Literatuurplein: de wereld van het lezen
Literatuurplein
De wereld van het lezen 1
Literatuurplein: Informatie en inspiratie bij boeken en schrijvers
Rubrieken op Literatuurplein Literatuurplein bestaat momenteel uit de volgende rubrieken:
Literatuurplein is de meest volledige website op het gebied van literatuur in Nederland en een waardevolle ondersteuning van de leesbevorderingsactiviteiten van de Bibliotheek.
Nieuws
Nieuwe boeken
Het overlijden van een schrijver, het toekennen van een literaire
Een keuze uit de nieuw verschenen boeken wordt gepresenteerd
prijs, de bekendmaking van een thema van een belangrijk
in de vorm van een carrousel met covers. De boeken worden
evenement en meer in het algemeen nieuws over schrijvers en
geïntroduceerd via een fragment dat zodanig is gekozen dat het
boeken: daarover verzorgt Literatuurplein actuele berichtgeving.
nieuwsgierig maakt naar het boek. Vanuit het fragment kan worden
Veruit de meeste teksten zijn geen overnames van persberichten
gelinkt naar de uitgebreide beschrijving van het boek.
maar originele, door hoofdredacteur Jef van Gool geschreven teksten. De nieuwsberichten van Literatuurplein scoren hoog in
landelijke ondersteuning op het gebied van
de ranking van de zoekmachines. In toenemende mate zijn het
leesbevordering. Eerst in de vorm van voorlichtings-
nu bibliotheken die de nieuwswidget van Literatuurplein hebben
en inspiratiematerialen voor het publiek en van
geplaatst, die hoog scoren.
3
bijbehorende handleidingen en suggesties voor het gebruik voor bibliothecarissen. Later, toen de digitalisering de omslachtige en tijdrovende weg van het drukken en distribueren van materialen overbodig maakte, in de vorm van een website.
De carrousel met negen nieuwe boeken
De eerste landelijke website van het bibliotheekwerk was BiblioWeb,
Specials
waarin leesbevordering met onder meer een literaire agenda,
Bij onderwerpen die in de belangstelling staan, worden specials
auteursportretten en themalijsten het voornaamste aandeel had.
samengesteld. Dat kan een overzicht zijn van recente titels over een bepaald thema, zoals de specials over de Tweede
In 2002 werd Literatuurplein, de opvolger van BiblioWeb, gelanceerd, dat uitgroeide tot
Wereldoorlog en over de Tour de France. Een special kan ook een
de digitale variant van de leesbevordering. De website richt zich zowel tot het publiek als tot de
portret zijn van een auteur en zijn of haar werk, zoals de specials
leesbevorderaars in de bibliotheek.
over Willem Frederik Hermans en Godfried Bomans, beide in aansluiting bij de keuzeboeken voor Nederland Leest.
Unieke database In de benadering van de literatuur op Literatuurplein gaat het
Boeken nog steeds belangrijkste reden voor bibliotheekbezoek
zowel om het ‘actief’ omgaan daarmee in de vorm van rubrieken als Literaire cursussen, Literaire excursies, de Literaire agenda en
Het kennismaken met en lenen van boeken is voor gebruikers
discussietips voor leesclubs als om verdieping en inspiratie in
van de bibliotheek veruit de belangrijkste reden voor hun
rubrieken als Nieuws & Actueel, Interviews, Columns, Literaire
bezoek, zo is onlangs gebleken in een in opdracht van het SIOB
Canon van de Nederlandse Geschiedenis
prijzen (met juryrapporten), Recensies, Nieuwe boeken, Video’s met
uitgevoerd landelijk onderzoek. Eén op de drie respondenten
In afstemming met het project Kunst van Lezen maakt de
en dossiers over auteurs, een Literaire wereldkaart en een Literaire
geeft daarin bovendien aan een culturele activiteit van de
Canon van de Nederlandse Geschiedenis sinds 2012 deel uit van
tijdlijn. In Specials wordt met informatie over boeken en auteurs
bibliotheek te hebben bijgewoond. Activiteiten rond literatuur
Literatuurplein. Bij elk van de vijftig vensters van de canon wordt
nadrukkelijk aangesloten op de actualiteit of landelijke acties.
en boeken in het algemeen als leescampagnes, lezingen,
een zorgvuldig samengestelde selectie van boeken en andere
literaire avonden en leesclubs horen daarbij tot de meest
media geboden. De titels daarin linken naar de extra uitgebreide
Alle rubrieken zijn onderling met elkaar verbonden, waarbij
populaire. Leesplezier is de meest genoemde en aangetoonde
beschrijvingen ervan op Literatuurplein. Via de ‘Aanvragen’-knop
de structuur wordt gevormd door een database met alle
opbrengst van het gebruik van de bibliotheek.
kan elke titel in een bibliotheek naar keuze worden gereserveerd.
