LIED OVER GEEST EN ADEM

108e jaargang nr. 1 feb./maart 2014

1

LIED OVER GEEST EN ADEM

Geest en adem ijl verweven is de zijden draad van ’t leven, én ons middel van bestaan om een ruimte op te bouwen waar, in wederzijds vertrouwen ieder naast elkaar zal gaan.

Samen weer op adem komen doet hervonden krachten stromen tussen mens en mens en mens. Vrouwen die maar zachtjes zongen, schuchteren die houvast vonden, worden aan elkaar bekend.

Laten we diep ademhalen, nieuwe sterkte dan vertalen in een eigen openheid. Het zal goed zijn om te delen : zout voor brood en lucht voor spelen. Ademen is hoog geprijsd!

(Gonny Luijpers – uit Eva’s lied)

2

TERUGBLIK OP DE KERSTDIENSTEN Feestelijke december-bijeenkomsten mochten we beleven:

- Nine lessons & carols in de Adventstijd

Het was weer een bijzondere dienst, nine lessons and carols. Als van engelen zo mooi, klonken de zangtonen van achter uit de kerk. Langzaam traden de Anglican singers naar voren en namen al zingend hun plaatsen in. Afgewisseld met de negen lezingen konden we ons uit volle borst oefenen in het zingen van de Engelstalige carols. Dat viel lang niet altijd mee. Gelukkig werden we ondersteund door zeer overtuigend en zeker niet ingehouden orgelspel en de twee koren. De kerk was bezet met mensen vanuit alle windstreken. Bij het verlaten van de kerk hoorde ik dan ook opmerkingen als: 'een bijzondere ervaring'...en: 'altijd weer zo mooi..' Fijn, zo'n viering, tot volgend jaar dan maar weer! Heleen Onderstal

- Kerstlunch

De leden van de diaconie en de diaconale werkgroep hadden een heerlijke lunch bereidt, de tafels in de ontmoetingsruimte heel feestelijk gedekt. Met elkaar zongen we bekende kerstliederen. Natuurlijk ontbrak het kerstverhaal niet, dat –traditiegetrouw- goed afliep.

-Kerstnachtdienst

Een als vanouds zeer volle Kerstnachtdienst, met schitterende muziek van maar liefst vier koperblazers – wat een feestelijk geluid-, dwarsfluit en orgel. Enthousiaste zang door onze cantorij, door de kinderen van de Koorschool Arnhem en door de vele aanwezigen, in beurtzang en allen samen, in verrassende opeenvolging. Natuurlijk brandde het licht achter het kerstraam, zodat kribbe met Kind, Maria, Jozef, herders en engelen duidelijk zichtbaar waren. Aan het eind gingen we allen met een brandende kaars de kerstnacht in, om het licht te verspreiden!

-Eerste Kerstdag

Eerste Kerstdag met weer mooie zang en muziek en een vrolijke dienst, waarin de kinderen van de Kinderkerk het kerstspel “De eigenwijze harp” met verve speelden.

3 De stijlvolle versiering van de kerk en ontmoetingsruimte vervolmaakte het geheel. Waardering en dank aan allen, die de verschillende onderdelen zo zorgvuldig verzorgd hebben!

VAN DE DIAKENEN Tijdens de komende periode wordt er in de diensten voor de volgende speciale doelen gecollecteerd: - 2 februari – een Kerkinactiecollecte voor het Werelddiaconaat, en meer specifiek voor de organisatie LEDeG. Die zorgt er o.a. voor dat de bevolking in het uiterste noorden van India - waar het ’s winters ijzig koud is en waar men traditioneel stookt met kerosine en hout, (hetgeen duur is en de rook slecht voor de gezondheid) - kan wonen in huizen met speciale wanden die de zonnewarmte opslaan. - 9 februari – Het missionair werk en kerkgroei – dit keer voor de bouw van Nijkleaster, een klooster nieuwe stijl in Jorwerd op het Friese platteland, waar mensen met allerlei achtergronden rust, inspiratie en gemeenschap kunnen vinden. - 16 februari – Catechese en educatie – De PKN zorgt voor trainingen, materialen en een vraagbaak zodat de catecheten voldoende toegerust zijn om jongeren te helpen. - 5 maart (aswoensdag) – het Straatpastoraat voor dak- en thuislozen. Kerkinactie ondersteunt organisaties zoals inloophuizen en straatpastoraat die een goede aanvulling zijn op de gemeentelijke hulp. - 9 maart – Voorjaarszendingsweek – Bethania, partnerorganisatie van Kerk in Actie, ziet om naar ouderen in Moldavië die bedreigd worden door honger en eenzaamheid. - 16 maart – Binnenlands Diaconaat – Bijdragen worden gevraagd voor de sociale supermarkt in Almere, opgezet door de diaconie in Almere, waar armen met een speciaal pasje zelf boodschappen kun-

4 nen kiezen in plaats van een voedselpakket te krijgen, en voor het jongerenproject NEON in Groningen waar men zich richt op jongere werklozen die in de schulden dreigen te geraken. - 23 maart – Werelddiaconaat – uw bijdrage wordt gevraagd voor de actie van de christelijke hulporganisatie World Concert in Myanmar om samen met de lokale kerken in twee jaar tijd 400 boerengezinnen financieel onafhankelijk te maken door het opzetten van rijstbanken in de dorpen. Boeren kunnen daar rijst lenen om te gebruiken als pootgoed. - 30 maart – Lutherse Vrouwenvereniging – voor het scheppen van mogelijkheden voor vrouwen uit onze lutherse gemeenten om elkaar te ontmoeten in gesprek en bezinning. - 6 april – SODBA (Stedelijke oecumenisch diaconaal beraad Arnhem) – door de gezamenlijke diaconieën van Arnhem wordt geld bijeengebracht om mensen te helpen die niet door een enkele diaconie geholpen kunnen worden. Patty Besseling

VAN DE KERKRENTMEESTERS Overzicht collecten 2013 Collecten Kerkelijke middelen Diaconie Onderhoudsfonds Orgelfonds Cantatediensten Restauratiefonds Totaal

