Magazine over onafhankelijke politiek
LOCOMOTIE
Iedere euro die we uitgeven, moeten we kunnen verantwoorden Zorg voor mens en omgeving Redding kleine dorpsscholen
59
februari 2016
Inhoudsopgave Geld
3
Colofon
3
Iedere euro die we uitgeven, moeten we kunnen verantwoorden
4
Dagboek van een voorzitter
7
‘De inwoners van Drenthe, daar draait het om’
8
(Hoog)spanning
12
Wetenschappelijk katern
Zorg voor mens en omgeving
14
Redding kleine dorpsscholen
18
Enquete Locomotie
22
Argumenten moet je niet tellen, maar wegen
26
‘Gemiddeld Kamerlid is minder kleurrijk dan vroeger’
32
Agenda 2016 Ledenraad
WB
Steunfractie
Za. 19 mrt
10.30 uur
Lunteren
Za. 04 juni na bestuur
Lunteren
Do. 03 mrt 11.00 uur
Amersfoort
Za. 11 juni
10.30 uur
Lunteren
Za. 15 okt na bestuur
Lunteren
Za. 21 mei
11.00 uur
Amersfoort
Za. 10 sept 10.30 uur
Lunteren
Do. 08 sept 11.00 uur
Amersfoort
Za. 12 nov
Lunteren
Za. 22 okt
11.00 uur
Amersfoort
Do. 15 dec
11.00 uur
Amersfoort
10.30 uur
Heisessie (bestuur en steunfractie) Za. 17 dec 10.30 uur
Bestuur Za. 16 apr 10.30 uur
Lunteren
Za. 04 juni 10.30 uur
Lunteren
Za. 20 aug 10.30 uur
Lunteren
Za. 15 okt 10.30 uur
Lunteren
Lunteren
Za. 12 nov na Ledenraad Lunteren
Abonneer je nu en ontvang Locomotie levenslang gratis in de bus! Aanmelden via:
[email protected] 2
Locomotie 59
Geld Zonder dat we het vooraf wisten blijkt deze Locomotie in het teken van geld te staan.
Geld! “Je kunt er nooit genoeg van hebben” maar ook “geld
Maar er is natuurlijk meer. In dit nummer komen we
maakt niet gelukkig”. Kortom wat moeten we er toch mee?
uitgebreid terug op het Lezersonderzoek Locomotie. Op de eerste plaats moet ik natuurlijk iedereen bedanken die
Dat geld bij steeds meer onderwerpen een steeds grotere rol
aan dit onderzoek zijn of haar medewerking heeft verleend.
lijkt te spelen, zal voor niemand een verrassing zijn. Of het nu gaat om de transparantie van financiën binnen de
De uitkomsten blijken positief te zijn en daarmee lijkt het werk
OSF, de zorg voor ouderen met dementie of het open houden
van de redactie in ieder geval gewaardeerd te worden.
van kleine dorpsscholen, het heeft allemaal direct met geld te
Binnenkort zal het bestuur WB OSF besluiten welke kant men
maken.
met Locomotie op wil. Wij houden u uiteraard wederom op de hoogte.
En laten nu juist deze drie onderwerpen ‘toevallig’ in deze Locomotie beschreven worden. Maar ook het uitgebreide
Chris Tiekstra
verhaal van Senator Hendrik ten Hoeve gaat grotendeels over
Hoofdredacteur
geld.
Colofon
Uitgever
Locomotie is een uitgave van het Weten-
Wetenschappelijk Bureau OSF Frans Hermans
schappelijk Bureau van de Onafhanke-
Vaste redacteuren
Fotografie Pro Shots Photo Agency BV
Maarten Brorens
T-Force Communicatieburo
Gerben van den Broek
OSF archief en anderen
John Uffels
Gastredacteur
Opmaak en vormgeving
de onafhankelijke politiek een podium
Jabik van de Bij
Aldert van der Burg
T-Force Communicatieburo
om hun mening uit te dragen.
Chris Tiekstra Columnist
Drukwerk
Jabik van der Bij
B-mediagroep
lijke SenaatsFractie (OSF) en verschijnt
Redactieraad
gemiddeld driemaal per jaar.
John van Gorp
Locomotie biedt vertegenwoordigers uit
Daarnaast wordt regelmatig verslag gedaan van de activiteiten van de
Hoofdredacteur
OSF Senator en de ontwikkelingen
Chris Tiekstra
in de provincies.
[email protected]
Oplage 4.000 exemplaren
© Nummer 59, februari 2016
Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, film of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
3
Iedere euro die we uitgeven, moeten we kunnen verantwoorden Jan Kwekkeboom uit Gooise Meren is sinds enkele maanden de nieuwe penningmeester van de OSF. Hij wil met de OSF naar een administratievoering 2.0, zoals hij het zelf omschrijft. “Wij werken met gemeenschapsgeld en ik vind dat wij elke euro die we uitgeven moeten kunnen verantwoorden”, aldus de nieuwe penningmeester.
Jan Kwekkeboom De penningmeester van de OSF heeft een drukke tijd achter de rug.
meer bij Sodexo te Rotterdam, Uitzendbureau Vedior en Start
Eerst waren er in november 2015 de gemeenteraadsverkiezingen
Uitzendbureau. Bij toeval raakte de ervaren bestuurder actief
in de nieuwe fusiegemeente Gooise Meren, waarbij Jan Kwekke-
betrokken bij de gemeentepolitiek in zijn woonplaats Bussum.
boom als lijsttrekker van de Gooise Ouderen Partij met zijn partij twee raadszetels wist te behouden. Vervolgens kon hij aan de slag met de financiële jaarafsluiting van de OSF en WB projecten 2015, alsmede de overdracht van de gehele administratie, wat ook de
‘Als enige partij hoefden wij bij deze verkiezingen geen zetels in te leveren’, zegt Kwekkeboom niet zonder trots
nodige tijd in beslag nam. Daarnaast is Kwekkeboom ook actief voor werkgeversorganisatie VNO-NCW West als ambassadeur/
“Ik kocht in 1989 een huis in Bussum, dat op ernstig vervuilde
aanjager van het 100.000 banenplan voor mensen met een
grond bleek te staan terwijl de gemeente er wel een schone
beperking.
grondverklaring voor had afgegeven. Uiteindelijk hebben we
Gooise Ouderen Partij
tegen de gemeente Bussum, die 19 jaar heeft geduurd en die wij
“Dit zijn allemaal onderwerpen die ik hartstikke interessant vind
eindelijk hebben gewonnen. De toenmalige gemeente Bussum
daarom met een aantal betrokkenen een rechtszaak aangespannen
en waar ik me graag voor inzet”, legt Kwekkeboom uit. Hij bekleedde is in 1997 door de rechtbank veroordeeld tot een volledige schadein het verleden diverse management- en directiefuncties, onder
4
vergoeding. Ik kan je vertellen dat je daar behoorlijk chagrijnig Locomotie 59
van wordt. Volgens mij moeten zulke zaken ook anders opgelost
Administratievoering 2.0
kunnen worden. Toen mijn buurtgenoot Harry Visser later aan
Via Rob Elenbaas en Jan van de Starre van de Ouderenpartij
de deur kwam met een instemmingsverklaring omdat hij zich
Noord-Holland kwam hij vervolgens in contact met de OSF.
wilde aansluiten bij de Gooise Ouderen Partij, leek mij dat wel
“Rob heeft in het verleden de functie van penningmeester bij de
interessant en heb ik mij ook aangemeld.”
OSF ingevuld en gaf aan dat deze functie hem wel interessant
De Gooise Ouderen Partij wist als nieuwe partij bij de
leek voor mij. Vervolgens ben ik in gesprek gegaan met het
gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014 twee zetels te
OSF bestuur en heb ik besloten om de uitdaging aan te gaan.”
behalen. Harry Visser en Jan Kwekkeboom vormden de GOP fractie. Ruim een jaar later wist de partij onder leiding van Jan
“Mijn eerste primaire taak was vervolgens om te kijken wat er
Kwekkeboom bij de gemeenteraadsverkiezingen voor de nieuwe nog aan werkzaamheden lag en wat er zoal beter kan. In de fusiegemeente Gooise Meren, bestaande uit Bussum, Naarden
afgelopen maanden heb ik veel zaken voorbij zien komen,
en Muiden, opnieuw twee zetels te behalen. “Als enige partij
waarvan ik me afvroeg: worden OSF-leden daar wel blij van?
hoefden wij bij deze verkiezingen geen zetels in te leveren”,
Bovendien is het bestuur inmiddels ook uitgebreid van drie
zegt Kwekkeboom niet zonder trots.”
naar zes personen. Ik vind daarom dat we naar een administratievoering 2.0 moeten.”
‘Ik wil met name opkomen voor het sociaal domein, met specifieke aandacht voor senioren’
“Tot dusver werden de betalingen door één persoon bijgehouden in een Excel-bestand. Mijn idee is om te gaan werken met een
In de gemeente Gooise Meren wil hij zich actief blijven inzetten
online- en semi-professioneel boekhoudpakket. Met Harry Visser,
op de aandachtsgebieden Zorg, Werk & Inkomen en Veiligheid.
de voormalig hoofd financiën van de gemeente Bussum, had het
“Ik wil met name opkomen voor het sociaal domein, met specifieke bestuur op voordracht van Kwekkeboom ook al een deskundige aandacht voor senioren. Ook wil ik mij inzetten om de nood-
persoon gevonden voor deze werkzaamheden. Hij heeft in
zakelijke gemeentelijke voorzieningen voor iedereen bereikbaar
december om gezondheidsredenen zijn werkzaamheden echter
en betaalbaar te houden. Een ander aandachtspunt is het zorgen moeten neerleggen, waardoor we nu op zoek moeten naar een voor professionele ondersteuning voor zowel jongeren en
nieuwe administrateur. Tot nader orde zal ikzelf daarom
senioren met een afstand tot de arbeidsmarkt bij het vinden van
zorgdragen voor de financiële administratie.”
een stageplek, vrijwilligerswerk en/of een tijdelijke of vaste baan.”
5
Transparant
ministerie van BZK. Verder wil ik dat er twee mensen betrokken
Uitgangspunt van de nieuwe administratieve werkwijze moet
zijn bij de administratie: een administrateur die de betalingen
volgens Kwekkeboom zijn, dat deze voor iedereen transparant
klaarzet en een tweede persoon die alles controleert (vier ogen
moet zijn. “Wat mij betreft komt de begroting van de OSF in de
principe) en vervolgens ook accordeert. Op die manier is alles
toekomst online te staan, zodat iedereen kan zien waar het geld
voor iedereen inzichtelijk en worden uitgaven op een juiste
aan wordt besteed. Daarnaast vind ik dat elke uitgave verantwoord
wijze verantwoord.”
moet kunnen worden. Als iemand parkeergeld declareert, maar geen bonnetje kan overleggen dan wordt het van heden niet meer De eerste maanden als penningmeester van de OSF heeft Jan uitbetaald.”
