Ligt jouw toekomst bij de KFD? Werken bij de Kernfysische Dienst
Ligt jouw toekomst bij de KFD? Werken bij de Kernfysische Dienst
Inhoud
Inleiding Coördinator en plaatsvervangend coördinator Nucleaire beveiliging en safeguards Deskundige Elektro-, meet-, regel- en procestechniek Deskundige procestechniek: systemen en technische specificaties Inspecteur researchreactoren Vakspecialist Nucleaire Veilgheid Deskundige Elektrotechniek, instrumentatie en meet- en regeltechniek, elektrische energietechniek Deskundige Organisatie, veiligheidscultuur en -management Deskundige nucleaire en chemische procestechnologie, Nederlandse coördinator voor INES, IRS en IRSRR Inspecteur vermogensreactoren Kerncentrale Borssele Deskundige materiaalkunde, -gedrag en -onderzoekstechnieken Deskundige thermohydraulica, reactorfysica, veiligheidsanalyses en kernontwerp Deskundige probabilistische risico analyse, reactorfysica Inspecteur Vermogensreactoren Vakspecialist Straling Deskundige werktuigbouw, breukmechanica en civiele techniek Colofon
03 04 05 07 08 09 10 11 12 12 14 15 16 17 18 19 20
03
Inleiding
Beste lezer, De Kernfysische DIenst bestaat 40 jaar en dat wordt terecht gevierd met een congres. Het jubileumcongres is vooral toekomstgericht. De overeenkomst die het kabinet Balkenende III met de Kerncentrale Borssele heeft gesloten maakt nog minstens 25 jaar toezicht nodig. Net als in de samenleving als geheel is bij de KFD ook sprake van vergrijzing. Bij de KFD is vijf jaar geleden een generatiewisseling begonnen, die over ongeveer vijf jaar zal zijn afgerond. Midden in de generatiewisseling varieert de leeftijd van de KFD-experts van begin dertig tot begin zestig en het aantal ervaringsjaren van nul tot boven de dertig. Met name de komende vijf jaar is een dynamische en spannende periode, omdat er bijzonder veel ontwikkelingen zijn bij de bestaande nucleaire bedrijven die uitgebreid de aandacht behoeven. Daarnaast is er een gerede kans dat er een nieuwe researchreactor in Nederland wordt gebouwd en misschien onder een volgend kabinet wel een nieuwe kerncentrale. Dus naast het opvangen van de uitstroom van KFD-experts zal een uitbreiding van de KFD bezetting aan de orde kunnen komen.
Deze brochure beoogt te bevorderen dat mensen geïnteresseerd raken in een baan bij de KFD. Daarom laten we een groot aantal van de huidige medewerkers zelf aan het woord over onder meer hun eigen werk en vakdiscipline, de samenwerking met de collega’s, de interactie met de vergunninghouders, de internationale samenwerking en de uitgebreide opleidingsmogelijkheden. Wij wensen iedereen veel lees plezier toe en schroom niet om een (open) sollicitatie te sturen. Contact VROM-Inspectie Kernfysische Dienst Rijnstraat 8 Postbus 16191 2500 BD Den Haag tel: 070 - 339 38 88 fax: 070 - 339 18 87 http://www.vrom.nl/kfd http://international.vrom.nl
Het management van de KFD
04
Coördinator en plaatsvervangend coördinator Nucleaire beveiliging en safeguards
dragspartner van is, voldoende beveiligen tegen diefstal van nucleaire materialen en sabotage van de installaties. Wij hebben zeer regelmatig contact en overDe afdeling Nucleare Beveiliging & Safeguards leg met NCTb, Algemene Inlichtingen- en (NBS) is een heel specifiek onderdeel van de Kernfysische Dienst. Daar waar andere KFD’-ers Veiligheidsdienst (AIVD), Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) en regiopolitie. Daarnaast zich richten op de veiligheid (safety) houden de inspecteurs van NBS zich bezig met het toezicht wordt er veel overleg gepleegd met buitenlandse veiligheidsorganisaties. op de beveiliging (security) van de nucleaire Verder behoort het tot onze taak toezicht te houinstallaties, inclusief de nucleaire en gerubriceerde transporten op Nederlands grondgebied. den op de Nederlandse uitvoering van het nonproliferatieverdrag (het voorkomen dat nucleair Dit wordt door ons gedaan door het uitvoeren van inspecties. Dit kunnen aangekondigde, maar materiaal aangewend wordt voor kernwapens) door het begeleiden van de safeguardsinspecties ook onaangekondigde inspecties zijn, zelfs in van de IAEA en Euratom. weekenden en ’s avonds / ’s nachts. Ook het En tenslotte een zeer belangrijke taak van NBS: testen en oefenen van de beveiliging van de het houden van toezicht op de locatie Almelo in installaties en transporten behoort tot onze het kader van internationale samenwerking op taken. Recent heeft NBS samen met de NCTb het gebied van