die renovaties hebben opgeleverd. Het aantal woongelegenheden zoals geregistreerd bij AAPD gebeurt op basis van het bouwfysisch ontwerp van het gebouw en niet op basis van het reële gebruik. AAPD registreert met vertraging: tussen bouwvergunning en registratie in de woningvoorraad verlopen dan ook enkele jaren; vóór de woning in de statistieken verschijnt is deze meestal al een tijdje bewoond. Uit de vergelijking van vergunningen voor nieuwbouw en de aangroei van woningen in het kadaster leiden we af dat dit verschil ongeveer twee tot drie jaar bedraagt (zie verder). De kadastrale gegevens voor 1 januari 2009 geven dus de toestand weer van ongeveer één tot twee jaar voorheen. Tussen 1998 en 2009 kwamen er in de kadastrale statistieken bijna tweeduizend woongelegenheden bij voor Heist-op-den-Berg, wat een nettoaangroei vertegenwoordigt van gemiddeld 180 per jaar. Bijna de helft ervan bestaat uit appartementen of flats; in die periode nemen ze toe met 77% van hun aantal. Uit de jongste

bouwvergunningen (zie verder) leiden we af dat dit misschien een tijdelijk fenomeen was. Ze maken in 2009 12% uit van het aanbod. Tegelijkertijd verdwijnen er woonunits in handels- en andere gebouwen. Die opkomst van flats en appartementen manifesteerde zich ook in de buurgemeenten, maar niet overal in dezelfde mate (zie figuur).


In de Vlaams-Brabantse buurgemeenten bleef de aangroei van woningen gedomineerd door de alleenstaande woning met 67% tot 78% van de nettoaangroei. In de noordelijk gelegen buurgemeenten Herentals en Herenthout bestaat de uitbreiding voor de grote meerderheid uit flats en appartementen. In Nijlen en Berlaar is de uitbreiding van het woonaanbod het meest divers en gespreid over de verschillende woningtypes. Daar is ook de halfopen bebouwing nog in de markt. De uitbreiding van het woonaanbod met vooral kleinere wooneenheden is zaak in het hele arrondissement. De aangroei is er het laatste decennium echter minder sterk (+46%) dan in Heist-op-den-Berg (+77%); flats en appartementen waren in het arrondissement reeds in 1998 al meer aanwezig in de bestaande woningvoorraad. Volgende figuren illustreren hoe de nettoaangroei van flats en appartementen zichtbaar wordt in de kadastrale gegevens van 2002-2009, en jaar na jaar toeneemt en de toename van alleenstaande woningen overstijgt. Merken we op dat


Nettoaangroei van wooneenheden naar type gebouw waarvan ze deel uitmaken in % (Heist-op-den-Berg en buurgemeenten, 1998-2009)

77

Figuur 2.6

deze aangroei in realiteit enkele jaren eerder plaatsvond (2005-2007). De tweede figuur geeft dezelfde informatie als de eerste, maar is cumulatief, waarbij de aantallen per woningtype bij elkaar worden geteld.

Absolute aangroei wooneenheden naar type gebouw (Heist-op-den-Berg, 2002-2009)

78


Figuur 2.7

Totaal

134

153

122

189

177

Bron ADSEI, kadastrale statistiek van de gebouwen 2002-2009

249

207

190

In Heist-op-den-Berg groeit het aantal wooneenheden netto met 150 à 250 per jaar. De laatste vijf jaar stijgt de nieuwbouwproductie. Het woningenbestand is uitgebreid met duizend eenheden, of gemiddeld tweehonderd per jaar, waarvan ruim de helft flats en een kleine helft gezinswoningen. De trend in de woningproductie is stijgend, met een piek in 2007 (reële situatie in 2005, 2006). Appartementen en flats en de alleenstaande woning domineren. De aangroei in alleenstaande woningen viel op het einde van deze periode stil (tijdelijk, zie verder bij de bouwvergunningen). Halfopen gebouwde woningen en rijwoningen zijn weinig van tel bij de nieuwbouw. Beschouwen we een langere periode (kadastrale gegevens 1998-2009) dan blijkt het verdwijnen van wooneenheden in handelshuizen, namelijk min 65 wooneenheden, en de marginale aangroei van rijhuizen en halfopen woningen (resp. 74 en 146). Raming recente aangroei op basis van de bouwvergunningen

79

Omdat de nettoaangroei pas met enkele jaren vertraging in de kadastrale statistieken verschijnt, doen we een beroep op de informatie uit de bouwvergunningen voor de meest recente ontwikkelingen. Er verloopt ongeveer twee jaar tussen de bouwvergunning en de registratie van het goed; beide reeksen stemmen sterk overeen (zie figuur 2.8). In Heist-op-den-Berg verschijnt min of meer driekwart van de vergunde gebouwen en wooneenheden effectief ook in de kadastrale statistieken (zie tabel 2.4), maar dit varieert sterk van jaar tot jaar.10 Passen we dit percentage toe op de vergunde wooneenheden in 2008 dan leiden we af dat er ongeveer 163 wooneenheden zijn bijgekomen in 2008, wat de dalende trend in de nieuwbouw verderzet die vanaf 2006 is ingezet.


2.1.3.2

10 De nettoaangroei van het aantal wooneenheden is ook het resultaat is van een gewijzigd aantal wooneenheden na renovatie, maar de impact ervan is beperkt in vergelijking met de nieuwbouw.

Tabel 2.4

Gebouwen vergund

Gebouwen aangroei (jaar+2)

Gebouw vergund/ gerealiseerd

Woonunits vergund

Woonunits aangroei (jaar+2)

Woonunits vergund/ gerealiseerd

2000

141

109

77,3

161

134

83,2

2001

122

88

72,1

176

153

86,9

2002

106

75

70,8

135

122

90,4

2003

145

124

85,5

228

189

82,9

2004

174

132

75,9

274

177

64,6

2005

175

153

87,4

332

249

75,0

2006

184

124

67,4

316

207

65,5

2007

139

83

59,7

230

190

82,6

2008

150

218

(163)

1 852

1 421

205

177


2000-2007

80

Nieuwbouwvergunningen voor woongebouwen en wooneenheden en aangroei van het geregistreerde aantal wooneenheden en gebouwen (jaar X-2) en de verhouding tussen beide in % (Heist-op-den-Berg, 20002008)

Gemiddeld/ jaar

1 186

888

131

111

74,9

76,7

Bron ADSEI, kadastrale statistiek van de gebouwen en de statistiek van de bouwvergunningen, nieuwbouw

De vaststellingen voor Heist-op-den-Berg stemmen sterk overeen met de algemene trend. Sinds de tweede helft van 2002 tot de tweede helft van 2006 ging het aantal vergunningen voor nieuwe woningen in gans België in stijgende lijn (ADSEI, bericht van 23 februari 2010). Deze trend was iets sterker voor flats dan voor ééngezinswoningen. Vanaf 2006 stagneert en daalt het aantal nieuwe woningen en dat zien we ook in Heist-op-den-Berg (zie figuur 2.8). Merk op dat vanaf 2008 het aantal vergunde gebouwen en wooneenheden opnieuw toeneemt, wat kan leiden tot opnieuw een grotere nettoaangroei.

Figuur 2.8

Aantal vergunde residentiële gebouwen en wooneenheden voor nieuwbouw en aangroei van het geregistreerde aantal wooneenheden en gebouwen twee jaar voordien (Heist-op-den-Berg, 1996-2009)

81

De ingezette aangroei van flats en appartementen vertraagt: de curves voor het aantal wooneenheden en het aantal woongebouwen evolueren naar elkaar toe. Dat blijkt ook uit de volgende figuren: tussen 2001 en 2005 neemt het aantal vergunde wooneenheden per woongebouw toe, daarna is er een dalende trend in de appartementsbouw. Het aantal wooneenheden per nieuw woongebouw daalt vanaf 2006. De gemiddelde bewoonbare oppervlakte die sinds 2000 systematisch gedaald is, neemt opnieuw toe en ook het aandeel gezinswoningen in de vergunningen voor nieuwbouw is sinds 2005 opnieuw in stijgende lijn.



Gemiddeld aantal vergunde wooneenheden per residentiële nieuwbouw en het aandeel gezinswoningen in de residentiële nieuwbouw in % (Heistop-den-Berg, 1996-2009)

82


Figuur 2.9


De bouwvergunningen tonen de verwachte aangroei van nieuwe woningen (vergund vanaf 2005). De voorbije drie jaar werden er minder vergunningen uitgereikt, in de orde van twee derde tot drie kwart van de aantallen in 2005-2006.

Figuur 2.10

Aantal recent vergunde wooneenheden voor nieuwbouw naar woningtype (Heist-op-den-Berg, 2005-2009)

83

Er worden minder wooneenheden vergund sinds 2007, maar er is ook een verschuiving in de aard van de vergunde woningen. Zowel de halfopen als vrijstaande woning wint aan belang, maar de rijwoning blijft weinig gegeerd. Het aandeel van appartementen en flats in de vergunningen is gehalveerd op vier jaar tijd, wat de daling in de appartementsbouw in de nabije toekomst voorspelt.


Bron ADSEI, ruwe statistiek van de bouwvergunningen, nieuwbouw

Figuur 2.11

Procentuele verdeling vergunde wooneenheden nieuwbouw naar woningtype (Heist-op-den-Berg, 2005-2009)

84


Bron ADSEI, ruwe statistiek van de bouwvergunningen, nieuwbouw

De afname van appartementsbouw is de trend in Vlaanderen, zij het dat de daling zich in Heist-op-den-Berg eerder inzette dan in het gewest, de provincie en het arrondissement. De daling in de appartementsbouw is scherper in Heist-op-denBerg dan erbuiten (cf. bijlage 4). De inhaalbeweging in de bouw van kleinere wooneenheden bleek van korte duur en heeft de verhouding tussen gezinswoningen en flats niet sterk beïnvloed. Dat blijkt ook uit de volgende tabel. Hier lezen we af dat het gemiddeld aantal wooneenheden per vergund gebouw in Heist-op-den-Berg onder het gemiddelde in het arrondissement, de provincie en het gewest blijft, met een uitzondering voor 2005.

Heist-op-den-Berg

Arr. Mechelen

Prov. Antwerpen

Vlaams Gewest

1996

1,3

1,5

1,5

1,4

1997

1,2

1,6

1,6

1,5

1998

1,3

1,5

1,6

1,5

1999

1,3

1,4

1,7

1,6

2000

1,1

1,5

1,7

1,7

2001

1,4

1,7

1,7

1,7

2002

1,3

1,7

1,9

1,9

2003

1,6

1,7

1,8

1,8

2004

1,6

1,8

1,9

1,9

2005

1,9

1,9

2,0

1,9

2006

1,7

1,9

2,0

2,1

2007

1,7

2,0

1,9

2,0

2008

1,5

2,2

2,0

1,9

1,3

1,9

1,9

1,8

2009


2.1.4

Het woningaanbod naar bewoningstitel

Hoe groot is de huurmarkt in Heist-op-den-Berg? Zijn de huurwoningen van goede kwaliteit en hoe divers is het aanbod naar woningtype en -grootte? Beantwoordt het aanbod aan de behoefte aan huurwoningen? Belangrijke vragen waarop we het antwoord schuldig blijven. Voor een beeld van de private huurmarkt zijn we nog steeds aangewezen op de socio-economische enquête van 2001. Hieronder ziet u de verdeling huurder-eigenaar-bewoner in 2001.


Gemiddeld aantal vergunde wooneenheden per gebouw (Heist-op-denBerg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen en Vlaams Gewest, 1996-2009)

85

Tabel 2.5

86


Figuur 2.12

Verdeling van de bewoonde woningen naar bewoningstitel in % (Heist-opden-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 2001)


Heist-op-den-Berg kende reeds in 2001 een hoog eigenaarsaandeel, namelijk 78%. In vergelijking met het arrondissement en de provincie is het huurdersaandeel beperkt (22%). In de periode 1991-2001 evolueert het eigenaarsaandeel in Vlaanderen van 69% naar 73%. Volgens de woonsurvey van 2005 (Heylen et al., 2007) zou dit verder zijn aangegroeid tot 74%. In kleinstedelijk gebied, waartoe ook Heist-op-den-Berg behoort, blijft het aandeel eigenaars volgens de woonsurvey 2005 met 70% sterk onder de 78% eigenaars die Heist-op-den-Berg telde in 2001. In bijlage 5 vindt u de evolutie in de verdeling eigenaars–bewoners en huurders in Heist-op-den-Berg, het arrondissement en de provincie tussen 1991 en 2001. Hieruit blijkt dat er tussen 1991 en 2001 in Heist-op-den-Berg amper huurwoningen bijkomen bij een sterk groeiend bevolkingsaantal. In 2001 huren 3 155 huishoudens een woning in Heist-op-den-Berg. Twee derden van de huurwoningen worden in 2001 aangeboden door particulieren en privégenootschappen (aantal=2 184). Gezien de exponentieel gestegen woningprijzen de verkoop van private huurwoningen in de hand werkten, is het private huuraanbod vermoedelijk verder afgenomen het voorbije decennium. Eén derde van het aanbod kwam in 2001 vanuit de sociale huursector (aantal=900) en zo’n 66 woningen werden door openbare besturen verhuurd. In vergelijking met de buurgemeenten is het huurdersaandeel niet zo klein. Enkel Herentals telt in 2001 meer huurders in de bevolking (cf. figuur). De

Vlaams-Brabantse buurgemeenten, maar ook Nijlen en Hulshout, tonen huurdersaandelen van niet meer dan 9 tot 16%.

Bewoonde woningen naar bewoningstitel in % (Heist-op-den-Berg en buurgemeenten, 2001)


2.1.5

Het woningaanbod voor doelgroepen

87

Op de woningmarkt onderscheiden we twee soorten doelgroepen. Enerzijds de groep voor wie het vinden van een betaalbare koop- of huurwoning problematisch is. Daarnaast is er de groep van mensen die bijzondere eisen stelt aan de woning, nood heeft aan een woning die aangepast is aan hun fysieke gesteldheid zoals ouderen en mensen met een fysieke handicap. Beide groepen overlappen ten dele.


Figuur 2.13

2.1.5.1

Sociale koopwoningen en sociale kavels

Volgens de nulmeting uitgevoerd in het kader van het gronden pandendecreet (BVR 27/3/2009) werden er in Heist-op-den-Berg tussen 1996 tot en met 31 december 2007 79 sociale koopwoningen verkocht en geen enkele sociale kavel. Andere kleine steden in de buurt waren minder actief zoals Lier waarvoor sociale koopwoningen noch sociale kavels werden geregistreerd, Ook in Geel met 35 sociale koopwoningen en Mol met 11 sociale koopwoningen was er weinig activiteit op dit vlak.

Sinds de nulmeting eind 2007 werden één sociale huurwoning en 18 sociale kavels verkocht in Hallaar door de Maatschappij voor de Huisvesting van het kanton Mechelen. 2.1.5.2

Sociaal huurwoningaanbod

Het sociaal verhuurd patrimonium bestaat uit de woningen die regulier verhuurd worden binnen het Vlaams sociaal huurstelsel. In Heist-op-den-Berg gebeurt dat door twee erkende sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM’s) - de Maatschappij voor de Huisvesting van het kanton Heist-op-den-Berg en de Zonnige Kempen – en door het sociaal verhuurkantoor (SVK)11 ‘Onderdak’. Het OCMW en de gemeente verhuren ook enkele ‘sociale woningen’, maar echter niet via het reguliere sociale huurstelsel. Een overzicht in volgende tabel.

Tabel 2.6

Aantal sociale huurwoningen naar verhuurstelsel (Heist-op-den-Berg, 2010)

88


Sociaal huurstelsel

Privaat huurstelsel

Totaal

Totaal (%)

Maatschappij v.d. Huisvesting

972

972

82,4

Zonnige Kempen

158

158

13,4

32

32

2,7

12

12

1,0

6

6

0,5

18

1 180

100,0

SVK Onderdak OCMW Gemeente Totaal %

1 162 98,5

1,5

100,0

100,0

Bron Gemeente Heist-op-den-Berg, Maatschappij voor de huisvesting van het Kanton Heist-op-den-Berg, OCMW Heist-op-den-Berg, het SVK Onderdak, de Zonnige Kempen

Het totaalaanbod voor mensen met een laag inkomen in Heist-op-den-Berg, bestaat uit 1 180 woningen. Bijna allemaal worden ze verhuurd binnen het sociaal huurstelsel door de SHM’s en het SVK, aangevuld met achttien woningen aangeboden door OCMW en gemeente onder het private huurstelsel. Het OCMW verhuurt twaalf woningen aan eigen publiek binnen het private huurstelsel aan een lage huurhuurprijs (eventueel na financiële tegemoetkoming) en volgens principes die nauw aansluiten bij het sociaal huurstelsel. Daarnaast verhuurt het OCMW veertig wooneenheden aan ouderen tegen een huurprijs die inkomensgerelateerd is (zie verder ‘aanbod wonen voor ouderen’). 11 Een SVK zoekt woningen van voldoende kwaliteit op de private huurmarkt tegen een redelijke huurprijs en verhuurt ze verder aan mensen met een laag inkomen. De toewijzing gebeurt via een puntensysteem, waarbij woningzoekenden in de hoogste achterstellingssituatie eerst aan bod komt.

De Maatschappij voor de Huisvesting van het kanton Heist-op-den-Berg is de grootste speler op de sociale huurmarkt met bijna duizend sociale huurwoningen in de gemeente. De Zonnige Kempen heeft een bredere actieradius met vooral woningen in de Kempen; in Booischot-Pijpelheide bieden ze 158 sociale huurwoningen aan. Sinds eind 2000 is er in Heist-op-den-Berg ook een SVK actief met 32 sociale huurwoningen in Heist-op-den-Berg. Het SVK ‘Onderdak’ is een samenwerking tussen de OCMW’s van Berlaar, Heist-op-den-Berg en Putte. De 23 SVK-woningen liggen vooral in de deelgemeente Heist-op-den-Berg (aantal=20). Het SVK-aanbod is gelijk verdeeld over appartementen en ééngezinswoningen (aantal=15); er worden ook twee studio’s verhuurd. Een beeld van de door het SVK bedongen huurprijzen vindt u in de tabel.

Gemiddelde huurprijs

Aantal

0 of 1 slaapkamer

322,3 euro/maand

14

2 slaapkamers

434,2 euro/maand

8

441,3 euro/maand

10

3 slaapkamers Bron SVK Onderdak

Deze prijzen liggen onder de modale huurprijs in Heist-op-den-Berg. Het SVK bedingt een lagere huurprijs bij de eigenaar en biedt in ruil de garantie van stipte maandelijkse betalingen, kleine herstellingen door de technische dienst en het opnemen van de administratieve taken (opmaak huurcontract, plaatsbeschrijving, huurcontractregistratie, overname nutsvoorzieningen, ...). Tot slot kan de eigenaar die aan een SVK verhuurt aanspraak maken op bepaalde premies. De huurder betaalt bij het SVK een vergelijkbare huurprijs als bij een sociale huisvestingsmaatschappij door de inkomengerelateerde korting die het SVK toestaat op de huurprijs tot de helft van de contractuele huurprijs. De huursubsidie, ...12 die het SVK sinds 1 mei 2007 voor elke SVK-huurder kan aanvragen bij Wonen Vlaanderen, gaat van de korting af. Het resterend bedrag wordt door het OCMW bijgepast. Het SVK ‘Onderdak’ dat de markt afschuimt op zoek naar betaalbare huurwoningen, schat de modale huurprijzen rond de 450 euro voor een woongelegenheid met één slaapkamer, vijfhonderd euro indien twee slaapkamers en zeshonderd tot zevenhonderd euro als er drie slaapkamers zijn.

12 De huursubsidie is inkomensgerelateerd (213 euro, 160 euro of 106,5 euro/maand), neemt af over de tijd en wordt maximaal negen jaar lang uitgekeerd (BVR 2/2/007).


Gemiddelde contractuele huurprijs/maand naar aantal slaapkamers in de woning (Heist-op-den-Berg, 2010)

89

Tabel 2.7

Het totale sociaal woonaanbod in Heist-op-den-Berg bestaat voor 62% uit ééngezinswoningen en voor 38% uit appartementen. Meestal tellen ze drie slaapkamers (43%), maar vaak ook één (21%) of twee slaapkamers (29%). Grote woningen zijn eerder beperkt in het aanbod (7%).

90


Figuur 2.14

Sociale huurwoningen naar woningtype en aantal slaapkamers (Heist-opden-Berg, 2010)


Sociaal woonaanbod naar deelgemeente

De woningen spreiden zich min of meer over de gemeente zoals de huishoudens, zij het dat er wat minder zijn in Booischot en Heist-op-den-Berg en wat meer in Schriek en Wiekevorst.

Tabel 2.8

Sociale huurwoningen (2010) en huishoudens (2007) naar deelgemeente (2010) (Heist-op-den-Berg)

Sociale woningen

Huishoudens

Aantal

%

%

164

13,9

16,4

99

8,4

7,6

Heist-op-den-Berg

476

40,3

42,2

Itegem

154

13,1

14,0

Schriek

164

13,9

11,6

Wiekevorst

123

10,4

8,2

1 180

100,0

100,0

Booischot Hallaar

Totaal

91

De sociale appartementen staan vooral, voor 65%, in de deelgemeente Heist-opden-Berg; de ééngezinswoningen zijn meer gespreid over het grondgebied. In de deelgemeente Heist-op-den-Berg zijn zes van de tien sociale woningen een appartement. In de deelgemeenten Hallaar, Schriek en Wiekevorst staan er bijna exclusief sociale ééngezinswoningen. In Itegem en Hallaar staan zowel flats als gezinswoningen (zie figuur 2.15). In het aanbod van de sociale huisvestingsmaatschappijen zijn 66 woningen aangepast aan ouderen, waarvan 14 voor mindervaliden (zie verder).



92


Figuur 2.15

Sociale huurwoningen: verdeling naar woningtype in % (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, 2010)


Evolutie sociale huursector

In 2001 telde Heist-op-den-Berg volgens de SEE 2001 slechts 905 sociale huurwoningen. Een SVK was er nog niet. Heist-op-den-Berg maakte sindsdien een inhaalbeweging: er kwamen 222 sociale huurwoningen bij tussen 2001 en 2008 en 21 SVK-woningen daar bovenop. De toename van de sociale huursector was in die periode veel sterker dan buiten Heist-op-den-Berg (zie figuur 2.16).

