Woonbeleidsplan Herenthout

Woonbeleidsplan Herenthout 2011-2013

colofon

gemeente:

Herenthout

project:

Woonbeleidsplan 2011-2013

fase:

Definitieve goedkeuring gemeenteraad

datum:

23 mei 2011

projectteam:

IOK Kempens Woonplatform

Dienstverlenende Vereniging Intergemeentelijke Samenwerking IOK Antwerpseweg 1, 2440 Geel www.kempenswoonplatform.be – www.iok.be met steun van:

Wonen-Vlaanderen

foto coverbeeld:

Project Vliegplein in Herenthout van Kleine Landeigendom Zuiderkempen

Woonbeleidsplan Herenthout

IOK

Kempens Woonplatform

2

WOONBELEIDSPLAN HERENTHOUT 2011-2013 1

Inleiding.......................................................................................................................................5

2

Overzicht van de lokale woonactoren.........................................................................................8

3

4

5

2.1

Herenthuis: gemeente en OCMW samen ten dienste van de burger ....................................8

2.1.1 2.1.2

Beleidsniveau................................................................................................................................. 8 Dienstverlening .............................................................................................................................. 8

2.2

Sociale huisvestingsmaatschappijen ................................................................................10

2.2.1 2.2.2

Kleine Landeigendom Zuiderkempen ........................................................................................... 10 Zonnige Kempen .......................................................................................................................... 10

2.3

Sociaal verhuurkantoor ....................................................................................................11

2.4

IOK .................................................................................................................................11

2.4.1 2.4.2 2.4.3

Ontwikkelaar betaalbare verkavelingen........................................................................................ 11 Duurzaam wonen ......................................................................................................................... 11 Kempens Woonplatform............................................................................................................... 12

2.5

Wonen-Vlaanderen..........................................................................................................12

2.6

Andere woonactoren........................................................................................................13

Omgevingsanalyse ...................................................................................................................15 3.1

Vraagzijde: demografische en socio-economische ontwikkelingen.....................................15

3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 3.1.5 3.1.6

Bevolkingsevolutie ....................................................................................................................... 15 Leeftijdsopbouw ........................................................................................................................... 20 Huishoudens ................................................................................................................................ 24 Inkomensniveau binnen de gemeente.......................................................................................... 26 Welzijnsindicatoren ...................................................................................................................... 31 Besluit .......................................................................................................................................... 32

3.2

Aanbodzijde: ontwikkelingen in het woningbestand ...........................................................33

3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5 3.2.6 3.2.7 3.2.8 3.2.9

Aantallen ...................................................................................................................................... 34 Aard van de woningen.................................................................................................................. 35 Ouderdom van de woningen ........................................................................................................ 36 Kwaliteit van de woningen ............................................................................................................ 36 Beheersvorm................................................................................................................................ 40 Perceelsoppervlakte voor bewoning............................................................................................. 41 Sociale en bescheiden huisvesting .............................................................................................. 41 Opvang specifieke doelgroepen ................................................................................................... 46 Besluit .......................................................................................................................................... 49

3.3

Vraag versus aanbod: evolutie van de vastgoedprijzen .....................................................50

3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6

Evolutie van de verkoopprijzen van bouwgronden ....................................................................... 50 Evolutie van de verkoopprijzen voor woningen............................................................................. 52 Evolutie van de verkoopprijzen voor appartementen .................................................................... 53 Vastgoedprijzen in Herenthout in vergelijking met de buurgemeenten ......................................... 53 Ruimtelijke afstemming tussen behoefte en aanbod .................................................................... 54 Besluit .......................................................................................................................................... 55

Bestaand beleid in Herenthout..................................................................................................57 4.1

Lokaal sociaal beleidsplan ...............................................................................................57

4.2

Gemeentelijk ruimtelijk structuurplan ................................................................................57

4.3

Meerjarenplan gemeente en/of OCMW.............................................................................58

4.4

Adviesraden ....................................................................................................................58

4.5

Aan het wonen gerelateerde reglementen ........................................................................59

4.6

Energie en armoede ........................................................................................................59

4.7

Specifieke woonproblematiek in Herenthout .....................................................................60

Instrumenten van het lokaal woonbeleid...................................................................................62 5.1

Huisvestingstegemoetkomingen.......................................................................................62

5.1.1 5.1.2

Premies ........................................................................................................................................ 62 Sociale leningen ........................................................................................................................... 65

5.2

Instrumenten van de Vlaamse Wooncode.........................................................................66

5.3

Instrumenten gronden pandenbeleid ..............................................................................68


IOK


3

6

5.3.1 5.3.2 5.3.3

Register onbebouwde percelen.................................................................................................... 68 Leegstandsregister....................................................................................................................... 68 Sociaal en bescheiden wonen (zie ook 3.2.7) .............................................................................. 69

5.4

Instrumenten van het Kempens Woonplatform..................................................................70

5.5

Besluit.............................................................................................................................71

SWOT-analyse..........................................................................................................................72 6.1

7

Besluit.............................................................................................................................77

Actieplan ...................................................................................................................................78 7.1

Missie..............................................................................................................................78

7.2

Visie................................................................................................................................78

7.3

Het actieplan: strategische en operationele doelstellingen 2011-2013................................78


IOK


4

1

Inleiding Aanleiding opmaak woonbeleidsplan De gemeente Herenthout maakt sinds 1 november 2009, samen met 24 andere Kempense gemeenten, deel uit van het Kempens Woonplatform. Dit Kempens Woonplatform is vanuit IOK opgestart ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid in elk van de 25 aangesloten gemeenten. De werking van het Kempens Woonplatform concentreert zich rond een aantal pijlers, onder meer het ontwikkelen van een gemeentelijke woonbeleidsvisie. In dit kader werd er gestart met de opmaak van een woonbeleidsplan. Een woonbeleidsplan brengt, aan de hand van een objectieve beschrijving, de kansen en/of problemen in kaart. Op basis hiervan worden dan doelstellingen geformuleerd, welke vertaald worden in concrete acties om het woonbeleid in de gemeente meer vorm te geven. Op die manier neemt de gemeente haar regisseursrol op, die ze vanuit de Vlaamse Wooncode krijgt toebedeeld. Opbouw van het woonbeleidsplan Het 1ste luik van het woonbeleidsplan (hoofdstukken 2 tot en met 5) bestaat uit een objectieve beschrijving van de huidige woonsituatie. Hiertoe wordt in het 2de hoofdstuk een overzicht gegeven van de diverse woonactoren, actief op het grondgebied van Herenthout. Het 3de hoofdstuk omvat een uitgebreide omgevingsanalyse, waarbij volgende elementen geanalyseerd werden: – Demografische en socio-economische ontwikkelingen; – Ontwikkelingen in het woningbestand; – Afstemming tussen vraag en aanbod aan woongelegenheden. Hierbij werden telkens de meest recent beschikbare gegevens1 aangewend, doorgaans voor het jaar 2008. Om bepaalde trends weer te geven werd een evolutie geschetst voor de periode van 10 jaar, met name van 1999 tot en met 2008. Deze periode werd soms aangepast in functie van de beschikbaarheid van de gegevens. De jaartallen in het woonbeleidsplan hebben steeds betrekking op 1 januari van het beschouwde jaar, tenzij anders vermeld. Om een juiste interpretatie van de gemeentelijke data mogelijk te maken, werden deze steeds gepositioneerd ten opzichte van de buurgemeenten en de hogere administratieve niveaus (arrondissement Turnhout, provincie Antwerpen en het Vlaamse Gewest). Onderstaande figuur toont een cartografische weergave van Herenthout ten opzichte van de aangrenzende gemeenten. Woonbeleid is verweven met diverse andere beleidsdomeinen. Vandaar dat de bestaande beleidsdocumenten van zowel gemeente als OCMW gescreend werden op beleidselementen inzake woonbeleid. Dit wordt weergegeven in een 4de hoofdstuk. Een laatste beschrijvend hoofdstuk geeft een overzicht van de beschikbare beleidsinstrumenten inzake lokaal woonbeleid. Hierbij wordt telkens aangegeven op welke wijze deze momenteel in Herenthout worden aangewend en dus uitvoering geven aan het uitgezette beleid in de gemeente. Deze beschrijvende analyse vormde de basis voor de SWOT-analyse. Hoofdstuk 6 brengt de sterkten, de zwakten, de kansen en de bedreigingen met betrekking tot wonen voor de gemeente Herenthout in beeld. Tot slot werd deze SWOT-analyse vertaald in een concreet actieplan waar de gemeente de volgende jaren kan rond werken om het wonen in Herenthout nog aangenamer te maken. Hoofdstuk 7 beschrijft de doelstellingen en acties die in de periode 2011-2013 nagestreefd zullen worden.

1

Vermits deze data uit diverse databanken werden verzameld, werd telkens een gedetailleerde bronvermelding opgenomen in dit hoofdstuk.


IOK


5

Figuur 1: Herenthout en buurgemeenten


IOK


6

Proces om tot het woonbeleidsplan te komen Tijdens het uitwerken van het voorliggende document werd op regelmatige tijdstippen overleg gepleegd. Dit proces waarbij de verschillende betrokken actoren werden samengebracht, is op zich al een belangrijke meerwaarde om tot een gedegen woonbeleid in de gemeente te komen. Zo werd de SWOT-analyse evenals de doelstellingen en acties kritisch doorsproken met de betrokkenen van de gemeente en het OCMW (burgemeester, secretaris van de gemeente, huisvestingsambtenaar, stedenbouwkundige, secretaris OCMW, hoofd sociale dienst OCMW, coördinator lokaal sociaal beleid). Daarnaast werd het proces nauwgezet opgevolgd door het lokaal woonoverleg. Om tot een gedragen document te komen, werd de inhoud eveneens toegelicht aan de adviesraden, de gemeenteraad en de OCMW-raad. Het Kempens Woonplatform nam de pen in de hand om het woonbeleidsplan uit te schrijven. Het woonbeleidsplan zet de krachtlijnen en keuzes uit voor het lokaal woonbeleid en werd ter goedkeuring voorgelegd aan de gemeenteraad en ter kennisgeving aan de OCMW-raad. Op die manier geeft het lokaal bestuur aan dat ze achter het woonbeleidsplan staat en ook de volle medewerking verleent aan de uitvoering ervan. Het woonbeleidsplan en meer bepaald het actieplan zal jaarlijks ter evaluatie aan het lokaal woonoverleg worden voorgelegd. Looptijd en opvolging Er werd geopteerd om een woonbeleidsplan op te maken voor de periode 2011-2013, zonder hierbij uit te sluiten dat er eventueel reeds acties op langere termijn worden meegenomen. De planningsperiode loopt op die manier 1 jaar legislatuuroverschrijdend. Dit biedt het volgende bestuur de gelegenheid om het huidige woonbeleidsplan te evalueren en een nieuw woonbeleidsplan op te maken voor de volgende legislatuur. De jaarlijkse evaluatie tijdens het lokaal woonoverleg laat toe dat de uitvoering van de opgenomen acties nauwgezet wordt opgevolgd. Bovendien kan een dergelijke evaluatie ook aanleiding geven tot de bijsturing van bepaalde acties of tot het opnemen van eventuele nieuwe acties indien dit nodig blijkt.


IOK


7

2

Overzicht van de lokale woonactoren In Herenthout zijn verschillende instanties actief op het vlak van wonen. In het onderstaande wordt een overzicht gegeven van de voornaamste woonactoren die actief zijn in de gemeente, evenals de specifieke rol die ze opnemen. Daarnaast bewegen er zich uiteraard nog andere actoren op de woonmarkt waarmee samengewerkt wordt (Huurdersbond, provincie Antwerpen, Vlaams Gewest …).

2.1

Herenthuis: gemeente en OCMW samen ten dienste van de burger

2.1.1

Beleidsniveau De burgemeester, Roger Gabriëls, is in Herenthout bevoegd voor brandweer, burgerlijke stand, huisvesting, personeel, politie, recreatie, sport en veiligheid. Het gemeentebestuur stimuleert de verbetering van het patrimonium, onder meer door het voorzien van een aantal huisvestingspremies. De gemeente onderhoudt de nodige bilaterale contacten met de overige woonactoren, actief op haar grondgebied. Daarnaast is er ook het lokaal woonoverleg waar de woonactoren rond tafel gebracht worden.

2.1.2

Dienstverlening Loket Leven en Ondernemen Bevolking Adreswijziging, uittreksel rijksregister en bevolkingsregister, identiteitskaarten, reispaspoorten, strafregister, verkiezingen, verklaring euthanasie, verklaring orgaandonatie – laatste wilsbeschikking inzake teraardebestelling en rituelen, verklaring wettelijke samenwoning, vreemdelingen, wettiging handtekening, rijbewijzen. Burgerlijke stand Akten van burgerlijke stand, geboorte, huwelijk, echtscheiding, wettelijk samenwonen, overlijden, nationaliteit, stamboomonderzoek, erkenningen en naamswijzigingen.

Loket bouwen en wonen Bouwdienst Stedenbouwkundige vergunningen/attesten, planologische attesten, verkavelingsvergunningen en wijzigingen, uittreksels plannen- en vergunningenregister, kapmachtigingen, betaling en teruggave waarborgsom bij bouwwerken. Huisvesting Inschrijvingsformulieren voor huren sociale woning, huisvestingspremies, verbeterings- en aanpassingspremie, renovatiepremie, premie voor woningaanpassing voor ouderen, belastingvermindering voor energiebesparende maatregelen, premie voor energiebesparende maatregelen door niet-belastingbetalers, premies nutsmaatschappij voor energiebesparende maatregelen (EANDIS), verzekering gewaarborgd wonen, woonkwaliteitsbewaking: ongeschikt- en/of onbewoonbaarverklaring, overbewoondverklaring, conformiteitsattesten. Milieudienst Afvalkalender, milieuvergunningen, zakken voor luiers en PMD, tickets voor containerpark en aanschaf compost, verkoop van compostbakken – vaten en wormenbakken, klachten met betrekking tot de aanwezigheid van wilde/verwaarloosde dieren, rattenvergif, gemeentelijke milieusubsidies, aangifte milieuhinder, vleermuizen en waardevolle bomen, aanvragen van staalnames, melding bestrijding kraai, gaai en ekster, meldingen problemen met DIFTAR, info met betrekking tot


IOK


8

inventarissen van vergunningen, aanvraag hakselen aan huis, aanvraag ophalen groot huisvuil, info en aanvraag bestrijding processierupsen, aanvraag registratienummer Sanitel voor particuliere slachtingen, aanvragen milieuvergunningen klasse 2, meldingen, aanvragen energiebegeleiding thuis, kortingsbon voor aankoop energiezuinige koelkast of wasmachine. Ruimtelijke planning Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan, gewestplan, gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. Technische dienst Graveren van fietsen, meldingen en info omtrent openbare werken en werken aan gebouwen, meldingen schade openbaar domein, klachten met betrekking tot. staat van wegen/gebouwen, beheer straatlampen, machtiging uitvoeren werken op openbaar domein, meldingen groenonderhoud, aanvraag tot plaatsen bladkorven, ruiming van waterlopen, grachten en bermen, toezicht van baangrachtoverwelvingen, ruimen van straatkolken, meldingen zwerfvuil, uitzetten bouwlijn.

Loket sociale dienst Budgethulpverlening Budgetbegeleiding, budgetbeheer, bemiddeling met schuldeisers, oplaten budgetmeter EANDIS, bemiddeling inzake nutsvoorzieningen, collectieve schuldenregeling. Financiële steun Leefloon, voorschotten op uitkeringen, tussenkomst medische kosten, verwarmingstoelage, tussenkomst in plaatsingskosten bij rust en-/of verzorgingstehuis, tussenkomst in dringende rekeningen. Hulp bij wonen Huurwaarborg, crisisopvang, begeleiding bij woonproblemen. Patrimonium: verdere bespreking zie 3.2.8 Opvang specifieke doelgroepen. Opvang vreemdelingen en asielzoekers Procedure – begeleiding en administratieve ondersteuning, huisvesting, tussenkomst medische kosten, financiële steun. Rechtshulp Juridisch advies en bemiddelen Sociale administratie Pensioen, aanvraag hulp aan bejaarden, aanvraag inkomensvervangende tegemoetkoming en integratietegemoetkoming, aanvraag sociale en fiscale voordelen, aanvraag Vlaamse zorgverzekering, gemeentelijke mantelzorgtoelage voor 70-plussers, aanvraag provinciale thuisverzorging bejaarden of gehandicapte kinderen. Tewerkstelling Contacpunt werkwinkel / PWA, hulp bij zoeken naar werk, opleiding en vorming, informeren over tewerkstellingsmaatregelen, nieuwe werklozen inschrijven, informeren en opvolgen, PWA-cheques, informeren van werkzoekenden over RVA – reglementering en tewerkstellingsmaatregelen, info over rechten en plichten als werknemende en werkzoekende, afstempelen documenten deeltijds stempelen en verklaring van de VDAB, bemiddelen en adviseren inzake tewerkstelling en werkloosheid, advies bij beheren van werkloosheidsadministratie. Loket zorg en gezondheid Dienstencentrum Huis Driane Was- en droogsalon, pedicure, minder mobielen centrale, aanbod aan activiteiten van vormende, informatieve en ontspannende aard, cafetaria, aanvraag vrijwilligerswerk voor Huis Driane. Ergotherapie Info en advies over hulpmiddelen voor kleine woningaanpassing voor hulpbehoevenden.


IOK


9

Info woon- en opvangmogelijkheden Info en doorverwijzing naar andere woonvormen voor gehandicapten en + 60-jarigen (tijdelijke en permanente). Thuisdiensten Aanvraag poetshulp + 60-jarigen of gehandicapten, aanvraag gezins- en bejaardenhulp, klus- en verhuisdienst, aanvraag personenalarmsysteem + 60-jarigen of gehandicapten, info over warme maaltijden, info over thuisverpleging, Rode Kruis, oppasdienst.

2.2

Sociale huisvestingsmaatschappijen De sociale huisvestingsmaatschappijen realiseren betaalbare en kwaliteitsvolle woonprojecten en trachten deze in stand te houden. De maatschappijen verstrekken kwaliteitsvolle, gezonde en betaalbare huur- of koopwoningen aan gezinnen met een kleinere financiële draagkracht. Hierbij wordt steeds gewaakt over de woonkwaliteit en de woonzekerheid. Bovendien worden de sociale huur- of koopwoningen aan een gunstig tarief aangeboden. Kandidaat-huurders of -kopers dienen wel aan een aantal voorwaarden te voldoen om in aanmerking te komen. In Herenthout zijn er 2 sociale huisvestingsmaatschappij actief, met name Kleine Landeigendom (KLE) Zuiderkempen en Zonnige Kempen.

2.2.1

Kleine Landeigendom Zuiderkempen Kleine Landeigendom Zuiderkempen werd opgericht in 1937 en is werkzaam vanuit Westerlo. De maatschappij realiseert sociale woonprojecten (koopwoningen) in samenwerking met de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) en op initiatief van de betrokken gemeenten. De woningen en appartementen worden verkocht aan voorwaarden zoals vastgesteld door de Vlaamse Regering. De verkoopprijzen worden berekend op basis van de werkelijke kostprijzen en liggen daardoor merkbaar lager dan de marktprijzen van vergelijkbare woningen. De gemeenten Geel, Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Herselt, Hulshout, Laakdal, Meerhout, Olen, Vorselaar en Westerlo behoren tot het werkingsgebied van de maatschappij. Patrimonium De bespreking van het patrimonium van Kleine Landeigendom Zuiderkempen komt aan bod onder 3.2.7 Sociale en bescheiden huisvesting.

2.2.2

Zonnige Kempen Zonnige Kempen is de jongste sociale bouwmaatschappij binnen de VMSW (Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen). Sociale bouwmaatschappijen helpen mensen met een laag inkomen door ze een goede en betaalbare woning aan te bieden, zowel in de koop- als huur sector. Hierbij komt dat Zonnige Kempen reeds lang een extra element tracht te integreren, namelijk duurzaam bouwen. Door duurzame woningen te bouwen, creëert men meerwaarden, enerzijds voor de huurders want zij krijgen een comfortabele woning met een lage energierekening, anderzijds voor de gemeenschap door minder natuurlijke bronnen te verbruiken en minder schadelijke stoffen uit te stoten. Het werkingsgebied van Zonnige Kempen omvat 11 gemeenten in de Kempen: Berlaar, Grobbendonk, Herenthout, Heist-op-de-Berg, Herselt, Hulshout, Laakdal, Nijlen, Vorselaar, Westerlo, Zandhoven. Patrimonium De bespreking van het patrimonium van Zonnige Kempen komt aan bod onder 3.2.7 Sociale en bescheiden huisvesting.


IOK


10

2.3

Sociaal verhuurkantoor Sociaal verhuurkantoren (SVK’s) zijn opgericht met een drievoudig doel: het verhogen van het aanbod van kwaliteitsvolle en betaalbare woningen voor kansarme woningzoekers, het bestrijden van verkrotting en leegstand en het bieden van woonbegeleiding. De laatste jaren wordt namelijk vastgesteld dat meer en meer mensen het moeilijk hebben een betaalbare en kwaliteitsvolle woning te huren. Vooral kansarmen vinden op de particuliere woningmarkt geen oplossing. Het sociaal verhuurkantoor huurt woningen op de private markt en verhuurt ze verder aan mensen met een laag inkomen. In Herenthout is er 1 sociaal verhuurkantooor actief, namelijk SVK Zuiderkempen. Het SVK Zuiderkempen werd opgericht in juni 1998. De huidige partners zijn de Geelse Huisvesting, de Molse Bouwmaatschappij, Zonnige Kempen, het Provinciebestuur van Antwerpen en Welzijnszorg Kempen. Het SVK Zuiderkempen is momenteel werkzaam in 12 gemeenten, namelijk Balen, Dessel, Geel, Grobbendonk, Herenthout, Herselt, Hulshout, Laakdal, Meerhout, Mol, Vorselaar en Westerlo. Patrimonium Verdere bespreking zie 3.2.7 Sociale en bescheiden huisvesting.

2.4

IOK De Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen (IOK) werd opgericht in 1962. IOK is actief op verschillende domeinen: industrieel beleid, sociaal grondbeleid, ruimtelijke ordening, technische dienstverlening, juridische dienstverlening, milieu, preventie en bescherming op het werk …

2.4.1

Ontwikkelaar betaalbare verkavelingen Sinds de beginjaren bouwt IOK een actief grondbeleid uit in de sector van de betaalbare verkavelingen op vraag van de betrokken gemeenten. In de mate van het mogelijke wordt er steeds gestreefd naar kernversterkende, inbreidingsgerichte en gemengde projecten. De verkoopprijs ligt ongeveer 20 % onder de heersende marktwaarde. Door deze sociale correctie zijn de verkavelingsprojecten van IOK vaak gekend als ‘sociale verkavelingen’. IOK hanteert als toewijzingsvoorwaarden dat de kandidaat-koper minimum 18 jaar moet zijn en geen bouwgrond of woning in eigendom mag bezitten. Bovendien geldt er een bouwen woonverplichting (binnen 5 jaar bouwen en gedurende 10 jaar zelf bewonen). Daarnaast worden er in overleg met de betrokken gemeente voorrangsregels opgenomen in functie van de behoeften in de gemeente (bv. voorrang voor eigen inwoners, gezinnen met kinderen, mindervaliden …). Patrimonium De bespreking van de realisaties van IOK komt aan bod onder 3.2.7 Sociale en bescheiden huisvesting.

2.4.2

Duurzaam wonen Vanuit de Intercommunale Milieudienst wordt nu al verschillende jaren de energie-infotoer georganiseerd, in samenwerking met Kamp C. De rode draad van deze jaarlijkse infoavonden in de deelnemende gemeenten betreft energiezuinig bouwen en verbouwen. Daarnaast werd er de voorbij 2 jaar in 20 gemeenten van het werkingsgebied van IOK een samenaankoop van zonne-energie georganiseerd voor de inwoners. IOK stond hierbij in voor de inhoudelijke en administratieve ondersteuning van de actie (organiseren infoavonden, contacten firma’s, contacten pers …). IOK (en Welzijnszorg Kempen) is ook lid van de stuurgroepvergadering van de ‘Energiesnoeiers’. De energiesnoeiers voeren een korte energiescan uit van particuliere woningen en zorgen voor het


IOK


11

uitvoeren van een aantal kleine energiebesparende maatregelen (bv. plaatsen van reflecterende folie, plaatsen van spaardouchekop …). Sinds 2009 voeren zij ook eenvoudige isolatiewerken uit. Nieuwe ontwikkelingen In dit licht kan ook verwezen worden naar een bijzonder innovatieve aanpak op vlak van wonen en verkavelen: IOK Plangroep werkt momenteel in samenwerking met het duurzaamheidsteam aan alternatieve bouwprofielen waarbij duurzaamheid en hedendaags wonen de uitgangspunten zijn. Dit zogenaamde ITI-profiel kan vertaald worden in zowel verkavelingen als ruimtelijke uitvoeringsplannen. Daarnaast is IOK in het voorjaar van 2011 gestart als lokale entiteit in het kader van het Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost (FRGE). Het maatschappelijke doel van het Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost is het verstrekken van goedkope leningen aan particulieren (in de praktijk wordt er een intrestvoet van 2 % gebruikt) voor het uitvoeren van structurele energiebesparende ingrepen in woningen. Het Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost doet hiervoor een beroep op ‘lokale entiteiten’, zoals IOK. Intussen zijn 25 gemeenten (overeenkomstig het werkingsgebied van het Kempens Woonplatform) toegetreden tot deze dienstverlening. Als sociale pijler binnen het project zal voor de deelnemende gemeenten jaarlijks minstens 8,84 % van de leningen aan de doelgroep van de meest behoeftigen uitbetaald worden.

2.4.3

Kempens Woonplatform Naar aanleiding van het besluit van de Vlaamse Regering houdende subsidiëring van projecten ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid (d.d. 21 september 2007), diende IOK een subsidiedossier in voor 25 gemeenten van haar werkingsgebied. Op 29 mei 2009 werd IOK op de hoogte gebracht van de goedkeuring van het subsidieproject. IOK zal via het Kempens Woonplatform elk van de aangesloten gemeenten ondersteunen bij het uitbouwen van een lokaal woonbeleid. Deze ondersteuning zal vorm krijgen in 5 grote clusters: – Op basis van bestaande gemeentelijke beleidsdocumenten en overleg met de betrokken actoren zal een lokale woonbeleidsvisie worden uitgewerkt. Deze visie wordt vervolgens vertaald in een concreet actieplan; – In het lokaal woonoverleg kunnen alle woongerelateerde thema’s aan bod komen: uitwerken woonvisie, opvolgen van het actieplan, programmering sociale woonprojecten, lokaal toewijzingsreglement, kwaliteitsbewaking … ; – Een website zal alle recente informatie inzake wonen bundelen. Dit vormt dan een uitgelezen instrument voor de gemeentelijke ambtenaren en de medewerkers van het OCMW om de burgers aan het loket efficiënt te informeren; – Er zullen acties worden uitgewerkt rond duurzaam en levenslang wonen. Dit zal onder meer gebeuren in samenwerking met de Intercommunale Milieudienst (IMD), Kamp C …; – De keuzeactiviteit van Herenthout: initiatieven inzake het grond-en pandenbeleid in functie van betaalbaar wonen.

2.5

Wonen-Vlaanderen De gemeente kan ook steeds rekenen op de ondersteuning van Wonen Antwerpen, de buitendienst van het Agentschap Wonen-Vlaanderen. Het agentschap heeft 3 basisopdrachten: – Het verstrekken van tegemoetkomingen aan particulieren (renovatiepremie, verbeterings- en aanpassingspremie en huursubsidie) (zie 5.1.1 Premies), wat moet leiden tot een betere huisvesting; – Het nemen van initiatieven met betrekking tot woonkwaliteitsbewaking, zijnde het onderzoek naar ongeschiktheid, onbewoonbaarheid en verwaarlozing van een woning (zie 5.2 Instrumenten van de Vlaamse Wooncode). Dergelijke woningen worden opgenomen in een inventaris, wat aanleiding kan geven tot het betalen van een heffing; – Het ondersteunen van de gemeenten bij de uitbouw van het lokaal woonbeleid. Met het subsidiebesluit voor intergemeentelijke samenwerking wenst Wonen-Vlaanderen een financiële impuls te geven om volop werk te maken van dit beleid.


IOK


12

2.6

Andere woonactoren In het onderstaande wordt een opsomming gegeven van andere woonactoren die actief zijn op het grondgebied van Herenthout en/of voor de inwoners van Herenthout, maar niet vertegenwoordigd zijn in het lokaal woonoverleg. Dit neemt niet weg dat voor bepaalde thema’s zij occasioneel toch betrokken kunnen worden bij de besprekingen van het lokaal woonoverleg.

Vlaamse en provinciale instanties Naast het agentschap Wonen-Vlaanderen zullen ook de onderstaande Vlaamse administraties invloed hebben op het lokaal woonbeleid: – Departement Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed: Het departement staat in voor de beleidsvoorbereiding van de beslissingen van de Vlaamse minster. – Agentschap Ruimte en Erfgoed: Dit agentschap staat in voor de beleidsuitvoering en ondersteuning van lokale besturen op het vlak van ruimtelijke ordening (vergunningsdossiers, ruimtelijke plannen …) en onroerend erfgoed (monumenten en stads- en dorpsgezichten, landschappen …). – Agentschap Inspectie RWO: Dit agentschap voert het handhavingbeleid uit. Het ziet toe op de naleving van de reglementering inzake (sociale) huisvesting, ruimtelijke ordening, de verhuring van kamers en woningen wat de woonkwaliteitsnormen betreft … . – Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed (VIOE): Het VIOE is een wetenschappelijk instituut dat onderzoek verricht naar het onroerend erfgoed. Daarnaast voert ook de provincie Antwerpen een provinciaal woonbeleid dat uiteraard doorwerkt op gemeentelijk niveau: – – – –

Betaalbaar bouwen en wonen: provinciale premies; Sensibiliseren en ondersteunen lokale besturen; Sensibiliseren burgers (bv. via Kamp C); Planningsdocumenten: provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplannen …; – Permanente bewoning weekendverblijven; – ….

structuurplan,

provinciale

ruimtelijke

Veiligheid en preventie De burgemeester ziet toe op de toepassing van de wettelijke voorschriften inzake brandvoorkoming en vraagt hiervoor advies aan de brandweer. De wijkagent onderhoudt contact met de inwoners van de wijk, bemiddelt bij ruzies en conflicten, houdt basistoezicht gericht op wets- en ordehandhaving, controleert adreswijzigingen … . De politie kan ook betrokken worden bij vaststellingen van onveilige woningen, bij leefbaarheidsproblemen … . Residentiële zorginstellingen De term ‘Woonzorgcentrum’ staat voor de vroeger gebruikte termen ‘rusthuis’ of ‘verzorgingstehuis’. Herenthout telt 1 rust- en verzorgingstehuis, Boeyendaelhof. Bij het rusthuis bevinden zich eveneens enkele serviceflats. De Waaiburg biedt opvang en integrale begeleiding aan kinderen en/of jongeren en hun gezin met een problematische opvoedingssituatie. De Waaiburg is voornamelijk werkzaam vanuit Geel en richt zich tot het arrondissement Turnhout. De kernopdracht van Centrum Algemeen Welzijnswerk De Kempen bestaat er in om het welzijn van de inwoners van het arrondissement Turnhout te versterken, met een bijzondere aandacht voor kwetsbare bevolkingsgroepen. CAW De Kempen heeft vestigingen in Geel, Herentals, Hoogstraten, Mol, Turnhout en Westerlo. De organisatie heeft diverse afdelingen, waarvan enkele huisvestingsinitiatieven.