Kwekkeboom vooral benut om de organisatie te leren kennen. “Ik weet nu hoe de lijnen lopen binnen de OSF. Als bestuurslid
‘Wat mij betreft komt de begroting van de OSF in de toekomst online te staan, zodat iedereen kan zien waar het geld aan wordt besteed’
krijg je bovendien een helikopterview van wat er op provinciaal
“Ook is gebleken dat de administratieve procedures dringend
Tot slot
een update nodig hebben. Een eerste aanzet hiertoe heeft al
Jan Kwekkeboom wil mede namens het OSF bestuur Nelly
plaatsgevonden. In december zijn de nieuwe richtlijnen voor
Nieuwenhuizen en Hans Geers bedanken voor hun inzet als
het toekennen van OSF-projectbijdragen tijdens de Ledenraad
administrateur voor de OSF.
niveau allemaal speelt in Nederland. Dat vind ik reusachtig interessant.”
geaccordeerd. Alles volgens de duidelijke regels, zodat we iedere euro kunnen verantwoorden bij de accountant en het
6
Gerben van den Broek
Locomotie 59
Column
DAGBOEK VAN EEN VOORZITTER Kieskringen afschaffen? De fractie Klein heeft een initiatiefwetsvoorstel “wijziging van de Kieswet houdende afschaffing van de kieskringen” ingediend bij
3
de Tweede Kamer. In de Nieuwsbrief van zijn partij noemt Klein
11
het fenomeen van de kieskringen “verwarrend, misleidend en
9
onrechtvaardig. Het is tijd om deze af te schaffen”, zo stelt hij. Kieskringen spelen een rol bij de Kamerverkiezingen. Het biedt de politieke partijen de mogelijkheid om de kieslijst van de partij in de verschillende kieskringen te variëren. In Overijssel kan de
12 13
5 10 15 17
op deze manier voor de kiezers voor hen herkenbare kandidaten
16
Deze kieskringen zijn in de kieswet gekomen in 1917 toen het
4 7
8 6
14
lijst er daardoor anders uitzien dan in Zeeland. Een partij kan op de lijst plaatsen. Nederland kent in totaal 19 kieskringen.
1
2
18 19
districtenstelsel werd afgeschaft. Dat er bij de laatste verkiezingen weinig gebruik werd gemaakt
jaar steeds centralistischer geworden. Ruim twee derde van de
van de mogelijkheid om regionale kandidaten meer voor het
Tweede Kamerleden heeft zijn domicilie in de drie Randstedelijke
voetlicht te brengen is niet een erg sterk argument om het daar-
provincies (er is een helder kaartje te vinden op het internet:
om maar af te schaffen. Wie verkondigt dat de politiek (politicus)
“Waar wonen de Tweede Kamerleden”). Binnen de OSF heb ik
dichter bij de burger moet staan zou eerder een omgekeerd
vaker het denken vanuit de Randstad op de korrel genomen.
pleidooi houden: meer regionale variatie van de kieslijsten.
Sterker nog: de OSF wil juist meer evenwicht tussen de belangen
Nederlands huidige parlementaire stelsel is de afgelopen 200
van alle gewesten in Nederland. Daarom streef ik met kracht naar een meer federalistisch staatsbestel. Dat daar alle reden toe bestaat bewijst de aardgasproblematiek in Groningen: de opbrengst voor infrastructuur in het westen en de lasten voor de Groningers. En hebben we in onze eigen gewesten ook nog iets in te brengen over de plaatsing van windmolens of moeten we alles maar slikken wat minister Kamp ons voorschotelt? Ik zou in plaats van het afschaffen van de kieskringen willen inzetten op een herinvoering van het districtenstelsel. Om te beginnen zouden we een gemengd districtenstelsel kunnen invoeren, door de helft of eventueel een derde van de Kamerleden gewestelijk te kiezen. Kiezers zullen zich dan herkennen in hun regionale vertegenwoordigers. Dan lijkt mij de politiek in ieder geval voor dit aspect dichter bij de burger te staan. Klein noemt “een lokale afvaardiging naar Den Haag sturen een achterhaald concept in deze moderne tijd”. Lopen al onze buurlanden (Duitsland, België, Groot-Brittannië) dan zo hopeloos achter? Hoezo “misleidend en onrechtvaardig”? Misschien geldt dat juist voor het huidige stelsel. Jabik van der Bij Voorzitter OSF
(Foto: ProShots)
7
‘De inwoners van Drenthe, daar draait het om’ Inwoners van Drenthe zijn over het algemeen het meest tevreden met het leven. Dat blijkt uit een onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Zij onderzocht voor het eerst grootschalig het welzijn van de Nederlandse bevolking. In Drenthe is 87 procent van de inwoners tevreden met het leven dat ze leiden. “De Drentse volksaard lijkt misschien een tikkeltje terughoudend, maar Drenten lopen niet weg voor problemen, ze nemen hun verantwoordelijkheid”, bevestigt Douwe Oosterveen, fractievoorzitter Sterk Lokaal in de Provinciale Staten het algemene beeld dat over Drentenaren bestaat.
Douwe Oosterveen (Foto: Hermans)
Oosterveen, tevens raadslid in de gemeente De Wolden is sinds
mensen in de commissies zitten die geen Statenlid zijn, maar wel
september 2015 fractievoorzitter Sterk Lokaal als opvolger van
een fractie vertegenwoordigen. Zij worden commissieleden, niet
het vrouwelijke boegbeeld Aimée van der Ham. Sterk Lokaal
zijnde Statenleden, genoemd.
-15 maanden jong- is na de Provinciale Staten verkiezingen van maart 2015 met één zetel vertegenwoordigd in het Drents Parle-
“Wil je al die functies adequaat vervullen dan vergt dat enorm
ment. Dan nu al een wisseling van de wacht. Groeistuipen van
veel tijd en aandacht”, vervolgt ze. Persoonlijke omstandigheden
een debutant? “Het ligt iets genuanceerder”, legt Aimée van der
-ze is onlangs gescheiden en heeft de zorg voor een opgroeiende
Ham uit. “Ik was fractievoorzitter, Statenlid en lid van de twee
tweeling- deden Aimée besluiten een stapje terug te doen en te
Staten Commissies die Drenthe rijk is. Te weten, de commissie
kiezen voor haar éenouder gezin. Ze legde haar fractievoorzitter-
Omgevingsbeleid en de commissie Financiën, Cultuur, Bestuur
schap neer en gaf haar Statenzetel terug. Een emotioneel moeilijke
en Economie.”
beslissing voor haar, zowel privé als politiek.
‘Den Haag verzint oplossingen zonder zich te bekommeren om de eigenheid van provincies en gemeenten’
“Sterk Lokaal wil transparant open en eerlijk naar de burgers zijn. Als je bij jezelf bespeurt dat het door tijdgebrek heel moeilijk wordt aan je eigen verwachtingen en doelstellingen te voldoen moet je de knoop doorhakken. Dat heb ik gedaan. Een moeilijke
Voordat het Drents parlement beslissingen neemt, bespreekt zij
beslissing, maar een weloverwogen keuze. Overigens, ik noem
voorstellen en plannen meestal eerst in een Statencommissie.
het geen stap terug, maar een stap opzij. Ik verlaat de politiek
In een Statencommissie zitten Statenleden vanuit de verschillende
niet. Daarvoor ben ik te gedreven, heb ik nog veel idealen te
fracties die op een bepaald gebied deskundig zijn. Er kunnen ook
vervullen, blijf ik de maatschappelijke betrokkenheid bij tal
8
Locomotie 59
van onderwerpen te boeiend vinden. Vandaar ook dat ik als
zich op enigerlei wijze te bekommeren om de eigenheid van
lid van de Statencommissie Omgevingsbeleid voor Sterk
provincies en gemeenten. Maar die lagere overheden mogen
Lokaal actief blijf.”
vervolgens wel de kastanjes uit het vuur halen als het maar conform de Haagse richtlijnen is.”
Hoe kijkt ze terug op een half jaar Statenlid? Ze glimlacht. “Nou”, zegt ze, “het mag in het Drents Parlement wel een beetje meer gaan vlammen, het mag wel wat levendiger, dichter bij de
‘Inwoners van de Veenkoloniën willen helemaal geen windmolens in een windpark’
mensen.” Oosterveen knikt. Hij liet zich onlangs op de website van Sterk Lokaal een tikkeltje gechargeerder uit.
“Sterk Lokaal is er van overtuigd dat de Rijksoverheid niet toon-
Oosterveen: “Provinciale Staten van Drenthe blinken uit in het
aangevend moet zijn, maar veeleer de provincie die vervolgens
houden van ellenlange vergaderingen, waar buitenstaanders
in de contacten met de gemeenten voor passende oplossingen
(ja, zo wordt u als inwoner soms genoemd!) niets van begrijpen. kan zorgen.” Al te vaak wordt er op het scherpst van de snede gedebatteerd
Het Provinciehuis van Drenthe, in Assen (Foto: Hermans) over zaken waar de inwoners van Drenthe niets, maar dan ook
Als Sterk Lokaal constateert dat in veel provincies dezelfde
niets, aan hebben. Nog steeds is het profileren van de partij
problematiek heerst, is het dan niet logisch dat provincies veel
belangrijker dan het ‘goede dingen doen voor Drenthe’…”
meer met elkaar zouden moeten samenwerken? Van der Ham: “Dat zou je zo op het eerste gezicht wel zeggen, maar de proble-
Hij constateert dat de landelijke politiek iedere keer opnieuw haar
matiek is dat de Rijksoverheid een leidende rol vervult.”
tentakels uitslaat richting de provincies. “In veel provincies zie je dezelfde problematiek. De fusies van de waterschappen, het
Je kunt gebieden -lees provincies of delen van provincies- niet
opheffen van rechtbanklocaties, krimpgebieden, de transitie van zo maar ‘verslepen’. Oosterveen, actief lid van de OSF Ledenfossiele energie naar duurzame alternatieven, vluchtelingen-
raad: “Er bestaan bijvoorbeeld contacten met Oost-Groningen
problematiek. Daarvoor verzint Den Haag oplossingen, zonder
waar de windmolenproblematiek ook speelt.
9
Misschien dat we dit item binnen de OSF voor het voetlicht
“Inwoners van de Veenkoloniën willen helemaal geen windmolens
kunnen brengen. Partijen bij elkaar brengen en faciliteren zijn
in een windpark. Je spreekt dan wel over windmolens in Drenthe
in onze ogen tenslotte de kerntaken van de OSF.”
met een totale hoogte van 200 meter!”
Heet hangijzer in de provincie Drenthe is de realisatie van het
“Uit onderzoek door de betrokken gemeenten Borger-Odoorn,
toekomstige windpark De Drentse Monden en Oostermoer in
Aa en Hunze en Stadskanaal blijkt dat bijna tachtig procent
de Veenkoloniën. De Provincie Drenthe heeft samen met vier
van de omwonenden tegen de komst van dat windpark is.”
gemeenten een gebiedsvisie voor windparken in Drenthe gemaakt. In deze gebiedsvisie zijn drie gebieden voor wind-
“Desondanks is het een gelopen koers. Mede dankzij de hals-
energie aangewezen in de Veenkoloniën. In de drie gebieden
starrige houding van verantwoordelijk gedeputeerde Tjisse
zouden in totaal zo’n veertig grote windmolens moeten worden
Stelpstra (ChristenUnie) die liever aan de leiband van minister
geplaatst.
Kamp loopt dan bestuurlijk ongehoorzaam te zijn richting Den Haag.”
