Licht in de buitenruimte. Vormgeving Lichttechniek Planningspraktijk

E

Licht in de buitenruimte Vormgeving Lichttechniek Planningspraktijk

Inhoud

1

De lichtfabriek

2

Stralende steden, verlichte landschappen

De lichtfabriek

Bedrijfsinstallaties van ERCO: een levendige uitdrukking van de ondernemingscultuur. Als industrieel complex bekroond.

tune the light: Lichtkwaliteiten Efficient visual comfort De grammatica van het licht Verticale verlichting

Het denken in lichtkwaliteiten is een voorwaarde om met succes lichtconcepten voor de buitenruimte te ontwikkelen en te communiceren. De basis van een kwalitatieve lichtplanning is de structurering in licht om te zien, licht om naar te kijken en licht om te bekij-

ken. Verticale verlichting is ook in de buitenruimte voor de waarneming van groot belang en vormt een centraal element in het concept van ERCO op het gebied van efficient visual comfort.

Lichtnetwerken voor scenografie en efficiency

Deze formule is de basis voor een nieuwe manier van werken: lichtwerktui­ gen die de lichtplanner en lichtgebruiker nieuwe mogelijkheden geven om invloed uit te oefenen en die bovendien een enorm potentieel hebben om energie te besparen. Licht wordt nog eenvoudiger,

individueler en flexibeler handelbaar – voor meer lichtkwaliteit en ­efficiency in de buitenruimte.

Om kwalitatieve ­uitgangspunten voor lichtplanning in de buitenruimte effectief in praktijk te kunnen brengen, kan er gebruik gemaakt worden van beproefde planningtools. Het systeemdesign van het ERCO programma

ondersteunt de uitvoering van deze concepten in alle fasen.

16 18

Werkmethoden en planningstechnieken Binnen/buiten, Dark Sky, ­masterplannen Lichtplanning met lumenklassen Lichtplanning en normeringen

20 22 26 28 30 32 34 36 38

Situaties Als het avond wordt Façade Ingang Straatverlichting Urbane ruimten Monumenten, torens, gedenktekens Bruggen Vegetatie Recreatiebaden

tune the light – dat ­betekent ook intelligen­te en creatieve planning om de verlichting optimaal aan de ruimtelijke situaties en de gebruikmaking ervan aan te passen. Voorbeelden uit verschillende gebieden in de buitenruimte, planningstips en technische

uiteenzettingen maken een breed spectrum van mogelijkheden toegankelijk.

40 42 44 46

Lichtwerktuigen ERCO systeemdesign Technische kenmerken Modulaire lichtkarakteristieken Overzicht

sche kenmerken en zijn toepassingsgebieden gepresenteerd.

56 58 60

ERCO Services Showrooms Informatielogistiek Adressen

Hoe specifieker de lichtverdeling van een lichtwerktuig op het gebruiksdoel is afgestemd, des te efficiënter kan het zijn taak vervullen. Hier wordt het zeer gedifferentieerde productprogramma voor de buitenruimte in zijn systematiek, zijn techni­

4 8 10

12

14

De ERCO lichtwerktuigen voor binnen en buiten bewijzen hun gebruikskwaliteiten in de onderneming en zijn omgeving.

ERCO is specialist op het gebied van lichttechnische soft- en hardware voor de architectuurverlichting. Wij verkopen in eerste plaats licht en geen armaturen. Dit principe, waarbij de immateriële „software“ licht belangrijker wordt gevonden dan de hardware van armaturen, kenmerkt ons werk al vele jaren. Daarom noemen we onszelf: ERCO, de lichtfabriek. Licht interpreteert ruimten, maakt ze waarneembaar waardoor ze beleefd kunnen worden. In die zin zien wij licht als de „vierde dimensie“ van de architectuur. Goede architectuur door het juiste licht nog beter te maken is onze culturele bijdrage en de zin van onze bedrijfsactiviteiten. ERCO verlicht tegenwoordig musea, universiteiten, grootwinkelbedrijven, kerken, luchthavens, hotels, directiekantoren, privé-huizen, pleinen, parken en vele andere objecten. Onafhankelijk van het feit of functionaliteit of representatie in het architectonische concept centraal staat: ons doel is altijd een oplossing te vinden die gericht is op het specifieke gebruik en de architectonische bijzonderheden van ieder afzonderlijk project. De armaturen voor de binnen- en buitenruimte plus de lichtregelsystemen van ERCO vormen een uitgebreid programma lichtwerktuigen voor algemene en complete lichtoplossingen in de architectuur. Een armatuur is een lichtinstrument, een lichtwerktuig voor spe­ ciale toepassingen. In een tijd, waarin het licht, de architectuur en ruimtelijke planning versterkt onder het aspect van het milieubewust omgaan met de natuurlijke hulpbronnen en energie-efficiëntie, ontwikkelt ERCO met het uitgangspunt „tune the light“ innovatieve lichtwerktuigen die efficient visual comfort en scenografische vormgevingen perfect met elkaar combineren. Daarmee kunnen lichtprojecten in de buitenruimte gerealiseerd worden die duurzame kwaliteitsmaatstaven voor verlichting definiëren. Deze brochure laat achtergronden zien, geeft voorbeelden en biedt inspiratie voor het omgaan met licht in de buitenruimte.

Verticale verlichting, kwalitatieve lichtplanning, effectieve licht­ techniek, intelligente lichtsturing en efficiënte lampen: de vijf factoren voor efficient visual comfort van ERCO drukken hun stempel op de nachtelijke verschijningsvorm.

ERCO  

1

Stralende steden, verlichte landschappen Licht maakt ruimten toegankelijk en creëert beelden De ontwikkeling van het licht in de buitenruimte weerspiegelt de geschiedenis van de moderne maatschappij. Kunstmatige verlichting ontkoppelde het stedelijke ritme van de afwisseling van dag en nacht: De mens begon de tijd te koloniseren. Tegenwoordig wedijveren metropolen over de hele wereld om een herkenbaar nachtelijk profiel, pregnante lichtbakens of een duidelijk vormgegeven „lightscape“ te creëren. Tegelijkertijd verdwijnt de tegenstelling tussen binnen en buiten in de architectuur steeds meer. Transparante gebouwen veranderen `s nachts van als binnenuit verlichte verschijningsvormen. Het lichtconcept in de binnenruimte werkt ook steeds verder naar buiten, het lichtconcept van buiten sluit zich naadloos aan. De lichtplanning volgt een algemene aanpak – rekening houdend met de omstandigheden die er buiten zijn, zoals de weersomstandigheden en vervuiling. Zowel in de gecomprimeerde urbane ruimte van de steden, als in de omgeving van niet openbare gebouwen nemen de eisen aan precisie van de verlichting, aan de energie-­efficiëntie en het visual comfort sterk toe. Dit vergt ook een nieuwe generatie lichtinstrumenten: uiterst precieze werktuigen voor buitenverlichting.

The New York Times ­Building, New York. Architect: Renzo Piano Building Workshop, Genua/Parijs; FXFowle Architects, New York. Lichtplanning: OVI Office for Visual Interaction, New York.

MUDAM Musée d'Art Moderne, Luxemburg Kirchberg. Architect: Pei Cobb Freed & Partners, New York. Lichtplanning: ARUP, Londen; Fisher Marantz Stone, New York; Projekt Licht – Andreas Thiel, Saarbrücken.

Grote Markt (Marktplein), Antwerpen. Stad Antwerpen, afdeling public lighting, Rudy de Bock. Lichtplanning: Lichtvormgevers Belgie BVB.

Sri Senpaga Vinayagar Temple (hindoetempel), Singapore. Architect: Designchart Architects, Singapore. Lichtplanning: Er. V R Lingam, Singapore.

Sheikh Zayed Mosque, Abu Dhabi. Architect: Yusef Abdelki (ontwerp); Halcrow ­(uitvoering). Binnenarchitecten: ­Spatium Architects, Milaan. Lichtplanning: Speirs and Major Associates, Edinburgh.

Slot Benrath, Düsseldorf-Benrath. Lichtplanning: Architectenbureau Lamprecht, Wenen.

Millenium Grandstand paardenrenbaan Nad alSheba, Dubai. Architect: EO Engineers Office, Dubai. Lichtplanning: EO Engineers Office, Dubai.

2   ERCO

Indre Kai – havenfront en brug, Haugesund. Architect: Smedsvig Landskapsarkitekter AS, Bergen. Elektroplanner: ­Multiconsult AS, Nesttun; Cowi AS, Haugesund.

Brandenburger Tor, Berlijn. Lichtplanning: Kardorff Ingenieure, Berlijn.

ERCO  

3

tune the light: Lichtkwaliteiten Efficient visual comfort Verticale verlichting Verticale verlichting is een karakteristiek kenmerk van goed ontwikkelde en economische lichtconcepten. Daarom biedt ERCO een bijzonder veelsoortig programma aan met hierbij passende lichtwerktuigen. Voor een subjectief gevoel van lichtsterkte is verticale verlichting met speciale wallwashers aanzienlijk belangrijker dan licht op horizontale vlakken. Dit houdt rekening met een lichtplanning die op waarneming is georiënteerd en levert daarmee niet alleen een belangrijke bijdrage om de behoeften van de gebruikers van de architectuur optimaal te ondersteunen, maar kan ook met het overeenkomstige lichtconcept energie besparen. Zo kan bijvoorbeeld een lichte ruimtelijke indruk efficienter worden gerealiseerd door middel van een gedifferentieerd lichtconcept met wallwashing dan via een homogeen verlichtingsniveau met een uitsluitend directe algemene verlichting. De gemiddelde verlichtingssterkte kan dienovereenkomstig verlaagd en het aantal benodigde armaturen gereduceerd worden.