IOK


13

De zorginstellingen komen meer in detail aan bod onder ’3.2.8 Opvang specifieke doelgroepen’. Sociale kredietinstellingen Voor de financiering van de nieuwbouw, de aankoop en/of verbouwing van een woning kunnen particulieren onder bepaalde voorwaarden beroep doen op een sociale lening. Inwoners van Herenthout kunnen hiervoor terecht bij: – Vlaams Woningfonds; – Kleine Landeigendom Zuiderkempen; – Sociaal Woonkrediet Middenkempen. Onder ‘5.1.2 Sociale leningen’ wordt deze dienstverlening verder beschreven. Huurdersbond De huurdersbond verdedigt de belangen van de huurders. De huurdersbond geeft juridisch huuradvies aan alle private en sociale huurders, vertelt welke rechten en plichten de huurder heeft, helpt bij het opstellen van aangetekende brieven … . De huurders van Herenthout kunnen terecht bij het adviespunt in Lier. Eigenaarsverenigingen Net als de huurders hebben ook de eigenaars zich verenigd. De vier belangrijkste Vlaamse eigenaarsverenigingen zijn de Eigenaarsbond vzw, Eigenaarsbelang, Algemeen Eigenaars Syndicaat en Koninklijk Algemeen Eigenaarsverbond vzw. Algemeen Eigenaars Syndicaat en Koninklijk Algemeen Eigenaarsverbond hebben sinds 1 april 2010 een samenwerkingsovereenkomst gesloten onder de naam AES - KAEV. De instanties geven hun leden de gewenste informatie in verband met verhuren, mede-eigendom … Private actoren Tot slot zijn er ook nog diverse private actoren actief op het grondgebied van Herenthout, zoals makelaars, notarissen, architecten, projectontwikkelaars … .


IOK


14

3

Omgevingsanalyse

3.1

Vraagzijde: demografische en socio-economische ontwikkelingen In dit deel van de omgevingsanalyse worden een aantal demografische en socio-economische kenmerken geanalyseerd. Bij het analyseren van de gegevens is het belangrijk om te weten dat de resultaten onderhevig zijn aan een vertekening. Er is immers gebruik gemaakt van gegevens afkomstig van het Rijksregister, gebaseerd op domicilie: heel wat huishoudens en personen zijn niet geregistreerd (illegalen), anderen verblijven niet noodzakelijk op de plaats waar ze geregistreerd zijn (studenten), sommige blijven ook na hun studies thuis geregistreerd maar verblijven de facto elders2.

3.1.1

Bevolkingsevolutie Totale bevolkingsgroei Tabel 1: Evolutie van het aantal inwoners tijdens de periode 1999-2008 evolutie 1999-2008

1999 Herenthout

2008

absoluut

relatief

8.338

8.534

196

102,4

Grobbendonk

10.424

10.815

391

103,8

Heist-op-den-Berg

37.342

39.199

1.857

105,0

Herentals

25.427

26.268

841

103,3

Nijlen

20.407

21.210

803

103,9

22.596

105,6

Arr. Turnhout

404.441

427.037

Provincie Antwerpen

1.640.966

1.715.707

74.741

104,6

Vlaams Gewest

5.926.838

6.161.600

234.762

104,0

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie, Dienst Demografie

Op 1 januari 2008 woonden er 8.534 inwoners in Herenthout. De omliggende gemeenten tellen opmerkelijk meer inwoners. Tussen 1999 en 2008 is de bevolking in Herenthout toegenomen met 196 personen of 2,4 %. De groei-index, zijnde de snelheid waarmee de bevolking aangroeit, is hiermee lager dan die van de buurgemeenten en de hogere referentieregio’s.

2

Bron: De Decker e.a. (2010) ‘Ruimte voor Wonen: Trends en uitdagingen’, p. 64, zie reeds De Decker, ‘De stad is vol’, in: Ruimtelijke Planning/Feiten, kritieken, perspectieven, jg. 1, katern 3, Kluwer, Zaventem, p.63-82.


IOK


15

Figuur 2: Evolutie van het aantal inwoners tijdens de periode 1999-2008

106,0 105,0 104,0 103,0 8.534 102,0 8.462 8.415

101,0

8.361

100,0 8.338

8.295

99,0 1999

2000

2001

Herenthout

2002

2003

Arr. Tunhout

2004

2005

2006

Prov. Antw erpen

2007

2008

Vlaams Gew est


Figuur 2 toont dat de evolutie van het aantal inwoners in Herenthout tot 2003 negatief is. Pas vanaf 2004 zien we een positieve evolutie, hoewel die nog steeds minder uitgesproken is dan in de referentieregio’s. Op 31 december 2009 had de gemeente Herenthout 8.702 inwoners. De relatief sterke stijging van de laatste jaren zet zich dus nog verder door. Natuurlijke en migratoire groei De bevolkingsgroei is het resultaat van de natuurlijke en de migratoire groei. In onderstaande tabel wordt deze weergegeven aan de hand van het jaarlijkse aantal geboorten, overlijdens, in- en uitwijkelingen tussen 1 januari 1999 en 31 december 2007. Tabel 2: Regionale bevolkingsgroei van 1 januari 1999 tot 31 december 20073 natuurlijke groei

Herenthout Grobbendonk Heist-op-den-Berg Herentals Nijlen Arr. Turnhout

migratoire groei

absoluut

relatief

absoluut

relatief

0

0,0

161

100,0

136

36,6

236

63,4

-479

-27,0

2.250

127,0

173

24,6

531

75,4

67

8,6

713

91,4

7.128

33,9

13.906

66,1

Provincie Antwerpen

17.975

30,8

40.463

69,2

Vlaams Gewest

48.845

25,2

144.805

74,8

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie

3

De som van de natuurlijke groei en de migratoire groei (tabel 3) wijkt af van de totale bevolkingsgroei (tabel 1), omwille van: - Veranderingen in het register: het betreft personen die al aanwezig waren in België maar nog niet in het bevolkingsregister opgenomen waren. In concreto betreft het asielzoekers ingeschreven in het wachtregister die erkend werden als vluchteling en bijgevolg ingeschreven worden in de bevolkingsregisters. Er is dus geen sprake van natuurlijke loop of van een immigratie. - Statistische aanpassing: dit betreft aanpassingen die het mogelijk maken om laattijdig overgemaakte gegevens op te nemen, zonder de officiële gegevens te moeten aanpassen.


IOK


16

Tabel 2 toont de natuurlijke en migratoire bevolkingsgroei van Herenthout ten opzichte van de referentiegebieden. Herenthout groeit tijdens het beschouwde decennium enkel door inwijking (nettoinwijking van 161 personen). Vermits er evenveel personen geboren werden dan dat er overleden zijn, blijft de natuurlijke aangroei voor Herenthout ongewijzigd. Aangezien er meer mensen inwijken dan dat er vertrekken, is het migratiesaldo4 in Herenthout positief. Voor de omliggende gemeenten primeert de migratoire groei, maar groeit de bevolking ook nog op natuurlijke wijze aan, uitgezonderd Heist-op-den-Berg. Figuur 3: jaarlijkse bevolkingsgroei in Herenthout tijdens de periode 1999–2007 100 75

73

2006

2007 -10

80 60

48

40

26

23

19

15

20

9

2

9

0 -20

1999 -10

-40

-2 2000

2001

2002

2003

2004

2005

-22

-26

-60 -69

-80 natuurlijke groei

migratoire groei

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistieke en Economische Informatie, Dienst Demografie

Figuur 3 toont dat de migratoire groei sinds 2002 altijd positief was, uitgezonderd in 2005. De natuurlijke groei kent geen uitgesproken pieken. Om een beter zicht te krijgen op de in- en uitstroom doorheen de beschouwde periode wordt het migratiesaldo per leeftijdsgroep berekend. Om dit onderling te kunnen vergelijken, wordt de kolom ‘gemiddeld jaarlijks saldo per 1.000 inwoners’ opgenomen. Tabel 3: Migratiebewegingen van en naar Herenthout, naar leeftijdsklasse van 1 januari 1999 tot 31 december 2007 inwijking

uitwijking

migratiesaldo

gemiddeld jaarlijks saldo per 1.000 inwoners

migratiebewegingen absoluut

relatief

< 20 jaar 20-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar > 64 jaar

530 1.214 589 174 204

477 1.263 524 167 119

53 -49 65 7 85

4,0 -2,6 4,2 0,7 26,1

1.007 2.477 1.113 341 323

19,1 47,1 21,2 6,5 6,1

Totaal

2.711

2.550

161

2,7

5.261

100,0


Indien de migratiebewegingen naar leeftijdsklasse worden bekeken, valt op dat elke leeftijdscategorie een positief migratiesaldo kent, behalve de 20-34 jarigen. De grootste aangroei kan genoteerd worden voor de 65-plussers, gevolgd door de 35-49 jarigen. De groep 65-plussers5 4

Het migratiesaldo wordt bepaald door het aantal immigraties/inwijkingen verminderd met het aantal emigraties/uitwijkingen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen interne (binnenlandse) en externe (buitenlandse) migraties, met aansluitend het onderscheid tussen het interne en externe migratiesaldo. De som van beide saldi geeft het totale migratiesaldo. 5 De 65-plussers stemmen overeen met de leeftijdscategorie ‘> 64 jaar’. Zo wordt met 80-plussers ook de leeftijdscategorie ‘> 79 jaar’ bedoeld.


IOK


17

kenmerkt zich ook door een hoog gemiddeld jaarlijks saldo van 26,1 personen per 1.000 inwoners. De senioren vinden dus duidelijk hun weg naar Herenthout. De starters (20-34 jaar) kennen een negatief migratiesaldo maar nemen wel bijna de helft van de totale migratiebewegingen (in- en uitstroom) in Herenthout voor hun rekening: er komen iets minder starters zich in Herenthout vestigen, als dat er uitwijken. Zoals verwacht kan worden, is dit de meeste mobiele generatie op zoek naar een definitieve stek om zich te vestigen. Bijna de helft van de migratiebewegingen (49,7 %) doet zich voor van en naar de omliggende gemeenten Herentals, Nijlen, Grobbendonk en Heist-op-den-Berg. Daarnaast vertegenwoordigt ook Antwerpen een niet onbelangrijk aandeel van de migratiebewegingen (5,7 %). De grootste Vlaamse netto-inwijking (99 personen in de beschouwde periode) is afkomstig van Nijlen, gevolgd door Grobbendonk (79 personen). Hiertegenover staat het gegeven dat er vanuit Herenthout veel mensen vertrekken naar de stad Herentals, wat resulteert in een netto-uitwijking van 71 personen. Ook voor Heist-op-den-Berg kan een netto-uitwijking worden genoteerd. Tabel 4: Migratiebewegingen van en naar Herenthout, naar herkomst en bestemming, van 1 januari 1999 tot 31 december 2007 inwijking

uitwijking

migratiesaldo

migratiebewegingen absoluut

relatief

Herentals Nijlen Grobbendonk Heist-op-den-Berg Antwerpen

364 325 272 244 172

435 226 193 256 127

-71 99 79 -12 45

799 551 465 500 299

15,2 10,5 8,8 9,5 5,7

Overige gemeenten uit arr. Turnhout uit Vlaams Gewest

449 720

559 616

-110 104

1.008 1.336

19,2 25,4

2.546

2.412

134

4.958

94,2

10

13

-3

23

0,4

155

125

30

280

5,3

2.711

2.550

161

5.261

100,0

totaal Vlaams Gewest totaal rest België buitenland totale migratie

Bron: www.lokalestatistieken.be, opgevraagd bij Dirk Moons en PaulWillems

Analyse toont aan dat 94,2 % van de totale migratiebewegingen zich voordoet binnen het Vlaams Gewest. Daarnaast gebeurt een groot aandeel van de totale migratiebewegingen van en naar het buitenland. SVR-2005 bevolkingsprojectie In 2004 heeft het toenmalige Centrum voor Bevolkings- en Gezinsstudies van het departement Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur, thans de Studiedienst van de Vlaamse Regering, bevolkingsprojecties voor de 308 gemeenten van het Vlaams Gewest uitgevoerd voor de periode 2005 tot 2025. In deze studie zou de bevolking tussen 2008 en 2025 in Herenthout aangroeien met 1,3 %, wat minder is dan de voorspelling voor het arrondissement Turnhout (3,9%), de provincie Antwerpen (3,7 %) en het Vlaams Gewest (2,2 %). Indien het effectief aantal inwoners in Herenthout op 1 januari 2008 (8.534 inwoners, zie Tabel 1) wordt vergeleken met het voorspelde aantal inwoners op die datum (8.464 inwoners), wordt duidelijk dat de gehanteerde projectiemethode een onderschatting is van de werkelijkheid. Volgens de gehanteerde projectiemethode zal Herenthout 8.574 inwoners tellen anno 2025.


IOK


18

Figuur 4: Evolutie van het aantal inwoners Herenthout (1990 – 2025)

8.800 8.600 8.400 8.200 8.000 7.800 7.600 7.400 7.200 1990

1995

2000

2005

aantal inwoners (FOD Econmie)

2010

2015

2020

2025

aantal inwoners (SVR bevolkingsprojectie)

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie, Dienst Demografie en SVR-2005 bevolkingsprojectie

Bevolkingsdichtheid Tabel 5: Bevolkingsdichtheid anno 2008

Bevolkingsdichtheid (totale oppervlakte), (inwoners / km²)

Oppervlakte (ha) in 6 WG of WUG (bebouwbare opp.)

Aandeel bebouwbare opp. t.o.v. totale oppervlakte

Aantal inwoners per bebouwbare oppervlakte (ha)

Herenthout

362,4

306

13,0

27,9

Grobbendonk

381,4

631

22,2

17,1

Heist-op-den-Berg

453,4

2.063

23,8

19,0

Herentals

540,9

1.069

22,3

24,6

Nijlen

542,6

971

24,8

21,9

Arr. Turnhout

314,7

23.609

15,9

18,1

Prov. Antwerpen

598,4

56.950

19,8

30,1

Vlaams Gewest

455,7

227.500

16,8

27,1


Op 1 januari 2008 had de gemeente Herenthout een bevolkingsdichtheid van 362,4 inwoners per km², wat lager is dan de buurgemeenten. De lage bevolkingsdichtheid kan verklaard worden door het lage aandeel bebouwbare oppervlakte t.o.v. de totale oppervlakte. Als het aantal inwoners bekeken wordt in verhouding tot de bebouwbare oppervlakte, is de bevolkingsdichtheid in Herenthout hoog in vergelijking met de buurgemeenten en het arrondissement Turnhout.

6

Deze oppervlakte werd bepaald op basis van het digitaal gewestplan, GIS Vlaanderen. Hierbij wordt abstractie gemaakt van het feit dat: er ook zonevreemde woningen voorkomen in elke gemeente; BPA’s, RUP’s bestemmingswijzigingen hebben doorgevoerd waardoor de werkelijke bebouwbare oppervlakte op dit moment kan afwijken van de weergegeven oppervlakte op basis van het gewestplan (deze bestemmingswijzigingen in rekening brengen zou hier te ver leiden).


IOK


19

3.1.2

Leeftijdsopbouw Elke levensfase houdt andere verwachtingen en behoeften in ten aanzien van de woning en de woonplaats. Het kan daarom belangrijk zijn om de verschillende evoluties per leeftijdscategorie in kaart te brengen. Hierbij gaat een speciale aandacht uit naar de starters (20-34 jaar) en de senioren (64-79 jaar en 80+). Leeftijdsopbouw in vergelijking met de regio Tabel 6: Leeftijdsopbouw op regionaal niveau, anno 2008 < 20 jaar

20-64 jaar

> 64 jaar

totaal

absoluut

relatief

absoluut

relatief

absoluut

relatief

Herenthout

1.754

20,6

5.328

62,4

1.452

17,0

8.534

Grobbendonk

2.436

22,5

6.678

61,7

1.701

15,7

10.815

Heist-op-den-Berg

8.054

20,5

24.073

61,4

7.072

18,0

39.199

Herentals

5.314

20,2

16.299

62,0

4.655

17,7

26.268

Nijlen

4.577

21,6

12.958

61,1

3.675

17,3

21.210

92.761,00

21,7

16,2

427.037,00

Arr. Turnhout Provincie Antwerpen Vlaams Gewest

absoluut

265.262,00

62,1

69.014,00

383.552,00

22,4 1.030.440,00

60,1

301.715,00

17,6 1.715.707,00

1.360.229,00

22,1 3.701.177,00

60,1 1.100.194,00

17,9 6.161.600,00


De leeftijdsopbouw in Herenthout is min of meer vergelijkbaar met die van de omliggende gemeenten. Het aandeel jongeren ‘< 20 jaar’ is enkel in Grobbendonk en Nijlen groter dan in Herenthout. Het aandeel ouderen ‘> 64 jaar’ is enkel in Grobbendonk kleiner. De gemeentelijke gegevens zijn afwijkend ten opzichte van de hogere administratieve niveaus. Het aandeel jongeren is kleiner bij de gemeente Herenthout dan in de referentieregio’s. De middengroep is dan weer hoog ten opzichte van de referentieregio’s en de ouderengroep eerder aan de lage kant, uitgezonderd het arrondissement Turnhout.


IOK


20

Ontgroening en vergrijzing Figuur 5: bevolkingspiramide, 1 januari 2008

2 12 16 36 26 73

90-94 jaar 80-84 jaar

87

120

143 70-74 jaar

168 194 199

173 203

60-64 jaar

258

247 271

304 50-54 jaar

345

336 363 352 325

394 40-44 jaar

357 311

30-34 jaar

241 240 248 253 225 204 223

20-24 jaar 10-14 jaar 0-4 jaar 500

400

300

276 240 220 238 216 205 190

200

100

0 mannen

100

200

300

400

500

vrouw en

Bron: www.lokalestatistieken.be

De bevolkingspiramide (Figuur 5) is een manier om inzicht te krijgen in de structuur van de bevolking in Herenthout. Een gezonde bevolkingsstructuur impliceert dat de piramide werkelijk de vorm heeft van een piramide, met een brede basis en spitse punt. De filosofie hierachter is dat een ruime groep actieven mee zorg draagt voor een kleinere groep inactieven. Momenteel veroudert de bevolking en ontstaat er stilaan een topzware piramide. De bevolkingspiramide van Herenthout vertoont het typische profiel van een verouderende bevolking. De leeftijdscategorie ’40-54 jaar’ is het sterkste vertegenwoordigd in de gemeente. De bevolkingspiramide loopt niet langer spits uit naar boven, maar blijft vrij breed door de oudere wordende bevolking. Ook de jongere leeftijdsklassen zijn minder aanwezig dan die middengroep. Figuur 6: Evolutie van de leeftijdsopbouw, Herenthout, 1999-2008 (1999 = 100) 150,0 140,0 130,0 120,0 110,0 100,0 90,0 80,0 70,0 1999

2000

2001

2002

0-19 jaar

2003

20-34 jaar

2004 35-64 jaar

2005

2006

65-79 jaar

2007

2008

80+


In Herenthout kan voor de jongste leeftijdscategorieën een dalende trend worden waargenomen. Vooral de starters (20-34 jarigen) kennen een sterke terugloop, hoewel dit de laatste jaren min of meer stabiliseert. Ook bij de jongeren (0-19 jaar) kan een afname ten opzichte van 1999 worden vastgesteld. Figuur 6 toont duidelijk de opmars van de 80-plussers, voornamelijk vanaf 2003.


IOK


21

Tabel 7: Evolutie van de verschillende leeftijdsgroepen 1999

2008

absoluut

relatief

absoluut

relatief

index (1999=100)

Herenthout


1.865 1.839 3.447 920 267

22,4 22,1 41,3 11,0 3,2

1.754 1.465 3.863 1.080 372

20,6 17,2 45,3 12,7 4,4

94,0 79,7 112,1 117,4 139,3

Arr. Turnhout


96.725 86.245 165.062 45.973 10.436

23,9 21,3 40,8 11,4 2,6

92.761 77.888 187.374 52.603 15.773

21,7 18,2 43,9 12,3 3,7

95,9 90,3 113,5 114,4 151,1

Prov. Antwerpen


382.945 332.600 651.033 216.902 57.486

23,3 20,3 39,7 13,2 3,5

383.552 317.927 712.513 221.051 80.664

22,4 18,5 41,5 12,9 4,7

100,2 95,6 109,4 101,9 140,3

Vlaams Gewest


1.377.870 1.216.435 2.355.080 777.781 199.672

23,3 20,5 39,7 13,1 3,4

1.360.229 1.122.664 2.578.513 811.256 288.938

22,1 18,2 41,8 13,2 4,7

98,7 92,3 109,5 104,3 144,7


Tabel 7 vergelijkt de evolutie van de verschillende leeftijdsgroepen in Herenthout ten opzichte van de hogere referentieregio’s. De afname van het aandeel jongeren en starters is in Herenthout veel meer uitgesproken dan in de hogere referentieregio’s. De toename van het aandeel ouderen ’65-79 jaar’ (+ 17,4 %) overschrijdt de evolutie van de hogere referentieregio’s. De meest opvallende stijging doet zich voor bij de 80-plussers (vergrijzing in de vergrijzing). Deze oudste leeftijdscategorie kent een toename van 39,3 % in Herenthout. Deze toename is vergelijkbaar met de hogere administratieve niveaus. Anno 2008 is het aandeel 80-plussers (4,4 %) nog kleiner dan dit van de provincie (4,7 %) en het gewest (4,7 %). Het aandeel 80-plussers in het arrondissement is 3,7%. Bovenstaande gegevens tonen aan dat ook de gemeente Herenthout niet ontsnapt aan de ontgroening en vergrijzing van de bevolking. Deze bevolkingsevoluties, gekoppeld aan een gewijzigde maatschappelijke context, hebben ook hun impact op de woningmarkt. De daling van het aantal jongeren en starters impliceert dat er minder mensen voor de 1ste maal op zoek gaan naar een woning. De vergrijzing zal op termijn zijn weerslag kunnen hebben op de bouwtechnische kwaliteit van het woningbestand omdat deze bevolkingsgroep minder aandacht besteedt aan het onderhoud of de renovatie van de woning. Veel ouderen blijven ook langer zelfstandig wonen, waardoor hun woning minder vlug op de woningmarkt komt. Deze evoluties resulteren in een grotere vraag naar kleinere, aangepaste woongelegenheden.


IOK


22

SVR-2005 bevolkingsprojectie Tabel 8: Vergelijking van de effectieve t.o.v. de voorspelde leeftijdsopbouw, Herenthout 2008

SVR 2008

verschil 2008 t.o.v. SVR 2008

SVR 2025

index

abs.

rel.

abs.

rel.

abs.

abs.

rel.

abs.

rel.


1.754 1.465 3.863 1.080 372

20,6 17,2 45,3 12,7 4,4

1.762 1.486 3.783 1.069 365

20,8 17,6 44,7 12,6 4,3

-8 -21 80 11 7

1.696 1.325 3.382 1.587 583

19,8 15,5 39,4 18,5 6,8

-66 -161 -401 518 218

96,3 89,2 89,4 148,5 159,7

totaal

8.534

100,0

8.465

100,0

69

8.573

100,0

108

101,3

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie, Dienst Demografie en SVR-2005 bevolkingsprojectie

De Studiedienst van de Vlaamse Regering maakt eveneens bevolkingsprojecties naar leeftijd. Tabel 8 toont aan dat de relatieve leeftijdsopbouw in 2008 in Herenthout gelijkaardig is aan de voorspelde verdeling in 2008. Hoewel dus de bevolkingsprognose naar aantal inwoners in Herenthout een onderschatting inhoudt van de werkelijkheid, blijkt de voorspelde prognose naar leeftijdsopbouw in 2008 over het algemeen overeen te komen met de werkelijke. Tabel 8 en Figuur 7 tonen aan dat de leeftijdsgroepen tot 65 jaar verwacht worden af te nemen in de periode 2008-2025. De voorspelling voor de leeftijdsgroep ’35-64 jaar’ houdt aanvankelijk een toename in, die zwakker is dan de realiteit (2005-2008). In de nabije toekomst zal deze leeftijdsklasse haar hoogtepunt bereiken om nadien ook een dalende trend in te zetten (- 10,6 % tussen 2008 en 2025). De 2 oudste leeftijdsgroepen kenmerken zich daarentegen door een stijging van respectievelijk 48,5 % en 59,7 % in de periode 2008-2025. De voorspelling verloopt gelijk met de realiteit (2005-2008). Figuur 7: Evolutie van de leeftijdsopbouw in Herenthout, 1999-2025 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 1999

2004

2009

2014

2019

2024

0 - 19 jaar

0 - 19 jaar (projectie)

20 - 34 jaar


35 - 64 jaar


65 - 79 jaar


80+

80+ (projectie) Bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie, Dienst Demografie en SVR-2005 bevolkingsprojectie


IOK


23

3.1.3

Huishoudens De periode 1970-2010 wordt gekenmerkt door een sterke verandering in het proces van gezinsvorming, omschreven als de 2de demografische transitie. Deze wordt gekenmerkt door een cluster van waarden en gedragsveranderingen. Dit gaat samen met een dalende huwelijksfrequentie, een toename van het ongehuwd samenwonen en stijgende echtscheidingscijfers, het uitstel van ouderschap naar oudere leeftijd, de daling van het vruchtbaarheidscijfer (onder het vervangingsniveau) en een laag sterftecijfer. Het gezamenlijke effect van de onderliggende veranderingen is de gezinsverdunning. Evolutie omvang huishoudens Tabel 9: Aantal private huishoudens 7 en gemiddelde gezinsgrootte, 1999 - 2008 Aantal huishoudens

Herenthout Grobbendonk Heist-op-denBerg Herentals Nijlen Arr. Turnhout Prov. Antwerpen Vlaams Gewest

Gemiddelde gezinsgrootte

1999

2008

index

1999

2008

index

3.173 3.986

3.517 4.260

110,8 106,9

2,60 2,60

2,40 2,52

92,3 96,9

14.731 10.148 7.749

16.221 11.237 8.506

110,1 110,7 109,8

2,50 2,48 2,60

2,39 2,31 2,46

95,6 93,1 94,6

154.102 677.612 2.373.796

172.670 729.162 2.576.974

112,0 107,6 108,6

2,59 2,39 2,46

2,44 2,32 2,36

94,2 97,1 95,9


De tabel toont een toename van het aantal huishoudens van 3.173 in 1999 naar 3.517 in 2008. Dit is een stijging met 344 huishoudens of 10,8 %. In vergelijking met de buurgemeenten neemt het aantal huishoudens in Herenthout sterker toe. Deze stijging overtreft die van de bevolking (2,4 %). Hieruit blijkt reeds dat het aantal huishoudens sterker toeneemt dan de totale bevolking en toont dus al de tendens naar kleinere gezinnen. In vergelijking met de referentieregio’s groeit het aantal huishoudens sterker in Herenthout. De gezinsverdunning is een belangrijk gegeven op vlak van huisvesting. Het verklaart waarom er bij een dalend of stagnerend bevolkingscijfer toch een toenemende vraag kan zijn naar kleinere woningen of appartementen. Het is een algemeen gegeven dat het aantal huishoudens toeneemt, maar dat de gemiddelde gezinsgrootte afneemt. De gemiddelde gezinsgrootte is in Herenthout afgenomen van 2,60 in 1999 naar 2,40 in 2008. Anno 2008 bedraagt de grootte van een gemiddeld gezin dus 92,3 % van de grootte van 1999. De verkleining geldt eveneens voor de andere omliggende gemeenten. De verkleining is iets minder uitgesproken in de hogere administratieve regio’s.

7

Een privaat huishouden verwijst naar alle personen die gewoonlijk eenzelfde woning betrekken en er samen leven. Een privaat huishouden bestaat ofwel uit een persoon die gewoonlijk alleen leeft, ofwel uit 2 of meer personen die al dan niet door verwantschap aan elkaar verbonden zijn. Onder collectief huishouden vallen religieuze gemeenschappen, rusthuizen, weeshuizen, studenten- en werkliedenhuizen, ziekenhuizen en gevangenissen Collectieve huishoudens worden hier verder niet besproken. .(bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie, Dienst Demografie)


IOK


24

Alleenstaanden en eenoudergezinnen Tabel 10: Evolutie van het aantal alleenstaanden8 en eenoudergezinnen9, 1999-2008 alleenstaanden

Herenthout Grobbendonk

eenoudergezinnen

1999

2008

index

1999

2008

index

609

895

147,0

298

430

144,3

839

993

118,4

312

506

162,2

Heist-op-den-Berg

3.300

4.164

126,2

1.303

2.067

158,6

Herentals

2.521

3.354

133,0

1.077

1.473

136,8

Nijlen

1.504

1.954

129,9

670

1.067

159,3

Arr. Turnhout

33.327

43.931

131,8

12.699

20.401

160,7

Prov. Antwerpen

206.070

235.681

114,4

61.909

90.549

146,3

Vlaams Gewest

638.481

767.133

120,1

213.538

317.269

148,6


Het aantal alleenstaanden is in Herenthout toegenomen van 609 in 1999 naar 895 in 2008 (stijging van 47 %). Hiermee kenmerkt Herenthout zich als gemeente waar het aantal alleenstaanden het meest is toegenomen tijdens het laatste decennium. De stijging overtreft eveneens die van de referentieregio’s. Het aantal eenoudergezinnen is in Herenthout toegenomen van 298 in 1999 tot 430 in 2008 (stijging van 44,3 %). Ook de andere gemeenten vertonen een gelijkaardige evolutie. De toename in Herenthout is wel lager dan de toename van het aandeel eenoudergezinnen in de referentieregio’s.

