De magie van het lezen
Kris Verbeeck
Waarom is lezen belangrijk? •
Ontwikkeling van literaire competentie: verhaalstructuur, verband met de werkelijkheid, verwijzingen en toespelingen, humor, ...
•
Uitbreiding van kennis: hoe zit de wereld in mekaar, inzicht op diverse vakgebieden, hoe gaan mensen met elkaar om, . . .
•
Herkenning van eigen ‘problemen’, bekommernissen, emoties;
•
Inleven in een personage (identificatie);
•
Uitbreiding van taal: woordenschat, zinsbouw, stijlfiguren,...
Waarom is (voor-) lezen belangrijk? Is een warm moment samen; Geeft informatie over de wereld rondom het kind; Oefent de luistervaardigheid en concentratie; Prikkelt de fantasie en sociaal-emotionele vaardigheden; Stimuleert de taal-spraakontwikkeling (opbouw van woordenschat, concepten). Literaire competentie.
Laaggeletterdheid in Nederland • Aantal functioneel analfabeten in Nederland: 1.500.000 d.i. 13 % van de totale bevolking! • 7% daarvan is tussen de 16 en 24 jaar; • Aantal autochtone functioneel analfabeten:1.000.000; • Aantal allochtone functioneel analfabeten: 500.000; • Aantal mensen in Nederland dat de vaardigheden lezen en rekenen niet voldoende beheerst om adequaat te functioneren in de kenniseconomie: 3 a 4 miljoen.
•
Internationaal vergelijkend onderzoek: kinderen in Nederland en de Verenigde Staten hebben de meest negatieve instelling ten opzichte van lezen (Twist e.a. 2004).
•
In vergelijking met andere landen is in Nederland de groep kinderen die thuis nooit leest zeer hoog (42% versus internationaal gemiddelde van 32%) (PIRLS, 2007).
•
Het PPON-Leesvaardigheidsonderzoek op het einde van de basisschool (april 2007): het enthousiasme van leerlingen voor lezen gaat sinds 1993 achteruit.
•
Warde e.a. (2007) (Universiteit van Manchester): in Nederland en in Verenigde Staten treedt duidelijk ontlezing op, terwijl dit in Frankrijk, Noorwegen en Groot-Brittannië niet het geval is
Leesontwikkeling: fase 1 Naar verhalen luisteren, prentenboeken bekijken, rijmen, ontdekken letter van hun eigen naam, leest zelf bekende verhaaltjes voor.
Ontdekt dat klanken worden weergegeven door letters, leert verschillende letters, leert hakken – plakken etc.
Woorden worden moeilijker, zinnen langer, verhalen spannender
Lezen om iets nieuws te leren / lezen voor het plezier
Uit onderzoek blijkt dat . . . In 2010, 20-jaar durend onderzoek in 27 landen, 70.000 gezinnen gevolgd - Aanwezigheid van boeken in huis (min. 25) betekent 2 jaar langer onderwijs; - Zien lezen doet lezen/ liefde voor boeken; - Voorlezen (geborgenheid, sfeer); - Badboekjes, boek als cadeau, dagelijks voorlezen. - De mate waarin er thuis (voor-)gelezen wordt door ouders en/of broer/zussen heeft invloed op de woordenschat van het kind en die heeft invloed op begrijpend lezen; - Voorlezen heeft alleen effect als wie voorleest er ook plezier aan heeft. Belangrijk is veilige gehechtheid en zicht op de behoeften van het kind.
Wat kan jij doen? • • • • •
Zorgen voor een stimulerende leesomgeving; Lezen moet leuk zijn en blijven; Blijf voorlezen ook als uw kind zelf kan lezen; Beter vaak kort (10 min.) dan 1 keer een uur; Toon interesse voor wat het kind wil lezen.
Welk ‘leesvoer’ is geschikt? •
Technisch goed verhaal (levendige personages, intrige, spanning);
•
Thema: herkenbaarheid (eigen gevoelens); identificatie (waar je kan inkomen); inleefbaarheid; horizonverbredend;
•
Pedagogisch verantwoord (belangrijke waarden worden niet ondergraven): belang van een humane, rechtvaardige samenleving; geen onderdrukking of ze wel aanklagen; niet ophemelen van geweld of racisme;
•
Ruimte voor en respect en waardering voor menselijke emoties;
•
Taal: verzorgd, gepast, tekenend taalgebruik.
Wat verwachten kinderen van boeken? • Avontuur • Fantasie • Humor • Realisme • Kennis
Prentenboekentips • http://www.verteleens.be/2012/12/21/drieprentenboekentips-2/
Interessante websites: Alle bekroonde kinderboeken sinds 1954: http://www.kinderboekwinkel.net/index.php?opti on=shop&shopid=1&categoryid=8&linkid=9 www.boekenzoeker.org (op leeftijd zoeken 0-8; 8-12; 12-15; 15-18)
Kinderjuryprijs Kinderjury (prijs van de Nederlandse Kinderjury) In 1987 ingesteld door CPNB, NBLC en de VARA. Alle kinderen in de leeftijd van 6 t/m 16 jaar kunnen via de openbare bibliotheek, scholen en boekhandels meedoen aan de selectie van de leukste boeken in drie leeftijdscategorieën. Kijk ook op de website van Stichting Nederlandse Kinderjury. 2012 6 t/m 9 jaar (juryrapport) Geronimo Stilton - Fantasia VI (De Wakkere Muis) 10 t/m 12 jaar (juryrapport) Manon Sikkel - Hoe word ik een koppelaar? (In 330 eenvoudige stapjes) door Izzy Love (Moon) 2011 6 t/m 9 jaar (juryrapport) Geronimo Stilton - Fantasia V (De Wakkere Muis) 10 t/m 12 jaar (juryrapport) Francine Oomen - Hoe overleef ik mijn vader? (en hij mij!) (Querido) 2010 6 t/m 9 jaar (juryrapport) Geronimo Stilton - Fantasia IV: het drakenei (De Wakkere Muis) 10 t/m 12 jaar (juryrapport) Francine Oomen - Hoe overleef ik (zonder) dromen? (Querido)
Een overzicht van alle bekroningen op boekgebied • http://www.leesplein.nl/LL_plein.php?hm=8&sm=3
Maar wat als . . . • Nooit druk zetten op lezen; • Kijk waar je kind wel in geïnteresseerd is en sluit daar bij aan; • Zet je kind nooit voor schut in het openbaar; • Laat het voorlezen aan jongere kinderen; • Blijf voorlezen (knus, zonder stress, veilig).