Verlichting heeft energie nodig. Iedereen die zich met verlichting bezighoudt – producent, planner of gebruiker – moet op een verantwoordelijke manier met natuurlijke hulpbronnen omgaan. Ook onder druk van de stijgende energieprijzen heeft de architectuurverlichting in de afgelopen jaren enorme vooruitgang geboekt en al een hoog niveau aan efficiency behaalt. Efficient visual comfort betekent voor ERCO dat door middel van een innovatieve technische en planmatige aanpak zowel de energiezuinigheid als ook de lichtkwaliteit steeds verder toeneemt. Met visual comfort naar efficiency De mens en zijn waarnemingsvermogen geven de doorslag bij de beoordeling of verlichting efficiënt is. Onafhankelijk van het technische rendement is licht dat verblindend is waardoor het kijkvermogen en het welbevinden minder wordt, altijd energieverspilling: de pupillen sluiten zich; het oog is gedwongen zich aan te passen. In tegenstelling met antiverblindende lichtbronnen, lijken dan zelfs zones met een hoge verlichtingssterkte relatief donker. Antiverblindend, comfortabel licht creëert daarentegen optimale waarnemingsvoorwaarden voor het menselijke oog. Het staat de planner toe om van het begin met lage verlichtingssterktes en subtiele contrasten energiezuinig vorm te geven. Minder kan meer zijn De investering in lichtkwaliteit is zowel economisch als ecologisch zinvol: zorgvuldig geplande verlichting die met hoogwaardige 4

ERCO

producten is uitgevoerd, is aan de ene kant voor opdrachtgevers en gebruikers aantrekkelijker en bespaart anderzijds op de lange termijn op exploitatie- en onderhoudskosten. Gespecialiseerde, professionele lichtwerktuigen volbrengen hun taak binnen een gedifferentieerd lichtconcept uiterst effectief, vervangen dikwijls meerdere niet-specifieke goedkopere producten en relativeren zo hun hogere prijs per stuk. Moderne, efficiënte lampen verlagen niet alleen het aansluitvermogen van de lichtinstallatie zelf, maar tegelijkertijd ook de warmtelast – met een reeks andere positieve effecten bijvoorbeeld op het dimensioneren van ventilatie en verwarmingsinstallaties. Met een intelligente planning en hoogwaardige lichtwerktuigen ontstaan lichtoplossingen die bij lage exploitatiekosten voldoen aan alle esthetische, functionele en ecologische eisen. Synergie gebruiken Om samen met planners en gebruikers lichtconcepten voor een efficient visual comfort te optimaliseren, heeft ERCO vijf factoren geformuleerd die elkaar wederzijds versterken en in de praktijk tot een groot voordeel leiden als het gaat om lichtkwaliteit, het ontzien van natuurlijke hulpbronnen en de energiezuinigheid.

5 factoren voor een efficient visual comfort Verticale verlichting

Wallwashing, indruk van de lichtsterkte en efficiency De regel dat verticale verlichtingssterkten voor de indruk van de lichtsterkte in een vertrek belangrijker zijn dan horizontale verlichtingssterktes, geldt in de buitenruimte precies zo als in binnenruimten. Deze subjectieve indruk kan gebruikt worden om met dezelfde energiekosten een hogere indruk van de lichtsterkte te bereiken of een gelijke indruk van de lichtsterkte met minder energiekosten – in ieder geval een stijging van de totale efficiency van de verlichting. Een voorbeeld daarvoor levert de ingang van een woonhuis, eenmaal met horizontale verlichting door downlights en eenmaal met verticale verlichting door wallwashers.

Kwalitatieve lichtplanning

Effectieve lichttechniek

Intelligente lichtregeling

Efficiënte lampen

80%

Waarneming van verticale vlakken Op grond van het natuurlijke richten van het menselijke gezichtsveld maken de verticale vlakken van een omgeving ongeveer 80% van de waarneming uit en bepaalt daarmee ook de indruk die men van de lichtintensiteit heeft.

Horizontale verlichting Downlights produceren vooral op de grond van de ingang verlichtingssterktes, maar ook lichtcurves op de wand. De indruk van de lichtintensiteit bij de waarneming op afstand is echter gering en de ingang als zodanig komt maar weinig uit de omgeving naar voren.

Gebruikte armaturen: 5 stuks Lightcast downlights HIT 35W Totale aansluitvermogen: ca. 175W

Verticale verlichting Het concept met wallwashing bereikt met minder armaturen resulterend in een geringer energieverbruik, een duidelijk hogere indruk van de lichtsterkte en een betere zichtbaarheid op afstand. Het door de wand gereflecteerde strooilicht is voldoende om het grondoppervlak van de ingang op een veilige manier te verlichten.

Gebruikte armaturen: 3 stuks Paratec wallwashers HIT 35W Totale aansluitvermogen: ca. 105W Energiebesparing: 40%

De afbeelding met valse kleuren verduidelijkt de gelijkmatigheid van de verticale verlichting. Deze kwaliteit is afhankelijk van de karakteristiek van de gebruikte wallwashers en haar wand- en asafstanden. De informatie die nodig is voor de planning vormt een onderdeel van de productdocumentatie van iedere ERCO wallwasher. ERCO

5

tune the light: Lichtkwaliteiten Efficient visual comfort Kwalitatieve lichtplanning Zorgvuldige, waarnemingsge oriënteerde lichtplanning brengt licht heel gericht daarheen waar het aan de behoeften van de gebruiker voldoet: bijvoorbeeld zorgt verticale verlichting voor een subjectieve indruk van hoge lichtsterkte in een vertrek. Ook is een gedoseerde accentver­ lichting vaak effectiever dan een uniform hoog verlichtingsniveau. Lichtwerktuigen met een hoog visual comfort vermijden verblinding en maken het de planner mogelijk om van het begin met lage verlichtingssterktes en subtiele contrasten energiezuinig vorm te geven. De omvang en structuur van het productprogramma van ERCO zijn in hun grote verscheidenheid aan krachtige en gedifferentieerde lichtwerktuigen geheel afgestemd op de eisen van de kwalitatieve lichtplanning.

Accentverlichting Kwalitatieve lichtplanning concentreert zich op het wezenlijke in de architectuur en creëert daarmee vele mogelijkheden om het energieverbruik te reduceren.

Intelligente lichtregeling DALI techniek van ERCO maakt scenografische verlichting onge compliceerd en betaalbaar. Lichtscènes die op de betreffende situatie afgestemd zijn en die door de gebruikers geselecteerd en beïnvloed kunnen worden, evenals geautoma­ tiseerd lichtmanagement waarin sensoren en timerprogramma’s zijn opgenomen, bieden enorme energiebesparingmogelijkheden. Typische scenario’s zijn daarbij bijvoorbeeld het gebruik van aanwezigheidsmelders om licht in ruimten die niet worden gebruikt te kunnen dimmen of uit te schakelen, het gebruik van schemeringsschakelaars of van analoge daglichtsensoren om lichtscènes afhankelijk van het beschikbare daglicht te kunnen oproepen. Een bijzondere aandacht op een eenvoudige installatie, programmering en een comfortabele bediening garandeert de hoge acceptatiegraad van zulke systemen bij de gebruikers.

Scenografische ­verlichting Lichtscènes die naar gelang het gebruik worden opgeroepen bieden een enorm besparingspotentieel – het kan manueel, per timer of sensoren worden geautomatiseerd.

Effectieve lichttechniek Krachtige en nauwkeurige optische systemen verminderen de energie behoefte voor de verlichting. Een uitgebreide lichttechnische werktuigmodule biedt voor elke bepaalde verlichtingstaak de optimale en daarmee efficiënte lichtverdeling – van asymmetrische wallwashers, verschillende spot-karakteristieken tot en met een reflectorlenzensysteem voor de verlichting van displays van artikelen in shops. Innovaties zoals de ERCO Spherolit-reflectoren combineren rendement met visual comfort. Nieuwe lichtbronnen zoals hoogvermogen-LED’s hebben door hun gerichte straling volledig anders geconstrueerde systemen nodig dan de traditionele lampen en plaatsen de lichttechniek daarmee voor nieuwe uitdagingen. Alleen de werktuigen die de gebruiker een volledige controle over het licht verlenen, maken een duurzame planning mogelijk.

Efficiënte lampen Bovendien is ERCO sterk betrok­ ken bij de ontwikkeling van LED ­lichtwerktuigen en maakt zo de voordelen van LED’s bij de lichtopbrengst en levensduur praktisch bruikbaar. ERCO heeft bovendien een buitengewoon breed samengesteld productprogramma voor het gebruik van zuinige en duurzame halogeen-metaaldamplampen en compacte fluorescentielampen. Halogeen-metaaldamplampen zijn nog steeds in volle ontwikkeling, ­duurzame en uiterst efficiënte lampen die in vele vermogensniveaus voor een breed toepassings­ bereik verkrijgbaar zijn.

Spherolit-reflectoren Deze exclusieve reflectortechniek van ERCO brengt visual comfort en efficiency samen. Door verschillend gevormde, computerberekende Spheroliten op een reflectoroppervlak kunnen lichttechnische eigenschappen in een wijd bereik exact worden bestuurd.

6   ERCO

Bij lichtinstallaties met systemen zoals Light System DALI geeft het aansluitvermogen enkel en alleen het theoreti­ sche maximum weer: Het werkelijke verbruik kan door geprogrammeerd scenisch dimmen aan de omstandigheden worden aangepast.

Opto-elektronica Ook bij LED-lichtbronnen moet de lichttechniek worden gezien als een kernactiviteit van ERCO. Hier ligt het zwaartepunt op lenzensystemen uit hoogwaardige optische kunststoffen. Op maat gemaakte LED-modules hebben een bij ERCO ontwikkelde en vervaardigde collimatorlens in zich om het gestraalde licht paral-

lel te bundelen. Een extra Spherolitlens controleert heel nauwkeurig de stralingshoek en bepaalt zo de lichtverdeling van de armatuur.

Thermisch management Alle lichtbronnen geven in de praktijk warmte af. Voor ERCO hoort het tot milieubewust denken om armaturen deze warmte constructief en effectief te laten afvoeren zodat de lampen en de hitte­ gevoelige elektronische componenten zoals LED’s of bedrijfsapparaten hun volledige levensduur kunnen behalen.

LED’s als lichtbron hebben nu al een hoog efficiencyniveau bereikt en hebben nog veel meer ontwikke­ lingspotentieel. In combinatie met hun extreem lange levensduur en optimale mogelijkheden om te dimmen, kwalificeren ze zich als duurzame lampen van de toekomst.

Moderne bedrijfs­ apparatuur Elektronische bedrijfsapparaten bieden meer comfort dan conventionele typen, zijn energiezuiniger, compacter, gaan zuinig met de lampen om en besparen daarmee in hun totaliteit onze natuurlijke hulpbronnen. ERCO gebruikt overi­ gens uitsluitend loodvrij gesoldeerde elektronische componenten. ERCO  

7

tune the light: Lichtkwaliteiten De grammatica van het licht Licht om te zien, licht om naar iets te kijken, licht om te bekijken: Dat zijn de grondbeginselen van de kwalitatieve lichtplanning. De lichtplanner Richard Kelly heeft hiervoor in de jaren `50 van de vorige eeuw impulsen uit de waar­nemingspsychologie en de podiumverlichting tot een uniform concept samengevat en de kwali­ teiten van het licht in drie basisfuncties onderscheiden: ambient luminescence (licht om te zien), focal glow (licht om naar iets te kijken) en play of brilliants (licht om te bekijken). Licht om te zien is de algemene verlichting van de omgeving. In de kwalitatieve lichtplanning dient licht om te zien niet als doel, maar enkel en alleen als basis voor een verdergaande lichtplanning. Licht om te zien komt overeen met de elementaire behoefte naar oriëntatie in een ruimte. Licht om naar iets te kijken gaat boven de basisverlichting uit: gericht licht accentueert gezichtspunten en creëert waarnemings­ hiërarchieën. Op de belangrijke gedeelten wordt de nadruk gelegd terwijl het onbeduidende terugtreedt. Accentverlichting geeft daarmee een fundamentele handelwijze bij het structureren van buitenruimten met licht. Licht om te bekijken: Decoratieve lichteffecten met kleuren, patronen en dynamische veranderingen veroorzaken sfeer en magie. De middelen daarvoor zijn lichtwerktuigen voor verlichtingseffecten (bijv. varychrome-armaturen), decoratieve armaturen (armkandelaars) en lichtobjecten, maar ook lichtreclames of verlichte displays. Pas de combinatie van licht om

te zien, licht om naar te kijken en licht om te bekijken maakt een lichtconcept compleet. Voor de verlichting van buitenruimten zijn er vaak richtlijnen die aanvankelijk de mogelijkheden lijken te beperken. Anderzijds bieden masterplannen, stadmarketing- of evenementenconcepten dikwijls een onderwerp of een inhoud die door ruimte- en lichtvormgeving kunnen worden overgebracht. Het denken in de grammatica van het licht is de basis voor een succesvolle lichtplanning van buitenruimten.