Nederlandstalige titels sinds 1980. Die database is nog steeds uniek
Bibliotheek Eemland op de eerste pagina van Google met nieuwswidget van Literatuurplein
Begin van de special over Willem Frederik Hermans
De selectie blijft altijd actueel omdat die steeds wordt aangevuld
omdat hij de bibliografische data integreert van het boekenvak
Om het leesplezier te stimuleren biedt de collectie van een
met nieuwe titels.
(Centraal Boekhuis) en van het bibliotheekwerk (NBD/Biblion) en
bibliotheek diversiteit en de mogelijkheid tot verrijking. Door
Op Literatuurplein worden retrospectief literaire prijzen
bovendien, door de inbreng van de redactie, meer is dan de som der
het aanbod op een aantrekkelijke manier te presenteren, steeds
ingevoerd, met een beschrijving van elke prijs, en worden de
delen. Via veertig zoekingangen kan in de database zowel heel ruim
wisselend te groeperen rond bepaalde thema’s, onderwerpen
edities (jaargangen) van een prijs ontsloten, met de bijbehorende
als uiterst gericht worden gezocht. Sinds oktober 2013 is de database
en auteurs en daarbij gericht informatie te bieden en
juryrapporten. Bij reeds ingevoerde prijzen worden permanent de
bovendien verrijkt met data uit een derde bron: de Titelbank van
activiteiten te organiseren, kunnen gebruikers worden
nieuwe edities toegevoegd, met de bijbehorende - waar nodig zelf
het Centraal Boekhuis, waaruit de covers en de flapteksten worden
gestimuleerd tot lezen en het doen van nieuwe en verrassende
overgetikte - juryrapporten. De boeken en auteurs bij de edities van
geïmporteerd. Bij alle titels is het via de Aanvragen-knop mogelijk
ontdekkingen.
een prijs zijn gelinkt met de betreffende boeken en auteurs in de
de titel te reserveren in een bibliotheek naar keuze.
Literaire prijzen
database van Literatuurplein. Dat linken gebeurt bij alle rubrieken. De vensters 7, 8 en 9 van de Canon
Literatuurplein: de wereld van het lezen
Literatuurplein: de wereld van het lezen
2
Bibliotheken krijgen al sinds de jaren tachtig
Literaire agenda
Literaire cursussen
Wereldkaart
Tijdlijn: wereldgeschiedenis in boeken
De literaire agenda is onderverdeeld in vijf afdelingen:
Actueel overzicht van literaire cursussen en schrijfcursussen,
Een permanent aangevulde literaire wereldkaart waarop schrijvers
In de Tijdlijn is de geschiedenis opgedeeld in 33 periodes en
zowel van cursussen die mensen zelfstandig kunnen volgen als
zijn gelinkt aan hun geboorteplaats en plaats van overlijden en
gebeurtenissen. Bij elk van de periodes worden op drie niveaus de
• Radio en televisieprogramma’s
van cursussen die door openbare bibliotheken kunnen worden
romans aan de plaats waar ze zijn gesitueerd. De prioriteit ligt bij
boeken, in het bijzonder de romans, getoond die in de betreffende
In de literaire agenda biedt Literatuurplein dagelijks, met
aangeboden. Van elke cursus worden een beschrijving en praktische
bekende toeristische plaatsen en plaatsen die in literair opzicht van
periode spelen. Op het eerste niveau zijn dat de tien belangrijkste
details opgenomen, die ook doorzoekbaar zijn.
belang zijn. In samenspraak met de Rijnbrink Groep worden de titels
boeken, met hun auteurs, en op het tweede niveau nog eens
en gegevens die in Overijssel in de loop der jaren zijn verzameld nu
26 boeken en auteurs. Op het derde niveau wordt de integrale
ook ingevoerd in de wereldkaart.
lijst over de betreffende periode getoond. De Tijdlijn is, anders
beschrijvingen en praktische details, een overzicht van de radioen televisieprogramma’s over of met schrijvers, over literatuur of over boeken in het algemeen en van films en documentaires die
Voorstellingen
zijn gebaseerd op boeken. Daarbij gaat het om de programma’s
Actueel overzicht van op boeken en op bestaande verhalen
dan de Canon, niet beperkt tot de vaderlandse geschiedenis maar
die overdag en ’s nachts worden uitgezonden op alle Nederlandse
gebaseerde voorstellingen die podiumkunstenaars en
omvat de hele wereldgeschiedenis.