ultracentrifugetechnologie. (Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding) een landelijke oefening voor de sector afgerond. Het zal voor zich spreken dat er bij NBS een gedegen actuele security vakkennis is om situConcreet hield deze oefening in het testen van aties en organisatie van de beveiliging bij de het Alerteringssysteem en de wijze waarop de installaties goed te kunnen beoordelen. Het vergt installaties en transporteur zich konden weren bij diverse fysieke aanvallen van “terroristen” en ook vooral tact en inlevingsgevoel die maakt dat er een een goede balans is tussen toezicht en aanvallen op hun informatiesystemen. De vergunninghouders van de nucleaire installa- overleg met de security-managers van de instalties en transporteurs dienen een voldoende mate laties. Hoewel het “need to know”-principe in securityvan beveiliging te hebben tegen onbevoegde beïnvloeding. Zij moeten zich volgens het verdrag land als heilig wordt ervaren, wil NBS (bijna) Fysieke Beveiliging inzake Nucleair materiaal en alles weten. Wij komen dan ook als één van de weinigen op alle onderdelen van de installaties. installaties (CPPNMNF), waar Nederland ver-
05
Deskundige Elektro-, meet-, regel- en procestechniek Indien je een kerncentrale zou willen besturen, moet je je houden aan internationale en nationale afspraken. Door technologische ontwikkeling, nieuwe inzichten op het gebied van Safety, Security en Safeguards veranderen deze voortdurend en bepalen dat jouw kerncentrale zich steeds verder moet blijven ontwikkelen. Neem nu bijvoorbeeld de besturingssystemen van de kerncentrale Borssele. Deze centrale werd operationeel in 1973. Destijds bestond de aansturing van de elektrische systemen uit componenten die de Amerikanen voor het Apollo project - de Saturnus raketten - gebruikten. In de jaren tachtig deden de geïntegreerde circuits hun intrede. Tegenwoordig zijn software gestuurde digitale systemen - Programmable Logic Controllers - (PLC’s) de standaard. Technologische veroudering en gebrek aan kennis van de oudere systemen bij de nieuwe generatie brengen met zich mee dat bepaalde systemen vervangen dienen te worden. Het ombouwen van besturingssystemen in een nucleaire installatie is niet triviaal. Je hebt te maken met de betrouwbaarheid van de techniek en hoe je deze gaat implementeren in de organisatie. Om zo’n omvangrijk project
veilig en met succes te volbrengen is afstemming met de organisatie, de aandeelhouders, toeleveranciers en de toezichthouders belangrijk. Als toezichthouder voer je de gesprekken met de mensen bij de kerncentrale en volg je zo’n proces van begin tot het eind. Uiteindelijk wordt elke wijziging getoetst aan regelgeving en beoordeeld of die de veiligheid verbeterd. Deze multidisciplinaire en internationale werkwijze waarbij diepgaande technische kennis gevraagd wordt, daagt de nucleaire toezichthouder iedere dag weer uit om te presteren en bij te blijven in de complexe branche van de nucleaire industrie.
06
07
Deskundige procestechniek: systemen en technische specificaties Je moet absoluut niet bij de KFD willen gaan werken omdat het leuk is. Het is heel belangrijk werk aangezien een ongeval met een kernenergiecentrale de hele economie van Nederland kan verstoren. De kans op zo’n ramp wordt sterk verminderd indien er een volstrekt onafhankelijke en uiterst deskundige toezichthouder bestaat. Deskundig in de veiligheid van kerncentrales ben je eigenlijk alleen als je het totaal overzicht hebt van het proces en daarnaast ook specifieke kennis hebt om op detail door zaken heen te kunnen prikken. Je moet eigenlijk alleen bij de KFD gaan werken als je iets voor je landgenoten wil doen. Nucleaire Veiligheid is even belangrijk als vrijheid, dus om met Kennedy te spreken: ask not what your country can do for you - ask what you can do for your country.
In OECD-verband worden bijvoorbeeld experimenten uitgevoerd zoals in de hiernaast afgebeelde THAI faciliteit in Duitsland, waar het gedrag van waterstof en jodium, dat bij een kernsmelt vrijkomt, in het containment van een kerncentrale wordt bestudeerd. Belangrijk werk is ook het volgen van ontwikkelingen zoals de liberalisering van de energiemarkt. Door de toegenomen concurrentie als gevolg van het in een echte markt opereren voeren aandeelhouders de rendementseisen op. Dat kan op gespannen voet komen te staan met de nucleaire eis tot continue verbetering of zelfs het risico hebben van sluipende degradatie.