Licht om te zien betekent een gelijkmatige basisverlichting. Deze wij­ ze van verlichten, bijvoorbeeld door downlights aan de periferie van een gebouw of de gelijkmatige verticale verlichting zorgt voor oriëntatie en geeft de gebruiker en de waarnemer daardoor een gevoel van veiligheid.

8   ERCO

Licht om naar te kijken belichaamt het accentlicht, dat objecten, vlakken of ruimtelijke zones beter doet uitkomen en waarnemingshiërarchieën creëert. Het is bij het verlichten van landschappen, buiten- en stedelijke ruimten een centraal middel om de aandacht van de waarnemer te trekken.

Licht om te bekijken is het decoratieve licht, het licht om je te verbazen, het licht als esthe­ tisch doel op zichzelf. Lichteffecten zoals dyna­ mische kleursequenties of lichtpatronen uit Goboprojecties bieden een hoge kwaliteit aan gebeurtenissen. Maar ook decoratieve armaturen, lichtkunstobjecten of lichtreclame kunnen in het lichtconcept deze rol spelen.

ERCO   

9

tune the light: Lichtkwaliteiten Verticale verlichting

Voordelen van verticale verlichting Architectuur Licht is de vierde dimensie van de architectuur. Verlichting kan het effect van zorgvuldig geplande gebouwen verhogen en hun visuele aanwezigheid in de openbare ruimte tot in de nacht vergroten. Vooral de verticale verlichting accentueert de architectuur van het totaal, verhoogt de ruimtelijke werking en doet zo een kwalitatieve omgeving ontstaan.

Een waarnemingsgeoriënteerde planningsaanpak, gecombineerd met innovatieve technologie leidt tot creatief hoogwaardige en tegelijkertijd economisch voordelige oplossingen in de architectuurverlichting. In het bijzonder in de buitenruimte moet een maximum aan visual comfort gegarandeerd kunnen worden, omdat verblinding of al te grote contrasten afbreuk doen aan het waarnemingsvermogen in een voor het overige donkere omgeving. Verticale verlichting produceert in meervoudig opzicht een optimale visuele omgeving: een homogene verlichting van verticale vlakken vergemakkelijkt de oriëntatie. Dit bevordert het algemene welbevinden. Ze reduceert de contrasten door een evenwichtige verdeling van verlichtingssterkten en beschermt op betrouwbare wijze tegen verblinding. Zowel architectuurelementen als ook de vegetatie kunnen daarbij als ruimtedefiniërende vlakken verlicht worden. Verticale verlichting kan technisch op verschillende manieren gerealiseerd worden. Het ERCO programma biedt een ongeëvenaard brede keuze aan speciale lichtwerktuigen voor zulke toepassingen die door hun asymmetrische reflectorgeometrie een homogene lichtverdeling op het wandoppervlak voortbrengen, strooilicht vermijden en zo een maximum aan efficiency tot stand brengen.

10

ERCO

Waarneming De mens registreert ruimtelijke dimensies en samenhang intuïtief aan de hand van verticale vlakken. Ze bestrijken het grootste gedeelte van het gezichtsveld en leveren de sleutelinformatie voor onze waarneming. Daarmee is het licht op de ruimtevullende vlakken een centraal element van kwalitatieve architectuurverlichting.

Werktuigen voor verticale verlichting

Efficiency Waarnemingsgeoriënteerde planningsprincipes maken grote efficiency mogelijk in de architectuurverlichting. Het licht met innovatieve technologie gericht op de voor de waarneming en het gebruik relevante vlakken te sturen, is de sleutel van creatieve hoogwaardige en economisch voordelige verlichtingsoplossingen.

Wallwashing met gelijk­ matige lichtverdeling Lichtwerktuigen voor verlichtingsoplossingen die aan de hoogste eisen van een homogene lichtverdeling moeten voldoen accentueren de verticale vlakken als ruimtevullend element.

Wallwashing met focaal zwaartepunt Uiterst efficiënte lichtwerktuigen met het zwaartepunt van de lichtsterkte op ooghoogte dienen voor een bijzondere nadruk op belangrijke elementen op de wand bij een gelijktijdige verlichting van het gehele oppervlak. Wandverlichting door strijklicht Strijklicht voor wandverlichting benadrukt de materiaalkwaliteit en de oppervlaktestructuur van het deel van het gebouw. De montage van de armaturen geschiedt ruimtebesparend met een geringe afstand tot de wand of direct op de wand.

Tesis lens­ wallwasher

Powercast

Tesis focale wallwasher

Focalflood breedstralers

Tesis uplights

Focalflood façadearmatuur

Parscoop

Lightmark

Paratec

Cilinder

Lightmark Kubus

Lightcast

ERCO

11

tune the light: Lichtkwaliteiten Lichtnetwerken voor scenografie en efficiency Light Studio Configureer Light System DALI op comfortabele wijze en ontdek zijn gro­ te verscheidenheid aan functies: met de geïntegreerde software Light Studio. Met vier modules – Light Master, Light Book, Light Timer en Light Sequencer – kunnen ook complex vormgevende taken soeverein en intuïtief worden ingesteld.

Lichtregeling vormt een enorme uitbreiding van de mogelijkheden in de architectuurverlichting – niet alleen met het oog op scenografische effecten en concepten, maar ook als het gaat om comfort en energie-efficiëntie. In het verleden betekende lichtregeling toch altijd nog extra kosten op het gebied van de planning, installatie en mate­ riaal. Nieuwe, geavanceerde technologieën hebben deze drempel weggewerkt. Light System DALI Het lichtregelsysteem ERCO Light System DALI streeft naar een innovatieve aanzet om scenografie en efficiency in de architectuurverlichting te realiseren. Het gebruikt de DALI (Digital Addressable Lighting Interface) technologie voor individueel adresseerbare armaturen en vormt samen met de software ERCO Light Studio een geïntegreerd systeem voor scenografische ver­ lichting. Samen met het uitgebrei­ de programma van de voor DALI geschikte ERCO armaturen voor de binnen- en buitenruimte en de ERCO spanningsrail DALI, wordt intelligente lichtregeling daarmee zeer eenvoudig en betaalbaar als nooit tevoren. De consequente integratie van soft- en hardware zet nieu­ we maatstaven ten aanzien van gebruiksgemak, functionaliteit en creatieve oplossingen. De kleurinstelling van de voor DALI geschikte varychrome armaturen kan bijvoorbeeld in de ERCO Light Studio interactief en aanschouwelijk met één muisklik worden vastgelegd. Bij de ingebruikneming van een installatie worden voor DALI geschikte ERCO armaturen – zogenaamde Light Clients – door een 12   ERCO

fabrieksmatige codering van hun DALI bedrijfsapparatuur door Light Server en software volautomatisch herkend en overzichtelijk weergegeven. Er kunnen ook voor DALI geschikte armaturen van andere fabrikanten in een Light System DALI worden geïntegreerd en deze kunnen dan net zo makkelijk als de ERCO Light Clients worden be­stuurd. Meerdere Light Servers 64+ kunnen met elkaar in een netwerk worden ondergebracht en maakt op deze wijze grote installaties mogelijk. Het Light System DALI bestaat uit de hardwarecomponenten Light Server en Light Changer, alsmede

DALI protocol via een twee-aderige busleiding met de Light Clients, dus met de aangesloten voor DALI geschikte armaturen. Door de bus­ techniek en de in de gebruiksapparaten geïntegreerde functies is de vaste bedrading van afzonderlijke schakel- en dimgroepen en de installatie van grote dimmers in schakelkasten overbodig geworden. Met de onderdelen van de DALI spanningsrails is de bekende ERCO spanningsrail geschikt voor het gebruik van voor DALI geschik­ te ERCO spots via het Light System DALI.

Light Master In de module Light ­Master worden scènes aangemaakt, gepro­ grammeerd en bewerkt, die ook kleureffecten en dynamische sequenties kunnen bevatten. Vooral voor de regeling van varychrome armaturen kan daarbij over praktische werktuigen, zoals een kleurencirkel worden beschikt.

Light Timer Met behulp van de Timermodule kunnen op vastgestelde tijdstippen scènes worden opgeroepen. Data- en kalenderfuncties bieden een hoge flexibiliteit bij de automatisering van de scenografische verlichting.

Light Server

8 ingangen

Light Changer Bedieningselement in touchscreen techniek voor de bediening van Light System DALI in het dagelijks gebruik.

uit de software Light Studio. De Light Server is een DALI besturingsinstrument dat systeem- en scènegegevens opslaat en de besturingsfunctionaliteiten beschikbaar stelt. De bediening vindt plaats via het compacte wandbedieningspaneel ERCO Light Changer of door middel van druktoetsen. Het instellen van lichtscènes en andere complexe bedieningsstappen geschiedt daar­ entegen met de software ERCO Light Studio op een PC die daarvoor via een USB-aansluiting met de Light Server resp. met de Light Changer wordt verbonden. De Light Server communiceert middels het

Light Book Het Light Book dient voor de configuratie Light System DALI in­stallaties. Zijn functies zijn vooral het aanmaken van zones en de toewijzing van Clients, resp. van Light Changers naar zones.

Light Sequencer De Light Sequencer is een werktuig om sequenties van de lichtscènes in een tijdsvolgorde te definiëren en op te slaan. De volgorde van scènes kan men zo onafhankelijk van een vaste starttijd opstellen.

Sensoren

Light Studio: kleurencirkel Voor DALI geschikte armaturen met varychrome techniek voor een traploze kleurwisseling biedt Light Studio met een kleurencirkel een comfortabel en vertrouwd bedieningselement. Het biedt een intuïtieve en interactieve keuze aan lichtkleuren en neemt de gebruiker het omslachtige invoeren van separate dimwaarden voor de afzonderlijke kleurcomponenten uit handen. Gedefinieerde kleuren kunnen worden benoemd, opgeslagen en exact worden gereproduceerd.

Light Sequencer Deze module van de software Light Studio brengt licht in beweging. De Light Sequencer vult de functies voor dynamische sequenties en de Light Timer aan met extra scenografische vormgevende mogelijkheden. De Light Sequencer is een werktuig om sequenties van lichtscènes in een tijdsvolgorde te definiëren, te benoemen, op te slaan, te bewerken en program­ magestuurd op te roepen.

