LOKAAL KYOTO-PLAN Watermaal-Bosvoorde (2004-2012) Energiebalans van de gemeentelijke gebouwen 2008 1. Context en inzet 2. De acties en resultaten in de meest energieverslindende gebouwen Sportpark
Scholen
Gemeentelijk Depot
Academie voor Schone Kunsten
Delvaux
Hooghuis
3. Globale resultaten in cijfers 4. Projecten
80% totaal 35 geb
LOKAAL KYOTO-PLAN: balans 2008 1. Context en inzet: Doelstelling Kyoto: - 7,5 % Broeikasgassen (1990-2012) Doelstelling EU: - 20 % CO2-uitstoot, + 20 % energie-efficiëntie, + 20 % hernieuwbare energiebronnen
Lokaal Kyoto-plan W-B: De CO2-uitstoot, gekoppeld aan het energieverbruik van de openbare gebouwen, met 30 % verminderen, zonder comfortverlies. GAS (€/kWh)
ELEK (€/kWh)
2004
0.038
0.141
2008
0.048
0.180
+ 26 %
+ 27 %
Kost van de kWh :
tegen 2020.
LOKAAL KYOTO-PLAN W-B: balans 2008 1. Context en inzet: Het energieverbruik 2008 van de 35 gemeentelijke gebouwen in cijfers
KWh
Kg CO2-uitstoot euro incl. btw
10.813.724
2.300.000
556.000
ELEKTRICITEIT 2.212.830
650.000
400.000
TOTAAL
2.950.000
956.000
GAS
Totaal verbruik in 2008 van alle openbare gebouwen van Watermaal-Bosvoorde. Gemeten kWh-waarde; geschatte euro-waarde incl. btw.
Verdeling van de 35 gebouwen van de gemeente van W-B in functie van hun energieverbruik (gas 2008 vastgestelde kWH) Omnisporthal Stadion + Minizwembad + Tennis
2% Scholen (11 gebouwen)
16%
21%
3%
Zwembad Calypso + lagune
4%
24%
4%
Centrale keuken Domein van Nettinne Kinderdagverblijven (2) Kantoren Cultuur/ Onderwijs
8%
6% Gemeente-2% huis Hooghuis
Varia (13 geb)
4% Gemeentelijk Depot 3%
Academie voor Schone Kunsten
3% Cultureel Centrum Delvaux
Drukkerij
Kantoren VZW 12 Payfa
Kantoren Ministerstraat
Jeugdhuis NL Stallen en Spelotheek
Kerkhof Bibliotheek Rosenberg Station van Watermaal
Gezondheidscentrum
Jeugdhuis des Jeunes Kantoren Sociale Dienst
Bibliotheek 3-Linden
LOKAAL KYOTO-PLAN W-B: balans 2008 2. Gevoerde acties en Resultaten: SPORTPARK • Nieuwe verwarmingsregeling en SWW (2006) • Isolatie van de boiler en de leidingen in de hal (2006) • Verwarmingsketel uitzetten verwarming tijdens de zomer
-41% gas
Investering: 4.000 € Jaarlijkse winst: 8.000 €
Omnisporthal
• Energieaudit (2003) • Nieuw systeem voor waterverwerking (2006) • Haalbaarheidstudie cogeneratie (2006) • Verlichtingsaudit (2008)
-24% gaz Zwembad Calypso
Netto investering Gemeente en VZW: 43.000 € Jaarlijkse winst: 26.000 €
-24% gaz • Energieaudit (2004) • Aanpassingen verwarmingsregeling (2006) • Nieuwe verwarmingsketels (minizwembad, judo, bar) (2007) • Nieuw systeem voor waterzuivering (2007) • Nieuw ventilatiesysteem (2007) • Verlichtingsaudit terreinen en omnisporthal (2007) • Condensatorenbatterij (2009) • Nieuwe tennisoverdekking met dubbele wand (2009)