Indien een product zoals een kerncentrale is uitontwikkeld, is het vet eruit. Het product is dan lean and mean. Maakt mooie rendementen maar zit aan top van dat rendement. Verdere reductie in kosten leidt dan tot risico’s. Die worden buiten Belangrijk werk bij de KFD is o.a. het volgen van de nucleaire industrie veelal bewust genomen als de internationale ontwikkelingen van de veiligdat langere termijn risico’s zijn. Voorbeelden zijn heidsanalyses , beoordelingsinstrumenten en outsourcing van onderhoud, personeelsreductie computercodes. Werden de oude kerncentrales nog ontworpen met de rekenliniaal, met de huidi- of verlies van de basis kennis. KFD waakt ervoor ge computerberekeningen kunnen de dynamische dat die druk van de aandeelhouders niet tot degradatie van het veiligheidsniveau bij kerncenprocessen veel nauwkeuriger worden berekend. trales leidt, door onder andere proactief kleinere Voor de verificatie en validatie daarvan worden in internationaal verband ook nog steeds onderzoe- afwijkingen te evalueren op de achterliggende oorzaak, en tijdig maatregelen te laten nemen. ken en experimenten uitgevoerd.
08
Inspecteur researchreactoren Als inspecteur ben je de ogen en oren van de KFD. Tijdens je inspecties krijg je met alle facetten van de nucleaire installaties te maken: van de implementatie van ingewikkelde wijzigingsplannen, waarvoor je soms over diepgaande technische kennis moet beschikken, tot stralingshygiënische problemen en van het veilig bedrijven van de reactor tot organisatieaspecten. Daarboven op kun je ook nog te maken krijgen met het onderzoeken van incidenten, wat heel ingrijpend kan zijn voor de betrokkenen. Tijdens de inspecties moet je op al deze onderwerpen alert zijn en inhoudelijk mee kunnen praten. En dan vooral: hoe krijg je de vergunninghouder op de gewenste lijn? Meestal door praten en overtuigen, soms ook door onderhandelen. Maar soms ook door handhavend op te treden. In dit werk heb je daarom te maken met mensen van de werkvloer tot de directie van het bedrijf waarop je toezicht houdt. En dan moet je de zaken die je tijdens inspecties gezien en gehoord hebt en overeengekomen bent nog intern over kunnen brengen en goed op schrift kunnen stellen.
Een extra dimensie aan het werk is de politieke en publieke verantwoording die afgelegd moet worden. Van de ene op de andere dag kun je te maken krijgen met aandacht in de landelijke en/of regionale media voor het onderwerp dat jij onderzocht hebt. Meestal moet je dan in de vijfde versnelling schakelen om bestuurders maximaal te informeren en vragen van belanghebbenden (bv. Tweede Kamerleden, pers, klagers) te beantwoorden. Kortom een enerverende baan!
09
Vakspecialist Nucleaire Veilgheid
bescherming. Een van de invullingen van het eerstgenoemde principe bestaat uit een periodieke evaluatie van de veiligheid van de instalWaarom is het boeiend om te werken in het laties tegen de huidige stand van regelgeving toezicht op kerninstallaties? en techniek gevolgd door een serie veiligheidsverhogende maatregelen. Het ontbreken van Kerninstallaties blijken nuttig voor de samenvoorschriften is ook een uitdaging voor de toeleving vanwege de geproduceerde elektriciteit, zichthouder: deze moet zelf op de hoogte zijn van radio-isotopen of verrijkingsarbeid. Uit het feit de stand van de techniek om het verbeterproces dat vergunningen worden gegeven voor deze te stimuleren en een oordeel te kunnen hebben installaties, moet worden geconcludeerd volgens de vergunningverlener dat het nut opweegt over de kwaliteit van de genoemde periodieke tegen het risico van installaties. Er bestaat inder- evaluaties en voorgestelde verbeteringen. daad een kleine kans op een ongeval met een grote lozing van radioactiviteit. Dit risico van een Vanwege de beperkte omvang van de nucleaikernongeval maakt het werk in de sector kernre sector in Nederland leidt deze werkwijze tot energie nu juist zo boeiend. Er is namelijk voor veel internationale contacten over research, een bijzondere aanpak gekozen om het risico best practices en ervaringsuitwisseling over te beheersen en zo mogelijk te verkleinen. De bijvoorbeeld storingsevaluaties. nucleaire wet- en regelgeving bevat voornamelijk doelstellende formuleringen en geen gedeSamenvattend: Bij de KFD kun je bijdragen tailleerde voorschriften. Doelstellingen laten aan een maatschappelijk heel relevant onderruimte voor verschillende creatieve oplossingen. werp, namelijk de risicovermindering van Hiermee worden ontwikkeling en verbetering kerninstallaties in Nederland. gestimuleerd van het veiligheidsniveau van kerninstallaties en niet bevroren wanneer eenmaal aan een gedetailleerde eis zou zijn voldaan. Dit heeft veel gevolgen. Zo zijn er twee leidende doelstellingen te noemen: 1) het principe van continue verbetering op het gebied van nucleaire veiligheid en 2) het principe As Low As Reasonable Achievable (ALARA) voor stralings-