Druktoetsen

Ingangen voor sensoren Der ERCO Light Server beschikt over 8 digitale/schakelingangen. Vier daarvan kunnen ook als analoge ingangen worden gebruikt. Dit opent vele scenario’s voor het gebruik van de gewoon in de handel verkrijgbare schakelaars, druktoetsen, digitale of analoge sensoren, om door de gebruiker gestuurd of afhankelijk van factoren zoals ruimtebezetting of daglicht, geprogrammeerde lichtscènes of sequenties op te roepen.

ERCO  

13

Werkmethoden en planningstechnieken Binnen/buiten, Dark Sky, masterplannen

Binnen en buiten De verlichting van de buitenruimte maakt het mogelijk dat het uitzicht vanuit de binnen­ ruimte kan worden veranderd. In gebouwen waarbij veel glas wordt gebruikt, doet zich `s avonds vaak een spiegelwerking in de binnen­ ruimte voor: het uitzicht wordt benomen en het doorzichtige glas van overdag werkt als een zwarte spiegel. Zodra de verlichtingsterk­ tes buiten hoger zijn dan die van de weerspie­ gelingen van de binnenruimte op de ramen, verdwijnt de besloten sfeer en de waarnemer kan de diepte van de buitenruimte weer goed waarnemen. Een gedifferentieerde lichtplan­ ning die accenten in de voor­, midden­ en achtergrond plaatst, versterkt de perspectivi­ sche indruk. In de binnenruimte kunnen goede antiverblindende armaturen daarnaast een bijdrage leveren om de indirecte verblinding via de glazen vlakken te vermijden en zo het visual comfort bij het uitzicht te verbeteren. Omgekeerd wint met de verlichting van binnenruimten ook de buitenruimte aan diep­ te, wanneer de glazen façades een inkijk in het verlichte gebouw toelaten. Plekken winnen aan kwaliteit en afwisseling wanneer het leven achter de façades herkenbaar wordt. Gebouwen met glazen façades waarin de omgeving overdag wordt gereflecteerd, krijgen bij de intredende schemering en wanneer de binnenruimten zijn verlicht een extra dimensie van het stedelijke leven.

14

ERCO

Licht in de buitenruimte opent ook nieuwe per­ spectieven voor de bin­ nenruimte: plantenbe­ groeiing wordt zichtbaar en het uitzicht krijgt meer diepte.

Dark Sky De wens zoveel mogelijk plekken en ruimten door een kunstmatige verlichting te upgraden, heeft er in het verleden vaak toe geleid dat milieubelangen naar de achtergrond werden geplaatst. Hier en daar heeft de nacht bijna de lichtsterkte van overdag aangenomen en zijn zonder na te denken vooral op lichttechnisch gebied inferieure armaturen gebruikt wat leidt tot het fenomeen lichtvervuiling. Met licht­ vervuiling wordt het strooilicht bedoeld dat op grond van zijn verlichtingssterkte, lichtrich­ ting of het lichtspectrum in een gegeven con­ text storingen veroorzaakt. Strooiverlichting en verblinding verminderen het visual comfort en de informatie die men zou willen ontvangen kan niet overgedragen kan worden. De ecolo­ gische gevolgen zijn energieverspilling en nega­ tieve uitwerkingen op flora en fauna. Dark Sky staat voor een lichtplanning in de buitenruim­ te waarin de verlichting op het wezenlijke is geconcentreerd. Lichtvervuiling wordt zo ver­ meden en het kijken naar de sterrenhemel weer mogelijk gemaakt. Deze aanpak is een combi­ natie van een duurzaam planningsconcept en een daarop afgestemde armatuurtechniek. Een coöperatief samenwerken van lichtplanners, architecten, landschapsplanners, opdrachtge­ vers, installateurs en armatuurproducenten is de basis voor een effectieve realisatie van Dark Sky­lichtplanning.

Masterplannen Net als in de stedenbouw worden ook in de lichtplanning masterplannen ontworpen om de lichttechnische principes voor het nachtelijke beeld van bouwterreinen, steden of zelfs hele regio’s te documenteren. Het gaat er bij zulke planningen om de identiteit van een plaats nader uit te werken en voor de nacht een aan­ trekkelijke verschijningsvorm te definiëren. Tot de karakteristieke elementen van masterplan­ nen voor het licht behoren onder andere de verbetering van de oriëntatie door middel van het markeren van hoofdwegen naar de stad, oriëntatiepunten en verkeersassen, een concept voor de herkenning op afstand van een stad door bepaalde richtlijnen voor het silhouet en grondbeginselen voor het inrichten en vormge­ ven van bepaalde plaatsen. Uit een masterplan kunnen dan concrete projecten worden afgeleid alsmede hun relatie met de omgeving. Behalve de kwalitatieve aspecten behoren tot zo’n licht­ masterplan ook richtlijnen voor spaarzaamheid, milieubescherming en verkeersveiligheid.

Met precieze lichttech­ niek en de juiste arma­ tuurpositionering wordt strooilicht vermeden en een goed visual comfort voor voetgangers en automobilisten gerea­ liseerd.

Uit masterplannen voor de verlichting kunnen weer beginselen voor de lichtplanning van een concreet bouwwerk wor­ den afgeleid zodat een uniform stedenbouw­ kundig kader kan worden verkregen.

ERCO

15

Werkmethoden en planningstechnieken Lichtplanning met lumenklassen Voor een inschatting van geschikte lampen en wattages kan men bij lichtplanning gebruik­ maken van lumenklassen. Onafhankelijk van het soort en de efficiëntie van de lamp geeft de lichtstroom de bruikbare lichtcapaciteit aan. Uit de verlichtingstaak kan de lichtstroombe­ hoefte worden afgeleid aan de hand van crite­ ria als objectgrootte, verlichtingsafstand en de helderheid van de omgeving. De lumentabel

Technologie LED vary­chrome

Rendement (lm/W)

Lichtstroom (lm) 10 50

100

500

3.6W

5000 10000

50000

10W

3.6W

10W 14W

28W

42W

15

Trappen, wegen, systemen voor bewegwijzering

Accentverlichting van kleine objecten bij zeer geringe verlich­ tingsafstand, strijklicht, oriënta­ tieverlichting

Woonhuis, tuin, wegverlichting, vitrineverlichting, systemen voor bewegwijzering

Accentverlichting van middelgrote objecten bij gemiddelde verlich­ tingsafstand, wallwashing tot 3m, strijklicht, projectie

Galerie, woonhuis, tuin, weg- en straatverlichting

Accentverlichting van grotere objecten, wallwashing tot 4m, washing, strijklicht, projectie

Museum, winkelruimten, brede wegverlichting, bomen, plant­ soenen

Algemene verlichting, washing en accentverlichting van grote objecten of over grote afstanden, wallwashing tot 6m, strijklicht, projectie

Winkelruimten, representatieve ruimten, musea, atriums, façades

Algemene verlichting en wall­ washing van zeer hoge ruimten, washing en accentverlichting van zeer grote objecten over zeer grote afstanden

Hallen, industrievestigingen, luchthavens, façades, monumen­ ten, torens

25 50W 75W100W 150W

< 5.000 lm

22 60W 100W 150W

Compacte fluores­ centielampen

Oriëntatieverlichting in een don­ kere omgeving, aanduiding van architectuurlijnen en looproutes

< 2.000 lm

20W

Halogeenlampen

Toepassingsvoorbeelden

14W 28W 42W

100W 150W

Laagspanningshalogeenlampen

Soort verlichting

< 500 lm

20W

62-80 1.7W

Gloeilampen

2000

Lumenklasse < 50 lm

47-60 1.7W

LED daglichtwit

1000

Rendement Het rendement van een lamp kan worden gedefi­ nieerd als de verhouding van de afgegeven licht­ stroom en het gebruikte elektrische vermogen van een lamp. Eenheid: Lumen/Watt (lm/W)

29 10W

LED warmwit

Lichtstroom De lichtstroom beschrijft het gehele door een licht­ bron afgegeven lichtver­ mogen. Ze kan worden berekend uit het spectra­le stralingsvermogen en rekening houdend met de spectrale gevoeligheid van het menselijke oog. Eenheid: Lumen (lm)

verklaart welke lampen voor welke lumenklas­ sen beschikbaar zijn. Door de verschillende rendementen van de lampen kunnen zich bij een gelijke lichtstroom verschillende wattages voordoen.

300W 500W 1000W

87 9W 18W 26W 32W 42W 55W

Fluorescentie­ lampen

94 24W 28W 35W 58W

Halogeen-metaal­ damplampen

92 20W

Natriumdamphogedruklampen

35W 70W 150W 250W 400W

49 50W

Efficiënte lampen Bovendien is ERCO sterk betrokken bij de ontwikkeling van LED-lichtwerk­ tuigen en maakt zo de grote voorde­len van LED’s met betrekking tot rende­ ment en levensduur praktisch bruik­ baar. Bovendien biedt ERCO nog steeds een breed productprogramma voor halogeen-metaaldamplampen en com­ pacte fluorescentielampen aan.

10

50

LED varychrome LED warmwit LED daglichtwit Gloeilampen Laagspannings-halogeenlampen Halogeenlampen Compacte fluorescentielampen Fluorescentielampen Halogeen-metaaldamplampen Natriumdamp-hogedruklampen

100

LED LED LED A QT-NV QT, QPAR TC T HIT-CE HST

500

1000

2000

100W

5000 10000

50000

> 10.000 lm

20

16   ERCO

< 10.000 lm

40

60

80

100

h(lm/W) ERCO  

17

Werkmethoden en planningstechnieken Lichtplanning en normeringen Bij projecten in de buitenruimte met grote dimensies, zoals de verlichting van terreinen of hoge gebouwen, wordt met overeenkomstig grote verlichtingsafstanden gewerkt die een precieze lichttechniek en krachtige lampen no­dig hebben. Het zou voor de hand liggen met de projectdimensie ook de armatuurgrootte en verlichtingssterktes te berekenen. Kwantiteit mag echter niet met kwaliteit verwisseld wor­ den: lichtsterkte alleen beantwoordt niet aan grootschalige architectuur of landschapsplan­ ning. Voor gedifferentieerde lichtoplossingen bij groot gedimensioneerde projecten kunnen zowel het aantal armaturen en wattages zelf berekend worden. Bij het afwegen van deze beide factoren kan de planner een optimum aan visual comfort en efficiency bereiken voor deze situatie.

Het systeemdesign van de productfamilies Beamer, Focalflood en Parscoop bestrijkt door deze onder­ verdeling in verschillende behuizingsmaten en ver­ mogenniveaus het gehele spectrum, van kleine tot grote verlichtingstaken voor buiten.

18   ERCO

Klein Relatief kleine objecten hebben bij het ver­ lichten van een korte verlichtingsafstand een brede lichtverdeling nodig. Geringe verlich­ tingsterktes zijn al voldoende om een goede waarneembaarheid te kunnen bereiken. Kleine lampen met een geringe lichtstroom resulteren weer in kleinere armatuurgroottes, zodat ook de relatie tussen het formaat van het object en de armatuur evenwichtig is. Te grote verlich­ tingssterktes kunnen vooral bij kleine objecten met lichte, glanzende oppervlakken tot onge­ wenste verblinding leiden.