Tabel 11: Aandeel alleenstaanden en eenoudergezinnen, 1999 – 2008 eenoudergezinnen

alleenstaanden

1999

2008

1999

2008

Herenthout

19,2

25,4

9,4

12,2

Grobbendonk

21,0

23,3

7,8

11,9

Heist-op-den-Berg

22,4

25,7

8,8

12,7

Herentals

24,8

29,8

10,6

13,1

Nijlen

19,4

23,0

8,6

12,5

Arr. Turnhout

21,6

25,4

8,2

11,8

Prov. Antwerpen

30,4

32,3

9,1

12,4

Vlaams Gewest

26,9

29,8

9,0

12,3


Het aandeel alleenstaanden ten opzichte van de private huishoudens is toegenomen tijdens het beschouwde decennium met 6,2 %. Ten opzichte van de omliggende gemeenten is het aandeel alleenstaanden sterker toegenomen in Herenthout. Opvallend is dat het aandeel alleenstaanden veel hoger ligt in de referentieregio’s. Het aandeel eenoudergezinnen is eveneens toegenomen in Herenthout tijdens het beschouwde decennium met 2,8 %. Het aandeel eenoudergezinnen ten opzichte van de private huishoudens is, na Grobbendonk, het kleinste in Herenthout. Het aandeel eenoudergezinnen in Herenthout is vergelijkbaar met dat van de referentiegebieden. Bij vergelijking van de aandelen alleenstaanden en eenoudergezinnen ten opzichte van het aantal private huishoudens valt het op dat beide aandelen toenemen doorheen de beschouwde jaren. Dit is in navolging van de stijging van de absolute aantallen van deze categorieën en wil zeggen dat de 8

Het zijn de eenpersoonshuishoudens, en worden begrepen als het aantal 'alleenwonenden', omdat enkel de referentiepersoon van het betreffende huishouden wettelijk ingeschreven is als woonachtig op het aangegeven adres. 9 Eenoudergezinnen zijn alleenstaande vaders of moeders met 1 of meerdere ongehuwde kinderen.


IOK


25

toename van het aantal alleenstaanden en eenoudergezinnen sterker is dan de stijging van het aantal private huishoudens. Deze tendensen zullen ervoor zorgen dat steeds meer alleenstaanden en eenoudergezinnen op zoek zijn naar een eerder kleine woning, hetgeen belangrijke gevolgen kan hebben voor het woningbestand.

SVR-2005 projectie Overeenkomstig de bevolkingsprojectie die in 2004 werd opgemaakt, werden eveneens projecties gemaakt van het toekomstig aantal huishoudens. Hierbij werden 2 scenario’s gevolgd, met name een zwakke en een sterke gezinsverdunning. Volgens de studie zou Herenthout in 2008 bij een zwakke gezinsverdunning 3.487 huishoudens tellen en bij een sterke gezinsverdunning 3.525 huishoudens. Tabel 9 toont dat de gezinsverdunning in Herenthout in de afgelopen periode sterk was; de prognose van 3.525 huishoudens benadert dan ook vrij goed de reële situatie (3.517 huishoudens). Indien uitgegaan wordt van de sterke gezinsverdunning, zal het aantal huishoudens tussen 2008 en 2025 volgens deze projectiemethode in Herenthout toenemen met 667 gezinnen of een relatieve toename van 19,7 %. Dit is een veel sterkere voorspelde toename dan voor het arrondissement Turnhout (+ 15,0 %), de provincie Antwerpen (+ 10,6 %) of het Vlaamse Gewest (+ 10,4 %). De alleenstaanden zouden in de beschouwde periode met 479 toenemen (+ 51,8 %). Deze toename is wederom veel sterker uitgesproken dan de arrondissementele stijging (+ 37 %), de evolutie van de provincie (+ 21 %) en het gewest (+ 24 %).

3.1.4

Inkomensniveau binnen de gemeente Tabel 12: Evolutie van het jaarlijks netto-inkomen (in euro), 2000 – 2007 Herenthout

Arr. Turnhout Prov. Antwerpen Vlaams Gewest

2000

2007

2007

2007

2007

< 10.000 euro

%

11,9

14,8

16,6

17,8

17,4

10.001- 20.000 euro

%

39,3

34,1

30,8

31,4

31,3

20.001- 30.000 euro

%

24,0

23,4

23,2

22,2

22

30.001- 40.000 euro

%

12,8

10,3

11,2

10,6

10,7

40.001 - 50.000 euro

%

6,4

7,6

7

6,5

6,8

> 50.000 euro

%

5,6

9,8

11,2

11,5

11,8

gem. inkomen per inwoner

in euro

10.661

15.190

15.358

15.535

15.607

gem. inkomen per aangifte

in euro

23.563

25.921

26.502

26.673

26.967

mediaaninkomen per aangifte

in euro

19.699

20.440

20.894

20.295

20.482

totaal aantal aangiften

in euro

3.759

4.980

246.357

994.877

3.553.234

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistiek, Financiële statistieken

In de periode 2000-2007 steeg het gemiddelde inkomen in Herenthout van 10.661 euro naar 15.190 euro of een stijging van 42,5 %. Anno 2007 ligt het gemiddelde inkomen per aangifte in Herenthout lager dan dat van de referentieregio’s. De vergelijking met de referentieregio’s toont dat het aandeel inkomens minder dan 10.000 euro eveneens lager ligt in Herenthout, maar wel is gestegen ten opzichte van 2000. Wie zich kandidaat wil stellen voor een sociale huur- of koopwoning, moet onder meer voldoen aan de van toepassing zijnde inkomensvoorwaarde. Voor een kandidaat-huurder wordt het inkomen van 3 jaar voor de inschrijving gehanteerd: de sociale huisvestingsmaatschappijen hanteerden in 2010 bij de inschrijving van nieuwe kandidaat-huurders een inkomensgrens van 18.788 euro voor alleenstaanden en van 28.182 euro voor gehuwden, samenwonenden en alleenstaanden met kinderen, te vermeerderen met 1.575 euro per persoon ten laste. Bij een kandidaat-koper van een sociale koopwoning of een sociale kavel wordt naar het inkomen van 2 jaar geleden gekeken. Voor kandidaat-kopers lagen de inkomensgrenzen in 2009 op 46.480 euro voor een gezin en 30.990 euro voor een alleenstaande, te verhogen met 3.100 euro per persoon ten laste. Indien enkel rekening


IOK


26

wordt gehouden met het mediaaninkomen10 per huishouden (20.440 euro) kan er vanuit gegaan worden dat een belangrijk deel van de bevolking vragende partij is op de sociale huur- en koopmarkt. Leefloon Het leefloon is een minimuminkomen voor wie niet over toereikende bestaansmiddelen beschikt, noch er aanspraak op kan maken, noch in staat is deze te verwerven (gezinsbijslagen, hulp door het OCMW … worden niet in rekening gebracht). Het bedrag is afhankelijk van de gezinssituatie. Tabel 13: Evolutie van het aantal leefloners 1999

Herenthout

2008

evolutie (%)

groei

index

aantal per 1.000 actieven - 2008

9

4

-5

44,4

0,8

Grobbendonk

24

13

-11

54,2

1,9

Heist-op-den-berg

95

48

-47

50,5

2,0

Herentals

72

49

-23

68,1

3,0

Nijlen

26

24

-2

92,3

1,9

Arr. Turnhout

1.057

912

-145

86,3

3,4

Provincie Antwerpen

9.722

7.331

-2.391

75,4

7,1

25.855

22.396

-3.459

86,6

6,1

Vlaams Gewest


In absolute aantallen merken we een dalend aantal leefloners in Herenthout zelf, alsook in de omliggende gemeenten en de referentieregio’s. Relatief gezien daalt het aantal leefloners het sterkst in Herenthout, al is de daling in Heist-op-den-Berg ook opmerkelijk. Bovendien telt Herenthout een heel laag aandeel leefloners in vergelijking met het aantal actieven. Niet-werkende werkzoekenden (NWWZ) 11 Herenthout kenmerkt zich door een werkloosheidsgraad van 6,65 % in 2009, wat lager is dan de werkloosheidsgraad in het Vlaams Gewest (7,06 %) en quasi vergelijkbaar met de werkloosheid in het arrondissement Turnhout (6,79 %). Het aantal niet-werkende werkzoekenden neemt af van gemiddeld 31312 in 1999 tot gemiddeld 272 personen in 2009. De evolutie vertoont, overeenkomstig aan het arrondissement Turnhout, een golfbeweging13 met een duidelijk hoger aantal niet-werkende werkzoekenden in 2005 en een lager aantal in 2001-2002 en 2007-2008. Als de werkloosheidsgraad van Herenthout vergeleken wordt met die van het arrondissement Turnhout valt op dat Herenthout de voorbije 10 jaar altijd een veel lagere werkloosheidsgraad heeft gekend dan het arrondissement. Sinds 2009 is de werkloosheidsgraad van Herenthout en het arrondissement echter praktisch gelijk.

10

Daar de inkomensverdeling erg scheef is, is het mediaaninkomen een betere indicatie voor het doorsnee welvaartsniveau dan het gemiddelde inkomen. 11 De term ‘niet-werkende werkzoekenden’ omvat 4 categorieën: werkzoekenden met werkloosheidsuitkeringsaanvraag, werkzoekenden in wachttijd (schoolverlaters), vrij ingeschrevenen (werkzoekenden zonder recht op uitkering) en een restgroep (bv. personen handicap, jongeren met deeltijdse leerplicht). 12 Jaargemiddelde: som van alle maanden/12. 13 De verklaring hiervoor is dat de opname van oudere werkzoekenden met mini-vrijstelling in augustus 2004 en van PWA-werknemers in oktober 2004 zorgt voor een stijging van het aantal werkzoekenden en een vertekening van de jaar-op-jaar vergelijkingen in 2005 en later.


IOK


27

Tabel 14: Niet-werkende werkzoekenden naar leeftijd en werkloosheidsduur, 2009 < 1 jaar

1 tot 2 jaar

> = 2 jaar

totaal

abs.

rel.

abs.

rel.

abs.

rel.

abs.

rel.

< 24 jaar 25-34 jaar 35-49 jaar > 49 jaar totaal

53 41 50 31 175

30,3 23,4 28,6 17,7 100,0

8 8 10 16 42

19,0 19,0 23,8 38,1 100,0

2 6 9 38 55

3,6 10,9 16,4 69,1 100,0

63 55 69 85 272

23,2 20,2 25,4 31,3 100,0

Arr. Turnhout < 24 jaar 25-34 jaar 35-49 jaar > 49 jaar totaal

2.497 2.168 2.465 1.072 8.202

30,4 26,4 30,1 13,1 100,0

411 449 676 527 2.063

19,9 21,8 32,8 25,5 100,0

170 264 952 2.356 3.742

4,5 7,1 25,4 63,0 100,0

3.078 2.881 4.095 3.956 14.010

22,0 20,6 29,2 28,2 100,0

Herenthout

Bron: Arbeidsmarkt vraag en aanbod statistieken VDAB via http://arvastat.vdab.be/arvastat/index.htm

In vergelijking met het arrondissement Turnhout telt Herenthout meer niet-werkende werkzoekenden in de oudste leeftijdscategorieën. Daarentegen is het aandeel niet-werkende werkzoekenden van de leeftijdscategorie 35-49 jaar in Herenthout veel lager dan in het arrondissement. De tabel geeft ook een opsplitsing van de werklozen naar werkloosheidsduur. Ruim 64,3 % van de niet-werkende werkzoekenden in Herenthout vindt binnen het jaar terug werk, wat een hoger aandeel is dan voor het arrondissement (58,5 %). Twintig procent niet-werkende werkzoekenden (55 personen) is langer dan 2 jaar werkloos. In deze groep nemen de 50-plussers duidelijk de overhand. Deze langdurige werklozen kunnen een belangrijke doelgroep vormen voor het lokale woonbeleid. OMNIO-statuut Personen met een laag gezinsinkomen kunnen het omnio-statuut krijgen. Hierdoor hebben ze onder meer recht op een hogere terugbetaling van hun ziektekosten. Tabel 15: aantal personen met OMNIO-statuut 14, 1 januari 2008 Personen met OMNIO-statuut

absoluut

% tov totale bevolking

Herenthout

52

0,61

Grobbendonk

45

0,42

Heist-op-den-berg

292

0,74

Herentals

180

0,69

Nijlen

110

0,52

Arr. Turnhout

3.054

0,72

Provincie Antwerpen

18.743

1,09

Vlaams Gewest

45.567

0,74


Tabel 15 toont aan dat het aandeel personen met een OMNIO-statuut in Herenthout vergelijkbaar is met de buurgemeenten en lager is dan in de hogere referentieregio’s.

Tegemoetkomingen voor personen met een handicap Inkomensvervangende tegemoetkoming De inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) wordt toegekend aan een persoon met een handicap van wie is vastgesteld dat zijn/haar lichamelijke of psychische toestand het 14

Rechthebbende op basis van het OMNIO-statuut - geen onderscheid tussen titularissen en personen ten laste.


IOK


28

verdienvermogen heeft verminderd tot 1/3 of minder van wat een gezonde persoon door het uitoefenen van een beroep op de algemene arbeidsmarkt kan verdienen. De inkomensvervangende tegemoetkoming wordt uitgekeerd aan personen van 21 tot 64 jaar. Het is een minimuminkomen voor personen met een handicap en de hoogte van de tegemoetkoming is afhankelijk van de gezinssituatie. Integratietegemoetkoming De integratietegemoetkoming (IT) wordt toegekend aan de persoon met een handicap bij wie een gebrek aan of een vermindering van zelfredzaamheid werd vastgesteld en die daardoor bijkomende kosten heeft om zich in het maatschappelijke leven in te passen. De integratietegemoetkoming wordt uitgekeerd aan personen van 21 tot 64 jaar, al dan niet verblijvend in een instelling. De hoogte van het uitgekeerde bedrag is afhankelijk van de graad van zelfredzaamheid, bepaald via een puntensysteem. Onderstaande tabel bevat het totaal aantal personen met een handicap gerechtigd op een tegemoetkoming. Hierin zitten dus personen met recht op een integratietegemoetkoming, een inkomensvervangende tegemoetkoming, een integratietegemoetkoming én inkomensvervangende tegemoetkoming, personen die onder de oude wetgeving nog een tegemoetkoming ontvangen, alsook de personen die een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden ontvangen. Enkel de laatste tegemoetkoming wordt uitgekeerd aan personen met een handicap ouder dan 65 jaar en wordt daarom in het volgende onderdeel besproken (tegemoetkomingen voor ouderen, zie ‘Tabel 17). Tabel 16: Aantal gerechtigden op een tegemoetkoming voor een handicap, anno 2008 Herenthout

absoluut

Vlaams Gewest

relatief t.o.v. relatief leeftijdsgroep

absoluut

relatief t.o.v. relatief leeftijdsgroep

18-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65-79 jaar > 79 jaar

18 20 14 53 122

7,9 8,8 6,2 23,3 53,7

1,2 1,0 0,8 4,9 32,8

13.768 19.314 22.207 41.149 58.551

8,9 12,5 14,3 26,5 37,8

1,2 1,4 1,9 5,1 20,3

Totaal

227

100,0

3,3

154.989

100,0

3,2


Anno 2008 hebben 227 inwoners van Herenthout recht op een tegemoetkoming voor een handicap. Dit stemt overeen met 3,3 % van het totaal aantal inwoners uit de betrokken leeftijdscategorieën. Dit percentage komt quasi overeen met dat van het Vlaams Gewest (3,2 %). Tabel 17 toont verder aan dat de meeste gerechtigden zich bevinden in de categorie 80+ en 65–79 jaar. Evolutie van het aantal gerechtigden op een tegemoetkoming voor een handicap toont eveneens aan dat het aantal rechthebbenden toeneemt met 7,4 % tussen 2007 en 2009. Dit kan een weerslag hebben op de woningbehoefte. Tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden De tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden (THAB) wordt toegekend aan bejaarde personen (65plussers) met een handicap, bij wie een gebrek aan of een vermindering van zelfredzaamheid werd vastgesteld. De tegemoetkoming wordt gerekend bij het totaal aantal gerechtigden op een tegemoetkoming aan personen met een handicap. De hoogte van het uitgekeerde bedrag is afhankelijk van de graad van zelfredzaamheid, bepaald via een puntensysteem. De tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden is aanvullend op de inkomensgarantie voor ouderen en is niet cumuleerbaar met de integratietegemoetkoming en inkomensvervangende tegemoetkoming.


IOK


29

Tabel 17: Aantal gerechtigde personen met een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden, Herenthout 2007

2008

2009

absoluut

relatief

absoluut

relatief

absoluut

relatief

mannen vrouwen

42 117

100,0 100,0

39 118

92,9 100,9

46 126

109,5 107,7

totaal

159

100,0

157

98,7

172

108,2


Doorheen de jaren neemt het aantal rechthebbenden op een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden toe met 8,2 %. Daarenboven zijn het voornamelijk vrouwen die een beroep doen op deze tegemoetkoming.

Tegemoetkomingen voor ouderen Gewaarborgd inkomen voor bejaarden en Inkomensgarantie voor ouderen Zowel het gewaarborgd inkomen voor bejaarden (GIB) als de inkomensgarantie voor ouderen (IGO) zijn bijstandsregelingen die de overheid verstrekt aan ouderen die de pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar bereikt hebben en die door omstandigheden geen of geen voldoende loopbaan hebben kunnen opbouwen. Het is een soort leefloon dat wordt toegekend aan ouderen die over onvoldoende bestaansmiddelen beschikken. Op 1 juni 2001 werd het gewaarborgd inkomen voor bejaarden vervangen door de inkomensgarantie voor ouderen. De twee regelingen blijven naast elkaar bestaan, in die zin dat wie reeds een gewaarborgd inkomen voor bejaarden had met daarin voordeligere rechten dan bij de inkomensgarantie voor ouderen, zijn oude gewaarborgd inkomen voor bejaarden kan behouden. Het verschil is onder andere dat in de nieuwe regelgeving de nadruk wordt gelegd op de gelijke behandeling van mannen en vrouwen (gelijkschakeling van de intredeleeftijd op 65 jaar). Het bedrag van de toegekende inkomensgarantie voor ouderen is afhankelijk van de gezinssituatie. Tabel 18: Aantal gerechtigden inkomensgarantie voor ouderen en gewaarborgd inkomen voor bejaarden Herenthout

1999 2007

Vlaams Gewest

absoluut

relatief t.o.v. leeftijdsgroep

absoluut

relatief t.o.v. leeftijdsgroep

45 34

3,8 2,4

56.341 52.958

5,8 4,9

evolutie groei index

-11 75,6

-3.383 94

Bron: www.provant.be

Er zijn nog steeds 65-plussers die gerechtigd zijn op een gewaarborgd inkomen voor bejaarden. Het aantal personen dat in aanmerking komt voor een inkomensgarantie voor ouderen schommelt lichtjes sinds 2001. De uitgekeerde bedragen tonen aan dat een gemiddeld uitgekeerd bedrag bij een gewaarborgd inkomen voor bejaarden 350 euro is, terwijl een 65-plusser bij een inkomensgarantie voor ouderen kan rekenen op iets meer dan de helft (gemiddeld 196 euro). In totaal is het aantal gerechtigden (gewaarborgd inkomen voor bejaarden en inkomensgarantie voor ouderen) afgenomen met 24,4 % tijdens de beschouwde periode. Gemeentelijke tegemoetkomingen De gemeente keert zelf nog een aantal tegemoetkomingen uit. Deze worden besproken onder ‘5.1.1 Premies’.


IOK


30

3.1.5

Welzijnsindicatoren Berekening van het armoederisico De Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI15) heeft het armoederisico berekend in functie van de leeftijdscategorieën en het huishoudtype voor het jaar 2008 in het Vlaams Gewest. Zo zouden 65-plussers een armoederisico kennen van 19,4 %. Eenoudergezinnen hebben een verhoogd armoederisico van 28,5 %. Alleenstaande mannen kennen een armoederisico van 15,3 % en voor alleenstaande vrouwen bedraagt het risico 22,6 %. Deze percentages liggen beduidend hoger voor 65-plussers, alleenstaanden en eenoudergezinnen dan voor huishoudens met 2 volwassenen, al dan niet met kinderen. In Herenthout zijn er 1.452 65-plussers. Dit betekent dat 282 65-plussers een verhoogd armoederisico kennen. Herenthout telt verder 895 alleenstaanden en 430 eenoudergezinnen in 2008. Op basis van deze gegevens zouden ongeveer 123 eenoudergezinnen in Herenthout een armoederisico kennen. Gegevens tonen aan dat 426 mannen en 469 vrouwen geregistreerd zijn als alleenstaande. Dit betekent dat ongeveer 65 mannen en 106 vrouwen een verhoogd armoederisico kennen. Geboorten in kansarme gezinnen16 Tabel 19: Evolutie van het aantal geboorten in kansarme gezinnen 1999

2007 index aandeel t.o.v. aantal geboorten (1999=100)

aantal

aandeel t.o.v. aantal geboorten

aantal

Herenthout

2

2,6

3

3,9

Grobbendonk

0

0,0

1

1,2

Heist-op-den-berg

8

2,3

10

3,0

125,0

12

4,3

21

8,6

175,0

4

2,0

1

0,5

25,0

88

2,1

150

3,5

170,5

906

5,1

1.956

10,1

215,9

3.001

4,8

4.828

7,3

160,9

Herentals Nijlen Arr. Turnhout Provincie Antwerpen Vlaams Gewest

150,0 -


Het aantal geboorten in kansarme gezinnen is nog vrij laag. Dit is positief: kansarmoede is moeilijk te doorbreken en weerspiegelt zich ook vaak in de kwaliteit van de woningen. We merken wel op dat het aantal geboorten in kansarme gezinnen in Herenthout is gestegen ten opzichte van 1999. Budget- en schuldhulpverlening Ook het aantal cliënten dat een beroep doet op budget- en schuldhulpverlening kan een indicator vormen voor het meten van de omvang van de armoede in een gemeente. Wanneer de omvang van de schuldenlast zo groot wordt dat mensen niet meer langer in staat zijn deze zelfstandig af te betalen, kunnen zij onder meer terecht bij het OCMW (of CAW17). Deze financiële hulpverlening kan 4 verschillende vormen aannemen: – Budgetbegeleiding Bij budgetbegeleiding wordt het budget maandelijks besproken. De cliënt blijft echter zelf zijn inkomsten en uitgaven beheren. Er is hier ook niet per definitie sprake van schulden. De begeleiding bestaat in het opmaken van een budgetplan. – Budgetbeheer

15

http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/arbeid_leven/inkomens/armoede/index.jsp Kind en Gezin ontwikkelde een meetinstrument om na te gaan of een gezin al dan niet als kansarm wordt beschouwd. Dit gebeurt aan de hand van 6 toetsingscriteria. Een kind is geboren in een kansarm gezin als het voldoet aan 3 of meer criteria (criteria sinds 1998) inzake beschikbaar maandinkomen, opleiding ouders, arbeidssituatie ouders, laag stimulatieniveau, huisvesting en gezondheid. 17 Centrum Algemeen Welzijnswerk. 16


IOK


31

In het kader van budgetbeheer worden de inkomsten van de cliënt samen met hem/haar beheerd. De cliënt krijgt enkel leefgeld voor zijn/haar dagelijkse kosten. Ook bij budgetbeheer zijn er niet noodzakelijk schulden. Het huishoudbudget beheren betekent keuzes maken, hetgeen niet voor iedereen makkelijk is. – Schuldbemiddeling De schuldbemiddelaar maakt een inventaris op van de schulden om na te gaan of de schuldproblemen nog op een redelijke termijn opgelost kunnen worden. Naast de opmaak van een budgetplan, zal de schuldbemiddelaar ook met de schuldeisers gaan onderhandelen. Hierbij zal getracht worden een regeling tot stand te brengen omtrent de wijze van betaling van de schuldenlast. Er zal ook vaak gestart worden met budgetbegeleiding of –beheer. – Collectieve schuldenregeling Dit is de meest verregaande vorm van schuldhulpverlening, waarbij de cliënt zelfs met een afbetalingsplan niet uit de schulden dreigt te geraken. Bemiddelen met de schuldeisers heeft hier dus geen zin. Via de arbeidsrechtbank wordt een schuldbemiddelaar (OCWM of advocaat) aangesteld. Deze schuldbemiddelaar beheert voor meerdere jaren de inkomsten en uitgaven van de cliënt. De cliënt krijgt een leefgeld en mag vooral geen nieuwe schulden aangaan.

Tabel 20: Aantal dossiers budget- en schuldhulpverlening via OCMW Herenthout

Budgethulpverlening zonder schulden Budgetbegeleiding Budgetbeheer Totaal Schuldhulpverlening Schuldbemiddeling Schuldbemiddeling en budgetbegeleiding/budgetbeheer Collectieve schuldenregeling: schuldbemiddeling via advocaat Collectieve schuldenregeling: schuldbemiddeling en budgetbegeleiding/budgetbeheer via ocmw Totaal

2007

2008

Abs.

Abs.

Abs.

2009 Rel.

Prov. – rel.

0 10 10

7 12 19

7 9 16

43,8 56,3 100,0

23,9 76,1 100,0

28 26

18 36

1 44

1,5 64,7

35,1 25,0

30

28

23

33,8

39,0

0 84

0 82

0 68

0,0 100,0

0,9 100,0

Bron: Vlaams Centrum Schuldbemiddeling en Nationale Bank van België

De dossiers inzake budgethulpverlening zonder schulden variëren van jaar tot jaar. Wat betreft de dossiers inzake schuldhulpverlening kan er toch duidelijk een dalende trend worden waargenomen tussen 2007 en 2009. Enkel bij de schuldbemiddeling en budgetbegeleiding/budgetbeheer is er een sterke stijging. Anno 2009 zijn er 16 dossiers met budgethulpverlening (zonder schulden) en 68 met schuldhulpverlening. Mensen met betalingsproblemen kunnen terecht bij CAW De Kempen. Anno 2009 liepen daar voor heel het arrondissement Turnhout 45 dossiers voor budgethulpverlening en 270 voor schuldhulpverlening. Voor wat betreft de collectieve schuldenregeling waren er einde 2009 ook 49 dossiers lopende bij een advocaat18.

3.1.6

Besluit Een analyse van de bevolkingsgegevens in Herenthout levert een aantal vaststellingen op die van belang zullen zijn voor het gemeentelijke huisvestingsbeleid. In vergelijking met de omliggende gemeenten en de referentieregio’s kenmerkt Herenthout zich door een zwakke bevolkingstoename. Herenthout groeit enkel aan op migratoire wijze (inwijking) en niet op natuurlijke wijze. Opvallend daarbij is dat de gemeente relatief veel ouderen (+ 65 jaar) aantrekt.

18

Bron: Nationale Bank van België (Centrale voor kredieten aan particulieren).


IOK


32

Herenthout heeft een vrij lage bevolkingsdichtheid. Dit is eenvoudig te verklaren doordat het aandeel bebouwde of bebouwbare oppervlakte in Herenthout laag is in vergelijking met de buurgemeenten. Als de bevolkingscijfers geprojecteerd worden op de bebouwbare oppervlakte, is de bevolkingsdichtheid in Herenthout vergelijkbaar met de buurgemeenten. De leeftijdsopbouw in Herenthout is vergelijkbaar met de omliggende gemeenten. In vergelijking met de hogere referentieregio’s valt toch op dat Herenthout relatief weinig jongeren en meer ouderen telt. Ook Herenthout ontsnapt dus niet aan de ontgroening en vergrijzing van de bevolking. Deze evoluties doen zich evenwel voor op alle niveaus. Het aantal huishoudens neemt in de beschouwde periode (1999-2008) toe in Herenthout. De samenstelling van de huishoudens wijzigt door verschillende maatschappelijke ontwikkelingen waaronder de stijgende aantallen en aandelen alleenstaanden en eenoudergezinnen. De gezinsverdunning is een belangrijk gegeven op vlak van huisvesting. Het verklaart waarom er bij een dalend of stagnerend bevolkingscijfer toch een toenemende vraag kan zijn naar kleinere woningen of appartementen. Het gemiddelde inkomen neemt doorheen de jaren toe in Herenthout, maar blijft lager dan het Vlaamse gemiddelde. Een behoorlijk aantal gezinnen blijkt dus in aanmerking te kunnen komen voor een sociale huur- of koopwoning. Het komt er voor de gemeente op aan om voldoende betaalbare huisvestingsmogelijkheden te voorzien. De werkloosheidsgraad schommelt doorheen de jaren en volgt die van het arrondissement, al valt op dat de gemiddelde werkloosheidsgraad in Herenthout over het algemeen lager is dan in het arrondissement. Belangrijk is het aandeel niet-werkende werkzoekenden langer dan 2 jaar werkzoekend. In deze categorie neemt het aandeel laaggeschoolde 50-plussers de bovenhand. Deze langdurige werklozen kunnen een belangrijke doelgroep vormen voor het lokale huisvestingsbeleid.. Het aandeel leefloners neemt af. Het aantal geboorten in kansarme gezinnen ligt relatief laag, maar is wel stijgend. Het aantal personen met een handicap is vooral bij de 65-plussers groot. Dit heeft eveneens een weerslag op de vraag naar aangepaste woningen.