‘De provincie heeft gefaald in het windmolenproces’
Voor Sterk Lokaal is het klip en klaar. De provincie heeft gefaald in het windmolenproces. “Wij vinden dat de provincie zich veel
Op dit moment wordt gezocht naar mogelijkheden om de uit-
harder moet opstellen richting het Rijk en dat andere vormen
gangspunten in de gebiedsvisie te verenigen met de plaatsing
van energie ook ingezet mogen worden. Zoals zonnepanelen,
van in totaal vijftig windmolens. Dat is de -dwingende- opgave
aardwarmte en biogas in de Veenkoloniën.”
die verantwoordelijk minister Economische Zaken, Henk van
Momenteel is een groep initiatiefnemers van een zonnepark in
der Kamp, heeft geformuleerd voor het windpark De Drentse
de Veenkoloniën als alternatief voor windmolens een plan aan
Monden.
het uitwerken dat ze gaan voorleggen aan Provinciale Staten en de Tweede Kamer.
“Dat is wederom een voorbeeld van door het Rijk vooraf gedicteerde besluitvorming”, constateert Oosterveen.
10
Locomotie 59
Tjisse Stelpstra is er van overtuigd dat de plannen van de minister
het grote geld. Dat betekent in de ogen van Sterk Lokaal dat we
niet van tafel gaan. Een plan voor zonne-energie is in zijn ogen
afstand nemen van het Rijk, in casu minister Kamp.”
ijdele hoop. Op 19 februari 2016 legt minister Kamp zijn definitieve plan voor plaatsing van windmolens in de Veenkoloniën
“Compensatie en participatie zal bottom-up georganiseerd
ter inzage.
moeten worden. Dat vereist uitvoering van een nieuwe verkenning. Onze voorkeur gaat uit naar iemand van een lokale partij;
‘Het geld uit een compensatiefonds dient ten goede te komen aan de regio’
onze fractievoorzitter is daarvoor beschikbaar.” “Wat ons betreft gaat de verkenner onderzoeken hoe een compensatiefonds kan worden ingericht, waarin een deel van
“Dat betekent dat de provincie nu regie moet nemen”, aldus
de opbrengst -en dan vooral niet te zuinig- van de windmolens
Aimée van der Ham. “Ook al heeft de gedeputeerde daar eigenlijk
moet worden gestort en waarover de regio kan beschikken.”
geen zin in. Regie in handen nemen in het proces van compensatie en participatie. De provincie zal nu moeten laten zien dat ze er is voor alle inwoners, niet alleen voor de initiatiefnemers met
Frans Hermans
Douwe Oosterveen en Aimée van der Ham (Foto: Hermans)
11
Partij voor Zeeland niet overtuigd van nut en noodzaak
(Hoog)spanning De plannen voor de aanleg van een nieuwe hoogspanningsverbinding tussen Borssele en Tilburg zijn een doorn in het oog van OSF-lid Partij voor Zeeland. “Wij beseffen het economisch belang van stroomleveranties, maar zijn niet overtuigd van het nut en de noodzaak om deze nieuwe hoogspanningsverbinding”, zegt Marien Weststrate van Partij voor Zeeland. “Daarnaast leeft bij ons sterk het gevoel dat TenneT en de Ministeries van Economische Zaken (EZ) en Infrastructuur en Milieu (IenM) onwillig zijn om naar onze argumenten te luisteren.”
Marien Weststrate
De vraag naar elektriciteit in Nederland neemt de komende jaren
Smalste strook
waarschijnlijk af. Door de liberalisering van de energiemarkt vindt
Partij voor Zeeland ziet de plannen voor de aanleg van een nieuwe
het energietransport echter wel plaats over langere afstanden,
hoogspanningsverbinding om meerdere redenen niet zitten
waardoor de vraag naar transportcapaciteit toeneemt.
Marien Weststrate: “De plannen voor de twee windmolenparken
De bestaande hoogspanningsverbinding tussen Borssele en Tilburg
voor de Zeeuwse kust zijn ons uiteraard bekend. Die worden
zit volgens TenneT en de Ministeries van EZ en IenM al langere
aangelegd om te voldoen aan de Energiewet, maar windenergie
tijd aan zijn maximale capaciteit. Daarnaast zijn er inmiddels
is nog nooit aantoonbaar winstgevend geweest. Deze projecten
vergevorderde plannen voor windparken voor de Zeeuwse kust.
kunnen worden gerealiseerd met een heleboel subsidiegeld. Maar projecten die voornamelijk op subsidie draaien, blijken
‘Windenergie is nog nooit aantoonbaar winstgevend geweest’
twijfels over.”
Zonder nieuwe verbinding is er geen transportcapaciteit
“Vervolgens is het de bedoeling dat de stroom die straks op zee
beschikbaar om in de toekomst de stroom van deze nieuwe
wordt opgewekt via Borssele bovengronds naar Rilland wordt
productie af te voeren. Om in de toekomst meer elektriciteit
getransporteerd. De verbinding loopt daarbij onder meer door
te kunnen transporteren vinden TenneT en de Ministeries
Krabbendijke, waar nu ook al hoogspanningsmasten staan.
van EZ en IenM het noodzakelijk om de hoogspannings-
Dat is de smalste strook van Zeeland en alle kabels en masten
verbindingen aan te passen. Daarom wordt gewerkt aan een
worden daar aangelegd. De nieuwe masten worden bovendien
nieuwe hoogspanningsverbinding tussen Borssele en Tilburg,
nog hoger dan de masten die er al staan. De bewoners van
waarbij ook een nieuw 380 kV hoogspanningsstation wordt
Krabbendijke zijn absoluut niet blij met nog meer horizon-
gebouwd bij Rilland.
vervuiling en vrezen ook de magnetische velden die door de
uiteindelijk vaak niet levensvatbaar. Daar hebben we dus al onze
aanwezigheid van hoogspanningskabels worden veroorzaakt.”
12
Locomotie 59
“Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die lange tijd in de
Over Marien Weststrate
omgeving van hoogspanningsmasten wonen een verhoogde
Marien Weststrate (67) is al sinds 1986 politiek actief.
kans hebben om leukemie op te lopen.”
Hij is op dit moment raadslid en fractievoorzitter namens Leefbaar Reimerswaal in de gemeenteraad van Reimerswaal.
Economisch belang De Zeeuwse politicus vindt het daarnaast schandalig dat
Van 1999 tot en met 2003 zat hij ook in de Provinciale
de hoogspanningsmasten mogelijk geplaatst worden in het
Staten in Zeeland. Daarnaast was hij bij de afgelopen
Oosterschelde gebied. “Dat is voor een groot deel een beschermd
Provinciale Staten verkiezingen lijsttrekker voor Partij voor
natuurgebied, waar mensen niet eens mogen lopen. Het is te gek
Zeeland, die een zetel wist te behalen. Weststrate stond ook
voor woorden als daar wél hoogspanningsmasten geplaatst mogen
op de verkiezingslijst bij Waterschap Scheldestromen en
worden.” Weststrate stelt dat het merendeel van de in Zeeland
heeft nu plaatsgenomen in het Waterschap.
opgewekte stroom in de toekomst niet eens bestemd is voor de Nederlandse markt.
‘Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die lange tijd in de omgeving van hoogspanningsmasten wonen een verhoogde kans hebben om leukemie op te lopen’
aangelegd. Ook tussen Rilland en Tilburg wordt waarschijnlijk een stuk van de hoogspanningsverbinding ondergronds aangelegd, maar in Zeeland zou dat niet mogelijk zijn. Dat kan natuurlijk waar zijn, maar misschien zijn wij als Zeeuwen wel gewoon te fatsoenlijk en goedgelovig om hier fel tegenin te gaan.
“Als we de verhalen in de media mogen geloven, is 85 procent
Daarnaast willen we dat er bekeken gaat worden of het niet
van de stroom die straks aan de Zeeuwse kust wordt opgewekt
mogelijk is om nieuwe, lichtere kabels te gebruiken, die bij de
bedoeld voor België en andere Europese lidstaten. De windmolen-
kabels op de reeds bestaande hoogspanningsmasten kunnen
parken zijn dus vooral bedoeld voor het economisch belang van
worden gehangen. Wij gaan de belanghebbende partijen daarom
Europa. Moeten wij als Zeeuwen daarvoor tegen die foeilelijke
verzoeken om deze opties nogmaals serieus te bekijken, want
masten aankijken?”
het zou eeuwig zonde zijn als het mooie Zeeuwse landschap
Ondergronds
wordt verpest door hoogspanningsmasten, omdat TenneT en
Een alternatief zou volgens Weststrate kunnen zijn dat de hoog-
de Rijksoverheid te belabberd zijn om mee te werken aan goede
spanningsverbinding ondergronds wordt aangelegd. “Er zijn
alternatieven.”
voorbeelden bekend in Duitsland, maar ook in de provincie Groningen dat hoogspanningsverbindingen ondergronds zijn
Gerben van den Broek
Donkere wolken boven Zeeland?
13
Zorg voor mens en omgeving Idesta Zorggroep wordt geleid door Rikus Sinnema, Sytze Miedema en Martin Sterenberg. Rikus en Martin vormen de Raad van Bestuur, Sytze is zorgdirecteur. Rikus Sinnema (57) bundelt ervaring op het gebied van milieu, ruimtelijke ordening en bouw. In gemeente Menameradiel is de FNP (Fryske Nasjonale Partij) met drie personen vertegenwoordigd in de raad. Rikus is een van hen.
Idesta Zorggroep It Molelân 1, 9001 XS Grou Postbus 61, 9000 AB Grou
Martin Sterenberg (60) heeft een langdurige loopbaan bij woningcorporaties achter de rug. Hij woont in de gemeente Tietjerksteradiel en maakt daar deel uit van de steunfractie van de PvdA. Sytze Miedema (59) uit Franeker vervulde leidinggevende functies bij diverse zorginstellingen.
Tel. 088 - 666 62 50
[email protected] www.idesta.nl Raad van Bestuur: H.F. Sinnema M.J. Sterenberg Directeur: S. Miedema Raad van Commissarissen: N. Kentie (voorzitter) G.B. Fokkema (vicevoorzitter) A. van Vaals-Keizer (lid)
14
Locomotie wetenschappelijk Locomotie bureau 59
Onder het motto ‘Zorg voor mens en
Drie jaar lang werkten zij aan de uitwerking Idesta richt zich op dorpen en stadsdelen
omgeving’ is de Friese Idesta Zorggroep
van een concept. In augustus 2013 ontving
waar het Idesta-concept gedragen wordt.
hard weg een nieuwe norm te stellen wat
Idesta de beschikking als erkende gezond-
Rikus: “Als de bewoners er om vragen,
betreft zorg voor mensen met dementie
heidsinstelling van het ministerie van
zetten wij ons daarvoor in. Soms gebeurt
en lichamelijke beperkingen. Zorg op
Volksgezondheid (WTZI). In augustus
dat via een dorps- of wijkbelang, maar ook
maat, kleinschaligheid en inbedding in
2014 werd de eerste zorgvestiging in
via investeerders of een groep bewoners.
de lokale gemeenschap staan centraal,
de vorm van een ‘Doarpshiem’ in Stiens
Daar waar zorginstellingen vertrekken en
naast het - indien nodig - op peil brengen
geopend en sindsdien gaat het snel, héél
wonen voor ouderen onder druk staat, vestigt
van dorpsvoorzieningen. De overhead-
snel. De expansie van de organisatie verloopt
Idesta kleinschalige woon- en zorgeen-
kosten worden door een platte organisatie
explosief en verdere uitrol naar andere
heden.”
danig gedrukt. De formule blijkt aan te
provincies ligt in het verschiet. Echter, mèt
slaan, want de Idesta Zorggroep groeit
behoud van de kleinschaligheid en de zorg
In Fryslân heten deze ‘Doarpshiem’ of
als de spreekwoordelijke kool.
op maat.