5.381,12 2.163,93 598,65 247,90 1.336,19 456,92 10.184,71

Collecten voor doelen buiten de gemeente Lutherse vrouwencontactdagen Kerkinactie: Werelddiaconaat Kerkinactie: Diaconaat Kerkinactie: 40 dagentijd Kerkinactie: Missionair werk & Kerkgroei Kerkinactie: Zending Kerkinactie: Kinderen in de knel Vredeswerk

65,35 308,88 110,45 111,55 242,46 301,12 132,33 71,90

5 Kerk en Israel SODBA St. Lutherse werkgroep voor kerkmuziek Catechese en Educatie JOP Pastoraat landelijk werk Studentenpastoraat Nederlands Bijbelgenootschap Totaal Kinderkerk

75,72 100,71 62,06 35,15 148,27 77,15 54,61 64,65 1.962,36 15,94

JEUGD VAN DE KINDERKERK Daar stonden ze dan: twee dappere meisjes, een paar stoere engelen, een jaloerse broer, Jozef, Maria, een kindje, een paar schapen en koning David in eigen persoon. De jongste leden van onze gemeente hadden ons een prachtig kerstverhaal te vertellen. En dat deden ze vol overtuiging! Over hun schouders keken vier grootmoeders van de Messias mee, hoe niet een zoon, maar een dochter van David de oude harp weer aan het zingen kreeg. Ondertussen is het gewone leven na de kerstvakantie weer in volle gang. Iedereen gaat weer naar school en ook de kinderkerk heeft de draad weer opgepakt. In januari lezen we de verhalen over het begin van het optreden van Jezus. In februari komt de bergrede aan de orde. Jezus klimt net als Mozes op een berg en daar schetst hij de contouren van het beloofde land. Het zijn belangrijke woorden om aan de kinderen te leren. We zijn aan het onderzoeken of we rondom de bergrede een catechesebijeenkomst kunnen organiseren. Weet u kinde-

6 ren die daar belangstelling voor hebben, laat het ons weten.

Nelleke van Eijsden

VAN DE JEUGDKERK In de vorige Concordia spraken we er al over: Sinterklaas! Op 8 december 2013 is Sinterklaas ook bij de jeugdkerk langs geweest. Iedereen had wat kleins gekocht en via een leuk spel werden de cadeautjes uiteindelijk uitgepakt en verdeeld. Er was een overvloed waarvan we konden delen met een gast die deze morgen spontaan aanschoof. Joachim had bolussen gebakken, deze waren na afloop allemaal OP! Met kerst hebben Koosje en Marleen de regie van het kerstspel van de kinderkerk op zich genomen en Esther heeft u op vierde advent als lector mogen aanschouwen. Ook tijdens de kerstnachtdienst hebben we mogen genieten van de bijdragen van onze jeugdigen. Met Kerst ontvingen ze allemaal een present, een mooie kaars met een welgemeende wens. Op zondag 12 januari kwamen we weer bijeen voor een bijbels verhaal met Nelleke van Eijsden. Op zaterdag 25 januari gingen we naar de schouwburg in Arnhem. Daar speelde toneelgroep Aluin. Het motto van Aluin is: oersterke verhalen zijn van alle tijden. De makers buigen zich dit seizoen over de Heilige Schrift. Op humorvolle, flitsende en verhalende manier struinen de drie jonge acteurs door de tien beste verhalen uit het Oude Testament. Van de schepping tot aan de wijze koning Salomo, van de ark van Noach tot de reis uit Egypte onder aanvoering van Mozes. Splijtende zeeën, kinderoffers, brandende steden en braambossen, mythische verhalen die zowel in de Bijbel als in de Koran te lezen zijn. Aluin speelt zonder spot en zonder vroomheid, maar hartstochtelijk en speels, met verwondering en nieuwsgierigheid en vooral vol van het besef dat de Bijbel – de grootste inspiratiebron van schrijvers, schilders, theatermakers en filmregisseurs – een boek is waar je iets van af moet weten. Hanneke & Jolien

7

LEREN VAN LUTHER - Tijdens de derde bijeenkomst op 3 december bepaalden we ons bij „Bijbelvertaling en interpretatie“ onder leiding van ds. Jan van Twist uit Leeuwarden. Ieder was eigenlijk heel verrast. Het is een onderwerp dat niet vaak ter sprake komt, maar dat heel veel interessante aspecten kent. Er ontstond dus een levendige discussie, met veel vragen. - Dinsdagavond 7 januari was de vierde bijeenkomst. Onze predikant ds. Klaas Touwen leidde het onderwerp „Luthers visie op het Avondmaal“. Ook hier direct met vragen naar onszelf: waar denk je aan bij het begrip „Heilig Avondmaal“. Er kwamen veel woorden met een positieve betekenis, maar doorvragend blijken er toch ook mensen te zijn, met zwart gekleurde ervaringen „zondig en niet waardig“.... Luthers denken blijkt een ontmoetingsdenken. Het initiatief gaat uit van God: God wordt mens. Incarnatie-theologie. De Calvinistische verzoeningsleer past niet in het Luthers denken. Integendeel: het Avondmaal is „een vrolijke ruil“. We zongen lied 474 uit het nieuwe liedboek, waarin deze „vrolijke ruil“ herkenbaar is. Niet „de God van de wraak“, maar de „zich wegcijferende God“. Een bijzonder boeiende avond. - Op dinsdagavond 28 januari, 19.30 uur is de vijfde en laatste bijeenkomst. Deze avond zal in het teken staan van “Luther en de kerkmuziek” en zal geleid worden door ds Susanne Freytag uit Groningen. Ieder is welkom!

PERSONALIA Geboren: 29 december Jesper Wildenbeest, zoon van Peter en Rebecca Wildenbeest-van Beukering Ingeschreven: Mevr. P. Nielsen

8 Uitgeschreven: Mevr. J.H.G. ten Have-Versteegt naar Ermelo

Verhuisd: Dhr. P.J. Metselaar

WIJ FELICITEREN onderstaande gemeenteleden die de leeftijd van de zeer sterken hebben bereikt en er de komende weken weer een jaartje bij hopen te tellen. Wij wensen u een heel fijne verjaardag in goede gezondheid en een voorspoedig nieuw levensjaar. Dit geldt natuurlijk ook voor de jarige gemeenteleden die hieronder niet zijn vermeld. 16 febr. mw. N. Blees-Ploeg – 86 jr. 25 febr. mw. G.H. Eindhoven-Verweij– 85 jr. 1 mrt. mw. C. Godschalk – 83 jr. 18 mrt. mw. S.J.V. Oudkerk – 84 jr. 29 mrt. mw. R.H.E. Franzen-Scheidt – 92 jr. 5 april, dhr. P.J. Meijwes – 94 jr.