10
Deskundige Elektrotechniek, instrumentatie en meet- en regeltechniek, elektrische energietechniek
kwaliteitszorgsysteem toepast. Vanwege de hoge inschatting van het potentieel gevaar van nucleaire installaties heeft de KFD, vergeleken met andere toezichthouders, intensief contact met de vergunninghouders. Bij het Toezicht wordt tegenwoordig gezien en erkend streven naar een hoge kwaliteit mag de prakals vak. Beoordeling, inspectie, auditing, nortische uitvoerbaarheid niet uit het oog worden mering en handhaving zijn activiteiten die leiden tot vergunningen, verklaringen van geen verloren. Soms staat men voor dilemma’s en is er meer nodig dan theoretische kennis en een bezwaar, nadere eisen of processen-verbaal. analytische aanpak. Een praktische, creatieve Deze begrippen zijn te betrekken op allerlei maatschappelijke domeinen als verkeersveilig- instelling helpt om zich op een gezonde manier te bewegen in het spanningsveld van vergunheid, onderwijs, volksgezondheid, arbeidsveininghouder en toezichthouder, waar af en toe ligheid en milieu. de politiek om verantwoording vraagt. KFD is er voor het toezicht op nucleaire veiligHet werk is divers. Langer lopende projecten heid. Stralingsbescherming en arbeidsveials periodieke veiligheidsevaluaties worden ligheid bij de nucleaire vergunninghouders afgewisseld met onverwachte incidenten of worden daarbij meegenomen. Het uit te oefenen toezicht vergt technisch-operationele ken- oefeningen. Een KFD-er is regelmatig op pad nis en kunde. Werken bij KFD betekent werken voor bedrijfsbezoeken, inspecties en internatioin teams met vakdisciplines als procestechniek, nale werkgroepen. Met dit al is KFD een boeiende werkplek voor actieve, hoog opgeleide reactorkinetica, thermo-hydraulica, stralingsjonge professionals, die bijvoorbeeld in het hygiëne, probabilistiek, werktuigkunde, elektrotechniek, meet- en regeltechniek. Daarnaast bedrijfsleven zich al een visie op veiligheid hebis er deskundigheid op het gebied van bedrijfs- ben weten te ontwikkelen. kunde, psychologie en kwaliteitszorg. Waar de expertise van KFD tekort schiet, wordt - meestal elders in Europa- deskundigheid ingehuurd bij zogeheten technical support organisations (TSO’s). Toezicht betekent hier met name het er op aansturen dat de vergunninghouder zijn verantwoordelijkheden neemt en een sluitend
11
Deskundige Organisatie, veiligheidscultuur en -management
De specialist mens techniek en organisatie is erop gericht de foutenkans van het menselijk handelen zoveel mogelijk te beperken. Hiertoe In veel sectoren zoals de vliegtuigindustrie, de wordt onder andere: • deelgenomen aan internationale werkchemische industrie en het spoorwegtransgroepen en congressen gericht op kennis port blijkt dat het menselijk handelen cruciaal en ervarings uitwisseling over human and is voor de veiligheid. In de nucleaire sector organisational factors; wordt door de World Assosiation Nuclear • gewerkt aan het verbeteren van de Operators (WANO) onderzoek gedaan naar Nederlandse wetgeving op dit aspect; de effecten van menselijk handelen op de • geëxperimenteerd met nieuwe inspectienucleaire veiligheid. De WANO is in 1998 (na methoden gericht op het menselijk handede Tsjernobyl ramp) opgericht. Vrijwel elke len; onderneming die nucleaire energie opwekt is lid van de WANO. Doel van de WANO is in een • inspecties en audits bij vergunninghouders uitgevoerd. open cultuur onderlinge kennis en ervaring uit te wisselen zodat de (internationale) nucleaire De interactie tussen mensen en technologie veiligheid voldoet aan de hoogste veiligheidsstandaarden. De WANO stelt dat 52 % van alle leidt tot een complex maar ook fascinerend samenspel. Voor het uitvoeren van deze storingen bij de nucleaire vermogensreactoren gerelateerd is aan menselijk handelen: dit functies is daarom affiniteit met zowel technologie, psychologie en organisatiekunde is meer dan de helft van alle storingen! essentieel. Veelvoorkomende fouten door menselijk handelen worden veroorzaakt door het niet houden aan procedures zoals het gebruiken van verkeerd gereedschap, maar ook onduidelijke instructies of een zwakke veiligheidscultuur kunnen een belangrijke oorzaak zijn van foutieve handelingen.