‘Stedshiem’. Hier wordt 24 uur per dag
De kiem voor de nu in een hoog tempo uitdijende Idesta Zorggroep werd gelegd tijdens de Bedrijven Contact Dagen 2012 in Leeuwarden. Rikus Sinnema was op dat moment eigenaar van adviesbureau ‘Idesta, recreatie, zorg en ontwikkeling’.
‘Idesta richt zich op dorpen en stadsdelen waar het Idestaconcept gedragen wordt’ Dit bedrijf adviseerde recreatie-ondernemers op het gebied van kwaliteit en ontwikkeling, waarin de mogelijkheid tot het aanbieden van zorg een rol speelde. Hij ontmoette er Martin Sterenberg, op dat moment als manager woondiensten verbonden aan woningbouwvereniging Thùs Wonen in Dokkum. Sterenberg hield zich in die functie voornamelijk bezig met ontwikkeling, bouw en verhuur van zorgvastgoed. Rikus speelde al geruime tijd met het idee een nieuwe zorgformule te
V.l.n.r. Rikus Sinnema, Sytze Miedema en Martin Sterenberg
ontwikkelen. “Ik zag om me heen hoe mensen in gigantisch grote zorginstellingen, Rikus Sinnema is verheugd met opmer-
zorg en verpleging op maat geboden op
buiten hun vertrouwde omgeving ontheemd
kingen als: “Indien jullie ons nodig hebben,
het niveau van een verpleeghuis.”
en inactief raakten. Verder irriteert het me
dan roepen jullie maar!”
dat veel budget opgaat aan duur manage-
Deze open uitnodiging komt van een
De bewoners hebben ieder een zelfstandig
ment en commissarissen.”
burgemeester. Rikus: “De lovende reacties,
appartement dat ze zelf in mogen richten
ook van tevreden cliënten, families en
en ze kunnen gebruik maken van algemene
De ontmoeting met Martin werkte als een
personeel doen goed. Het betekent dat we
voorzieningen en een ontmoetingsruimte
katalysator. Beiden zaten snel op één lijn
op de goede weg zijn, dat er behoefte is
met dagbesteding, zoals samen eten
en bespraken plannen om te komen tot
aan een zorgconcept als dat van Idesta.
bereiden.
uitbreiding van Idesta door ´het aanbieden Ook vanuit de politiek krijgen we veel
Rikus: “Al naar gelang de aard, schaal en
van wonen, zorg en welzijn in bredere zin belangstelling, zowel lokaal als provinciaal.
behoefte van een dorp stimuleert of initieert
dan nu het geval is.´
Echter, we zijn niet uit op subsidies.
Idesta tevens de komst van voorzieningen
Onze financiering halen we uit de markt.”
als een buurtwinkel, vrijwilligerscentrale,
15
bibliotheek, kapper, kinderopvang of
“Deze hebben we later wel van de hand
“Binnen de vestigingen maken we geen
medische spreekkamers. Zelf bieden
gedaan, want het betreft niet onze core-
onderscheid wat betreft de aandoeningen,
we thuiszorg aan.”
business. Onze bedoeling was het signaal
zoals dementie, CVA of Parkinson.
af te geven dat het ons menens is. Ook als Vaak blijkt dat bewoners elkaar ook kunnen een buurtwinkel met opheffing bedreigd
helpen; iemand met dementie kan nog in
Hiermee wordt aangegeven dat het zorg-
wordt, kunnen we ingrijpen. We zouden
staat zijn iemand in een rolstoel te
concept van Idesta breder is, dat het zich
zelfs een kleine supermarkt mee kunnen
verplaatsen.”
niet enkel beperkt tot opvang en verzorging realiseren. Wellicht dat dan daar licht in de ‘hiems’. “Wij vinden dat onze cliënten
verstandelijk gehandicapten ingezet zouden
moeten kunnen blijven wonen in hun
kunnen worden, betaald uit de WMO. Als er
vertrouwde dorpsomgeving. Daarom huren
een pinautomaat ontbreekt, dan gaan we
we panden in de dorpen of initiëren nieuw-
met een bank afspraken maken.”
‘Voorlopig hanteren we als speerpunt dementerenden en ouderen met een beperking, waaronder echtparen’
bestaande zorgcomplexen geblazen kan
Kleinschaligheid, saamhorigheid en
Iedereen, ook degenen met enkel AOW,
worden.”
activering staan centraal in de ‘hiems’.
kan een beroep doen op de diensten van
Deze zijn en worden gevestigd in
Idesta. Rikus: “We houden de woningen
woonkernen vanaf 1500 inwoners.
onder de maximale huurgrens. Huur en
Lagere inwonersaantallen zijn niet
zorg zijn overigens gescheiden. Veel wordt
interessant voor investeerders, zo heeft
vergoed vanuit het PGB. Vermogenden die
Sinnema ervaren. “Rond 2030 zal de
extra’s willen inkopen, zullen ook in eigen
vergrijzing een halt zijn toegeroepen,
beurs moeten tasten. We hanteren het
“Onze bewoners blijven zoveel als mogelijk
reden waarom we contracten aangaan
‘cafetariamodel’ als betaalconcept voor
deel uit maken van de gemeenschap met
van maximaal 15 tot 20 jaar.”
diensten als boodschappen doen, tuin-
bouw. En bekijken we of er nieuw leven in
‘Onze bewoners blijven zoveel als mogelijk deel uit maken van de gemeenschap met mensen van alle generaties’
mensen van alle generaties. Daarom nemen
onderhoud, met de auto toeren, wandelen,
we ook maatregelen om krimp en vergrijzing
Idesta wil zich nog niet binden aan vaste
klussen, de was doen, schoonmaak en
in kleine kernen tegen te gaan, om de
doelgroepen. “Voorlopig hanteren we als
dergelijke. Hiervoor wordt gewerkt met
leefbaarheid te verbeteren. Zo hebben we
speerpunt dementerenden en ouderen
vrijwilligers uit de buurt.”
al twee kinderopvanglocaties opgezet.”
met een beperking, waaronder echtparen.”
16
Locomotie wetenschappelijk Locomotie bureau 59
Kosten drukken gebeurt bij Idesta middels
Idesta heeft momenteel ‘hiems’ in Stiens,
het hanteren van een platte organisatie.
Hallum, Workum en Grou. In ontwikkeling mee kunnen gaan. Daarom dat we een
Directeur en de twee leden van de Raad
zijn plannen voor Leeuwarden (Adelaarkerk beroep doen op beleggers. We denken
van Bestuur zijn bezoldigd. De Raad van
en Pelikaanstraat), een tweede vestiging
-dat is een realistische prognose- twee tot
Commissarissen functioneert op basis
in Grou, Wergae, Sneek en Kootstertile.
drie vestigingen per jaar te kunnen
van onkostenvergoeding. Daarnaast zijn
“Al vanaf 14 woningen kunnen we winst-
openen. Afgaand op de zorgvraag zouden
twee coördinatoren in dienst voor respec-
gevend werken.”
er dat jaarlijks wel vijf kunnen zijn. In ieder geval is de verwachting dat eind dit jaar ons
tievelijk ‘zorg en welzijn’ en ‘welzijn en omgeving’. Verdere managementlagen ontbreken. Het personeel van de vestigingen is
nu zodanig hard, dat de banken er niet in
‘Investeerders hebben, na een aanvankelijke aarzeling blijkbaar vertrouwen gekregen in Idesta’
aantal medewerkers gestegen is van 50 naar 100.” Uitrol van het Idesta-concept naar andere
zelfsturend en er wordt een beroep
delen van het land ligt gezien het succes
gedaan op vrijwilligers en mantelzorgers.
van de formule voor de hand. “We zijn nu
Doordat het personeel van de ‘hiems’ zelf
De financiering van het eerste project in
inderdaad met een strategische partner in
in de betreffende dorpen woont, worden
Stiens verliep moeizaam, herinnert Rikus
gesprek om te bezien of we in eerste instantie
nauwelijks reiskosten gedeclareerd.
zich: “We kregen net negen woningen
aangrenzende provincies erbij kunnen
Rikus: “Op deze wijze kunnen we zeer
voor elkaar, nu komen er zes bij.
betrekken, want in principe is de formule
kostenefficiënt werken en middelen
Investeerders hebben, na een aanvankelijke
overal toepasbaar. Om de mogelijkheden
aanwenden voor nieuwe investeringen.
aarzeling blijkbaar vertrouwen gekregen
te vergroten zijn we nu ook op zoek naar
De overhead is bijzonder laag, tussen de
in Idesta. Vrijwel elke week heb ik een
investeerders in de zorg.”
16 à 17 procent.”
projectontwikkelaar op bezoek. We groeien Maarten Brorens
17
Verenigde Zelfstandige Dorpsscholen.
Redding kleine dorpsscholen Cees van Mourik (Sneek, 1947) werd na een loopbaan in onder meer de paardensport, het onderwijs en internationale handel, alsook studies Germanistiek en Marketing aan de Rijksuniversiteit Groningen in 1996 zelfstandig consultant. Het zwaartepunt van zijn werkzaamheden ligt momenteel op interim-management.
Cees van Mourik (Foto: Brorens)
Meer informatie: www.dorpsscholen.nl
Van Mourik woont in het Fryske Gaastmeer. Hij is lid van de FNP, de Fryske Nasjonale Partij. Tevens maakt hij deel uit van de steunfractie van de OSF-Senator in de Eerste Kamer, Hendrik ten Hoeve uit Stiens, eveneens in Friesland. Als adviseur is hij verbonden aan de MR, de Medezeggenschapsraad van Christelijke Jenaplanschool voor primair onderwijs Mids de Marren in Gaastmeer.