3.2

Aanbodzijde: ontwikkelingen in het woningbestand In dit deel worden de indicatoren van het woningbestand geanalyseerd. Voor de woninggerelateerde gegevens werden telkens de meest recente cijfers gehanteerd. Voor 3 indicatoren (aantal particuliere woningen, aard van de woning naar woningtype en ouderdom van de woningen) konden gegevens van 2009 gebruikt worden. Deze zijn afkomstig van berekeningen die de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (het voormalige Nationale Instituut voor de Statistiek) uitvoert op gegevens van de Federale Overheidsdienst Financiën, Administratie van het Kadaster, de Registratie en de Domeinen (AKRED). Voor de kwaliteit van de woning en de beheersvorm werd noodgedwongen nog teruggegrepen naar gegevens van de socio-economische enquête (1981, 1991, 2001). De socio-economische enquête is een volks- en woningtelling, uitgevoerd door het toenmalige Nationaal Instituut voor de Statistiek. De socio-economische enquête van 2001 is de (voorlopig?) laatste editie van de volkstelling. Het was een survey met een persoonsvragenlijst voor elk individu en één woningvragenlijst per huishouden. Het persoonsformulier bevat onder andere vragen over de tewerkstellingssituatie, de gezondheidssituatie, de burgerlijke staat, het onderwijsniveau en het pendelgedrag van de persoon. Het woningformulier bevat onder andere vragen over de aard van de woning, de bewonerstitel, het bouwjaar en het uitrustingsniveau en over de tevredenheid van het huishouden met de woonomgeving en de faciliteiten in de buurt.


IOK


33

3.2.1

Aantallen Figuur 8: Evolutie van het aantal particuliere woongelegenheden19 tussen 2001 en 2009

18.000

9,8 %

16.000 14.000 10,9 %

12.000 10.000

10,6 %

8.000 6.000 4.000

10,1%

8,6 %

2.000 0

Herenthout

Grobbendonk

Heist-op-den-Berg

Herentals

Nijlen

2001

3.168

3.914

15.247

10.163

7.881

2009

3.488

4.252

16.735

11.275

8.716

Bron: Berekeningen Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie op basis van gegevens (data op 1 januari) van FOD Financiën (Kadaster)

Het aantal woningen in Herenthout neemt in de periode 2001 - 2009 toe met 320 eenheden of met 10,1 %. Herenthout heeft hiermee een groei die vergelijkbaar is met de omliggende gemeenten. Het groeiritme van de gemeente is iets lager dan het arrondissementele gemiddelde (12%), maar overtreft het provinciale (7%) en gewestelijke (8%) gemiddelde. Net als in de referentieniveaus is de toename van het aantal woningen in Herenthout min of meer gelijkmatig te noemen.

19

Onder de term ‘particuliere woongelegenheden’ worden ‘huizen in gesloten, halfopen en open bebouwing, hoeven en kastelen verstaan evenals buildings en flatgebouwen met appartementen.


IOK


34

3.2.2

Aard van de woningen Figuur 9 : Particuliere woongelegenheden naar woningtype, 1 januari 2009

100%

7 6

9 14

80%

13

9 8

21

8

15

23 24

60%

23

29 12

26

40

37

25

21 28

21

40% 64

55

40

20%

20 16 52

43

32

32

27

Open bebouwing

Halfopen bebouwing

es ew

rp

Gesloten bebouwing

s m aa Vl

Pr ov

.A

nt

G

we

ur nh Ar r. T

t

en

t ou

n Ni jle

He

re n

ta

ls

rg -B e de n -o p-

He i

st

ro b G

He

re n

be n

th

do n

ou t

k

0%

Appartementen

Bron: Berekeningen Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie op basis van gegevens van FOD Financiën (Kadaster)

Anno 2009 bestaat het woningbestand in Herenthout uit 91,3 % eengezinswoningen en 8,7 % appartementen. Het lage aandeel appartementen illustreert duidelijk het landelijke karakter van de gemeente in vergelijking met het kleinstedelijk gebied Herentals (met een aandeel appartementen van 20,7%). Binnen de categorie van de eengezinswoningen is het lage aandeel woningen in open bebouwing, in vergelijking met de aangrenzende gemeenten, opvallend: 40,0 %. Enkel in Herentals is dit aandeel nog lager. Ten aanzien van de referentieregio’s is dit cijfer eerder hoog, met uitzondering van het arrondissement Turnhout. Het aandeel woningen in halfopen bebouwing bedraagt 37,4 % van het woningbestand, wat hoog is in vergelijking met de omliggende gemeenten en de referentieregio’s. Ook het aandeel gesloten bebouwing ligt veel hoger (13,9 %) dan in de omliggende gemeenten. Dit kan verklaard worden doordat de bebouwbare oppervlakte in Herenthout grotendeels (voor 80 %) bestaat uit woonzone (de woonkern van Herenthout). Het aandeel woonzone met landelijk karakter is beperkt. Herenthout heeft ook geen woonuitbreidingsgebieden20.

20

GRS Herenthout, blz. 17


IOK


35

3.2.3

Ouderdom van de woningen Figuur 10 : Indeling van het woningbestand21 volgens ouderdom van de woning, 2009 100% 34

80%

34

31

28

30

48

50

49

21

22

21

33

25

25

46

44

29

30

60% 40%

48

50

18

16

50

20% 17

G s Vl aa m

.A nt w ov

ew

er

es

t

pe n

ut nh o ur

H

Pr

ei st -o

Ar

p-

H

r. T

er e

ij l e n

er -B de n

N

nt al s

g

k do n bb en G ro

H

er en

th ou t

0%

<1945

1945-1981

>1981

Bron: Berekeningen Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie op basis van gegevens van FOD Financiën (Kadaster)

In Herenthout is 34,2 % van het woningbestand gebouwd na 1981. Minder dan de helft van de woningen (48%) dateert van de periode 1946 – 1980, terwijl 17,8 % reeds gebouwd werd vóór 1946. Herenthout kenmerkt zich dus als gemeente met een hoog aandeel recente woningen. Toch is het merendeel van de woningen van de periode 1946-1980.

3.2.4

Kwaliteit van de woningen Het onderzoek naar de kwaliteit van de woningen in Vlaanderen is gebaseerd op 3 belangrijke indicatoren. Belangrijk voor een correcte analyse is de evolutie van de kwaliteit van het woningpatrimonium in de tijd. Daarom worden de 3 indicatoren besproken aan de hand van verschillende studies: – De uitwendige woningkwaliteit op basis van de AROHM-survey 1994-199522 en de uitwendige woningschouwing 200523; – De fysische staat van de woningen en het comfort van de woningen op basis van de socioeconomische enquête 2001 en de woonsurvey 200524. De gegevens van de woningschouwing 2005 werden verwerkt via de computer (objectief) en werden eveneens persoonlijk geëvalueerd door de inspecteurs (subjectief), om een vergelijking met de AROHM-survey mogelijk te maken. De socio-economische enquête van 2001 en de woonsurvey zijn gebaseerd op bevraging, waardoor deze resultaten meer subjectief zijn. Het verschil tussen deze 2 onderzoeken bestaat erin dat de socio-economische enquête van 2001 een volks- en woningtelling is, waarbij de ganse populatie van België bevraagd werd. De woonsurvey is echter gebaseerd op een Vlaamse steekproef (face-to-face bevraging). 21

Het aandeel woongebouwen (en niet woongelegenheden) opgericht in een bepaalde periode (zie http://aps.vlaanderen.be/sgml/largereeksen/2325.htm). 22 De AROHM-survey 1994-1995 is een survey, uitgevoerd door de Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting, Monumenten en Landschappen. Dit is de vroegere benaming voor het Departement RWO (Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed). De survey handelde over de kwaliteit van de woningen, op niveau van de arrondissementen. 23 De uitwendige woningschouwing 2005 is een survey, uitgevoerd in het Vlaams Gewest, door het Kenniscentrum Duurzaam Woonbeleid. Dit centrum ging over in het Steunpunt Ruimte en Wonen. Deze technische schouwing is gekoppeld aan de face-to-face survey van de woonsurvey 2005 (zie voetnoot 24). 24 De woonsurvey 2005 is een survey, uitgevoerd in het Vlaams Gewest, door het Kenniscentrum Duurzaam Woonbeleid. Dit centrum ging over in het Steunpunt Ruimte en Wonen. Het Kenniscentrum voor Duurzaam Woonbeleid was in de periode van januari 2004 tot en met december 2006 een multidisciplinair expertisecentrum met als hoofdopdracht het verzamelen van basisinformatie over wonen en woonbehoeften in Vlaanderen. Deze opdracht omvat onder meer een face-to-face bevraging van de woning en de woonconsument in Vlaanderen. De face-to-face survey is gekoppeld aan de technische schouwing (zie voetnoot 23).


IOK


36

De hiervoor vermelde studies zijn gebaseerd op domiciliewoningen. Dit komt omdat de gegevens afkomstig zijn van het Rijksregister: het gaat om woningen waar personen of gezinnen officieel gedomicilieerd zijn. Leegstaande woningen, 2de verblijven, studentenkamers en woningen waar personen zonder legaal verblijfsstatuut zijn gehuisvest, werden niet opgenomen. Dit houdt automatisch een onderschatting in van het aandeel slechte woningen ten opzichte van het totale woningpatrimonium. 1ste indicator: de uitwendige woningkwaliteit De 1ste indicator analyseert de gegevens inzake de bouwtechnische/uitwendige kwaliteit van de bewoonde woningen. Deze indicator levert de meest bruikbare (want objectieve) resultaten. De indicator bestaat uit 5 categorieën: ‘zonder gebreken’, ‘klein herstel’, ‘lichte renovatie’, ‘zware renovatie’ en ‘te vervangen’. De AROHM-survey van 1994-1995 concludeert dat er 259.000 slechte woningen zijn in Vlaanderen. De woningschouwing 2005 besluit met een opmerkelijke verbetering tussen 1995-2005: – Op basis van de persoonlijke evaluatie van de enquêteurs tot ongeveer 36.073 woningen (met marge van 8.485 woningen) in de categorieën ‘zware renovatie’ of ‘te vervangen’; – Op basis van de bouwtechnische opname tot 24.031 woningen (met betrouwbaarheidsinterval tussen 17.094 en 30.968 woningen) in de categorieën ‘zware renovatie’ of ‘te vervangen’. De uitwendige woningschouwing concludeert dat er zich in Vlaanderen geen algemeen probleem voordoet wat betreft de uitwendige woningkwaliteit. 2de indicator: de fysische staat van de woningen De indicator werd geconstrueerd op basis van de kwaliteitsnormen van de Vlaamse Wooncode (meer bepaald via de criteria van het ‘technisch verslag van het onderzoek naar de kwaliteit van woningen’). Volgens deze indicator is een goede woning, een woning waaraan aan geen van de bevraagde onderdelen een herstelling nodig is. De indicator, gebaseerd op bevraging, verwerkt de interpretatie van de bewoner over de staat van de woning. De inschatting van een probleem is aldus afhankelijk van de persoon die dit beoordeelt. De indicator neemt zowel de inwendige als de uitwendige staat van de woning in rekening en bestaat uit 4 categorieën: ‘goed’, ‘matig’, ‘slecht’ en ‘zeer slecht’. De socio-economische enquête van 2001stelt dat 13,3 % van de woningen (of 312.287 woningen) in (zeer) slechte staat is. In 2005 concludeert de woonsurvey dat 9,2 % van de woningen (of 230.933 woningen) in (zeer) slechte staat is. De woonsurvey concludeert dat ook hier een gunstige evolutie merkbaar is, die echter minder spectaculair is dan die van de 1ste indicator. 3de indicator: het comfort van de woningen Socio-economische enquête 200125

25

Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat de percentages van de socio-economische enquête van 2001 berekend werden op de gekende gegevens en dat er verondersteld werd dat de niet-beantwoorde formulieren op dezelfde wijze (procentueel) verdeeld zijn als de gekende. Toch moet hier met de nodige omzichtigheid te werk worden gegaan. Onderzoek toont aan dat bijvoorbeeld personen die behoren tot de meest kwetsbare bevolkingsgroep bij de missings oververtegenwoordigd zijn. Datzelfde onderzoek stelt dat globaal genomen de kwaliteit van een woning overschat wordt vermits vooral zwakkere sociale–economische groepen missings opleveren (SEE2001 Monografieën: Woning en woonomgeving in België, pagina 26-28, via http://statbel.fgov.be/nl/binaries/mono_200102_nl_tcm325-35799.pdf ).


IOK


37

Tabel 21: Comfortniveau van de woningen26, 2001 Zonder klein comfort

Klein comfort

27

Middelmatig comfort

28

Groot comfort

29

absoluut

relatief

absoluut

relatief

absoluut

relatief

absoluut

relatief

Herenthout

123

3,9

714

22,6

353

11,2

1.976

62,4

Grobbendonk

151

3,9

954

24,6

361

9,3

2.410

62,2

Heist-op-den-Berg

723

5,0

3.134

21,6

1.646

11,4

8.986

62,0

Herentals

362

3,7

1.842

18,7

1.521

15,5

6.120

62,2

Nijlen

311

4,1

2.031

26,7

757

9,9

4.521

59,3

5.166

3,4

28.476

18,8

18.796

12,4

99.169

65,4

23.217

3,6

139.377

21,6

104.765

16,2

378.644

58,6

112.618

4,9

571.279

25,0

319.988

14,0 1.279.829

56,0

Arr. Turnhout Provincie Antwerpen Vlaams Gewest

Bron: FOD Economie, socio-economische enquête, 1.10.2001

In Vlaanderen wordt in de periode 1981-2001 een aanzienlijke daling van het aantal woningen ‘zonder klein comfort’ vastgesteld. Anno 2001 bedraagt dit aandeel nog slechts 4,9 % van het woningbestand. In Herenthout is het woningcomfort sterk verbeterd. Toch beschikt 3,9 % van het woningbestand of 123 woningen nog niet over de noodzakelijke basisuitrusting in Herenthout in 2001. Herenthout wijkt in dit opzicht niet af van de meeste buurgemeenten. Toch is het aandeel hoger dan in de provincie en het arrondissement. In totaal is 26,5 % van de woningen of 837 woningen met hoogstens ‘klein comfort’ uitgerust in Herenthout in 2001. Woonsurvey 2005 Uit deze studie blijkt dat het comfortniveau tussen 2001 en 2005 sterk is toegenomen in de Vlaamse gemeenten: waar de socio-economische enquête van 2001 stelt dat 4,9 % van de Vlaamse woningen geen klein comfort heeft, besluit de Woonsurvey dat in 2005 het aandeel woningen zonder klein comfort is gedaald tot 3,3 % van de Vlaamse woningen. Dit alles is gebaseerd op de oude en goed bekende ‘comfort’-indicator die de termen van klein, middelmatig en groot comfort hanteert. Deze indicator biedt echter meer en meer een verouderd beeld. Naarmate de klassieke comfortvereisten beter ingeburgerd raken en de gsm de telefoonaansluiting verdringt, is er nood aan een meer verfijnde maatstaf. Dit heeft geleid tot een geactualiseerde comfortvariabele, met name de kwaliteitsindicator, gebaseerd op het oordeel van de bewoner over de aanwezigheid van comfortkenmerken en de noodzaak aan herstellingen. Deze nieuwe indicator wordt onderverdeeld naar kwaliteitsnormen waaronder ‘ontoereikende kwaliteit’, ‘basiskwaliteit’, ‘goede kwaliteit’, ‘goede kwaliteit en ruim’ en ‘zeer goede kwaliteit’. Op deze wijze gemeten is in 2001 5,7 % van de Vlaamse woningen van ontoereikende kwaliteit30. In 2005 is dit aandeel gedaald tot 2,7 %. Het betreft bij raming 67.500 woningen (te nemen met een betrouwbaarheidsmarge van 14.800 woningen of omgerekend 3,3 % van het woningbestand). Binnen een tijdspanne van slechts 4 jaar is dit aldus een relatief sterke evolutie. Het is echter belangrijk om de positieve evoluties correct te interpreteren en enigszins te nuanceren. Zo zijn de resultaten afhankelijk van de gehanteerde onderzoeksmethoden, waarbij er een verschil is tussen de gegevens verzameld op populatie niveau (socio-economische enquête van 2001) en op steekproef niveau (woonsurvey). Daarnaast zijn de resultaten van de Woonsurvey te interpreteren met betrouwbaarheidsintervallen en de resultaten van de socio-economische enquête van 2001 werden berekend op de gekende gegevens (zie voetnoot 25). Beide studies zijn tenslotte gebaseerd op bevraging (subjectief) en op domiciliewoningen, wat een automatische onderschatting inhoudt van het aandeel slechte woningen.

26

In het licht van de socio-economische enquête van 2001 wordt een woning omschreven als iedere overdekte ruimte die bestemd is om bewoond te worden door een huishouden of als dusdanig gebruikt wordt. 27 Een woning met klein comfort is een woning die voorzien is van stromend water, een wc met waterspoeling en een badkamer of stortbad. 28 Een woning met middelmatig comfort is een woning die voldoet aan de normen van een woning met klein comfort en daarnaast voorzien is van centrale verwarming. 29 Een woning met groot comfort is een woning die voldoet aan de normen van een woning met middelmatig comfort en daarnaast beschikt over een keuken (minimaal 4 m²), een telefoon en een auto. 30 Woningen van ontoereikende kwaliteit beschikken niet over een toilet of beschikken niet over een badkamer met bad en/of stortbad of er zijn minstens 4 grote herstellingen nodig aan de woning.


IOK


38

Specifieke probleemsegmenten en -groepen Niettemin de globale positieve evolutie mag niet voorbij worden gegaan aan de vaststelling dat problemen inzake kwaliteit en comfort van de woning sterk geconcentreerd blijven in bepaalde segmenten van de markt. Voornamelijk de private huursector blijft kampen met een groot aandeel slechte woningen. In 2001 worden er in Herenthout 350 woningen privaat verhuurd en 279 sociaal, dit komt overeen met 56 % en 44 % van de huurwoningen. Het comfort wordt als ontoereikend beoordeeld voor 6,1 % van de private huurwoningen ten opzichte van 2,7 % van de sociale huurwoningen en 1,9 % van de eigendomswoningen. Niettegenstaande dat ook deze resultaten subjectief zijn en het eigendomsstatuut ook een invloed zal hebben. Op basis van deze cijfers zouden er in Herenthout 21 private huurwoningen, 8 sociale huurwoningen en 47 eigendomswoningen van ontoereikende kwaliteit zijn in 2001. Dat de vermelde onderzoeken aanwijzen dat de woonkwaliteit in Vlaanderen een gunstige evolutie heeft doorgemaakt in de voorbije 10 jaar, mag niet leiden tot de conclusie dat inspanningen naar verdere kwaliteitsverbeteringen niet meer noodzakelijk zijn. Er zijn daarentegen argumenten gevonden om de beleidsinspanningen beter te richten op specifieke probleemsegmenten en – groepen. Verklarende factoren voor kwaliteitsverbetering van de woningen Renovatie van woningen Toenemend aantal verkochte woningen (wijziging van de eigenaar van de woning) Een eerste verklaring voor de positieve evolutie kan gevonden worden² in een relatief hoog en toenemend aantal verkopen van woningen ten opzichte bouwgronden. Wat de bestaande woningvoorraad betreft, gaat een kwaliteitsverbetering dus in hoofdzaak samen met de wijziging van de eigenaar van de woning. Uit een bevraging bij de bewoners is immers gebleken dat aan ongeveer de helft van de woningen die de laatste 10 jaar werden aangekocht of verkregen, grote werken werden uitgevoerd. 51 % van de eigenaars verklaart in de woonsurvey dat op het moment van verwerving

grote werken noodzakelijk waren. Het laatste decennium schommelt het aantal verkochte woningen tussen 65.000 en 73.000 woningen in het Vlaams Gewest (De sociale staat van Vlaanderen31). Dit betekent dat jaarlijks ongeveer 35.000 woningen gerenoveerd worden. Bouwvergunningen voor renovatie van woningen Ook de bouwstatistieken tonen dat er in Vlaanderen veel en in toenemende mate gerenoveerd wordt. In de periode 1996-2005 werden 163.000 bouwvergunningen voor woongebouwen afgeleverd. Het jaarlijkse aantal verbouwingen stijgt in die periode van 13.000 tot 18.000. In 2008 is dit aantal lichtjes gedaald tot 17.000 vergunningen voor renovatie. Analyse van de gegevens inzake renovatie aan woningen in Herenthout toont aan dat in de periode 2002-2009 64732 bouwvergunningen worden aangevraagd: 58,7 % (380) voor nieuwbouw en 41,3 % (267) voor renovatie. Gezien dit enkel renovaties betreft waarvoor een bouwvergunning vereist en aangevraagd is, kan er van uitgegaan worden dat er in werkelijkheid nog heel wat meer zijn. Financiële stimuli Daarnaast zijn er financiële en fiscale stimuli op Vlaams en federaal niveau. Dergelijke stimuli, zoals de Vlaamse renovatiepremie en de Vlaamse verbeterings- en aanpassingspremie, kunnen zorgen voor een wijzigend gedrag in de keuze tussen nieuwbouw of renovatie van een bestaande woning. Inhaaloperatie sector sociale huisvesting In de periode 1998-2007 werden er in Vlaanderen 74.358 sociale woningen gerenoveerd (gemiddeld meer dan 7.000 renovaties per jaar).

31 32

http://publicaties.vlaanderen.be/docfolder/13964/De_sociale_staat_van_Vlaanderen_2009.pdf Niet elke aanvraag resulteert in een effectieve realisatie.


IOK


39

Relatie tussen kwaliteit en ouderdom van de woningen Hoewel de kwaliteit van de woningen in 2005 nog steeds verbonden is met de ouderdom van de woning en de oudere woningen doorgaans van lagere kwaliteit blijken te zijn, tonen de hiervoor besproken studies ook hier een gunstige trend. De oudere woningen lijken in vergelijking met eerder onderzoek toch een inhaalbeweging te hebben ingezet. Het risico bestaat dat met de renovatieinspanningen in het oudste segment van de woningmarkt de problemen zullen verschuiven naar de volgende ouderdomsklasse, in het bijzonder woningen uit de naoorlogse decennia. Inspanningen voor kwaliteitsverbetering zullen de komende jaren in deze woningen ook noodzakelijk zijn. Nieuwbouw van woningen Tot slot kan ook de nieuwbouw een invloed hebben op de toename van de woningkwaliteit. Het laatste decennium werd elk jaar een aantal woningen, schommelend tussen de 25.000 tot 38.000 nieuwe wooneenheden, aan het Vlaamse woningpatrimonium toegevoegd. Hierbij wordt er geraamd dat 13,4 % vervangingsbouw betreft. Deze nieuwbouwwoningen beïnvloeden in positieve zin de kwaliteit van het woningpatrimonium.

3.2.5

Beheersvorm Tabel 22: Absolute weergave van de koop- en huurbeheersvorm, 1981-2001 eigen woning

huurwoning

1981

1991

2001

1981

1991

2001

Herenthout

1.656

2.151

2.471

645

547

676

Grobbendonk

2.229

2.757

3.225

538

637

594

Heist-op-den-Berg

8.534

9.618

11.210

2.784

3.130

3.181

Herentals

5.352

6.132

7.071

2.656

2.657

2.752

Nijlen

4.784

5.567

6.405

1.360

1.301

1.170

85.548

102.006

119.185

28.771

30.531

31.499


336.897

396.708

450.564

228.350

214.275

188.675

1.275.638

1.462.210

1.668.886

672.306

650.346

593.607

Bron: FOD Economie, Volks- en Woningtelling (1.3.1981 en 1.3.1991) en Socio-economische enquête (1.10.2001)

De woningen in eigendom vertonen op alle administratieve niveaus een continue en vrij constante stijging doorheen de jaren. De toename van eigendomswoningen is wel meer uitgesproken in de jaren tachtig (29,9 %) dan in de jaren negentig (14,9 %). Het aantal huurwoningen neemt in alle beschouwde gemeenten toe tijdens de periode 1981-2001, uitgezonderd in Nijlen. In Herenthout kan over de gehele periode een lichte stijging van het absolute aantal huurwoningen met 4,8 % worden waargenomen. In de jaren tachtig daalde het aantal huurwoningen met 15,2%. In de jaren negentig daarentegen steeg het aantal huurwoningen sterk met 23,6%. Voor de hogere referentieniveaus kan worden vastgesteld dat het aantal huurwoningen terugloopt, waarbij de afname het voorbije decennium meer uitgesproken was dan tijdens de jaren ‘80. Het arrondissement Turnhout vormt hier echter een uitzondering op en kenmerkt zich de voorbije 20 jaar door een lichte toename van het aantal huurwoningen.


IOK


40

Tabel 23: Relatieve weergave van de koop- en huurbeheersvorm, 1981-2001 eigen woning

huurwoning

1981

1991

2001

1981

1991

2001

Herenthout

72,0

78,8

76,1

28,0

20,0

20,8

Grobbendonk

80,4

80,7

80,9

19,4

18,6

14,9

Heist-op-den-Berg

75,4

74,4

75,0

24,6

24,2

21,3

Herentals

66,7

69,2

69,6

33,1

30,0

27,1

Nijlen

77,8

80,6

81,8

22,1

18,8

14,9

Arr. Turnhout

74,7

76,4

76,5

25,1

22,9

20,2

Prov. Antwerpen

59,3

64,3

67,6

40,2

34,7

28,3

Vlaams Gewest

65,0

68,3

70,9

34,3

30,4

25,2

Bron: FOD Economie, Volks- en Woningteling (1.3.1981 en 1.3.1991) en Socio-economische enquête (1.10.2001)

Het arrondissement Turnhout onderscheidt zich gedurende de gehele waarnemingsperiode van de overige referentieniveaus door een relatief hoog aandeel woningen die bewoond worden door de eigenaar. De cijfers van de gemeente Herenthout zijn vergelijkbaar met die van het arrondissement.

3.2.6

Perceelsoppervlakte voor bewoning Tabel 24: Evolutie van de perceelsoppervlakten voor bewoning

33

perceelsoppervlakte in m²

evolutie 2004-2009

2004

2009

absoluut

relatief

Herenthout

764

729

-35

95,4

Grobbendonk

938

870

-68

92,8

Heist-op-den-Berg

963

904

-59

93,9

Herentals

560

506

-54

90,4

Nijlen

700

681

-19

97,3

Arr. Turnhout

901

836

-65

92,8

Prov. Antwerpen

569

534

-35

93,8

Vlaams Gewest

635

601

-34

94,6


De gemiddelde oppervlakte voor bewoning is in de periode 2004-2009 licht gedaald in Herenthout: van 764 m² naar 729 m² (of een afname van 4,6 %). Voor de omliggende gemeenten en de referentieregio’s is de daling over het algemeen sterker, uitgezonderd Nijlen. De sterkste daling kan genoteerd worden voor Herentals (9,6 %).

3.2.7

Sociale en bescheiden huisvesting Sociale en bescheiden woningen Het decreet betreffende het gronden pandenbeleid d.d. 27 maart 2009 beoogt de realisatie van een bijkomend aanbod aan betaalbare huisvesting in elke gemeente. Dit betaalbaar woonaanbod wordt opgesplitst naar een sociaal woonaanbod en een bescheiden woonaanbod.

33

Onder bewoning worden volgende categorieën verstaan: appartementen, buildings, huizen en hoeven en bijgebouwen.


IOK


41

Sociaal woonaanbod Volgens artikel 1.2, 16° van het betreffende decreet bestaat het sociaal woonaanbod uit een aanbod aan sociale huurwoningen, sociale koopwoningen en sociale kavels dat voldoet aan beide hiernavolgende voorwaarden: – Zij zijn volledig onderhevig aan de reglementering aangaande het sociale huurstelsel of de overdracht van goederen door de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) en de sociale huisvestingsmaatschappijen ter uivoering van de Vlaamse Wooncode; – Zij worden bestemd tot hoofdverblijfplaats, respectievelijk tot oprichting van een woning die tot hoofdverblijfplaats zal worden bestemd. Bescheiden woonaanbod Onder het bescheiden woonaanbod wordt, overeenkomstig artikel 1.2, 1° van het betreffende decreet, het aanbod van kavels en woningen, met uitsluiting van het sociaal woonaanbod, verstaan dat bestaat uit: – Kavels met een oppervlakte van ten hoogste 500 m²; – Eengezinswoningen met een bouwvolume van ten hoogste 550 m³; – Overige woongelegenheden met een bouwvolume van ten hoogste 240 m³. Sociaal woonaanbod – nulmeting decreet betreffende gronden pandenbeleid In het onderstaande wordt een overzicht gegeven van het gerealiseerde sociaal woonaanbod in de gemeente Herenthout tot 31 december 2007. Op die datum werd de nulmeting betreffende het bestaande sociaal woonaanbod vastgesteld in het kader van het decreet gronden pandenbeleid. Tabel 25: Sociaal woonaanbod

34

in Herenthout, 31 december 2007 Herenthout

Vlaams gemiddelde

absoluut

relatief t.o.v. aantal huishoudens (3.517)

Sociale huurwoningen van SHM van SVK Sociale koopwoningen Sociale kavels

303 301 2 47 0

8,62 8,56 0,06 1,34 0,00

5,56 5,41 0,15 0,47 0,02

Totaal

350

9,95

6,05

Bron: Bijlage bij het decreet betreffende het gronden pandenbeleid

Eind 2007 kenmerkt Herenthout zich door een sociaal woonaanbod van 350 woongelegenheden. Sociale huurwoningen Zonnige Kempen verhuurde op 31 december 2007 301 sociale huurwoningen:

34

Voor het aanbod aan sociale koopwoningen en sociale kavels werden enkel de realisaties uit de periode 1988-2007 in rekening gebracht.