Hartelijke groeten Patty Besseling

BESTEMMING ALTAARBLOEMEN De bloemen gingen de afgelopen weken naar: 1 december 8 december 15 december 22 december 25 december 29 december 5 januari

Ria en Ben Wassenaar Alide Koster Elly Muurling Frans Looijen Didi de Mildt Thea Burghoorn Fam. Wildenbeest

9

HARTELIJK DANK Beste gemeente Na bijna anderhalf jaar neem ik afscheid als predikant in opleiding van de leerplek Arnhem. Het was een bijzondere en leerzame periode. Graag dank ik u voor de goede ontmoetingen, het vertrouwen en de hartelijkheid. Mijn leerplekbegeleider ds. Klaas Touwen dank ik voor de inspirerende wijze waarop hij de stage begeleidde. Van harte wens ik u vrede en alle goeds toe. Hanna Rijken Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar werden wij verrast met een prachtig boeket bloemen vanuit onze kerk. Heel veel dank daarvoor! Hetzelfde geldt voor de vele mooie kaarten van gemeenteleden. Ook daarvoor veel dank ! Wederkerig wensen wij u allen een gezegend nieuw jaar ! Met een hartelijke groet, Fam. Burghoorn ATTENTIE ~ ~ DE DWAASHEID TEN TOP, en dus…. We moeten in Arnhem zonodig op zondag de winkels open hebben… alsof we niet de hele week momenten kunnen vinden om onze boodschappen te doen. Waarom gunnen we onszelf en elkaar niet tenminste één dag rust in de week…. Wij moeten u er dus op wijzen, dat vanaf 1 januari 2014 elke zondag een koopzondag is. Dat betekent voor ons, dat we vanaf 12.00 uur iets in de parkeermeter moeten doen, willen we geen bekeuring oplopen. Dit kan vóór de dienst al gebeuren. Het parkeertarief gaat pas om 12.00 uur in; met één euro kun je 35 min. verlengen.

Dóen dus, en natuurlijk wél blijven koffiedrinken!.

Beresjiet versus Darwin KERK EN ISRAEL Beresjiet, hebreeuws voor “In de beginne”, is het eerste boek van de Tora, hetzelfde wat in de Bijbel het boek Genesis is. Ongeveer 6000 jaar geleden schiep God de aarde en daarna Adam en Eva uit klei. Op de zesde dag wordt verhaald over de schepping van de mens. Bijzonder is dat hier een meervoud staat: Laat ons een mens

10

maken. Het kan gaan om een “pluralis majestatis” maar het kan ook

betekenen dat God bij zichzelf te rade gaat vanwege het belang dat het scheppen van de mens heeft op de kosmos en daarom met hemel en aarde overleg pleegt. De traditie zegt 6000 jaar maar zo staat het niet exact in de Tora. Die 6000 jaar, zesde dag, komt uit de midrasj Seder Olam Raba, “grote orde van de wereld”. Deze midrasj, midrasj Raba, wordt toegeschreven aan Joseef ben Halafta die verschillende data uit de verhalen bepaalde. Een “midrasj” is het hebreeuwse woord voor de oude exegetische literatuur, een verhalenderwijze uitleg van de Tora. Tanna Joseef ben Halafta plaatst de schepping op 3760 BC volgens de zienswijze van de Tannaniem meervoud van tanna, wiens opvattingen in de periode 70 – 200 CE veel navolgers/aanhang hadden. De beroemde Rabbi Akiva was een Tanna. In de Middeleeuwen waren verschillende rabbijnen het erover eens dat de wereld wel wat ouder was dan die 6000 jaar. De Spaanse rabbi Bahya ben Asjer ( 11de eeuw ) berekende op basis van de kabbala dat de aarde miljarden jaren oud was en rabbijnen als Maimonides (de Rambam, 12de eeuw) en Gersonidus (de Ralbag, 14de eeuw) vonden dat niet alles wat er in Beresjiet staat letterlijk genomen hoefde te worden. Maimonides schreef dat wanneer wetenschap en Tora niet in overeenstemming waren, dit kwam omdat óf de wetenschap óf de Tora verkeerd werd geïnterpreteerd. De charedische wereld (chared = vrezend/voor het woord van god) heeft moeite met de evolutietheorie. Charedisch Jodendom is Ultraorthodox Jodendom. Gezaghebbende charidische rabbijnen als b.v. de Lubavitcher rebbe Schneerson zijn anti-darwinistisch maar zij zorgen er wel voor zich duidelijk te distantiëren van de orthodox – christelijke visie. Ze zien wetenschap niet als vijand van het Jodendom. Wat ze afwijzen is de wetenschap te zien als enige waarheid. God schiep eerst al het andere en pas daarna de mens naar zijn beeld en gelijkenis. Hierdoor krijgt de mens zijn status aparte. In Engeland ziet Jonathan Sacks de evolutietheorie als een van de meest religieuze ideeën ooit. Volgens Sacks laat het scheppingsverhaal zien dat de Schepper de schepping ‘creatief” maakt. Het leven is creatief zodat het zich kan aanpassen en ontwikkelen. Dat is een teken dat het leven een goddelijke creatie is. Hij wijst erop dat de schepping niet

11 statisch is maar dat de schepping doorgaat met zich ontwikkelen. Dayan Evers vertegenwoordigt een ouderwets standpunt. Het heelal werd geschapen met alle hemellichamen. Plotseling was er een aarde met flora, fauna, zeeën en bergen en daarna de mens. Wanneer wij van eencelligen afstammen, vervalt elke religieuze eis. Maar geschapen door een normerende God moeten wij voldoen aan allerlei hoogstaande opdrachten. Leo Mock tenslotte, zelf orthodox, stelt dat het feit dat er een evolutie is niet uitsluit dat er een schepper is. Je geloof van God hangt niet af van je uitleg van Beresjiet Er staat zoveel in de Tora wat wetenschappelijk gezien niet kan. Tegenwoordig gaat de orthodoxie steeds meer richting het standpunt dat de wereld in zes dagen is geschapen en 5774 jaar oud is. De evolutietheorie doet af aan het bijzondere karakter van de mens , maar dat bijzondere karakter kan ook uitmonden in exploitatie van de wereld als zou hij meester over de schepping zijn. In de loop der eeuwen hebben zich diverse standpunten ontwikkeld. Je kunt wel iets verwerpen maar dan moet je wel weten wat je afwijst en begrip hebben voor elkanders denken.