12
Deskundige nucleaire en chemische procestechnologie, Nederlandse coördinator voor INES (International Nuclear Event Scale), IRS (Incident Reporting System) en IRSRR (Incident Reporting System for Research Reactors) Het aardige van het werken bij de KFD is dat je bijna dagelijks met een uitdaging wordt geconfronteerd. Is het niet de krant met een nucleair getint incident of de politiek met een vraagje dan is het wel een spoedklus met hoog actualiteitsgehalte. Leuk bij de KFD is de zeer productieve mix van jong en oud waarbij een echte symbiose is ontstaan. Hier geldt: jong helpt oud en oud helpt jong tot beider tevredenheid. Zowel voor de echte techneut als de echte projectterriër biedt de KFD alle vrijheid tot ontplooiing en zelfontwikkeling. De aspirant KFDer wordt pas losgelaten op de buitenwereld na een intensieve trainingsperiode van maximaal twee jaar. Salariëring en secundaire arbeidsvoorwaarden zijn goed waarbij de mogelijkheid tot het participeren in multinationale projecten wordt gestimuleerd. Kortom bij de KFD blijf je meebewegen in een dynamische multidisciplinaire wereld.
Inspecteur vermogensreactoren Kerncentrale Borssele Het is uitermate goed werken bij de KFD Je denkt, verwacht, inhoudelijk diep in te kunnen gaan op het specifieke deel met jouw voorkeur in het vakgebied waarin je bent opgeleid en dat is ook zo! Kom je in een grote organisatie van VROM met portefeuilles als ruimtelijke ordening, volkshuisvesting en milieu. Toch is er één VROMInspectie waarin alles is samengevoegd. Zaken die op het eerste gezicht weinig of beperkt relaties met elkaar hebben. De KFD is hier een klein onderdeel van. Als KFDer wordt daarom van je gevraagd ook oog te hebben voor wat er gebeurt bij de andere onderdelen van de Inspectie. Het management van de KFD bevordert dat dan ook evenals het aandacht vragen voor specifieke toezicht aanpak van de KFD. In de afgelopen jaren heeft het managment daar veel aandacht aan gegeven. Daardoor kwam de zo noodzakelijke inhoudelijke communicatie over jouw vakgebied en werk om “begrip” te kweken voor je standpunt wel eens in de knel. Maar als je je best doet is zij voor jou een goede sparringpartner om met beide benen op de grond te blijven staan en jouw positie en die van de KFD ten opzichte
13
van de niet-nucleaire wereld op de juiste waarde te blijven schatten. Kom je bij de KFD, dan kom je bij de nucleaire wereld. Kom je in aanraking met de term “nucleaire veiligheid”. Ik heb daar gisteren nog met een medewerker van Borssele over gediscussieerd; wat is in hemelsnaam nucleaire veiligheid? Boeiend, want het is nergens volledig omschreven en als het ergens omschreven is, is dat globaal. Bij de KFD mag je over de nucleaire veiligheid gaan praten met medewerkers van de nucleaire bedrijven. Van aandeelhouders, directeur tot en met corveeër en toeleveranciers. Dan moet je wel goed weten waar je over praat en met wie. Hoe de directeur zeker gesteld heeft dat voor de corveeër begrijpelijke procedures en werkinstructies zijn geschreven. Dat die corveeër voldoende overzicht heeft over die procedures. Want human-factors zijn ook van belang. De wereld is niet zwart-wit. Hier rekening mee houdend, maakt het je wereldwijzer. By the way, hoe zit het met je vakkennis. Wel onderhouden, want de ander (het nucleaire bedrijf) doet dat ook. Want nucleaire veiligheid betekent ook dat de stand van de techniek gevolgd en toegepast wordt. Je maakt kennis met de installatie van de bedrijven en hun
organisaties. Daar over mee kunnen praten is meegaan in de diepte van de technische en organisatorische details. Waarom bij de KFD werken? Omdat het boeiend is, omdat je in een wereld zit die vragen blijft stellen waar je mee aan de gang gaat. Die je daardoor wijzer maken, gerespecteerder. Dit alles naar aanleiding van een dagje inspecteren als plant-inspector (HTS-niveau met scheepswerktuigkundige achtergrond).