Bron SVR (2001-2007); 2008 (GPD)

In het kader van het Grond- en pandendecreet (GPD; BVR 27/3/2009) werd een nulmeting gemaakt van de sociale huurwoningen op 31 december 2007. Men telde toen 1 127 sociale huurwoningen verhuurd door de Sociale huisvestingsmaatschappijen en 21 door het SVK. Het GPD vraagt dat de gemeente erop toeziet dat er tegen 2020 270 sociale huurwoningen bijkomen. Het aantal sociale woningen dat op 1 januari 2010 effectief verhuurd wordt door de twee sociale huurmaatschappijen bedraagt 1 130; het aantal SVK-woningen groeide aan tot 32. 2.1.5.3

Woonvoorzieningen voor ouderen

Woonzorgcentra en rust- en verzorgingstehuizen zijn collectieve residentiële ouderenvoorzieningen waar een oudere van 65 jaar of ouder permanent verblijft in een thuisvervangend milieu en er huisvesting en ouderenzorg krijgt aangeboden. Een woonzorgcentrum is een voorziening bestaande uit één of meer gebouwen die een functioneel geheel vormen en waar aan de gebruikers, die er permanent verblijven, zorg wordt versterkt. De overheid kende aan de meeste woonzorgcentra voor een aantal wooneenheden een vergoeding toe voor zwaar zorgbehoevende ouderen (RVT-erkenning). In Heist-op-den-Berg zijn er vier erkende woonzorgcentra (rusthuizen), die allen over een aantal RVT-eenheden beschikken. Samen kunnen deze voorzieningen 402 ouderen permanent huisvesten. Het gaat om Rusthuis Heilige Familie, het


Procentuele toename van sociale huurwoningen van de erkende sociale huisvestingsmaatschappijen, 2001=100% (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen, 2001-2007, 2008)

93

Figuur 2.16


OCMW-rusthuis RVT Berkenhof, het RVT Sint-Jozef, en het Woon- en zorghuis Ten Kerselaere. Een overzicht van het aantal wooneenheden vindt u in tabel 2.9. Aan Ten Kerselaere is een dagverzorgingscentrum verbonden met een erkende opvangcapaciteit voor dertig ouderen. Ten Kerselaere en Sint-Jozef bieden ook tijdelijke opvang voor kortere periodes (zogenaamd centra voor kortverblijf) waarbij er zowel overnachting als opvang, hulp- en dienstverlening geboden wordt aan respectievelijk tien en vijf ouderen, voor kortere periodes.13 Deze diensten ontlasten de mantelzorger die de dagelijkse zorg voor deze oudere opneemt. Daarnaast maken nieuwe vormen van gegroepeerd zelfstandig wonen opgang, mede ondersteund door het recent aangepaste beleid ter zake, waar de bewoners langer zelfstandig kunnen blijven wonen door de nabijheid van professionele hulpverlening. Het woonzorgdecreet van 13 maart 2009 (in voege vanaf 2010) focust op de ondersteuning van de zelfstandigheid en zelfredzaamheid; tegelijk voorziet het in maximale zorg voor wie dat nodig heeft. Bestaande serviceflats worden in het nieuwe decreet (op termijn) vervangen door ‘assistentiewoningen’, in het decreet omschreven als ‘een groep van woningen die samen een functioneel geheel vormen en waar gebruikers, ouder dan 65 jaar, verblijven in individuele wooneenheden’. Uitvoeringsbesluiten met een meer concrete invulling ontbreken vooralsnog. Een assistentiewoning moet, zoals een serviceflat, niet alleen voorzien in aangepaste huisvesting, maar moet op verzoek van de gebruiker ook ouderenzorg aanbieden. De assistentiewoning moet daarenboven ook nog voorwaarden scheppen tot sociale netwerkvorming en onmiddellijke hulp in noodsituaties voorzien. Een woonzorgcentrum in de onmiddellijke nabijheid kan één of meerdere assistentiewoningen laten erkennen als woongelegenheid van het woonzorgcentrum. Wanneer een bewoner van een assistentiewoning zwaar zorgbehoevend wordt, kan de zorg uit het woonzorgcentrum naar de woning komen; de bewoner hoeft niet noodzakelijk naar het woonzorgcentrum te verhuizen. De huidige serviceflatgebouwen bestaan uit individuele wooneenheden waar ouderen (60-plus) zelfstandig wonen en facultatief een beroep kunnen doen op een gemeenschappelijke dienstverlening. Erkende serviceflats zijn er in Heist-opden-Berg in aansluiting op de rusthuizen, namelijk Ter Wieke bij Sint-Jozef en Ten Gaerde bij De Heilige Familie, samen goed voor 41 huishoudens. Een andere vorm van zelfstandig wonen voor ouderen is de zogenaamde ‘aanleunwoning’. Het zijn meestal voor zorgbehoevenden aangepaste woningen in de buurt van een zorgvoorziening. Men kan er zelfstandig wonen en toch gebruik maken van de infrastructuur en diensten van de voorziening. De geboden hulp blijft meestal beperkt tot noodhulp; voor de overige hulp en zorg doet men beroep op de klassieke thuiszorgdiensten. De maatschappij voor de huisvesting beschikt over dergelijke woningen voor oudere alleenstaanden of echtparen in de buurt van het woonzorgcentrum Ten 13 Maximaal zestig opeenvolgende dagen en negentig dagen op jaarbasis.

14 Voor de Maatschappij voor de Huisvesting is een bejaardenwoning een gelijkvloerse woning met minimale voorzieningen voor bejaarden waaronder bijvoorbeeld brede deuren, drempelloos. Een gehandicaptenwoning is een gelijkvloerse woning met specifieke aanpassingen voor rolstoelgebruikers waaronder schuifdeuren, verlaagd werkblad in keuken, verhoogde toiletbril, instapdouche.


Kerselaere; het zijn ‘aanleunwoningen’, waarbij diensten zoals poetshulp, maaltijden, strijkatelier en aangepast vervoer beschikbaar zijn in Ten Kerselaere. In Heist-op-den-Berg is er ook een aanbod van ‘ouderenwoningen’, die aangepast zijn aan de fysieke conditie van de oudere maar geen zorg aanbieden. Zowel de sociale huisvestingsmaatschappijen als het OCMW beschikken over een aantal van die woningen (zie tabel 2.9). Kangoeroewoningen zijn een bijzondere vorm van ‘wonen voor ouderen’ waarbij twee huishoudens onder één dak wonen, elk met een eigen wooneenheid en met een bereidheid tot onderlinge hulp. Het jongere gezin verhoogt het gevoel van veiligheid en kan zonodig hulp bieden. Soms maken kangoeroewoningen deel uit van een sociaal wooncomplex, maar de meeste kangoeroewoningen werden gebouwd of verbouwd op initiatief van particulieren. Of er effectief zorg wordt verleend, of beide huishoudens familie zijn, er gemeenschappelijke delen zijn in de woning, is geen vereiste. Kangoeroewonen wordt ook als oplossing gepromoot voor jonge mensen voor wie een zelfstandig woonproject te duur is. De Maatschappij voor de Huisvesting bouwt zestien kangoeroewoningen in Wiekevorst (start werken in 2009-2010; cf. jaarverslag 2008). De Zonnige Kempen bouwde een oude school (Negenbunders; Booischot) om tot vier aangepaste gelijkvloerse studio’s met erboven vier appartementen voor gezinnen; de onderlinge dienstverlening groeide er spontaan. In de tabel op de volgende bladzijde vindt u een overzicht van alle gesubsidieerde wooneenheden voor permanent verblijf van ouderen (en gehandicapten). Heist-op-den-Berg beschikt over 402 plaatsen in vier rusthuizen waarvan de meerderheid een RVT-erkenning hebben (aantal=284). Drie van de vier rusthuizen hebben een capaciteit van meer dan honderd plaatsen. Volgens de analyse in het lokaal sociaal beleidsplan 2008-2013 volstaat dit aanbod momenteel en is het kwalitatief hoogstaand. De wachtlijsten voor zwaar zorgbehoevenden zijn kort. Van de erkende serviceflats zijn er een veertigtal. Daarnaast worden nog 107 zelfstandige woongelegenheden verhuurd aan ouderen; voornamelijk met één slaapkamer. Ongeveer de helft ervan zijn sociale woningen van de Maatschappij voor de Huisvesting14 en verhuurd volgens het sociaal huurstelsel. De andere helft zijn bejaardenflats en aanleunwoningen van het OCMW; ze worden verhuurd volgens het privaat huurstelsel en met een eigen toewijzingssysteem (bijlage 6). De woongelegenheden voor ouderen bevinden zich sterk gegroepeerd op zeven locaties, waarvan er heel wat aansluiten bij de erkende woonzorgcentra (rusthuizen). Hier worden telkens meerdere vormen van aangepast wonen gegroepeerd. In

96


Itegem, Schriek en aan de Moretuslaan sluiten de woningen niet bij een zorgcentrum of rusthuis aan. Zo bevinden zich bij het woonzorgcentrum Berkenhof negentien aanleunwoningen van het OCMW, waar in nood een beroep kan gedaan worden op de verpleegdienst en men gebruik kan maken van het activiteiten- en dienstverlenend aanbod uit het woonzorgcentrum en van thuiszorgondersteunende diensten. De woningen worden verhuurd aan ouderen boven de zestig jaar, met voorrang voor paren en inwoners van de gemeente. De huurprijs is inkomensgerelateerd (zie bijlage 6).

Tabel 2.9

Woonaanbod voor ouderen (Heist-op-den-Berg, 1 januari 2010)

Verhuurder

Zelfstandige eenheden

Rusthuis Heilige Familie Serviceflats Ten Gaerde (H. Familie)

11

Erkende capaciteit

(RVT)

Adres

48

34

Westerlosesteenweg 37, 2220 Heist-op-den-Berg

11

RVT Berkenhof (OCMW)

OCMW

Aanleunwoningen (Berkenhof)

OCMW

19

Boudewijnlaan 2, 2220 Heist-op-den-Berg

Flats Residentie ‘De Berk’ (Berkenhof)

OCMW

4


Maatsch. v.d. huisvesting

10


Aanleunwoningen (Ten Kerselaere)


6

Hoogland, 2220 Hallaar

Aanleunwoningen (Ten Kerselaere)


10

Kerselaerlaan, 2220 Hallaar

Flats gehandicapten Residentie ‘De Berk’ (Berkenhof)

104

Westerlosesteenweg 37, 2220 Heist-op-den-Berg

Woon- en zorghuis Ten Kerselaere

107

RVT Sint-Jozef

143

Serviceflats Ter Wieke (Sint-Jozef)

30

30

61

90

99


Boonmarkt 27-29, 2220 Hallaar

Sint-Jozefstraat 15, 2222 Wiekevorst Sint-Jozefstraat 15, 2222 Wiekevorst

Bejaardenwoningen


14

Moretuslaan 21-47 (oneven nrs), 2220 Heist-op-den-Berg

Woningen gehandicapten


4

Moretuslaan 48, 50, 52, 54, 2220 Heist-op-den-Berg

OCMW

17

Leo Kempenaersstraat 30, 2223 Schriek

Bejaardenflats ‘Ten Schriecke’

97


98

Tabel 2.9


Woonaanbod voor ouderen (Heist-op-den-Berg, 1 januari 2010). Vervolg

Verhuurder

Zelfstandige eenheden

Bejaardenflats


7

Leo Kempenaersstraat 21, 2223 Schriek

Bejaardenwoningen


9

Prof. Verbiststraat 1-17 (oneven nrs), 2222 Itegem

Zonnige Kempen

6

Kleine steenweg 9, 2221 Booischot

Bejaardenflats

Totaal

147

Erkende capaciteit

402

(RVT)

Adres

(284)

Bron Vlaams Agentschap zorg en gezondheid, OCMW Heist-op-den-Berg, Maatschappij voor de huisvesting van het kanton Heist-op-den-Berg

Heist-op-den-Berg heeft met 402 plaatsen een uitgebreid residentieel zorgaanbod, maar dat aanbod trekt ook ouderen uit andere gemeenten aan. We pasten de huidige Vlaamse gebruikspercentages van de woonzorgcentra voor ouderen en de rust- en verzorgingstehuizen in Vlaanderen toe op de bevolking in Heist-op-denBerg op 1 januari 2008 en op het voorspelde bevolkingsaantal per leeftijdsgroep voor Heist-op-den-Berg voor 2015 en 2020. De nieuwe programmatiecijfers van de Vlaamse overheid voorzien enkel plaatsen vanaf 65 jaar. Volgens deze oefening volstaat dit aanbod niet langer om uitsluitend aan de vraag van de eigen bevolking te voldoen binnen vijf en tien jaar.

Bevolking, bevolkingsprognose naar leeftijd, de Vlaamse gebruikspercentages van de woonzorgcentra en de RVT en de raming van de huidige en toekomstige behoefte in Heist-op-den-Berg bij toepassing van de Vlaamse gebruikspercentage (Heist-op-den-Berg, 2008, 2015, 2020)

Bevolkingsprognose

2008

2015

2020

60-64 j.

2 305

2 696

3 013

65-69 j.

1 896

2 355

70-74 j.

1 848

75-79 j.

Gebruik woonzorgcentra en RVT in %

Gebruik en prognose toekomstig gebruik in %

2008

2015

2020

0,6

13,8

16,2

18,1

2 623

0,6

11,4

14,1

15,7

1 791

2 191

0,6

11,1

10,7

13,1

1 509

1 622

1 526

3,2

48,3

51,9

48,8

80-84 j.

1 084

1 160

1 243

8,8

95,4

102,1

109,4

85-89 j.

535

622

661

23,1

123,6

143,7

152,7

90-94 j.

164

195

214

49,0

80,4

95,6

104,9

95+

36

18

27

80,7

29,1

14,5

21,8

60+

9 377

10 459

11 498

413,0

448,8

484,5

65+

7 072

7 763

8 485

399,0

433,0

466,0

Bron Bevolkingsprognose op basis van arrondissementele bevolkingsprognoses FPB en de bevolkingsgegevens ADSEI; gebruikspercentage RVT en ROB (Breda et al., 2010, p. 69)

Door de vanuit het Vlaamse beleid gewenste verschuiving van residentiële zorg naar langer zelfstandig wonen wordt verwacht dat de categorieën van zelfstandig aangepast wonen voor ouderen zoals de assistentiewoning, waarbij de zorg aan huis wordt verstrekt, een groter aandeel van de ouderen met een zorgbehoefte zullen opnemen. Ondanks de variatie in de aangeboden woonvormen voor ouderen in Heist-op-den-Berg blijft het aanbod om zelfstandig te wonen als oudere, al dan niet gecombineerd met zorg met 147 wooneenheden beperkt in aantal. Het


Bevolking

99

Tabel 2.10

aanbod van 41 serviceflats valt laag uit in vergelijking met de rest van Vlaanderen. In tabel 2.11 ziet u het aanbod aan erkende serviceflats afgezet tegenover de Vlaamse programmatienorm.

Tabel 2.11

Programmatienorm serviceflats 2010 en huidig aanbod aan serviceflats en de verhouding ertussen in % (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, de provincie Antwerpen en het Vlaamse gewest)

Programmatienorm 2010 Heist-op-den-Berg

Huidig aanbod

Realisatiegraad

214

41

19,2


1 676

703

41,9

Provincie Antwerpen

8 893

3 953

44,5

32 603

13 844

42,5

Vlaams Gewest

100


Bron Vlaams Agentschap zorg en gezondheid

Heist-op-den-Berg blijft op dit vlak achterop. Dat het bestaande aanbod voor zelfstandig wonen niet toereikend is, werd in het Lokaal sociaal beleidsplan 20082013 van Heist-op-den-Berg reeds aangebracht. 2.1.5.4

Noodopvang

Heist-op-den-Berg beschikt over drie transitwoningen. Ze zijn bedoeld voor noodopvang wanneer de eigen woning tijdelijk of permanent onbewoonbaar is door bijvoorbeeld brand, na een uithuiszetting, bij de toewijzing van een kandidaat-politiek vluchteling vanuit de Dienst Vreemdelingenzaken en na zware relationele problemen waar een feitelijke scheiding een dringende noodzaak is wegens fysische en/of psychische mishandeling. In de praktijk zijn de transitwoningen altijd bezet. Wanneer er een woning vrijkomt, zijn er steeds meerdere kandidaten die in aanmerking komen. Gezien er de laatste tijd vaak ‘multi-problem’-gezinnen in de transitwoningen terecht komen, waarvoor moeilijk plaats gevonden wordt op de reguliere woningmarkt en die intensieve woonbegeleiding nodig hebben, blijven de transitwoningen vaak voor lange tijd bezet door hetzelfde huishouden en blijven andere huishoudens in de kou.

2.2

De kwaliteit van de woningvoorraad

De beoordeling van de kwaliteit van een woning vraagt zowel een inwendig als uitwendig onderzoek van de woning, informatie die nooit per gemeente verzameld werd. In de socio-economische enquête van 2001 (SEE 2001) werd aan de bewoners zelf gevraagd om de kwaliteit en het comfort van hun woning te beoordelen.

Ook al is deze informatie erg subjectief, toch is ze indicatief voor de toestand van het patrimonium dat in 2001 werd bewoond als domicilieadres. Daarnaast is het bouwjaar van de woningen indicatief voor de kwaliteit en het comfort van de woning. Zonder aanvullende informatie over de grondig gerenoveerde woningen biedt dat niet veel houvast als informatiebron over de kwaliteit van het woningpatrimonium vandaag. Partiële informatie vinden we bij de bouwvergunningen voor renovatie en renovatiepremies. Woningen die wel vanbinnen en vanbuiten aan een grondige inspectie werden onderworpen zijn de woningen die, meestal naar aanleiding van een klacht, onderzocht werden in het kader van een ongeschikt-onbewoonbaar of verwaarloosd verklaring. We overlopen de verschillende bronnen.

Toestand van het woningpatrimonium Ouderdom van de woningvoorraad

Het aandeel vooroorlogse woningen bedraagt volgens de Kadastrale statistiek van de gebouwen in 2009 in Heist-op-den-Berg een vijfde van de woningvoorraad, waarvan bijna de helft van voor 1919 dateert. De jongste gebouwen, gerealiseerd na 1991, vormen bijna één derde van alle gebouwen bestemd voor wonen. De voorraad gebouwen bestemd voor wonen - flat- en appartementsgebouwen, gezinswoningen - is in Heist-op-den-Berg opvallend jonger dan in het arrondissement, de provincie en het gewest (tabel 2.12).

Tabel 2.12

Huizen en flatgebouwen, buildings en dergelijke naar bouwjaar in % (Heistop-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 2009)

Heist-op-den-Berg

Arr. Mechelen

Prov. Antwerpen

Vlaams Gewest

Aantal

%

%

%

%

<1945

3 057

20,6

32,6

29,2

30,4

1946-1961

2 585

17,4

17,7

18,1

16,3

1962-1970

2 094

14,1

11,9

12,7

12,1

1971-1981

2 478

16,7

14,2

15,3

15,7

>1981

4 608

31,1

23,6

24,8

25,5

Gebouwen voor wonen

14 822

100,0

100,0

100,0

100,0

Totaal gebouwen

17 554



2.2.1.1

101

2.2.1

In Heist-op-den-Berg hebben vooral rijhuizen en halfopen bebouwde woningen een zekere ouderdom. Flats en appartementsgebouwen zijn een fenomeen van de laatste decennia. Alleenstaande woningen zijn van recentere datum (38%); ze behoren minder vaak tot de oudste categorie van woongebouwen.

102


Figuur 2.17

Huizen en flatgebouwen, buildings en dergelijke naar bouwjaar in % (Heistop-den-Berg, 2009)



De ouderdom van het gebouwenpark voor wonen verschilt naar deelgemeente. Dat ziet u in volgende figuur.


Wiekevorst valt op door het jongere gebouwenbestand: slechts 14% van de gebouwen voor wonen dateert van voor 1946; 36% kwam er na 1981 bij. Schriek sluit daarbij aan, maar telt wel nog één op vijf oude woongebouwen naast een groot aandeel van 39% relatief nieuwe gebouwen. Itegem heeft het oudste gebouwenpark voor wonen. Drie kwart van de gebouwen stond er voor 1981 en slechts één op vijf werd er na 1981 gezet. In Heist-op-den-Berg (tweede afdeling) is het gebouwenpark de laatste dertig jaar evenmin sterk uitgebreid: slechts 27% van de woongebouwen kwam er na 1981. Details (absolute aantallen en verdeling naar type van gebouw) vindt u in bijlage 7. 2.2.1.2

Fysieke kwaliteit van de bewoonde woningen

In de SEE 2001 werd aan de bewoners gevraagd de kwaliteit van ramen, elektriciteit, muren en daken in te schatten door aan te geven of deze ‘in goede staat’, ‘vatbaar voor verbetering’ of ‘in slechte staat’ waren. In de woningen die in 2001 in gebruik waren, stellen de bewoners vooral problemen vast met ramen en dak. Bij 4,7% zijn de ramen in slechte staat, tellen we hier de woningen bij die op dit vlak voor verbetering vatbaar zijn, dan komen we aan ongeveer 18% of bijna één op vijf van de domiciliewoningen. Muren en elektrische installaties stellen minder vaak een probleem.


Huizen en flatgebouwen, buildings e.d. naar bouwjaar in % (Heist-op-denBerg en deelgemeenten, 2009)

103

Figuur 2.18

104


Figuur 2.19

Bewoonde particuliere woningen naar subjectieve staat van de woning in % (Heist-op-den-Berg; 2001)


Vergelijken we deze resultaten met de fysieke staat van de woningen in het arrondissement, de provincie en het Vlaams Gewest, dan komt Heist-op-den-Berg er wat beter uit voor elk van de bevraagde deelaspecten (met uitzondering van de toestand van het dak die vergelijkbaar is). Voor ramen en dak gaat het telkens om zo’n 1 900 woningen die voor verbetering vatbaar zijn en telkens een kleine zevenhonderd met de ramen en/of het dak in slechte staat (zie overzichtstabel). Het gaat natuurlijk grotendeels over dezelfde woningen die meerdere gebreken hebben. Indicatoren die een combinatie van de gebreken weergeven per woning, werden nooit voor alle gemeenten berekend. Deze gegevens vertalen naar vandaag is moeilijk, vermits de informatie over woningverbetering zeer versnipperd is. De voorbij negen jaar werden jaarlijks zo’n 150 woningen gerenoveerd met bouwvergunning en een wijziging in het aantal woongelegenheden en/of sterke wijziging in volume (zie verder), wat zo’n 1 350 ‘gerenoveerde woningen’ oplevert. Of de woningen daarna in orde zijn is niet duidelijk. Daarenboven hebben niet al deze bouwvergunningen betrekking op woningen met zware gebreken, ... Situatie in de deelgemeenten

In absolute aantallen zijn het vooral woningen in de deelgemeente Heist-op-denBerg die aan verbetering toe zijn, maar hier woont dan ook 42% van de huishou-

dens. Kijken we naar het aandeel woningen met gebreken ten aanzien van het totale aantal bewoonde woningen in de deelgemeente dan zijn er geen opvallende verschillen, zij het dat huishoudens in Itegem meer problemen signaleren met dak en ramen. In de tabel in bijlage 8 vindt u een overzicht per deelgemeente 2.2.1.3

Comfort en uitrustingsniveau van de bewoonde woningen

105

Het spreekt voor zich dat het globale comfortniveau van de woningen het voorbije decennium erop vooruitging. De cijfers van 2001 laten wel toe om Heist-opden-Berg qua wooncomfort in dat jaar te positioneren in de regio. Anderzijds laten de gegevens toe om binnen Heist-op-den-Berg na te gaan hoe de deelgemeenten zich ten aanzien van elkaar situeren. Heist-op-den-Berg heeft een iets groter aandeel van woningen in gebruik ‘zonder klein comfort’ dan in de provincie en het arrondissement. In 2001 gaat het om 723 woningen waarvan de meeste in Heist-op-den-Berg zelf (aantal=288) en in Booischot (aantal=133) gelegen zijn. Anderzijds zijn in Heist-op-den-Berg in 2001 beduidend meer dan elders woningen in de hoogste comfortcategorie; dat is zeker zo in Wiekevorst (64%).


Met de gegevens van de SEE 2001 worden de bewoonde woningen ingedeeld op basis van het comfort in de woning. Men hanteert vier comfortcategorieën: 1. groot comfort = middelmatig comfort + keuken van minstens 4 m2 en/of geïntegreerde keuken + telefoon en/of gsm + auto; 2. middelmatig comfort = klein comfort + centrale verwarming; 3. klein comfort = stromend water + WC met waterspoeling + badkamer met WC; 4. zonder klein comfort. (aanwezig comfort is onbekend.)

Tabel 2.13

Aandeel bewoonde particuliere woningen naar comfortcategorie in % (provincie Antwerpen, arrondissement Mechelen en Heist-op-den-Berg, 2001)

Zonder klein comfort

Klein comfort

Middelmatig comfort

Groot comfort

Heist-op-den-Berg

4,8

20,0

12,5

62,6

Hallaar

5,4

21,9

12,5

60,3

Itegem

4,7

25,3

10,3

59,7

Wiekevorst

5,3

19,2

11,5

64,0

Booischot

5,7

22,0

9,5

62,9

Schriek

4,6

23,7

10,4

61,3

Heist-op-den-Berg

5,0

21,6

11,4

62,0

Arr. Mechelen

4,3

25,9

12,9

56,8

Prov. Antwerpen

3,6

21,6

16,2

58,6

Vlaams Gewest

4,9

25,0

14,0

56,0

106



De beoordeling van de afzonderlijke ‘gerieflijkheden’ die het comfort meebepalen, toont volgend beeld (zie tabel 2.14).