Sophie Oudkerk, namens de commissie Kerk en Israël, afd. Arnhem Bron: NIW, Interpretatie, Wikipedia

VERKOOPTAFEL Beste mensen, Al weer is een jaar voorbij. Ook het afgelopen jaar hebben we behoorlijk veel verkocht via onze verkooptafel : kaarten, appelmoes, koekjes, handwerken (o.a. hoeden van hand/theedoeken) en allerlei andere kleine dingen. Zo af en toe werden cakes aangeboden om te verkopen, hartelijk dank daarvoor en voor alle andere handreikingen die we van jullie kregen.

12 Datum

Eredienst

Zondagslied

Zondag 2 febr.

Vierde zondag na Epifaniën

Lied 159

10.30 u.

Ds. Louisa Vos

Zondag 9 febr..

Laatste zondag na Epifaniën

10.30 u.

Ds. Klaas Touwen Heilig Avondmaal

Zondag 16 febr.

Septuagesima

10.30 u.

Ds. Anton Metske

Zondag 23 febr.

Sexagesima

10.30 u.

Deken Jansen OFM

Zondag 2 maart

Quinquagesima (EstoMihi)

10.30 uur

Dr. Eward Postma

Woensdag 5 maart Aswoensdag 19.00 u.

Ds. Klaas Touwen

Zondag 9 maart

Invocavit

10.30 u.

Ds. Klaas Touwen Heilig Avondmaal Cantorij

Zondag 16 maart

Reminiscere

10.30 u.

Dr. Eward Postma

Zondag 23 maart

Oculi

10.30 u.

Ds. Anton Metske

Zondag 30 maart

Laetare

10.30 u.

Ds. Klaas Touwen Heilig Avondmaal

Zondag 6 april

Judica of Passiezondag

10.30 u.

Dr. Eward Postma

Lied 517

Lied 966

Lied 764

Lied 909

Lied 797

Lied 898

Lied 941

Lied 25a

Lied 176

Lied 558

13 Collecte

Kinderkerk

Koffiedienst

1e: Kerkelijke middelen

Nelleke v. Eijsden

Jacques en Gerda

2e: Kerkinactie Werelddiaconaat 1e: Kerkelijke middelen

Weber Jantien Oonk

2e: Missionair Werk & Kerkgroei 1e: Kerkelijke middelen

Jeanette Uitenboogaard Koosje Touwen

2e: Catechese en educatie 1e: Kerkelijke middelen

Hanneke van Witzenburg Patty Besseling

Nelleke v. Eijsden

2e: Restauratiefonds 1e: Kerkelijke middelen

Karin v.d. Ende

Paul Bramme Martien Happel

Jantien Oonk

2e: Onderhoudsfonds

Jan en Brigitte Gundelach

1e: Kerkelijke middelen 2e: KIA Binnenlands Diaconaat 1e: Kerkelijke middelen

Irma Visser

2e: KIA Voorjaarszendingsweek 1e: Kerkelijke middelen

Van Dijk Koosje Touwen

2e: KIA Binnenlands Diaconaat 1e: Kerkelijke middelen

Wil van Nieuwkerk Alex Ruys

Nelleke v. Eijsden

2e: KIA Werelddiaconaat 1e: Kerkelijke middelen

Hilbrand en Irene

Jacques en Gerda Weber

Irma Visser

Karin v.d. Ende

2e: Lutherse vrouwenvereniging

Jeanette Uitenboogaard

1e: Kerkelijke middelen

Hanneke van Witzenburg

2e: Diaconie SODBA

Patty Besseling

14 Maar vooral willen we jullie bedanken voor het feit dat jullie bij ons gekocht hebben. Met onze kleine gemeenschap hebben we dit jaar (afgezien van de verkoop op de bazar) € 1160.- opgebracht, dat is heel wat ! Ook degenen die geholpen hebben met Paas- en Kerststukjes maken bedankt! Samen hebben we er een succesvol verkoopjaar van gemaakt. Bedankt! Imy en Ingrid DANK Een heel groot compliment van ons allen aan Imy en Ingrid voor het enthousiasme waarmee ze al die mooie en lekkere dingen voor ons maakten, en onze kerkgemeenschap een financieel handje hielpen!! Dánk !

DE WERELDWINKEL De Wereldwinkel verkoopt originele cadeaus en heerlijke levensmiddelen uit andere landen. De producten zijn gemaakt met respect voor mens en milieu. Omdat de producenten, bijvoorbeeld pottenbakkers en koffieboeren, er een rechtvaardige prijs voor krijgen kunnen zij een bestaan opbouwen. Met uw aankoop helpt u hen daarbij. Wereldwinkels zijn bijzondere cadeauwinkels waar je producten kunt kopen uit de hele wereld. Koffie van boeren uit Tanzania, lieve knuffels uit Sri Lanka en trendy sieraden, maar ook wierook, authentieke muziekinstrumenten, leuke woonaccessoires en bijzondere sjaals. Ook vindt u er smakelijke producten zoals koffie, thee, cacao, sauzen, chutneys en chocola. Door te kopen bij de wereldwinkel bevorder je een eerlijke handel van zilversmeden, pottenbakkers en koffieboeren op het zuidelijk halfrond. Inmiddels zijn er zo’n 400 wereldwinkels in Nederland. In Arnhem, Oosterbeek, Huissen, Elst en Ede zijn de voor ons dichtstbijzijnde winkels gevestigd. In Arnhem in de Kortestraat, dichtbij het nieuwe kunstgebouw Rozet. Maar niet iedereen heeft de mogelijkheid deze winkels te bezoeken. Mede daarom verkopen wij een aantal keren per jaar een sortering