14
Deskundige materiaalkunde, -gedrag en -onderzoekstechnieken Voor mij is het werken bij de KFD op vier vlakken interessant, namelijk de inhoud, het internationale aspect, de continue opleiding en het belang van het werk. Het eerste vlak is de inhoud. Als materiaalkundige gebruik ik veel van mijn kennis bij de veroudering van de installaties die er in Nederland staan, maar ook bij de vernieuwing en het onderhoud. Zowel bij gebeurtenissen, wijzigingen, als bij de regelmatige evaluaties van de veiligheid. Bijna iedere dag doe ik iets anders, met korte vragen, maar ik heb ook langlopende projecten of onderwerpen. Ten tweede houd ik van het internationale aspect. We hebben natuurlijk collega’s bij VROM en de VROM-Inspectie, maar de andere mensen die toezicht houden op en kennis hebben van toezicht op materiaalkundige aspecten bij nucleaire installaties zitten allemaal in het buitenland. Ikzelf doe veel in OECD-verband (Organisation for Economic Co-operation and Development), waar de inhoudelijke uitwisseling plaats vindt, maar ook binnen de IAEA International (Atomic Energy Agency) en besteed veel tijd aan samenwerking met de buurlanden, waarbij de Europese Unie ook opkomt. Zelf ben ik in die vijf jaar in meer dan tien landen geweest,
waarvan ik Duitsland het meest bezocht heb. Engels heb je nodig, Duits is erg handig en omdat we recentelijk meer met Frankrijk zijn gaan samenwerken zou ook Frans wel makkelijk zijn. Het derde punt is de continue opleiding. Bij de KFD heeft iedereen de mogelijkheid om “bij” te blijven, waardoor er een breed continu opleidingsprogramma is: installatiekennis wordt verzorgd door vergunninghouders, kennis over het afhandelen van incidenten door oefeningen, nucleaire veiligheid door internationale cursussen, stralingshygiëne via nationale cursussen, vakkennis door specifieke cursussen en internationale werkgroepen, toezichtsvaardigheden samen met collega’s van de andere toezichtsonderdelen van de VROM-Inspectie en algemene vaardigheden zoals politiek bestuurlijke gevoeligheid via VROM. Dit was de eerste jaren heel intensief, maar ook de collega’s die hier al 30 jaar zitten, ontwikkelen zich nog steeds verder. Als vierde en laatste is het gewoon belangrijk werk. De maatstaf die we hanteren is veiligheid, en ik ben in mijn vijf jaar bij de KFD nog niemand tegen gekomen die aan het belang van nucleaire veiligheid of het toezicht daarop twijfelt.
15
Deskundige thermohydraulica, reactorfysica, veiligheidsanalyses en kernontwerp Als thermohydraulicus/fysicus ben ik betrokken bij alle ontwikkelingen rond de kern van de centrale in Borssele en de koeling daarvan. Dat kan bijvoorbeeld de beoordeling zijn van de nieuwe kernconfiguratie bij een splijtstofwissel of een technische wijziging van de splijtstof. Concreet betekent dat, dat we door het raadplegen van (internationale) deskundigen en aan de hand van vakliteratuur nagaan of een door de vergunninghouder ingediend wijzigingsplan de nucleaire veiligheid niet in gevaar brengt en of het een volledig en goed onderbouwd plan is. De eerste twee jaar bij de KFD heb ik als aanvulling op mijn studie Technische Natuurkunde een intensief opleidingsprogramma gevolgd met cursussen in binnen- en buitenland. Dat waren algemene nucleaire cursussen (hoe werkt een kerncentrale en wat voor systemen zijn er), cursussen specifiek gericht op de centrale in Borssele en vakinhoudelijke verdiepingscursussen en conferenties. Het leuke van werken bij de KFD is dat het een kleine organisatie is waardoor je al snel verantwoordelijkheden krijgt en je alle aspecten van
het nucleaire toezicht van dichtbij meemaakt. De ene dag ben je diep in de materie aan het spitten en de andere dag ga je in gesprek met medewerkers van de vergunninghouder over de ins en outs van een wijziging of spreek je je internationale collega’s over de ontwikkelingen op je vakgebied. Kortom een afwisselende baan, waar je iedere dag weer iets nieuws leert en je kunt blijven ontwikkelen.
16
Deskundige probabilistische risico analyse, reactorfysica Waarom is het leuk om bij de KFD te werken? Toen deze vraag aan mij werd gesteld, had ik er eerlijk gezegd wel even moeite mee. Allerlei herinneringen uit de afgelopen twintig jaar komen dan naar boven. Veel ‘ups’ maar ook ‘downs’ zoals bij elke baan flitsen dan voorbij. Hoe je je baan bent begonnen als expert op het gebied van risico-analyses en vervolgens na een aantal jaren allerlei andere taken krijgt toegeschoven. Als je al deze herinneringen onder een trefwoord zou moeten samenvatten dan komt heel prominent het woord gevarieerdheid naar boven. Om enkele voorbeelden (voor het gemak heb ik deze maar even in de je-vorm geschreven) te noemen: het ene ogenblik ben je bezig een diepgravend technisch rapport te beoordelen om vervolgens met de vergunninghouder te bespreken, het volgende ogenblik moet je de minister ondersteunen in de Tweede Kamer. De ene week zat je in het vliegtuig om deel te nemen aan een missie van het Internationaal Atoom Energie Agentschap (IAEA) bij een kerncentrale in China of of les te geven in de Verenigde Staten. Een ander ogenblik nadat een onderzoeksreactor hier te lande plotseling negatief in de publiciteit was gekomen, kan je de daarop volgende weken besteden aan het schrijven van nota’s aan de minister en het opstellen
van conceptbeantwoording van schriftelijke vragen vanuit de Tweede Kamer. Zodra de rust dan weer is weergekeerd kan je je vervolgens weer bezig houden met zaken zoals het opstellen van vergunningsvoorschriften in het kader van een vergunningsaanvraag om laag verrijkt uranium als splijtstof te gebruiken in plaats van het hoog verrijkte die al sinds de bouw werd toegepast; of het geschikt maken van internationale technische regels en richtlijnen voor de Nederlandse situatie; of het projectleiderschap van alle KFD activiteiten met betrekking tot de “stillegging en ontmanteling van Dodewaard”. Maar ook minder interessante zaken (in ieder geval zaken waarvoor je zoals in mijn geval geen natuurkunde hebt gestudeerd) zoals het schrijven van projectplannen, het opstellen van procedures in het kader van Kwaliteitszorg vroegen de nodige aandacht. Om nog maar eens te herhalen, dit is maar een fractie van de verschillende zaken waarmee ik in aanraking ben gekomen. En dan plotseling, nadat er oudere collega’s wegens pensioen de KFD hebben verlaten en er nieuw jong bloed is binnengestroomd blijk je ineens een soort ‘Nestor’ te zijn geworden en wordt er aan je gevraagd om deze of gene te coachen. Kortom, het “ik wil wel weer eens wat anders” is niet gauw een reden om bij de KFD weg te gaan; immers het “wat anders” zit al in de functie.