Bestuur Verenigde Zelfstandige Dorpsscholen Voorzitter: Jan Schuurman Hess, Vicevoorzitter: Cees van Mourik, Secretaris: Bernd Beekman, Penningmeester: Theo Bockting, Bestuurslid: Lein Labruyere, Herman Ritter
18
Locomotie wetenschappelijk Locomotie bureau 59
Kleine dorpsscholen staan onder druk
Plan B houdt in: aansluiting bij de
“Het minimum aantal leerlingen is 23
Het is een landelijk fenomeen: kleine basis-
Verenigde Zelfstandige Dorpsscholen.
en de afstand tot de nabije school dient
scholen, met name in dorpen en vooral op
Dit is een landelijk initiatief. Cees van
-afhankelijk van de omstandigheden-
het platteland staan onder druk. In die zin
Mourik uit Gaastmeer heeft in het bestuur
ruim drie kilometer te bedragen.
dat ze met sluiting worden bedreigd.
zitting als vicevoorzitter: “De VZD is
Belangrijk is tevens dat in het héle dorp
De krimp speelt een grote rol. Het geringe
opgericht om de laatste school in een dorp
draagvlak is voor behoud van de school.”
aantal leerlingen en dus te duur wordt door
in stand te houden. Docenten, ouders en
de koepelorganisaties doorgaans als
dorpsbewoners kunnen ervoor kiezen zich
argument gebruikt.
aan te sluiten. Met behulp van de VZD kan men dan in overleg treden met het huidige
Beargumenteerd verzet is veelal het vervolg. schoolbestuur teneinde verzelfstandiging
‘Basisschool Mids de Marren in het Fryske Gaastmeer is na een jarenlange strijd nog niet opgeheven, gesloten of gefuseerd’
Kleine, vaak hechte gemeenschappen willen
van de dorpsschool te realiseren. De staats-
hun scholen behouden. In het belang van
secretaris van onderwijs Sander Dekker
de kinderen èn de leefbaarheid van de
heeft de VDZ als volwaardig schoolbestuur “Bewoners dienen samen met ouders en
dorpen, immers in veel scholen vinden
erkend en steunt, met de overgrote meerder-
docenten medeverantwoordelijkheid te
ook buurt- en verenigingsactiviteiten
heid in de Tweede Kamer, onze plannen.”
nemen.”
plaats. De tegenstand leidt regelmatig tot juridische procedures. Sommige scholen slagen erin open te blijven, andere zijn minder succesvol. Bij een groot aantal scholen is inmiddels de deur definitief op de knip gegaan. Als ruggensteun voor bedreigde kleine scholen werd vorig jaar de VDZ opgericht, Verenigde Zelfstandige Dorpsscholen. Vicevoorzitter van de VDZ is FNP-lid Cees van Mourik. Hij woont in het Fryske Gaastmeer en werd door de plaatselijke school Mids de Marren enkele jaren geleden benaderd met het verzoek: “Wil jij ons helpen de school open te houden?” Tot nu toe is dat gelukt. Inzet van een eventueel ‘Plan B’ bleek nog niet nodig. Belicht wordt de dorpsschool van het 300 inwoners tellende Gaastmeer in Súdwest Fryslân als voorbeeld van strijdbaarheid teneinde te overleven. (Foto: Brorens) Verder aandacht voor ‘Plan B’, dat door de VDZ is ontwikkeld als alternatief om
“Ons aanvankelijk idee voor een coöperatie De VZD bestaat uit kringen. Men brengt
de scholen open te houden.
is van de baan, omdat hij dat geen geschikte in iedere kring maximaal zeven laatste rechtsvorm voor kleine scholen vond.
scholen in een dorp bijeen in een dorps-
Plan B: verder onder de koepel van de Verenigde Zelfstandige Dorpsscholen “Er zijn natuurlijk wel voorwaarden om
schoolvereniging. De scholen kunnen
Basisschool Mids de Marren in het Fryske
toegelaten te worden. Het moet gaan om
dorpschoolvereniging worden ouders,
Gaastmeer is na een jarenlange strijd nog
echt de laatste school in een dorp. Als er
docenten en de dorpsgemeenschap
niet opgeheven, gesloten of gefuseerd.
bijvoorbeeld meerdere zijn in één dorp
verantwoordelijk voor het bestuur en het
Elk schooljaar kan de situatie weer anders
met verschillende confessionele of levens-
onderhoud van de eigen school. De zeven
zijn, reden waarom men ‘Plan B’ achter
beschouwelijke achtergronden, dan moeten
dorpsschoolverenigingen krijgen elk een
de hand houdt.
die maar samengaan.”
eigen bestuur.
verdeeld liggen over het land. Binnen de
19
De kring krijgt een overkoepelend bestuur
die voor kortere of langere tijd gebaat zijn
dat uit de zeven dorpsscholen wordt gekozen. bij een plaats in ‘de luwte’. Zij draagt verantwoordelijkheid voor onder-
gesloten. Andere vochten met succes opheffing aan. Inmiddels tonen steeds meer dorpen uit het hele land belangstelling
wijskwaliteit en fungeert als werkgever.
De plannen voor de aanvankelijke Kleine
voor aansluiting bij de VZD, die onder meer
Deze aanpak draagt volgens de initiatief-
Scholen Coöperatie vinden haar oorsprong
Hans Wiegel en Felix Rottenberg in haar
nemers bij aan de leefbaarheid van het
in het Zeeuwse Kats. In dit kleine, geïso-
Comité van Aanbeveling mocht begroeten.
platteland en verzekert burgerparticipatie.
leerde dorp op Noord-Beveland, werd de
Een belangrijk punt van aandacht is momenteel nog de financiering. Cees van Mourik: “Een school moet uit een stichting kunnen stappen, zonder het recht op bekostiging door het ministerie te verliezen. Daarvoor is waarschijnlijk een wetswijziging nodig, reden waarom we nu in Den Haag druk aan het lobbyen zijn. Teneinde zo kostenefficiënt mogelijk te kunnen werken, willen wij dat schoolbestuurders niet betaald worden. Dat is niet meer van deze tijd; in feite is het diefstal van de kinderen.”
‘Een school moet uit een stichting kunnen stappen, zonder het recht op bekostiging door het ministerie te verliezen’ “Personeel zal echter werken volgens dezelfde CAO. Daarnaast is ons plan om managementlagen uit de organisatie te snijden. In onze optiek kan gewerkt worden naar analogie van de buurtzorgteams, die
(Foto: Brorens)
zelfsturend zijn en onder elkaar de taken De VZD streeft naar een geïntegreerde
school in 2013 gesloten. De sluiting werd
verdelen. Het team beheert het budget.
onderwijskundige, maatschappelijke en
anderhalf jaar eerder aangekondigd.
Als je spreekt over zeven scholen, dan heb
financiële aanpak. Verbindingen op sociaal,
Bewoners verzetten zich tegen de sluiting
je 250 leerlingendossiers, die door een part-
economisch en technologisch vlak bepalen
en kwamen met alternatieve plannen, die
time kracht beheerd kunnen worden.”
de toekomst van de kinderen. Om die reden door het schoolbestuur afgewezen werden. staat het ‘verbinden’ centraal in de VZD;
De gemeenteraad stemde in met de sluiting.
“Gezamenlijke inkoop levert voordeel op
men verbindt scholen en kinderen uit
De in Kats gevormde werkgroep onder
en ouders kunnen als vrijwilligers ingezet
verschillende regio’s met elkaar; verbinden
aanvoering van Jan Schuurman Hess -de
worden voor klussenwerk. Per school dient
docenten, ouders en gemeenschappen.
huidige voorzitter van de VZD- weigerde
een plaatselijk bestuur in samenwerking
zich gewonnen te geven. Zocht erkenning met de Onderwijsinspectie toe te zien op
‘Verbindingen op sociaal, economisch en technologisch vlak bepalen de toekomst van de kinderen’ In de grote steden zijn de voornaamste
bij de Onderwijsinspectie, de onderwijs-
de kwaliteit.”
vakbonden en de PO-Raad (voor het Primair gezocht met ministerie, staatssecretaris
De strijd van Mids de Marren wist tot op heden sluiting te voorkomen
en Tweede Kamer. Intussen werden plannen
Sinds medio 2012 strijdt het Fryske dorp
in diverse provincies overgenomen en
Gaastmeer voor behoud van christelijke
Onderwijs). Vervolgens werd contact
kennisinstellingen gevestigd; ook daarmee ondersteund in verschillende dorpen.
basisschool Mids de Marren, die momenteel
wil de VZD zich verbinden. Daarnaast zoekt
26 leerlingen telt. Het betreft een breed
men verbinding met bewoners uit de steden; Gezamenlijk werden de voorstellen verdiept gedragen actie. Vandaar dat ook Vereniging in ieder dorp stelt de VZD twee woningen en nader uitgewerkt. Sommige scholen,
van Dorpsbelangen Gaastmeer er nauw
beschikbaar voor die gezinnen uit de stad
bij betrokken is.
20
waaronder die in Kats, werden alsnog
Locomotie wetenschappelijk Locomotie bureau 59
Bestuurslid Foekje Gerritsma: “Als de
1 augustus 2014 zouden sluiten om te gaan
Landelijke Commissie Onderwijsgeschillen
school verdwijnt komen minder jonge
fuseren met een school in buurdorp
Wms -dat is de Wet medezeggenschap op
gezinnen naar Gaastmeer en zal het dorp
Oudega. De MR heeft mij toen benaderd
scholen- en die oordeelde op 19 februari
vergrijzen. Daarnaast genieten ouderen
om onze school als extern adviseur bij te
2015, dat Mis de Marren niet hoefde te
ervan om kinderen om zich heen te hebben.
staan. Het belang van het kind moet
fuseren. Het bevoegd gezag tekende tegen
Regelmatig komen zij op school om door
voorop staan. In dit dorp, hun vertrouwde
deze uitspraak hoger beroep aan, dat op
de leerlingen gebakken pannenkoeken eten.” leefomgeving, heersen nog traditionele
28 mei voor de Ondernemingskamer in
gezinspatronen. Dit houdt onder meer in
Amsterdam diende. De uitspraak kwam
Voorzitter Tineke Cnossen: “Voor de
dat kinderen tussen de middag samen met
op 20 juli 2015 en stelde ons in het gelijk.”
leefbaarheid is het van groot belang dat
de ouders thuis eten. Dat lukt niet als ze
de school blijft. Op deze wijze wordt
vier kilometer verderop naar school gaan.”
krimp voorkomen.” Al meteen bij aanvang constateerde Cees
‘Voor de leefbaarheid is het van groot belang dat de school blijft. Op deze wijze wordt krimp voorkomen’
Cees van Mourik: “Wij blijven doorgaan
dat het een ingewikkeld karwei zou worden,
met onze strijd. Nu is Gaastmeer altijd al
vooral cijfermatig. “Daarom schakelde ik
een rebels dorp geweest, dat zelfstandig
Jan van Muiswinkel in, registeraccountant
“De school bleef open. Dat het bevoegd
haar problemen oploste. Dat zal te maken
en bedrijfseconoom. We gingen naar het
gezag daarna de formatie verkleinde, was
hebben met onze geïsoleerde ligging.”
Ministerie van OCW voor meer informatie.
voor ons aanleiding deze reductie van drie
Verder sprak ik bij de Onderwijsinspectie
naar twee groepen ook voor te leggen aan
met hoogleraar prof. dr. Frans Janssens,
de geschillencommissie van de Wms.
Ouderlid in de MR, de Medezeggenschaps-
raad, Betty Wiegersma: “Voorlopig kunnen expert in Nederland op het gebied van
Omdat de gezamenlijke MR van alle
we door, maar het fusieplan ligt er nog steeds. kwaliteit van kleine scholen.
andere vijftien scholen van het bevoegd
Dat geeft erg veel onrust bij zowel team
Dat resulteerde in een standpunt ten
gezag over deze reductie een positief
als ouders.”
opzichte van het bevoegd gezag, Stichting
advies had gegeven, verloren wij deze
Palludara. De MR wilde de fusie niet en
zaak op 25 september.”
Cees van Mourik: “In juni 2012 werd door
onthield de wettelijk vereiste de instemming.
Stichting Palludara meegedeeld dat we per
Na veel gepraat belandden wij voor de
Maarten Brorens
V.l.n.r: Tineke Cnossen, Foekje Gerritsma, Cees van Mourik, Betty Wiegersma en schoolleider Willem Wendelaar Bonga (Foto: Brorens)
21
Enquête Als we de conclusies van de drie deelonderzoeken bekijken blijkt dat de conclusies uit de drie deelonderzoeken grotendeels overeen komen. Dit onderzoek probeert de volgende zaken in beeld te brengen; - Lezersprofiel - Waardering - Bladformule Er kan met een hoge mate van zekerheid gesteld worden dat de resultaten uit dit onderzoek voldoen aan de kwantitatieve en kwalitatieve eisen die aan een dergelijk onderzoek gesteld mogen worden.