15 van de producten in de ontmoetingsruimte van onze kerk op zondag na de dienst. De kerkenraad is van mening, dat deze verkoop een diaconale actie is. Kom eens kijken wat er te koop is en vraag gerust naar producten die u mist. Dan kunnen we die wellicht een volgende keer in ons assortiment opnemen. De eerstvolgende verkoop is gepland op 23 maart 2014. Van harte aanbevolen, Truus Kleinhesselink

Bij de Eredienst Jeanine Coco (dochter van Jenny) is choreografe en danseres. Onlangs heeft zij een werk van haarzelf in China uitgevoerd. Rafael Zielinsky is een poolse danser met een internationale loopbaan. Zij beiden zullen op zondag 9 maart delen van de liturgie dansen. Dat is iets anders dan dansen in de liturgie. Nee, de liturgie zelf wordt gedanst: het evangelie, de vredegroet, het motet van Scheidt dat de cantorij zal zingen. Een heel bijzondere verrijking van de eredienst!

Klaas Touwen

WERKBEZOEK OP DE WALLEN Op zondag 24 november reisde een groepje jonge mensen van onze gemeente af naar Amsterdam. Wij gingen op werkbezoek bij Oudezijds 100. Dat is een communitaire, oecumenische gemeenschap midden op de Wallen. Het idee voor deze excursie ontstond in onze gespreksgroep toen we spraken over nieuwe en andere vormen van ‘kerk zijn’. Oudezijds 100 is meer dan een leefgemeenschap. Zij biedt onder meer maatschappelijke opvang voor sociaal kwetsbare mensen. Ook is de gemeenschap verantwoordelijk voor ‘Kruispost’, een inloopcentrum waar eerstelijns zorg wordt verleend aan mensen die niet in het reguliere zorgtraject geholpen kunnen of willen worden. Bij Oudezijds 100 werden we ontvangen door zr. Rosaliene Israels. Zij is PKN-predikante, en heeft zich ‘voor het leven’ verbonden aan de gemeenschap. Zij woont daar met haar man en kinderen. Terwijl wij ons aan elkaar voorstelden, werd er af en toe aangebeld: vrijwilligers

16 kwamen binnen om de avondmaaltijd te bereiden. Na de thee kregen wij een rondleiding. De gemeenschap bezit een aantal panden aan de Oudezijds Achterburgwal en daaromheen. Oude panden die ‘kruip door sluip door’ met elkaar verbonden zijn. Wij zagen de keuken, de werkplaatsen en de zorgpost. De kapel bevindt zich in het souterrain. Een bijzondere plaats, alleen al vanwege de sfeer! De ruimte is zo ingericht dat alle christelijke tradities zich er thuis kunnen voelen. Zo hangen er iconen, een godslamp, en een Zweedse kandelaar. Opvallend is ook de doopvont, een bassin waar mensen volledig in ondergedompeld kunnen worden. In de bibliotheek kregen wij nog alle gelegenheid om vragen te stellen. Rosaliene vertelde hoe het is om op de Wallen, midden tussen de prostituees en de seksindustrie te leven. Je blijkt dan ook gewoon buren te zijn! In de gemeenschap leven meerdere gezinnen: hoe reageren kinderen op deze omgeving en hoe gaan ouders daarmee om? Indrukwekkend was het verhaal dat er een tijdje een prostituee tegenover één van de slaapkamers werkte. Elke avond zwaaiden de kinderen naar haar voor het slapengaan, en zij zwaaide dan terug. Wij waren ook benieuwd hoe het leven er in de gemeenschap spiritueel en praktisch aan toe ging. Er wonen mensen van uiteenlopende christelijke tradities: anglicanen, rooms-katholieken en pkn’ers. Dat leidt soms tot interessante maar ook lastige discussies. Volgens Rosaliene vragen regelmatig ook jonge mensen uit meer evangelicale kerken of ze een tijdje deel mogen uitmaken van de gemeenschap. Daar is ruimte voor. Bij vertrek gaf Rosaliene ons de uitnodiging mee om na te denken over de vraag hoe Oudezijds 100 ook voor (jonge) mensen buiten Amsterdam een aantrekkelijke gemeenschap kan zijn en blijven. Huiswerk na een boeiende excursie, en een vraag die naadloos aansluit bij de vraag naar eigentijdse vormen van ‘kerk zijn’ die ons al bezig hield! Fabian Keijzer

Luthers Nieuws 10e Lutherse Schaakdag met Luther De 10e Lutherse Schaakdag zal worden gehouden op zaterdag 8 maart 2014. Als altijd vindt deze dag plaats in het Koetshuis van Kas-

17 teel Hoekelum, Edeseweg 124 in Bennekom. Ontvangst vanaf 10.00 uur, begin om 10.30 uur, einde in de namiddag. Aan dit tweede lustrum zal bijzondere luister worden bijgezet door de aanwezigheid van Internationaal Grootmeester en oud-kampioen van Duitsland Thomas Luther. In het middagprogramma zullen de deelnemers in een simultaanvoorstelling dus kunnen strijden tegen een heuse LUTHER. Thomas Luther is een verre afstammeling van Maarten Luther, van wie bekend is, dat hij een groot liefhebber was van het prachtige schaakspel. „Wer auff dem Schach wil spielen, der sol die Augen nicht inn beutel stecken“ luidt een van diens vele beeldrijke uitspraken. In de ochtend worden onderlinge ‘rapid’partijen (geen snelschaak) gespeeld. In de middag binden we de strijd aan met Luther. Het geheel wordt afgesloten met de prijsuitreiking en een gezellige nazit. De dag staat onder auspiciën van de ‘Vrienden van Hoekelum’ en wordt opnieuw geleid door Hans Mudde en Klaus Bodlaender. De deelnemersprijs (inclusief koffie, thee, drankje en lunch) bedraagt € 20, te voldoen bij aankomst. De lunch vindt in het Kasteel plaats. Gezien de te verwachten belangstelling en het beperkte aantal plaatsen uw opgave liefst zo spoedig mogelijk doch uiterlijk 20 februari per email: [email protected] (of schriftelijk bij Hans Mudde, Thomas Jeffersonlaan 48, 2285 BB Rijswijk, tel. 070 3659738 of Klaus Bodlaender, Bosweg 33, 6721 HM Bennekom, tel. 0318 414073).