Middel Grotere objecten of vlakken vereisen hogere verlichtingsafstanden en daarmee hogere lichtvermogens van grotere lampen. De arma­ tuurgrootte neemt daarom eveneens toe. Voor een goede verlichting van grotere objecten is doorgaans één armatuur niet voldoende omdat anders een groter deel van het object in de schaduw zou liggen. Bij middelgrote verlich­ tingstaken staat de waarnemer dikwijls nog buiten de lichtbundel, zodat er geen directe verblinding plaatsvindt. Precies gericht licht maakt het mogelijk de verlichtingsafstand zo te kiezen dat de armaturen buiten het blikveld geïnstalleerd zijn.

Groot Armaturen voor hoge lichtvermogens hebben krachtige en grote lampen met dienovereen­ komstige reflectoren nodig. De daaruit resul­ terende warmteontwikkeling in de armatuur vereist voor een probleemloos functioneren omvangrijkere behuizingen van de thermisch gevoelige bedrijfsapparatuur. Bij verlichtings­ situaties op grotere schaal kan het voorkomen dat er personen tussen armatuur en voorwerp lopen die blootstaan aan verblinding. Nauwe stralingshoeken in combinatie met geringere lampvermogens en een groter aantal arma­ turen garanderen hiervoor een beter visual comfort.

Zeer groot Bij zeer grote verlichtingstaken stuit de ­onderverdeling via de armatuurgrootte met steeds hogere vermogens en grotere verlich­ tingsafstanden op haar eigen grenzen. Een zeer krachtige armatuur met brede stralingshoek zou bij voorbijgangers die zich tussen gebouw en armatuur bevinden tot hevige verblinding leiden. Vaak ook bieden percelen niet de ruimte om de verlichtingsafstand groter te maken. Een oplossing is om oppervlakken per sector met een groter aantal armaturen te verlichten. Deze kunnen dan een geringere stralinghoek bezitten en daarmee een hoger visual comfort bieden. In het open terrein valt de armatuurgrootte een veeleer ondergeschikte rol toe. Voor architec­ tuurverlichting daarentegen kunnen volumi­ neuze armaturen op een sokkel gemonteerd, de indruk wekken buitengewoon groot te zijn.

ERCO  

19

Als het avond wordt Impressies uit steden en landschappen Architectuurverlichting in de buitenruimte houdt in dat je te maken krijgt met de weers­ invloeden, met de natuur, maar ook met de sociale realiteit die steden bezig houdt. Plan­ ners van verlichting en producenten van licht­ werktuigen dragen hier beiden een bijzondere sociale verantwoordelijkheid – hebben echter tegelijkertijd de mogelijkheid, symbolen en beelden van buitengewone zeggingskracht te creëren.

20   ERCO

ERCO  

21

Situaties Façade Verticale vlakken in de stedelijke ruimte dragen wezenlijk bij aan de ruimtelijke vorming van pleinen, kruispunten en gebouwen. Vanuit waarnemingspsychologisch en vormgevend aspect vormt façadeverlichting daarom een belangrijk element in de urbane nachtelijke verlichting. Verschillende façadetypen vragen ieder om een specifiek verlichtingsconcept om de kwaliteit van de architectuur te accentueren. Zoals gebouwen in daglicht van elkaar verschillen, kunnen ook verschillende lichtoplossingen voor de nachtelijke verlichting worden ontwikkeld. In principe vragen gesloten façaden om een andere lichtplanning dan transparante gebouwen. Naast de vlakverlichting van massieve façaden kunnen ook de contouren van gebouwen of afzonderlijke elementen worden geaccentueerd. In tegenstelling tot een verlicht massief gebouwfront kan glazen architectuur de indruk wekken vanuit zichzelf op te lichten, wanneer in het gebouw gericht vlakken worden verlicht. Overdag is inkijk in zulke bouwwerken vaak onmogelijk omdat de hoge verlichtingssterktes van het daglicht tot sterke spiegelingen van de omgeving op de glazen vlakken leiden. ’s Nachts winnen transparante gebouwen daarentegen aan dieptewerking door de zichtbare dimensie van de binnenruimten. De façadestructuur tekent zich daarbij af als silhouet voor de kern van het gebouw. Bij het gebruik van lichtsturing kunnen lichtscènes voor façadeverlichting met sensoren of timerfuncties automatisch voor schemering worden opgeroepen.

Beamer schijnwerpers

Tesis vloerinbouw­ armaturen

Smal stralende armaturen benadrukken de verticale opbouw van de façade. Verlichte gebouwencontouren verduidelijken de dimensies. De dicht tegen de façade gemonteerde armaturen produceren een markant strijklicht dat de structuur van het metselwerk accentueert.

Parscoop wallwashers

Sensoren en lichtregelsystemen

Brandenburger Tor, Berlijn: de verlichting van de verticale elementen door lichtwerktuigen met een overeenkomstige asymmetrische lichtverdeling brengt het karakteristie­ke symbool optimaal tot uitdrukking. Tesis lenswallwashers voor vloer­ inbouw accentueren de

Tesis lens-wallwashers

zuilen, de indruk van ruimtelijke diepte ontstaat uit de boven in de poortdoorgang gemonteerde Parscoop wall­ washers.

Armaturenindeling bij de façadeverlichting

De speciale asymmetrische lichtverdeling voor wallwashing produceert een zeer gelijkmatig licht op de façade. Door het instellen van de richthoek kan de lichtverdeling zo worden ingesteld dat er geen licht boven het dak uitstraalt en zo concepten in de zin van Dark Sky realiseerbaar zijn.

22   ERCO

Vloerinbouwarmaturen voegen zich onopvallend in de omgeving. Armatu­ren dicht tegen de façade produceren een intens strijklicht.

Op enige afstand van de façade geplaatste wallwashers maken een gelijkmatige verlichting van de façade mogelijk en voorkomen de vorming van lange slagschaduwen op de façade.

De verlichting van boven naar beneden komt overeen met de lichtrichting overdag en reduceert het probleem van de lichtstraling in de nachtelijke hemel. Overdag kan de balkonligger zich markant tegen de kant van het dak aftekenen.

Wanneer er masten zijn, bijvoorbeeld bij straatverlichting, kun­nen deze ook voor de montage van de façadearmaturen worden gebruikt. Door de gro­tere afstand tot het gebouw wekt de faça­ de door de geringere schaduwvorming een

vlakkere indruk. Wanneer men uit het ge­bouw naar buiten kijkt moet men goed letten op voorkoming van verblinding voor de bewoners.

Direct op de façade geplaatste armaturen produceren een strijklicht dat oppervlakstructuren door saillante schaduwen kan benadrukken.

ERCO  

23

Situaties Façade Straatbeeld De Kungsträdgården staat op vele aanzichtkaarten van de Zweedse hoofdstad afgebeeld. Prachtige paleizen uit de tijd van de economische opbloei omzomen de parkachtige promenade. Aan de lichtmasten van de rij straten ­werden Beamer spots en Parscoop wallwashers voor halogeen-metaaldamplampen gemonteerd om de historische façades gelijkmatig, kleurneutraal en energiezuinig te verlichten. Het voorbeeld toont aan dat reeds relatief geringe, gelijkmatige verlichtingssterktes op façades voldoende zijn om door de verticale verlichting een urbane ruimte in de nachte­lijke omgeving te definiëren en ervaarbaar te maken. Om het bijzondere karakter van de duisternis niet ongedaan te maken, maar behoedzaam aan te vullen, is een visual comfort erg belangrijk: door sterk anti-verblindende armaturen wordt het mogelijk met gereduceerde verlichtingssterktes en subtiele contrasten energie-efficiënt te plannen. Kungsträdgårdgatan, Stockholm. Architect: Svante Forsström Arkitekter, Stockholm. Lichtplanning: Claes Möller Ljusbyggarna, Stockholm.

Hoogbouwfaçade Met een geraffineerd lichtconcept en krach­tige lichtwerktuigen kregen de planners het voor elkaar om de 260 meter hoge façade van een raster van witte keramische staafjes met een gelijkmatig lichtsterkteverloop te verlichten. Daarvoor werd een groot aantal Parscoop wall­washers en Beamer schijnwerpers met sculptuurlenzen niet alleen tegen de façade, maar ook op nabijgelegen gebouwen geplaatst. ­Halogeen-metaaldamplampen van 250W realiseren dit in combinatie met een zeer efficiënte lichttechniek, waarvoor tot nu toe wall­washers van 400 tot 1000W gebruikelijk waren. The New York Times Building, New York. Architect: Renzo Piano Building Workshop, Genua/Parijs. Lichtplanning: OVI Office for Visual Interaction, New York.

24   ERCO

Historisch gebouw Individuele, vaak historische gebouwen spelen voor het stadsbeeld een bijzondere rol. Daarom zouden ze binnen een afgestemde totaalplanning voor de nachtelijke enscenering van een stad ook speciaal moeten worden behandeld. Op de Piazza della Borsa in Triëst gebeurde dat, door de façade van de classicistisch oude Beurs eerst met Tesis vloerinbouw-wallwashers ­gelijkmatig te verlichten. Structuurelementen van de architectuur, zoals de zuilen van de por­ticus of de hoekpilasters werden extra geaccen­ tueerd door Tesis richtbare spots. Bovendien ­dienen Beamer schijnwerpers voor de accen­ tuering van de sculptuurversiering. Duurzame, zeer efficiënte halogeen-metaaldamplampen zorgen voor een grote energiezuinigheid. Palazzo della Borsa Vecchia, Triëst. Architect: Claudio Visintini, Triëst.

Enkele, onopvallende en energiezuinige lichtbronnen zijn voldoende om door decente verticale verlichting van de façades een stedelijke ruimte te definiëren.

Sterk anti-verblindende schijnwerpers en vloer­ inbouwarmaturen met darklight-techniek garan­deren een groot visual comfort voor de passanten – ook in de drukke, smalle stegen van de oude Italiaanse havenstad.

Efficiency en lichtkwaliteit waren de beslissende criteria bij de keuze van de lichtwerktuigen voor de wolkenkrabber van de krant The New York Times.

Accenten in de winkelstraat Transparante façades met geënsceneerde ­etalages drukken een stempel op het beeld van winkelstraten. De smalle, verticale structuurelementen van het gebouwenfront worden hier door de lichtbundelaansnedes van ­cilindrische façadearmaturen geaccentueerd. Daarvoor kozen de planners een armatuurtype welke hoofdzakelijk naar onderen als down­light, maar ook naar boven als strijklicht straalt. De horizontale verlichting van de gebouwen­ periferie krijgt hiermee een ritmisch lichtaccent – er ontstaat een uitnodigend lichttapijt. Uitgerust met halogeen-metaaldamplampen presenteert deze verlichtingsvorm zich als efficiënt en onderhoudsarm. ZARA filiaal Königsallee, Düsseldorf. Architect: José Froján & Inditex architectural team.