22
Locomotie
Het bestuur van het Wetenschappelijk Bureau van de OSF heeft medio 2015 opdracht gegeven om te onderzoeken in hoeverre Locomotie aansluit bij de behoeften van de lezers en wat het lezersprofiel van dit blad is. Het onderzoeksbureau heeft voorgesteld om een centrale vragenlijst te maken en het onderzoek op te knippen in drie groepen. Het bestuur heeft met deze aanpak ingestemd en heeft de opdracht tot het uitvoeren van het onderzoek begin augustus 2015 gegeven. Het bestuur is vervolgens actief betrokken bij het opstellen van de vragenlijst. De deelonderzoeken zijn vervolgens in de loop van 2015 uitgevoerd. Het rapport met eindconclusies en aanbevelingen is eind 2015 opgeleverd. Het bestuur van het Wetenschappelijk Bureau heeft in haar vergadering van 20 februari 2016 voor het eerst over het rapport gesproken. De verwachting is dat op korte termijn duidelijk wordt welke koers het WB met Locomotie wil gaan voeren.
LOCOMOTIE
Locomotie wetenschappelijk bureau 59
Enquete Locomotie Kerngroep
opzet vorm te geven, waarbij het vooral
wat groter is dan de ondervraagden uit
Het eerste deelonderzoek bestond uit
zal gaan om de onderwerpkeuze en veel
het eerste deelonderzoek.
diepte-interviews met een aantal per-
minder om de lay-out en schrijfwijze.
sonen die nauw bij de OSF betrokken zijn en de Locomotie van dichtbij kennen. Het gaat dan om de Senator,
Rapportcijfer gemiddelde uitslag deelonderzoek 1 ‘Kerngroep’
bestuursleden, leden van het Weten-
7,7
Methode In totaal 45 personen die tot ‘de schil van de OSF’ behoren hebben een mail ontvangen met daarin een link naar de
schappelijk Bureau en leden van de
Uit dit deelonderzoek komt naar voren
enquête. In totaal hebben 27 personen
steunfractie.
dat een hogere frequentie (eventueel
gereageerd, waarmee de respons op 60%
Doel is om te achterhalen wat men van
gekoppeld aan een omvang van 28
ligt.
‘hun’ blad vindt, wat er verbeterd kan
pagina’s) gewenst is, plus de koppeling
worden en welke onderdelen beter
met een nieuwe uitgave voor actualiteit
Conclusies deelonderzoek 2
weggelaten kunnen worden.
met meer diepgang dan een digitale
De respondenten uit dit deelonderzoek
nieuwsbrief. De communicatie bestaat
zijn goed bekend met Locomotie, de OSF
dan uit een drietrapsraket.
en de onafhankelijke politiek.
Methode Deze interviews zijn telefonisch afgeno-
Hun betrokkenheid bij het blad blijkt o.a.
men aan de hand van de bestaande
Schil
uit de diverse suggesties om het blad nog
vragenlijst, maar in de vorm van open
De tweede groep bestaat uit mensen
beter te maken.
vragen. Dit om de beantwoording zo
waarvan wij weten dat zij Locomotie
zuiver mogelijk te houden.
ontvangen, aangesloten zijn bij de OSF en waarvan wij een mailadres hebben.
Conclusies deelonderzoek 1
Deze mensen hebben op de een of andere
De respondenten uit dit deelonderzoek
manier een directe binding met de OSF
lezen Locomotie al langere tijd en vrij
(Ledenraad of Statenlid).
intensief. Hun betrokkenheid bij het blad blijkt o.a. uit de diverse suggesties om
Deze selectie is gemaakt omdat deze
het blad nog beter te maken.
mensen het blad deels als ‘hun’ blad
Gemiddeld leest men 1,5 uur in Locomo-
Bestuurder / lid Raadslid Wethouder Statenlid Gedeputeerde
zullen zien, maar grotendeels als
De meeste mensen lezen het blad in 30
consument zullen reageren.
minuten. De respondenten lezen
tie. De respondenten lezen Locomotie pas Dit omdat de afstand naar de OSF toch
Locomotie al een aantal jaren.
heel kort tot heel lang. Gemiddeld leest men al bijna 7 jaar Locomotie. Deze groep waardeert Locomotie als blad bijzonder hoog, maar heeft ook voldoende ideeën om het blad naar de toekomst toe beter te maken. Daarbij speelt vooral de wens om beter aan te sluiten op de veranderende doelgroep (meer de onafhankelijke politiek in het algemeen) een grote rol. Dit deel van het onderzoek heeft veel bruikbare suggesties gegeven om na bestudering van alle uitkomsten eerst een beschrijving te maken van de doelgroep (lezersprofiel) en van daaruit de nieuwe
23
Aanbevelingen Het onderzoek naar Locomotie, magazine over onafhankelijke politiek is opgezet om drie zaken duidelijk te krijgen; wat is het huidige lezersprofiel, hoe is de waardering en wat moeten we veranderen om Locomotie beter te maken? De conclusies die uit dit onderzoek te trekken zijn geven een vrij duidelijk antwoord op de drie vragen. Gebaseerd hierop ontstaan de volgende aanbevelingen; Lezersprofiel 1. Zorg voor een bredere verspreiding van Locomotie door het blad toe te zenden aan alle leden van de aangesloten PPG’s. Laat de mogelijkheid voor derden om zich via de site osf.nl gratis te abonneren bestaan. 2. Probeer ook de lokale politici, wellicht via de PPG’s of rechtstreeks via de lokale partijen, te abonneren op Locomotie. Bladformule 3. Laat de schrijfstijl en opmaak ongewijzigd, omdat deze niet alleen de huidige maar zeer waarschijnlijk ook een grotere en mogelijk iets jongere doelgroep zal aanspreken. 4. Schenk in Locomotie meer aandacht aan achtergrondverhalen over de PPG’s, meer politiek en biedt meer aandacht aan informatie die interessant is voor lokale partijen en politici. 5. Voeg naast de langere achtergrondartikelen ook een aantal kortere (politieke) berichten toe. 6. Pas de frequentie van Locomotie aan van 3 naar 4 maal per jaar, maar dan met 20 i.p.v. 32 pagina’s. Toevoegingen 7. Zorg voor een gedrukt dan wel digitaal medium dat naast Locomotie kan bestaan, waarin actuele achtergrondinformatie gecommuniceerd kan worden. 8. Behoud de huidige digitale nieuwsbrieven voor het korte, snelle nieuws. 9. Kom tot een verzendlijst waarbij zowel het huisadres alsook het mailadres van de abonnees bekend zijn, zodat zij naast de gedrukte informatie ook de digitale informatie vanuit de OSF kunnen ontvangen. 10. Doe regelmatig (elke 4 jaar) een lezersonderzoek, met een vergelijkbare opzet als dit onderzoek. Daardoor kunnen de gewenste ontwikkelingen goed in kaart gebracht worden en kan gemeten worden of het aantal deelnemers toeneemt en de waardering niet daalt. Bovendien verbetert hierdoor het contact met de lezers, die zich meer bij Locomotie betrokken zullen gaan voelen. Zorg door de bovenstaande aanbevelingen dat Locomotie en zijn (digitale) ‘broertjes’ door veel meer aanhangers van de onafhankelijke politiek worden gelezen en dat de inhoud breder ingaat op alle aspecten van de onafhankelijke politiek in zowel provincies alsook gemeenten. Locomotie kan op die manier veranderen van een magazine over de onafhankelijke politiek in een magazine van de onafhankelijke politiek. Een sterke Locomotie zal afstralen op de OSF en kan behulpzaam zijn bij het realiseren van de doelstellingen van de drie bestuurlijke doelgroepen. Het zou verstandig zijn om de doelgroep en de doelstelling van Locomotie (en de afgeleide media) vast te leggen.
24
Locomotie wetenschappelijk Locomotie bureau 59
Enquete Locomotie Deze groep waardeert Locomotie als blad
papieren vorm in te vullen en te retour-
De respondenten blijken niet goed te
hoog met een ruim rapportcijfer 7 en
neren. Waarmee de respons op 0.02%
weten hoe vaak ze Locomotie ontvangen.
biedt bovendien een aantal suggesties om
ligt.
Men is erg verdeeld over de gewenste
het blad beter te maken. Er zijn ook een
> 25 jaar
aantal suggesties om het blad digitaal te
25-35 jaar
verspreiden om kosten te besparen.
36-45 jaar
frequentie. De grootste groep wil Locomotie vier maal per jaar ontvangen. Het overgrote deel van de respondenten
46-55 jaar
vindt de omvang van 32 pagina’s
Het onderzoek laat zien dat de respon-
56-65 jaar
voldoende.
denten niet erg goed op de hoogte zijn
> 65 jaar
In het tweede deel van het onderzoek
van de frequentie van Locomotie.
wordt echter een voorkeur uitgesproken
Wel geven zij aan het blad in ieder geval
Conclusies deelonderzoek 3
4 maal per jaar te willen ontvangen of
De respons is niet erg hoog en van de
zelfs 6 maal per jaar.
respondenten komt een groot deel uit
voor 3 nummers van 32 pagina’s. De meeste mensen lezen het blad in 30
Friesland, is man en al redelijk op leeftijd. minuten. De respondenten lezen Men vindt de omvang goed, maar kiest
Het eerste feit is niet eenvoudig te
bij een hoger frequentie voor minder
verklaren, de andere twee feiten wel.
pagina’s. De lengte en begrijpelijkheid
Locomotie wordt momenteel toege-
Men vindt de artikelen goed qua lengte en
van de artikelen wordt als goed beoor-
zonden aan een algemene lijst van
wil eigenlijk geen rubrieken verwijderen.
deeld.
mensen die op de een of andere wijze
Locomotie al enkele jaren.
om toezending hebben gevraagd.
De reacties op een aantal stellingen geven
Men vindt Locomotie vooral een mooi
Het gaat dan om ruwweg 900 personen.
aan dat men vindt dat Locomotie een
blad, maar niet super interessant.
Daarnaast bestaat de verzendlijst uit
redelijk prettige schrijfstijl heeft, de
Locomotie wordt lezenswaardig voor
de leden van de FNP (1.100 personen).
artikelen begrijpelijk zijn, de opmaak
de onafhankelijke politiek genoemd.
De oververtegenwoordiging van het
positief wordt beoordeeld en de foto’s als
Men wil het blad liever niet missen,
aantal reacties uit Friesland is daarmee
redelijk professioneel worden ervaren.
maar wil er niet voor betalen.
verklaard.
De respondenten willen Locomotie liever
Het onderdeel Streektalen wordt het
Over het algemeen is de leeftijd van leden
en vinden Locomotie een goed blad.
minst hoog beoordeelt.
van politieke groeperingen vrij hoog, de
Men vindt Locomotie een mooi en
OSF vormt hierop geen uitzondering.
interessant blad.
Het derde deelonderzoek is gericht op
De lezers zijn grotendeels zelf politiek
Een grote meerderheid ziet het niet zitten
de mensen die Locomotie ontvangen.
actief.
om voor Locomotie te betalen.
