Logopedie en Nieuwsbegrip
Yvet van Noordt
Wat beïnvloedt het begrijpend lezen?
Levenservaring Kennis van de wereld GJLSKJLS;D Kennis van teksten
Kennis
Motivatie & Betrokkenheid Leesstrategieën Redeneervaardigheden
Taal
Mondelinge taalvaardigheid Kennis structuur taal Woordenschat Culturele invloeden
Begrijpend lezen
Vlot lezen
Metacognitie
Goede toon Snelheid/automatisering Nauwkeurigheid Decoderen Fonemisch bewustzijn
Verkeerde opvattingen
•
Het doel van een les begrijpend lezen is het begrijpen van de tekst.
•
Door veel teksten te lezen en veel vragen te beantwoorden, leren de leerlingen vanzelf begrijpend te lezen.
•
Om teksten te begrijpen moeten de leerlingen vooral heel nauwkeurig lezen.
Belangrijke didactische uitgangspunten
Af te leiden uit leesproces: •
Begrijpend lezen moet gebeuren in een betekenisvolle context (bijv. de actualiteit of een vakles)
•
Leerlingen moeten leren om actief te lezen: tijdens het lezen verbanden leggen met voorkennis, het eigen tekstbegrip monitoren en adequate strategieën inzetten
•
De teksten/leestaken moeten passen bij het ontwikkelingsniveau vd leerling
Belangrijke didactische uitgangspunten (II)
Algemeen: •
Bij het aanleren van vaardigheden en strategieën is goed voorbeeldgedrag belangrijk
•
Leerlingen moeten gelegenheid krijgen tot toepassing van de vaardigheid en moeten feedback ontvangen op deze toepassing
•
Samenwerken biedt gelegenheid tot oefenen (in een veilige setting) en leerlingen kunnen leren van elkaar
Nieuwsbegrip in de kern
Koppeling van begrijpend leesonderwijs aan de actualiteit. Doelen: Leerlingen (weer) motiveren voor begrijpend lezen Uitbreiding van kennis van de wereld en woordenschat als basis voor lezen bij andere vakken Transfer van leesstrategieën en woordleerstrategieën
Onderdelen van Nieuwsbegrip
Nieuwsbegrip Schrijven Nieuwsrekenen
NIEUWSBEGRIP Nieuwsbegrip financieel
Nieuwsbegrip Basis Begrijpend lezen van informatieve teksten (DOWNLOADEN)
Nieuwsbegrip XL Begrijpend lezen van andere tekstsoorten, woordenschat, toetsen (ONLINE)
Hoe werkt Nieuwsbegrip Basis?
• Gebruikers dragen onderwerpen voor de teksten aan • Wekelijks via de website een actuele les (informatieve tekst + opdrachten + handleiding), beschikbaar op maandagavond • Alles op vijf niveaus • U print en kopieert zelf het materiaal • Basismaterialen: algemene handleiding, stappenplan lezen met woordhulp, strategiepicto’s, rollenkaarten
Website: www.nieuwsbegrip.nl
De Nieuwsbegrip leerlijn
Focus op vijf belangrijke leesstrategieën: • • • • •
voorspellen vragen stellen samenvatten onduidelijkheden ophelderen aandacht voor relaties & verwijswoorden
De strategieën zijn verwerkt in het stappenplan
Het stappenplan lezen met de woordhulp
NB. Beschikbaar in drie verschillende versies
De Nieuwsbegrip leerlijn (vervolg) Inoefening door herhaalde toepassing op verschillende teksten Blokken van zes weken: • vijf lessen waarin wekelijks een andere strategie centraal staat • Strategie relaties en verwijswoorden komt twee keer aan bod in blok 2, 4 en 6 (i.p.v. voorspellen) • na vijf weken een integratieles (‘blokles’) Verdieping via cyclische aanpak: • per niveau complexere teksten • per blok en per niveau aandacht voor verschillende aspecten van een strategie