ERCO  

25

Situaties Ingang Bij het naderen van een gebouw volgt op afstand van de façade de eerste indruk die de situatie rond het entree aan de toeschouwer biedt. Markering van het entreegebied kan door architectonische elementen of verlichting ter oriëntatie worden gerealiseerd – maar ook door verlichting als ondersteunend of dominant medium. De verlichting rond het entreegebied is het nachtelijke visitekaartje van een gebouw, ze creëert een bepaalde atmosfeer en vergemakkelijkt de oriëntatie. Het eenvoudigste mid­del door middel van licht naar het gebouw te leiden, betekent een hoger niveau van verlichting ten opzichte van andere delen van het gebouw. Een „welcome mat“ – een lichttapijt voor de toegangsdeur – dient als uitnodigend gebaar tegenover de bezoeker. Toegevoegde diffuse verlichting, bijvoorbeeld middels verticale verlichting rond het entree, verzacht har­de schaduwen op gezichten en creëert zo een aangename basis voor de eerste communicatie bij de deur. Het gebruik van wallwashing heeft daarnaast voor de oriëntatie het voordeel al op afstand goed waarneembaar te zijn. Door ­strijklicht kan aan het scenario bij de ingang een dramatisch tintje worden gegeven. Straaten trapverlichting zorgen voor veiligheid op straten en trappen aan de voorkant van een gebouw. Op elkaar afgestemde verlichtingssterktes tussen voor- en achtergrond scheppen een aangename balans voor de algehele indruk en vergemakkelijken de aanpassing van het oog bij de overgang in het gebouw.

De transparante façade belichaamt een open en uitnodigend gebaar voor de bezoeker. Downlights zorgen voor de basisverlichting voor de entree

en leggen een lichttapijt voor de bezoeker.

Voor de enscenering van de toegang bij hotels zijn veelzijdige lichtwerktuigen beschikbaar: vloer­ inbouwarmaturen voor de accentuering van vegeta-

tie, wandarmaturen voor het verlichten van straten en downlights om de om­geving rond de ingang te markeren en voor een vriendelijke ontvangst te

zorgen. Het van de grond gereflecteerde strooilicht verlicht van onderen het dak.

Kubus programma Het Kubus-programma voor de buitenruimte biedt veelzijdige mogelijkheden voor lichttoepassingen rond entrees: de modellen voor wandmontage verlichten met een naar boven gerichte lichtstraling bijvoorbeeld huisnummers of tekst en naar beneden gericht ook straten. De wandinbouwarmatuur wordt in één vlak met de façade gemonteerd en is met haar vlakke lichtverdeling geschikt voor straatverlichting langs gebouw of muren. In de uitvoering als bolder is ze geschikt om in de open ruimte op te stellen.

De bolderarmaturen hebben twee functies: met de ver stralende lichtverdeling verlichten ze niet alleen de straat naar de ingang, maar ook de vegetatie. De zeer goede antiverblinding en de zacht verlopende lichtbundelrand dragen bij aan het visual comfort. Daarnaast benadrukken façadearmaturen met dubbele lichtuittreding

26   ERCO

de directe omgeving van de huisdeuren.

Vloerinbouwarmaturen hebben een discrete werking en blijven voor de toeschouwer verborgen – licht in plaats van armaturen bepaalt de sfeer. Het anti-verblindingselement boven de lamp schermt het directe aandeel af en verbetert het visual com­ fort voor passanten aanmerkelijk.

Wandinbouw

Wand­ montage

Bolder­ armatuur

ERCO  

27

Situaties Straatverlichting De belangrijkste eis die aan straatverlichting wordt gesteld is allereerst voldoende verlichtingssterkte om trappen te zien en veilig te kunnen lopen. Als hulp bij de oriëntatie zijn verder lichtaccenten van belang, halverwege en op de achtergrond van het landschap, omdat ze de blik sturen en ter oriëntatie dienen. Wanneer de vegetatie langs een straat wordt verlicht, wordt daarnaast een gevoel van veiligheid gecreëerd, omdat de omgeving beter waarneembaar is. Een zacht verloop van lichtbundels op de straat zelf en geringe verlichtingssterktes van de aangrenzende vegetatie vergemakkelijken de aanpassing tussen lichte en donkere zones in het landschap. De dark sky-technologie bij bolderarmaturen, waarbij geen licht boven het horizontale vlak van de bovenste armatuurafsluiting straalt, beschermt passanten en automobilisten optimaal tegen verblinding. Voor armaturen bij trappen is een goede antiverblinding eveneens zeer belangrijk zodat bij het omhoog lopen geen hoge luminanties ontstaan aan de armatuur die verblinden. Bij straten zijn kleine oriëntatiearmaturen vaak ook al voldoende. Ze hebben welliswaar een lage verlichtingssterkte, maar onderschei­ den zich met hun luminantie duidelijk van de omgeving en markeren in een lineaire indeling straten als lichtpunten. De geringe verlichtingssterktes die voor straatverlichting in de buitenruimte noodzakelijk zijn, maken het gebruik van compacte en energiebesparende lichtbronnen mogelijk, bijvoorbeeld LED’s of halogeen-metaaldamplampen in de 20W uitvoering.

De downlights in het uitstekende gedeelte van de bovenverdieping produceren een lichttapijt rondom het gebouw en onderstrepen de overgang tussen buiten- en binnenruimte. Dankzij de darklight-technologie wordt de passant een optimaal visual comfort geboden.

De asymmetrische lichtverdeling van Lightmark bolderarmaturen geeft de mogelijkheid om stra­ ten of inritten van de zijkant te verlichten. De exacte lichtsturing voorkomt strooilicht boven het horizontale vlak en sluit daarmee verblinding van voetgangers of autobestuurders uit.

Bij deze doorgang in een winkelcentrum past de geaccentueerde straatverlichting met de smal­ le lichtbundels van de Beamer schijnwerper. Net als op een podium loopt de passant door zones die verschillend zijn verlicht, de ruimte wordt gestructureerd en dramatisch geënsceneerd.

45°

10°

Bij de straatverlichting en verlichting van de open ruimte kunnen twee lichtverdelingen worden onderscheiden: enerzijds de breedstralende lichtverdeling om aan de rand van het gebouw of langs een muur een smalle lichtbaan als straatverlichting te produceren. In tegenstelling daarmee dient anderzijds de diep stralende lichtverdeling ervoor te zorgen dat het licht zo ver mogelijk over het omringende vlak wordt verspreid.

10°

Traparmaturen wijzen op treden, waardoor men veilig trappen op en af kan lopen. De speciale lichttechniek van de Axis Walklight voorkomt ook bij de trap omhoog elke vorm van verblinding. Oriëntatiearmaturen berusten in hun werking daarentegen op het luminantiecontrast met de omgeving. In de wijze van rangschikking kunnen ze het straatverloop markeren. De optimale lichtbron voor zulke taken is de efficiënte en onderhoudsarme LED – ofwel in wit of in varychrometechniek.

28   ERCO

ERCO  

29

Situaties Urbane ruimten De verlichting van de stedelijke ruimte is een centrale planningstaak voor stedenbouwkundigen en lichtplanners geworden. Plaatsen door licht ervaarbaar maken en hun daarmee een nieuwe dimensie van attractiviteit geven, behoort tot de belangrijke taken die in veel gemeenten door middel van lichtmasterontwerpen of individuele projecten ­worden nagestreefd. Voldoende en antiverblindende basisverlichting is vanzelfsprekend. Daarop voortbouwend kan de discussie zich richten op het kwalitatieve perspectief, welke sfeer door de verlichting moet worden gerealiseerd. Pleinen worden pas waarneembaar door de verticale verlichting van hun wanden met wallwashers in het donker. Daarnaast kunnen de façaden van licht worden voorzien, waar­door de architectonische bijzonderheden worden onderstreept. Accentverlichting benadrukt bijzondere details op het plein of op façaden. Een onopvallend design en zorgvuldig gekozen montageplaatsen voorkomen dat de gevoelsindruk van de dag door de armaturen wordt verstoord. Afstemming van het lichtconcept op alle façaden van een plein schept de basis om een stringente lichtplanning te realiseren.

Tesis vloerinbouwarmaturen bieden verschillende lichtverdelingen in ronde of hoekige behuizingsvormen. Daardoor kunnen bij een algemeen discreet uiterlijk beeld en een groot visual comfort sterk afwisselende, gedifferentieerde lichtconcepten worden gerealiseerd.

Parscoop wallwashers kunnen op vele manieren worden gebruikt: naar beneden gericht verlichten ze grote grondoppervlakken. Met het lichtuittredingsvlak naar boven gemonteerd, onderstrepen ze bij de verlichting van plafonds de hoogte en creëren naar beneden een anti-verblindend, zacht licht door de diffu­se reflectie.

Tesis wallwashers realiseren met hun specifieke lichttechniek een zeer gelijkmatige lichtverdeling. De bijvoorbeeld uit het montagevlak uitstekende constructie van de armatuur heeft het voordeel dat de lichtverdeling direct boven het montagevlak begint.

Beamer schijnwerpers zijn heel geschikt om objecten te accentueren. In de uitvoeringen met vloerplaat of montageplaat en accessoires zijn vele montagevarianten mogelijk.

30   ERCO

ERCO  

31

Situaties Monumenten, torens, gedenktekens Gedifferentieerd verlichte monumenten benadrukken historische sporen in de nachtelijke stedelijke- of landschappelijke ruimte. Ze herinneren aan belangrijke personen of gebeurtenissen. Tegelijkertijd vormen ze op straten, pleinen en in parken de afsluiting van assen of staan zelf centraal. Voor de duidelijke zichtbaarheid van monumenten op een afstand is het luminantiecontrast met de omgeving van groot belang. In een landschappelijke context met geringe omgevingsverlichting zijn geringe verlichtingssterktes voldoende om bouwwerken te accentueren. De sterker verlichte stedelijke ruimte vraagt om een sterkere accentuering om een vergelijkbare contrastwerking te realiseren. Wanneer men het monument nadert verschuift de focus zich van het totaalbeeld naar de accentuering van details. Omdat deze elementen niet op een werking op afstand zijn ingericht, volstaat een aanmerkelijk geringere verlichtingssterkte. De vormgevende mogelijkheden om monumenten te verlichten variëren van de subtiele, gelijkmatige verlichting om ze in het donker op een plein beleefbaar maken tot en met expressieve, tijdelijke lichtconcepten voor feestelijke gebeurtenissen. Gedenktekens die als plek van bezinning en rouw dienen, zouden met een gedifferentieerde lichtplanning de geschiedenis respectvol tot uitdrukking moeten brengen en de individuele bezoeker een sfeer moeten bieden waarbij gedenken mogelijk is. Uniforme verlichting met hoge verlichtingssterktes en verblinding dienen te worden vermeden. Bij monumenten die aan positieve gebeurtenissen herinneren of de lokale of nationale identiteit belichamen, kan op andere wijze met verlichting worden omgegaan. Met licht kan ook ’s nachts de geschiedenis duidelijk worden getoond en op feestdagen zelfs als in het theater worden geënsceneerd. De betekenis van het bouwwerk kan in krachtige gebaren van helderheid, contrast en kleuren tot uitdrukking worden gebracht. Soms dienen cultuurmonumenten ’s nachts dan ook als kern in de stadsplattegrond, als coulissen voor concerten en wekken geschiedenis weer tot leven.