17
Inspecteur Vermogensreactoren Mijn carrière in de nucleaire industrie begon in de jaren 80 bij KEMA in Arnhem. Als werktuigkundig inspecteur was ik betrokken in de productie-inspectie en afname van onderdelen voor de modificatie van de Kerncentrale Borssele en vooral van nieuwe splijtstofelementen voor de centrales Borssele en Dodewaard. Aansluitend leverde ik bijdragen aan voorbereiding, uitvoering en evaluaties van nabestralingsonderzoek aan de splijtstofelementen van de kernenergiecentrale Dodewaard. Eind jaren 80, eerst gedetacheerd en vanaf 1990 in dienst van N.V. GKN (eigenaar kernenergiecentrale Dodewaard), was ik werkzaam in het projectmanagement splijtstofbeheer. Hieronder viel de splijtstofcyclus vanaf aankoop van splijtstof, verrijking en elementbouw tot en met het beheer van de verbruikte splijtstof waaronder nabestralingsonderzoek, afvoer en reprocessing. Na het stoppen van de productie in 1997 was er nog veel werk aan het voorbereiden en uitvoeren van de veilige insluiting. Voorwaarde voor afbouw was het afvoeren van de splijtstof waarmee door omstandigheden pas drie jaar later kon worden begonnen. De werkzaamheden rond uitvoeren en beheer van de veilige insluiting en het beheer van het reprocesingcontract lopen vanaf die tijd
nog steeds door. Een kernenergiecentrale is geen koekjesfabriek waar de laatste persoon na het veilen van de inventaris de deur sluit. Met de beleidsafdeling van VROM zijn er veel contacten geweest in verband met regelgeving en vergunningen. De centrale Dodewaard heeft vanaf de bouw eind jaren 60 altijd onder toezicht gestaan van de overheid. De Kernfysische Dienst was een goede bekende van de organisatie en de plant. In 2002 hebben de contacten met de KFD ertoe geleid dat ik fulltime als adjunct-inspecteur bij de dienst werd gedetacheerd en per november 2004 in een vaste aanstelling. Het werk bij de toezichthouder KFD is voor mij een logische voortzetting van mijn voorgaande beroepsleven. De opgebouwde kennis en ervaring zijn voor mij erg goed bruikbaar. Voor de toezichthouder zijn er natuurlijk ook andere vaardigheden en kennisgebieden noodzakelijk. Bij de KFD zijn er voldoende mogelijkheden voor aanvullende opleiding waarvan ik dan ook met veel plezier gebruik gemaakt heb. Nucleaire technologie, stralingshygiëne, veiligheid en alles wat daarbij komt kijken is een prachtig breed en springlevend vak met vele deelgebieden waarin voor iedereen wel iets interessants te vinden is om een carrière te beginnen of voort te zetten. Bij de Kernfysische Dienst komt het hele vakgebied samen.