IOK


42

Tabel 26: De woningtypologie van de sociale huurwoningen in Herenthout, 31 december 2007 Zonnige Kempen

IOK werkingsgebied

absoluut

relatief

absoluut

relatief

Bejaardenwoningen

40

13,3

790

8,4

Studio’s

17

5,6

0

0,0

Eengezinswoningen … 1 slaapkamer …2 slaapkamers …3 slaapkamers … > 3 slaapkamers

0 11 134 26

0,0 3,7 44,4 8,6

97 483 4.266 837

1,0 5,1 45,2 8,9

Appartementen … 1 slaapkamer …2 slaapkamers …3 slaapkamers … > 3 slaapkamers

12 21 40 0

4,0 7,0 13,3 0,0

897 1.407 660 11

9,5 14,9 7,0 0,1

301

100,0

9.448

100,0

Totaal

Bron: Databank IOK op basis van jaarverslagen sociale huisvestingsmaatschappijen

De tabel toont de absolute verdeling van het aantal huurwoningen, maar maakt ook een vergelijking van het sociaal huuraanbod in Herenthout met het gehele IOK werkingsgebied. Opvallend is dat er in Herenthout een hoger aandeel bejaardenwoningen, studio’s en appartementen met 3 slaapkamers is. Het aandeel appartementen met 2 slaapkamers is dan weer ondervertegenwoordigd in vergelijking met het werkingsgebied van IOK. Zonnige Kempen realiseerde 439 sociale huurwoningen tot 31 december 2007, één woning werd ingekocht. Hiervan werden er 135 verkocht. Vier woningen worden verhuurd buiten het sociale huurstelsel (1 woning met 3 slaapkamers in de Bergense Steenweg en 3 appartementen met 1, 2 en 3 slaapkamers in de Molenstraat). De 4 woningen die verhuurd worden buiten het sociale huurstelsel, zijn niet opgenomen in bovenstaande tabel. Wachtlijst Zonnige Kempen Op 21 april 2010 stonden er in totaal 214 kandidaat-huurders op de wachtlijst bij Zonnige Kempen voor een sociale huurwoning in Herenthout. De meeste kandidaat-huurders zijn jonger dan 55 jaar (75 %). Hiertegenover staat wel dat 25 % van de kandidaat-huurders (53 personen) in aanmerking komt voor een bejaardenwoning. De kandidaat-huurders kunnen aangeven voor welke woning (type, aantal slaapkamers) ze in aanmerking willen komen. Een kandidaat-huurder kan hierbij meerdere types selecteren. Tabel 27 geeft de verdeling hiervan weer (vraagzijde). Daarnaast bevat de tabel ook de verdeling van het bestaande aanbod.


IOK


43

Tabel 27: Vraag versus aanbod, aandeel sociale huurwoningen in Herenthout, 2010 Herenthout Vraag – absoluut

Aanbod – absoluut

Vraag – relatief

Aanbod - relatief

Bejaardenwoning (1 – 2 slpk) Studio (0 slpk) Woongelegenheid – 1 slk Woongelegenheid – 2 slk Woongelegenheid – 3 slk Woongelegenheid – >3 slk

63 3 206 303 95 17

40 17 12 32 174 26

9,2 0,4 30,0 44,1 13,8 2,5

13,3 5,6 4,0 10,6 57,8 8,6

Totaal

687

301

100,0

100,0

Bron: Zonnige Kempen en eigen verwerking

Tabel 27 laat zien dat er vooral een grote discrepantie is bij de vraag en het aanbod van kleinere sociale huurwoningen. De grote vraag naar woongelegenheden met 1 en 2 slaapkamers valt op, terwijl het aanbod hier eerder beperkt is. Deze tabel toont wat algemeen aangevoeld werd, met name dat er een grote nood is aan kleinere sociale woningen. Van de kandidaat-huurders bij Zonnige Kempen is 49 % na 1 januari 2009 ingeschreven. De laatste actualisatie vond plaats in 2009.

Sociale huurwoningen – SVK Zuiderkempen Op 31 december 2009 bestond het woningbestand van SVK Zuiderkempen in Herenthout uit 2 woningen (telkens met 2 slaapkamers). Deze werden gehuurd door een éénoudergezin en een koppel met kinderen.

Sociale koopwoningen Kleine Landeigendom Zuiderkempen heeft in Herenthout 156 sociale koopwoningen gerealiseerd. In de nulmeting worden enkel de sociale koopwoningen gebouwd tussen 1 januari 1988 en 31 december 2007 meegerekend. De volgende koopwoningen zitten dus in de nulmeting vervat: – Herenthout – Boeyendaal: 9 woongelegenheden (2005); – Herenthout – Vliegplein: 45 woongelegenheden (1988 – 1996). Kleine Landeigendom Zuiderkempen heeft dus 54 sociale koopwoningen gerealiseerd sinds 1 januari 1988. Volgens de nulmeting werden er slechts 47 koopwoningen gebouwd, wat dus een verschil van 7 woningen oplevert. In 1989 werd er wel een project van 7 koopwoningen in Herenthout verkocht. Misschien werd dit niet meegeteld in de nulmeting. Bovendien realiseerde Zonnige Kempen in 1999 en 2000 ook 2 projecten van respectievelijk 9 en 8 koopwoningen (in de Lindelaan). Volgens onze gegevens werden er tussen 1 januari 1988 en 31 december 2007 71 sociale koopwoningen gerealiseerd. Bindend sociaal objectief Het decreet gronden pandenbeleid legt elke gemeente een bindend sociaal objectief op, zijnde het aantal te verwezenlijken sociale woningen tot 31 december 2020 (tijdshorizon ruimtelijk structuurplan Vlaanderen). Dit wordt verder gediversifieerd naar aantal sociale huurwoningen, sociale koopwoningen en sociale kavels. Het aantal te realiseren sociale huurwoningen per gemeente is decretaal vastgelegd. Voor wat betreft het aantal te realiseren sociale koopwoningen en sociale kavels heeft de gemeenteraad van Herenthout d.d. 21 december 2009 een gemotiveerd voorstel overgemaakt aan de provincie Antwerpen. De provincie heeft eind mei 2010 de definitieve verdeling vastgesteld. De gemeenteraad had een voorstel ingediend om het bindend sociaal objectief van 27 sociale koopwoningen aan te houden. Dit advies werd opgesteld op basis van de geplande en lopende sociale woonprojecten. De provincie heeft het bindend sociaal objectief van 27 sociale koopwoningen weerhouden. Concreet bestaat het bindend sociaal objectief voor Herenthout uit:


IOK


44

– 14 sociale huurwoningen; – 27 sociale koopwoningen; – 1 sociale kavel.

Gerealiseerde en geplande sociale huurwoningen sinds 1 januari 2008 Zonnige Kempen heeft sinds de nulmeting geen sociale huurwoningen gerealiseerd. Volgende projecten met sociale huurwoningen worden gepland: Zonnige Kempen: – Koestraat-Cardijnlaan: 14 woongelegenheden (UP 2011); – Lindelaan, fase 4 en 5: 40 woongelegenheden (reserve UP 2010). Voor de berekening van het bindend sociaal objectief mogen ook de woningen meegerekend worden die het SVK op 31 december 2020 voor 9 jaar in beheer heeft. Reservegronden Zonnige Kempen Op 31 december 2009 had Zonnige Kempen geen reservegronden beschikbaar in Herenthout.

Gerealiseerde en geplande sociale koopwoningen sinds 1 januari 2008 Kleine Landeigendom Zuiderkempen heeft sinds de nulmeting geen sociale koopwoningen gerealiseerd. Volgende projecten met sociale koopwoningen worden gepland: Kleine Landeigendom Zuiderkempen: – Kloosterstraat: 22 woongelegenheden. Reservegronden Kleine Landeigendom Zuiderkempen Op 31 december 2009 had Kleine Landeigendom Zuiderkempen geen reservegronden ter beschikking in Herenthout.

Haalbaarheid bindend sociaal objectief Bovenstaande analyse van de huisvestingssituatie toont aan dat er sinds 1 januari 2008 geen sociale huur- of koopwoningen gerealiseerd zijn in Herenthout. Op middellange termijn zijn er wel 54 sociale huurwoningen en 22 sociale koopwoningen gepland. Aangezien er tegen 2020 slechts 14 sociale huurwoningen bijgebouwd moeten worden (bindend sociaal objectief) en Zonnige Kempen op korte termijn plannen heeft om 2 nieuwe projecten te realiseren van in totaal 54 woongelegenheden, heeft de gemeente besloten om de procedure voor een convenant sociaal wonen op te starten (beslissing college van burgemeester en schepenen van 21 juni 2010). Ook het bindend sociaal objectief koopwoningen kan als haalbaar worden geschat. Er is nog geen initiatief bekend omtrent de realisatie van de sociale kavel. Betaalbare kavels IOK brengt kavels op de markt tegen een sociaal gecorrigeerde prijs. Hoewel deze IOK-projecten in de volksmond vaak sociale verkavelingen worden genoemd, gaat het hier niet om sociale kavels zoals gedefinieerd in het decreet betreffende het gronden pandenbeleid. De meest recente verkavelingsprojecten van IOK voldoen echter wel grotendeels aan het bescheiden woonaanbod. IOK heeft tot 31 december 2009 176 kavels verkocht in Herenthout. Er zijn momenteel geen projecten met betaalbare kavels gepland.


IOK


45

3.2.8

Opvang specifieke doelgroepen Naast betaalbare huisvesting is er in de gemeente ook behoefte aan specifieke woningen voor bepaalde doelgroepen. In het onderstaande worden deze opvangmogelijkheden voor Herenthout beschreven.

Het OCMW beschikt over 3 woningen in de Kloosterstraat en de Koestraat. Deze worden niet voorbehouden voor een specifieke doelgroep. De woningen zijn gelegen in de Kloosterstraat 3a, de Koestraat 45a en de Koestraat 49.

Senioren Rusthuizen Tabel 28: Aantal geprogrammeerde en erkende plaatsen in woonzorgcentra in Herenthout 1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Geprogrammeerd

80 75

80 78

80 81

81 85

81 88

82 89

82 92

84 98

84 101

94 106

101 108

101 106

114

Verschil

5

2

-1

-4

-7

-7

-10

-14

-17

-12

-7

-5

-

Erkend

Bron: www.lokalestatistieken.be en : www.zorg-en-gezondheid.be

Elk jaar worden de programmacijfers35 berekend op basis van de bevolkingsprojectie voor de groep 65-plussers. In functie van deze programmacijfers kunnen plaatsen voor de opvang van senioren worden erkend. Het effectief aantal erkende plaatsen in rusthuizen benadert de laatste jaren het geprogrammeerde aantal voor de gemeente op basis van bevolkingsprojectie. –

Rust- en verzorgingstehuis Boeyendaalhof

Boeyendaalhof bestaat uit drie gebouwen: het Voorhof, het Binnenhof en het Driesenhof. In het Voorhof is er plaats voor 50 bejaarden verspreid over 3 verdiepingen. Het Binnenhof, dat rechtstreeks via een gang aan het Voorhof gekoppeld is, biedt plaats aan 51 bejaarden, eveneens over 3 verdiepingen verspreid. Voor de toewijzing wordt er wordt gewerkt met een wachtlijst, waarbij zowel de datum van inschrijving als de hulpbehoevendheid in acht worden genomen. Er is geen voorrangsregel voor inwoners van Herenthout. Interne verhuizen hebben wel altijd voorrang (bv. van de open naar de gesloten afdeling).

Serviceflats Tabel 29: Programmatiecijfers en erkende plaatsen in serviceflats in Herenthout 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

erkende plaatsen programmatiecijfers verschil

0 34

0 35

0 36

16 37

16 37

52 38

52 39

52 40

52 41

53 42

53 43

53 44

53 45

-34

-35

-36

-21

-21

14

13

12

11

11

10

9

8

46

Bron: www.lokalestatistieken.be 35

Het woonzorgdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten houden een belangrijke wijziging in voor de programmatiecijfers. Met ingang van 1 januari 2010 worden de programmacijfers voor de woonzorgcentra (voorheen rusthuizen), de centra voor kortverblijf en de dagverzorgingscentra berekend op de leeftijdscohorten vanaf 65 jaar. Vroeger was dat vanaf 60 jaar (voor de rusthuizen) en vanaf 18 jaar (voor de dagverzorgingscentra en centra voor kortverblijf). Het gevolg hiervan is dat de programmatie op 1 januari 2010 voor de woonzorgcentra daalde ten opzichte van de programmatie op 1 januari 2009. Met het besluit van de Vlaamse Regering van 2 april 2010 werden de nodige wijzigingen aan de regelgeving aangebracht om de programmatie opnieuw op peil te brengen.


IOK


46

–

OCMW Herenthout – Huis Driane

Het OCMW heeft in totaal 35 serviceflats ter beschikking in het wooncomplex Huis Driane, gelegen in het centrum van Herenthout. Bejaarden die nog voldoende zelfredzaam zijn doch wiens woning te groot of onaangepast is kunnen hier terecht. –

Boeyendaalhof

Het derde gebouw in Boeyendaalhof, het Driesenhof dat via een gang met “oranjerie”, gekoppeld is aan het Voorhof, beschikt over 17 serviceflats verspreid over 3 verdiepingen. Bovendien worden er momenteel 19 bijkomende serviceflats gebouwd aan het Boeyendaalhof in samenwerking met een privé-partner. Zowel voor de serviceflats in Huis Driane als die in Boeyendaalhof gebeurt de toewijzing volgens datum van inschrijving. Er is geen voorrangsregel voor de inwoners van Herenthout.

MinderMobielenCentrale De mindermobielencentrale van het OCMW van Herenthout zorgt voor het vervoer van mensen met een beperkt inkomen die problemen ondervinden om zich te verplaatsen, bv. omwille van ouderdom of ziekte, en die niet in de mogelijkheid zijn om het openbaar vervoer te gebruiken.

Asielzoekers: Lokaal Opvanginitiatief Een OCMW staat in voor de opvang van kandidaat politiek vluchtelingen. De afhandeling van de asielprocedure behoort niet tot de bevoegdheden van een OCMW. In de 1ste fase van de asielprocedure kan een OCMW opvang voorzien via het systeem van het lokaal opvanginitiatief, de zogenaamde materiële hulp. De vluchtelingen wonen in de gemeente waar het OCMW gelegen is. Het OCMW heeft 7 woningen ter beschikking waar de kandidaat-vluchtelingen gehuisvest kunnen worden. De woningen zijn gelegen: –

Doornboompad 5a (huur via privé-eigenaar)

–

Kloosterstraat 5 + 5a

–

Kloosterstraat 14 (huur via privé-eigenaar)

–

Nijlense Steenweg 53 (huur via privé-eigenaar)

–

Nijlense Steenweg 137

–

Kloosterstraat 3 (voorlopig leegstaand in afwachting van renovatie)

Crisisopvang Het OCMW van Herenthout heeft 2 noodwoningen ter beschikking. Deze zijn gelegen in de Molenstraat 17 en 17a (eigendom van Zonnige Kempen).

Doorgangswoningen Het OCMW van Herenthout beschikt over volgende doorgangswoningen: –

Doornboompad 5 (huur via privé-eigenaar)

–

Koestraat 45

–

Koestraat 47

–

Koestraat 47a

–

Molenstraat 15 (eigendom van Zonnige Kempen)


IOK


47

–

Schoetersstraat 30 (huur via privé-eigenaar)

Afhankelijk van de beschikbaarheid van de woningen en de behoefte van het moment wordt er wel gewisseld tussen de doorgangswoningen en de noodwoningen.

Personen met een beperking Zonnige Kempen beschikt over een gelijkvloerse woning met 1 slaapkamer voor 2 personen in de Vonckstraat, die aangepast is voor rolstoelgebruikers. De Waaiburg De Waaiburg bestaat uit een aantal voorzieningen voor Bijzondere Jeugdbijstand en is voornamelijk werkzaam binnen het arrondissement Turnhout. De Waaiburg wil tegemoetkomen aan een maatschappelijke nood, met name opvang en integrale begeleiding bieden aan kinderen en/of jongeren en hun gezin waarbij de opvoedingssituaties problematisch verlopen. Via een gedifferentieerd aanbod wordt er gestreefd naar maatschappelijke (re)integratie. De Waaiburg heeft een totale capaciteit van 92 plaatsen: – 35 residentiële plaatsen in Geel: – Begeleidingstehuis De Leeuwerik waar 11 jongens en meisjes voor langere tijd kunnen verblijven; – Begeleidingstehuis met kamers met aandacht ’t Spoor voor 12 jongeren voor wie een tijdelijke of langdurige uithuiszetting noodzakelijk is; – Kamertrainingscentrum De Pitstop waar 12 jongeren opgevangen en begeleid kunnen worden naar een zelfstandig leven; – 25 dagcentrumplaatsen in Geel, Herentals en Mol; – 32 thuisbegeleidingsplaatsen in Geel. Opvanginitiatieven CAW De Kempen CAW De Kempen voorziet een aantal opvanginitiatieven in het arrondissement Turnhout, die niet gebonden zijn aan een bepaalde gemeente. De voorkeur gaat naar inwoners van het arrondissement, gelet op het sociaal en professioneel netwerk. Soms vragen de cliënten echter ook om de regio van herkomst (even) te verlaten. – De Goede Plek in Geel De Goede Plek is een opvang- en begeleidingscentrum waar 12 jongvolwassenen tussen 18 en 25 jaar kunnen wonen. De werking richt zich naar jongvolwassenen die niet langer thuis kunnen blijven of problemen ondervinden in de stap naar een zelfstandig leven. Ze komen steeds vrijwillig. – Vluchthuis De Veder in Herentals De Veder is letterlijk een vluchthuis voor mishandelde vrouwen die weg willen uit deze situatie. Het vluchthuis heeft een capaciteit voor 6 vrouwen en 6 kinderen. – Tussenhuis in Geel Tussenhuis is er voor vrouwen vanaf 18 jaar die in een noodsituatie verkeren (relatieproblemen, een moeilijke thuissituatie, geen dak boven het hoofd …). Zij kunnen er met of zonder hun kinderen terecht. Er is een capaciteit voor 5 vrouwen en 5 kinderen. – Begeleid wonen Begeleid wonen is er voor mannen en vrouwen die te kampen hebben met huisvestingsproblemen en die over weinig financiële middelen beschikken. Daarnaast wordt ook hulp geboden aan iedereen die moeilijkheden ervaart met het alleen wonen. Begeleid wonen kan in Geel, Herentals en Turnhout. – ’t Poortje in Turnhout ’t Poortje is een opvangcentrum voor thuisloze mannen vanaf 25 jaar, die door financiële, materiële en/of persoonlijke redenen niet in de mogelijkheid zijn om zelfstandig te wonen. Het opvangcentrum heeft een capaciteit voor 8 mannen. – Huis Zevendonk in Turnhout


IOK


48

Huis Zevendonk biedt voor een beperkte periode opvang aan mannen vanaf 18 jaar, die het alleen wonen niet aankunnen of voor hen die de stap naar het alleen wonen niet kunnen of durven zetten. De duur van deze vrijwillige hulpverlening is afhankelijk van de hulpvragen en de noden van elke bewoner. Het opvangcentrum heeft een capaciteit voor 10 mannen. – CRC in Turnhout Het crisisopvangcentrum is er voor iedereen die nood heeft aan een zeer korte en directe opvang van maximum 3 weken, omwille van een dringende crisissituatie. Opvang is mogelijk voor zowel mannen als vrouwen vanaf 18 jaar, met of zonder kinderen. Er is een capaciteit voor 13 personen.

3.2.9

Besluit Ondanks de zwakke bevolkingstoename kende de gemeente Herenthout een sterke stijging van het woningbestand. Hoewel er – net als in de referentiegemeenten – een toename is in de renovatie van woningen, zien we in Herenthout dat er nog veel nieuwbouw gerealiseerd wordt. Herenthout kenmerkt zich op die manier door een relatief jong woningbestand in vergelijking met de buurgemeenten. Bovendien is het aandeel woningen met hoogstens klein comfort beperkt. In absolute aantallen gaat het echter nog om 714 woningen. Het stimuleren om deze woningen tijdig te renoveren, zodat de kwaliteit ervan in stand gehouden of verbeterd wordt, blijft een must. Het woningbestand bestaat in Herenthout voornamelijk uit eengezinswoningen in open en halfopen bebouwing. De meeste woningen zijn woningen in eigendom. Voorts neemt de perceelsoppervlakte voor bewoning lichtjes af in Herenthout. Het percentage sociale woningen op 31 december 2007 bedraagt 303 huurwoningen (8,62% van het totale woningpatrimonium) en 47 koopwoningen (1,34% van het totale woningpatrimonium). In totaal is er in de gemeente Herenthout een sociaal woonaanbod van 9,95%, wat zeer hoog is in vergelijking met de omliggende gemeenten (Grobbendonk: 1,76% sociale huur; Nijlen: 1,78% sociale huur; Heist-op-den-Berg: 7,08% sociale huur). Aangezien in de gemeente Herenthout reeds 8,62% van het patrimonium bestaat uit sociale huurwoningen, moeten er tegen 2020 slechts 14 sociale huurwoningen bijgebouwd worden (bindend sociaal objectief). Zonnige Kempen heeft echter op korte termijn plannen om 2 nieuwe projecten te realiseren van in totaal 54 woongelegenheden. De gemeente heeft daarom ook reeds besloten om de procedure voor een convenant sociaal wonen op te starten (beslissing College van Burgemeester en Schepenen van 21 juni 2010). Gezien er in de Kloosterstraat nog een project van 22 koopwoningen gepland is en het bindend sociaal objectief voor koopwoningen (voorlopig) op 27 staat, mag ook het bindend sociaal objectief voor de sociale koopwoningen als haalbaar worden ingeschat. Herenthout beschikt voor de opvang van senioren over 101 erkende plaatsen in het rust- en verzorgingstehuis Boeyendaalhof en over 52 serviceflats. Verder wordt er momenteel gewerkt aan een project van 19 extra serviceflats aan het Boeyendaalhof. Voor de opvang van asielzoekers heeft het OCMW 7 woongelegenheden ter beschikking. Bovendien beschikt het OCMW over 2 noodwoningen en 6 doorgangswoningen. Het OCMW verhuurt ook 3 woongelegenheden die niet voor een specifieke doelgroep worden voorbehouden.


IOK


49

3.3

Vraag versus aanbod: evolutie van de vastgoedprijzen

3.3.1

Evolutie van de verkoopprijzen van bouwgronden Figuur 11: Relatieve evolutie van het aantal verkopen van bouwgronden36

200 180

34

160 140 120

22

19

100 80

18

15 14

60

11

12

9

40

7 4

20 0 1999

2000

2001

2002

Herenthout

2003

2004

Arr. Turnhout

2005

2006

Prov. Antwerpen

2007

2008

2009

Vlaams Gewest


In de beschouwde periode 1999-2009 zijn er grote verschillen waar te nemen in de verkoop van bouwgronden in Herenthout. Van 1999 tot 2004 is een duidelijke neerwaartse trend zichtbaar, met als duidelijk dieptepunt het jaar 2004, toen er slechts 4 kavels verkocht werden. In 2005 en 2006 werden er duidelijk weer meer kavels verkocht, om in 2007 terug naar onder te duiken. In 2008 en 2009 werden er telkens minder kavels verkocht dan in 1999. In vergelijking met de referentieregio’s kunnen we stellen dat de verschillende jaarlijkse verkoopcijfers in Herenthout meer uitgesproken zijn. Zo zijn er weinig schommelingen te bemerken in de hogere administratieve regio’s. Net als in Herenthout kan er voor de hogere administratieve regio’s bovendien een lichte terugloop van het aantal verkopen worden vastgesteld tijdens de beschouwde periode.

36

Het effectief aantal verkochte bouwgronden staat tussen haakjes vermeld.


IOK


50

Figuur 12: evolutie van de gemiddelde perceelsoppervlakte (in m²)

1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1999

2000

2001

2002

Herenthout

2003

Arr. Turnhout

2004

2005

2006

Prov. Antwerpen

2007

2008

2009

Vlaams Gewest


De gemiddelde grootte van de verkochte percelen in Herenthout schommelt sterk over de jaren heen. Zo merken we dat in de jaren 2002 en 2005 de gemiddelde perceelsgrootte opvallend hoger is dan in de referentieregio’s, terwijl ze in de andere jaren lager of vergelijkbaar is met de referentieregio’s. Voor het arrondissement en de provincie kan tijdens de beschouwde periode een afname met 20 % worden vastgesteld, voor het Vlaams Gewest een afname van 29 %.

Figuur 13: Evolutie van de gemiddelde grondprijs (in euro/m²)

200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 1999

2000

2001 Herenthout

2002

2003

Arr. Turnhout

2004

2005

2006

Prov. Antwerpen

2007

2008

2009

Vlaams Gewest


Net als in de referentieregio’s merken we in Herenthout een geleidelijke stijging van de gemiddelde grondprijs, hoewel er in de gemeente Herenthout meer schommelingen merkbaar zijn. Zo is de gemiddelde grondprijs merkbaar hoger in 2003 en in 2008, terwijl die in 2005 merkelijk lager is. In 2009 is de gemiddelde grondprijs iets lager dan in de referentieregio’s.


IOK


51

In de onderstaande tabel worden de beschreven evoluties cijfermatig weergegeven voor de jaren 1999 en 2009, alsook de groei-index, waarbij 1999 gelijkgesteld wordt aan 100. Tabel 30: Evolutie van de verkoop van bouwgronden, tussen 1999 en 2009 Herenthout

absoluut 1999

aantal gem.opp.

2009

index

Arr. Turnhout

relatief

absoluut

19

Prov. Antwerpen

relatief

absoluut

1.474

relatief

4.026

Vlaams Gewest

absoluut

relatief

18.038

774

63

1.129

92

1.194

97

1.228

100

EUR/m²

51

106

46

96

54

113

48

100

aantal

11

1.023

gem. opp.

978

112

904

104

950

109

873

100

EUR/m²

131

89

140

95

157

106

148

100

aantal

2.398

69

58

10.562

60

59

gem.opp

126

80

80

71

eur/m²

257

304

290

308


Op het gebied van het aantal verkochte bouwgronden vertoont Herenthout vergelijkbare cijfers met de referentieregio’s. Hoewel er door de jaren heen grote schommelingen genoteerd kunnen worden, is er een daling merkbaar in de verkoop van bouwgronden. In Herenthout worden wel vrij weinig bouwgronden verkocht. De gemiddelde oppervlakte van de verkochte bouwgronden is toegenomen in Herenthout tijdens de beschouwde periode, hoewel ook hier grote schommelingen opvallen. Bij de hogere referentieregio’s is een duidelijke tendens naar kleinere percelen. Op elk niveau is de gemiddelde grondprijs enorm toegenomen. Binnen het arrondissement stijgt de grondprijs met 204 %, binnen de provincie met 190 % en binnen het gewest met 208 %. De gemiddelde grondprijs is tussen 1999 en 2009 in Herenthout gestegen met 157 %.

3.3.2

Evolutie van de verkoopprijzen voor woningen Tabel 31: Evolutie van de verkoop van woningen37, tussen 1996 en 2009 Herenthout

1996

2009

index

Arr. Turnhout

Prov. Antwerpen

Vlaams Gewest

abs.

rel.

abs.

rel.

abs.

rel.

abs.

rel.

aantal prijs (euro)

40 70.986

102

2.208 74.542

108

10.157 70.842

102

38.351 69.308

100

aantal prijs (euro)

52 180.454

98

1.852 182.281

99

9.689 198.661

108

35.407 183.867

100

aantal prijs (euro)

130 254

84 245

95 280

92 265


Tussen 1996 en 2009 steeg de gemiddelde prijs voor de gewone woonhuizen in Herenthout met 154 %. Deze toename is lager dan die van de referentieregio’s. De gemiddelde prijs voor een woning in Herenthout is in 2009 nog altijd goedkoper dan in de referentieregio’s. Anno 2009 kost een woonhuis in Herenthout gemiddeld 180.454 euro.

37

Het betreft hier de verkoop van gewone woonhuizen (villa’s, bungalows en landhuizen worden hier niet meegerekend).


IOK


52

3.3.3

Evolutie van de verkoopprijzen voor appartementen Tabel 32: Evolutie van de verkoop van appartementen38, tussen 1996 en 2009 Herenthout

1996

2009

index

Arr. Turnhout

Prov. Antwerpen

Vlaams Gewest

abs.

rel.

abs.

rel.

abs.

rel.

abs.

rel.

aantal prijs (euro)

8 76.004

100

546 72.941

96

5.797 70.637

93

16.467 75.674

100

aantal prijs (euro)

21 180.800

99

1.336 168.815

92

7.838 162.082

88

23.411 183.176

100

aantal prijs

263 238

245 231

135 229

142 242


In Tabel 32 worden de cijfers van 2009 vergeleken met die van 1996 omdat er in 1999 onvoldoende appartementen verkocht waren om een relevante vergelijking te maken. De verkoop van appartementen is voor de verschillende administratieve niveaus gestegen tijdens de beschouwde periode. Voor een appartement werd in 2009 in Herenthout gemiddeld 180.800 euro betaald, een bedrag dat vergelijkbaar is met het Vlaamse gemiddelde van 183.176 euro, maar toch beduidend hoger dan het arrondissementele en het provinciale gemiddelde. Voor de aankoop van een appartement moet anno 2009 eenzelfde budget worden voorzien dan voor de aankoop van een huis.

3.3.4

Vastgoedprijzen in Herenthout in vergelijking met de buurgemeenten De vermelde vastgoedprijzen zijn gemiddelde waarden, afkomstig van de geregistreerde openbare verkopen en verkopen uit de hand. In de praktijk is echter vaak sprake van beduidend hogere grondprijzen. Ter vergelijking worden daarom de Q75-waarden weergegeven, wat betekent dat bij 25 % van de verkopen de gronden nog duurder worden verkocht. Deze Q75-waarde wordt beschouwd als een goede benadering van de reële prijs per m² voor een middelgroot perceel. Tabel 33: Evolutie van de verkoopprijs van vastgoed (Q75), tussen 1999 en 2009 Bouwgronden

Woonhuizen

Appartementen

2009

Index (1999=100)

2009

Index (1999=100)

2009

Index (1999=100)

Herenthout Grobbendonk Heist-op-den-Berg Herentals Nijlen

190 198 222 178 261

194 251 304 241 335

216.500 230.000 220.000 205.000 241.500

208 209 193 207 229

177.500 200.115 208.361 182.800 214.500

214 188 247


220 263 231

297 268 285

210.000 235.000 220.000

197 226 208

191.950 190.744 210.000

195 203 207


Anno 2009 wordt in Herenthout volgens deze benadering 190 euro betaald per m² voor een kavel, wat vrij laag is in vergelijking met de buurgemeenten (uitgezonderd Herentals) en de hogere referentieregio’s. Ook de Q75-waarde van een woning in Herenthout ligt lager dan in de buurgemeenten (uitgezonderd Herentals). Bij de appartementen valt op dat de gemiddelde prijs voor een appartement in 2009 hoger is dan de Q75-waarde voor een appartement. Waarschijnlijk zullen er een aantal appartementen aan een hoge prijs verkocht zijn. Ook de Q-75 waarde van een appartement is lager in Herenthout dan in de referentieregio’s en de buurgemeenten. 38

Het betreft hier de verkoop van appartementen, flats en studio’s.