publieke en commerciële zenders, inclusief de 24 uur-zenders, en
gezelschappen bereid zijn op te voeren in bibliotheken of in door
de publieke Vlaamse, Engelse en Duitse zenders en ARTE en TV 5
bibliotheken aangewezen locaties, bijvoorbeeld bij de plaatselijke
Monde.
finale van de Voorleeswedstrijd. Van elke voorstelling worden een beschrijving en praktische details opgenomen, die ook doorzoekbaar
Literatuurplein: de wereld van het lezen
zijn.
5
Op basis van gericht speurwerk biedt de literaire agenda een overzicht van evenementen met of rond schrijvers en van evenementen die met de literatuur of met boeken in het algemeen te maken hebben. Van elk evenement worden een beschrijving en praktische details opgenomen. • Theater Overzicht van de theatervoorstellingen die zijn gebaseerd
De Tijdlijn met de Spaanse Burgeroorlog, niveau 1
op boeken of waarvan boekuitgaven zijn uitgebracht. Van elke voorstelling zijn een beschrijving en praktische details opgenomen. De speellijsten van een voorstelling zijn integraal ontsloten op data en locaties. Video van Iris en Klaas Koppe met Redmond O’Hanlon
• Film Overzicht van de actuele bioscoopfilms die zijn gebaseerd op
Video’s
boeken of waarvan boekuitgaven zijn uitgebracht of waarin het
Video’s met schrijvers van zo’n acht tot tien minuten die exclusief
gaat om schrijvers of de literatuur. Van elke film worden een
worden gemaakt voor en aangeboden op Literatuurplein en de
beschrijving en waar mogelijk een trailer opgenomen.
websites van bibliotheken die de widget met de video’s afnemen. Gemiddeld wordt minimaal elke drie weken een nieuwe video
• Tentoonstellingen
aangeboden in aansluiting bij de literaire actualiteit. De video’s zijn
Op basis van gericht speurwerk biedt de literaire agenda een
inhoudelijk en technisch van hoge kwaliteit.
Niveau 2 bij de Spaanse Burgeroorlog: 10 schrijvers en 10 boeken
overzicht van de actuele tentoonstellingen over schrijvers of boeken of over literaire onderwerpen. Van elke tentoonstelling
Interviews
worden een beschrijving en praktische details opgenomen. Bij het
Specifiek voor Literatuurplein gemaakte interviews met schrijvers
speurwerk wordt extra ingezet op tentoonstellingen die door of
en mensen uit het boekenvak en de bibliotheek, in aansluiting
met openbare bibliotheken worden georganiseerd.
bij de literaire actualiteit. De interviews worden ook als widget
De plaatsen in Zeeland met boeken en schrijvers op de wereldkaart
aangeboden. Literaire excursies
Columns
Een zo compleet mogelijk overzicht van de band die geografische
Specifiek voor Literatuurplein geschreven columns in aansluiting
plaatsen, in Nederland en daarbuiten, hebben met schrijvers en
bij de literaire actualiteit. De columns worden ook als widget
boeken in de vorm van literaire wandel- en fietsroutes, literaire
aangeboden.
musea, geboorte- en sterfhuizen, locaties in boeken en dergelijke. Van elk item worden een beschrijving en praktische details
Recensies
opgenomen, met links naar de wereldkaart van Literatuurplein.
Literatuurplein heeft ook een rubriek met eigen recensies.
Op basis van gericht speurwerk wordt de informatie bij reeds
Besproken worden actuele titels; niet alleen fictie, maar ook non-
ingevoerde plaatsen actueel gehouden.
fictie en poëzie.
Niveau 3 bij de Spaanse Burgeroorlog, 26 schrijvers en boeken
De eerste 2 van de 19 boeken bij Vlissingen op de wereldkaart
Literatuurplein: de wereld van het lezen
• Evenementen
4
Widgets
Redactie en medewerkers
Bijna alle rubrieken van Literatuurplein kunnen inmiddels via widgets op de websites van bibliotheken worden getoond.
Om de hoge ambities van Literatuurplein te realiseren wordt de content verzorgd door zowel externe medewerkers als een hoofdredactie bij BNL. De externe medewerkers verzorgen een aantal specifieke werkzaamheden en rubrieken.