De lezers van Locomotie kunnen gezien
De respondenten uit dit deelonderzoek
De lezers bezoeken de website van de
niet missen, zouden het blad aanbevelen
Lezers
worden als de consumenten van het blad. zijn goed bekend met Locomotie.
OSF nauwelijks.
Dit onderzoek is anoniem uitgevoerd.
De lezers waarderen het blad vrij hoog en
De vragen zijn bedoeld om er achter te
het feit dat men zelfs iets wil betalen om
De vraag naar de waardering van Locomo-
komen wat het lezersprofiel is en hoe de
het blad te blijven ontvangen geeft ook
tie als geheel laat een positief beeld zien,
lezers het blad waarderen.
blijk van waardering.
passend bij de antwoorden op vraag 7,
Methode
De wat lage respons geeft echter
In totaal 2.025 personen die tot deze
onvoldoende expliciete duidelijkheid.
groep behoren hebben de Locomotie in
Wat in het voordeel van Locomotie
november ontvangen.
spreekt is dat er eigenlijk geen
Uiteindelijk hebben 46 lezers de moeite
opzeggingen worden ontvangen.
een ruime 8.
Rapportcijfer gemiddelde uitslag deelonderzoek 3 ‘Lezers’
8+
genomen de enquête digitaal dan wel in
25
Argumenten moet je niet tellen, maar wegen De Eerste Kamer heeft ingestemd met de afschaffing per 1 mei 2016 van de zogenoemde Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) voor zzp’ers. De VAR wordt vervangen door modelovereenkomsten. Die moeten zzp’ers en opdrachtgevers meer duidelijkheid en zekerheid geven. De VAR was bedoeld om bedrijven duidelijk te maken of zij loonheffing moeten inhouden en betalen over inkomsten van zzp’ers. Staatssecretaris Eric Wiebes (Financiën) wilde al langer af van de VAR, maar hij stuitte op verzet in de Senaat. Na een reeks toezeggingen van de staatssecretaris stemde de Eerste Kamer in met zijn voorstel tot wetswijziging.
Senator Hendrik ten Hoeve (Foto: ProShots)
Evenals de overgrote meerderheid in de Eerste Kamer stemde
is van inhoudings- en premieplicht voor de loonheffingen en
ook OSF Senator Hendrik ten Hoeve voor deze wetswijziging.
verzekeringsplicht voor de werknemersverzekeringen. Het is
Maar niet zonder eerst bevredigende antwoorden van Wiebes
de wettelijke taak van de Belastingdienst om dit te controleren
te hebben gekregen op zijn vragen. “Waar je eigenlijk over
en waar nodig te handhaven.”
praat is de wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (Wet DBA)”, aldus de Senator.
Uit cijfers van het CBS blijkt dat Nederland bijna 880.000 zzp’ers telt. Van die 880.000 is 62% man en 38% vrouw, het
‘Je kunt je afvragen of door modelovereenkomsten waar zzp’ers en opdrachtgevers zich aan moeten houden de bureaucratie niet toeneemt’
aantal zzp’ers met een baan in loondienst naast een onderneming is ongeveer 15%. In een anonieme enquête van de ZZP Barometer onder 1.172 zzp’ers geeft één op de dertien zzp’ers aan zichzelf als ‘schijnzelfstandige’ te beschouwen. Onder de term ‘schijn-
“In het fiscale recht en in het sociale zekerheidsrecht wordt
zelfstandigheid’ wordt verstaan dat je als werknemer gedwongen
onderscheid gemaakt tussen zelfstandigen en werknemers.
ontslag krijgt om vervolgens ingehuurd te worden als zzp’er of
Of iemand een zelfstandige is of een werknemer, wordt
freelancer. Met dit wetsvoorstel worden de verantwoordelijkheden
beoordeeld op basis van de geldende wetgeving en de bijbehorende van de opdrachtnemer en de opdrachtgever bij het beoordelen jurisprudentie. Het onderscheid tussen zelfstandige en werknemer van hun arbeidsrelatie beter in balans gebracht, waardoor de is in de uitvoeringspraktijk van belang voor de vraag of er sprake
26
mogelijkheden om te handhaven worden verbeterd en schijnLocomotie 59
zelfstandigheid wordt teruggedrongen. De VAR wordt vervangen “De keuze om werknemer of zelfstandige te worden moet een door modelovereenkomsten. Die moeten zzp’ers en bedrijven meer nuchtere, zakelijke keuze zijn. Naar mijn overtuiging is het voor duidelijkheid en zekerheid verschaffen.
de meeste mensen toch nog steeds aantrekkelijker en beter voor hun gemoedsrust om een ouderwetse vaste baan te hebben.
Ten Hoeve: “Het werken als zelfstandige zonder personeel is
Het verdienmodel van veel zzp’ers levert in de praktijk ook vaak
populair. Dat het niet altijd uit vrije keuze voortkomt is duidelijk,
te weinig op om er echt van te kunnen leven. In die zin is de wet
maar dat het heel vaak ook wel een vrije keuze is, dat is ook evident.
DBA zeker gewenst in zijn doelstellingen -duidelijkheid scheppen-
En dat vaak een VAR wordt gebruikt om arbeidsverhoudingen te
maar de wet zou ook, juist daardoor, heel directe negatieve gevolgen
dekken die feitelijk als een dienstverband of fictief dienstverband voor veel mensen kunnen hebben doordat aan het begrip zzp’er geclassificeerd zouden moeten worden, is eveneens helder.
ineens een veel beperkter betekenis wordt toegekend.
De organisatie van intermediairs, Bovib zegt zelfs dat ‘opdracht-
In de Eerste Kamer hebben wij tijdens het debat met de staats-
gevers verwachten dat minimaal 30% van de huidige opdrachten
secretaris voldoende antwoorden en toezeggingen van hem
voor zzp’ers niet voldoet aan de beoogde wet- en regelgeving.”
gekregen om juist daarin de grootst mogelijke zorgvuldigheid
Staatssecretaris Eric Wiebes (Foto: RVD) “De Bovib gebruikt dit om aan te geven dat er van de Wet DBA
te hanteren bij deze vraagstukken. Reden voor mij om ook namens
rampen te verwachten zijn, maar de uitspraak kan met zeker
de OSF groen licht te geven voor deze nieuwe wetgeving.”
zoveel recht gebruikt worden om te betogen dat de staatssecretaris wel groot gelijk heeft dat het met de VAR echt niet langer kan en dat er wat beters nodig is. De vraag is dus niet of het huidige
‘Belastingverlichting had voor mij niet gehoeven’
systeem goed is, dat is het niet, maar of het voorliggende wetsvoorstel het beter maakt. Je kunt je afvragen of door de komst van
Diezelfde zorgvuldige afweging is door Ten Hoeve ook betracht
de zogeheten modelovereenkomsten waar zzp’ers en opdracht-
bij de behandeling van het Belastingplan. “Laat ik voorop stellen
gevers zich aan moeten houden de bureaucratie en papieren
dat die hele belastingverlichting voor mij niet had gehoeven.
rompslomp niet toeneemt.
Er spelen zich momenteel zulke (internationale) problemen af
Van de andere kant als je niet meer mag optreden als zzp’er krijg in diverse sectoren dat we daar waarschijnlijk binnenkort weer je dan een baan? Of beland je dan in de bijstand? Maar je wilt
heel veel extra geld voor nodig zullen hebben. Nu geven we het
zzp’ers ook beschermen tegen misbruik door malafide werkgevers.” weg aan alleen degenen die werk hebben, waarom bijvoorbeeld
27
niet gedacht aan een meer sluitende begroting waarbij de staats- Ten Hoeve: “De regering wil de werkgelegenheid stimuleren. schuld niet verder toeneemt? Onze belastingwetgeving kent teveel
Het plan moet leiden tot 35.000 nieuwe banen. Daar zet ik grote
specifieke regelingen, dat biedt weinig duidelijkheid.”
vraagtekens bij. Als je de belasting voor werkenden verlaagt is
“Die specifieke regelingen zijn vaak politieke, oppertune keuzes.
het effect vanzelfsprekend dat het belastingtechnisch aantrek-
Hoe exacter je detailleert met detailregelingen, hoe meer het in
kelijker wordt om te gaan werken. Dus ja, het aanbod aan arbeid
de praktijk vaak oneerlijk wordt omdat bepaalde bevolkingsgroepen
zal wel iets toenemen, maar of dat ook betekent dat het aantal
in de samenleving voordeel verkrijgen boven andere groepen.
banen zal toenemen, is zeer ongewis. We hebben al een hoge
Daarmee trek je de belastingdruk nog meer uit het lood dan het
werkloosheid dus de voor de hand liggende conclusie is: je kunt
al was. Die druk was al uit het lood getrokken omdat we in Nederland
wel op deze manier proberen mensen in beweging te zetten om
volledig inzetten op individueel belasten. Dat heeft dus nu ook
te gaan werken, maar het lukt ze vast niet om een baan te vinden.”
weer in heel sterke mate plaatsgevonden. Werkende tweeverdieners zijn duidelijk bevoordeeld, vanuit een politiek oogpunt.
Ondanks dat Ten Hoeve de rechtvaardigheid van het nieuwe
Waarbij alleenverdienersgezinnen, zieken, gehandicapten en
belastingplan in twijfel trekt, stemde hij toch voor de wijziging
ouderen het nakijken hebben.”
in het belastingstelsel. “Ja, dat lijkt misschien vreemd, maar het is wel een doordachte keuze geweest. Stel, we nemen het
De 500.000 Nederlandse alleenverdienersgezinnen betalen
voorgestelde belastingplan niet aan, dan werken de bezuinigingen
in 2016 veel meer belasting dan tweeverdienersgezinnen met
die in vorige belastingplannen zijn aangebracht nog verder door.
hetzelfde gezinsinkomen. Het kabinet heeft niets gedaan met
Dat betekent concreet dat iedereen er dan in koopkracht op achter-
de motie die in oktober 2015 in de Eerste Kamer was aangenomen
uit gaat. Als wij het plan wel aannemen heeft dat tot gevolg dat
om de kloof tussen een- en tweeverdieners te verkleinen. Die motie bijna iedereen er in koopkracht op vooruit gaat, weliswaar heel is niet uitgevoerd want het kostte volgens het kabinet ‘teveel banen’. onevenwichtig verdeeld. Maar toch.”