Tabel 2.14

Aandeel bewoonde particuliere woningen waar centrale verwarming, badkamer en/of toilet in de woning ontbreken in % (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, provincie Antwerpen en arrondissement Mechelen, 2001)

Geen centrale verwarming

Geen badkamer

Geen toilet

Heist-op-den-Berg

21,9

3,3

2,4

Hallaar

24,0

4,3

2,2

Itegem

27,1

3,5

2,3

Wiekevorst

20,8

3,7

2,5

Booischot

24,7

4,0

3,2

Schriek

24,9

3,3

2,4

Heist-op-den-Berg

23,5

3,5

2,5

Arr. Mechelen

27,3

2,9

2,2

Prov. Antwerpen

22,3

2,3

1,9

Vlaams Gewest

26,8

3,5

2,4


Heist-op-den-Berg telt in 2001 een groter aandeel van bewoonde woningen zonder badkamer (3,5%; aantal=517) en zonder WC met waterspoeling (2,5%; aantal=360) dan elders in de provincie en het arrondissement, maar situeert zich op het Vlaamse niveau. Booischot presteert het slechtst. Een klein kwart van de woningen wordt in 2001 niet centraal verwarmd (aantal=3 403 woningen). Hier is de situatie slechter dan globaal in het arrondissement en in Vlaanderen, maar wat beter dan globaal in de provincie. Itegem heeft het hoogste aandeel bewoonde woningen zonder CV, Wiekevorst het laagste.

Tabel 2.15

Aandeel bewoonde particuliere woningen met een tuin en/of een garage in % (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, provincie Antwerpen en arrondissement Mechelen, 2001)

Garage

Tuin

Heist-op-den-Berg

82,2

80,6

Hallaar

82,5

90,0

Itegem

86,5

90,0

Wiekevorst

86,3

94,1

Booischot

85,2

88,3

Schriek

85,2

90,0

Heist-op-den-Berg

84,0

86,2

Arr. Mechelen

67,6

79,2

Prov. Antwerpen

63,6

70,2

Vlaams Gewest

70,2

76,7


107

Wiekevorst is de deelgemeente met het hoogste percentage woningen met garage en/of tuin. Heist-op-den-Berg is op dit vlak het minst goed voorzien. In Hallaar hebben negen op tien huishoudens een tuin, maar in verhouding niet zo vaak een garage.


Ook tuin en garage zijn een deelaspect van het globaal comfortniveau. Op dit vlak is Heist-op-den-Berg dan weer erg goed voorzien, beter dan het arrondissement en de provincie. Meer bewoonde woningen hebben tuin en/of garage, resp. 86% en 84%, wat de gemeente aantrekkelijk maakt voor gezinsbewoning en samengaat met het grote aandeel vrijstaande gezinswoningen.

2.2.1.4

Duurzame energiebronnen en energiezuinigheid van de woningen

a) Verwarmingsbron

We zegden reeds dat in 2001 een klein kwart van de woningen in Heist-op-denBerg geen centrale verwarming heeft in de woning. De bevolking van Heist-opden-Berg blijkt sterk afhankelijk van stookolie, waarmee in 2001 58% van de gezinnen de woning verwarmt. Dit wijkt af van de rest van het arrondissement en de provincie, waar gas als verwarmingsbron overheerst. In Wiekevorst, Booischot en vooral in Schriek is verwarming met leidinggas uitzonderlijk (11,5%). In de drie andere deelgemeenten is gas als verwarmingsbron meer gebruikelijk, al benadert dit nog niet de situatie in de rest van het arrondissement, de provincie of het Vlaamse Gewest.

108


Tabel 2.16

Aandeel bewoonde particuliere woningen naar hoofdbrandstof gebruikt voor de verwarming in % (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, Vlaams Gewest; provincie Antwerpen en arrondissement Mechelen; 2001)

Stookolie

Leidinggas

Steenkool

Elektriciteit

Andere

Heist-op-den-Berg

51,7

38,5

3,1

4,7

2,8

Hallaar

52,0

36,6

3,6

6,2

2,2

Itegem

48,6

39,3

3,6

5,2

4,7

Wiekevorst

70,5

17,3

5,4

4,0

4,5

Booischot

67,4

19,5

4,1

5,7

4,5

Schriek

72,6

11,5

4,0

7,8

5,4

Heist-op-den-Berg

57,9

30,4

5,4

5,4

3,8

Arr. Mechelen

31,0

58,3

6,3

6,3

2,7

Prov. Antwerpen

27,5

61,9

6,8

6,8

3,1

Vlaams Gewest

38,8

47,6

8,5

8,5

3,8


Voor een zicht op de evolutie in het aantal huishoudelijke gasinstallaties na 2001, kijken we naar het aantal aansluitingspunten voor kleine gasmeters in de gemeente. Op 1 januari 2010 zijn er in Heist-op-den-Berg 8 268 gasmeters actief. Dat is 84% meer dan in 2001, toen 4 478 ingeschreven huishoudens op gas verwarmden. Onderstaande tabel toont de toename van aansluitingen de voorbije drie jaar. Het aantal aansluitingen neemt jaar na jaar sterk toe, sterker dan in het volledige werkingsgebied15 van netbeheerder Iverlek en lijkt niet uitsluitend te verklaren door de nieuwbouw. 15 Werkingsgebied IVERLEK=52 aangesloten gemeenten in de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant.

Aantal kleine gasmeters in % (Heist-op-den-Berg, deelgemeenten werkingsgebied Iverlek, 2008-2010) en het aandeel gasmeters op het aantal huishoudens (Heist-op-den-Berg, werkingsgebied Iverlek, 2008)

% huishoudens met gas

2009

2010

Groei 2008-2010

Aantal

%

Booischot

870

939

990

120

13,8

Hallaar

635

662

678

43

6,8

Heist-op-den-Berg

3 730

3 945

4 113

383

10,3

Itegem

1 206

1 231

1 282

76

6,3

Schriek

561

622

659

98

17,5

Wiekevorst

500

529

546

46

9,2

46,2

7 928

8 268

766

10,2

59,3

64 651

66 160

3 293

5,2

Heist-op-den-Berg

7 502

Aantal huishoudens

16 221

Iverlek ( totaal )

62 867

Aantal huishoudens

106 087

Bron Iverlek; SVR lokale statistieken

Delen we het aantal gasmeters door de huishoudens (2008)16 dan leiden we af dat om en bij de 46% op gas verwarmt; in 2001 was dat nog 30%. In het werkingsgebied van de netbeheerder is dat 59% van de huishoudens, met andere woorden, de achterstand werd nog niet ingehaald. b) Duurzame energie: zonnepanelen

Sinds 2008 maken de netgekoppelde zonnepanelen voor eigen elektriciteitsproductie bij particulieren sterk opgang. Het feit dat de stroomopwekker royaal vergoed wordt voor het opwekken van groene energie via de groenestroomcertificaten (GSC’s) is hier niet vreemd aan. Ook de prijs van de installatie zelf liep terug. Toen de Vlaamse overheid in 2009 aankondigde de bedragen van de GSC’s te verminderen met ingang van 2010 (Elektriciteitsdecreet van 30 april 2009), werden er in 2009 nog zeer veel installaties geplaatst. In Heist-op-den-Berg werden er tot en met 2008 honderd PV-installaties met een vermogen onder de 10kVA geplaatst; in 2009 werden er 391 installaties in dienst gesteld. De eerste maanden van 2010 kwamen er nog 34 bij. Dat brengt de teller op 505, goed voor ongeveer drie op honderd huishoudens. Dat aandeel ligt lager dan in het totale werkingsgebied van Iverlek met negen op honderd woningen met zonnepanelen op het dak. 16 Het aantal huishoudens voor 2009 en 2010 is nog niet gekend.


2008

109

Tabel 2.17

Hieronder ziet u de verdeling van PV-installaties op 1 maart 2010 naar deelgemeente.

110


Figuur 2.20

Aantal PV-installaties naar deelgemeente (deelgemeenten Heist-op-denBerg, 1 maart 2010)

Bron Iverlek; SVR lokale statistieken

c) Isolatie van de woningen

De mate waarin woningen geïsoleerd zijn, wordt in de SEE 2001 nagegaan door te vragen naar de dubbele beglazing en de isolatie van dak, muren en verwarmingsbuizen. Eén op vijf woningen in Heist-op-den-Berg heeft in 2001 reeds overal dubbele beglazing (18%). Dit is, ondanks de jongere leeftijd van de gebouwen, minder dan in het arrondissement,de provincie en het gewest. Hetzelfde geldt voor de daken die in Heist-op-den-Berg minder vaak geïsoleerd zijn (52%) dan elders (58-61%). Dit is niet zo voor buitenmuren en verwarmingsbuizen.

Tabel 2.18

Aandeel bewoonde particuliere woningen naar isolatie van de woning in % (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, Vlaams Gewest; provincie Antwerpen en arrondissement Mechelen; 2001)

Volledig dubbel glas

Gedeeltelijk dubbel glas

Geïsoleerd dak

Geïsoleerde buitenmuren

Geïsoleerde verwarmingsbuizen

Heist-op-den-Berg

18,4

36,8

54,6

49,5

66,6

Hallaar

18,0

37,2

53,2

47,7

66,9

Itegem

17,2

33,7

51,0

47,5

65,1

Wiekevorst

17,5

37,6

50,4

50,2

66,2

Booischot

17,5

34,8

47,5

44,9

66,8

Schriek

16,9

36,7

53,3

48,2

64,0

Heist-op-den-Berg

17,8

36,1

52,3

48,2

66,1

Arr. Mechelen

18,9

36,3

57,8

47,4

63,9

Prov. Antwerpen

19,6

35,3

61,3

49,4

65,8

Vlaams Gewest

19,6

35,9

58,3

45,9

63,2

Net zoals voor de globale kwaliteit en het comfort van de woningen vragen we ons af in welke mate de isolatiewaarde van de woningen er het voorbije decennium op vooruitging en of de vastgestelde achterstand reeds werd ingelopen. In de gemeente werden een aantal initiatieven in het leven geroepen om hieraan te verhelpen. Zo zijn er in de loop van 2007 energiesnoeiers aan het werk gezet, die na een doorlichting van de woning kleine energiebesparende ingrepen uitvoeren en advies verlenen om de woning energiezuiniger te maken. Meer over dit project is beschreven in het deel ‘lokale spelers en instrumenten’. De scans richten zich op een minder gegoed publiek dat onder meer via het OCMW wordt aangesproken. Reeds 361 woningen werden tot eind april 2010 gescreend en verbeterd (zie tabel 2.19).

111

Deelgemeenten die het wat minder goed doen zijn Schriek en Booischot. Ook Itegem zit voor alle isolatieparameters onder het niveau van de gemeente. De woningen in de centrale deelgemeente Heist-op-den-Berg zijn wat beter geïsoleerd dan gemiddeld.



Tabel 2.19

Aantal woningen behandeld door de energiesnoeiers (Heist-op-den-Berg en deelgemeenten, januari 2007 t.e.m. april 2010)

2007

2008

2009

2010 (t.e.m. 30/04)

Totaal

Heist-op-den-Berg

1

62

76

18

157

Hallaar

0

20

16

4

40

Itegem

2

28

17

6

37

Booischot

1

22

21

5

25

Wiekevorst

0

9

12

4

49

Schriek

0

14

19

4

53

4

155

161

41

361

Heist-op-den-Berg

Bron De Kringwinkel Zuiderkempen, energiesnoeiers

112


d) Energiepeil van de nieuwbouwwoningen

Nieuwbouwwoningen moeten sinds 1 januari 2006 voldoen aan de energieprestatieregelgeving. Gebouwen waarvoor een (ver)bouwaanvraag wordt ingediend, moeten een bepaald niveau van thermische isolatie, energieprestatie en een gezond binnenklimaat behalen. Het E-peil is de maat voor de energieprestatie van een woning en de vaste installaties ervan in standaardomstandigheden. Hoe lager het E-peil, hoe energiezuiniger de woning. Het E-peil hangt af van factoren zoals compactheid, thermische isolatie, luchtdichtheid, ventilatie, verwarmingsinstallatie en het systeem voor warmwatervoorziening, oriëntatie en bezonning, koelinstallatie. Nieuwbouw met woonbestemming moet een E-peil behalen van maximaal honderd. Dit is geregeld in het energiepretatiedecreet van 22 december 2006. Vanaf 1 januari 2010 wordt de wetgever strenger en legt een maximaal E-peil voor nieuwbouw op van tachtig. In tabel 2.20 ziet u de E-peilmediaan van de nieuwbouwwoningen en -appartementen in Heist-op-den-Berg en omliggende gemeenten (aangiftes 2006-2009). De nieuwbouwwoningen en -appartementen in Heistop-den-Berg scoren relatief goed qua energieprestatiepeil ten aanzien van de naburige gemeenten en Vlaanderen. Gemeenten zoals Westerlo en Herentals doen het nog een stuk beter. In Vlaams-Brabant ligt het E-peil hoger.

Tabel 2.20

E-peil afgeleid van de EPB-aangiftes voor nieuwbouwwoningen en -appartementen (Heist-op-den-Berg en buurgemeenten, Vlaanderen, 2006-2009)

E-peil Herentals

76,5

Westerlo

80

Hulshout

83

Nijlen

83

Heist-op-den-Berg

84

Putte

85

Berlaar

86

Tremelo

86

Keerbergen

88

Herenthout

89

Begijnendijk

91

2.2.1.5

Ongeschikte, onbewoonbare en verwaarloosde woningen

Eén van de instrumenten in de Vlaamse kwaliteitsbewaking is de mogelijkheid om woningen ongeschikt of onbewoonbaar te verklaren of te belasten omwille van uiterlijke verwaarlozing. Omdat de screening van een woning gewoonlijk volgt op een klacht, is de mate waarin woningen op de inventaris terecht komen veeleer gevolg van een actief lokaal kwaliteitsbeleid dan een realistische weergave van de woningkwaliteit in de gemeente. In tabel 2.21 ziet u een overzicht.


85 Bron Energieprestatiedatabank; Vlaams Energie Agentschap

113

Vlaanderen

Tabel 2.21

Aantal woningen op de inventaris verwaarlozing en ongeschiktonbewoonbaar (Heist-op-den-Berg, 2009)

Op de inventaris wegens Verwaarlozing

Ongeschikt/onbewoonbaar

1999

35

18

2000

38

19

2001

27

29

2002

34

23

2003

26

25

2004

19

18

2005

20

16

2006

10

19

2007

10

16

2008

18

27

2009

13

17

Ooit op de inventaris

85

118

Ooit geschrapt

72

101

114


2010

Bron RWO, IVA wonen; HOLV-databank

Bij de aanvang van 2009 telt de Vlaamse inventaris voor ongeschiktheid of onbewoonbaarheid zeventien woningen in Heist-op-den-Berg. Jaarlijks komen vijftien tot dertig woningen op de lijst terecht. Sinds het bestaan van de inventaris werden er in Heist-op-den-Berg reeds 118 woningen ongeschikt of onbewoonbaar verklaard. De meeste eigenaars stelden zich in regel zodat de woning geschrapt werd (aantal=101). Dit betekent dat een tiental woningen per jaar opnieuw geschikt zijn voor bewoning naar aanleiding van deze vorm van kwaliteitshandhaving. In de andere kleine steden in de provincie, met uitzondering van Lier, vonden maar half zo veel of minder ongeschikt-onbewoonbaarverklaringen plaats de laatste tien jaar.

Tabel 2.22

Aantal woningen op de inventaris verwaarlozing en ongeschiktonbewoonbaar (kleine steden in de provincie Antwerpen, 2009)

Ongeschikt-onbewoonbaar

Verwaarlozing

Ooit op de inventaris

Ooit geschrapt

Heist-op-den-Berg

118

101

17

85

72

13

Lier

110

99

11

217

174

43

Boom

54

33

21

63

47

16

Mol

49

39

10

5

4

1

Herentals

45

35

10

9

6

3

Geel

42

38

4

39

33

6

2

1

1

11

8

3

Hoogstraten

Inventaris op Ooit op de 1/1/2009 inventaris

Ooit geschrapt

Inventaris op 1/1/2009

2.2.2 2.2.2.1

Verbetering van het woningpatrimonium Bouwvergunningen voor renovatie

ADSEI houdt een statistiek bij van de bouwvergunningen voor woningrenovatie. De aantallen in deze statistiek vormen een onderschatting van het reële aantal grondige renovaties vermits hier enkel verbouwingen worden geteld waarbij de bewoonbare oppervlakte voor wonen of de totale oppervlakte wijzigt met ≥10m2 of de bestemming van het gebouw of het aantal wooneenheden in het gebouw of het aantal garages wijzigt. Uit figuur 2.21 lezen we af dat woningrenovatie in Heist-op-den-Berg in een stroomversnelling zit sinds 1998 met een piek in 2003, om dan terug te dalen vanaf 2004. De laatste vijf jaren gaat het om zo’n 120 tot 150 woningen per jaar. De voorbije vijftien jaar (1996 tot en met oktober 2009) gaat het om meer dan 1 500 bouwvergunningen, goed voor de verbetering van ongeveer 9% van alle woonunits (AAPD) anno 2009.

115

Uitwendige verwaarlozing van een pand (gebouwen met ernstig storende tekenen van verval) geeft in Heist-op-den-Berg minder frequent aanleiding tot inventarisatie. Ook dit wordt hier meer dan in de andere kleine steden aan de kaak gesteld, met uitzondering van Lier, een gemeente die blijkbaar sterk inzet op kwaliteitshandhaving.


Bron RWO, IVA wonen; HOLV-databank


Figuur 2.21

Aantal vergunde residentiële gebouwen voor renovatie en voor nieuwbouw (Heist-op-den-Berg, 1996-2009)

Bron ADSEI, statistiek van de bouwvergunningen, jaarcijfers per gemeente

Het aantal gerenoveerde woningen vertoont een gelijkaardige trend als de evolutie van de vergunningen voor nieuwbouw, zij het iets minder uitgesproken. Vanaf 2004 neemt de nieuwbouw de bovenhand: er worden meer nieuwe woningen gebouwd dan dat er worden gerenoveerd. In 2009 piekt het aantal uitgereikte vergunningen voor nieuwbouw in Heist-opden-Berg en daalt het aantal renovaties dat sinds 2003 een dalende trend vertoont. 2.2.2.2

Premies en tegemoetkomingen voor woningverbetering

a) Vlaamse premies en tegemoetkomingen voor woningverbetering en de

116

lokale aanvullende premie

De Vlaamse overheid geeft premies voor woningverbetering aan eigenaars-bewoners die minimaal 10 000 euro (zonder BTW) investeren in hun (enige) eigen woning die ouder is dan 25 jaar en waarvan het inkomen onder een zekere grens blijft. De meeste verbouwingswerken komen in aanmerking voor deze renovatiepremie, met uitzondering van afwerking en isolatie. Hiervoor wordt tot 30 procent van de uitgaven terugbetaald (met een plafond). Voor huurders en eigenaars met een laag inkomen is er de verbeteringsen aanpassingspremie (VAP) voor basisverbeteringswerken, uitbreiding van de woning, bij maatregelen om koolmonoxidevergiftiging te voorkomen en om de woning aan

te passen aan de noden van een inwonende zestigplusser of gehandicapte. De gevraagde minimuminvestering is lager dan voor de renovatiepremie en men kan meerdere keren de premie aanvragen voor de verschillende categorieën van werken, waardoor het mogelijk wordt de kosten te spreiden (tabel 2.23). De inkomensgrens voor deze premie is aanzienlijk lager dan voor voorgaande premie.

Tabel 2.23

Aanvragen, toekenningen en weigeringen van de Vlaamse verbeteringsen aanpassingspremie en van de Vlaamse renovatiepremie (Heist-op-denBerg, 2007-2009)

VAP

Renovatiepremie

2007

2008

2009

2007

2008

2009

Aanvragen

89

71

70

81

124

195

Toegekend

67

49

57

45

106

103

Geweigerd

30

21

16

10

22

20

Tabel 2.24

Aantal toekenningen en bedragen van aanvullende premies bij de Vlaamse renovatiepremie en bij de VAP door de gemeente Heist-op-denBerg (Heist-op-den-Berg, 2008, 2009, 2010)

VAP

Toegekend Bedrag (euro) Gemiddelde premie (euro)

Renovatiepremie

2008

2009

2010

2008

2009

2010

62

55

50

39

78

107

13 350

11 360

8 425

28 174

56 782

78 808

215,3

206,5

168,5

722,4

Bron Heist-op-den-Berg, Dienst Ruimtelijke Ordening

728,0

736,5

117

Vooral de renovatiepremie wordt in toenemende mate aangevraagd. Eind 2009 werd een inperking aangekondigd van de subsidiabele werken, wat geleid heeft tot een stijging in aanvragen eind 2009. De toekenningen zullen grotendeels voor 2010 zijn. Zowel in 2008 als 2009 werden een honderdtal woningen gerenoveerd met behulp van de renovatiepremie. De VAP, die zich op een zwakkere doelgroep richt, wordt minder aangevraagd: er zijn een vijftigtal toekenningen per jaar. De gemeente Heist-op-den-Berg schrijft de ontvangers van de VAP of renovatiepremie aan en keert hen bij de aanvang van het volgende jaar een aanvullende premie uit.


Bron Wonen Vlaanderen, provincie Antwerpen

De betoelaging van de kleinere noodzakelijke aanpassings- en verbeteringswerken bedraagt slecht 10% van het budget dat naar de renovatiepremie gaat. Het gemiddeld uitbetaald premiebedrag daalt. Het gros van de lokaal uitgekeerde premies zijn aanvullend bij de renovatiepremie. De renovatiepremie kent jaarlijks een stijgend aantal aanvragen. De totale uitgaven van Heist-op-den-Berg aan woonpremies stijgen hierdoor sterk. Op twee jaar tijd is dit bedrag meer dan verdubbeld (41 524 in 2008; 87 233 euro in 2010). Slechts dertien premies gingen naar de VAP-aanpassingswerken om de woning geschikt te maken aan de (inwonende) bejaarde of gehandicapte. Ondanks het stijgend aantal ouderen wordt deze premiemogelijkheid onderbenut en vereist deze meer actieve bekendmaking bij de doelgroep.

118


b) Premies voor energiebesparende maatregelen

De inwoners van Heist-op-den-Berg kunnen aanspraak maken op een lokale premie voor het plaatsen van een warmtepomp, zonneboiler of zonnepanelen. Vooral zonnepanelen zijn, mede door de royale Vlaamse groenestroomcertificaten (GSC), erg populair. Sinds 2010 vermindert de Vlaamse overheid het bedrag van de GSC jaar na jaar voor de nieuwe installaties. Dit verklaart het grote aantal installaties dat in 2009 is geplaatst (zie 2.2.1.4). Heist-op-den-Berg zelf beslist om vanaf 2010 geen premies meer toe te kennen voor zonnepanelen, met een overgangsregeling voor installaties besteld in 2009 en geplaatst voor eind juni 2010.

Tabel 2.25

Aantal door de gemeente toegekende premies voor warmtepomp, zonneboiler of zonnepanelen (Heist-op-den-Berg, 2008, 2009, januari-maart 2010)

2008

2009

2010*

Aantal

Bedrag

Aantal

Warmtepomp

7

3 333

10

5 000

0

Zonneboiler

10

4 795

15

7 500

Zonnepanelen

54

26 817

165

71

34 946

190

Totaal

Bedrag

Aantal

Totaal

Bedrag

Aantal

Bedrag

0

17

8 333

4

2 000

29

14 295

82 500

66

33 000

285

142 317

95 000

70

35 000

331

164 946

Bron Heist-op-den-Berg, Afdeling Bouw & Milieu

In Heist-op-den-Berg zijn er volgens de cijfers van Iverlek vijfhonderd kleine PVinstallaties; 285 gezinnen kregen hiervoor een lokale premie. Zonneboilers, waarvan het rendement ondanks de subsidies minder uitgesproken is, blijven uitzonderlijk. Ook verwarming via een warmtepomp is niet courant.