Lutherbeeld onthuld Museum Catharijneconvent te Utrecht ontving aan de vooravond van Hervormingsdag vorig jaar een geschenk van de Stichting voor Protestantse Kerkelijke Kunst, de SPKK. Directeur Marieke van Schijndel onthulde een Lutherbeeld, een door Otmar Hörl ontworpen kunststof multiple. Het verwijst naar het Lutherdenkmal op de markt van Wittenberg, de stad waar Luther op 31 oktober 1517 zijn stellingen op de deur van de slotkapel spijkerde. In de aanloop naar het herdenkingsjaar 2017 neemt de SPKK het museum zo symbolisch op in een wijde kring van plaatsen waar de reformator Luther op eigentijdse wijze present gesteld wordt. Om 500 jaar Reformatie te markeren

18 organiseert Museum Catharijneconvent in samenwerking met de SPKK in 2017 de Nederlandse Luthertentoonstelling. Met het plaatsen van een foto van de onthulling van het Lutherbeeld is de website van de SPKK www.SPKK.nl officieel ten doop gehouden. In de SPKK werken de Protestantse Kerk in Nederland, de Algemene Doopsgezinde Sociëteit, de Remonstrantse Broederschap en de Christelijke Gereformeerde Kerken samen. Hun gezamenlijke collecties zijn ondergebracht in Museum Catharijneconvent. Op de site vindt u meer informatie over de collecties, het beeld en het herdenkingsjaar 2017.

BIJZONDERE ONTMOETING IN TORGAU Aan het eind van het jaar had ik een bijzondere ontmoeting tijdens een muziekreisje, waarin ik u graag wil laten delen : We bezochten o.a. Torgau, een allerliefst renaissancestadje aan de Elbe, met prachtig gerestaureerde huizen. Al in de 5e eeuw v.Chr. zou er bewoning zijn geweest. In 1485 vestigden de Saksische keurvorsten zich er in Schloss Hartenfells. Het stadje groeide uit tot een centrum van de Reformatie. Alhoewel in restauratie (ivm de herdenking van de reformatie in 2017) stond het slot indrukwekkend te zijn. De kapel was de eerste protestantse kerk ná de reformatie, door Maarten Luther zelf mee-ontworpen en ingewijd. In de toen nog katholieke Nicolaikirche vond in 1519 de eerste duitstalige doop plaats en in 1520 werd de eerste duitstalige preek gehouden. We wandelden rond en zie daar café “Herr Käthe”… (zo noemde Luther zijn vrouw). Iets verderop het huis, waar Katharina van Bora, die op de vlucht voor de pest tussen Wittenberg en Torgau verongelukte, in 1552 is overleden. In de Marienkirche is haar graf en aan de wand de grafsteen. Het huis is nu een museum. We zagen het huis met plaquette, waar onder invloed van Luther en Melanchton in 1525 de Torgauer Bündnis werd gesloten, een bondgenootschap tussen de landen Saksen en Hessen, met als doel de verdediging van de reformatie tegen het

19 katholicisme. En basis voor de Augsburgse Geloofsbelijdenis. De oudste zonen van Luther en Melanchton studeerden aan het plaatselijk Johann-Walter-Gymnasium. De gidsen die ons informeerden, hadden het wat moeilijk met de onbekendheid van het stadje, terwijl het toch zo’n belangrijke rol in de reformatie-geschiedenis heeft gespeeld. Wittenberg noemden zij de “theologische Lutherstad” en Torgau “de politieke Lutherstad.” Ze vinden dat ze meer aandacht verdienen (wat mij betreft, hebben ze gelijk!) en hopen op meer bezoekers. Ik kan een bezoek van harte aanbevelen: zowel het stadje als de geschiedenis zijn zeer de moeite waard! Je waant je er nog in de middeleeuwen! Elly Muurling

Ontmoetingsdag voor synodeleden, kerkenraden en belangstellenden De lutherse synode organiseert op zaterdag 8 februari 2014 in de Lutherse Kerk te Utrecht een dag met de kerkenraden en andere belangstellende gemeenteleden. Doel is informatie geven over het synodale werk, gelegenheid bieden voor gesprek tussen de kerkenraden en de synode en bezinning stimuleren op de lutherse identiteit. Als thema is gekozen 'Luther in de wereld'. 's Morgens zal de nadruk liggen op het contact met de andere kerken. Tijdens de middagpauze zullen de deelnemers aan deze dag worden uitgedaagd om in wisselende samenstelling met elkaar in dialoog te gaan over hoe Lutherse thema's in de plaatselijke situatie ingebracht kunnen worden. De onderwerpen zijn: 'het openbare ambt', 'de sacramenten', 'liturgie en kerkmuziek', 'kinderen in de kerk'. De tafelheren en -dames zijn predikanten en theologen uit verschillende regio’s. Bijvoorbeeld ds. Trinette Verhoeven, president van de lutherse synode, over kinderen in de kerk, ds. Pieter Oussoren over lutherse kerkmuziek, ds. Willem Boon over het ambt. 's Middags geeft de synodale commissie een overzicht van haar activiteiten en gaat het gesprek met de gemeenten aan.

20 Programma: 10.00 - 10.30 uur 10.30 - 11.00 uur 11.00 - 12.30 uur

12.30 - 14.00 uur 14.00 - 15.00 uur

15.00 - 15.40 uur

inloop en koffie metten Andreas Wöhle over de Lutherse Wereld Federatie en de contacten met de Romana; Peter Feenstra (Oud-Katholiek pastoor) over de gesprekken van de Zweedse Lutherse kerk en de Oud Katholieke Kerk (20 minuten). Daarna gaan beiden onder leiding van Klaas Touwen in gesprek over de lutherse eigenheid binnen en buiten de PKN van deze gesprekken. tijdens de lunch: tafelgesprekken in twee ronden synodale commissie in gesprek met gemeenten. (eventuele vragen kunnen ook voorafgaand ingediend worden) liturgische afsluiting

U kunt zich aanmelden voor deze dag via de kerkenraad.