28
Locomotie 59
“Mede gelet op het gegeven dat het momenteel redelijk goed gaat
Senator gedecideerd, “hoewel ze volgens de regels van de EU
met onze economie, is het in mijn ogen niet verantwoord iedereen
wel het principiële recht hebben om toe te treden tot de Unie.
er nu op achteruit te laten gaan. Hoewel ik blijf vinden dat het niet Dat is natuurlijk iets dat pas op heel lange termijn zou kunnen correct gebeurt. Helaas, het was voor mij kiezen uit twee kwaden.”
gaan spelen, hoewel dat principiële uitgangspunt waarschijnlijk voor het land zelf van groot psychologisch belang is. Maar het
‘Oekraïne heeft het principiële recht om toe te treden tot de Unie’
gaat er nu om een land dat direct grenst aan de Europese Unie te helpen zijn economie te ontwikkelen en ook om het dichter bij het normen en waardenstelsel te brengen dat bij ons in
Op 6 april 2016 wordt het referendum over de Associatieovereen-
Europa geldt.”
komst met Oekraïne gehouden. De vraag die op het stembiljet komt te staan luidt: Bent u voor of tegen de wet tot goedkeuring
“Dat is voor onszelf belangrijk: economische ontwikkeling komt
van de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en
ook onze economie weer ten goede en politieke ontwikkeling zorgt
Oekraïne? De formulering ‘Bent u voor of tegen...’ is wettelijk
voor een stabieler situatie aan onze buitengrenzen. Dat laatste is
verplicht. Het raadgevend referendum komt er op initiatief van
zeker voor de Midden-Europese lidstaten, die de druk van Rusland
het Actiecomité GeenPeil, dat vreest dat het verdrag een eerste
altijd voelen, van heel groot belang. Politieke associatie en
stap naar EU-lidmaatschap van Oekraïne is. GeenPeil zamelde
economische integratie zijn bij de associatieovereenkomsten dus
427.939 handtekeningen in, ruim meer dan de 300.000 die
sleutelwoorden. En zulke associatieovereenkomsten hebben wij
nodig waren voor het referendum. Premier Mark Rutte noemt
ook gesloten met heel veel andere landen die voor ons belangrijk
het associatieverdrag juist goed voor Nederland. Het versterkt
zijn. Zoals gezegd ik ben voor een ja stem. We werken nu met
de handelsbetrekkingen en kan leiden tot meer welvaart en
een referendum, maar dat ontslaat in mijn ogen het parlement
stabiliteit in Oekraïne, aldus de premier. Volgens hem is het
niet van de plicht om haar eigen verantwoordelijkheid te nemen.
zeker geen eerste stap naar EU-lidmaatschap van het land.
Ik zou er voor pleiten dat als het referendum een nee stem zou
Kiev, de hoofdstad van Oekraïne “Ik ben voor deze associatieovereenkomst, ik heb daar in de
opleveren we de ratificatie van het verdrag toch zouden moeten
Kamer ook voor gestemd. Ik geloof dat het niet alleen voor de
laten doorgaan. Ik weet, dat ik me met die uitspraak op glad ijs
Oekraïne, maar ook voor Europa goed is. Het is een land dat
begeef. En zeker, ik onderschat de kiezer niet, maar ik kan me
beslist niet geschikt is als lid van de Europese Unie”, zegt onze
toch niet helemaal aan de indruk onttrekken dat de opzet van
29
dit referendum veel meer gebruikt wordt als een proteststem
twijfel verheven: een extra controle op het werk van de sterk op
tegen Europa, de regering, de politiek in het algemeen. Dan is
actualiteit en Volksempfinden gerichte Tweede Kamer kan geen
de essentie van het vraagstuk –de associatieovereenkomst
kwaad. Zeker zolang de rechter de wetgeving niet aan de Grondwet
zelf- teveel naar de achtergrond gedrongen.”
mag toetsen is die extra controle ook extra nodig.”
Ook in het debat over de Staatscommissie neemt de OSF Senator
“Om dat laatste te veranderen worden er overigens zo nu en
een duidelijk standpunt in. “Ik zie er het nut niet van in.
dan voorstellen ingediend, maar die stranden altijd. Dus ook
Waarom streven naar een staatscommissie om de werking van
hier zal een staatscommissie niet veel kunnen uitrichten.”
ons parlementair stelsel te beoordelen en daarvoor wijzigingen te ontwerpen? Bevindingen uit het verleden leren dat conclusies en aanbevelingen van diverse staatscommissies liggen te verstoffen
‘Het nut van de Eerste Kamer is voor mij boven twijfel verheven’
in donkere hoekjes van diepe lades. Natuurlijk gaat niet altijd alles zoals het idealiter zou moeten. Maar misschien is wel het
“Wat betreft de Eerste Kamer blijkt het heel moeilijk te zijn lokale
grootste probleem de manier waarop momenteel in de politiek
en provinciale belangen die vertegenwoordigd worden door lokale
met elkaar omgegaan wordt, de harde toon in de debatten waar
en provinciale partijen door te laten sijpelen naar het landelijke
ook beledigen bijna bij is gaan horen. Misschien dat de nieuwe
niveau. Terwijl deze partijen zeker op lokaal niveau tot een grote
voorzitter van de Tweede Kamer daar iets aan doet, want zonder
macht zijn uitgegroeid.
twijfel is dat op zijn minst mede oorzaak van de afkeer van politiek
Dat het kiessysteem voor de Eerste Kamer de mogelijkheid geeft
in het algemeen en misschien ook wel van de ontsporingen van
om daar toch in beperkte mate ruimte voor te bieden is natuurlijk
het maatschappelijke debat hier en daar in het land.
meegenomen, maar die ruimte zal beperkt blijven doordat de
Zulke problemen lossen wij niet op met een staatscommissie.
Randstad door haar bevolkingsgewicht altijd zal domineren.
De positie van de Eerste Kamer ligt natuurlijk als zodanig geregeld
Om daar verandering in te brengen zou een radicale ingreep
onder vuur, de manier waarop zij gekozen wordt, dan wel haar
in onze centraal gestuurde eenheidsstaat overwogen moeten
bestaan op zich. Het nut van de Eerste Kamer is voor mij boven
worden.
30
Locomotie 59
In dat geval zou een staatscommissie zeer dienstig kunnen zijn.
gezamenlijk eventueel tot een nationaal programma kunt komen
Maar zolang een opdracht in die richting nog niet voor de hand
op basis van problemen die je met elkaar ervaart en die te maken
ligt komt mij een staatscommissie dus per saldo als niet heel
hebben met landelijke regelgeving.”
nuttig voor.” “Zonder op de resultaten vooruit te lopen, ik vind zo’n discussie “Voor de OSF blijft het noodzaak de kracht van de lokale partijen
een goede zaak. Dat helpt mij ook bij het innemen van stand-
-dertig procent van het electoraat- door te laten werken richting
punten in de Kamer, in de landelijke politiek. Wij doen daar nu
provinciale en landelijke politiek. Duidelijk te maken dat het ook
eenmaal aan mee!
op provinciaal en landelijk niveau zinvol is onafhankelijk te
Het vernieuwde elan binnen de OSF kan er voor zorgen dat we
kiezen, waardoor het mogelijk wordt meer inhoud aan het politieke
nieuwe paden inslaan om onze doelstellingen te verwezenlijken.”
debat te geven. Binnen de OSF is een discussie ontbrandt om te ervaren wat ons met elkaar verbindt. Om af te tasten of je
Frans Hermans
OSF Senator Hendrik ten Hoeve in de Eerste Kamer (Foto: Hermans)
31
Wetenschappelijke bureaus in debat over toekomst democratie
‘Gemiddeld Kamerlid is minder kleurrijk dan vroeger’ Wat doen politieke partijen om
Gezamenlijke agenda
tegemoet te komen aan wensen
Van Gorp kreeg de vraag hoe de OSF alle belangen van alle lokale
en klachten van kiezers over de
partijen kan vertegenwoordigen, aangezien deze partijen sterk
politiek? Hoe rekruteren ze hun
uiteenlopen, wat de Tilburger ook beaamde. “Maar je kunt wel een
raadsleden, wethouders en
gezamenlijke agenda opstellen en gezamenlijke afspraken maken”,
Kamerleden? Onder meer over
antwoordde hij. “En wat ons bindt is nog altijd belangrijker dan wat
deze vragen ging het debat dat
ons verschillend maakt.” Hij vertelde erbij dat steeds meer mensen
op 7 december werd gevoerd bij
lokaal stemmen. “Dat is de toekomst. Hopelijk gaan traditionele
ProDemos in Den Haag. Hieraan
partijen ook het licht zien.”
deden vertegenwoordigers van John van Gorp, voorzitter WB OSF
wetenschappelijke bureaus van zes
Fraanje erkende dat de politieke partijen het momenteel niet goed
politieke partijen mee.
doen. “Maar een democratie zonder hen is ook niet mogelijk. We gaan wel naar een hybride vorm van democratie, denk ik, dus
De discussie werd geleid door politiek redacteur Aukje van Roessel
naar verschillende manieren, zoals een systeem met loten. Dat is
van De Groene Amsterdammer.
het leuke en spannende aan deze tijd.”
Volgens Frank van Mil (D66, Mr. Hans van Mierlostichting) bedraagt het aantal medewerkers van alle wetenschappelijke bureaus van alle politieke partijen bij elkaar nog niet de helft van het aantal medewerkers van het Sociaal en Cultureel Planbureau. “Ik heb er drie, inclusief mezelf, dus we vertegenwoordigen niet
De afsluiter van de avond was voor directeur Kars Veling van
alle beleidsvelden. Maar het zijn drie goede generalisten.”
ProDemos. “Mensen van binnen en buiten het politieke bestel moeten samen praten over de toekomst van de democratie”, was
Tweede ronde
zijn conclusie. “En medewerkers van de Wetenschappelijke Bureaus
Rien Fraanje (Wetenschappelijk Instituut voor het CDA) legde uit
zitten op de sleutelposities om dit voor elkaar te krijgen.”
dat de meest voorkomende klachten over politici die hem bereiken, te maken hebben met kwaliteit en representativiteit. “Het zijn vaak
De komende maanden wordt steeds duidelijker dat ledenpartijen
dezelfde types: mannen van 45 jaar en ouder, autochtoon en
het zwaar gaan krijgen, zo voorspelde Van Gorp na afloop van de
hoogopgeleid. Als we politici rekruteren, proberen we daarom
bijeenkomst.
wat breder te kijken. Het is de kunst in de politiek om heel diverse
“De diverse wetenschappelijke bureaus zullen daarom samen met
mensen te krijgen die elkaar scherp houden.”
belangenorganisaties optrekken om meer mensen bij de politiek te betrekken. De OSF kiest daarbij voor een eigen insteek. Die is niet
Patrick van Schie (VVD, TeldersStichting) wees erop dat de vijver
gedreven vanuit het landelijke belang, maar vanuit het belang van
met potentiële kandidaten voor politieke functies steeds kleiner
de lokale politici. Deze zullen we de komende jaren intensiever gaan
wordt: nog maar circa dertigduizend mensen zijn lid van een
opzoeken en betrekken bij de provinciale politiek, en hiermee ook
politieke partij. Een ander probleem is dat politieke partijen steeds
bij de Eerste Kamer. Dit kan alleen door samen met hen op te
huiveriger zijn voor discussie binnen de partij. “De media framen
trekken. Zij hebben wel voedingsbodem in hun omgeving, weten
dit en zo wordt een beeld opgeroepen van interne ruzie. Dat heeft
wat er plaatselijk speelt en kunnen dat vertalen naar lokale politiek.
een fnuikend effect, namelijk dat politieke partijen steeds meer
We hopen dat de interesse voor die lokale politiek groeit door die
geneigd zijn kandidaten te selecteren die in de pas kunnen lopen.
een podium te geven in de provinciale besluitvorming. Daarbij blijft
De partij- en fractiediscipline zijn te ver doorgeschoten en dat
het belangrijk te kijken naar wat ons bindt in plaats van wat ons als
schrikt potentiële kandidaten af. Ik heb dan ook de indruk dat het
lokale partijen verschillend maakt”, aldus Van Gorp.
gemiddelde Kamerlid minder kleurrijk is dan vroeger.” Aldert van der Burg
32
Locomotie 59