2.3

2.3.1

Ruimte voor wonen – uitbreidingspotentieel

Bodembezetting

119


De Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI) maakt statistieken op van de bebouwde oppervlakte op basis van de kadastergegevens. Bebouwde oppervlakte betreft de oppervlakte van percelen met gebouwen. Dit betekent niet dat deze percelen volledig bebouwd zijn. Voor de Europese vergelijking maakt ADSEI een meer nauwkeurige inschatting van de bebouwde oppervlakte op basis van de definities van OESO-Eurostat, deze is echter niet op gemeentelijk niveau beschikbaar. Het potentieel voor wonen wordt bepaald door de beschikbare ruimte, die schaarser wordt. Daar waar in 1983 de bebouwde percelen slechts 11,5% innamen van de beschikbare ruimte, is dit bijna 25 jaar later, in 2007 verdubbeld tot 23,4% (zie tabel 2.26).

120


Tabel 2.26

Aandeel van de oppervlakte van de bebouwde percelen op de totale oppervlakte in % en de oppervlakte ingenomen door bebouwde percelen, onbebouwde percelen en andere in hectaren (Heist-op-den-Berg, 19832007)

Aandeel oppervlakte bebouwde percelen

Bebouwde percelen

Onbebouwde percelen

Andere

1983

11,5

991,1

7 261,2

393,6

1984

11,8

1 018,6

7 233,4

394,0

1985

12,2

1 058,5

7 192,3

395,2

1986

12,7

1 101,9

7 139,9

404,2

1987

13,4

1 154,3

7 088,1

403,6

1988

14,0

1 212,9

7 028,2

404,9

1989

15,0

1 292,6

6 948,4

405,0

1990

15,8

1 362,7

6 877,8

405,5

1991

16,4

1 419,8

6 820,4

405,8

1992

17,2

1 484,0

6 753,4

408,6

1993

17,9

1 551,8

6 684,0

410,2

1994

18,7

1 619,4

6 616,4

410,1

1995

19,4

1 680,5

6 555,8

409,7

1996

20,0

1 731,4

6 501,7

412,9

1997

20,5

1 772,1

6 458,9

414,9

1998

20,9

1 811,1

6 419,7

415,2

1999

21,4

1 846,4

6 384,0

415,6

2000

21,7

1 876,2

6 354,8

415,1

2001

21,9

1 891,4

6 337,7

416,9

2002

22,1

1 911,8

6 315,6

418,6

2003

22,4

1 939,7

6 287,4

418,9

2004

22,8

1 968,3

6 258,3

419,3

2005

23,0

1 987,1

6 239,8

419,1

2006

23,1

2 001,2

6 225,6

419,2

2007

23,4

2 022,3

6 199,2

424,4

Bron ADSEI, Bodembezetting

Over de laatste tien jaar werd jaarlijks gemiddeld 0,3% van de onbebouwde percelen bebouwd. Het ritme waarmee de onbebouwde percelen werden aangesneden, is de voorbije tien jaar gevoelig vertraagd: tussen 1997 en 1997 werd gemiddeld jaarlijks nog 0,7% ingenomen van de oppervlakte aan onbebouwde percelen.

De trendlijnen in onderstaande figuur tonen dat de vrije ruimte in Heist-op-denBerg sneller wordt aangeboord dan in de provincie en in het Vlaamse Gewest. Het aandeel van de grondoppervlakte ingenomen door de bebouwde percelen was in Heist-op-den-Berg tot 1990 nog wat beperkter dan in de provincie; anno 2007 is dat niet langer het geval.

Bron ADSEI, Bodembezetting

2.3.2

Bodemgebruik

Op 1 januari 2009 wordt 64% van de grond in Heist-op-den-Berg aangewend voor landbouw. Dat is heel wat meer dan gemiddeld in Vlaanderen (61%), de provincie (49%) en het arrondissement (56%). Andere niet-bebouwde gronden zijn eerder beperkt in Heist-op-den-Berg (8%). Zo’n 23% van de totale oppervlakte is bebouwd, waarbij 60,5% van de bebouwde oppervlakte naar wonen gaat. Dat aandeel is hoog in vergelijking met het gewest (44%), de provincie (40%) en het arrondissement (47%). Bouwen in Heist-op-den-Berg gebeurt dus meer dan elders in functie van wonen. Tussen 2003 en 2009 nam het aandeel van bebouwde gronden in de totale oppervlakte in Heist-op-den-Berg en in het arrondissement toe met 1,4%; de vrije ruimte wordt sneller bebouwd dan in de provincie en in het Vlaamse gewest.


Evolutie van het aandeel van de oppervlakte van de bebouwde percelen op de totale oppervlakte (Heist-op-den-Berg, provincie Antwerpen en het Vlaamse Gewest; 1983-2007)

121

Figuur 2.22

Een overzichtstabel van het bodemgebruik op 1 januari 2009 en de evolutie ervan tussen 2003-2009 vindt u in bijlage 10.

2.3.3

Bevolkingsdichtheden

Heist-op-den-Berg is met zo’n 460 inwoners per kilometer dunner bevolkt dan de rest van het arrondissement en de provincie. Kijken we naar de gemeenten in de buurt, dan is de situatie vergelijkbaar met gemeenten zoals Berlaar, Westerlo en Putte. De Vlaams-Brabantse buurgemeenten zijn, over het ganse grondgebied genomen, dichter bevolkt. Let wel, de cijfers die in de volgende tabel worden voorgesteld voor 2010 zijn gebaseerd op de bevolkingsaantallen gepubliceerd door het rijksregister. Ze bevatten de inwoners uit zowel bevolkings-, vreemdelingen als wachtregister (en benaderen dan ook misschien beter de realiteit).

Tabel 2.27

De bevolkingsdichtheid in Heist-op-den-Berg en buurgemeenten op 1 januari 2010 in inwoners per km2

122


Inwoners/km² Herenthout

370,2

Westerlo

433,8

Berlaar

443,6

Heist-op-den-Berg

461,7

Putte

468,6

Herentals

552,5

Nijlen

552,2

Begijnendijk

557,3

Hulshout

569,7

Tremelo

667,4

Keerbergen

688,1

Arr. Mechelen

637,2

Prov. Antwerpen

612,0

Bron Rijksregister (bevolking ingeschreven op 1 januari 2010 in het bevolkings-, vreemdelingen en wachtregister)

De bevolkingsdichtheid nam minder sterk toe de voorbije tien jaar dan in de provincie en het arrondissement (zie tabel 2.28).

Tabel 2.28

De bevolkingsdichtheid in Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, de provincie Antwerpen en het Vlaamse Gewest in inwoners per km2; 1997, 2002, 2007

1997

2002

2007

1997-2007

Heist-op-den-Berg

427,9

434,2

447,9

20,0

Arr. Mechelen

592,6

602,6

619,8

27,2

Prov. Antwerpen

570,4

576,3

593,1

22,6

Vlaams Gewest

436,2

441,7

452,4

16,2

Bron ADSEI


De bevolkingsdichtheid loopt sterk uiteen binnen de gemeente (zie tabel 2.29).

1997

2007

1997-2007

Heist-op-den-Berg

507,4

540,5

33,1

Booischot

504,2

515,2

11,0

Hallaar

436,4

429,5

-6,8

Schriek

416,7

412,2

-4,5

Itegem

324,3

324,6

0,2

Wiekevorst

293,8

307,2

13,4

426,6

439,8

13,2

Totaal Bron ADSEI

Heist-op-den-Berg is de dichtst bevolkte deelgemeente, gevolgd door Booischot. In 1997 waren beide deelgemeenten nog aan elkaar gewaagd, maar door de selectieve inwonersaangroei is men vooral in Heist-op-den-Berg meer geconcentreerd gaan wonen. De bevolkingsdichtheid nam er tussen 1997-2007 toe met 33 personen per km². In Hallaar en Schriek daalt de bevolkingsdichtheid. De bewoners van de noordelijke deelgemeenten Wiekevorst en Itegem hebben de meeste ruimte.

2.3.4

Geregistreerde leegstand

We hebben geen accuraat beeld van het aantal leegstaande wooneenheden in Heist-op-den-Berg. Dit vraagt een actieve screening van het patrimonium op geregelde basis.


De bevolkingsdichtheid in Heist-op-den-Berg en deelgemeenten in inwoners per km2; 1997, 2007

123

Tabel 2.29

In de periode 1997-2010 kwamen er 254 woningen in Heist-op-den-Berg op de Vlaamse leegstandsinventaris terecht; op een vijftal woningen na kregen deze allemaal opnieuw een (woon)bestemming. De laatste zes jaar kwam er nog amper geregistreerde leegstand bij. De in het gronden pandendecreet opgenomen verplichting tot het opmaken van een leegstandsregister en de jaarlijkse actualisering ervan moet hierin verandering brengen.

124


2.3.5

Taakstelling en programmatie sociaal wonen

Het Grond- en Pandendecreet dat sedert 1 september 2009 in voege is, heeft als doel betaalbaar wonen te realiseren en stelt hiertoe een instrumentarium voor dat door de lokale besturen ingezet kan worden. Enerzijds biedt het decreet een aantal instrumenten om onbenutte gronden en panden voor bewoning te activeren, op de markt te brengen via stimulerende en via ontradende maatregelen, zoals het gemeentelijk leegstandsregister en de leegstandsheffing. Anderzijds moet het sociaal en het bescheiden woonaanbod uitgebreid worden door aan de gemeenten een sociaal objectief op te leggen te realiseren tegen 2020. De uitbreiding van het sociaal huurpatrimonium moet zowel via de (semi-)publieke sector als door de private ontwikkelaars gebeuren. Het decreet bevat opdrachten en verplichtingen, maar biedt ook opportuniteiten. Heist-op-den-Berg kreeg een sociaal objectief van 270 sociale huurwoningen. De provincie Antwerpen, die het provinciaal sociaal objectief voor de sociale koopwoningen en kavels moest verdelen over haar gemeenten, stelde voor Heistop-den-Berg 110 te realiseren sociale koopwoningen en zes kavels voor. Dit voorstel werd door de gemeente Heist-op-den-Berg aanvaard. De sociale huisvestingsmaatschappijen hebben een aantal projecten op stapel staan waarvan de oplevering voorzien is voor 2011-2012. Het gaat om: - vijf koopwoningen (Maatschappij voor de Huisvesting) en zeven koopwoningen (Zonnige Kempen); - tien sociale kavels (Maatschappij voor de Huisvesting); - 108 huurwoningen (Maatschappij voor de Huisvesting) en zeven huurwoningen (Zonnige Kempen): - waarvan 47 kleine wooneenheden geschikt voor bejaarden: - acht maken deel uit van een kangoeroewoning; - twaalf zijn geschikt voor minder mobiele personen; - voor zover het aantal slaapkamers bekend, worden deze huurwoningen allemaal éénslaapkamerwoningen; - over twintig bejaardenwoningen is nog onzekerheid. - waarvan 18 woningen met drie of meer slaapkamers.

125


Voor een aantal projecten waarvan de oplevering na 2012 komt, is de invulling nog onzeker. Het zou gaan om 28 koopwoningen en 140 sociale huurwoningen (waarschijnlijk 100 ééngezinswoningen, 28 appartementen en 12 ADL-woningen, ...17). Er komen nog vijftien sociale kavels bij in Hallaar (Maatschappij voor de Huisvesting) in 2013-2015. De Gewestelijke Maatschappij voor de Kleine Landeigendom van Mechelen en Omstreken heeft voor de nabije toekomst in Heist-op-den-Berg geen projecten gepland en ook niet administratief in voorbereiding. De invullling van het door het GPD gevraagde aantal sociale huurwoningen en kavels lijkt met de huidige planning geen problemen op te leveren. Van de sociale koopwoningen werd echter nog maar slecht 36% voorzien.

17 ADL-woning is een woongelegenheid die aangepast en uitgerust is met de bedoeling de activiteiten van het dagelijks leven en het zelfstandig wonen van personen met een handicap te ondersteunen. De ADLwoningen bevinden zich in de nabijheid van een ADL-centrum (het centraal dienstlokaal waar de hulpaanvraag aankomt en van waaruit de assistentie bij de activiteiten van het dagelijkse leven verstrekt en gecoördineerd wordt), worden vermengd met gewone sociale huurwoningen, en worden verhuurd volgens het sociaal huurbesluit.

3 | Match tussen vraag en aanbod

3.1

Groei van de huishoudens en aangroei van het woningenbestand

Nettoaangroei wooneenheden (jaar X) en nettoaangroei huishoudens (jaar x-1) (Heist-op-den-Berg, 2000-2008)

127

Figuur 3.1

hoofdstuk 3 | Match tussen vraag en aanbod

Door de jaarlijkse aangroei van wooneenheden (AAPD) te vergelijken met de aangroei van huishoudens het jaar ervoor zien we in welke mate bijgekomen woningen en huishoudens (dit zijn eigen adressen bewoond als hoofdverblijfplaats) samen evolueren.

Bron ADSEI, bevolkingstatistieken en kadastrale statistiek van de gebouwen

We stellen vast dat er in 2005, 2006 en 2007 meer woningen bijkwamen dan huishoudens. Dit kunnen vakantiewoningen of tweede verblijven zijn. Tussen 2000 en 2008 werden er een honderdtal woningen meer gezet dan dat er ingeschreven gezinnen zijn bijgekomen in het bevolkingsregister.

128


3.2

Verkoopsdynamiek en prijzen

De betaalbaarheid en de beschikbaarheid van woningen zijn sterk gerelateerd. Een vraagoverschot uit zich in stijgende prijzen, dalende prijzen wijzen op een aanbodoverschot. Dit geldt evenzeer voor de prijzen op de private huurmarkt als voor de verkoopprijzen van woningen en gronden. De sociale huursector ontsnapt aan deze marktmechanismen omdat de huurprijzen er in essentie door de overheid worden vastgesteld. Wanneer prijzen vergeleken worden van woningen met een verschillend kwaliteits- en comfortniveau, wat hier het geval is, dan worden de gemiddelde prijzen vertekend door extreme waarden. Dit is ook zo wanneer enkel de gewone woonhuizen en appartementen in ogenschouw worden genomen. Extreme waarden in het luxesegment vertekenen het prijsbeeld. De aankoop van een woning in de laagste prijscategorieën, wat meestal gepaard gaat met een hoge renovatiekost verhoogt de totaalprijs. Daarom maken we gebruik van derdequartielprijzen18 om de prijsevolutie op de koopmarkt weer te geven (Janssens & Dewael, 2005); wat een correcter beeld geeft van het werkelijke prijsniveau voor een modale woning. Voor appartementen, die van veel jongere datum zijn en niet vaak een grondige renovatie vergen, kunnen de mediaanverkoopprijzen, die niet gevoelig zijn voor extreme waarden, volstaan. Ook in de huurmarkt zijn de mediaanhuurprijzen meer aangewezen. Voor bouwgronden kunnen eenheidsprijzen berekend worden, namelijk prijzen per m². Een prijs per m² heeft als voordeel dat gecorrigeerd wordt voor de grootte van het perceel. Het is daarom een betere basis om evoluties in de prijs te schetsen. Omdat bouwers hogere bouwgrondprijzen compenseren door op kleinere percelen te bouwen, is de prijs per perceel indicatiever voor de betaalbaarheid van nieuwbouw. Indien een geregistreerde transactie van een perceel bouwgrond bijvoorbeeld aanliggend weiland bevat, zal dit leiden tot een relatief lage gemiddelde prijs. Het vermoeden in de vastgoedsector is dat de gemiddelde prijs een onderschatting is van de prijs waar de ‘gemiddelde koper’ mee geconfronteerd wordt. Derde quartielprijzen per vierkante meter lijken daarom aangewezen. De prijsindices brengen de evolutie van kwaliteit en comfort van de woningen niet in rekening, wat de prijsstijgingen over de tijd ten dele verklaart. Uitzuiveren van prijzen voor kwaliteitsstijgingen vraagt het gebruik van zogenaamde ‘hedo18 Deze prijs geeft aan dat drie kwart van de geobserveerde prijzen onder deze waarde vallen.

nische prijzen’, geschat via econometrische methoden; deze zijn er voor België vooralsnog niet. Als het jaarlijks aantal verhuurde of verkochte woningen te laag ligt om nog betrouwbare uitspraken toe te laten over het prijsniveau, bijvoorbeeld bij vergelijkingen op wijk- of buurtniveau of in dunbevolkte regio‘s, kunnen de prijzen van verkopen of verhuringen over een periode van meerdere jaren in acht genomen worden. Als het aantal verkopen te laag is, wordt het prijsniveau te sterk bepaald door de eigenschappen woningen die op dat ogenblik toevallig op de markt komen.

3.2.1

Dynamiek in de verkoop

Aantal vastgoedtransacties naar type (Heist-op-den-Berg, 1997-2009)

129

Figuur 3.2


Het aantal vastgoedtransacties voor woongebouwen gaat in Heist-op-den-Berg de laatste tien jaar in stijgende lijn: van een 300-tal naar 350 à 400-tal per jaar. De globale verkoop kent de voorbije tien jaar een sterkere dynamiek dan in de provincie en het arrondissement. Ook al neemt het globaal aantal verkopen sterk toe, de toename verschilt in functie van de aard van het vastgoed. In de volgende figuur ziet u hoe de verkoop van appartementen, woonhuizen, villa’s en landhuizen en bouwgronden evolueert.

Bron ADSEI, verkoop van onroerende goederen

In Heist-op-den-Berg wisselen vooral gewone woonhuizen van eigenaar, op de voet gevolgd door de bouwgronden. Vooral in de jaren 2002-2004 ging de sterke toename in de huizenverkoop samen met een zwakke verkoop van bouwgronden.

hoofdstuk 3 | Match tussen vraag en aanbod 130

De verkoop van bouwgronden volgt in Heist-op-den-Berg in globo een dalende trend, gaande van een 175-tal verkopen per jaar eind jaren negentig naar een 110-125-tal de voorbije jaren. Sinds 2002 zit bouwgrondverkoop in Heist-op-denBerg in de lift. Is de verkoop van bouwgronden in de provincie en het arrondissement bijna gehalveerd, dan blijft de daling in Heist-op-den-Berg beperkt tot op -30% à -15% ten aanzien van het aantal verkopen in 1997. De verkoop van villa’s en landhuizen neemt in Heist-op-den-Berg jaar na jaar gestaag toe. De opvallende toename van de verkoop van grotere woningtypes in Heist-op-den-Berg doet zich niet in de dezelfde mate voor in de provincie en het arrondissement (zie figuur in bijlage 9). De jaarlijkse verkoop van villa’s, landhuizen en dergelijke verdrievoudigde in tien jaar tijd; de stijging in arrondissement en provincie ligt in de grootteorde van +50%, +60%. Deze woningen appelleren aan een andere publiek, dat 100 tot 125 000 euro meer neertelt dan voor een modaal woonhuis. Maar, het zijn vooral de appartementen die meer dan vroeger in de verkoopcijfers verschijnen. Tussen 1997 en 2008 is de verkoop van appartementen in Heistop-den-Berg verviervoudigd gaande van een 30-tal tot 115 en 117 verkopen per jaar in 2007 en 2008. In het arrondissement en de provincie blijft de toename in de verkoop beperkt tot met 40% tot 50% (zie figuur in bijlage 9). Hierna volgt in Heist-op-den-Berg een sterke daling in de verkoop van appartementen in 2009, we wezen reeds op de daling in het aantal bouwvergunningen voor appartementen.

3.2.2 3.2.2.1

Verkoopprijzen Gewone woonhuizen

In 2008-2009 betaalt men voor een modale woning in Heist-op-den-Berg 220 000 euro (derde quartielverkoopprijs, cf. supra).

Figuur 3.3

Evolutie van derde quartielprijzen van gewone woonhuizen (Heist-op-denBerg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 1997-2009)

131

De woningprijzen houden in Heist-op-den-Berg gelijk tred met de provincie tot in 2003, daarna komen ze iets onder de prijzen in de provincie en later ook onder de prijzen in het arrondissement terecht, waar men respectievelijk 5 000 tot 15 000 euro meer neerlegt voor een gezinswoning. In vergelijking met de gemeenten in de buurt zijn de gewone woonhuizen in Heist-op-den-Berg modaal geprijsd (zie volgende figuur). De derde quartielprijzen van gewone woonhuizen in de buurgemeenten gaan in 2009 van 200 000 (Westerlo) tot 241 250 euro (Nijlen).


* ADSEI signaleert een trendbreuk tussen het jaar 2004 en 2005 door een ‘ingrijpende verandering in het verwerkingsproces’. De abrupte stijging van de prijzen tussen 2004-2005 is vermoedelijk een statistisch artefact. Bron ADSEI, verkoop van onroerende goederen

Figuur 3.4

Derde quartielverkoopprijs van de gewone woonhuizen (Heist-op-den-Berg en buurgemeenten, 2009)

132



3.2.2.2

Villa’s en landhuizen

In 2007-2009 telde de koper zo’n 315 à 330 000 euro voor een villa of landhuis in Heist-op-den-Berg (derde quartiel), heel wat minder dan in de provincie en het arrondissement. Het prijsverschil doet zich voor over de hele periode van 1997 tot en met 2009.

Figuur 3.5

Evolutie van derde quartiel verkoopprijs van villa’s, landhuizen en bungalows (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 1997-2009)

133

Vergeleken met de buurgemeenten is de prijs voor deze grotere woningen in Heist-op-den-Berg gemiddeld (figuur 3.6). In Westerlo had je in 2009 een villa voor 271 250 euro; in Keerbergen telt men er bijna 250 000 euro meer voor neer. In de meeste randgemeenten zijn de prijzen vergelijkbaar.



Figuur 3.6

Derde quartiel verkoopprijs van villa’s en landhuizen (Heist-op-den-Berg en buurgemeenten, 2009)

134



3.2.2.3

Appartementen

Anders is het gesteld met de appartementen. Sinds 2005 lijkt een appartement in Heist-op-den-Berg duurder dan globaal in het arrondissement. Zowel in Heist-opden-Berg als in het arrondissement Mechelen stegen de prijzen voor appartementen tussen 1997 en 2009 sterker dan in de provincie.

Figuur 3.7

Mediaan verkoopprijs van appartementen (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 1997-2009)

135

Ook ten aanzien van de omliggende gemeenten is een appartement in Heist-opden-Berg aan de dure kant. Daar waar Heist-op-den-Berg gemiddelde prijzen voorlegt voor huizen, villa’s en bouwgronden in de regio, is dat niet zo voor appartementen. Enkel in Keerbergen en Tremelo betaalde men in 2009 meer voor een appartement; in Putte ongeveer evenveel. We merken op dat het aanbod aan appartementen in Heist-op-den-Berg groter is dan in de buurgemeenten.



136


Figuur 3.8

Mediaan verkoopprijs van appartementen (Heist-op-den-Berg en buurgemeenten, 2009)


3.2.2.4

Bouwgronden

In gans Vlaanderen is de verkoop van bouwgronden dalend sinds eind jaren ’80, begin jaren ’90. In Heist-op-den-Berg is dat niet anders. In de provincie en het arrondissement blijft het aantal jaarlijks verhandelde bouwgronden afnemen. In de gemeente Heist-op-den-Berg worden er sinds 2005 opnieuw meer bouwgronden verkocht. De laatste drie jaar gaat de toenemende verkoop van bouwgronden in tegen de provinciale en arrondissementele tendens. Dit kunt u aflezen in de volgende grafiek.

Figuur 3.9

Aantal transacties van bouwgronden, 1997=100% (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen, 1997-2009)

137

De bouwgronden zijn met 190 tot 220 euro per m² eerder bescheiden geprijsd; sinds 2004 wordt het prijsverschil tussen een bouwgrond in Heist-op-den-Berg en de rest van de provincie en het arrondissement groter. Dan kosten de bouwgronden er 40 tot 80 euro per m² minder.



Figuur 3.10

Evolutie van de derde quartiel verkoopprijs voor bouwgrond per m² (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen, 1997-2009)

138



De bouwgronden zijn met 222 euro per m² modaal geprijsd; sinds 2004 is het prijsverschil tussen een bouwgrond in Heist-op-den-Berg en de rest van de provincie en het arrondissement groter geworden. De laatste jaren kost de bouwgrond er 40 tot 70 euro per m² minder. Tussen de gemeenten in de buurt situeert Heist-op-den-Berg zich in de middenmoot. In 2009 ligt de goedkoopste grond in Begijnendijk; de duurste in Herenthout en Nijlen. Dat ziet u in de volgende figuur. Merken we op dat deze prijzen sterk variëren van jaar tot jaar.