PROTESTANTSE KERK TRANSPARANT ONLINE De Protestantse Kerk in Nederland is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Dat betekent dat de Belastingdienst iedereen die een gift geeft, toestaat om die af te trekken van de inkomstenbelasting. Dat geldt voor de landelijke programma's van de Protestantse Kerk: Missionair Werk, Kerk in Ontwikkeling, JOP en Kerk in Actie. En dat geldt ook voor de Protestantse Kerk op regionaal en plaatselijk niveau, zoals gemeenten, diaconieën en classes. Per 1 januari 2014 zijn er nieuwe ANBI-regels: alle Algemeen Nut Beogende Instellingen moeten transparant online zijn: iedereen moet kunnen controleren wat doel en beleid is van deze instellingen, wie de bestuursleden zijn en hoe zij worden beloond. Ook moeten jaarverslag en jaarrekening online worden gepubliceerd.

21 Vanaf 1 januari 2014 moeten stichtingen en verenigingen aan de nieuwe regels voldoen. Vanaf 1 januari 2016 moet de Protestantse Kerk met haar gemeenten, diaconieën en classes aan de nieuwe regels voldoen. Op www.pkn.nl/anbi vinden gemeenten en stichtingen van de Protestantse Kerk informatie hoe zij kunnen voldoen aan de nieuwe ANBIeisen: welke gegevens moeten er online staan, op welke termijn, en hoe gaat dat in zijn werk?

>Lees meer op www.pkn.nl/actueel, bericht dd. 19 december 2013

NIEUWE UITGAVEN Eind november verscheen bij uitgeverij Skandalon het nieuwste boek van Henk Janssen en Klaas Touwen, getiteld: 'Een gezegend leven', over ondermeer de huiszegen, de zegening van huisdieren (en hun baasjes) en de ziekenzalving. Eerder verschenen van dezelfde auteurs ondermeer 'Trouwvieringen' en 'Rouwvieringen'.

ELG ARNHEM & SOCIAL MEDIA Was u al bekend met onze gemeente op Social Media? Ongeveer een - twee jaar geleden werd er in Concordia al melding gemaakt van het starten van een twitter account. Twitter is een medium waar je informatie op kan verstrekken en kan reageren op anderen die informatie met je delen. Elke week wordt bijvoorbeeld melding gemaakt van onze eredienst, wie er voor gaat en wat de bijzonderheden zijn. Op twitter hebben we inmiddels 152 volgers. Naast twitter is er in 2013 ook een Facebook pagina gestart. Hier is naast het informatie aspect ook ruimte voor het samen delen van activiteiten. We zijn bijvoorbeeld bevriend met Villa Klarendal.

22

Deze ontplooit veel (wijk) gerichte activiteiten wat voor onze gemeente weer handig kan zijn om te weten. Ook is ELG Arnhem bevriend met gemeenteleden via Facebook. Een leuke en prettige manier om bij te blijven over elkaars wel en wee. Op Facebook heeft Elg Arnhem nu 33 vrienden.

Bent u benieuwd naar twitter, zoek dan naar @ELGArnhem Interesse in Facebook, FBvriend worden? zoek dan naar Elg Arnhem Samen met Klaas Spijker gaan we ook kijken of ons Twitter & Facebook account aan de nieuwe website van onze gemeente gekoppeld kan worden http://www.luthersegemeentearnhem.nl/develop/

Jolien Kohlmann-Bins

Vandaag Lezen wij……. Dit leesrooster wijst dagelijks een lezing aan, bedoeld om thuis te lezen. Het houdt gelijke tred met de roosters van kerk en kinderkerk. Het zijn dezelfde lezingen als die in radio- en televisiediensten klinken. Kortom: dit rooster is een stimulans om thuis te lezen wat in brede kring aan de orde is. FEBRUARI Ma. 3 Psalm 111 Di. 4 Leviticus 13:1-17 Wo. 5 Leviticus 13:18-28 Do. 6 Psalm 112 Vr. 7 Leviticus 13:29-46 Za. 8 Leviticus 13:47-59 Zo. 9 Psalm 95 Ma. 10 Leviticus 14:1-20 Di. 11 Leviticus 14:21-32 Wo.12 Leviticus 14:33-47 Do. 13 Leviticus 14:48-57 Vr. 14 Matteüs 4:23–5:12 Za. 15 Matteüs 5:13-26 Zo. 16 Matteüs 5:27-37

23 FEBRUARI VERVOLG Ma. 17 Psalm 119:1-8 Di. 18 Leviticus 16:1-10 Wo. 19 Leviticus 16:11-19 Do. 20 Leviticus 16:20-34 Vr. 21 Psalm 119:9-16 Za. 22 Leviticus 19:1-12 Zo. 23 Leviticus 19:13-25 Ma. 24 Leviticus 19:26-37 Di. 25 Psalm 119:17-24 Wo.26 Matteüs 5:38-48 Do. 27 Matteüs 6:1-18 Vr. 28 Matteüs 6:19-34 MAART Za. 1 Zo. 2 Ma. 3 Di. 4 Wo. 5 Do. 6 Vr. 7 Za. 8 Zo. 9 Ma. 10 Di. 11 Wo.12 Do. 13 Vr. 14 Za. 15 Zo. 16 Ma. 17 Di. 18 Wo.19 Do. 20 Vr. 21 Za. 22 Zo. 23 Ma. 24 Di. 25 Wo.26