Hoge, slanke monu­ menten kunnen met krachtige, smalstralen­ de lichtwerktuigen als ­Beamer schijnwerpers worden verlicht. Om de lichtvervuiling zo veel mogelijk te reduceren, is zeer exacte plaatsing en afstelling van schijn­ werpers noodzakelijk.

Vloerinbouwarmatu­ ren voegen zich op een terughoudende manier in de architectuur van monumenten. Darklight­reflectoren bij lens­wallwashers reduceren hoge luminanties om verblinding te voorkomen.

Met de software Light Studio staan voor de planner zeer gebruiksvriendelijke opties ter beschikking, waarmee hij ondermeer de lichtkleur van varychromearmaturen kan instellen en in lichtscènes kan samenvatten.

Bij concepten zonder dynamische kleurverandering kan ook met kleurfilters worden gewerkt. ERCO biedt een programma van filterkleuren aan, die op de lichtkleuren van het natuurlijke verloop van de dag aansluiten: amber, magenta, night blue, sky blue. In de handel wordt een veelheid van andere filters aangeboden.

32   ERCO

Het spectrum van kleurrijke enscenering reikt van subtiele concepten tot expressieve kleur­ sequenties voor bijzondere evenementen.

ERCO  

33

Situaties Bruggen Bruggen verbinden stadswijken, plaatsen en regio’s. Hun vorm wordt gekenmerkt door het streven van ingenieurs kunstrijke bogen over rivieren of dalen te spannen en drukt die ­functie vaak ook zinnebeeldig uit. De verlichting van een brug benadrukt haar symbolisch gehalte ook ’s avonds en ’s nachts. De manier waarop de lichtplanner deze planningstaak benadert sluit daarom vaak aan op de statische kenmerken van de constructie. Afhankelijk van het type, een balken-, vakwerk-, boog- of hangbrug, kunnen de constructie-elementen met licht worden benadrukt. Zo ontstaat ook ’s avonds een karakteristieke afstandswerking voor de omgeving. Op basis van de meest slanke constructie­ vormen zijn smalle lichtbundels meer geschikt om met strijklicht het draagwerk te benadrukken dan brede lichtverdelingen. Precieze lichttechniek helpt om het strooilicht tot een minimum te beperken. Zorgvuldige plaatsing en exacte afstelling van armaturen dragen ertoe bij de lichtemissies in de lucht in het belang van een dark sky te reduceren. Vooral het accentu­ eren van kabelconstructies is op grond van de geringe materiaaldoorsnede een uitdaging. Meestal is het verlichten van de primaire draagconstructie hier effectiever, omdat het licht door de grotere constructie-elementen beter wordt gereflecteerd. Er ontstaan fascinerende beelden bij bruggen over waterpartijen, waarvan de verlichte structuren zich in het water spiegelen. De klassieke verkeers- en straatverlichting garandeert op de brug voldoende horizontale verlichtingssterkte met een aangenaam visual comfort voor automobilisten, fietsers en voetgangers. Geëxponeerde armatuurposities op bruggen kunnen problemen bij het onderhoud opleveren. Behalve een keuze voor de gunstigste montageplaats helpen duurzame of volledig onderhoudsarme lichtbronnen als LED’s de onderhoudskosten laag te houden.

Lenzen en filters zijn bij Beamer schijnwerpers veilig midden in de behuizing aangebracht. Door het scharnier met schaalverdeling kan de serie armaturen uiterst nauwkeurig worden gericht. De precieze lichttechniek en smalle lichtbundels voorkomen strooilicht. De vlakke behuizing beperkt vuilafzetting tot een minimum.

De effectvolle verlichting van het over de stuwdammen stromende water is met naar beneden gerichte Beamer schijnwerpers uitgevoerd. De nachtelijke lichtenscenering maakt van de stroomversnelling een attractie voor omwonenden en toeristen.

34   ERCO

Door de vele soorten accessoires kunnen Beamer schijnwerpers op verschillende plaat­sen worden gemonteerd – bijvoorbeeld ook aan masten ter accentuering van een voet- en fietspad.

ERCO  

35

Situaties Vegetatie De vormgeving van vegetatie is een centraal thema binnen de landschapsarchitectuur en bomen behoren daarbij tot de belangrijkste ele­ menten om ruimten in te delen. Omdat vorm en lengte van de stam en boomkruin afhankelijk van de soort variëren, vragen ze om specifieke lichtoplossingen. Een bol-, zuil-, scherm- en palmvorm zijn de bekendste boomvormen. Een breedstralende verlichting van verscheidene kanten leidt tot een gelijkmatige lichtindruk vanuit elke blikrichting. Wanneer vanuit twee tegenovergestelde richtingen wordt verlicht, ontstaat door het licht- en schaduwverloop op de boomkruin een sterkere modellering. Uplights aan de stam accentueren dit daarentegen als lineair element en verbinden de boomkruin visueel met de grond. Bij in een raster gerangschikte bomen en het gebruik van uplights met bredere stralingshoeken kunnen de onderkanten van de boomkruinen het effect oproepen van een verlicht dak. Door gebundeld, zenitaal licht, bijvoorbeeld vanaf op gebouwen gemonteerde schijnwerpers, ontstaat een beeld dat vergelijkbaar is met maanlicht. Afhankelijk van het seizoen accentueert het licht de contour van het loof van de boomkruin of wordt in de winter de structuur van de takken tegen de grond afgetekend. Verblindende armaturen beperken door sterke luminantiecontrasten met de nachtelijke omgeving de waarneming en dit gaat ten koste van de kwaliteit van de aanwezigheid in groenvoor­ zieningen. Een mogelijkheid om te voorkomen dat armaturen onder blad verdwijnen of overgroeien door bodemvegetatie is de montage op staande buizen. Vloerinbouwarmaturen voegen zich echter beter in de landschappelijke ruimte.

Bij bomen met veel wortels voorkomt montage van vloerinbouwarmaturen buiten de boomkruin beschadiging van het wortelstelsel.

Licht vanaf twee tegenovergestelde kanten leidt tot een contrastrijke modellering vergeleken met een gelijkmatig werkende verlichting van vier kanten.

Bij schermvormige bomen hebben breedstralende uplights op boomkruinen de werking van verlichte daken.

Uplights tegen de stam accentueren de boom als lineair, verticaal element. Bij een boomraster zorgt deze verlichting voor een ritmisch effect.

Bij grote bomen of boomgroepen zijn in de regel meerdere armaturen voor een gelijkmatige verlichting noodzakelijk. Bij het plaatsen en richten van de armaturen moet ook rekening worden gehouden met factoren als boomgroei en bescherming tegen verblinding voor voorbijgangers.

Met het gebruik van kleurfilters kan aan de landschapsverlichting een enscenerend accent worden gegeven. Bomen veranderen onder kleurrijk licht in hun uiterlijke vorm – van warme herfsttinten tot ijzig blauw.



Vloerinbouwhuis In veel situaties in de buitenruimte, bijvoorbeeld bij montage in de grond, zijn inbouwhuizen voor de vloerinbouwarmaturen een vereiste. Met het inbouwhuis kan de armatuur voor de exacte nivellering veilig op een fundament worden geplaatst. Voordat de armatuur zelf wordt gemonteerd, kunnen grondwerkzaam­ heden zoals bestrating worden voltooid.

36   ERCO

Door varychromearmaturen kunnen op basis van de RGB-kleur­ mengingstechniek in combinatie met lichtre­ geling concepten worden gerealiseerd, die met de dynamiek van kleurrijk licht spelen en waardoor de sfeer wordt gecreëerd.

ERCO  

37

Situaties Recreatiebaden In het verlengde van de wellness-trend wordt licht in zwembaden niet meer louter functioneel, maar steeds meer gebruikt als middel om een sfeer gedifferentieerd vorm te geven: daarbij gaat van diffuus licht een rustige en ontspannende werking uit; de omgeving lijkt arm aan schaduwen en contrasten. Gericht licht, zoals we dit kennen van de zon aan zee, leidt daarentegen tot harde schaduwen en creëert interessante contrasten die aan de omgeving een grotere spanning geven. Lichteffecten met kleur en dynamiek, bijvoorbeeld vergelijkbaar met een zonsondergang, zorgen voor een ver­ halende dimensie die rijk is aan stemming. Het spiegelende wateroppervlak draagt bij aan het levendige spel van licht in de wereld van het baden. Anti-verblindingsarmaturen en een zorgvuldig geplande armatuurindeling voorkomen een te sterke reflecterende verblinding door de waterspiegel. De eisen die aan de kwaliteit van de behuizing en beschermingsgraad worden gesteld, vragen in zwembaden min of meer om lichtwerktuigen die ook in de buitenruimte worden gebruikt. Onderhoudskosten kunnen enerzijds worden verlaagd door een goede keuze van de montageplaats, anderzijds door het gebruik van duurzame of zelfs onderhoudsarme armaturen, zoals LED’s of halogeenmetaaldamplampen.

Lichtoplossingen voor zwembaden vragen om robuuste lichtwerktuigen, zoals deze ook in de buitenruimte wor­ den gebruikt. Een hoge beschermingsgraad en duurzaamheid ook na het herhaaldelijk vervangen van lampen horen tot de centrale criteria bij de keuze van armaturen.

Een pregnante zoneverdeling van de verlichting in een zwembad draagt ertoe bij de artificiële omgeving te structureren, waardoor ze een belevenis wordt. Daarvoor heeft de planner een rijkgevulde gereedschapskist nodig met zeer gedifferentieerde lichtinstrumenten.

Verticale verlichting in een toegangs- en lig­zone: door wallwashing ontstaat een lichte en ruime indruk van de ruimte, ze draagt bij aan de diffuse, antiverblindende en kleurechte algemene verlichting en vormt zo een rustige tegenpool van de activerende lichtenscenering van de tegenoverstaande wand. ERCO armaturen zijn producten die zowel wat hun functie als esthetiek betreft lange tijd meegaan. Ook bij extreme milieu-omstandigheden, die hoge eisen stellen aan corrosiebescherming, beschermingsgraad en veiligheid, functioneren de lichtwerktuigen op betrouwbare wijze.

38   ERCO

ERCO  

39

Lichtwerktuigen ERCO systeemdesign

Gebouwen, privé-tuinen, landschappen of stede­ lijke gebieden: Wie licht op een professionele wijze wil vormgeven heeft eigenlijk maar een paar afzonderlijke, decoratieve producten nodig maar wèl een logische lichttechnische gereedschapskist. Het ERCO productprogramma biedt efficiency, niet alleen door lampen en bedrijfsapparatuur met een ver-

40   ERCO

zekerde toekomst, maar ook de meest optimale en daarmee effectieve lichttechniek voor een groot aantal toepassingen. De systematische combina­ tiemogelijkheden uit verschillende lichtverde­ lingen en montagevarianten betekent meer creatieve vrijheid voor de planner.