IOK


53

Jonge gezinnen die momenteel een bouwgrond wensen te verwerven, worden niet alleen geconfronteerd met een beperkter aanbod maar ook met stijgende grondprijzen. Indien de bouwgrondprijzen gerelateerd worden aan de inkomensgegevens (gemiddeld inkomen per aangifte, zie ‘Tabel 12’) dan kan de volgende vaststelling gemaakt worden: in 1999 kostte een perceel bouwgrond van 6 are gemiddeld 30.600 euro, terwijl dit in 2009 gestegen is tot 131 euro per m² of 78.600 euro en dus 3 keer een gemiddeld jaarinkomen.

3.3.5

Ruimtelijke afstemming tussen behoefte en aanbod Behoefteraming tot 2012 Totaal aantal bijkomende woningen Overeenkomstig het provinciaal ruimtelijk structuurplan (RSPA) werd het aantal te voorziene bijkomende woningen die nodig zijn om de natuurlijke groei van de bevolking tussen 1992 en 2007 op te kunnen vangen, door de provincie begroot op 415 eenheden. Gemeenten met een gewoon hoofddorp type III, zoals Herenthout, kunnen enkel woningen voorzien voor de opvang van de natuurlijke groei. Dit betekent dat er dus geen bijkomende woningen voorzien kunnen worden in Herenthout. Bij de behoeftebepaling tot 2007 werd er in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan nog wel rekening gehouden met een frictieleegstand van 2,5 % wat overeenstemt met 10 woningen. Dit brengt de totale behoefte op 425 woningen. In het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan39 werd een actualisatie doorgevoerd voor de resterende behoefte voor de periode 2003-2007. Dit resulteerde in de cijfers zoals weergegeven in Tabel 34. Tabel 34: Behoefte aan bijkomende woningen in Herenthout, 2003-2007 Aantal woningen

Herenthout

Taakstelling Gerealiseerd 1992-2003 Te realiseren 2003-2007

425 547 -122

Bron: Gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Herenthout

Het provinciaal ruimtelijk structuurplan (RSPA) werd in 2009-2010 geactualiseerd en gedeeltelijk herzien, onder meer met betrekking tot de nederzettingsstructuur. Hierin wordt ook een taakstelling voor het voorzien van bijkomende woningen op gemeentelijk niveau opgenomen. In dit kader werd er gewerkt met de bevolkings- en huishoudensprognoses uit de provinciale woonstudie 2009 in plaats van met de SVR40-prognose. Daar de behoeftecijfers uit deze woonstudie niet worden vrijgegeven, is in dit woonbeleidsplan eerder toch de bevolkingsprognose besproken op basis van de SVR-prognose. Voor het bepalen van de raming van de behoefte aan bijkomende woningen voor de periode 20072012 (met doorkijk naar 2022) werd eerst een prognose van het aantal inwoners gemaakt. Nadien werd het aantal inwoners omgezet naar het aantal huishoudens. Bij de omzetting van het aantal inwoners naar het aantal huishoudens werd rekening gehouden met de vastgestelde verschuivingen in huishoudensgrootte. Nadat het aantal huishoudens is bepaald, wordt de toename van het aantal huishoudens in de periode 2007-2012 gelijkgesteld met de woningbehoefte voor de periode 20072012. Concreet betekent dit dat de frictieleegstand41 buiten beschouwing wordt gelaten. Er wordt vanuit gegaan dat de benodigde frictieleegstand kan gerealiseerd worden binnen het bestaande woningpatrimonium en niet moet afgewenteld worden op de nieuwe woningen. Op die manier werd tot een gemeentelijke taakstelling gekomen inzake het bijkomend aantal woningen voor de planperiode 2007-2012. Het betreft een bijkomende taakstelling, bovenop de resterende taakstelling uit de periode 1992-2007.

39 40 41

Gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Herenthout p.58. Studiedienst Vlaamse Regereing De frictieleegstand is de leegstand die noodzakelijk is om de woningmarkt naar behoren te doen functioneren.


IOK


54

Tabel 35: Behoefte aan bijkomende woningen in Herenthout 2007-2012 Aantal woningen herziening RSPA

Herenthout

Resterende behoefte 2003-2007 Taakstelling 2007-2012 Totale behoefte 2003-2012 Gerealiseerd 2003-2007 Te realiseren 2007-2012

0 150 150 152 -2

Bron: GRS Herenthout, Herziening RSPA, eigen berekeningen

De evolutie van het aantal huishoudens wordt als basis genomen voor de berekening van de behoefte aan bijkomende woningen. Tussen 1 januari 2003 en 1 januari 2007 nam het aantal huishoudens toe met (3.322- 3.474 =) 152 eenheden. Op basis van de taakstelling naar aanleiding van de herziening van het provinciaal ruimtelijk structuurplan wordt de behoefte aan bijkomende woningen tot 2012 reeds volledig ingevuld. Behoefte sociaal en bescheiden woonaanbod In het provinciaal ruimtelijk structuurplan werd tevens een methodiek aangereikt om het aandeel van sociale woningen en van woningen voor middengroepen uit de lokale bevolking te bepalen in de gemeenten. Dit wordt in de herziening van het provinciaal ruimtelijk structuurplan niet langer voorzien, omdat het decreet betreffende het gronden pandenbeleid nu de nodige instrumenten aanreikt om het sociaal en bescheiden woonaanbod in de gemeente op te drijven. Afweging woningbehoefte ten opzichte van het aanbod Het aanbod aan bouwmogelijkheden werd in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan onderzocht aan de hand van kadasterplannen, waarbij een onderscheid gemaakt wordt in het aanbod: – Langs uitgeruste wegen; – In niet-uitgeruste woongebieden; – Door ontwikkeling van woonuitbreidingsgebied; – Door renovatie van leegstaande panden. Bij de aanbodtelling langs uitgeruste wegen en in niet-uitgeruste woongebieden kan er van uitgegaan worden dat niet alle gronden op de markt komen binnen de planhorizon. Vandaar dat er ook realisatiegraden werden toegepast (9 % voor kavels langs uitgeruste wegen en 55 % voor kavels in goedgekeurde, niet vervallen verkavelingen). Op die manier werd er in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan berekend dat er tegen 2007 266 percelen zouden vrijkomen om de woningbehoefte op te vangen. De totale behoefte tot 2012 werd in Tabel 35 berekend. Gezien het te realiseren aanbod aan bijkomende woningen negatief is, dient er geen gedetailleerde herberekening te gebeuren van het aanbod met realisatiegraden tot 2012, en kan geconcludeerd worden dat er tot 2012 voldoende bouwmogelijkheden zullen vrijkomen om de taakstelling op te vangen. De provincie heeft eveneens een inschatting gemaakt van het potentieel woningaanbod tot 2022. Hieruit kan afgeleid worden dat 35 tot 50 % van het potentiële woningaanbod in de gemeente nodig is om aan de woningbehoefte tot 2022 te voldoen. Bij deze afweging werd nog geen rekening gehouden met onder meer de realisatiegraad. Op het moment dat de gemeente haar gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (partieel) zal herzien, kan deze provinciale aanbodtelling verfijnd worden opdat een meer realistische afweging tussen behoefte en aanbod kan gemaakt worden.

3.3.6

Besluit De kosten voor huisvesting betekenen een belangrijke hap uit het gezinsbudget van de gemiddelde Vlaming. Zoals algemeen wordt aangevoeld, tonen ook de cijfers aan dat de vastgoedprijzen toenemen. Opvallend in de gemeente Herenthout zijn de grote schommelingen, zowel in het aantal aangeboden kavels, de perceelsoppervlakte en de gemiddelde grondprijs. Over het algemeen kan echter gesteld worden dat in de gemeente Herenthout dezelfde tendenzen zichtbaar zijn als in de rest van Vlaanderen (daling van het aanbod, kleinere percelen en stijging van de prijzen). Net als de prijzen van de bouwkavels zijn ook de prijzen van de woningen en de appartementen flink gestegen in de beschouwde periode. De woningprijzen van Herenthout zijn vergelijkbaar met die van


IOK


55

het arrondissement en het Vlaamse Gewest (de gemiddelde woningprijzen van de provincie liggen bijna 10% hoger).


IOK


56

4

Bestaand beleid in Herenthout Hoewel er nog geen geïntegreerd woonbeleidsplan bestond in Herenthout, zijn er toch reeds heel wat beleidselementen rond wonen ingeschreven in verschillende beleidsdocumenten

4.1

Lokaal sociaal beleidsplan In het lokaal sociaal beleidsplan 2008 – 2013 worden volgende strategische doelstellingen omtrent huisvesting opgenomen: – Het lokaal bestuur werkt een degelijk huisvestingsbeleid uit dat gebaseerd is op een voorafgaande woonbehoeftestudie. – Het lokaal bestuur stimuleert de uitbreiding van een betaalbaar en sociaal woningaanbod, zowel op de sociale als op de private markt. – Het lokaal bestuur staat er garant voor dat zijn burgers begeleid worden naar een gepaste woonoplossing. – Het lokaal bestuur heeft aandacht voor de leefbaarheid van een buurt. Verder benadrukt het lokaal sociaal beleidsplan dat een niet-onbelangrijk deel van de bevolking vragende partij is op de sociale huur- en koopmarkt. Herenthout is de duurste gemeente voor kleine en middelgrote woningen in het arrondissement Turnhout. Bovendien zijn de prijzen van de bouwgronden spectaculair gestegen. Het lokaal bestuur wil er dan ook toe komen om een huisvestingsbeleid uit te bouwen dat steunt op volgende pijlers (blz. 25): • Verhogen betaalbaar en sociaal aanbod met het oog op een sociale mix; • •

Samenwerking met lokale actoren en actoren buiten Herenthout, ook privé-partners; Wonen voor iedereen: doelgroepenbeleid inzake wonen, met specifieke aandacht voor gehandicapten en ouderen; • Coördinatie (een huisvestingsbeleid uitwerken is het uitvoeren van een groot project waarin zorg moet worden gedragen voor het goed op elkaar aansluiten van de verschillende handelingen en fasen die nodig zijn om een huisvestingsbeleid uit te bouwen); • Controle om misbruiken inzake wonen tegen te gaan; • Milieuvriendelijk handelen (bij het uitwerken van huisvestingsprojecten dient het lokale bestuur het milieuaspect in vraag te stellen). Verder wordt de toegankelijkheid van de dienst- en hulpverlening met betrekking tot huisvesting benadrukt. Het lokale bestuur wil ook aandacht hebben voor de leefbaarheid van een buurt. Het wil het karakter van een landelijke woon- en leefgemeente behouden.

4.2

Gemeentelijk ruimtelijk structuurplan In het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (GRS), dat op 28 juni 2007 werd goedgekeurd, worden volgende doelstellingen geformuleerd: – Zachte groei vanuit de eigen behoefte: er moeten maatregelen genomen worden om de zachte groei te bevorderen en de immigratie af te remmen. Grote privé-verkavelingen en sociale verkavelingen zijn een extra stimulans voor inwijking en moeten vermeden worden. – Kernversterking: de behoefte om te gaan wonen in de open ruimte moet stelselmatig worden afgeremd door het wonen in de dorpen aantrekkelijk te maken. Dit houdt in dat lintbebouwing wordt afgeremd ten voordele van het bouwen in de kern. – Differentiatie in de huisvestingsmogelijkheden: men mag er van uitgaan dat een niet onbelangrijk deel van de bevolking vragende partij is op de sociale huur- en koopmarkt. Ook de toenemende vergrijzing en de gezinsverdunning leiden ertoe dat men zich niet blind mag staren op het louter voorzien van vrijstaande ééngezinswoningen met tuin. Men moet er steeds over waken om voldoende bejaardenwoningen, serviceflats, sociale (huur)woningen, studio’s en appartementen van verschillende grootteorde, samen met voldoende ruime ééngezinswoningen te voorzien.


IOK


57

– –

4.3

Gespreide vermenging: er moet gestreefd worden naar een gespreide vermenging (huur + koop en/of middengroepen) die afgestemd wordt op het voorzieningenniveau van de kern. Aandacht voor ruimtelijke kwaliteit: zowel kleine als grotere (woning)bouwprojecten moeten een positieve bijdrage leveren tot de ruimtelijke opbouw van de kernen. Er moet op worden toegezien dat ze op een architecturale en stedenbouwkundig kwaliteitsvolle manier worden geïntegreerd in hun omgeving.

Meerjarenplan gemeente en/of OCMW Algemeen gemeentelijk beleidsplan 2007-2012 In het algemeen gemeentelijk beleidsplan 2007-2012 stelt het gemeentebestuur dat het een grote verscheidenheid aan betaalbare woningen en bouwgronden wil realiseren, zodat alle gezinstypes en alle bevolkingsgroepen op de woningmarkt terecht kunnen. Het bestuur wil hierin ook zelf de nodige verantwoordelijkheid nemen en haar eigen gronden zoveel mogelijk op de markt brengen. Wonen betaalbaar maken is een grote bekommernis van het lokale bestuur. Daarom plant het bestuur de herlokalisatie van de terreinen van FC Herenthout met het oog op het creëren van een groot aantal bouwgronden (naar schatting ongeveer 80) op de huidige terreinen. Onderzocht zal nog worden of de gemeente dit verkavelingsproject zelfstandig zal realiseren dan wel in samenwerking met een sociale huisvestingsmaatschappij of intercommunale. Ook haar andere terreinen zal de gemeente zoveel mogelijk aanwenden voor de creatie van bouwgrond of huisvesting. Om de sociale verdringing tegen te gaan zal een actief huisvestingsbeleid gevoerd worden, onder meer met gemeentelijke huisvestingspremies en acties om het wooncomfort, het duurzaam bouwen en wonen en de veiligheid van de bestaande woningen te verhogen. De strijd tegen de leegstand en verkrotting zal worden opgedreven. Kangoeroewonen (het samen wonen van ouderen en jonge gezinnen) moet meer worden dan een modewoord. Er zal onderzocht worden hoe dergelijke projecten gestimuleerd kunnen worden. Hierdoor krijgen ouderen meer mogelijkheden om thuis te blijven wonen en kunnen jonge gezinnen goedkoper en toch comfortabel wonen. Een zuivere win-winsituatie... Een woonbehoefteanalyse moet de basis vormen voor de maatregelen die in dit kader moeten genomen worden.

4.4

Adviesraden Seniorenraad De seniorenraad is een gemeentelijke adviesraad en behandelt en/of coördineert alle aangelegenheden en organiseert activiteiten op gemeentelijk vlak, die rechtstreeks of onrechtstreeks de senioren van de gemeente aanbelangen. Het is in de eerste plaats een raad die adviezen doorspeelt naar het college van burgemeester en schepenen. De gemeentelijke seniorenraad fungeert als informatiekanaal en aanspreekpunt voor alle kwesties/problemen in verband met senioren in de gemeente. Gecoro De gemeentelijke commissie ruimtelijke ordening (Gecoro) is een adviesraad voor ruimtelijke ordening en geeft advies over aangelegenheden met betrekking tot het gemeentelijk en intergemeentelijk beleid inzake ruimtelijke ordening. Daarnaast heeft de raad het recht om op eigen initiatief over alle beleidsdossiers, waarvan zij vindt dat er belangen inzake ruimtelijke ordening in het geding zijn, advies uit te brengen aan de gemeenteraad of het college van burgemeester en schepenen. De voornaamste opdrachten hebben te maken met de planning zoals het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan, de ruimtelijke uitvoeringsplannen, de stedenbouwkundige verordeningen, de verkavelingen, de belangrijke stedenbouwkundige vergunningen,… De Gecoro wordt samengesteld uit een vertegenwoordiging van volgende verenigingen, instellingen en organisaties als stemgerechtigde leden: –

één vertegenwoordiger van de landbouwverenigingen;


IOK


58

– – – – – –

4.5

één vertegenwoordiger van de natuurverenigingen; één vertegenwoordiger van de werknemersverenigingen; één vertegenwoordiger van de werkgeversverenigingen; één vertegenwoordiger van de lokale economie; twee deskundige leden die vanuit hun beroep, diploma en/of specifieke verdiensten dit kunnen bewijzen. Van ambtswege wordt één lid uit elke politieke fractie uitgenodigd als lid van de Gecoro als niet- stemgerechtigde lid.

Aan het wonen gerelateerde reglementen Lokaal toewijzingsreglement Het toewijzingsbeleid ‘sociale huur’ wordt op maat van de lokale context geschreven. Naast toewijzing volgens het standaardluik kan een gemeente opteren om een eigen toewijzingsreglement uit te werken dat afwijkt van de standaard toewijzingsregels in 3 gevallen, namelijk als men rekening wil houden met: – de lokale binding; – de woonbehoefte van specifieke doelgroepen; – de leefbaarheidsproblemen in bepaalde wijken of complexen. Het college van burgemeester en schepenen van Herenthout besliste op 10 juni 2010 om over te gaan tot de opmaak van een specifiek toewijzingsreglement voor de gemeente Herenthout. Er wordt overgegaan tot de oprichting van een werkgroep die zich buigt over: – de opmaak van een totstandkomingsprocedure; – het inwinnen van het advies van verhuurders en relevante lokale huisvestings- en welzijnsactoren; – de opmaak van een specifiek toewijzingsreglement. Afhankelijk van de lokale nood waarin het toewijzingsreglement tegemoet komt (lokale binding, doelgroep, leefbaarheid of een combinatie), zal ook het volgende worden toegevoegd aan het dossier: – de te weerhouden bindingsfactoren; – doelgroepenplan; – leefbaarheidsplan. Op 24 januari 2011 kwam de werkgroep samen om het lokaal toewijzingsreglement te bespreken. Er werd beslist om een lokaal toewijzingsreglement op te stellen voor senioren (65-plussers) en de lokale binding uit te breiden (voorrang voor wie de laatste 6 jaar 3 jaar onafgebroken in de gemeente heeft gewoond én wie in het verleden 15 jaar onafgebroken in de gemeente heeft gewoond).

4.6

Energie en armoede Energiebesparende maatregelen vanuit OCMW Elk OCMW ontvangt middelen uit het Federaal Sociaal Energiefonds. De federale energiefondsen werden opgericht om OCMW’s te ondersteunen bij het begeleiden van mensen met o.a. energieschulden. Het fonds kan ook voor preventieve energiemaatregelen ingezet worden. Het Sociaal Energiefonds wordt binnen het OCMW van Herenthout voornamelijk gebruikt om tussenkomst te verlenen in de energieschulden van cliënten. Daarnaast wordt hiervan ook een deel van de begeleiding mee bekostigd. De tussenkomst door het OCMW wordt individueel bekeken, los van het type inkomen. Voor 2009 bedroeg de tussenkomst 2.014,57 euro. In de toekomst zal er meer gebruik gemaakt worden van het energiefonds. Er is reeds een stijgende lijn te zien in 2010.


IOK


59

Infonamiddagen rond energiebesparing Op de infonamiddagen rond energiebesparing was er veel interesse vooraf, maar uiteindelijk waren er maar 4 deelnemers, waardoor het intitiatief voorlopig niet herhaald wordt. Lokale adviescommissie De lokale adviescommissie (LAC) moet voorkomen dat huishoudelijke klanten worden afgesloten van elektriciteit, gas of water. Daarnaast kan de klant ook een verzoek tot heraansluiting indienen. De lokale adviescommissie bestaat uit 3 verschillende actoren: de distributienetbeheerder, het OCMW en de klant. Een goede samenwerking van de 3 partijen leidt tot betere oplossingen. Vermits iedereen recht heeft op een minimale levering van elektriciteit, gas en water, kan er door de distributienetbeheerders niet zomaar worden afgesloten bij het niet betalen van facturen. Bij betalingsproblemen wordt dit voorgelegd aan de lokale adviescommissie en zal er getracht worden om, via bemiddeling, tot een oplossing te komen. De afnemer mag zich zelf ook komen verdedigen. Enkel indien de LAC haar akkoord geeft, kan de distributienetbeheerder overgaan tot de afsluiting of stopzetting van de minimale levering van elektriciteit en/of aardgas. De laatste jaren nam het aantal dossiers bij de lokale adviescommissies in Vlaanderen toe, mede door de liberalisering van de energiemarkt. Energiearmoede is helaas een feit, waar ook het OCMW van Herenthout mee geconfronteerd wordt. Terwijl in 2008 het aantal dossiers beperkt bleef tot 40 (Eandis) en 6 (Pidpa), is dit cijfer in 2009 toegenomen tot 89 dossiers met betrekking tot Eandis en 10 dossiers met betrekking tot Pidpa. Energiescans De distributienetbeheerders zijn verplicht om bij huishoudens een energiescan uit te (laten) voeren. Die opdracht kadert in de openbaredienstverplichtingen van de distributienetbeheerders op vlak van rationeel energiegebruik. Een energiescan is een doorlichting van een woning om een beeld te krijgen van de energiesituatie en de mogelijkheden voor bewoners om energie te besparen. Indien nodig voeren de werknemers onmiddellijk een aantal kleine energiebesparende ingrepen uit: spaarlampen, spaardouchekoppen, radiatorfolie en buisisolatie. Deze energiescans zijn gratis. Om te bepalen bij wie de distributienetbeheerders een energiescan zullen uitvoeren, doen ze een beroep op de gemeenten. Die kunnen er dus voor zorgen dat deze energiescans ten goede komen aan de huishoudens die er het meest nood aan hebben. In eerste instantie werden adressen enkel verzameld via het OCMW, waarbij specifiek gericht werd op de doelgroep van het OCMW. Gezien het tekort aan adressen werd dit later opgetrokken naar alle burgers. Bij elk bezoek aan het loket sociale dienst wordt de persoon in kwestie aangesproken om een energiescan te laten uitvoeren. Een energiescan is verplicht indien een tussenkomst in de energiekosten wordt voorgesteld. In Herenthout worden de energiescans uitgevoerd door de Kringwinkel Zuiderkempen. Voor de periode 2010-2011 moeten er in Herenthout 85 energiescans uitgevoerd worden.

4.7

Specifieke woonproblematiek in Herenthout Permanente bewoning weekendverblijven De deputatie besliste eind 2009 om voor de clusters van weekendverblijven42 in de provincie uit te gaan van ‘uitdovend woonrecht als uitgangsprincipe waarbij uitzonderingen mogelijk zijn’. De provincie Antwerpen heeft hiertoe een ‘Oplossingskader voor clusters van weekendverblijven’ uitgewerkt opdat gemeenten een effectieve oplossing kunnen bieden aan elke cluster van weekendverblijven op hun grondgebied.

42

Een cluster van weekendverblijven is elke groep van minimaal 5 weekendverblijven waarbij de onderlinge afstand tussen 2 weekendverblijven maximaal 100 m bedraagt.


IOK


60

Tabel 36: clusters van weekendverblijven Naam gebied

aantal weekendverblijven

Binnenheide De Bergen Oost De Bergen West Totaal

20 12 14 46

Bron: Gemeentelijke inventaris 2004

De weekendverblijven in de clusters zijn allemaal in verblijfsrecreatiegebied gelegen en dus juridisch zone-eigen. Tijdens het lokaal woonoverleg van 1 oktober ’10 werd de problematiek van de weekendverblijven kort besproken. In Herenthout zouden slechts een 5-tal weekendverblijven permanent bewoond zijn.


IOK


61

5

Instrumenten van het lokaal woonbeleid In het onderstaande volgt een overzicht van de beschikbare instrumenten om het lokale woonbeleid vorm te geven. Tot de traditionele instrumenten behoren de toekenning van premies, subsidies en sociale leningen. De meer recente instrumenten vinden hun oorsprong in de Vlaamse Wooncode.

5.1

Huisvestingstegemoetkomingen

5.1.1

Premies De premiezoeker43 geeft aan dat de inwoners van Herenthout voor 106 premies in aanmerking komen. Hiervoor kunnen ze terecht bij 5 instanties: de federale overheid, de Vlaamse overheid, de provincie, de gemeente en de netbeheerder. Het zou hier te ver leiden om een volledig overzicht te geven van alle beschikbare premies. In het onderstaande worden enkel de tegemoetkomingen van Wonen-Vlaanderen en deze van de gemeente besproken. Premies van Wonen-Vlaanderen Aanpassingspremie De aanpassingspremie van de woning is een éénmalige premie als tegemoetkoming in de kosten die nodig zijn om een woning aan te passen: bejaarden die hun woning aanpassen naar hun fysieke gesteldheid kunnen een aanpassingspremie krijgen. Er moet wel voldaan worden aan een aantal voorwaarden in verband met leeftijd (65+), gezinsinkomen- en samenstelling, kadastraal inkomen van de premiewoning (maximum 1.200 euro), uitgevoerde werken,… . Belangrijk is dat de facturen minimum 1.200 euro bedragen. Verbeteringspremie Een verbeteringspremie kan verkregen worden voor de tegemoetkoming in de kosten die nodig zijn om aan de woning elementaire verbeterings- of verbouwingswerken aan te brengen. Eigenaars of huurders kunnen hiervoor in aanmerking komen. Omdat het gaat om elementaire werken (bijvoorbeeld het vernieuwen van sanitaire installaties of van het dak) zijn er vaste subsidiebedragen bepaald per uit te voeren werk. De minimale investering ligt echter lager dan bij de renovatiepremie. Bovendien kunnen maximum 3 aanvragen gedaan worden over een periode van 10 jaar, zodat men de investering kan spreiden. De premie richt zich dan ook specifiek naar gezinnen en alleenstaanden met een lager inkomen. Andere belangrijke voorwaarden zijn bijvoorbeeld dat de woning minimum 20 jaar oud moet zijn, dat de facturen tussen 200 euro en 3.000 euro bedragen (afhankelijk van het bouwonderdeel) en dat het kadastraal inkomen niet hoger is dan 1.200 euro. In 2008 konden 29 eigenaars rekenen op deze verbeterings- en aanpassingspremie. In 2009 waren dit er 2544. Renovatiepremie Deze premie ondersteunt eigenaars die hun enige woning willen renoveren. Daarnaast komen ook eigenaars-verhuurders, die hun woning voor minimaal 9 jaar verhuren aan een sociaal verhuurkantoor, in aanmerking voor deze premie. Hieraan zijn voorwaarden verbonden in verband met gezinsinkomen en –samenstelling, bezit van onroerend goed en de te volgen procedure. Belangrijke voorwaarden zijn bijvoorbeeld dat de woning minimum 25 jaar oud moet zijn en dat de investering minimaal 10.000 euro excl. BTW bedraagt. De premie zelf bedraagt 20 % of 30 % van de kostprijs (afhankelijk van het inkomen), met een maximum van 10.000 euro. 43

Bron: www.premiezoeker.be Deze cijfers zijn afkomstig van het jaarverslag van Wonen Antwerpen, maar wijken af van de cijfers die de gemeente Herenthout heeft. Volgens de gemeente zouden er in 2008 22 eigenaars een verbeterings- en aanpassingspremie hebben gekregen, in 2009 waren het er 28. 44


IOK


62

In 2008 konden 24 eigenaars rekenen op deze renovatiepremie. In 2009 waren dit er 1845. Huursubsidie en installatiepremie Algemeen gesteld kunnen alleenstaanden of gezinnen met een laag inkomen die verhuizen van een slechte of onaangepaste woonsituatie naar een comfortabele, kwaliteitsvolle woning aanspraak maken op een huursubsidie en installatiepremie. Nieuwe huurders van een woning van een sociaal verhuurkantoor komen ook in aanmerking voor deze tegemoetkoming. In Herenthout werd deze subsidie in 2007, 2008 en 2009 telkens één keer toegekend. Premies van de gemeente Herenthout Inwoners kunnen voor meer informatie terecht op de financiële dienst of op de milieudienst. Ook via de gemeentelijke website en de websites www.premiezoeker.be en www.rechtenverkenner.be kunnen de inwoners meer informatie vinden over de verschillende gemeentelijke premies en de bijhorende voorwaarden. In het onderstaande wordt weergegeven welke aan het wonen gerelateerde tegemoetkomingen de gemeente Herenthout voorziet. Premie voor een hemelwaterput De gemeente verleent een subsidie voor de aanleg van een hemelwaterinstallatie bij een bestaande woning. De hemelwaterinstallatie en/of infiltratievoorziening is gebouwd na 1 januari 2004 volgens, of in overeenstemming gebracht met, de code van goede praktijk voor hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen. Op de infiltratievoorziening wordt minstens 50 m² aan verhard oppervlak aangesloten. De premie voor hemelwaterputten bedraagt 0,03 euro per liter waterinhoud met een maximum van 900 euro en wordt vermeerderd met de keuringskosten van PIDPA indien deze kosten aangetoond worden door middel van een factuur. aantal

bedrag

1 2 0 0

300,00 1.157,30 0,00 0,00

2007 2008 2009 2010 Bron: gemeente Herenthout

Een premie voor de aanleg van een infiltratievoorziening Premiebedrag: € 2,5 per aangesloten m2 aan verhard oppervlak met een maximum van € 75,00. Premievoorwaarden: –

voor nieuwbouw en herbouwde woningen waarbij een infiltratievoorziening niet verplicht is volgens het besluit van de Vlaamse regering van 1 oktober 2004 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater;

–

op de infiltratievoorziening wordt minstens 50 m2 aan verhard oppervlak aangesloten;

–

een afschrift van de facturen dient door de bouwheer voorgelegd te worden.

Deze premie werd tussen 2007 en eind 2010 geen enkele keer uitgekeerd.

45

Deze cijfers zijn afkomstig van het jaarverslag van Wonen Antwerpen, maar wijken af van de cijfers die de gemeente Herenthout heeft. Volgens de gemeente zouden er in 2008 17 eigenaars een renovatiepremie hebben gekregen, in 2009 waren het er volgens de gemeente Herenthout 20.


IOK


63

Een premie voor het gebruik van FSC-hout De gemeente verleent een subsidie voor de aankoop en het gebruik van FSC-hout. De premie bedraagt 15 % van de kostprijs met een maximum van 500 euro.