Niveaus van Nieuwsbegrip (1)
Niveaus naar doelgroep
Niveau AA:
groep 4 basisonderwijs
Niveau A:
groep 5 en 6 basisonderwijs
Niveau B:
- groep 7 en 8 basisonderwijs - leerjaar 1 en 2 vmbo (b/k)
Niveau C:
- leerjaar 1 en 2 havo/vwo - bovenbouw vmbo - betere lezers in het basisonderwijs
Niveau D:
- leerjaar 3 en 4 havo/vwo - mbo niveau 3 en 4
Niveaus van Nieuwsbegrip (2)
Tekstniveaus op basis van AVI of Clib
-
Niveau AA: oplopend van AVI3-AVI5 (E3-E4) Niveau A: Clib 25/5-43/6 Niveau B: Clib 45/7-68/8 Niveau C: Clib vanaf 75/8+ Niveau D: Clib vanaf 87/8++
Ook koppeling met wettelijke referentieniveaus (‘Meijerink’ zakelijk lezen) Ref.niveau
<1F
1F
2F
2F3F
Nieuwsbegrip
A
B
C
D
Niveau
Blok 1 en 2
Blok 3, 4, 5
Blok 6 en 7
AA
AVI 3
AVI 4
AVI 5
A
25/5 – 30/5
31/6 – 36/6
37/6 - 43/6
B
45/7 – 52/7
53/7 – 60/8
61/8 – 68/8
C
75 – 80 (8+)
D
81 – 86 (8+)
Vanaf 87 / 8++
Filmpje
wekelijks gemaakt door te bekijken vanaf www.nieuwsbegrip.nl, knop ‘Jeugdjournaal’ sluit inhoudelijk aan op de teksten (geen volledige overlap!) bevat de doelwoorden uit de lessen kijk- en luistervragen bij ‘download en print’ bij ‘download en print’ en ‘Stappenplannen’: stappenplan kijken & luisteren
Digibordtoepassingen
te benaderen via www.nieuwsbegrip.nl, knop ‘Digibord’ bedoeld om het modelen te ondersteunen altijd: strategie voorspellen plus : centrale strategie van die week/les beschikbaar vanaf dinsdagochtend handleiding digibord te vinden onder ‘download en print’, tabblad ‘handleidingen’
Twee didactische concepten
•
Modelen = expertgedrag zichtbaar maken in het geval van begrijpend lezen: hardop denkend een goede leesaanpak voordoen
•
Rolwisselend lezen: toenemende zelfstandigheid in het leesleerproces eerst is de logopedist expert, later modelen leerlingen zelf in groepjes voor elkaar
Meester-gezelonderwijs
Een expert (kan de logopedist zijn) doet aan een leerling voor aan hoe een bepaalde complexe vaardigheid uitgevoerd moet worden. Daarna voert de leerling die vaardigheid ook uit, eerst in vereenvoudigde vorm en met veel begeleiding, later steeds completer en zelfstandiger.
Don’t tell, show!
‘De essentie van goed lesgeven is: leerlingen laten zien wat ze moeten doen, hoe ze succesvol kunnen zijn, en is niet vertellen.’ Dus: ‘Leerlingen laten zien hoe vaardige lezers betekenis verlenen aan een tekst is in essentie de taak van een leerkracht die begrijpend lezen aanleert.’ (Elaine McEwan, 7 Strategies of Highly Effective Readers, 2004)
Modelen – kijken naar een voorbeeld
• Wat valt je op? • Zie je jezelf dit doen?
Oriëntatie op de tekst m.b.v. de digibordapplicatie ‘Voorspellen’
Praktische tips
• Geef de Basisles zo vroeg mogelijk in de week, in verband met de actualiteit van de tekst. • Bereid het modelen voor!
Afsluiting en evaluatie
• Begrijpt u de uitgangspunten achter en opbouw van Nieuwsbegrip? • Weet u hoe u Nieuwsbegrip op een goede manier kunt inzetten?
Praktijkopdracht
•
Ga aan de slag met Nieuwsbegrip in uw klas. Probeer de nieuwe inzichten toe te passen!
•
Maak gebruik van het zelfevaluatieformulier om uw eigen lessen te evalueren.
Ontwikkeling Masterclasses: Marianne Molendijk, Colette Mathijssen, Mirjam de Bruijne, Laure Galjart, Paul de Maat Met dank aan:
Ernst Keijsers, Yvet van Noordt, Regine Bots, Astrid Kraal