Benaming gebouw
Zwembad + lagune Omnisporthal Stadion + terreinen TOTAAL
Gas 2004 Gas 2005 kWh norm kWh norm
Gas 2006 kWH norm
Gas 2007 kWH norm
Gas 2008 kWH norm
Verhouding
Verhouding
2008/2007
2008/2004
-11 % -4 % -9 % -10 %
-24% -41% -26% -21%
(GD 1893,6) (facturen)
(GD 1832,0) (GD 1631,4) (GD 1577,5) (GD 1904,6) (facturen) (meterstanden) (meterstanden) (meterstanden) (genormaliseerd) (genormaliseerd)
3.562.733
3.265.109 408.411 2.629.601 6.303.121
2.582.512 6.145.244
2.999.464 211.071 2.236.017 5.446.552
3.050.708 251.237 2.082.479 5.384.425
2.714.249 240.660 1.901.018 4.855.927
= 233.000 €
= - 69.000 €
LOKAAL KYOTO-PLAN W-B: balans 2008 2. Gevoerde acties en Resultaten: SCHOLEN W-B: 7 kleuterscholen en 4 lagere scholen Totaal verbruik GAS 2008: - 28 % (t.a.v. 2004)
Voor alle scholen: • Verwarmingsaudit (2005) • Stopzetting/stationair draaien van de verwarmingsketels tijdens de schoolvakanties (sinds 2005) • «Snelle en lichte maatregelen» (uurrooster- en temperatuurregeling van de verwarming, thermostatische kranen, isolatie kelderleidingen, spaarlampen, …) • Actualisering van de technische plannen (2007) • Volledige energieaudit (2007-2008)
Maatregelen ondernomen in de scholen: School Karrenberg: - 32 % • Scheiding circuit verwarming conciërgewoning (2005) • Isolatie dakwerk (2008); effect verwacht in 2009
School Colibri: - 35 % • Scheiding circuit verwarming conciërgewoning (2006)
School La Futaie: - 29 % • Nieuwe verwarmingsketels en regeling (2005) • Dubbelglas deur ingangssas Coccinelles (2007) • Project isolatie dakwerk Futaie en Coccinelles (2009)
School Les Naïades: - 25 % • Isolatie zolders (2008) • Gedeeltelijke vervanging verwarmingsketels (2008)
School Les Cèdres: - 7 % (in 2007) Reëel verbruik 2008 onbekend: Probleem meter
Benaming gebouw
Futaie + Coccinelles
aantal kinderen
• Verwarmingsketels echt verouderd • Project nieuwe verwarmingsketels (2009-2010)
336
Gas 2004
Gas 2005
kWH
kWH
Gas 2006 kWH Gas 2007 kWH Gas 2008 kWH Verhouding Verhouding
Genormalise Genormalise Genormalisee Genormalisee Genormalisee 2008/2007 erd (GD
erd (GD
1893,6)
1832,0)
(facturen)
(facturen)
831.469
722.592
570.104
562.305
793.965
705.290
740.191
2008/2004
rd (GD 1631,4) rd (GD 1577,5) rd (GD 1904,6) (genormalis (genormalis (meterstanden) (meterstanden) (meterstanden)
eerd)
eerd)
591.592
5%
-29%
569.333
539.016
-5 %
-32%
Nos Petits+Karrenberg
278+
(+ ACAD. M.)