2008 2009 2010

Aantal

Bedrag

1 2 0

79,02 404,84 0

Bron: gemeente Herenthout

Een premie voor het aanplanten van kleine lijnvormige elementen – hoogstammige bomen en streekeigen aanplantingen De gemeente verleente een subsidie aan personen die overgaan tot de afbakening van percelen door middel van aanplantingen en lijnvormige elementen. Premiebedrag hoogstammige bomen: € 20,00/stuk met een maximum van € 200,00 per aanvrager en per dienstjaar. De subsidie kan worden verleend als aan de volgende voorwaarden is voldaan: 1. de aanplanting gebeurt in een perceel gelegen in de gemeente Herenthout; 2. de aanplanting bestaat uit een plantensoort voorkomend op de lijst van de inheemse loofboomsoorten; 3. de aanplanting wordt uitgevoerd voor de afbakening van een perceel door middel van een lijnvormig element; 4. voor de struikvormige aanplantingen (bosplantsoen en heesters) wordt een minimale afmeting van 40 cm hoogte vereist; voor aanplantingen met hoogstammige bomen is een minimale stamomtrek van 8 cm vereist. Premiebedrag streekeigen aanplantingen: € 10,00/stuk met een maximum van € 200,00 per aanvrager en per dienstjaar. Premievoorwaarden: – perceel is gelegen in de gemeente; – de aanplanting bestaat uit een inheemse loofboomsoort; – de aanplanting wordt uitgevoerd voor de afbakening van een perceel door middel van een lijnvormig element; – voor de struikvormige aanplantingen wordt een minimale afmeting van 40 cm hoogte vereist.

2007 2008 2009 2010

aantal

bedrag

0 1 2 0

0,00 82,30 91.30 0,00


Premie voor het gebruik van zonne-energie (fotovoltaïsche zonnepanelen) Premiebedrag: 5 % van de kostprijs met een maximum van € 250,00. Premievoorwaarden: – factuur van de installatie kunnen voorleggen; – plaatsing volgens de regels van goed vakmanschap; – de installatie wordt geplaatst in een vergunde privéwoning volledig gelegen op grondgebied van de gemeente.


IOK


64

2007 2008 2009 2010

aantal

bedrag

1 17 64 42

370 6.290 23.680 10.500


Deze premie werd vanaf 1 januari 2011 ingetrokken. Premie voor het gebruik van zonne-energie (zonneboiler) De subsidie wordt verleend voor het plaatsen van een systeem voor de verwarming van sanitair water en van gebouwen op basis van zonne-energie. Premiebedrag: 15 % van de kostprijs met een maximum van € 250,00. Premievoorwaarden: – factuur van de installatie kunnen voorleggen; – plaatsing volgens de regels van goed vakmanschap; – de installatie wordt geplaatst in een vergunde privéwoning volledig gelegen op grondgebied van de gemeente.

2007 2008 2009 2010

aantal

bedrag

3 4 2 4

1.110 1.480 740 1.000


Deze premie werd vanaf 1 januari 2011 ingetrokken.

De premie voor de individuele behandeling van afvalwaters werd ondertussen afgeschaft. Zowel in 2007 als in 2008 werd er telkens 1 premie uitgekeerd van 1.000 euro per aanvraag.

5.1.2

Sociale leningen Voor de financiering van de nieuwbouw, de aankoop en/of verbouwing van een woning kunnen particulieren onder bepaalde voorwaarden beroep doen op een sociale lening. Deze leningen worden verstrekt via volgende instanties: – Vlaams Woningfonds; – Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW); – Erkende kredietmaatschappijen. Vlaams Woningfonds Het Vlaams Woningfonds is een door de Vlaamse overheid als sociale woonorganisatie erkende privaatrechtelijke coöperatieve vennootschap (cvba). Het Vlaams Woningfonds richt zich naar gezinnen met minstens 1 kind en een begrensd inkomen, die een woning willen bouwen, verwerven of renoveren. Het Vlaams Woningfonds kent voordelige sociale leningen toe en biedt goedkope huurwoningen aan. VMSW Naast het bouwen van sociale woningen, met de bedoeling ze te verkopen of te verhuren aan gezinnen met een bescheiden inkomen, kent de VMSW ook goedkope sociale leningen toe aan


IOK


65

gezinnen die een sociale woning wensen te kopen of die hun eigen woning wensen te kopen (met renovatie), te bouwen of te renoveren. De sociale leningen worden toegekend via 1 van de door de VMSW erkende sociale huisvestingsmaatschappijen. Kleine Landeigendom Zuiderkempen verstrekt in Herenthout deze sociale kredieten. In 2009 verstrekte Kleine Landeigendom Zuiderkempen geen leningen in de gemeente Herenthout. Kleine Landeigendom Zuiderkempen kende in het verleden in Herenthout al 299 leningen toe. Aan de sociale lening zijn voorwaarden verbonden in verband met geen andere eigendom, inkomensvoorwaarden en financiële draagkracht. Bovendien zijn de leningsbedragen begrensd. Erkende kredietvennootschappen Erkende kredietvennootschappen hebben tot doel sociale leningen toe te kennen voor het kopen, bouwen, verbouwen of behouden van een bescheiden woning. Door de waarborg van het Vlaamse Gewest kunnen gezinnen genieten van een aantrekkelijke rentevoet voor deze leningen. De gemeente Herenthout is bij Kempens Woonkrediet aandeelhouder. Kempens Woonkrediet (Kempische Heerd) Kempische Heerd bestaat sinds 1892 en is in 2007 van naam veranderd in Kempens Woonkrediet. Hier kunnen mensen terecht voor een sociale hypothecaire lening, met volgende voorwaarden: – – – –

De lening is bestemd voor het bouwen, kopen en/of verbouwen van de woning; Het betreft de enige woning van de ontlener(s); Bescheiden woning of appartement; Het maximum te ontlenen bedrag is beperkt tot 207 000 euro (te verhogen met 5 % per kind ten laste); – De ontlener(s) moeten de woning in volle eigendom bezitten; – De ontlener(s) moeten de woning zelf bewonen. In de periode van 2000 tot 2008 heeft Kempens Woonkrediet voor 124.000 euro sociale leningen verstrekt in Herenthout. Dit komt neer op een gemiddeld bedrag van 13.778 euro per jaar. Het gaat om 3 sociale leningen wat de gemiddelde lening brengt op 41.333 euro.

5.2

Instrumenten van de Vlaamse Wooncode Vlaanderen telt een aanzienlijk aantal slechte woningen, meestal bewoond door kwetsbare en kansarme bevolkingsgroepen. Vandaar dat de kwaliteitsbewaking één van de belangrijkste aandachtspunten is geworden in het woonbeleid. De kwaliteitsbewaking beoogt immers de verbetering van het woonpatrimonium en zijn omgeving. Door het inschakelen van één of meerdere van onderstaande instrumenten kunnen een aantal woningen, die van de woningmarkt dreigen te verdwijnen opnieuw ter beschikking gesteld worden aan sociaal gerechtigden. Zo wordt een meer leefbare woonsituatie voor de meest kwetsbare groep van de bevolking gecreëerd. Leegstand Leegstand was een gewestelijke bevoegdheid (Wonen-Vlaanderen) tot 31 december 2009. Het decreet betreffende het gronden pandenbeleid verlegt deze bevoegdheid sinds 1 januari 2010 naar de gemeente waar de leegstaande gebouwen en woningen worden opgenomen in een gemeentelijk leegstandsregister. Op 31 december 2009 stonden 3 gebouwen geïnventariseerd als leegstaand. Verwaarlozing Een gebouw, ongeacht of het dienst doet als woning, wordt beschouwd als verwaarloosd, wanneer het ernstige uiterlijke, zichtbare en storende gebreken of tekenen van verval vertoont aan buitenmuren, voegwerk, schoorstenen, dakbedekking, dakgebinte, buitenschrijnwerk, kroonlijst of dakgoten. Op 31 december 2009 stonden er 3 gebouwen geïnventariseerd als verwaarloosd in Herenthout. Het betreft hier dezelfde panden als op de leegstandsinventaris.


IOK


66

Ongeschikt-, onbewoonbaar- en overbewoondverklaringen Een ongeschikte woning is een woning die niet beantwoordt aan de veiligheids-, gezondheids- of kwaliteitsnormen opgelegd door de Vlaamse Wooncode. Een onbewoonbare woning is een woning die op grond van veiligheids- en/of gezondheidsaspecten niet meer mag worden bewoond. Een overbewoonde woning is een woning die onaangepast is op grond van de woonbezetting of gezinssamenstelling en waarbij het aantal bewoners een veiligheids- of gezondheidsrisico vormt. Op de lijst van geregistreerde gebouwen staan in Herenthout 4 gebouwen vermeld als ongeschikt en/of onbewoonbaar. Er is nog 1 dossier ivm ongeschikt-/onbewoonbaarheidverklaring lopende. Sociaal beheersrecht Het sociaal beheer is een decretaal bepaald recht toegekend aan het OCMW, de gemeente en de sociale woonorganisaties (VMSW, sociale huisvestingsmaatschappijen, Vlaams Woningfonds en de sociale kredietvenootschappen) om de woning gedurende een periode van minimaal 9 jaar te beheren, te verhuren en er de nodige werken in uit te voeren, zonder dat de houder van het zakelijk recht hier contractueel mee instemt. Het sociaal beheersrecht kan uitgeoefend worden op 2 categorieën van woningen: – De woningen die opgenomen zijn op de lijst van leegstaande woningen en die conform zijn aan de kwaliteitsvereisten; – De woningen die ongeschikt, onbewoonbaar werden verklaard, of die geen conformiteitsattest verkregen hebben en waarvan de aanpassingswerken niet uitgevoerd werden binnen de reglementair voorziene termijn. De gemeente heeft het sociaal beheersrecht nog niet toegepast. Recht van voorkoop Het recht van voorkoop strekt zich ertoe dat een onroerend goed bij voorrang aan dezelfde voorwaarden en prijs moet worden aangeboden aan de begunstigde van het recht van voorkoop. Wie als begunstigde optreedt, is decretaal bepaald, met name de sociale huisvestingsmaatschappij, de VMSW, de gemeente en het OCMW. Momenteel kan het recht van voorkoop worden uitgeoefend in volgende gevallen: – De woningen waaraan werken zijn uitgevoerd door de begunstigde in het kader van een sociaal beheer of een renovatiecontract; – De woningen die zijn opgenomen in de lijst van de leegstaande, verwaarloosde, ongeschikte of onbewoonbare panden; – De woningen die niet werden gesloopt binnen de reglementair voorziene termijn. De gemeente heeft het recht van voorkoop nog niet toegepast. Conformiteitsattest De eigenaar-verhuurder kan de conformiteit van een huurwoning aan de geldende normen inzake veiligheid, gezondheid, woonkwaliteit, brandveiligheid en woonbezetting laten nagaan en vastleggen in een officiële verklaring van de gemeentelijke overheid: hiermee bevestigt die dat de woning niet ongeschikt of onbewoonbaar is. Op het attest wordt ook de maximale woningbezetting vermeld. Het attest kan worden aangevraagd zowel voor kamers als voor woningen. Dit attest vormt geen huurvergunning en dient dan ook niet verplicht aangevraagd te worden. Na vaststelling van ongeschiktheid, onbewoonbaarheid, onaangepaste bewoning of overbewoning, vervalt het attest echter van rechtswege zodra de burgemeester het besluit hiertoe genomen heeft. De verhuurder kan een attest aanvragen bij het college van burgemeester en schepenen. Het college dient zich binnen de 60 dagen uit te spreken aan de hand van een technisch verslag. Indien binnen deze termijn geen uitspraak wordt gedaan, krijgt de aanvrager een attest met de vermelding 'impliciete inwilliging'. In principe blijft het attest 10 jaar geldig. Deze termijn kan evenwel verkort worden door verval van rechtswege of intrekking. Er zijn nog geen aanvragen voor een conformiteitsattest ingediend.


IOK


67

5.3

Instrumenten gronden pandenbeleid Het decreet betreffende het gronden pandenbeleid d.d. 27 maart 2009 reikt een geïntegreerd decretaal kader aan voor een integraal gronden pandenbeleid. Het decreet biedt een gereedschapskist van instrumenten aan om het betaalbaar wonen te bevorderen. In het onderstaande worden de gemeentelijke instrumenten kort aangehaald.

5.3.1

Register onbebouwde percelen Het register Het register van onbebouwde percelen biedt een overzicht van de onbebouwde bouwgronden en kavels die een potentie tot bebouwing hebben. Deze inventaris dient halfjaarlijks te worden geactualiseerd. Het decreet legt bovendien op dat het register zo moet opgebouwd worden dat een overzicht verkregen kan worden van de onbebouwde percelen in eigendom van Vlaamse besturen en/of Vlaamse semipublieke rechtspersonen, waarbij ook wordt aangegeven of deze gronden al dan niet bebouwbaar zijn. Op basis van deze bijkomende module kan de gezamenlijke oppervlakte van de bebouwbare onbebouwde percelen in eigendom van (semi)publieke sector in de gemeente berekend worden. In de periode 2009-2020 dient op minstens 25 % van deze berekende oppervlakte een sociaal woonaanbod verwezenlijkt te worden. De gemeenteraad dient hiertoe een actieprogramma vast te stellen. Aan deze verplichting is echter voldaan indien het bindend sociaal objectief verwezenlijkt wordt in de periode 2009-2020. Indien nodig zal uitvoering gegeven worden aan de opmaak en de uitvoering van het actieprogramma. Uiteraard zal de invulling van het bindend sociaal objectief nauwgezet opgevolgd worden. Activeringsheffing Gemeenten hebben de vrijheid om al dan niet een heffing in te voeren op onbebouwde percelen. Indien een heffing wordt ingevoerd, dient wel rekening gehouden te worden met de minimale heffingsbedragen die in het decreet staan ingeschreven. Vanzelfsprekend draagt een heffing op onbebouwde bouwgronden en kavels bij tot het sneller op de markt brengen van dergelijke percelen. Dat kan een prijsdrukkend effect met zich meebrengen en zorgt er bovendien voor dat er ook daadwerkelijk bouwmogelijkheden in de gemeente zijn. Toch is de heffing niet altijd facultatief. Decretaal is immers bepaald dat indien de woningbehoefte structureel hoger ligt dan de beschikbaarheid aan bouwgronden, de gemeente een heffing in moet voeren. De Vlaamse overheid maakt hiervoor een rekenkundig model op. Gemeenten zijn verplicht, indien ze geen heffing hanteren, om 2 keer per jaar (in januari en juli) de ‘druk’ op de onbebouwde bouwpercelen te meten. Ligt de woningbehoefte boven het bouwpotenieel, dan is er sprake van een structureel onderaanbod en is de gemeente verplicht om alsnog een heffing op onbebouwde percelen invoeren. Het gaat om een gemeentelijke heffing. Dit betekent vanzelfsprekend dat de gemeente volledig zelf instaat voor de opmaak van de inventaris en het versturen van de aanslagbiljetten, het behandelen van de eventuele beroepen tegen de fiscale aanslag en het innen van de belasting. Activeringsheffing in Herenthout De gemeente Herenthout heeft in de gemeenteraad van 29 maart 2010 beslist om geen activeringsheffing in te voeren.

5.3.2

Leegstandsregister Het register De panden die in het gewestelijk leegstandsregister zijn opgenomen, werden overgedragen naar het gemeentelijk register. De gemeente zal het leegstandsregister uiterlijk op 31 augustus 2010 digitaal moeten overmaken aan het agentschap Wonen-Vlaanderen. Nadien zal het geactualiseerde leegstandsregister jaarlijks moeten worden overgemaakt uiterlijk op 30 april, te beginnen vanaf 30 april 2011.


IOK


68

Opdat de gemeente een woning als leegstaand kan beschouwen, dient een gemeentelijk reglement te worden opgemaakt waarin de indicaties voor leegstand eenduidig worden omschreven. Dit reglement werd op 27 september 2010 vastgesteld door de gemeenteraad. Leegstand in Herenthout Vanuit Wonen-Vlaanderen werden er 3 woningen/gebouwen overgedragen aan de gemeente. Momenteel staan er 6 panden op de vermoedenslijst. Leegstandsheffing Het al dan niet invoeren van een leegstandsheffing is een beleidskeuze van elke gemeente afzonderlijk. De gemeente kan ook op elk moment beslissen of ze een heffingsreglement wenst in te voeren, dit moet niet noodzakelijk op 1 januari. Indien een heffing wordt ingevoerd, dient ook hier rekening gehouden te worden met de minimale heffingsbedragen die in het decreet staan ingeschreven. Artikel 3.2.23 uit het decreet betreffende het gronden pandenbeleid geeft aan dat bij de opmaak van de begroting minstens een equivalent van de in het vorig begrotingsjaar geïnde heffingen wordt aangewend voor de operationalisering van het gemeentelijk woonbeleid. Artikels 3.2.27 tot 3.2.29 uit het decreet machtigen het Vlaams Gewest een uitzonderlijke gewestelijke leegstandsheffing in te voeren. Dit kan maar als de gemeente zelf geen heffing hanteert, maar waar de relatieve leegstand wel heel hoog is en bovendien nog toeneemt in de tijd. De gemeente Herenthout heeft in de gemeenteraad van 27 september 2010 beslist om een leegstandsheffing in te voeren (bedragen: 1.500 euro voor een gebouw/(eengezins)woning; 250 euro voor een (studenten)kamer en 750 euro voor alle overige woongelegenheden).

5.3.3

Sociaal en bescheiden wonen (zie ook 3.2.7) Het decreet omvat ook maatregelen betreffende ‘betaalbaar wonen’, wat enerzijds bestaat uit het creëren van een ‘sociaal woonaanbod’ en anderzijds uit een ‘bescheiden woonaanbod’. Voor een verdere beschrijving van dit sociaal en bescheiden wonen wordt verwezen naar 3.2.7 Sociale en bescheiden huisvesting’. Sociale en bescheiden last In elke verkaveling van minstens 0,5 ha of 10 percelen moet een sociale last worden opgelegd: voor verkavelingaanvragen van privé-eigenaars moet 10 tot 20 % van de te realiseren woningen sociaal zijn. Voor gronden in eigendom van openbare besturen of semipublieke instellingen geldt een percentage van 20 tot 40 % dat moet worden aangewend voor sociale huisvesting. Zolang er geen gemeentelijk reglement sociaal wonen is opgemaakt waarin deze sociale last wordt vastgelegd, moeten bij verkavelingen van privé-eigenaars 20 % bescheiden woningen worden gerealiseerd en moet bij gronden in eigendom van openbare of semipublieke instellingen 40% voor bescheiden woningen worden aangewend. Zodra er een gemeentelijk reglement sociaal wonen is, wordt de bescheiden last als volgt berekend: 40 % (of 20 %) – % sociaal woonaanbod gehanteerd in het reglement. Vanaf het moment dat het sociaal objectief bereikt is, hoeft de gemeente geen sociale last meer op te leggen of kan een lagere sociale last worden opgelegd. Dit kan enkel indien dit bekend wordt gemaakt en vastgelegd wordt in het gemeentelijke reglement sociaal wonen. De gemeente kan ook haar beleid continueren en dezelfde sociale last blijven opleggen. Op 18 januari 2010 besliste het college van burgemeester en schepenen van Herenthout om volgende minimumpercentages sociale woningen te hanteren: –

Ten minste 20 % van het aantal te verwezenlijken woningen en/of kavels, indien de gronden eigendom zijn van Vlaamse besturen of Vlaamse semipublieke rechtspersonen;

–

Ten minste 10 % van het aantal te verwezenlijken woningen en/of kavels, indien de gronden eigendom zijn van overige natuurlijke of rechtspersonen.


IOK


69

5.4

Instrumenten van het Kempens Woonplatform Het Kempens Woonplatform wenst de gemeente te ondersteunen in haar lokaal woonbeleid op basis van de 5 pijlers, zoals vermeld in 2.4.3 Kempens Woonplatform. Beleidsvisie Het voorliggend document vormt de basis van het actiepunt ‘uitwerken van een gemeentelijke woonbeleidsvisie’. Opdat de lokale woonbeleidsvisie gedragen wordt door de betrokken actoren, zullen deze ook op regelmatige tijdstippen betrokken worden bij het proces. De woonbeleidsvisie wordt vertaald in een concreet actieplan, hetgeen de volgende jaren verder geïmplementeerd zal worden in de gemeente. Nieuwe beleidsontwikkelingen, zoals het decreet betreffende het gronden pandenbeleid, worden opgevolgd door het Kempens Woonplatform. Deze informatie wordt doorgespeeld aan de betrokken ambtenaren en schepenen. Lokaal woonoverleg Vanuit het Kempens Woonplatform wordt minimaal 2 keer per jaar het initiatief genomen om het lokaal woonoverleg te organiseren. Tijdens dit woonoverleg kunnen heel diverse woongerelateerde thema’s aan bod komen: – Doorlichting lokale huisvestingssituatie, zoals ook in de omgevingsanalyse vervat; – Afstemming en programmatie van sociale woonprojecten; – Kwaliteitsbewaking van woningen; – …. Ook het proces om tot de lokale woonbeleidsvisie en bijhorend actieplan te komen, wordt nauwgezet opgevolgd vanuit het lokaal woonoverleg. Informatievoorziening naar de burger Het zijn op de 1ste plaats de ambtenaren van de gemeente of OCMW die informatie verschaffen aan de inwoners van de gemeente. Ook bij verschillende (sociale) woonactoren kunnen burgers terecht met woongerelateerde vragen. Het Kempens Woonplatform werkt een webtoepassing uit opdat al deze instanties rechtstreeks toegang krijgen tot alle nodige en meest up-to-date informatie om de burger goed te informeren. Initiatieven duurzaam en levenslang wonen De energieprijzen lopen steeds hoger op en hier lijkt niet onmiddellijk een einde aan te komen, integendeel. Dit maakt dat energiebesparende maatregelen aan populariteit winnen. Het loont immers steeds meer de moeite om te investeren in een energiezuinige woning. Voor diegenen die overtuigd zijn van het belang van duurzaam bouwen, is het niet altijd evident om de nodige informatie te verzamelen. Maar daarnaast zijn er ook eigenaars, verhuurders en huurders die door gebrek aan kennis, middelen … de stap duurzaam wonen nog niet kunnen of willen zetten. Voor beide doelgroepen is het opportuun om activiteiten op te zetten die duurzaam, ecologisch en energiebewust wonen stimuleren. Het bouwen van een woning wordt al te vaak afgestemd op de levensstijl van dat moment. Gelet op de grote investering is het nochtans sterk aangewezen om al bij de bouwplannen rekening te houden met de toekomst. Het concept ‘levenslang wonen’ streeft naar toegankelijke, veilige en comfortabele woningen voor een zo breed mogelijke groep van inwoners. Dit thema sluit enigszins aan bij de initiatieven rond duurzaam en energiebewust wonen. In brochures, folders en op de website zullen beide thema’s gezamenlijk aan bod komen. Keuzeactiviteit gemeente Herenthout De keuzeactiviteit, zijnde het nemen van initiatieven inzake het gronden pandenbeleid in functie van betaalbaar wonen, wordt zowel in de beleidsvisie als in het actieplan geïntegreerd.


IOK


70

Het Kempens Woonplatform zal een aantal mogelijkheden aanreiken, waaruit Herenthout een keuze kan maken om in de eigen woonplaats toe te passen. Mogelijke initiatieven in dit kader kunnen zijn: – – – – –

5.5

Stimuleren van de ontwikkeling van onbebouwde percelen; Aanpakken van leegstand en verkrotting; Actieve prospectie van mogelijke nieuwe projecten; Nieuwe invulling geven aan ongebruikte gronden en gebouwen van openbare instanties; …

Besluit Lokale besturen beschikken over een ruime waaier aan maatregelen die ingezet kunnen worden om de woonkwaliteit op peil te houden of te verbeteren. Er zijn enerzijds de premies en tegemoetkomingen en anderzijds de sanctionerende maatregelen, met name de heffingen. Idealiter vult het gemeentelijke premiestelsel het gewestelijke, het Vlaamse en het provinciale verder aan.


IOK


71

6

SWOT-analyse Onderstaande SWOT46-analyse brengt samenvattend de sterkten en zwakten van het huidige beleid in kaart, alsook de kansen en bedreigingen waarmee rekening gehouden dient te worden. Hierbij is het niet enkel de bedoeling om alle elementen uit de voorgaande hoofdstukken weer te geven, maar enkel diegene die voor de gemeente Herenthout echt belangrijk zijn en die een vertaling kunnen krijgen in het actieplan. De SWOT-analyse is als volgt opgebouwd: – De sterkten en de zwakten hebben betrekking op de interne situatie, met name de elementen waar de gemeente of het OCMW als organisatie vat op heeft; – De kansen of bedreigingen staan onder externe invloed (andere locale woonactoren, algemene evoluties …). De gemeente en het OCMW hebben hier geen rechtstreekse impact op. Het in beeld brengen van de kansen en bedreigingen is belangrijk omdat het toekomstig lokaal woonbeleid hier wel op kan inspelen.

46

Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats


IOK


72

STERKTEN Beleid

– –

–

– –

–

Bij het lokaal woonoverleg zijn tal van actoren betrokken: onderling overleg is dan noodzakelijk. Het lokaal woonoverleg kan een belangrijke adviserende rol spelen bij de totstandkoming van een woonbeleidsplan.

–

De gemeente ziet erop toe dat sociale woonorganisaties onderling overleg plegen.

–

Tijdens het lokaal woonoverleg worden nieuwe mogelijkheden naar bijkomende sociale huisvesting afgetast. Zo wordt afstemming van de sociale woonprojecten op maat van de gemeente mogelijk.

–

De aanmelding van sociale woonprojecten wordt besproken (verplicht).

De gemeente heeft beslist om voorlopig geen activeringsheffing in te voeren. Ontbreken van een centrale huisvestingsdienst.

Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (GRS) en het lokaal sociaal beleidsplan (LSB) reiken een aantal maatregelen aan om tot een gewenst woonbeleid in de gemeente te komen. De gemeente Herenthout heeft een leegstandsreglement gestemd, en koppelt hier een leegstandsheffing aan. Het OCMW stelt zich medeverantwoordelijk voor een goede huisvesting.

–

Het OCMW van Herenthout beschikt over een gevarieerd woonaanbod. Bovendien wordt de kwaliteit van de woningen systematisch verbeterd.

–

Het OCMW van Herenthout begeleidt mensen met betalingsproblemen intensief. Hierdoor neemt het aantal dossiers inzake schuldhulpverlening af.

–

Herenthout kan rekenen op de sociale realisaties van 2 sociale huisvestingsmaatschappijen, met name Zonnige Kempen en Kleine Landeigendom Zuiderkempen. Voorts is ook SVK De Zuiderkempen actief op het grondgebied van Herenthout. Mogelijk onderzoek naar oprichting nieuwe SVK (ISOM-gemeenten, zijnde Herenthout, Olen, Herentals, Lille, Kasterlee, Grobbendonk en Vorselaar). Het college van burgemeester en schepenen heeft beslist om een lokaal toewijzingsreglement op te stellen.

–


Het woonbeleidsplan, als gemeentelijk beleidsinstrument dat de keuzes en – krachtlijnen van het plaatselijke woonbeleid uitzet. – Het lokaal woonoverleg, als instrument om het lokaal woonbeleid vorm te geven.

ZWAKTEN

–

Herenthout participeert aan het Kempens Woonplatform. Dit project zal zeker voldoende kansen geven om het lokaal woonbeleid verder uit te bouwen.

–

IOK heeft verschillende betaalbare verkavelingen gerealiseerd in de

IOK


73

Informatie

–

gemeente. De gemeente neemt deel aan het FRGE (Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost).

–

Goede verstandhouding met de lokale woonactoren.

–

Er werd een seniorenbehoeftenonderzoek uitgevoerd in de gemeente Herenthout.

– –

Loket Zorg en Gezondheid: ergotherapeut geeft advies bij verbouwingen. Adviesraden (bv. Gecoro) kunnen geconsulteerd worden bij de opmaak van het woonbeleidsplan.

–

De gemeentelijke publicaties en website verzamelen relevante info over wonen. De webtoepassing, die vanuit dit Kempens Woonplatform in ontwikkeling is, zal een instrument zijn voor de gemeenten met de nodige informatie met betrekking tot wonen.

–

Woonvormen –

–

– –

Premies


Het OCMW beschikt over een wooncomplex (Huis Driane) met 35 – serviceflats. Verder heeft het OCMW 3 woningen voor minderbegoeden, 7 woningen voor de opvang van asielzoekers, 2 noodwoningen en 5 doorgangswoningen ter beschikking. RVT Boeyendaalhof heeft 101 erkende plaatsen in het woonzorgcentrum. Bovendien heeft het 17 serviceflats ter beschikking. Momenteel worden er 19 bijkomende serviceflats gebouwd in samenwerking met een privé-partner. Het effectief aantal erkende plaatsen in rusthuizen in Herenthout benadert het geprogrammeerde aantal plaatsen in 2010. Er zijn meer serviceflats dan geprogrammeerd. Bovendien zijn er momenteel 19 serviceflats in aanbouw.

–

De gemeente reikt een aantal gemeentelijke premies aan.

–

De premies worden jaarlijks geëvalueerd.

IOK


–

Geen bijkomende gemeentelijke woningen (bv renovatie).

74

premie

voor

kwaliteitsverbetering

KANSEN Bevolking

– –

Sterke bevolkingsgroei sinds 2006 (door migratie). De migratoire groei primeert.

–

Herenthout heeft een hoog aandeel inwoners per bebouwbare oppervlakte.

BEDREIGINGEN –

Herenthout heeft geen natuurlijke groei.

–

Migratiestromen: er is een instroom van mensen uit Antwerpse regio en een uitstroom naar goedkopere gemeenten in het arrondissement Turnhout. De groep starters kent een negatief migratiesaldo.

– –

– – – – –

Socioeconomisch

Sterke toename van het aandeel ouderen ‘65-79 jaar’ en vooral van de 80plussers. De impact van de toekomstige vergrijzing van de bevolking dient vandaag voorbereid te worden: een doordacht seniorenbeleid is sterk aangewezen. De gezinsverdunning neemt het sterkst toe in Herenthout ten opzichte van de omliggende gemeenten en de hogere referentieregio’s. De toename van het aandeel alleenstaanden is in Herenthout het sterkst in vergelijking met de buurgemeenten en de hogere referentieregio’s.