De meeste van die widgets hebben drie Klaas Koppe
Voert inhoudelijke werkzaamhe-
theken het voordeel dat bezoekers drie
Met fotograaf Klaas Koppe is
den uit, zoals het plaatsen van
lagen diep op de website van de bibliotheek
een licentie-overeenkomst
bijdragen, het beheren, aan-
blijven. De widgets worden automatisch
afgesloten voor het vrije
vullen en actualiseren van
gevuld en up to date gehouden door de
gebruik van al zijn foto’s.
de redactionele pagina’s
informatie die op Literatuurplein wordt
Daarbij is tevens bepaald
over schrijvers en boeken
ingevoerd. Een aantal bibliotheken heeft
dat openbare bibliotheken
en van de Tijdlijn, het mede
met die widgets of een gedeelte ervan op
die foto’s binnen de context van
beheren en actualiseren van
de eigen site aan aparte literatuurpagina
Literatuurplein (de widgets) mogen
zaken als de thesauri van personen
ingericht.
gebruiken. Het copyright van de video’s
Foto: Violet Koppe
7
en organisaties, van covers en afbeel-
die hij vóór 2013 voor Literatuurplein heeft gemaakt,
dingen. Vincent is al van bij het begin betrokken bij Literatuurplein
heeft hij overgedragen aan Iris Koppe.
en kent alle ins en outs van de site en het onderliggende CMS.
van vervolgwidgets op de eigen site enige
Iris Koppe
Bureau DN: Dorien Nannings
technische vaardigheid vereist.
Maakte aanvankelijk samen
Bureau DN verzorgt een groot aan-
In de nieuwe WaaS-omgeving zal dit pro-
met Klaas Koppe de literaire
tal rubrieken op Literatuur-
bleem zich definitief niet meer voordoen.
video’s op Literatuurplein.
plein: de literaire prijzen, de
Momenteel doet ze dat
literaire agenda met de vijf
samen met Joey Boink.
onderscheiden afdelingen,
In oktober 2013 waren de widgets 507 keer geplaatst. Een belemmering bij de uitrol van de literaire widgets is dat het plaatsen
Doelgroepen
de literaire excursies, de literaire cursussen, de voor-
Literatuurplein richt zich op de brede groep literatuur- en boekenlezers in alle leeftijden. Daarbij zijn in het bijzonder deze groepen te onderscheiden:
stellingen en de wereldkaart. Foto: Klaas Koppe
Bij de uitvoering van die taken worden door Bureau DN derden betrokken.
1. Literatuurliefhebbers
het streven naar persoonlijke ontwikkeling. Bezoeken regelmatig
Vrouwen en mannen in de leeftijd tussen 30 en 65 jaar, in
sites over literatuur en bibliotheken en willen op de hoogte
meerderheid hoger opgeleid en cultureel actief. Ze lezen uit
Annemiek Neefjes
blijven van activiteiten en aanvullingen in de collectie.
interesse, zowel fictie als non-fictie en bezoeken regelmatig sites over literatuur en bibliotheken.
3. Scholieren en Young Adults
Schrijft de columns voor
Literatuurplein en maakt
Intertekstueel: Dick Welsink Actualiseert permanent de
op verzoek van de redactie
Jongeren in de leeftijd tussen 15 en 25 jaar, schoolgaand of
geboorte- en sterfdata van
interviews.
schrijvers in de database
2. Autodidacten
studerend, online georiënteerd, opgegroeid met internet en
van Literatuurplein. Meldt
Vooral vrouwen, in de leeftijd tussen 40 en 60 jaar, hoger opgeleid
social media. Zoeken informatie online en lezen voornamelijk uit
daarbij in voorkomende ge-
en cultureel actief. Lezen zowel fictie als non-fictie, uit interesse en
noodzaak (studie).
vallen relevante gegevens als
Foto: Mark Sassen
pseudoniem en echte naam en Guus Bauer
Literatuurplein in cijfers
210.016
268.897
50.000 -
258.945
100.000 -
tussen 25 en 34, 15,50% tussen 35 en 44, 12,50% tussen 45 en 54,
189.427
volwassen bezoekers was 27,50% tussen de 18 en 24 jaar, 33,50%
132.915
150.000 -
107.006
200.000 -
bezoekers. Die vroegen met elkaar 4.174.392 pagina’s op. Van de
138.106
de grafiek blijkt, 2.187.408 bezoekers, van wie 1.480.817 unieke
162.737
boeken. Via hem zijn Ezra
156.641
sies over recent verschenen
250.000 200.532
300.000 -
over literatuur en boeken. In 2012 telde Literatuurplein, zoals uit
de Haan (alias van Peter de Rijk) en Henk Hofman eveneens recensies voor Literatuurplein gaan schrijven.