Figuur 3.11

Evolutie derde quartiel verkoopprijs voor bouwgrond per m² (Heist-op-denBerg en buurgemeenten, 2009)



Huurprijzen

De huurprijzen werden bevraagd in de Volks- en Woningtelling van 1991 en de SEE 2001. Deze gegevens zijn sterk gedateerd. Sindsdien ontbreekt informatie over de huurprijsevolutie in de gemeenten. Informatie vanuit survey-onderzoek is gebaseerd op zeer kleine aantallen en geeft enkel informatie op regionaal en niet op gemeentelijk niveau. Momenteel bereidt ADSEI een census voor ter vervanging van de SEE 2001. Hierbij wordt gezocht naar administratieve data die de gegevens uit de enquête kunnen vervangen. Het is niet duidelijk of dit mogelijk zal zijn voor de huurprijzen. De verwachting is een sterke prijsstijging de voorbije tien jaar, door de verhoogde druk op de huurmarkt naar aanleiding van de sterk gestegen woningprijzen.

139

3.2.3

4.1

4.1.1

De gemeente

Kwaliteitshandhaving en -verbetering, en gronden pandenbeleid

Actor: afdeling Bouw en Milieu

- Premies voor woningverbetering: aanvullende premie bovenop de Vlaamse VAP en de Vlaamse renovatiepremie. - Premies voor duurzaam en energiezuinig wonen: subsidies hernieuwbare energie, meer bepaald premies voor een zonneboiler en warmtepomp (en zonnepanelen tot 2010). - Groepsaankoop zonne-energie (zonneboiler of fotovaltaïsche zonnepanelen) in samenwerking met IOK in de loop van 2009 samen met de gemeenten Hulshout en Herentals. - Woninginspectie (ongeschikt-onbewoonbaar verklaringen en uitwendige verwaarlozing) op basis van klachten en conformiteitsattest op aanvraag. - Leegstandsreglement dat in voege is sinds 15 juni 2010 en de opname regelt van leegstaande woningen en gebouwen in een leegstandsregister conform de richt-

141

In dit deel van de woonomgevingsanalyse kijken we naar de spelers en actoren in het woonbeleid en de instrumenten die zij inzetten om het woonbeleid vandaag invulling te geven. Deze inventaris is van belang voor de opmaak van het lokaal woonbeleidsplan, omdat het aangeeft wie een rol speelt en verder kan opnemen in de toekomst bij het realiseren van de doelstellingen van het woonbeleid en bij de uitvoering van de hiertoe geplande acties.

hoofdstuk 4 | De spelers en actoren in het woonbeleid en hun instrumenten

4 | De spelers en actoren in het woonbeleid en hun instrumenten

-

-

142


-

lijnen van het Grond- en pandendecreet en een heffing invoert voor woningen en gebouwen. In Heist-op-den-Berg werden geen ‘bijzondere gebieden’ vastgesteld waar een voorkooprecht van toepassing is. Dergelijke gebieden kunnen worden vastgelegd in het kader van de herwaardering van een gebied of met het oog op een stad of dorpsvernieuwingsproject. De gemeente neemt bij de opmaak van BPA’s en RUP’s voorschriften op die de oprichting van sociale woningen mogelijk maken. De huisvestingsmaatschappijen worden regelmatig geïnformeerd over de woningen op de leegstandslijst, wat in het verleden al aanleiding gaf tot verschillende renovaties, meestal in de dorpskernen. Een stedenbouwkundige verordening bescheiden wonen (cf. Grond- en pandendecreet) is er niet. In Heist-op-den-Berg is er geen gemeentelijk reglement sociaal wonen. Een gemeentelijk reglement sociaal wonen specificeert de op te leggen sociale last binnen de voorwaarden bepaald in het gronden pandendecreet (omvang en aard van de last, ruimtelijk gedifferentieerd).

Actoren: afdeling Bouw en Milieu, sociale huisvestingsmaatschappijen

- Een lokaal toewijzingsreglement sociale huisvesting, zoals voorzien in het kaderbesluit sociale huur, waarbij besloten kan worden om voorrang te geven aan doelgroepen (ouderen, inwoners, ...) en afwijkingen in functie van de leefbaarheid van de buurt, is er vooralsnog niet. De vroegere reglementen van de betrokken huisvestingsmaatschappijen zijn nog in voege.

4.1.2

Info aan de burger

Actoren: afdeling Bouw en Milieu en het OCMW

- Informatie over sociale huur, de sociale huisvestingsmaatschappijen, premies, over bouwen en verbouwen, duurzaam bouwen (Front Office Bouw en Milieu). - Organisatie van acties voor energiebesparing, zoals klimaatwijken, energiescans. - Uitgave van de ‘huisvestingsgids’ met informatie voor koper, huurder, bouwer en verbouwer (2003, heruitgave juni 2011), die ook online beschikbaar is vanuit de gemeentelijke website, activiteiten van de huisvestingsdienst (afdeling Bouw en Milieu en OCMW). - Brochure premies voor bouwen en verbouwen in Heist-op-den-Berg met alle premies die men in Heist-op-den-Berg kan krijgen van elke instantie met de verwijzing naar de website van de premiezoeker. Staat online, link van uit de activiteiten van de huisvestingsdienst. - Gemeentelijke brochure ‘opvangmogelijkheden voor bejaarden’.

- Gemeentelijke website.

4.1.3

Personeelsinzet voor wonen

In de afdeling Bouw en milieu hebben verschillende personeelsleden een deeltaak met betrekking tot wonen, onder andere informatieverstrekking, onbewoonbaarverklaring, opvolging lokaal woonoverleg. De gemeente wenst over te gaan tot een aantal (al dan niet deeltijdse) aanwervingen, meer bepaald van een huisvestingsambtenaar en een ambtenaar bevoegd voor vaststelling leegstand en onbewoonbaarverklaringen.

Financiële bijstand wonen

Het OCMW verleent bijkomende financiële steun aan mensen van wie de inkomsten onvoldoende zijn om de huur te betalen op de private huurmarkt, en bij de huurders van het sociaal verhuurkantoor (meer info in deel I). Het OCMW (pre-)financiert in een aantal gevallen de kosten bij een verhuis, zoals de huurwaarborg, de eerste maand huur, verhuis- en installatiekosten. In uitzonderlijke gevallen kan het OCMW een eventuele huurachterstal op zich nemen. Met de sociale huisvestingsmaatschappijen en het sociaal verhuurkantoor (SVK) werden afspraken gemaakt over het betalen van de huurwaarborg voor OCMWcliënten en de aanpak van huurachterstal bij sociale huurders.

4.2.2

Verhuuractiviteiten

Het OCMW verhuurt woningen: - via het private huurstelsel aan kansarme huishoudens; - transitwoningen voor crisisopvang; - het lokaal opvanginitiatief; - rusthuisbedden, serviceflats, bejaardenwoningen en aanleunwoningen.

4.2.3

Woonbegeleiding

Het OCMW heeft een woonbegeleider/huurbegeleider voor 80% in dienst. Met deze woonbegeleiding biedt het OCMW aan kansarmen de mogelijkheid tot wonen en integratie in een buurt en streeft men naar een geleidelijke afbouw van afhankelijkheid ten opzichte van de hulpverlening. In deze context wordt woonbegeleiding dus zeer breed gedefinieerd met name als een instrument om het recht


4.2.1

Het OCMW

143

4.2

op wonen te realiseren van mensen in een situatie van achterstelling. De methodiek heeft tot doel mensen te versterken om zodoende hun woonsituatie veilig te stellen en hen terug greep te laten krijgen op hun eigen leven. Deze woonbegeleiding blijft momenteel beperkt tot cliënten die in een woning of een transitwoning van het OCMW wonen. Bij uitzondering en na overleg met alle collega’s kan hiervan afgeweken worden. In het Algemeen Welzijnswerk wordt een caseload van tien à twaalf begeleidingen als realistisch ervaren voor een voltijds woonbegeleider (cf. Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, juni 2005). Het OCMW maakt ook afspraken met de opvangcentra voor Asielzoekers (FEDASIL).

144


4.2.4

Info aan de burger

Het OCMW is er voor alle burgers van Heist-op-den-Berg. In principe is het de algemene taak van het OCMW de burger te informeren of gericht door te verwijzen. Wat betreft informatie over wonen kan de burger op het OCMW terecht voor vragen over huurwetwetgeving (zowel privaat als sociaal) en vragen over woonkwaliteit. Wanneer dit nodig is kan het OCMW doorverwijzen naar de huurdersbond, waarop men gratis beroep kan doen via een systeem van lidkaarten.

4.2.5

Info en begeleiding rond energie

Het OCMW heeft een energiemaatschappelijk werker. Deze is het aanspreekpunt voor alle vragen rond energie en staat in voor het informeren, voorbereiden en opvolgen van de dossiers voor de Lokale adviescommissie (LAC), het opvolgen van de energiescans, projecten rond energie en uitgebreide infoverstrekking over energie. Daarnaast kan iedereen met betalingsproblemen rond energiefacturen terecht op het OCMW voor individuele begeleiding. Zo verzorgt het OCMW ook de afhandeling van de dossiers van het sociaal verwarmingsfonds.

4.2.6

Personeelsinzet voor wonen

Voor taken die met wonen te maken hebben zijn bij het OCMW van Heist-opden-Berg vijf personen actief. Het gaat om: - drie personen, goed voor 2,8 voltijdsequivalenten (FTE), die ongeveer de helft van hun tijd besteden aan wonen voor asielzoekers; - één voltijdse kracht voor de huisvesting van ouderen (rusthuis, bejaardenwoningen etc.); - één persoon neemt voor 0,8 FTE de taak van woonbegeleider op voor de overige inwoners die niet tot de vorige doelgroepen horen;

- vanaf 1 oktober 2011 wordt er 1 FTE energiemaatschappelijk werker aangenomen die alle info en begeleiding rond energie op zich neemt (tot op heden was dit maar 0,7 FTE, waarbij 0,3 FTE (vooral sociaal verwarmingsfonds) verdeeld zat over andere collega’s); - 0,5 FTE opvolging dossiers Lokale adviescommissie (LAC).

4.3

Kringwinkel Zuiderkempen vzw

De Kringwinkel Zuiderkempen is een sociaal-economieproject.

De Kringwinkel Zuiderkempen geeft vorm aan het Vlaamse project Energiesnoeiers in achttien Kempense gemeenten, waaronder Heist-op-den-Berg. Het project richt zich in eerste instantie op sociaal zwakkeren. Energiescanners brengen gratis het energieverbruik van een woning in kaart (beglazing, isolatie van dak en muren, verwarmingsinstallatie, verlichting en gebruik van een douchespaarkop). Op basis daarvan wordt een spaarpakket aangeboden ter waarde van twintig euro met zaken zoals buisisolatie, spaarlampen, een spaardouchekop en/of radiatorfolie, wat wordt aangebracht door energiesnoeiers (voormalig langdurig werklozen). Daarnaast worden maatregelen voorgesteld om het energieverbruik te minderen. Dit initiatief heeft ook een impact op de veiligheid en de woningkwaliteit vermits tegelijkertijd ook de veiligheid van de elektrische installatie en risico op CO-vergiftiging worden nagekeken. Sinds kort worden er ook opvolgscans uitgevoerd. Het project wordt gefinancierd door de distributienetbeheerders, die naar aanleiding van de Kyotonorm en de stijgende energieprijzen door de overheid verplicht werden om hun klanten in te lichten over hoe zij thuis verstandig met energie kunnen opspringen.

4.3.2

De Klus- en Verhuisdienst voor mensen met een laag inkomen

De Klus- en Verhuisdienst is een samenwerkingsverband tussen De Kringwinkel Zuiderkempen en verschillende OCMW’s in de regio. Klus- en verhuisdiensten worden uitgevoerd bij gezinnen en alleenstaanden die worden geselecteerd door het OCMW. Het gaat om verhuizingen, kleine klussen aan huis (stopcontact vastzetten, schilderen, bad- en WC-steunen aanbrengen, ...), klein tuinonderhoud (gras afrijden, ...), boodschappen doen.


Project ‘energiesnoeiers’

145

4.3.1

4.4

Het Sociaal Verhuurkantoor ‘Onderdak’

In 2000 werd het Sociaal Verhuurkantoor (SVK) ‘Onderdak’ opgericht door de OCMW’s van Berlaar, Heist-op-den-Berg en Putte. Het SVK huurt woningen op de private huurwoningmarkt om ze, na eventuele renovatie-, verbeterings- of aanpassingswerkzaamheden, tegen een redelijke huurprijs door te verhuren aan woonbehoeftige gezinnen en alleenstaanden. Hun activiteiten werden besproken in deel I, de omgevingsanalyse van het aanbod in de sociale huursector.

146


4.5

De sociale huisvestingsmaatschappijen

In Heist-op-den-Berg zijn drie erkende sociale huisvestingsmaatschappijen werkzaam: 1. De Maatschappij voor de Huisvesting van het kanton Heist-op-den-Berg: bouwen en verhuren van woningen, productie van sociale koopwoningen en verkoop van sociale kavels. 2. De Zonnige Kempen: bouwen en verhuren van woningen; occasioneel productie van sociale koopwoningen en sociale kavels. 3. De Gewestelijke Maatschappij voor de Kleine Landeigendom van Mechelen en Omstreken: productie van sociale koopwoningen en het uitreiken van sociale leningen. Hun activiteiten staan omschreven in de omgevingsanalyse van het aanbod in de sociale huur en koopsector (zie deel I), ook de geplande projecten werden hier omschreven.

4.6

4.6.1

Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen

Het ‘Kempens Woonplatform’

In mei 2009 kreeg het ‘Kempens Woonplatform’ groen licht om met Vlaamse subsidies het lokaal woonbeleid te ondersteunen in 25 deelnemende gemeenten waaronder Heist-op-den-Berg. Het is één van de ‘intergemeentelijke projecten lokaal woonbeleid’ waarvan opdracht en subsidiekader omschreven is in het Besluit van de Vlaamse regering houdende de subsidiëring van projecten ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid van 21 september 2007. Hiertoe richtte het Kempens woonplatform een ‘kenniscel wonen’ op dat bevolkt is door medewerkers die zich inhoudelijk specialiseren en vaste contactpersoon zijn voor een aantal gemeenten.

+ één bijkomende activiteit per gemeente in functie van een specifieke lokale problematiek of opportuniteit. Acties rond duurzaam en levenslang wonen in samenwerking met de intercommunale milieudienst en Kamp C.


Daarnaast kan elke gemeente in het project kiezen voor een aanbod aan specifieke deelmarkten en/of voor een doelgroepgericht aanbod (bijvoorbeeld specifieke acties naar jongeren, ouderen, sociale huurders, kansarmen, ...). Voor Heist-opden-Berg werd door de gemeente geopperd een initiatief uit te werken rond wonen en zorg. - Initiatieven nemen die het duurzaam, ecologisch en energiezuinig wonen ondersteunen. - Initiatieven nemen die levenslang en aanpasbaar wonen ondersteunen.

147

Het ondersteunen van het lokaal woonbeleid wordt voorzien door de volgende taken (cf. projectomschrijving): - De beleidsontwikkelingen opvolgen en deze communiceren aan de bevoegde gemeentelijke ambtenaren (huisvestingsambtenaar) onder meer via een nieuwe website. - Het rechtstreeks informeren van het brede publiek als centraal infopunt waarin de info gebundeld wordt aangeboden en up-to-date wordt gehouden en doorgegeven voor de communicatie door de gemeente/het OCMW/SHM/SVK/ ... aan de inwoners; - via een website, e-loket, folders, infolijn, centraal infopunt; - uitbouwen van een klantgerichte dienstverlening aan de burger in elke gemeente; - vorming en opleiding. - Forum voor (huisvestings-)ambtenaren voor ontmoeting en ervaringsuitwisseling. - Uitwerken van sjablonen voor procedures. - Het (opstarten van en) ondersteunen van het lokaal woonoverleg. - Hulp bij het ontwikkelen van een woonbeleidsvisie. - Begeleiding bij afstemming sociale woonprojecten. - Harmoniseren programmatie/planning van projecten. - Ondersteuning en afspraken rond begeleiding sociale huurders. - De kwaliteit van het woningpatrimonium en de woonomgeving verbeteren in overleg.

148


Volgende activiteiten vonden reeds plaats: Energie infotoer 2009-2010: info over energiezuinig bouwen en verbouwen en rationeel energiegebruik en hernieuwbare energie. Infotoer ging door in 2009 en wordt in 2010 herhaald. Ze omvat een 26-tal infoavonden - één in elk van de 26 deelnemende gemeenten die in samenwerking met IOK georganiseerd worden met als onderwerpen: - fiscale aftrek en premies voor energiebesparende maatregelen; - elektriciteit uit fotovoltaïsche zonnecellen; - het na-isoleren van een bestaande woning; - warmtepompen; - rationeel watergebruik; - laagenergie/passief bouwen en renoveren. Een website met informatie over wonen: http://www.kempenswoonplatform.be/

4.6.2

Fonds ter reductie van de globale energiekost, aanbod via IOK19

Het Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost (FRGE) werd op 10 maart 2006 opgericht met als doel de globale energiekost in particuliere woningen te verminderen met de sociaal zwaksten als prioritaire doelgroep.20 Het Fonds verstrekt hiertoe goedkope leningen tot 10 000 euro via lokale entiteiten. Deze krijgen financiële steun van het Fonds, dat op haar beurt een jaarlijkse dotatie ontvangt van de federale overheid. Het Fonds en de lokale entiteit sluiten een samenwerkingsovereenkomst af (cf. beheerscontract dat de federale overheid afsloot met het Fonds.21) De gemeenten duiden in overleg met het OCMW zelf een lokale entiteit aan. Dit kan een autonoom gemeentebedrijf zijn, een sociaal verhuurkantoor, een netwerkbeheerder, ... De gemeente moet aan het FRGE bewijzen dat de lokale entiteit in staat is om haar taak te vervullen. De lokale entiteit bestrijkt een grondgebied met ongeveer 25 000 inwoners. IOK heeft een lokale entiteit opgericht. De gemeente en het OCMW hebben beslist om er mee in te stappen. In het voorjaar van 2011 zijn de activiteiten gestart onder de naam ‘energiek’. De lokale entiteit dient op te treden als lokale ‘Energy Service Company’ als de lening aan een behoeftige wordt verstrekt en voorziet in dat geval in een volledige trajectbegeleiding. Het OCMW wordt betrokken, de financiële draagkracht van gezin wordt afgetoetst aan kosten/baten van de investering, een aannemer wordt 19 http://www.frge.be/voorstelling.html (17 juni 2010). 20 KB van 2 juni 2006 houdende de definitie van de doelgroep van de meest behoeftigen van het Fonds ter reductie van de globale energiekost (BS van 6 juli 2006). 21 KB van 1 juli 2006 tot vaststelling van het beheerscontract van het Fonds ter reductie van de globale energiekost.

gecont(r)acteerd, de werken worden geprefinancierd. De terugbetaling gebeurt op basis van wat wordt uitgespaard op de energiefactuur (gespreid over vijf jaar). Is het gezin geen eigenaar van de woning, dan wordt deze maximaal geresponsabiliseerd. Bij ‘gewone’ particulieren is de lening gelijkaardig aan een gewoon consumentenkrediet. De energiebesparende ingrepen die voor de lening in aanmerking komen zijn: het plaatsen van dak-, muur- en/of vloerisolatie, hoogrendementsglas, een geothermische warmtepomp, thermostatische kranen of kamerthermostaat met tijdsinschakeling, een zonneboiler, fotovoltaïsche zonnecellen en het vervangen van een oude stookketel door een condensatieketel.

4.8

Het EANDIS-klantenkantoor

Dit kantoor in het centrum van de gemeente verstrekt onder meer informatie over REG (rationeel energie gebruik)-maatregelen en de verschillende REG-premies, die de distributienetbeheerder verleent.

4.9

4.9.1

Overlegorganen voor wonen

Het lokaal woonoverleg

Het lokaal woonoverleg werd in vorige legislatuur opgestart, maar kwam toen slechts enkel malen samen. Vanaf het begin van deze legislatuur werd de frequentie opgedreven tot minstens twee samenkomsten per jaar. Sinds de opmaak van het lokaal woonbeleidsplan werd de vergaderfrequentie vier à vijf keer per jaar. Thema’s die op de agenda staan, waren onder andere de bespreking en advisering


Het Agentschap Wonen-Vlaanderen

Wonen Vlaanderen heeft een belangrijke rol in de begeleiding en ondersteuning van de gemeenten bij het uitbouwen van het lokale woonbeleid. Op de portaalsite www.vlaanderen.be staat onder meer dat Wonen Vlaanderen vanuit zijn terreinervaring, voorstellen ter verbetering van het woonbeleid formuleert en de gemeenten bij de uitwerking en de uitvoering van het lokale woonbeleid en het lokale woonoverleg begeleidt. Wonen Vlaanderen is uitvoerder van het Vlaamse woningkwaliteitsbeleid, zowel van de sanctionerende poot (de kwaliteitshandhaving) als van de stimulerende poot (via de premies, tegemoetkomingen en subsidies). Tot slot zorgt het Agentschap Wonen Vlaanderen voor het kennisbeheer, de informatieverstrekking en sensibilisering met betrekking tot de vermelde taken.

149

4.7

150


van de sociale woonprojecten van de sociale huisvestingsmaatschappijen, de energiesnoeiers, de opmaak van het woonbeleidsplan, het gronden pandendecreet, het sociaal objectief, het leegstandsreglement, het overleg tussen OCMW en Sociale Huisvestingsactoren. Samenstelling van de het lokaal woonoverleg: - schepen van wonen (voorzitter); - afdelingshoofd dienst bouw en milieu Heist-op-den-Berg; - commissaris van de lokale politie; - het SVK Onderdak; - het OCMW, de voorzitter en de huisvestingsconsulent; - de sociale huisvestingsmaatschappijen de Zonnige Kempen, de Maatschappij voor de Huisvesting van het kanton Heist-op-den-Berg en de Kleine landeigendommen Mechelen; - wonen-Vlaanderen, buitendienst Antwerpen; - intercommunale ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen; - het Kempens Woonplatform.

4.9.2 4.9.2.1

Andere overlegorganen met relevantie voor wonen Welzijnsraad

De welzijnsraad is een ontmoetings- en overlegorgaan voor alle welzijnsorganisaties en welzijnswerkers die actief zijn op het grondgebied van Heist-op-den-Berg. Het betreft een brede waaier van meer dan veertig organisaties die telkens worden uitgenodigd (OCMW, rusthuizen, jeugddienst, JAC, CAW, justitiehuis, open school, familiehulp, mutualiteiten, Arktos, ...). Nieuwe organisaties in de regio worden gecontacteerd en uitgenodigd; een welzijnsraad is dan de gelegenheid om hun werking voor te stellen. Het werkjaar van een welzijnsraad loopt van september tot juni, een periode waarin de welzijnsraad vijf keer samenkomt. Een klein bestuur peilt naar vragen, noden, behoeften, interesses en leggen sprekers, lezingen, en vorming vast, ... voor de vijf bijeenkomsten. 4.9.2.2

Overleg woonzorgcentra

Het overleg van de woonzorgcentra komt twee maal per jaar bijeen en is als volgt samengesteld: - voorzitter OCMW/schepen van welzijn; - schepen van seniorenbeleid; - directie woonzorghuis Ten Kerselaere; - directie woonzorgcentrum Berkenhof; - directie woonzorgcentrum Heilige Familie;

- directie woonzorgcentrum St. Jozef. 4.9.2.3

Overleg woonwagenbewoners

Het overleg woonwagenbewoners is een commissie die instaat voor het beheer van het woonwagenpark. Dit behelst onder meer de toewijzingen en het naleven van het huishoudelijk reglement. Aan het overleg nemen deel: de Noord-Zuid consulente, de brandweer, de politie, Prisma (opbouwwerk), de aalmoezenier, de technische dienst van de gemeente en de schepen van sociale zaken/voorzitter OCMW.