1000
Cèdres
178
592.586
568.791
560.572
551.963
404.325
-27 %
-32%
Mésanges + Sapinière
257
455.335
349.122
393.842
443.052
353.053
-20 %
-22%
Roseraie
119
171.318
152.025
138.575
142.595
148.003
4%
-14%
Colibri
113
282.650
231.548
198.903
211.734
185.112
-13 %
-35%
Naïades
70
186.716
199.455
157.725
176.517
139.765
-21 %
-25%
Les Aigrettes
59
153.735
158.962
165.168
140.450
133.625
-5 %
-13%
3.467.775
3.087.784
2.925.079
2.797.949
2.494.492
-11 %
-28%
TOTAAL
= 120.000 €
= - 47.000 € = 195.600 kg CO2
LOKAAL KYOTO-PLAN W-B: balans 2008 2. Gevoerde acties en resultaten: GEMEENTELIJK DEPOT • Energieaudit (2003) • «Snelle en lichte» maatregelen (+ herorganisatie van het werk in de kassen, afscheiding van de werkplaatsen) • Nieuwe verwarmingsketel met condensatie (2006) • Deurvoorhang garage (2007) • Raamwerk + superisolerende beglazing (2007) • Zonnepanelen (warmwater) (2007 --> 2009) Gas 2004
Benaming gebouw
Gemeentelijk Depot
Gas 2005
Gas 2006 Gas 2007 Gas 2008 Verhouding Verhouding kWH kWH kWH kWH kWH Genormalise Genormalise Genormalis Genormalise Genormalise 2008/2007 2008/2004 eerd (GD erd (GD erd (GD erd (GD erd (GD (genormalis (genormalis 1631,4) 1577,5) 1904,6) 1893,6) 1832,0) (meterstand (meterstanden (meterstande (facturen) (facturen) eerd) eerd) en) ) n) 4% -14% 890.324 939.455 771.029 735.784 762.397
LOKAAL KYOTO-PLAN W-B: balans 2008 2. Resultaten: Academie voor Schone Kunsten Benaming gebouw
Academie voor Schone Kunsten
Gas 2004
Gas 2005
Gas 2006 Gas 2007 Gas 2008 Verhouding Verhouding kWH kWH kWH kWH kWH Genormalise Genormalise Genormalis Genormalise Genormalise 2008/2007 2008/2004 eerd (GD erd (GD erd (GD erd (GD erd (GD (genormalis (genormalis 1631,4) 1577,5) 1904,6) 1893,6) 1832,0) (meterstand (meterstanden (meterstande (facturen) (facturen) eerd) eerd) en) ) n) 348.195
433.858
533.292
540.457
518.558
-4 %
49%
• Verwarmingsaudit (2005) • «Snelle en lichte maatregelen » kant Bosvoorde-Centrum (2007) • Vervanging van 4 convectoren kant Payfaplein (2008) • Nieuwe verwarmingsketel – 2de verdieping kant Payfaplein (2009) • Vervanging van 5 convectoren (HR+) kant Payfa (2009)
LOKAAL KYOTO-PLAN W-B: balans 2008 2. Resultaten: Cultureel Centrum Delvaux
Benaming gebouw
Cultureel Centrum Delvaux
Gas 2004
Gas 2005
Gas 2006 Gas 2007 Gas 2008 Verhouding Verhouding kWH kWH kWH kWH kWH Genormalise Genormalise Genormalis Genormalise Genormalise 2008/2007 2008/2004 eerd (GD erd (GD erd (GD erd (GD erd (GD (genormalis (genormalis 1631,4) 1577,5) 1904,6) 1893,6) 1832,0) (meterstand (meterstanden (meterstande (facturen) (facturen) ) n) eerd) eerd) en)) 438.299
480.006
506.054
518.063
412.985
-20 %
-6%
• Verwarmingsaudit (2005) • Renovatie bibliotheek (2006) • Renovatie regeling circuit radiators (2006) • Isolatie plat dakwerk (2007) • Actualisering technische plannen (2009) • Expertise- en bijstandsopdracht voor verwarming en ventilatie (2008-2009)
LOKAAL KYOTO-PLAN W-B: balans 2008 2. Resultaten: Hooghuis • Energieaudit (2003) • Isolatie zolder (2005) • Sensibilisering van de gebruikers van gebouw (Ecolabel 2006) • Nieuwe uurwerken verwarmingsregeling (2007) •« Snelle en lichte maatregelen» (+ borstel onder keukendeur, siliconvoegen raamwerk Noord, reflectore radiators) (2006-2007) Gas 2004