0-
Foto: Klaas Koppe jan
feb
mrt apr mei jun
jul
aug sep
okt
nov dec
omtrent geboorte en overlijden. Foto: Jessica Brul
interviews en schrijft recen-
getrokken en onderscheidt zich op dat vlak van veel andere sites
181.418
maakt voor Literatuurplein
Aantal bezoekers per maand in 2012
Literatuurplein heeft in de loop der jaren steeds meer bezoekers
5,50% tussen 55 en 64 en was 5.50% 65+.
eventuele bijzonderheden
Schrijver en publicist Guus Bauer
180.768
Literatuurplein: de wereld van het lezen
6
Aristarchos: Vincent van Gool
en een detailwidget. Dat heeft voor biblio-
Literatuurplein: de wereld van het lezen
lagen: een homepagewidget, een lijstwidget
Hoofdredactie en management bij BNL Hoofdredacteur annex productmanager van Literatuurplein bij
de doorontwikkeling die erop is gericht Literatuurplein te verrijken
BNL is Jef van Gool. Hij heeft mede aan de basis gestaan van de
en de gebruiksmogelijkheden te verbeteren, het realiseren van
leesbevordering en heeft in 2002 bij de toenmalige Vereniging van
nieuwe widgets, de contacten met andere afdelingen van BNL en
Openbare Bibliotheken de website en de database opgezet. Hij
met externe partijen, het opstellen van jaarplannen en begrotingen,
heeft die sindsdien beheerd, ook na de overgang van de VOB naar
van jaaroverzichten en rapportages, het aansturen van de externe
Stichting Bibliotheek.nl. Naast de algemene leiding verzorgt hij zelf
medewerkers, het redigeren en op de site plaatsen van bijdragen als
rubrieken als de nieuwsberichten, de Canon van de Nederlandse
de interviews, de columns en de interviews en het beantwoorden
Geschiedenis, de carrousel met nieuwe boeken en de specials. Bij
en een vervolg geven aan de mails die aan Literatuurplein worden
boeken en auteurs die onder meer via programma’s in de media
gezonden.
extra in de belangstelling staan, vult hij direct de gegevens op de auteurs- en boekenpagina’s aan, onder meer met relevante links en
Bij de externe partijen moet in het bijzonder BSL Computer
boektrailers.
Consultancy in Breukelen worden genoemd, sinds 2004 verantwoordelijk voor de technische bouw van Literatuurplein
Literatuurplein: de wereld van het lezen
8
Als productmanager van Literatuurplein is hij verantwoordelijk voor
en voor onderhoud en technische support van de site en van de
de afstemming met en inbedding in de landelijke infrastructuur,
widgets.
Literatuurplein in 2014 (en verder) De specials worden binnenkort ook als widget aangeboden. Het totale aantal widgets van Literatuurplein (homepagewidgets, lijstwidgets en detailwidgets samen) komt daarmee op 40. In 2014 komt er een nieuwe WaaS-omgeving. Momenteel wordt onderzocht wat de consequenties zijn voor buiten de WaaS geplaatste widgets, die zijn aangeboden door BNL. Voor de bibliotheken die zijn aangesloten op de WaaS, zal in ieder geval niets aan functionaliteit verloren gaan. Literatuurplein wordt gehost door Vancis, die in 2014 een upgrade van de server zal uitvoeren. Samen met BSL zal een project worden geïnitieerd om de nu nog WestEuropese character set te vervangen door de universele character set, zoals NBD/Biblion die gebruikt. Afhankelijk van mogelijke financiering zal in 2014 een project worden gestart om poëzie op een aantrekkelijke manier een bijzondere plaats op Literatuurplein te geven.
Colofon ©2013 Literatuurplein (www.literatuurplein.nl) wordt gemaakt en onderhouden door Stichting Bibliotheek.nl. Vanaf 2014 worden de externe redacteuren betaald uit de gelden van de VOB-inkoopcommissie. Voor meer informatie kunt u terecht bij Jef van Gool, productmanager Literatuurplein,
[email protected]. Koningin Julianaplein 10 • 2595 AA Den Haag • T 070 30 90 100 • E
[email protected] I www.stichtingbibliotheek.nl