151

Vestah is een afdeling van de vzw Huize Eigen Haard die instaat voor de begeleiding van personen met een handicap die zelfstandig wonen. Andere afdelingen van de vzw zijn een dagcentrum in Aarschot en een residentiële voorziening in Aarschot. Vestah begeleidt al elf jaar vanuit de burelen in Aarschot personen met een handicap in Heist-op-den-Berg, dit op vraag van het VAPH omdat toen geen enkele dienst ambulante begeleiding aanbood in de gemeente. Sinds september 2010 is er een steunpunt van de dienst in Heist-op-den-Berg. Twee dagdelen per week is daar een medewerker aanwezig. Bij aanvang van 2010 begeleidt de dienst 79 personen met een handicap (vooral licht-mentaal) in individuele woningen, waarvan negentien in Heist-op-den-Berg, en twintig personen in kleinschalige studio-projecten, dit laatste enkel in Aarschot. Vooral voor die laatste vorm van wonen is er een wachtlijst ontstaan in Heist-opden-Berg. De dienst begeleidt de bovengroep van personen met een handicap, die zelfstandig genoeg zijn om een groot deel van de dag zonder begeleiding door te brengen. Er zijn echter nog grote onderlinge verschillen. Een belangrijk deel van de cliënten woont in volledig individuele woningen. Ze krijgen hun begeleider slechts tweemaal per week (of minder) over de vloer. Sommigen bezitten een eigen woning. De meesten huren en velen zijn daarbij afhankelijk van sociale verhuur om betaalbaar een kwalitatieve huisvesting te vinden. Een andere groep heeft, naast die bezoeken van de eigen begeleider, nood aan een dagelijkse ondersteuning op piekmomenten in de dag (moment van warme maaltijden). Voor hen is een specifiek woonconcept nodig van kleinschalige studio-projecten met een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte. VESTAH probeert het aanbod aan betaalbare woningen voor hun cliënteel op de privé-markt en op de sociale woonmarkt te vergroten door samenwerking met private en sociale partners of door financiële middelen samen brengen via coöperatieve vennootschap.


4.10 VESTAH

- DEEL 2 SWOT-ANALYSE -

Een SWOT22-analyse brengt de sterkten en zwakten in beeld van de huidige situatie op het vlak van wonen, de bedreigingen waarmee het beleid rekening dient te houden alsook de kansen die de huidige situatie biedt voor het woonbeleid. De SWOT-analyse gebeurt op basis van de woonomgevingsanalyse, rekening houdend met de aanwezigheid van woonactoren en hun aanbod in de gemeente. Hierbij is het niet de bedoeling om alle elementen uit de omgevingsanalyse opnieuw weer te geven; maar enkel diegene die belangrijk zijn voor het woonbeleid en een vertaling kunnen krijgen in het actieplan. De SWOT-analyse is als volgt opgebouwd: - De sterkten en zwakten hebben betrekking op de interne situatie, met name die elementen waar de gemeente of het OCMW als organisatie vat op heeft. - De kansen en bedreigingen staan onder externe invloed (andere lokale woonactoren, algemene evoluties, ...). De gemeente en het OCMW hebben hier geen rechtstreekse impact op. Het in beeld brengen van de kansen en bedreigingen is belangrijk omdat het toekomstig lokaal woonbeleid hier wel op kan inspelen.

155

Deel 2 De SWOT-analyse

De resultaten van deze SWOT-analyse zijn oriënterend voor het woonbeleid de komende jaren. Dit alles kan nu vertaald worden in een concreet actieplan. Zo zullen de sterke punten uit het woonbeleid moeten worden voortgezet en misschien verder verankerd en uitgebouwd. Waar het woonbeleid vandaag tekort schiet en de evolutie in de gemeente de verkeerde richting uitgaat, moet in het actieplan naar oplossingen gezocht worden, naar een aanbod dat hieraan tegemoet komt. Hierbij worden de na te streven doelstellingen duidelijk gespecificeerd, zodat het effect van de diverse acties gemeten en aldus ook opgevolgd kan worden.

22 Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats of sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen.

Zwakten

Beleid

- Het woonplan, als gemeentelijk beleidsinstrument dat de keuzes en krachtlijnen van het plaatselijke woonbeleid uitzet. - Het lokaal woonoverleg, als instrument om het lokaal woonbeleid vorm te geven. - Bij het lokaal woonbeleid zijn tal van actoren betrokken: onderling overleg is dan noodzakelijk. Het lokaal woonoverleg kan een belangrijke adviserende rol spelen bij de totstandkoming van een woonplan. - De gemeente ziet erop toe dat sociale woonorganisaties onderling overleg plegen. - Tijdens het lokaal woonoverleg worden nieuwe mogelijkheden naar bijkomende sociale huisvesting afgetast. Zo wordt afstemming van de sociale woonprojecten op maat van de gemeente mogelijk. - De aanmelding van sociale woonprojecten wordt besproken (verplicht). - Het GRS en het LSB reiken een aantal maatregelen aan om tot een gewenst woonbeleid in de gemeente te komen. - DGPB: sociale mix verwezenlijken via sociale last. - De gemeente heeft reeds een leegstandsreglement gestemd en koppelt daar ook een heffing aan. - Goede werking van de dienst B&M. - Heist-op-den-Berg participeert aan het Kempens Woonplatform. - Goede verstandhouding met de sociale huisvestingsmaatschappijen en het sociaal verhuurkantoor. - Adviesraden (zoals de Gecoro) kunnen geconsulteerd worden bij de opmaak van het woonplan). - De buurtprojectwerker van de gemeente werkt aan een leefbaarheidsplan.

- Momenteel wordt er geen activeringsheffing ingevoerd. - Afwezigheid gemeentelijk reglement sociaal wonen (momenteel wordt bij sociale last minimum opgelegd). - Overzicht gronden in eigendom van de gemeente? - Gebrek aan woonbegeleiding – buurtwerking. - DGPB: sociale mix verwezenlijken via sociale last, maar bescheiden last blijft in handen van privé-verkavelaars. - Samenwerking tussen gemeente en OCMW kan nog verbeterd worden. Ook nauwere samenwerking met andere partners noodzakelijk (bv. zorginstellingen). - Sociaal beheersrecht wordt momenteel nog niet uitgeoefend. - Uitbouw van woonwinkel is nog niet in orde.

Informatie

- De gemeentelijke publicaties en website - De huisvestingsgids is aan herziening toe verzamelen relevante info over wonen. (eind 2011). - De webtoepassing, die vanuit het Kempens Woonplatform in ontwikkeling is, zal een instrument zijn voor de gemeenten met de nodige informatie met betrekking tot wonen.

156


Sterkten

Woonvormen

- Het OCMW beschikt over een gevarieerd woonaanbod: RVT Berkenhof heeft een capaciteit van 104 woongelegenheden, 19 aanleunwoningen en 4 bejaardenflats; 17 bejaardenflats ‘Ten Schriecke’, 3 woningen voor crisisopvang en een 10-tal woningen voor opvang van asielzoekers. - Aanwezigheid van 3 private RVT, met een capaciteit van in totaal 298 woongelegenheden, 41 serviceflats (=> ruime keuze aan kwaliteitsvolle rusthuizen). Verder is er ook voldoende dagopvang en kortverblijf in de rusthuizen. - Aanwezigheid zorgzone (Ten Kerselaere) met dienstencentrum. - De realisaties van Maatschappij van de Huisvesting (972 huurwoningen, waarvan 14 gehandicaptenflats, 16 aanleunwoningen en 47 bejaardenflats) en ZK (158 huurwoningen, waarvan 6 bejaardenflats). Er is een sociaal woonaanbod in elke deelgemeente + hoger aandeel sociale huurwoningen dan Vlaams gemiddelde. Bovendien zijn de woningen van goede kwaliteit. - SVK Onderdak heeft ca. 40 woningen in beheer in Heist-op-den-Berg. - KLE Mechelen verkocht in het verleden reeds 217 sociale koopwoningen. Er werden 79 sociale koopwoningen verkocht tussen 31/12/1987 en 31/12/2007 (nulmeting). - Het sociaal woonaanbod zal toenemen de volgende jaren. - Geplande projecten op korte termijn: - ZK: 7 sociale huurwoningen en 7 sociale koopwoningen. - Maatschappij van de huisvesting: 108 sociale huurwoningen, 5 sociale koopwoningen en 10 sociale kavels. - Geplande projecten op middellange termijn:28 sociale koopwoningen, 140 sociale huurwoningen en 15 sociale kavels. - Invulling van het door het GPD gevraagd aantal sociale huurwoningen en kavels lijkt met de huidige planning geen problemen op te leveren.

- Beperkt aanbod crisisopvang + transitwoningen permanent benomen. Het aanbod serviceflats valt laag uit in vergelijking met de rest van Vlaanderen – beperkt aanbod zelfstandig wonen voor ouderen (met mogelijkheid tot zorg). Beperkt aanbod bejaardenflats voor niet-sociale huurders. - Te weinig ROB-bedden (rustoord voor bejaarden). - RVT’s verschillen sterk in prijs. Veel verhuis van RVT naar RVT. - Geen coördinatie van wachtlijst voor RVT’s (geen overkoepelende wachtlijst) + te weinig overleg tussen RVT’s. - Vraag naar kleinere sociale huurwoningen is veel groter dan het aanbod. - Geen centraal inschrijvingspunt voor sociale woningen – nuttig? - Onderbezetting grote sociale woningen. - Bejaardenwoningen (van SHM’s) ver van centrum. - Er zijn extra inspanningen nodig om de door het DGP opgelegde last sociale koopwoningen (110) te behalen. - Nood aan samenwerkingsverbanden (cf. Kina rand rond Antwerpen) – samenwerking met andere partners (gezien de centrumfunctie van HOB). - Gebrek aan opvangmogelijkheden voor specifieke doelgroepen (dagopvang bejaarden met specifieke problemen, opvang voor dementerende bejaarden, vaste opvang zorgbehoevende -60’ers).

Premies

- De gemeente reikt een aantal gemeente- - Worden de bestaande premies voldoende lijke premies aan. Deze zijn gebundeld in geëvalueerd en bijgestuurd indien nodig? een overzichtelijke brochure. - Bekendheid van de premies bij de mensen die het nodig hebben.


Zwakten

157

Sterkten

158


Sterkten

Zwakten

Bevolking

- Heist-op-den-Berg kent een migratoire - In Heist-op-den-Berg is er een negatieve groei voor alle leeftijdscategorieën. natuurlijke groei tussen 1997 en 2007. - Het aantal jongeren (0-19 jaar) neemt Kentering sinds 2008? nog toe in absolute aantallen tussen 1997 - HOB trekt relatief veel 65-plussers aan. en 2008 (maar lager aandeel jongeren Aanzuigeffect door ruim aanbod bedden dan in arrondissement of provincie). in RVT + aanbod aan appartementen - HOB heeft nog een traditioneler huis(HOB als centrum zonder nadelen van houdprofiel dan in het arrondissement of een stad). de provincie (minder alleenstaanden – - De impact van de toekomstige vergrijmeer gezinnen met kinderen). zing van de bevolking dient vandaag voorbereid te worden: sterke toename van het aandeel ouderen + daling starters (20-34 jaar). - Het aantal huishoudens neemt toe; de aangroei komt volledig op de rekening van één- en tweepersoonshuishoudens. - HOB heeft hoog aandeel alleenstaanden in vergelijking met buurgemeenten (maar lager aandeel dan provincie + gewest). - Het ontbreken van een aantal meetbare elementen/parameters om het beeld en de noden rond huisvesting correct in te schatten. Zo zijn er onvoldoende parameters om het comfortniveau en kwaliteitsniveau voldoende in te schatten.

Socio-economisch

- HOB heeft een lage werkloosheidsgraad - De meeste langdurige werkloosheid ten opzichte van het arrondissement situeert zich bij de 50-plussers. Mechelen + provincie Antwerpen. - HOB situeert zich in 2007 onder het - Het aantal leefloners neemt af in de loop Vlaamse welvaartspeil, maar is wel aan der jaren (maar heropleving in 2009). een inhaalbeweging bezig. - Stijgend aantal personen met betalingsachterstal consumentenkrediet(en) + eigenaars met afbetalingsproblemen woonkrediet. - Sterke toename budgetmeters (strenger beleid Eandis). - Het aantal gerechtigden op een tegemoetkoming voor een handicap neemt toe, en voornamelijk bij de 80-plussers.

Zwakten

Patrimonium

- HOB heeft nog een relatief hoog aandeel - Woningaanbod is aangepast aan het huurwoningen (22 % in 2001). modale gezinswonen, niet aan kleine - HOB heeft een jonger patrimonium dan huishoudens. het arrondissement, de provincie of het - De ingezette aangroei van kleine woongewest. eenheden vertraagt (momenteel wel - De voorbije 15 jaar werden er meer dan terug nieuwe aanvragen voor apparte1 500 bouwvergunningen voor renovamenten). Rijwoningen blijven weinig ties uitgereikt. gegeerd. - Nieuwe permanente bewoning in week- - 2001: Het aandeel woningen zonder endverblijven wordt afgeremd door staklein comfort is in HOB hoger dan in de kingsbevel. hogere referentieregio’s – achterstand dakisolatie, glas. - Kwaliteit woningen vandaag = blinde vlek. - Snellere inname onbebouwde ruimte dan gemiddeld. - Permanente bewoning in weekend verblijven (wel beperkt in aantal).

Vastgoed

- IOK heeft 126 betaalbare kavels gerealiseerd in de gemeente. De Maatschappij voor de Huisvesting verkocht 18 sociale kavels. - In vergelijking met de buurgemeenten zijn de gewone woonhuizen en de bouwgronden in HOB modaal geprijsd.

Vlaams beleid

- Een sociale last wordt opgelegd via het DGPB, wat sociale vermenging stimuleert bij nieuwe projecten (huur/koop/ kavel). - Actieprogramma inzake onbebouwde percelen voor verwezenlijking sociaal woonaanbod (25 %) – inspanning koopwoningen. - Enorm succes van de Vlaamse verbeteringsen aanpassingspremie en de renovatiepremie.


- De gemiddelde prijs van een appartement in HOB is duurder dan in de meeste buurgemeenten en het arrondissement of de provincie. - Hoge prijzen op de privé-huurmarkt.

159

Sterkten

- DEEL 3 HET ACTIEPLAN -

Volgens het grondwettelijke recht op wonen heeft eenieder, zonder onderscheid naar ras, overtuiging of afkomst, het recht tegen een betaalbare prijs en met voldoende woonzekerheid te kunnen beschikken over een degelijke woning in een goede woonomgeving.

Zowel doelstellingen als actieplan zijn het resultaat van een proces van overleg en discussie in een kerngroep waaraan, naast de onderzoeker van het HIVA en het Kempens Woonplatform, de gemeente en het OCMW actief participeerden zowel vanuit het beleid (Schepen voor wonen en OCMW voorzitter)- als vanuit het werkveld (huisvestingsconsulent- en woonbegeleider en afdeling bouw en milieu). Doelstellingen en actieplan werden vervolgens geagendeerd op het lokaal woonoverleg.

163

De acties worden gestructureerd rond de volgende acht doelstellingen: 1. Het lokale bestuur geeft uitvoering aan het lokaal woonbeleid. 2. Het lokale bestuur schenkt aandacht aan huisvesting en organiseert het lokaal woonoverleg als instrument om het lokaal woonbeleid uit te werken. 3. Het lokale bestuur garandeert een actief informatiebeleid omtrent wonen. 4. Het lokale bestuur stimuleert de principes van duurzaam bouwen en levenslang wonen (meegroeiwonen). 5. Het lokale bestuur stuurt aan op een betaalbaar woonaanbod op de lokale woningmarkt. 6. Het lokale bestuur werkt aan de kwaliteitsbewaking in de gemeente. 7. Het lokale bestuur werkt aan een uitdovingsbeleid omtrent permanente bewoning in weekendverblijven. 8. Het lokale bestuur werkt een beleid uit rond wonen en zorg.

Deel 3 Het actieplan

Met het onderstaande actieplan streeft het lokale bestuur ernaar dit grondwettelijke recht op wonen te realiseren voor al haar inwoners, met bijzondere aandacht voor de zwaksten onder hen. Zo krijgen meer mensen de kans op een volwaardige maatschappelijke integratie. Het lokale bestuur is van oordeel dat de uitbouw van een laagdrempelige diensten hulpverlening, naast een gepast, betaalbaar en kwalitatief woon- en woonbegeleidingsaanbod, essentieel is om dat recht op wonen te doen gelden. Elke burger moet in de gemeente terecht kunnen met allerlei vragen inzake wonen, maar ook voor een begeleiding naar een gepaste woonoplossing. Ook hier heeft het beleid bijzondere aandacht voor het begeleiden van kansengroepen. Het actieplan bestaat uit concrete acties die uitvoering geven aan het woonbeleidrekening houdend met de zwakten en sterkten en de bedreigingen en kansen die in het vorig deel van de studie werden onderkend. De actoren en hun instrumenten worden mee ingezet in het actieplan.

164


Na goedkeuring door de gemeenteraad 10 oktober 2011 vormt dit document de blauwdruk voor het gemeentelijk woonbeleid de volgende jaren.

Trekker

Timing

Indicator

Betrokkene

HIVA

2011

Goedgekeurd woonplan

Woonactoren/lokaal woonoverleg

1.

Het lokale bestuur geeft uitvoering aan het lokaal woonbeleid

1.1

Het lokale bestuur werkt een woonbeleidsplan met bijhorende woonbeleidsvisie uit.

a)

Het lokale bestuur maakt een woonbeleidsplan op met bijhorend actieplan.

b)

Een aantal relevante woongerelateerde data wordt jaarlijks geüpdatet.

Kempens Woonplatform (Kempens Woonplatform)

Jaarlijks

Steekkaart

Lokaal woonoverleg

c)

Het actieplan wordt jaarlijks geëvalueerd (+ tussentijdse evaluatie).

Kempens Woonplatform (Kempens Woonplatform)

Jaarlijks

Verslaggeving aantal gerealiseerde acties

Lokaal woonoverleg

1.2

Het lokale bestuur onderzoekt de instrumenten die door de Vlaamse overheid worden aangeboden omtrent huisvesting.

a)

Op basis van het woonbeleidsplan onderzoekt het lokale bestuur of het wenselijk is om een gemeentelijk reglement sociaal wonen in te voeren.

Beleid

2011-2012

Gemeentelijk reglement sociaal wonen

Kempens Woonplatform

b)

In overleg met de woonactoren wordt de wenselijkheid van een lokaal toewijzingsreglement besproken.


2011-2012

Goedgekeurd lokaal toewijzingsregl.

Lokaal woonoverleg

1.3

Het lokale bestuur voldoet aan de opgelegde verplichtingen van het decreet gronden pandenbeleid

a)

Het lokaal bestuur volgt het bindend sociaal objectief (BSO) op.


Continu

Bindend sociaal objectief (BSO)

Sociale huisvestingsmaatschappijen

b)

Halfjaarlijkse update van register onbebouwde percelen (ROP) met bijzondere module (overzicht van de onbebouwde bouwgronden en kavels in eigendom van Vlaamse besturen en semipublieke rechtspersonen).

GIS-cel

2011

Register onbebouwde percelen (ROP)

Dienst bouw en milieu

c)

Het lokale bestuur berekent de oppervlakte van onbebouwde bouwgronden en kavels in eigendom van Vlaamse besturen.

GIS-cel

2011

Register onbebouwde percelen


165


166


Trekker

Timing

Indicator

Betrokkene

d)

Opstellen actieprogramma om 25 % van de onbebouwde bouwgronden en kavels in eigendom van Vlaamse besturen te activeren voor de verwezenlijking van een sociaal woonaanbod (vervalt indien bindend sociaal objectief tijdig wordt bereikt).


2012



e)

Het lokale bestuur berekent de spanning tussen woningbehoefte en bouwpotentieel in functie van het decreet gronden pandenbeleid.


2011


GIS-cel

1.4

Het lokale bestuur wil een overzicht krijgen van de actuele en gedifferentieerde woonbehoeften.

a)

Het lokale bestuur actualiseert de woonbehoeftestudie in functie van het provinciaal ruimtelijk structuurplan, afbakening kleinstedelijk gebied en woonbeleidsplan.


2012-2013

Geactualiseerde woonbehoeftestudie

Lokaal woonoverleg/Gecoro/OCMW

b)

Het lokale bestuur actualiseert het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan, o.a. in functie van de woonbehoeften.

Beleid

2013-2014

Goedgekeurd gemeentelijk ruimtelijk structuurplan

Dienst bouw en milieu – Gecoro

2.

Het lokale bestuur schenkt aandacht aan huisvesting en organiseert het lokaal woonoverleg, als instrument om het lokaal woonbeleid uit te werken.

2.1

De actoren van het lokaal woonoverleg vergaderen rond voor wonen relevante thema’s.

a)

De actoren van het lokaal woonoverleg komen minstens 2 keer per jaar samen.


2 X per jaar

Verslaggeving lokaal woonoverleg

Lokaal woonoverleg

b)

De woningprogrammatie in functie van het uitvoeringsprogramma wordt besproken tijdens het lokaal woonoverleg.


Jaarlijks

Advies i.v.m. uitvoeringsprogramma

Lokaal woonoverleg

c)

In functie van de projecten met een opgelegde sociale last, worden de sociale woonprojecten op elkaar afgestemd (bespreking huur, koop, kavel, woningtypologieën).


Jaarlijks

Verslaggeving lokaal woonoverleg

Lokaal woonoverleg

d)

Het lokale bestuur organiseert regelmatig thematisch overleg (bv. rond woonbegeleiding, wonen en zorg, communicatie en energiebesparende maatregelen).

OCMW

Continu

Verslaggeving thematisch overleg

Afhankelijk van type overleg

Trekker

Timing

Indicator

Betrokkene

Beleid

2012-2013

Aanstelling huisvestingsambtenaar

Dienst bouw en milieu + OCMW

OCMW

2014

Woonloket


3.

Het lokale bestuur garandeert een actief informatiebeleid omtrent wonen.

3.1

Mensen met vragen over wonen in de gemeente krijgen gerichte en uitgebreide informatie en/of worden gericht doorverwezen.

a)

Het lokale bestuur onderzoekt de aanwerving van een huisvestingsambtenaar (gezamenlijk OCMW en gemeente).

b)

Het lokale bestuur organiseert een woonloket in het Sociaal Huis.

c)

Kempens Woonplatform ontwikkelt een website waar inwoners en ambtenaren terecht kunnen met al hun vragen omtrent wonen/huisvesting.


2011

Website Kempens Woonplatform

Woonactoren

d)

De bekendheid van de website die door Kempens Woonplatform ontwikkeld wordt, wordt vergroot door publicaties in gemeenteblad en op gemeentelijke website.


Continu

Website, infoblad, ...

Woonactoren

e)

De gemeente actualiseert de gegevens van de website van het Kempens Woonplatform. Wijzigingen worden zo spoedig mogelijk doorgegeven.


Continu

Website Kempens Woonplatform

Communicatie ambtenaar

f)

Het lokale bestuur organiseert een woonbeurs/infoavond wonen.

Beleid

2012-2013

Woonbeurs/infoavond

OCMW

g)

Het Kempens Woonplatform fungeert als vraagbaak voor alle relevante woonvragen van de gemeentelijke ambtenaren.


Continu

Vragen met betrekking tot huisvesting


h)

Verspreiding ‘huisvestingsgids’.


2011

Aantal verdeelde gidsen


3.2

De communicatie rond wonen verloopt in samenwerking met de verschillende actoren. Toeleiding van inwoners tot het aanspreekpunt wonen (o.a. zwakkere doelgroepen).

a)

Regelmatig aandacht voor wonen en bouwen in gemeentelijke publicaties en website.


Continu

Artikel in infoblad, website, ...


b)

Er wordt onderzocht welke kanalen benut kunnen worden: dienstencentrum, infoavonden, verenigingen, netwerken, ...


2011

Verschillende infokanalen


167


168


Trekker

Timing

Indicator

Betrokkene

c)

Het lokale bestuur gaat ouderen proactief informeren (vroegtijdig detecteren van problemen + gericht informeren).