18
Vakspecialist Straling Hoe ben ik vakspecialist straling geworden? Na mijn studie technische natuurkunde heb ik de opleidingen stralingshygiëne Niveau-3 en Niveau-2 gedaan. Daarna heb ik in diverse functies veel praktische ervaring opgedaan met toezicht en het beleid op het gebied van de stralingshygiëne. Zo heb ik inspectieprojecten opgezet en uitgevoerd voor toezicht bij laboratoria, ziekenhuizen, industrie en schrootbedrijven. Veel ervaring heb ik opgedaan bij afhandeling van incidentmeldingen waarbij zich regelmatig nieuwe onbekende situaties voordeden. Ik werd betrokken bij de opzet en uitvoering van oefeningen van het nationaal plan Kernongevallenbestrijding. De vakspecialist straling toetst nieuwe regelgeving op handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid, door met veel praktijkervaring kritisch te kijken naar gewijzigde en nieuwe wet- en regelgeving en vergunningen. Vanaf 2004 werk ik bij de KFD en ben tevens vakspecialist straling voor de gehele VROM-Inspectie. Naast inhoudelijke taken binnen het werkprogramma van de KFD ben ik belast met het ontwikkelen inspectiebeleid van de VI op het gebied van toezicht straling, het bijhouden en ontwikkelen van de kennis voor de VROM-Inspectie en als vakspecialist aanspreekbaar voor kennis en ervaring.
Bij de KFD kom je regelmatig in nieuwe situaties terecht. Naast de vakkennis is het goed omgaan met mensen een grote uitdaging. Toezicht is vooral bedoeld om de organisaties en mensen te stimuleren tot een goede naleving van de wetgeving en de (inter)nationale veiligheidsregels. Soms werkt een goed gesprek prima, maar in andere situaties kun je niets anders meer doen dan het geven van waarschuwingen of zelfs overgaan tot sancties. Elk moment kan opnieuw directe politieke of maatschappelijke aandacht voor de resultaten van je werk kan ontstaan. Nederland is een relatief klein nucleair land, waardoor het ook nodig is om tijdens het werk bij de KFD alert te blijven op internationale ontwikkelingen en gebeurtenissen. Het bijhouden van de kennis en vaardigheden op het terrein van de stralingshygiëne gebeurt door het bijwonen van (inter)nationale trainingen, opleidingen en conferenties en ook door zelf regelmatig voordrachten, opleidingen of trainingen te geven.
19
Deskundige werktuigbouw, breukmechanica en civiele techniek De KFD waakt over de veiligheid van nucleaire installaties in Nederland, zoals de kerncentrale in Borssele en de reactoren in Petten en Delft. Als inspecteur bij de KFD ben ik sinds 2 jaar onderdeel van een kleine deskundige dienst binnen de grote inspectie van het ministerie van VROM. Mijn collega’s zijn hoog opgeleide specialisten die met elkaar alle aspecten van het omvangrijke terrein van nucleaire veiligheid bestrijken. Generieke deskundigheden die bij de KFD zijn belegd, zijn onder meer materiaalkunde, natuurkunde, procestechniek, werktuigbouwkunde, elektrotechniek en menselijk gedrag. Specifieke deskundigheden zijn onder meer: nucleaire veiligheid, reactorfysica en stralingshygiëne. Ik ben zelf werktuigbouwer en heb in mijn vorige baan veel bouwkundige ervaring opgedaan. Dat komt nu goed van pas bij nieuwbouwprojecten. Als inspecteur sta je stevig in je schoenen en ben je vaak op stap. Je bezoekt vergunninghouders, beoordeelt verzoeken en levert jouw specifieke deskundigheid om samen met je collega’s een oordeel te vormen over de veiligheid bij een nucleaire vergunninghouder. Het werk kent een grote mate van zelfstandigheid.
Jij bepaalt of de vergunninghouder het goed doet! Regelmatig ga je naar het buitenland om deel te nemen aan werkgroepen en symposia en om een netwerk op te bouwen en te onderhouden met buitenlandse collega-toezichthouders. Als beginnend nucleair veiligheidsinspecteur volg je een uitgebreid opleidingsprogramma over de werking van kerncentrales, de risico’s van straling, de regelgeving volgens de Kernenergiewet, etcetera. Er zijn legio mogelijkheden voor aanvullende opleidingen gedurende het werk, dit wordt sterk gestimuleerd. Desondanks zijn de problemen waar je voor komt te staan vaak nieuw en wordt van je verwacht dat je in korte tijd het probleem eigen maakt. Kan jij die uitdaging aan? Ook maak je onderdeel uit van de organisatie voor het bestrijden van kernongevallen. Dat betekent regelmatig oefenen en gedurende bepaalde perioden oproepbaar zijn. De sfeer binnen de KFD is erg goed. Juist door de kleinschaligheid van de dienst wordt er veel en intensief samengewerkt, is er veel vrijheid en variatie in werk en worden eigen initiatieven op prijs gesteld. Tot ziens?
20
Colofon
Bestelgegevens Deze publicatie is te downloaden via www.vrom.nl onder vermelding van VROM 8246 Datum publicatie September 2008
Ministerie van VROM > staat voor ruimte, milieu, wonen, wijken en integratie. Beleid maken, uitvoeren en handhaven. Nederland is klein. Denk groot.
VROM 8246 / SEPTEMBER 2008
Dit is een publicatie van: Ministerie van VROM VROM-Inspectie > Rijnstraat 8 > 2515 XP Den Haag > www.vrom.nl
