Linux - een eerste introductie
© 2010, NLLGG
1
Vrij te gebruiken en aan te passen
een volle agenda
De eerste beginselen
Inleiding: Linux, GNU, GPL en Vrije Software
Inleiding: Distributies
Filesystemen, partities Grafisch werken
Applicaties Installeren van software: deb, rpm & package managers
En af en toe is niet-grafisch werken wel zo handig
Installeren
2
beetje virtualisatie en live cd's
Workshop: zelf doen!
2
een volle agenda
De eerste beginselen
Inleiding: Linux, GNU, GPL en Vrije Software
Inleiding: Distributies
Filesystemen, partities Grafisch werken
Applicaties Installeren van software: deb, rpm & package managers
En af en toe is niet-grafisch werken wel zo handig
Installeren
3
beetje virtualisatie en live cd's
Workshop: zelf doen!
3
Vrije of Open Source Software
VRIJ beschikbaar VRIJ weg te geven VRIJ om te bestuderen VRIJ aan te passen “not as in beer”
Open Source Initiative ein 90'er jaren. De OSS definitie: ✔ Vrije herdistributie ✔ Open source code ✔ Gemodificeerde code is ook vrij ✔ Waarborg integriditeit auteur ✔ Geen discriminatie tegen personen ✔ Geen discriminatie tegen entiteiten ✔ Geen non-disclosures ✔ Niet product specifiek ✔ Geen restricties op andere software ✔ Technisch neutraal
“GNU's Not Unix” gestart in 1984 ✔ Allerhande tools ✔ GNU C compiler: 1991 ✔ Maar geen Operating System 4
4
Free Software Foundation GNU www.fsf.org FSF General Public License model: GPL V2 ✔ ✔ ✔
recursieve licentie internationalisatie patenten (FFII)
Spectrum van modellen: GPL V3 … OSL Open Source Licensing … Apache … … BSD
2007 GPL V3 ✔ Digital Right Management DRM ✔ Octrooien ✔ tivo-isering
5
5
Van UNIX naar BSD en later Linux
einde jaren '60: UNIX van Bell Labs multi tasking, multi user: OS basis architectuur
einde jaren '70: BSD Berkeley Software Distributie plus netwerken tcp/ip -> internet
begin jaren '90: Linux 1991 Helsinki Linus Torvalds, logo Tux Larry Ewing
eind jaren '90: PC’s grafische user interface Gnome, KDE en anderen (twm, icewm)
6
eind jaren '00: open source applicaties 6
Wat is Linux dus?
Alleen de kernel Interface met de hardware Multi-tasking Multi-processing Multi user multi-platform
Mens -> Shell -> kernel -> drivers -> Hardware -> Applicaties -> 7
twee UNIX families: BSD en Linux aanbevolen Linux live CD!
OpenBSD
FreeBSD
8
8
Heel veel distributies Met een hele gesciedenis!
9
9
Leren werken met Linux:
De eerste beginselen
Opstarten (booten, bootloaders)
GRUB, MBR
Het “mounten” van filesystemen Partities mount, fstab en hoe werkt het met USB-sticks en DVD's enzo?
Waar staan mijn bestanden? Single-rooted filessysteem! FHS (standaard File hierarchie) “Alles” is een file!
10
10
Soorten Bestanden
Reguliere bestanden Directories Links (shortcuts) naar bestanden (soft en hard) Sockets en fifo's (voor netwerken en piping) Maar ook Devices als /dev/cdrom
Wat “ merkwaardigheden” :
11
Een file kan gewoon geopend worden door meer applicaties Een file wordt pas gewist als alle harde links ernaartoe gewist zijn, en als de file niet meer gereserveerd is. Hoofdlettergevoelige namen!
Waar staan de files (FHS)? + /media voor tijdelijke bestandssystemen
12
+ /opt voor grote blokken externe software
12
Wat meer over opbouw filesysteem
/proc /dev /lib, /usr/lib, /usr/local/lib
driver/systeem/proces info driver access bibliotheken
.so (shared object file) -> dll file
.a een library archief
/bin, /usr/bin, /usr/local/bin
binaries /usr/local voor “jezelf”
/sbin, /usr/sbin, /usr/local/sbin /etc
systeem bins systeem conf files
/home/femke (~femke) /media /opt
gebruikers verwisselbare “schijven” grote applicaties
/etc/sysconfig /etc/init.d
13
OS configuratie deamon startup scripts
13
UNIX filesystemen
Volume management: grootte, indeling, type?
aparte /home aan te bevelen partionering: met tools als cfdisk, fdisk, gparted
disks: /dev/hd{a,b,…} (IDE) <= “deprecated” of /dev/sd{a,b,…} (SCSI) Het cijfer erachter geeft de partitie aan (“sda1” = “C:” zeg maar)
filesysteem typen (mkfs):
swap partitie (net zo groot als intern geheugen) ext4, ext3, ext2, Reiserfs, XFS FAT32, NTFS (ntfs read only behalve via ntfs-3g) FAT veelgebruikt op USB sticks, etc.