Sociale dienst OCMW + senioren- consulent

2011-2012

Huisbezoek, infoblad, ...

Seniorenraad/welzijnsraad

d)

De sociale dienstverlening wordt geëvalueerd en er wordt onderzocht hoe zwakkere doelgroepen bereikt kunnen worden.

OCMW

2011-2012

Evaluatie sociale dienstverlening

Welzijnsraad

3.3

Het lokale bestuur gaat actief bepaalde instanties promoten.

a)

Eigenaars die hun woning wensen te verhuren, worden aangemoedigd om contact op te nemen met SVK Onderdak.


Continu


SVK onderdak

b)

Eigenaars waarvan de woning op de lijst van de leegstand staat, wordt ook gewezen op de mogelijkheid tot verhuring aan SVK of verkoop aan een sociale huisvestingsmaatschappij.

Handhavings- ambtenaar

Continu


SVK/sociale huisvestingsmaatschappij

c)

De bekendheid van de klus- en verhuisdienst Kringwinkel Zuiderkempen wordt vergroot.

OCMW

Continu


Kringwinkel Zuiderkempen

3.4

Het lokale bestuur informeert de burgers goed omtrent premies en subsidies.

a)

Het lokale bestuur vergroot de bekendheid van premies en tegemoetkomingen, inzonderheid de specifieke gemeentelijke premies.


2011



3.5

Het lokale bestuur gaat nieuwe sociale huisvestingsprojecten actief bekendmaken.

a)

Nieuwe sociale huisvestingsprojecten worden gepubliceerd in het gemeentelijk infoblad, de website van de gemeente en van Kempens Woonplatform.


Continu



4.

Het lokale bestuur stimuleert de principes van duurzaam bouwen en levenslang wonen (meegroeiwonen).

4.1

Het lokale bestuur stimuleert eigenaars om de bouw/renovatie van hun woning zo duurzaam mogelijk aan te pakken.

a)

Bekendmaking van ITI-profiel bij bouwers/architecten/promotoren, ...

IOK

2011-2012

Infobrochure, website,duurzaam heidskrant


Trekker

Timing

Indicator

Betrokkene


Continu

Bouwvoorschriften bij verkavelingen en RUP’s

IOK

b)

Bij verkavelingen en in RUP’s die door het lokale bestuur worden gerealiseerd, zal er aandacht worden geschonken aan duurzaam bouwen en waar mogelijk het ITI-profiel geïmplementeerd.

4.2

Het lokale bestuur streeft naar duurzaam ruimtegebruik.

a)

Waar stedenbouwkundig mogelijk wordt gekoppelde bebouwing opgelegd.


Continu

Aantal bouwvergunningen gekoppelde bebouwing

/

b)

Het lokale bestuur gaat gericht informatie verspreiden m.b.t. premies, subsidies om leegstaande gebouwen te activeren.


2012-2013

Infoblad, website, ...

/

4.3

Het lokale bestuur stimuleert (ver)bouwers om rekening te houden met de principes van levenslang wonen (meegroeiwonen).

a)

Bekendmaken van de mogelijkheden van aanpasbaar bouwen/meegroeiwonen/zorgwonen.


Continu

Infobrochure, website, ...


4.4

Het lokale bestuur wil de bewoners stimuleren om hun woningen energiezuiniger te maken.

a)

Het lokale bestuur organiseert jaarlijks een infoavond omtrent energiebesparingen in woningen.


Jaarlijks

Aantal deelnemers

IOK

b)

Het lokale bestuur neemt deel aan het Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost.

Beleid – OCMW

2011

Aantal dossiers bij het Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost

IOK

c)

Het lokale bestuur neemt deel aan het project energiesnoeiers (met inbegrip van vervolgscans).

Beleid

2011

Lijst realisaties van energiesnoeiers


d)

Gecoördineerd optreden van Energiesnoeiers, Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost en OCMW voor het uitvoeren van energiebesparende maatregelen in woningen, inzonderheid bij de doelgroep van beschermde afnemers.

OCMW

2012

Verslaggeving omtrent energiebesparende maatregelen

/

e)

Opvolging project voor gedragsstudie m.b.t. energiebesparingen in nieuwe woningen in Pijpelheide (experiment van 1 jaar).

Zonnige Kempen – Eandis

2012

Verslaggeving gedragsstudie

OCMW

169


170


f)

Het lokale bestuur promoot het project klimaatwijken.

5.

Het lokale bestuur stuurt aan op een betaalbaar woonaanbod op de lokale woningmarkt, en dit voor iedereen en in de verschillende woonkernen.

Trekker

Timing

Indicator

Betrokkene


2011-2013

Aantal deelnemers

OCMW

Beleid

2013-2014

Toename woonaanbod

Dienst bouw en milieu – Gecoro

5.1 Het lokale bestuur maakt voldoende woonaanbod mogelijk in de verschillende woonkernen. a) Het lokale bestuur kijkt toe op het woonaanbod in de verschillende woonkernen en maakt desgevallend RUP’s op of past ze aan in functie van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. 5.2 Het lokale bestuur onderneemt acties rond betaalbaar wonen. a)

Het lokale bestuur neemt initiatief tot het opmaken van verkavelingen met betaalbare kavels.

Beleid

2012-2013

Aantal verkavelingen

IOK

b)

Het lokale bestuur faciliteert gesprekken tussen IOK en OCMW Lier en OCMW Tremelo i.v.m. verwerving gronden in Heist-opden-Berg voor realisatie sociale en betaalbare kavels.

Beleid

2011

Gesprekken i.v.m. grondverwerving

IOK

c)

Bij betaalbare kavels krijgen inwoners van de gemeente voorrang op niet-inwoners.

Beleid

2013

Reglement verkoop kavels/sociale koopwoningen

IOK

5.3

Het lokale bestuur zorgt voor een voldoende aanbod van noodwoningen.

a)

Het lokale bestuur breidt het aantal kwalitatieve noodwoningen uit.

OCMW

2012-2013

Aantal noodwoningen


5.4

Het lokale bestuur heeft oog voor de noden van de woonwagenbewoners.

a)

Het woonwagenpark wordt gerenoveerd.

OCMW

2011-2012

Overzicht renovatie

Afdeling technische zaken

b)

Het huishoudelijk reglement wordt aangepast.

OCMW

2011

Goedgekeurd huishoudelijk reglement

/

c)

Aanstelling deeltijds begeleider woonwagenpark.

OCMW

2011

Aanstelling begeleider

/

Trekker

Timing

Indicator

Betrokkene

5.5

Het lokale bestuur stimuleert ouderen die in een sociale huurwoning wonen om te verhuizen naar een aangepaste woning.

a)

De sociale huisvestingsmaatschappijen maken een overzicht van de onderbezette woningen door ouderen.

Heistse Maatschappij voor de Huisvesting – Zonnige Kempen

2012

Lijst onderbezetting

/

b)

Ouderen worden aangespoord om zich in te schrijven voor een bejaardenwoning of een woning overeenkomstig de rationele bezetting.


2012


/

c)

Bij nieuwbouwprojecten door de sociale huisvestingsmaatschappij worden niet alleen de kandidaat-huurders, maar ook de bestaande huurders in een onderbezette woning aangeschreven om zich kandidaat te stellen.


2012


/

6.

Het lokale bestuur werkt aan de kwaliteitsbewaking in de gemeente.

6.1

De door het lokale bestuur ter beschikking gestelde woningen zijn in orde, aangepast aan huidige comfortnorm (moderne noden) en ten behoeve van de verschillende doelgroepen.

a)

Het lokale bestuur bakent de huidige comfortnorm af (Vlaamse Wooncode + energienormen).


2012-2013

Comfortnorm


b)

De kwaliteit van de door het lokale bestuur verhuurde woningen wordt in kaart gebracht.

OCMW

2012-2013

Lijst woningen


c)

Het lokale bestuur stelt een investeringsplanning op voor de eigen woningen.

OCMW

2012-2013

Lijst woningen

Beleid

d)

Het lokale bestuur gaat het conformiteitsattest toepassen op de eigen woningen.


2012-2013

Lijst woningen

OCMW

6.2

Het lokale bestuur probeert ‘slapende’ panden te activeren.

a)

De inventaris van leegstand dient zeer nauwlettend te worden bijgehouden in het kader van de leegstandsbelasting.


Continu

Lijst leegstand


b)

Het lokale bestuur voert een leegstandsheffing in.

Beleid

2011

Leegstandsheffing


171


172


Trekker

Timing

Indicator

Betrokkene

Beleid

2011-2012

Aanwerving handhavingsambtenaar


c)

Het lokale bestuur werft een handhavingsambtenaar aan, die o.a. belast wordt met de opmaak van de leegstandsinventaris, onbewoonbaarverklaringen en conformiteitsattesten.

d)

De leegstandsinventaris wordt bekendgemaakt bij SVK en sociale huisvestingsmaatschappijen.

Handhavings ambtenaar

Jaarlijks vanaf 2012

Leegstands- inventaris

SVK – sociale huisvestingsmaatschappijen

e)

De leegstandsinventaris ligt ter inzage in het gemeentehuis.

Handhavings ambtenaar

2012

Leegstands- inventaris

/

6.3

De sociale huurmaatschappijen (SHM’s en het SVK) hebben aandacht voor woningkwaliteit.

a)

De sociale huurmaatschappijen brengen de toestand van de kwaliteit van hun patrimonium in kaart.

Sociale huisvestingsmaatschappijen – SVK

2012

Lijst kwaliteit woningen

/

b)

Continu verbeteren van kwaliteit van slechte woningen.


Continu

Overzicht woningkwaliteit

/

6.4

Het lokale bestuur wenst het wonen boven winkels te promoten.

a)

Er gebeurt een actieve screening en controle van lege verdiepingen boven winkels en er wordt een inventaris van opgesteld in het kader van het leegstandsregister.


2012

Inventaris lege verdiepingen

/

b)

Het lokale bestuur bakent het af gebied waar het wonen boven winkels gestimuleerd wordt.

Beleid

2012

Afbakening gebied


c)

Het lokale bestuur stelt een stedenbouwkundige verordening op die een aparte ingang voorziet bij een winkel.


2012-2013

Stedenbouwk. verordening

Beleid

d)

Het lokale bestuur onderzoekt de mogelijkheid tot het invoeren van een premie of andere stimuli m.b.t. het wonen boven winkels.

Beleid

2012-2013

Onderzoek premie wonen boven winkels

/

e)

Eigenaars van lege verdiepingen boven winkels worden gericht geïnformeerd omtrent mogelijke subsidies.


2012



f)

Samenwerking met SVK Onderdak (cf. stad Leuven) wordt onderzocht.

Beleid

2012


SVK Onderdak

Trekker

Timing

Indicator

Betrokkene

6.5

Het lokale bestuur stelt een een reglement/RUP inzake meergezinswoningen op.

a)

Het lokale bestuur onderzoekt onder welke voorwaarden meergezinswoningen op één perceel mogelijk zijn.


2012

Onderzoek naar voorwaarden meergezinswoning

Beleid

b)

Het lokale bestuur stelt een perimeter-RUP op.


2013-2014

Perimeter-RUP

Beleid

6.6

Het lokale bestuur verbetert de kwaliteit van de woonomgeving.

a)

Het lokale bestuur brengt de publieke doelgroepsvoorzieningen (pleintjes, speeltoestellen, voorzieningen, ...voor kinderen, jeugd, ouderen) in kaart als basis voor een evaluatie van de kwaliteit en verspreiding ervan.

Technische dienst

2011-2012

Overzicht pleintjes, toestellen…


b)

Het lokale bestuur waakt erover dat er voldoende ruimte is voor openbare ruimte in nieuwe verkavelingen.


Continu

Openbare ruimte in nieuwe verkavelingen

Beleid

c)

Het lokale bestuur waakt over verbindingsmogelijkheden tussen de verschillende dorpskernen en het centrum en tussen de gemeenten en elders (regelmatig overleg met De Lijn).

Beleid

Continu

Verslaggeving gesprekken De Lijn

De Lijn

d)

Het lokale bestuur moedigt de oprichting van wijkwerking aan.

Sociale huisvestings maatschappijen

Continu

Verslaggeving initiatieven wijkwerking

/

6.7

Het lokale bestuur zet de kwalitatieve herinrichting verder van de verschillende dorpskernen en het centrum.

a)

Het lokale bestuur werkt verder aan de voorbereiding van de herinrichting van de dorpskernen Itegem, Pijpelheide en Wiekevorst met de nodige aandacht voor de verbetering van de verblijfskwaliteit.


2011-2012

Plannen herinrichting

Afdeling technische zaken

b)

Het lokale bestuur bouwt de publieke kwalitatieve voorzieningen in de dorpskernen en het centrum uit (bv. kinderopvang, vakantiewerking, sporthal, academies, zwembad, sociaal huis, bibliotheekvoorzieningen, ...).

Beleid

2011-2015

Aanbod kwalitatieve voorzieningen

Alle diensten

c)

Het lokale bestuur maakt een masterplan op voor het centrum, gevolgd door gefaseerde herinrichting centrum op basis hiervan.

Beleid

2011-2012

Afgewerkt plan

Alle diensten – Gecoro

173


174


Trekker

Timing

Indicator

Betrokkene

7.

Het lokale bestuur werkt aan een uitdovingsbeleid omtrent permanente bewoning in weekendverblijven.

7.1

Het lokale bestuur wil het aantal permanente bewoningen in kaart brengen.

a)

Het aantal permanente bewoningen in weekendverblijven wordt geüpdatet.


2011-2012

Clusters


b)

De clusters van weekendverblijven worden pragmatisch getoetst aan het oplossingskader van de provincie Antwerpen.


2012

Toetsing oplossingskader provincie

Provincie Antwerpen

7.2

Het lokale bestuur wil een actief informatiebeleid voeren omtrent permanente bewoning in weekendverblijven.

a)

Het lokale bestuur stippelt een duidelijke procedure uit die consequent wordt toegepast.


2011-2012

Procedure permanente bewoning in weekendverblijven


b)

Alle medewerkers (gemeente, OCMW, politie) worden geïnformeerd omtrent de procedure.


2011-2012

Infosessie voor medewerkers


c)

Externen (notarissen, immokantoren, NKW, bewoners) worden eveneens geïnformeerd omtrent de procedure.


2011-2012

Brieven met procedure aan externen


d)

De aanpak wordt gepubliceerd op de gemeentelijke website.


2011-2012

Artikel op website


7.3

Consequente aanpak van nieuwe inschrijvingen in weekendverblijven.

a)

Bij elke nieuwe inschrijving gebeurt een politiecontrole en wordt er desgevallend een pv met stakingsbevel opgesteld.

Dienst bevolking

Continu

PV

Politie

b)

Na ca 3 maanden gebeurt er een hercontrole en wordt er desgevallend een doorbreking van stakingsbevel opgelegd (met administratieve geldboete tot gevolg).

Politie

Continu

Hercontrole

/

c)

Indien de permanente bewoner een huurder is, wordt desgevallend ook aan de verhuurder en/of het immokantoor een administratieve geldboete opgelegd.

Politie

Continu

PV

Inspectie

d)

Controleren of uitschrijving heeft geleid tot werkelijke verhuis.

Politie

Continu

Controle bewoning

Dienst bevolking

Trekker

Timing

Indicator

Betrokkene

Beleid

Continu

Aantal woningen voor ouderen


Heistse maatschappij voor de huisvesting

2011-2015

Goedgekeurd wedstrijdontwerp

Beleid

Ten Kerselaere

2012-2013

RUP Boonmarkt

Beleid

8.

Het lokale bestuur werkt een beleid uit rond wonen en zorg.

8.1

Het lokale bestuur stimuleert de toename van het aanbod aan woningen voor ouderen.

a)

Het lokale bestuur stimuleert de bouw van aangepaste woningen voor ouderen.

b)

Renovatie van woningen voor ouderen rond Berkenhof.

c)

Realisatie van serviceflats/assistentiewoningen Ten Kerselaere (na definitieve goedkeuring RUP Boonmarkt).

d)

Het lokale bestuur waakt over opname bouwmogelijkheden voor Dienst bouw en milieu woningen voor ouderen in PRUP Ten Kerselarenlaan. – Beleid

2011-2012

Bouwvoorschriften PRUP Kerselarenlaan

Provincie

e)

Het lokale bestuur onderzoekt de mogelijkheden voor bouw van aangepaste woningen voor ouderen nabij andere woonzorgcentra.


2011-2013

Onderzoek bouw mogelijkheden bij woonzorgcentra

Woonzorg- centra

f)

Voorzien van woningen voor ouderen in projecten van sociale huisvestingsmaatschappijen in het centrum en in de kernen.

Sociale huisvestings maatschappijen

2011-2013

Aantal woningen voor ouderen


8.2

Het lokale bestuur stimuleert ouderen om zo lang mogelijk in de eigen woning te blijven wonen.

a)

Het lokale bestuur gaat de thuiszorgdiensten actief promoten.

OCMW

Continu

Verslag thuiszorgdiensten

/

b)

Hoogbejaarden worden proactief benaderd (cf. 3.2.c).

Senioren consulent

2011-2013

Aantal huisbezoeken

/

c)

Regelmatig overleg tussen OCMW, thuiszorgdiensten en woonzorgcentra.

OCMW

Continu

Verslaggeving besprekingen

Thuiszorg-diensten/Woonzorg- centra

8.3

Het lokale bestuur stimuleert de realisatie van ADL-woningen.

a)

Opstart ADL-project in Wiekevorst.

Heistse Maatschappij voor de Huisvesting

2013

RUP Dorp Zuid

Beleid

b)

Afspraken maken met VIPA (Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden) omtrent ondersteunende diensten.

Beleid

2012-2013

Afsprakenkader

VIPA

175


176


Trekker

Timing

Indicator

Betrokkene

8.4

Het lokale bestuur breidt het contingent woonbegeleiding van zwakke huurders uit.

a)

Het lokale bestuur gaat gesprekken aan met woonbegeleidingsdiensten uit verschillende sectoren in verband met uitbreiding aanbod woonbegeleiding.

OCMW

Continu

Verslaggeving gesprekken

/

b)

Het lokale bestuur stimuleert de vorming van begeleiders met betrekking tot het woonaanbod en de tegemoetkomingen.

OCMW

2011-2012

Verslaggeving vorming

Woon- begeleidingsdiensten

- BIJLAGEN -

179

bijlage 1 Ratio’ vergrijzing en zorgafhankelijkheid


180


Ratio’s 1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Afhankelijkheidsratio (bevolking 0-19 jaar en 60+ ten opzichte van de bevolking 20-59 jaar) 0-19 jaar

7 890

7 938

7 956

7 903

7 926

7 858

7 820

7 817

7 876

7 988

8 003

8 054

60+

7 976

8 150

8 304

8 353

8 441

8 532

8 591

8 739

8 852

9 024

9 166

9 377

21 130

21 132

21 082

20 977

21 029

21 148

21 244

21 312

21 398

21 501

21 552

21 768

20-59 jaar Afhankelijkheidsratio (%)

75,09

76,13

77,13

77,49

77,83

77,5

77,25

77,68

78,18

79,12

79,66

80,08

Familiale zorgindex (bevolking 80+ ten opzichte van de bevolking 50-59 jaar) 80+

1 407

1 385

1 370

1 314

1 378

1 454

1 524

1 571

1 625

1 702

1 742

1 819

50-59 jaar

4 421

4 422

4 457

4 525

4 676

4 821

4 955

5 089

5 165

5 234

5 342

5 480

Familiale zorgindex (%)

31,83

31,32

30,74

29,04

29,47

30,16

30,76

30,87

31,46

32,52

32,61

33,19

Grijze druk (bevolking 60+ ten opzichte van de bevolking 20-59 jaar) 60+ 20-59 jaar Grijze druk (%)

7 976

8 150

8 304

8 353

8 441

8 532

8 591

8 739

8 852

9 024

9 166

9 377

21 130

21 132

21 082

20 977

21 029

21 148

21 244

21 312

21 398

21 501

21 552

21 768

37,75

38,57

39,39

39,82

40,14

40,34

40,44

41,01

41,37

41,97

42,53

43,08

Groene druk (bevolking 0-19 jaar ten opzichte van de bevolking 20-59 jaar) 0-19 jaar

7 890

7 938

7 956

7 903

7 926

7 858

7 820

7 817

7 876

7 988

8 003

8 054

20-59 jaar

21 130

21 132

21 082

20 977

21 029

21 148

21 244

21 312

21 398

21 501

21 552

21 768

Groene druk (%)

37,34

37,56

37,74

37,67

37,69

37,16

36,81

36,68

36,81

37,15

37,13

37

Ratio’s 1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Interne vergrijzing (bevolking 80+ ten opzichte van 60+) 80+

1 407

1 385

1 370

1 314

1 378

1 454

1 524

1 571

1 625

1 702

1 742

1 819

60+

7 976

8 150

8 304

8 353

8 441

8 532

8 591

8 739

8 852

9 024

9 166

9 377

Interne vergrijzing (%)

17,64

16,99

16,5

15,73

16,33

17,04

17,74

17,98

18,36

18,86

19,01

19,4

Doorstromingscoëfficiënt (bevolking 10-24 jaar ten opzichte van de bevolking 50-64 jaar) 10-24 jaar

6 095

6 081

6 064

6 023

6 020

6 109

6 112

6 147

6 240

6 364

6 333

6 370

50-64 jaar

6 478

6 535

6 614

6 697

6 808

6 860

6 905

7 029

7 153

7 304

7 542

7 785

Doorstromingscoëfficiënt (%)

94,09

181

93,05

91,68

89,94

88,43


89,05

88,52

87,45

87,24

87,13

83,97

81,82

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

1 189

1 238

1 196

1 284

1 361

1 516

1 453

1 581

Uitstroom

998

1 082

1 064

1 064

1 097

1 196

1 243

1 187

Saldo

191

156

132

220

264

320

210

394

Instroom

59

95

108

97

95

157

134

172

Uitstroom

52

55

42

71

50

66

105

57

7

40

66

26

45

91

29

115

198

196

198

246

309

411

239

509

Intern

5,1

4,2

3,5

5,8

6,9

8,4

5,4

10,1

Extern

0,2

1,1

1,8

0,7

1,2

2,4

0,8

3,0

5,3

5,2

5,3

6,5

8,1

10,7

6,2

13,1

Interne migraties Instroom

Externe migraties

Saldo Totaal migratiesaldo Saldo per 1 000 inwoners (‰)

Bron FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie,

Loop van de bevolking volgens het Rijksregister

183

Totaal

bijlage 2 Interne en externe migraties vanuit en naar Heist-op-den-Berg en het saldo per 1 000 inwoners (2000-2007)

bijlage 2 Interne en externe migraties vanuit en naar Heist-op-den-Berg en het saldo per 1 000 inwoners (2000-2007)

Het verschil tussen het uiteindelijk bekomen bedrag en de contractuele huurprijs vormt de korting. Algemene regel: - De te betalen huurprijs mag niet meer zijn dan 1/57ste van het in aanmerking genomen gezinsinkomen. - De korting mag nooit meer zijn dan de helft van de contractuele huurprijs.