–

Het aantal huishoudens neemt toe, maar de samenstelling ervan wijzigt: de gezinsverdunning, het aantal alleenstaanden en eenoudergezinnen nemen toe. Dit doet de vraag naar aangepaste, kleinere woningen toenemen. Alleenstaanden en eenoudergezinnen kennen eveneens een verhoogd armoederisico. Daarnaast beschikken de meeste sociale huurwoningen (57,7 %) over 3 slaapkamers.

–

Het ontbreken van een aantal meetbare elementen/parameters om het beeld en de noden rond huisvesting correct in te schatten. Zo zijn er onvoldoende parameters om het comfortniveau en kwaliteitsniveau voldoende in te schatten.

–

Herenthout heeft een lager aandeel personen met een inkomen < 10.000 – euro dan de hogere referentieregio’s.

–

Laag aantal leefloners en geboorten in kansarme gezinnen (wordt verwacht – toe te nemen). Herenthout heeft een relatief lage werkloosheidsgraad. –

Het gemiddelde inkomen per inwoner en per aangifte ligt onder dat van het Vlaams Gewest. Het aandeel niet-werkende werkzoekenden ouder dan 50 jaar en langer dan 2 jaar werkloos is vrij hoog. Het aantal gerechtigden op een tegemoetkoming voor een handicap neemt toe.

–


Het positieve migratiesaldo in de leeftijdscategorie 65+ toont aan dat Herenthout een aantrekkelijke gemeente is voor senioren. (Reden: aanwezige voorzieningen + realisatie nieuwe appartementscomplexen). De jongste leeftijdscategorieën vertonen een neerwaartse trend.

IOK


75

Patrimonium

–

–

–

–

Herenthout heeft een hoog aandeel sociale huurwoningen (8,56%) in – SVK Zuiderkempen heeft een beperkt aantal woningen in beheer in vergelijking met het Vlaamse gemiddelde. Ook het aandeel sociale Herenthout (2). koopwoningen (1,34 %) is hoger dan het Vlaamse gemiddelde. – Het aandeel sociale huurwoningen met 1 of 2 slaapkamers is vrij beperkt. De realisaties van Zonnige Kempen (305 huurwoningen, waarvan 40 – Ondanks het hoge aandeel sociale woningen zijn er nog lange wachtlijsten. bejaardenwoningen). Op korte termijn zullen er tevens 54 sociale – In de Nest Vercammenstraat wordt er melding gemaakt van huurwoningen bijgebouwd worden. leefbaarheidsproblemen. Kleine Landeigendom Zuiderkempen realiseerde in Herenthout in totaal – De indeling van het woningbestand volgens ouderdom is vergelijkbaar met 156 sociale koopwoningen. Tussen 31/12/1987 en 31/12/2007 (nulmeting) die van in het arrondissement Turnhout. Het is dus aangewezen om werden er in Herenthout 47 sociale koopwoningen verkocht. initiatieven te nemen opdat de eigenaars tijdig inspanningen leveren om de Het sociaal woonaanbod zal toenemen in Herenthout de volgende jaren. kwaliteit van de woning op peil te houden of te verbeteren. – Geplande projecten op korte termijn: – In Herenthout is er slechts een beperkt aantal private huurwoningen. – Zonnige Kempen – Koestraat-Cardijnlaan: 14 woongelegenheden; – De kwaliteit van de woningen vandaag is een blinde vlek. – Zonnige Kempen – Lindelaan, fase 4 en 5: 40 woongelegenheden.

–

Herenthout heeft een laag aandeel bebouwbare oppervlakte, maar een hoog aandeel inwoners per bebouwbare oppervlakte.

– Invulling van het door het decreet gronden pandenbeleid gevraagd aantal sociale huur- en koopwoningen lijkt met de huidige planning geen problemen – op te leveren. Herenthout beschikt over een relatief jong woningbestand met een groot – aantal woningen met groot comfort (2001). Herenthout herbergt een kleiner aandeel woningen in open bebouwing ten – opzichte van de omgeving.

Bij de berekening van de spanning tussen woningbehoefte en aanbod blijkt er in Herenthout een onderaanbod te zijn aan bouwgronden/kavels. Er worden weinig grote verkavelingen gerealiseerd in Herenthout in de laatste jaren. Ook in Herenthout zijn er een aantal permanente bewoningen in weekendverblijven.

Tussen 2001 en 2005 is het aandeel woningen met een ontoereikende – kwaliteit sterk afgenomen tot 3,3 % (in Vlaanderen). Het comfortniveau wordt verondersteld ook na 2005 relatief sterk te zijn toegenomen. Herenthout heeft een hoog aandeel eigenaars.

Er is nood aan sociale verkavelingen.

– Kleine Landeigendom woongelegenheden.

–

– – –

–

Vastgoed

Zuiderkempen

Kloosterstraat:

22

Er is nood aan alternatieve woonvormen (bv. kangoeroewonen), studio’s voor alleenstaanden.

–

Zowel het aantal huurwoningen als het aantal woningen in eigendom neemt in absolute aantallen toe.

–

In vergelijking met de omliggende gemeenten zijn de vastgoedprijzen in – Herenthout modaal geprijsd (maar: ander gevoel bij de woonactoren). –

De gemiddelde prijs van een bouwgrond is sterk toegenomen, in tegenstelling tot de oppervlakte ervan. De gemiddelde prijs van een woning of appartement is sterk toegenomen.

–

Er werden doorheen de jaren weinig sociale leningen uitgekeerd (reden: hoge verkoopprijzen woningen).

Sociale leningen


–

IOK


76

Vlaams beleid

6.1

–

Een sociale last wordt opgelegd via het decreet gronden pandenbeleid, wat – sociale vermenging stimuleert bij nieuwe projecten (huur/koop/kavel).

–

Het succes van de renovatie- en verbeterings- en aanpassingspremie komt in Herenthout tot uiting.

De instrumenten van de Vlaamse Wooncode (sociaal beheersrecht, recht van voorkoop, conformiteitsattest) worden niet vaak toegepast.

Besluit Uit deze SWOT-analyse kan afgeleid worden waarop het woonbeleid zich de komende jaren dient te oriënteren. Zo zullen de sterke punten uit het woonbeleid gecontinuerd moeten worden, terwijl de zwakten bijgeschaafd kunnen worden naar de toekomst. Dit alles kan nu vertaald worden in een concreet actieplan. Hierbij worden de na te streven doelstellingen duidelijk gespecificeerd, zodanig dat het effect van de diverse acties gemeten kan worden.


IOK


77

7

Actieplan

7.1

Missie Volgens het grondwettelijke recht op wonen, heeft eenieder, zonder onderscheid naar ras, overtuiging of afkomst, het recht tegen een betaalbare prijs en met voldoende woonzekerheid te kunnen beschikken over een degelijke woning in een goede woonomgeving Met het onderstaande actieplan wenst het lokale bestuur er naar te streven om voor alle inwoners, en in het bijzonder de zwakste doelgroepen, dit grondwettelijke recht op wonen te realiseren. Zo zullen meer mensen de kans krijgen op een volwaardige maatschappelijke integratie.

7.2

Visie Huisvesting is meer dan een dak boven het hoofd hebben. Het lokale bestuur is van oordeel dat de uitbouw van een toegankelijke dienst- en hulpverlening ook belangrijk is om het recht op huisvesting te waarborgen. Alle burgers moeten in de gemeente terecht kunnen met allerlei vragen inzake wonen, maar ook voor een begeleiding naar een gepaste woonoplossing. Het beleid heeft hierin specifieke aandacht voor het begeleiden van kansengroepen. En om het plaatje volledig te maken heeft het lokale bestuur ook aandacht voor de leefbaarheid van een buurt. Het wil het karakter van een landelijke woon – en leefgemeente behouden.

7.3

Het actieplan: strategische en operationele doelstellingen 2011-2013 Strategische doelstellingen 1.

Het lokale bestuur geeft uitvoering aan het lokale woonbeleid.

2.

Het lokale bestuur schenkt aandacht aan wonen en organiseert het lokaal woonoverleg, als instrument om het lokaal woonbeleid uit te werken.

3.

Het lokale bestuur garandeert een actief informatie- en sensibiliseringsbeleid omtrent wonen.

4.

Het lokale bestuur stimuleert de principes van duurzaam bouwen en levenslang wonen (meegroeiwonen).

5.

Het lokale bestuur neemt initiatieven om de kwaliteit van het woningpatrimonium in stand te houden of te verbeteren.

6.

Het lokale bestuur stuurt aan op een betaalbaar woonaanbod, zowel op de sociale als de private markt.

7.

Het lokale bestuur heeft oog voor de bijzondere woonnoden van verschillende doelgroepen, met specifieke aandacht voor ouderen en mensen met een beperking.

8.

Het lokale bestuur heeft aandacht voor de leefbaarheid van een buurt.


IOK


78

1.

Het lokale bestuur geeft uitvoering aan het lokaal woonbeleid.

1.1.Het lokale bestuur werkt een woonbeleidsplan met bijhorende woonbeleidsvisie uit. a. Het lokale bestuur werkt een woonbeleidsplan met bijhorend actieplan uit.

b. Een aantal relevante data wordt jaarlijks geüpdatet. c. Het actieplan wordt jaarlijks geëvalueerd (+ tussentijdse evaluatie).

timing

indicator

betrokkene

budget

Kempens Woonplatform (KWP) Kempens Woonplatform Kempens Woonplatform

2011

Goedgekeurd woonbeleidsplan Steekkaart

Lokaal woonoverleg

/

Lokaal woonoverleg Lokaal woonoverleg

/

Lokaal woonoverleg

/


/

Lokaal woonoverleg

/

Lokaal woonoverleg

/

Jaarlijks

/

Jaarlijks

Aantal gerealiseerde acties


2011

b. Nadat het lokaal toewijzingsreglement is goedgekeurd, wordt het bekendgemaakt.

Huisvestingsambtenaar

2011

c. De inhoud van dit lokaal toewijzingsreglement wordt geëvalueerd en indien nodig bijgestuurd.

Zonnige Kempen (ZK)

2013

d. Het lokale bestuur onderzoekt eveneens de opmaak van een lokaal toewijzingsreglement voor de doelgroep starters.

Zonnige Kempen

2011-2012

Goedgekeurd lokaal toewijzingsreglement Artikel in infoblad, website,… Monitoring aantal toewijzingen Evaluatie onderzoek doelgroep starters

Het lokale bestuur schenkt aandacht aan huisvesting en organiseert het lokaal woonoverleg, als instrument om het lokaal woonbeleid uit te werken.

Trekker

timing

indicator

betrokkene

budget


Halfjaar lijks

Lokaal woonoverleg

/

Kempens Woonplatform Dienst Bouwen en Wonen

Jaarlijks

Verslaggeving lokaal woonoverleg Advies UP

Lokaal woonoverleg Lokaal woonoverleg

/

1.2. Het lokale bestuur neemt haar regierol op met betrekking tot het lokaal toewijzingsreglement voor sociale huurwoningen. a. Het lokale bestuur geeft een werkgroep de opdracht om een lokaal toewijzingsreglement op te maken (doelgroep ouderen en lokale binding).

2.

trekker

2.1. De actoren van het lokaal woonoverleg vergaderen rond voor wonen relevante thema’s. a. De actoren van het lokaal woonoverleg komen minstens 2 keer per jaar samen.

b. De woningprogrammatie in functie van het uitvoeringsprogramma wordt besproken tijdens het lokaal woonoverleg. c. Private projecten waarbij een sociale en bescheiden last moet worden opgelegd, worden besproken op het lokaal woonoverleg.

Missie – visie – doelstellingen Herenthout

IOK

(KWP)

79

Indien nodig

Verslaggeving lokaal woonoverleg

/

d. Het lokale bestuur stelt richtlijnen op die gevolgd kunnen worden bij invulling sociale last.


2011

Richtlijnen ivm sociale last

Woonactoren

/

trekker

timing

indicator

betrokkene

budget

3.1.Het lokale bestuur gaat actief bepaalde instanties promoten/bekendmaken. a. Eigenaars die hun woning wensen te verhuren, worden aangemoedigd om contact op te nemen met een sociaal verhuurkantoor (SVK).


2011


/

b. Eigenaars waarvan de woning op de lijst van de leegstand staat, wordt gewezen op de mogelijkheid tot verhuring aan SVK. c. De bekendheid van een aantal ondersteunende organisaties (bv. Huurdersbond) wordt vergroot.

Huisvestingsambtenaar Kempens Woonplatform

2011

Artikel in infoblad, website,… Brief leegstand

SVK Zuiderkempen Communicatieabmtenaar

/

d. De bekendheid van de website die door Kempens Woonplatform ontwikkeld wordt, wordt vergroot door publicaties in gemeenteblad en op gemeentelijke website.


2011

Communicatieambtenaar

/

e. De bekendheid van de klus- en verhuisdienst Kringwinkel wordt vergroot.


2011


/

2011-2012

Informatiebrochure Informatiebrochure Monitoring aantal premies

Sociale dienst OCMW Kempens Woonplatform Huisvestingsambtenaar

/

c. De bekendheid van allerhande premies en tegemoetkomingen (bv. verzekering gewaarborgd wonen, sociale leningen, …) wordt vergroot.

Communicatieambtenaar Huisvestingsambtenaar Kempens Woonplatform

3.3. Het lokale bestuur maakt nieuwe sociale huisvestingsprojecten actief bekend. a. Nieuwe sociale huisvestingsprojecten (+ renovatieprojecten) worden gepubliceerd in het gemeentelijk infoblad, de website van de gemeente en van KWP.


Continu


/


2011-2012

Artikel in infoblad, website,… Briefwisseling aan starters

Zonnige Kempen/KLE Zuiderkempen

/

3.

Het lokale bestuur garandeert een actief informatie- en sensibiliseringsbeleid omtrent wonen.

3.2. Het lokale bestuur informeert de burgers omtrent premies en subsidies a. Het lokale bestuur stelt een informatiebrochure op met informatie over premies en subsidies met betrekking tot wonen (samenwerking OCMW ivm verwarmingstoelagen ed) b. De bekendheid van specifieke gemeentelijke premies wordt vergroot.

b. Het lokale bestuur onderzoekt hoe de doelgroep starters bereikt kan worden om zich in te schrijven voor een sociale woning.

3.4. Het lokale bestuur informeert de burgers omtrent alle woongerelateerde thema’s. Inwoners krijgen gerichte en uitgebreide informatie en/of worden gericht doorverwezen.


IOK

(KWP)

80

2011

2011-2012 2011

Artikel in infoblad, website,… Artikel in infoblad, website,… Artikel in infoblad, website,…

/

/ /

a. De gemeentelijke website wordt geactualiseerd en aangevuld. b. De samenwerking tussen gemeente en OCMW wordt verder geoptimaliseerd. c. Het lokale bestuur werkt een bouwkit, renovatiekit en ouderenkit uit die gericht informatie bundelt.

d. Via de website van het Kempens Woonplatform hebben de gemeentelijke ambtenaren en de burgers toegang tot alle actuele en relevante informatie over wonen. e. De gemeente actualiseert de gegevens van de website van het Kempens Woonplatform. Wijzigingen worden zo spoedig mogelijk doorgegeven. f. Het Kempens Woonplatform fungeert als vraagbaak voor alle relevante woonvragen van de gemeentelijke ambtenaren.

3.5. De communicatie rond wonen verloopt in samenwerking met de verschillende actoren. Inwoners die niet tot het aanspreekpunt wonen komen, dienen tevens geïnformeerd te worden. a. Het lokale bestuur heeft regelmatig aandacht voor wonen en bouwen in gemeentelijke publicaties en website. b. Er wordt onderzocht welke kanalen benut kunnen worden: dienstencentrum, infoavonden, verenigingen, netwerken … . c. Er wordt onderzocht om informatie te verspreiden via moderne communicatiekanalen (bv. Facebook) d. Kansarmen ‘mensen op de rand van armoede’ worden pro-actief geïnformeerd. e. Ouderen worden pro-actief geïnformeerd via het huisbezoekteam (via vrijwilligers).

4.

Het lokale bestuur stimuleert de principes van duurzaam bouwen en levenslang wonen (meegroeiwonen).

4.1. Het lokale bestuur stimuleert eigenaars om de bouw/renovatie van hun woning zo duurzaam mogelijk aan te pakken. a. Het lokale bestuur vergroot de bekendheid van Kamp C.

b. Het lokale bestuur promoot het compact bouwen.


IOK

(KWP)

Communicatieambtenaar Dienst bouwen en wonen Dienst bouwen en wonen /huisvestingsambtenaar Kempens Woonplatform Huisvestingsambtenaar Kempens Woonplatform

2011

2011-2012

Gemeentelijke website Verslaggeving overleg Infobrochure

Huisvestingsambtenaar Huisvestingsambtenaar Kempens Woonplatform

Continu

Website KWP

Continu

Wijzigingen website KWP Overzicht veelgestelde vragen

Huisvestingsambtenaar Kempens Woonplatform Huisvestingsambtenaar

Continu

Continu


Continu

Sociale dienst OCMW Sociale dienst OCMW Sociale dienst OCMW Sociale dienst OCMW

Continu 2011-2012 2011-2012 2011-2012

/ / /

/ / /

Artikels in infoblad, website,… Gebruikte informatiekanalen Gebruikte informatiekanalen Aantal huisbezoeken Aantal huisbezoeken


/

Huisvestingsambtenaar Huisvestingsambtenaar Huisvestingsambtenaar Huisvestingsambtenaar

/ / / /

trekker

timing

indicator

betrokkene

budget

Milieuambtenaar

Continu

Kamp C

/

Dienst Bouwen en Wonen

Continu

Artikel in infoblad, website,… Artikel op website,

/

/

81

infobrochure,… Artikel op website, infobrochure,… Artikel in infoblad, website,… Aantal energiescans


/

Toegankelijk heidsbureau

/

Kringwinkel

/

Artikels in infoblad, website…

Dienst bouwen en wonen

/

Continu

Monitoring aantal leningen

IOK

/

trekker

timing

indicator

betrokkene

budget

a. De indicaties van leegstand, worden vastgelegd in een leegstandsreglement.


2010

Goedgekeurd reglement

Beleid

/

b. Vanuit de dienst bouw en wonen worden de nodige vaststellingen gedaan voor vermoedelijk leegstaande panden en wordt de administratieve procedure opgevolgd.


Continu

Inventaris leegstaande panden

Dienst bouwen en wonen / beleid

/

c. Jaarlijks wordt de geactualiseerde inventaris overgemaakt aan Wonen-Vlaanderen.


Jaarlijks – eind april

Geactualiseerd geoloket

WonenVlaanderen

/

d. De eigenaars van leegstaande panden worden gewezen op de mogelijke alternatieven (renovatie, verhuur sociaal verhuurkantoor, verkoop …).


Continu

Briefwisseling / telefonische contacten

/

/

Financiële dienst / Dienst bouwen en wonen

2011

Goedgekeurd reglement

Beleid

/


2013

Monitoring aantal geregistreerde

Leden lokaal woonoverleg / beleid

/

c. Het lokale bestuur promoot de mogelijkheden van meegroeiwonen.


Continu

d. Het lokale bestuur sensibiliseert (ver)bouwers rond toegankelijkheid.


Continu

e. Het lokale bestuur neemt deel aan het project energiesnoeiers.

Sociale dienst OCMW

Continu

IOK / communicatieambtenaar

Jaarlijks

b. Het project FRGE wordt opgevolgd vanuit het lokaal bestuur.

Beleid

Het lokale bestuur neemt initiatieven om de kwaliteit van het woningpatrimonium in stand te houden of te verbeteren.

4.2.Het lokale bestuur maakt de mogelijkheden van goedkope leningen via het Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost (FRGE) bekend onder het brede publiek. a. De inwoners worden voldoende geïnformeerd over het project FRGE.

5.

5.1.De gemeente voert een actief beleid tegen leegstaande gebouwen en woningen

e. Het lokale bestuur voert een leegstandsheffing in.

f. Dit leegstandsbeleid (inclusief afweging mogelijkheden recht van voorkoop, sociaal beheersrecht) wordt 2-jaarlijks geëvalueerd.


IOK

(KWP)

82

panden en aantal heffingen 5.2.Het lokale bestuur geeft uitvoering aan de overige regelgeving met betrekking tot de kwaliteit van het woningpatrimonium.

6.

a. Voor het einde van het 1ste kwartaal wordt een lijst van gebouwen of woningen die vermoedelijk verwaarloosd zijn overgemaakt aan Wonen-Vlaanderen


Jaarlijks

Inventaris

WonenVlaanderen

-

b. In geval van overbewoning neemt het lokale bestuur de overeenkomstig de regelgeving, om deze overbewoning te stoppen.


Indien nodig

Beëindigen overbewoning

Beleid

-

trekker

timing

indicator

betrokkene

budget

a. Het register onbebouwde percelen wordt uitgebouwd en vervolgens nauwkeurig up-to-date gehouden.


2011-2012

Register onbebouwde percelen

/

/

b. Halfjaarlijks (januari en juli) wordt het geo-loket geactualiseerd conform de regelgeving.


Halfjaarlijks (vanaf 2012)

Geactualiseerd geoloket

/

/

c. De gemeente Herenthout volgt de spanning tussen de woningbehoefte en het bouwpotentieel op.


Halfjaarlijks (vanaf 2012)

Opvolgsysteem Kempens Woonplatform


/

d. Indien de woningbehoefte bij 3 opeenvolgende metingen groter is dan het bouwpotentieel voert het lokale bestuur een activeringsheffing in.

Beleid

indien nodig

activeringsheffing


/

Financiële dienst

2013

Aantal heffingen

Beleid / leden lokaal woonoverleg

/

f. De gronden/verlaten panden van openbare instanties worden in kaart gebracht in functie van eventuele (gemengde) woonprojecten.


2012

Verslag analyse

/

/

g. Deze bovenstaande analyse wordt regelmatig opgevolgd.


2012-2013

Verslaggeving lokaal woonoverleg

Leden lokaal woonoverleg

/

nodige maatregelen,

Het lokale bestuur stuurt aan op een betaalbaar woonaanbod, zowel op de sociale als op de private markt.

6.1. Het lokale bestuur voert een actief gronden pandenbeleid om ‘slapende’ gronden en/of panden te activeren.

e. Deze activeringsheffing wordt geëvalueerd.


IOK

(KWP)

83

6.2. Het lokale bestuur wil de eigen inwoners stimuleren om in de gemeente te blijven wonen. a. Kleine Landeigendom Zuiderkempen realiseert de verkaveling Cardijnlaan (na RUP Noordelijke uitbreiding Kapelleke). b. Kleine Landeigendom Zuiderkempen keurt een reglement verkoop verkavelingen goed, waarbij aan de eigen inwoners voorrang wordt gegeven.

6.3. Het lokale bestuur onderzoekt de mogelijkheid tot oprichting van een grondfonds. a. Het lokale bestuur werkt een strategie uit voor het aanwenden van de middelen van een grondfonds. b. De middelen van het grondfonds worden aangewend voor het creëren van een betaalbaar woonaanbod. c. Het grondfonds wordt ingezet afhankelijk van de mogelijkheden.

d. Het lokale bestuur evalueert het grondfonds.

6.4.Het lokale bestuur onderzoekt de oprichting van een nieuw SVK in samenwerking met de ISOMgemeenten (Herenthout, Olen, Herentals, Lille, Kasterlee, Grobbendonk en Vorselaar). a. Het lokale bestuur onderzoekt de mogelijkheid tot oprichting en toetreding tot nieuw SVK. b. Desgevallend wordt de bekendheid van het nieuwe SVK vergroot.

6.5.Het lokale bestuur zoekt naar woon- en verdichtingsmogelijkheden in de bestaande woonkernen en stimuleert het sociaal woonaanbod. a. Het opgelegde bindend sociaal objectief wordt nauwgezet opgevolgd.

b.

7.

Het lokale bestuur onderzoekt kleine verkavelingsmogelijkheden in woongebied.

Het lokale bestuur heeft oog voor de bijzondere woonnoden van verschillende doelgroepen, met specifieke aandacht voor ouderen en voor mensen met een beperking.


IOK

(KWP)

Kleine Landeigendom Zuiderkempen Kleine Landeigendom Zuiderkempen

2013

Verkavelingsplan


/

2013

Reglement ivm verkoop

Beleid

/

Financiële dienst

2012

Strategie

Financiële dienst

2012-2013

Financiële dienst

2012-2013


2012-2013

Overzicht bestede middelen Overzicht bestede middelen Evaluatie grondfonds

Kempens Woonplatform Kempens Woonplatform

Gemeenteraad

2011


/


/


/

ISOMgemeenten Kempens Woonplatform

/

2011

Evaluatie onderzoek Aantal verhuurde woningen

Sociale huisvestingsmaatschappijen Dienst bouwen en wonen

Continu

Opvolgsysteem

Leden lokaal woonoverleg

/

Continu

Aantal nieuwe verkavelingen

/

/

trekker

timing

indicator

betrokkene

budget

84

/

7.1. Het lokale bestuur heeft aandacht voor ouderen. Initiatieven ter ondersteuning van het zelfstandig wonen worden maximaal uitgebouwd en ondersteund. a. Het lokale bestuur creëert mogelijkheden om zo lang mogelijk thuis te kunnen wonen (thuiszorgdiensten OCMW en andere). b. De gemeente stimuleert pro-actief de woningaanpassing bij ouderen (eigenaars).

Sociale dienst OCMW Sociale dienst OCMW

Continu

c. De bekendheid van het gratis advies van deskundige bij woningaanpassing wordt vergroot.

Sociale dienst OCMW

Continu

d. De ontwikkelingen inzake het lokaal toewijzingsreglement worden opgevolgd.


2011

Zonnige Kempen

2012

Zonnige Kempen Zonnige Kempen Zonnige Kempen

2011

e. Zonnige Kempen realiseert aanleunwoningen bij Huis Driane.

7.2. Het lokale bestuur stimuleert ouderen die in een sociale huurwoning wonen om te verhuizen naar een aangepaste woning. a. Zonnige Kempen maakt een overzicht van de onderbezette woningen door ouderen. b. Zonnige Kempen spoort ouderen aan om zich in te schrijven voor een bejaardenwoning of een woning overeenkomstig de rationele bezetting. c. Bij nieuwbouwprojecten door Zonnige Kempen worden niet alleen de kandidaat-huurders, maar ook de bestaande huurders in een onderbezette woning aangeschreven om zich kandidaat te stellen. 7.3. Het lokale bestuur bespreekt elk nieuwbouwproject van Zonnige Kempen in functie van de wachtlijst. a. Zonnige Kempen maakt een overzicht van de wachtlijst van de kandidaat-huurders op basis van de gezinssamenstelling. b. De lijst van de kandidaat-huurders wordt regelmatig geëvalueerd en bijgewerkt. c. Bij de opstart van een nieuw huisvestingsproject wordt de lijst van kandidaat-huurders geraadpleegd in functie van het bepalen van de typologie van de woningen. 7.4. Het lokale bestuur onderzoekt de woonnood van andere doelgroepen. a. Het lokale bestuur onderzoekt welke hiaten voor welke doelgroepen er zijn en welk aanbod verschillende partners bieden om dit op elkaar af te stemmen.


IOK

(KWP)

Zonnige Kempen Zonnige Kempen Zonnige Kempen

Sociale dienst OCMW

85

Continu

2011-2012 Continu

2011 Jaarlijks Continu

2011-2012

Aantal nieuwe cliënten Artikel in infoblad, website,… Artikel in infoblad, website,… Lokaal toewijzingsreglement Aanleunwoning en

Huisvestingsambtenaar Dienst bouwen en wonen

/


/


/


/

Lijst onderbezetting Aantal aanvragen Aantal aanvragen

/

/

/

/

/

/

Lijst kandhuurders Lijst kandhuurders Lijst kandhuurders

/

/

/

/

Stedenbouwk.

/


/

Evaluatie onderzoek

/

7.5. Het lokale bestuur zorgt voor voldoende nood- en doorgangswoningen rekening houdend met verschillende doelgroepen en gezinsgrootte en de maatschappelijke vraag. a. Er is een actief beheer van de nood- en doorgangswoningen om langdurig gebruik te mijden. b. De resultaten van het actief beheer worden geëvalueerd.

8.

Het lokale bestuur werkt aan de leefbaarheid van verschillende buurten.


Continu

Huisvestingsambtenaar Huisvestingsambtenaar

/

Jaarlijks

Overzicht noodwoningen Evaluatie huurtijd noodwoningen

/

trekker

timing

indicator

betrokkene

budget

8.1. Het lokale bestuur werkt aan de begeleiding van ‘problematische’ huurders. a. Het lokale bestuur onderzoekt de mogelijkheid om huurbegeleiding te verzorgen bij problematische huurders in samenwerking met Zonnige Kempen. b. Het lokale bestuur onderzoekt de mogelijkheid om woonbegeleiding te verzorgen bij problematisch woongedrag.


2011-2012

Evaluatie onderzoek Evaluatie onderzoek

Zonnige Kempen /

/

8.2. Het lokale bestuur bemiddelt met derden om in de woonkernen voldoende voorzieningen en ontmoetingsplaatsen binnen loopafstand te behouden en probeert er voor te zorgen dat alternatieven worden aangeboden. a. Overleg met zelfstandigen over thuislevering van boodschappen (i.s.m. vrijwilligers) voor hulpbehoevenden.

Sociale dienst OCMW

2011-2012

Verslaggeving overleg

UNIZO

/

Zonnige Kempen

2011


/


2011-2012

Overzicht niet overgedragen gronden Aktes overdracht gronden

Zonnige Kempen

/

Zonnige Kempen/ KLE Zuiderkempen

Continu

Aantal gemengde projecten

Lokaal woonoverleg

/

8.3.Het lokale bestuur onderzoekt de stand van zaken van niet-overgedragen gronden van de sociale huisvestingsmaatschappijen. a. Zonnige Kempen stelt een overzicht op van de niet-overgedragen gronden.

b. De grondoverdrachten worden administratief afgehandeld.

8.4.Het lokale bestuur stimuleert zo veel mogelijk een sociale mix bij sociale huisvestingsprojecten. a. Bij een grondverwerving door een sociale huisvestingsmaatschappij wordt telkens bekeken of een sociale mix (huur - koop) wenselijk is op die locatie.


IOK

(KWP)

86

2011-2012

/

Woonbeleidsplan Herenthout

Recommend Documents