Audio cd's hebben geen filesysteem en zijn niet te mounten. 14
14
Dagelijks werk: desktop managers
Gnome www.gnome.org
KDE www.kde.org
Desktopmanagers zijn gebouwd bovenop X (muis, keyboard, monitor) en een windowmanager die het mogelijk maakt vensters te gebruiken 15
15
Applicaties: browsing, googling en email
browser:
e-mail:
16
firefox (gebruik extensions), seamonkey nautilus (Gnome), konqueror (KDE) Opera, chrome lynx, links evolution (plus calendering, contactbeheer) thunderbird (plus contactbeheer) kmail mutt 16
Applicaties: desktop en bureau werk
Zie www.kde.nl
17
Open Office
KDE
kword
kpresenter
kspread (gnumeric)
Konversation (IRC) kopete (MSN)
GNU
gnumeric
tekst: oowriter
presentaties: impress
abiword
spreadsheet: calc
GnuCash
vi
Database: base
Emacs
Xchat, irssi (IRC)
17
Applicaties: video en muziek
speel muziek en internet radio: amarok, songbird
speel video:
18
CD grabber: grip, kaudiocreator, abcde taggen: easytag branden cd, dvd: k3b, brasero, k9copy vlc, totem, xine mplayer www.mplayerhq.hu xine dvd.sourceforge.net v4l2 video voor linux linuxtv.org/wiki kaffeine (xine gebaseerd) kaffeine.sourceforge.net
18
Installeren van software
Zelf compileren uit een “tarbal” (niet voor beginners!) installeer de .tar via ./configure; make; make install Maar: onderlinge afhankelijkheden! paden! Hoe verwijder je applicaties? Installeer onder Linux software uit bronnen (getekend) van je distro; alles bijgehouden in een interne database
Debian, Ubuntu, e.v.a.
19
dpkg (bijv. dpkg -i) apt, apt-get, aptitude
RedHat, Suse, Mandriva
.deb bestanden
.rpm bestanden
rpm (bijv. rpm -ivh & rpm -e) yum, urpmi, smart (bijv. yum install, yum update)
Gentoo (compileert alle software bij installatie) emerge (portage system met ebuilds)
Autopackage als tussenweg
.package
19
Applicaties: printing en scanning
print daemon cups http://localhost:631
pdf bekijken en conversie (ps2pdf)
20
PostScript, PDF vrijwel alle printers ook van en naar Windows clients xpdf kpdf, (okular in KDE4) acroread (Adobe)
scanning xsane
20
Gebruik de shell (bash) als altijd aanwezige vriend
firewall: iptables –L
netwerk: ifconfig; ifup eth0, ifdown eth0
list dir: ls –l /etc/init.d
root super user: su femke
route –a
/etc/init.d/”dhcpd” restart
proces status: ps -alx
su; reboot, poweroff, halt
passwd femke
cp (copy); mv (move); rm
useradd femke
Rsync
ssh -X femke@
scp aap:me femke@boom:dir
wget ftp://ftp.nluug.nl
ping “hostnaam”
vi(m) editor
soort bestand: file “bestand”
mount /dev/hda3 /mnt/temp
locate
killall
21
verander directory: cd ~femke
./configure; make; make install
21
Installeren: bezint, eer ge begint
disk partities mount punten
/ 15Gb?
/home 5 GB? aparte /usr/local en /var (loopt wel eens vol)
swap
Dualboot?
netwerk IP nummers
nav DSL doos: Draadloos? Werkt dit op een vrije distro?
192.168.178.0/255.255.255.0 atheros
Firewall instellingen?
ssh server? torrents?
hostnaam?
linuxbak
22
installeer eerst Windows Installeer Linux (meer kan)
22
Virtueel Installeren
23
Virtualbox (of vmware) als applicatie installeren onder je OS Download een .iso van je distro “Maak” eerst een virtuele computer “Doe” een cd erin (het .iso bestand) Start op Partitioneer en maak een filesysteem aan met /, /home (gebruik ext3) en swap. Installeer: kies een taal, toetsenbord, tijdzone, desktopmanager; maak een user aan een geef passwords. 23
Verdere informatie en vragen
Demo puppy linux installatie
http://www.virtualbox.org (informatie en download van virtualbox, maar dit kan meestel via de eigen distributie! Puel versie voor USB) http://www.puppylinux.com/cd-puppy.htm http://murga-linux.com/puppy/viewtopic.php?t=45028 http://www.youtube.com/watch?v=oHW27x3lwR0 (demo install)
Meer Informatie
http://www.nllgg.nl http://Distrowatch.com Fora en distributielijsten van je eigen distro VRAGEN?
24
24