185

1. We vertrekken van het netto-jaarinkomen. Onder inkomen wordt verstaan: de som van de aan de personenbelasting onderworpen inkomsten, alsook het niet belastbaar vervangingsinkomen van de huurder en van alle inwonende personen, met uitzondering van ongehuwde kinderen die zonder onderbreking deel hebben uitgemaakt van het gezin en minder dan 25 jaar zijn op de referentiedatum. 2. We vermeerderen daarna dit bedrag met 1 861,00 euro. Deze som wordt gedeeld door 19 531,00 euro. Het resultaat geeft een decimaal getal. 3. Per persoon ten laste gebeurt volgende aftrek: a. 0,06 als er 1 persoon ten laste is; b. 0,12 als er 2 personen ten laste zijn; c. 0,32 als er 3 personen ten laste zijn; d. 0,42 als er 4 personen ten laste zijn; e. 0,52 als er 5 personen ten laste zijn; f. 0,62 als er 6 of meer personen ten laste zijn. 4. Dit decimaal getal wordt vermenigvuldigd met de contractuele huurprijs.

bijlage 3 Berekening van de korting op de huurprijs van de woningen verhuurd door SVK Onderdak


186


Op basis van de door U verstrekte gegevens staan we U een huurprijskorting toe op de contractueel afgesproken huurprijs. Deze korting geldt van 1 januari 2010 tot en met 30 juni 2010. De berekening van de korting is als volgt: Netto-jaarinkomen: + 1 861,00 : 19 531,00 - 0,06/0,12/0,32/0,42/0,52/0,62 x euro (= contractuele huurprijs) = euro Het verschil tussen het uiteindelijk bekomen bedrag (euro) en de contractuele huurprijs (euro) vormt de korting. Algemene regel: 1/57ste van het gezinsinkomen = euro De korting mag nooit meer zijn dan de helft van de contractuele huurprijs De contractuele huurprijs bedraagt: euro De korting bedraagt: euro Te betalen huurprijs vanaf 01 januari 2010: euro + euro = euro

187

bijlage 4 Bouwvergunningen nieuwbouw 2005-2009, verdeling naar type woongebouw


188


bijlage 5 Evolutie eigendomstitel 19912001

Tabel B5.1

Bewoonde woningen naar eigendomstitel, aantal, % en evolutie (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen en provincie Antwerpen; 1991 en 2001) 1991 Aantal

2001

2001-1991

%

Aantal

%

Verschil

Groei%

9 618

75,4

11 197

78,0

1 579

16,4

Bewoond door huurder

3 130

24,6

3 155

22,0

25

0,8

12 748

100,0

14 352

100,0

1 604

12,6

Bewoond door eigenaar

7 6697

69,5

86 412

73,7

9 715

12,7


33 593

30,5

30 797

26,3

-2 796

-8,3

110 290

100,0

117 209

100,0

6 919

6,3


396 708

64,9

449 859

70,6

53 151

13,4


214 275

35,1

187 192

29,4

-27 083

-12,6

Totaal

610 983

100,0

637 051

100,0

26 068

4,3

Totaal Arr. Mechelen

Totaal Prov. Antwerpen

Bron ADSEI, Volks- en woningtelling 1991, SEE 2001

189


bijlage 5 Evolutie eigendomstitel 1991-2001

Heist-op-den-Berg

De 17 appartementen van Huize Ten Schriecke behoren toe aan het OCMW van Heist-op-den-Berg, dat er tevens het beheer van waarneemt. OPNAME – FINANCIELE REGELINGEN

Doelgroep: - Echtparen, feitelijke gezinnen of alleenstaanden. De minimumleeftijd bedraagt voor een vrouw 63 jaar, voor een man 65 jaar. Indien het om een echtpaar gaat, dient één van hen deze leeftijd te hebben bereikt. - Op deze leeftijdsgrenzen is een afwijking van vijf jaar toegestaan, indien de betrokkene geen beroep uitoefent of indien hij mindervalide is. - Inwoners van de gemeente Heist-op-den-Berg krijgen voorrang. De beslissing over de opname gebeurt door het OCMW op basis van een voorafgaand administratief, financieel, sociaal en medisch onderzoek. Kostprijs: - De huurprijs wordt berekend in functie van het inkomen en van de eigendommen die men bezit. - De kosten van het gebruik en onderhoud van de gemeenschappelijke diensten worden aan de huurders verrekend naar rato van 1/17de per appartement. - Kosten van nutsvoorzieningen zoals elektriciteit, verwarming, water, telefoon, kabel TV, zitten eveneens niet in de huurprijs. Maandelijks wordt een voorschot op de verwarmingskosten aangerekend ten bedrage van 50,00 euro. - Jaarlijks worden huurprijzen en inkomstenbarema’s aangepast aan de index. - Bij wijzigingen in de gezinssituatie wordt de huurprijs herberekend.

191

Doelgroep en toewijzing bejaardenwoningen Huize ‘Ten Schriecke’ Leo Kempenaersstraat 30 - 2223 Schriek

bijlage 6 Toewijzing van de woningen voor ouderen van het OCMW


ACCOMMODATIE Indeling woning

- Woonkamer met ruimte voor eetkamer en salon. Er is een aansluiting voor kabel TV en telefoon. - Ingerichte keuken met elektrisch vuur en ruimte om een wasmachine aan te sluiten. - Badkamer met douche, lavabo en toilet. - Eén slaapkamer. - De hal geeft toegang tot een berging. - Op het gelijkvloers en op de eerste verdieping is er een bergplaats voorzien om fietsen, rolstoelen enz. op te bergen. Er is een lift. - Achter de appartementen is een tuin aangelegd, tevens hangt er een wasdraad. - Rechts van de appartementen is er een parkeerterrein voor auto’s met voorbehouden plaatsen voor huurders van een appartement.

192


AANVRAGEN

Bij de sociale dienst van WZC Berkenhof – Boudewijnlaan 2 – 2220 Heist-opden-Berg - maatschappelijk assistente Cecil Vandeperre – 015 24 63 30.

Doelgroep en toewijzing bejaardenwoningen Boudewijnlaan 2 – 2220 Heist-op-den-Berg

De negentien bejaardenwoningen behoren in eigendom toe aan het OCMW van Heist-op-den-Berg, dat er eveneens het beheer van waarneemt. OPNAME – FINANCIELE REGELINGEN

ACCOMMODATIE

Indeling woning: - Inkomhal met wandkasten. - Woonkamer met ruimte voor een eetkamer en salon. Aansluiting kabel TV en telefoon. - Ingerichte keuken met elektrisch kookvuur. - Badkamer met zitbad, lavabo en toilet. Eén slaapkamer. - Bergplaats met mogelijkheid tot aansluiting van wasmachine en droogkast. - Overdekte terrasjes en tuin met wasdraad. - Parkeerruimte voor auto’s buitenshuis – overdekte berging aan WZC Berkenhof voor fietsen en bromfietsen. Omkadering: Elke woning heeft een oproepsysteem waardoor in noodgevallen beroep kan gedaan worden op de verpleegdienst van het WZC Berkenhof. De bewoners van de bejaardenwoningen kunnen eveneens gebruik maken van dienstverleningen die in het WZC Berkenhof worden verstrekt bijvoorbeeld van het kapsalon. Tevens kunnen zij deelnemen aan activiteiten in de cafétaria tijdens de openingsuren.

193

De beslissing over de opname gebeurt door het OCMW op basis van een voorafgaand administratief, financieel, sociaal en medisch onderzoek. Kostprijs: - De dagprijs wordt berekend in functie van het inkomen en van de eigendommen die men bezit. - Alle kosten van verwarming, elektriciteit en water zijn in de dagprijs begrepen. - Jaarlijks worden huurprijzen en inkomstenbarema’s aangepast aan de index. - Bij wijziging in de gezinssituatie wordt de huurprijs herberekend.


Doelgroep: - Echtparen of feitelijke gezinnen bestaande uit twee personen, krijgen voorrang op een alleenstaande bejaarde. - Eén van de kandidaat aanvragers moet minimum 60 jaar zijn. - Personen die in de gemeente Heist-op-den-Berg in de bevolkingsregisters zijn ingeschreven, worden bij voorkeur opgenomen.

Verder kan vlot beroep gedaan worden op de thuiszorgondersteunende diensten zoals warme maaltijden, poetsdienst, bejaardenhulp, huren personenalarmtoestel enz. AANVRAGEN TOT OPNAME

194


Kunnen gesteld worden aan de sociale dienst van WZC Berkenhof – maatschappelijk assistente Cecil Vandeperre – 015 24 63 30.

195

bijlage 7 Ouderdom van de gebouwen met een woonfunctie per kadastrale afdeling


Tabel B7.1

Huizen en flatgebouwen, buildings e.d. naar bouwjaar (deelgemeenten Heist-op-den-Berg, 2009) Rijhuis

Halfopen

Alleen- Buildings staand app.

Totaal

Rijhuis

Halfopen

Alleen- Buildings staand app.

Totaal

Heist-op-den-Berg (1ste afdeling) <1945

163

276

146

4

589

54,2

33,2

10,8

2,7

22,3

1946-1981

104

379

660

51

1 194

34,6

45,6

48,6

34,0

45,2

>1981

34

176

552

95

857

11,3

21,2

40,6

63,3

32,5

Totaal

301

831

1 358

150

2 640

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0


Heist-op-den-Berg (2de afdeling) <1945

94

265

307

3

669

49,5

32,5

14,8

3,1

21,1

1946-1981

67

464

1047

55

1 633

35,3

56,9

50,5

56,7

51,4

>1981

29

87

720

39

875

15,3

10,7

34,7

40,2

27,5

Totaal

190

816

2 074

97

3 177

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

Booischot <1945

102

206

211

5

524

40,5

30,6

13,6

9,6

20,7

1946-1981

93

377

748

14

1 232

36,9

56,0

48,0

26,9

48,6

>1981

57

90

598

33

778

22,6

13,4

38,4

63,5

30,7

Totaal

252

673

1 557

52

2 534

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

<1945

42

147

80

3

272

30,4

35,6

12,0

13,6

21,9

1946-1981

40

195

316

4

555

29,0

47,2

47,3

18,2

44,7

>1981

56

71

272

15

414

40,6

17,2

40,7

68,2

33,4

Totaal

138

413

668

22

1 241

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

Hallaar

Itegem <1945

40

174

210

4

428

21,4

28,3

16,5

8,7

20,2

138

381

647

15

1 181

73,8

62,1

50,8

32,6

55,7

>1981

9

59

416

27

511

4,8

9,6

32,7

58,7

24,1

Totaal

187

614

1 273

46

2 120

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

<1945

56

119

222

2

399

37,8

32,4

16,9

8,3

21,5

1946-1981

24

131

576

8

739

16,2

35,7

43,7

33,3

39,8

>1981

68

117

519

14

718

45,9

31,9

39,4

58,3

38,7

Totaal

148

367

1 317

24

1 856

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

1946-1981

Schriek

196

Wiekevorst <1945

12

56

107

1

176

10,3

22,1

12,2

9,1

14,0

1946-1981

77

151

392

3

623

66,4

59,7

44,9

27,3

49,7

>1981

27

46

375

7

455

23,3

18,2

42,9

63,6

36,3

Totaal

116

253

874

11

1 254

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0


197

bijlage 8 Bewoonde woningen naar staat van de woning (ADSEI, SEE 2001)


198

In slechte staat


Vatbaar voor verbetering

In goede staat

Geen antwoord

Totaal

Aantal

In slechte staat


In goede staat

Totaal

100,0

%

Ramen Heist-Op-den-Berg

669

1 900

11 556

759

14 884

4,7

13,5

81,8

Heist-Op-den-Berg

260

776

4 824

298

6 158

4,4

13,2

82,3

99,9

Hallaar

54

145

914

55

1 168

4,9

13,0

82,1

100,0

Itegem

116

288

1 629

110

2 143

5,7

14,2

80,1

100,0

Wiekevorst

55

150

931

68

1 204

4,8

13,2

82,0

100,0

Booischot

104

312

1 872

122

2 410

4,5

13,6

81,8

99,9

80

229

1 386

106

1 801

4,7

13,5

81,8

100,0

Heist-Op-den-Berg

666

1 880

11 528

810

14 884

4,7

13,4

81,9

100,0

Heist-Op-den-Berg

253

732

4 838

335

6 158

4,3

12,6

83,1

100,0

Hallaar

45

136

928

59

1 168

4,1

12,3

83,7

100,1

Itegem

99,9

Schriek Dak

104

305

1 619

115

2 143

5,1

15,0

79,8

Wiekevorst

55

145

938

66

1 204

4,8

12,7

82,4

99,9

Booischot

115

316

1 850

129

2 410

5,0

13,9

81,1

100,0

94

246

1 355

106

1 801

5,5

14,5

79,9

99,9

Heist-Op-den-Berg

405

1 748

11 859

872

14 884

2,9

12,5

84,6

100,0

Heist-Op-den-Berg

182

712

4 933

331

6 158

3,1

12,2

84,7

100,0

Hallaar

36

146

919

67

1 168

3,3

13,3

83,5

100,1

Itegem

50

260

1 699

134

2 143

2,5

12,9

84,6

100,0

Wiekevorst

25

137

962

80

1 204

2,2

12,2

85,6

100,0

Booischot

66

291

1 916

137

2 410

2,9

12,8

84,3

100,0

Schriek

46

202

1 430

123

1 801

2,7

12,0

85,2

99,9

Schriek Buitenmuren

In slechte staat


In goede staat

Geen antwoord

Totaal

Aantal

In slechte staat


In goede staat

Totaal

100,0

%

Elektrische Installatie Heist-Op-den-Berg

384

1 475

12 312

713

14 884

2,7

10,4

86,9

Heist-Op-den-Berg

167

631

5 076

284

6 158

2,8

10,7

86,4

99,9

Hallaar

30

110

975

53

1 168

2,7

9,9

87,4

100,0

Itegem

43

221

1 781

98

2 143

2,1

10,8

87,1

100,0

Wiekevorst

29

113

1 000

62

1 204

2,5

9,9

87,6

100,0

Booischot

71

212

2 009

118

2 410

3,1

9,2

87,7

100,0

Schriek

44

188

1471

98

1 801

2,6

11,0

86,4

100,0

Heist-Op-den-Berg

323

1 550

12 141

870

14 884

2,3

11,1

86,6

100,0

Heist-Op-den-Berg

158

645

5 012

343

6 158

2,7

11,1

86,2

100,0

Hallaar

24

113

965

66

1 168

2,2

10,3

87,6

100,1

Itegem

43

210

1 758

132

2 143

2,1

10,4

87,4

99,9

Wiekevorst

19

104

1 004

77

1 204

1,7

9,2

89,1

100,0

Booischot

53

274

1 948

135

2 410

2,3

12,0

85,6

99,9

Schriek

26

204

1 454

117

1 801

1,5

12,1

86,3

99,9

Binnenmuren

199


Procentuele aangroei in de transacties van appartementen, 1997=100% (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen; 19972009)

201

Figuur B9.1

bijlage 9 Procentuele aangroei in de transacties van appartementen en villa’s, landhuizen en bungalows (ADSEI, 1997-2009)

bijlage 9 Procentuele aangroei in de transacties van appartementen en villa’s, landhuizen en bungalows (ADSEI, 19972009)

Bron ADSEI, Verkoop van onroerende goederen

202

bijlage 9 Procentuele aangroei in de transacties van appartementen en villa’s, landhuizen en bungalows (ADSEI, 1997-2009)

Figuur B9.2

Procentuele aangroei in de transacties van villa’s, landhuizen en bungalows, 1997=100% (Heist-op-den-Berg, arrondissement Mechelen, provincie Antwerpen; 1997-2009)

Bron ADSEI, Verkoop van onroerende goederen

203

bijlage 10 Bodemgebruik


204

Tabel B10.1


Oppervlakte in hectaren van de percelen naar gebruik

Totale opp.

Landbouwgronden volgens kadaster

Andere Bebouwde niet gronden bebouwde en aanvergronden wante

Woongebied

Nijverheids gebouwen en terreinen

Steengroeven, putten, mijnen, e.d.

Handels- Openbare Terreinen Terreinen Terreinen gebouwen gebouwen voor voor voor en -teren gemengd vervoer en techn. reinen terreinen* gebruik telecom. voorz.

Recreatiegebied en andere open ruimte

Arrondissement Mechelen 2003

51 021,5

29 292,6

6 188,5

15 540,5

7 143,5

1 624,3

2,3

524,2

471,2

133,8

4 522,4

132,2

986,6

2007

51 021,5

28 833,8

6 189,6

15 998,2

7 480,1

1 665,0

2,3

549,2

471,1

133,0

4 549,8

148,1

999,6

2009

51 021,5

28 631,1

6 126,0

16 264,4

7 650,2

1 713,8

2,3

541,2

487,9

136,0

4 561,1

146,1

1 025,8


8 646,0

5 668,0

675,8

2 302,2

1 357,1

205,4

0,0

69,0

41,8

15,2

463,5

10,1

140,1

2007

8 646,0

5 574,1

686,6

2 385,3

1 432,9

212,5

0,0

70,6

42,4

15,5

465,4

9,4

136,6

2009

8 646,0

5 541,2

679,9

2 424,9

1 466,3

217,4

0,0

69,8

42,5

15,4

466,9

9,4

137,3

2003

1 352 225,1 839 230,5

173 729,5

339 265,1

144 404,8

35 929,2

1 431,5

9 040,0

12 253,2

6 332,3

104 128,8

1 756,0

23 989,3

2007

1 352 225,1 829 846,6

173 010,5

349 368,0

151 238,8

37 022,2

1 441,6

9 114,4

12 566,3

6 484,7

105 163,9

1 774,4

24 561,8

2009

1 352 225,1 825 075,1

172 543,4

354 606,6

154 942,0

37 638,2

1 448,0

9 141,2

12 640,0

6 503,0

105 442,9

1 858,4

24 993,0

Vlaams Gewest

Provincie Antwerpen 2003

286 738,7

142 018,0

55 547,2

89 173,5

34 833,2

10 727,4

92,6

2 204,5

3 259,4

2 730,6

27 122,4

662,0

7 541,5

2007

286 738,7

140 328,9

55 109,0

91 300,7

36 411,7

10 903,6

91,1

2 223,0

3 302,4

2 717,1

27 376,8

684,6

7 590,5

2009

286 738,7 139 496,3 54 987,7 92 254,7 37 247,0 11 007,1 91,1 2 216,2 3 292,0 2 712,7 27 332,9 * Behalve vervoer-, tele-communicatie- en technische voorzieningen. Bron FOD Economie Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie volgens de definities van OESO/Eurostat

697,6

7 658,0

Tabel B10.2

Procentuele verdeling van de totale oppervlakte van de percelen naar gebruik

Totale opp.

Landbouwgronden volgens kadaster

Andere Bebouwde niet gronden bebouwde en aangronden verwante

Woongebied

Nijverheids gebouwen en terreinen


Handels- Openbare Terreinen Terreinen Terreinen gebouwen gebouwen voor voor voor en -teren gemengd vervoer en techn. reinen terreinen* gebruik telecom. voorz.



100,0

57,4

12,1

30,5

14,0

3,2

0,0

1,0

0,9

0,3

8,9

0,3

1,9

2007

100,0

56,5

12,1

31,4

14,7

3,3

0,0

1,1

0,9

0,3

8,9

0,3

2,0

2009

100,0

56,1

12,0

31,9

15,0

3,4

0,0

1,1

1,0

0,3

8,9

0,3

2,0


100,0

65,6

7,8

26,6

15,7

2,4

0,0

0,8

0,5

0,2

5,4

0,1

1,6

2007

100,0

64,5

7,9

27,6

16,6

2,5

0,0

0,8

0,5

0,2

5,4

0,1

1,6

2009

100,0

64,1

7,9

28,0

17,0

2,5

0,0

0,8

0,5

0,2

5,4

0,1

1,6

Vlaams Gewest 2003

100,0

62,1

12,8

25,1

10,7

2,7

0,1

0,7

0,9

0,5

7,7

0,1

1,8

2007

100,0

61,4

12,8

25,8

11,2

2,7

0,1

0,7

0,9

0,5

7,8

0,1

1,8

2009

100,0

61,0

12,8

26,2

11,5

2,8

0,1

0,7

0,9

0,5

7,8

0,1

1,8


100,0

49,5

19,4

31,1

12,1

3,7

0,0

0,8

1,1

1,0

9,5

0,2

2,6

2007

100,0

48,9

19,2

31,8

12,7

3,8

0,0

0,8

1,2

0,9

9,5

0,2

2,6

2009

100,0 48,6 19,2 32,2 13,0 3,8 0,0 0,8 1,1 0,9 9,5 * Behalve vervoer-, tele-communicatie- en technische voorzieningen. Bron FOD Economie Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie volgens de definities van OESO/Eurostat

0,2

2,7

205


206

Tabel B10.3


Procentuele verdeling van de oppervlakte ingenomen door de bebouwde percelen naar gebruik

Woongebied

Nijverheidsgebouwen en -terreinen


Handelsgebouwen en -terreinen

Openbare Terreinen gebouwen en voor gemengd terreinen* gebruik

Terreinen voor vervoer en telecom.

Terreinen voor technische voorzieningen



100,0

46,0

10,5

0,0

3,4

3,0

0,9

29,1

0,9

6,3

2007

100,0

46,8

10,4

0,0

3,4

2,9

0,8

28,4

0,9

6,2

2009

100,0

47,0

10,5

0,0

3,3

3,0

0,8

28,0

0,9

6,3


100,0

59,0

8,9

0,0

3,0

1,8

0,7

20,1

0,4

6,1

2007

100,0

60,1

8,9

0,0

3,0

1,8

0,6

19,5

0,4

5,7

2009

100,0

60,5

9,0

0,0

2,9

1,8

0,6

19,3

0,4

5,7

2003

100,0

42,6

10,6

0,4

2,7

3,6

1,9

30,7

0,5

7,1

2007

100,0

43,3

10,6

0,4

2,6

3,6

1,9

30,1

0,5

7,0

2009

100,0

43,7

10,6

0,4

2,6

3,6

1,8

29,7

0,5

7,0

Vlaams Gewest


100,0

39,1

12,0

0,1

2,5

3,7

3,1

30,4

0,7

8,5

2007

100,0

39,9

11,9

0,1

2,4

3,6

3,0

30,0

0,7

8,3

0,8

8,3

2009

100,0 40,4 11,9 0,1 2,4 3,6 2,9 29,6 * Behalve vervoer-, tele-communicatie- en technische voorzieningen. Bron FOD Economie Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie volgens de definities van OESO/Eurostat

207

Breda J., Pacolet J., Hedebouw J. & Vogels J. (2010), Programmatie thuiszorg en ouderenvoorzieningen, HIVA-K.U.Leuven, Leuven, 122 p. FOD Economie Algemene directie statistiek en economische informatie (2009), ‘Levensstandaard, Fiscale statistiek van de inkomens. Aanslagjaar 2007 – Inkomens van 2006a. Verdeling per geografische eenheid en per klasse van totaal belastbaar netto-inkomen’, FOD Economie Algemene directie statistiek en economische informatie, Leuven. Lodewijckx E. (2008), ‘Veranderende leefvormen in het Vlaamse Gewest, 1990-2007 (en 2021)’, Een analyse van gegevens uit het rijksregister. SVR-rapport 2008/3. Pelfrene E. (2009), De nieuwe ‘bevolkingsvooruitzichten 2007–2060’. Een vergelijking met vorige prognoses, SVR-rapport 2009/3. Janssens P. & Dewael P. (2005), 50 jaar Belgische vastgoedmarkt: 1953-2003, Waar geschiedenis tot toekomst vergroeit, Roularta books, Roeselare, 281 p. Steunpunt Algemeen Welzijnswerk (2005), Evaluatieverslag woonbegeleiding en begeleid wonen als gedeelde zorg, juni 2005. Soresma (2010), Onderzoek naar woontendensen en –behoeften binnen de provincie Antwerpen, Eindrapport Februari 2010, Dienst Ruimtelijke Planning van de provincie Antwerpen, Antwerpen, 127 p. Van Haarlem A. (2009), Handleiding Gemeentelijk Woondossier 2008 met data m.b.t. het jaar 2006/2007/2008. Statistische Fiche, 12de Versie, UA-OASeS, Antwerpen, 40 p. Van Peer C., Willems P., Pelfrene E. & Lodewijckx E. (2010), ‘Vruchtbaarheid en differentiële vruchtbaarheid bij Belgen en niet-Belgen in Vlaamse steden en gemeenten’, SVRwebartikel, jrg. 2010/12, Studiedienst van de Vlaamse regering. Willems P. (2007), ‘Projecties van aantallen huishoudens naar huishoudgrootte voor de 308 gemeenten van het Vlaamse Gewest, Twee scenario’s voor de periode 2005-2025’, SVRtechnisch rapport, jrg. 2007/1.

Bibliografie

Bibliografie

LOKAAL WOONBELEIDSPLAN HEIST-OP-DEN-BERG. Katrien Tratsaert (HIVA) & Tom Ghoos (Kempens Woonplatform) Projectleiding: Sien Winters

Recommend Documents