Benaming gebouw
Hooghuis
Gas 2005
Gas 2006 Gas 2007 Gas 2008 Verhouding Verhouding kWH kWH kWH kWH kWH Genormalise Genormalise Genormalis Genormalise Genormalise 2008/2007 2008/2004 eerd (GD erd (GD erd (GD erd* (GD erd (GD (genormalis (genormalis 1631,4) 1577,5) 1904,6) 1893,6) 1832,0) (meterstand (meterstanden (meterstande (facturen) (facturen) eerd) eerd) en) ) n) -24 % -23% 529.612 566.268 592.315 536.870 410.268
Regelmatige storingen Regeling verwarming
LOKAAL KYOTO-PLAN W-B: balans 2008 2. Resultaten: ELEKTRICITEIT Verbruik 2008 (35 geb en varia) = 2.212.830 kWh = +5 % t.a.v. 2004 (= 400.000 euros; 650 t CO2) Nochtans : • Maximaal gebruik van spaarlampen, • Weinig energieverslindende PC-schermen, • Stopcontactschakelaars, • Evolutie van het gedrag van de gebruikers. Maar: (1) We leven in een wereld die steeds meer elektriciteit verbruikt (telefoons, PC’s, spelletjes, programmaregelaars in de huishoudtoestellen, … ) ; constante verhoging van het elektrisch verbruik van 1 tot 3 % per jaar;
Région BXL-Cap Tertiaire 1990-2006 : Elec + 48 % (bilan énerg RBC 2007 - IBGE) (2) Sinds 2004 is ons gebouwenpatrimonium uitgebreid (Minister 3-5, Gemeentelijk Godshuis 1, Station van Watermaal)en ons energiekadaster verfijnd (meters van de buitenkasten voor elektriciteiten verkeerslichten; sommige gebrekkige meters zijn hersteld, Nettine wordt opgenomen in de globale balans, …)
kWh Elek 29 gebouwen * 2008 t.a.v. 2004:
-5%
2500000 2000000 1500000
Evolutie van het elektriciteitsverbruik van 2004 tot 2008 voor 29 gebouwen van W-B (die 90% van het totaal verbruik van de gemeente vertegenwoordigen)
1000000 500000 0
2004
2005
2006
2007
2008
De goede resultaten: -Stadion: -5 % ten aanzien van 2004 -Gemeentelijk Depot: - 32% -Delvaux: -12 % -Hooghuis: -13 % -School La Futaie: -10 % -School Karrenberg: - 16 % -Gemeentehuis: - 12% (Energy Trophy)
De gemaakte investeringen: • «Relighting» School Karrenberg en Futaie (2009), Hooghuis (2009)
LOKAAL KYOTO-PLAN W-B: balans 2008 3. Globale resultaten 2004 --> 2008 totaal kWh GENORM GAS (33 geb)
kWh Elek 29 gebouwen *
- 20 % 15000000 13000000
-5%
2500000 2000000
11000000
1500000
9000000 1000000
7000000 500000
5000000 3000000
0
2004
2005
2006
2007
2008
Jaarlijkse besparing = 140.000 euro 588 ton CO2
2004
2005
2006
2007
2008
Jaarlijkse besparing = 18.000 euro 29 ton CO2
I.p.v. een verhoging van 10.000 euro!
Gecumuleerde winsten verbonden aan het rationeel energiegebruik van 2004 tot (1.800 2008: 430.000 € ton CO2) Subsidies investeringen: Subsidies Personeel:
700.000 € (Driejarige dotatie, fonds Sibelga, premies BHG) 133.000 € (Programma P.L.A.G.E.)
LOKAAL KYOTO-PLAN W-B: balans 2008 4. Toekomstige projecten SPORTPARK •nieuw ventilatiesysteem (2010 ?) •installatie van een warmtekrachthoppeling • Vernieuwing verlichting terreinen van het Stadion
SCHOLEN • Sapinière : isolatie dakwerk turnzaal (2010 ?) • Cèdres: afscheiding kring turnzaal
Domein van NETTINNE • Aanbevelingen energieaudit van 2009 toepassen
Algemeen : ELEKTRICITEIT • Projecten van fotovoltaische op dak van gemeentelijke gebouwen
Bedankt voor uw aandacht.