Matteüs 7:1-12 Matteüs 7:13–8:1 Leviticus 22:17-33 Leviticus 23:1-22 Leviticus 23:23-44 Matteüs 21:1-17 Matteüs 21:18-22 Psalm 119:25-32 Matteüs 21:23-32 Matteüs 21:33-46 Matteüs 22:1-14 Psalm 119:33-40 Matteüs 22:15-22 Matteüs 22:23-33 Matteüs 22:34-46 Psalm 106:1-23 Psalm 106:24-48 Matteüs 23:1-12 Matteüs 23:13-22 Matteüs 23:23-28 Matteüs 23:29-39 Psalm 9 Johannes 4:1-15 Johannes 4:16-30 Johannes 4:31-42 Johannes 4:43-54

MAART VERVOLG Do. 27 Psalm 122 Vr. 28 Johannes 5:1-18 Za. 29 Johannes 5:19-29 Zo. 30 Johannes 5:30-46 Ma.31 Psalm 125 APRIL Di. 1 Wo. 2 Do. 3 Vr. 4 Za. 5 Zo. 6

Matteüs 24:1-14 Matteüs 24:15-28 Matteüs 24:29-42 Matteüs 24:43-51 Matteüs 25:1-13 Psalm 143

24

AGENDA LUTHERSE KERK ARNHEM di 4 feb. ma 10 feb. di 11 feb. wo 12 feb. ma 17 feb. di 18 feb. zo 23 feb. ma 24 feb. di 25 feb. di 4 mrt. wo 5 mrt. zo 9 mrt. ma 10 mrt. di 11 mrt. wo 12 mrt. di 18 mrt. wo 19 mrt. di 25 mrt. ma 31 mrt. di 1 apr.

19:00 - 21:30 19:40 - 21:40 19:45 - 22:15 19:40 - 21:40 20:00 - 22:00 16:00 - 19:00 19:40 - 21:40 10:30 - 12:00 16:00 - 18:15 18:15 - 20:00 19:40 - 21:40 19:40 - 21:40 20:00 - 21:00 18:00 - 21:00 19:45 - 22:15 19:40 - 21:40 20:00 - 22:00 19:40 - 21:40 07:30 - 22:00

Consistorie Zaal Consistorie Zaal Consistorie Kerk Zaal Kerk Zaal Zaal Zaal Zaal Kerk Consistorie Consistorie Zaal Consistorie Zaal Kerk

19:40 - 21:40 16:00 - 18:15 18:15 - 20:00 19:40 - 21:40

Zaal Zaal Zaal Zaal

Wereldwinkel vergadering Repetitie Cantorij Vergadering Kerkenraad Repetitie Cantorij Vergadering beleidscommissie Taizé-viering Repetitie Cantorij Oecumenische dienst Kookploeg gemeentemaaltijd Gemeentemaaltijd Repetitie Cantorij Repetitie Cantorij Aswoensdagviering Belijdeniscatechese Vergadering Kerkenraad Repetitie Cantorij Vergadering beleidscommissie Repetitie Cantorij Gemeenteraadsverkiezingen (stemlokaal 52) Repetitie Cantorij Kookploeg gemeentemaaltijd Gemeentemaaltijd Repetitie Cantorij

Met vriendelijke groet, Peter Paul Kohlmann, koster Spoorwegstraat 8-10, 6828 AS Arnhem [email protected] Tel. 026-442 50 84 / 06-18 97 73 23

VAN DE REDACTIE Kopij voor het volgende nummer uiterlijk 9 maart bij: - Patty Besseling ([email protected]) of postadres: Verenwei 62, 6843 ZX Arnhem) of - Elly Muurling, ([email protected]) of postadres: Kapelleboom 76, 6865 AX Doorwerth. Deze uitgave bestrijkt de periode 6 april tot 4 mei.

Frits Teunissen Restauratie antieke uurwerken Reparatie klokken en horloges

Christiaan de Wetstraat 4a 6861 DL Oosterbeek Tel. 026 - 33 33 500 Antiek restauratie & meubelstoffering

Bergerhof 12ª 6871 ZJ Renkum Tel. 0317 - 31 24 90

www.femkenout.nl

Postbus 37 6870 AA Renkum

BUSJES HEBBEN VOORRANG Was ’m nu! Snel en voordelig in onze fonkelnieuwe carwash

* tot 2.70 m hoogte VAN STEIJN

DR. C. LELYWEG 31 VAN OLDEBARNEVELDTSTRAAT 91 ARNHEM TEL. 026-355 31 55

Drogisterij Parfumerie

Glas- en Verfhandel

Al meer dan 110 jaar een begrip in Oosterbeek Weverstraat 71-75

Tel. 026 333 22 50

Wij maken uw leven aangenamer Scootmobielen – Rollators – Sta‐op‐stoelen ‐ ADL Hulpmiddelen  Toilet&Douche – Bedden&toebehoren – Matrassen/ dekbedovertrekken – Telefonie – Welness – Rolstoelen   

Service, Kwaliteit, Ophaaldienst, Bezorgen, Monteren. 

Voor alle leeftijden! Utrechtseweg 84, Oosterbeek

026 333 76 37 www.keijzer-comfortwinkel.nl

Weverstraat 15 Oosterbeek 026-3332252 www.gijnet.nl

Uitvaartverzorging J. Mijnhart voor het verzorgen van begrafenissen, en crematies sedert 1911 Vestigingen in: Arnhem - Heteren - Oosterbeek - Wageningen telefoon:. 026

3 33 30 29

Vooruit regelingen geheel naar eigen inzicht; Ook dat kunt u met ons bespreken en laten vastleggen. Erkend lid van de NUVU Lid van de Ned. Kwaliteitsraad Uitvaartverzorging

c’est bon Oosterbeek Utrechtseweg 168 026-333 48 64 Di. t/m vrij.: 9.00-18.00 uur Za.: 9.00-17.00 uur

Nu ook voor al uw tuinmaterialen! Kijk op: www.peterwildenbeest.nl Tel. Mob. E-mail

: 026 - 844 50 54 : 06 - 18 55 86 20 : [email protected] Ruime collectie:

Dhr. H.P. Derksen Stationsplein 12 (t.o. N.S. station) 6811 KG Arnhem Tel.: 026 - 442 67 35 Fax: 026 - 442 86 12

Optometrist Low-Vision Specialist

*brilmonturen *optische artikelen *baro-, thermo- en hygrometers *contactlensartikelen

Leverancier van alle Ziekenfondsen! ’s Maandags gesloten