ERCO  

41

Lichtwerktuigen Technische kenmerken Dark Sky techniek De Dark Sky techniek creëert de voorwaarden om licht te laten stralen waar het heen moet – in het belang van het milieu en de mensen. De voor Dark Sky geschik­ te armaturen, zoals de Midipoll bolderarmaturen beschikken over een precieze lichtsturing en een gedefinieerde afscherming voor een optimaal visual comfort. Voor de armaturen buiten is het voor­ komen van lichtemissie boven de horizon een beslissend criterium. Een geringe luminantie bij de licht­ opening vermijdt `s nachts buiten overmatige lichtsterktecontras­ ten. Dark Sky heeft een duurzaam planningsconcept nodig en een daarop afgestemde lichttechniek. De zorgvuldige armatuurkeuze, montage en ook het richten van de armaturen vormen de technische basis voor een effectieve Dark Sky planning. Met behulp van deze aanpak wordt energie voor het

Reflector- en lenzentechniek De ontwikkeling en vervaardiging van de lichttechnische systemen, zoals reflectors of lenzen hoort tot de kernactiviteiten van ERCO. Met behulp van ingewikkelde bere­ keningen en computersimulaties maken onze lichttechnici de optiek zodanig, dat voor uiteenlopende verlichtingstaken steeds de opti­ male lichtverdeling tevoorschijn komt: van bijzonder gelijkmatige, streepvrije lichtbundels met een zuivere, licht zacht afgetekende rand als accentverlichting tot sterk asymmetrisch duidelijk uit­ komende lichtverdelingen voor een gelijkmatige verlichting van verticale oppervlakken. Alleen decennialange ervaring, de toe­ passing van de modernste compu­ tertechnologieën en korte wegen tussen onderzoek, constructie, gereedsschapsbouw en productie allemaal in eigen beheer bij ERCO maken deze hoge kwaliteitsstan­ daard mogelijk.

42  ERCO

produceren van ineffectief licht bespaard, de oriëntatie geoptima­ liseerd en het bioritme van dieren die `s nachts actief zijn niet bena­ deeld. De sterrenhemel blijft voor de mens verder goed zichtbaar.

Horizon

Bescherming tegen verblinding Voor efficient visual control in de buitenruimte bewandelt ERCO ­verschillende wegen om verblin­ ding te vermijden, zonder het lichteffect te belemmeren. Anti­ verblindingscilinders of kruisras­ters bij schijnwerpers schermen de lamp af en vermijden zo direc­te verblinding. Bij downlights of vloerinbouw-uplights zorgen bij­ voorbeeld darklightreflectoren ervoor dat de waarnemer buiten de cut-off tegen de verblinding door reflectorluminanties beschermd is. Antiverblin­ dingscilinder met kruisraster

De precieze lichtsturing van bijvoorbeeld de Panorama bolderarmatu­ ren laat geen lichtemissie boven de horizon toe en voldoet zo aan de voor­ waarden voor Dark Sky.

Spherolit-reflectoren Het optische principe van de Spherolit-reflector: afhankelijk van de welving van een afzonderlijk deel­ oppervlak wordt het er op vallende licht meer of min­ der gespreid gereflecteerd. Dit geeft de karakteristiek van de reflector van nar­ row spot tot wide flood.

Lenzensystemen Speciale, computerbere­ kende microstructuren in de lenzen uit door­ zichtig kunststof geven de lichttechniek nieuwe mogelijkheden om licht­ verdelingen optimaal op een bepaalde toepassing af te stemmen.

Lichtverdeling Hoe specifieker de licht­verdeling van een lichtwerktuig op het gebruiks­ doel is afgestemd, des te efficiënter kan het zijn taak vervullen. Daarom biedt ERCO een zeer ge­differentieerd product­ programma met de meest uiteenlopende lichtverde­ lingen aan.

Onderdelen Een consequent systeemdesign is kenmerkend voor het productpro­ gramma van ERCO. De armaturen worden niet als losstaande produc­ ten ontwikkeld, maar altijd als pro­ ductfamilies die ook van hun kant weer duidelijk in de systematiek van het totale programma gepositio­ neerd zijn. De mogelijkheid licht­ werktuigen door veelsoortige sys­ teemonderdelen aan speciale eisen aan te passen behoort daar evenzo goed toe – van lenzen, kleurfilters tot en met montage-elementen.

Onderdelen zoals staande buizen, traversen en varianten met armen, maken de armaturen universeel toepasselijk: Op vrije oppervlakken, aan masten, plafonds of façades.

Armatuurkwaliteit in de ­buitenruimte ERCO armaturen voor de buiten­ ruimte bestaan uit corrosiebesten­ dig aluminiumgietwerk. De No Rinse behandeling verbetert de ondergrond voor de volgende coa­ ting. Een uit twee lagen bestaan­ de coating garandeert een hoge resistentie tegen weersinvloeden, een goed mechanisch weerstand en een hoge corrosiebescherming. De vorm van de behuizing en de eigenschappen van het oppervlak verminderen de vuilafzetting. De verschillende beschermingsgraden classificeren de maatregelen tegen

binnendringen van stof en water: IP65 biedt bescherming tegen straalwater uit alle richtingen, IP67 tegen de gevolgen van tijdelijke onderdompeling en IP68 tegen de gevolgen van duurzame onder­ dompeling tot en met vastgestelde diepten. De keurmerken kenmer­ken bovendien verschillende tech­ nische standaards van bepaalde regio’s.

Darklight­ reflector Cut-off 50°

Snoot met kruisraster

No Rinse

krr IP65 IP67 IP68

&

qC

86L ERCO  43

Lichtwerktuigen Modulaire lichtkarakteristieken

Narrow spot Als accentuering van kleine objecten met een grote lichtsterkte of voor het overbruggen van grotere afstanden tus­ sen armatuur en object. ­Stralingshoek < 10°.

Spot De standaardeigenschap voor een accentueren­ de verlichting van elk type object, vooral voor de modellering van de driedimensionale vorm. Stralingshoek 10°-20°.

Lichtsturing De bij ERCO berekende en vervaardigde colli­ matoroptiek uit kunst­stof richt het licht om te beginnen parallel. Een Spherolit-lens uit door­ zichtig kunststof stuurt de gewenste stralings­ hoek heel nauwkeurig.

Powercast met LED Een bijzonder onderhoudsarm en energie-efficiënt alternatief zijn Powercast schijnwerpers. Deze zijn ook met LED-techniek in warm­ witte en daglichtwitte lichtkleur verkrijgbaar. Daarbij worden voor een optimale lichtsturing lenzen­ systemen gebruikt die uit een spe­ ciaal ontwikkelde collimatoroptiek en verschillende Spherolit-lenzen voor de karakteristieken spot, flood en wide flood bestaan.

Powercast is een nieuw ontwik­ kelde, universeel toepasbare familie energiezuinige lichtwerk­ tuigen voor de buitenruimte. De schijnwerpers en breedstralers beschikken over de nieuwste tech­ nologieën zoals LED-techniek of Spherolit-reflectoren voor een effcient visual comfort. Hun sys­ teemdesign biedt in eenvormige behuizing symmetrische lichtver­ delingen voor de accentverlichting van narrow spot tot wide flood, maar ook verschillende asymetri­ sche lichtverdelingen. Powercast vertegenwoordigt daarmee een bijzonder veelzijdige, energiezui­ nige en flexibele armatuurfamilie, bijvoorbeeld voor het verlichten van façadedetails, borden of van vegetatie.

Flood Voor de efficiënte accen­ tuering van grotere objec­ ten of het benadrukken van vlakken in ruimte­ lijke zones. Stralingshoek 25°-35°.

Wide flood Voor een flexibele, breed­ stralende verlichting van oppervlakken en ruimte­ lijke zones. Stralingshoek > 45°.

Oval flood Voor een breedstralende verlichting van opper­ vlakken en objecten. De ovale lichtverdeling kan door te draaien verticaal of horizontaal gericht worden.

De Spherolit-reflector oval flood kan 360° gedraaid worden. Daar­ naast zijn 90° posities beschikbaar. Vergelijk­baar met een sculptuur­ lens kan de ovale licht­ bundel op deze wijze in de juiste stand van het te verlichten object afge­ stemd worden.

Warmwit In warmwit hebben Powercast schijnwer­ pers een iets geringere lichtopbrengst dan in daglichtwit. In de plaats daarvan bieden ze echter een betere kleurweer­gave. De lichtkleur met 3500K benadert het licht van halogeenlampen.

Daglichtwit Powercast schijnwerpers in daglichtwit met 5500K bieden een bijzonder hoge efficiency bij een accep­ tabele kleurweergave. De lichtkleur lijkt op die van het daglicht.

Voor een vloeiende gra­diënt is er bij breed­ stralers met Spherolitreflector oval flood tot 150W een softec lens als onderdeel beschikbaar.

Washlight Asymmetrisch breed­ stralende karakteristiek voor het verlichten van verticale vlakken zoals ­façades, muren of hekken.

Breedstralers met Spherolit-reflector ­washlight tot 70W zijn met een softec lens uit­ gerust.

Voor het vervangen van lampen of reflectors kan het huis eenvoudig open­geklapt worden. De ver­ vanging van de Spherolitreflector kan gereed­ schapsloos plaatsvinden.

44   ERCO

ERCO  

45

Lichtwerktuigen Overzicht

Voor een snelle keuze van het juiste licht­ werktuig voor een be­paalde verlichtingstaak in de buitenruimte is het ERCO buitenruim­ teprogramma ingedeeld in armatuursoorten en armatuurfamilies. Dit overzicht laat de soorten zien met alle productfa­ milies en de beschikbare lichtsterkteverdelingen. Op de volgende pagina’s

De lichtgeel weergegeven lichtbundels tegen een grijze achtergrond sym­ boliseren de lichtrichting en de lichtverdeling van een armatuur. Deze karak­ teristieke symbolen wor­ den in alle ERCO media eenduidig gebruikt – voor een snelle en een zekere armatuurkeuze.

worden de afzonderlijke families met hun speci­ fieke eigenschappen en kenmerken kort aan u voorgesteld. Uitgebreide, actuele productinforma­ tie vindt u online in ERCO Light Scout: www.erco.com/produkte

Schijnwerpers en breedstralers

Powercast

Grasshopper

Beamer

Focalflood

Parscoop

Kubus

Axis walklight

Visor

Lightmark

Cilinder ­façadearmaturen

Kubus

Visor

Midipoll

Panorama

Lightmark

Lightcast plafondinbouw­ armaturen

Paratec

Cilinder

Tesis

Tesis

LED-oriëntatie­ armaturen IP68

Façadearmaturen

Focalflood façadearmaturen

Site

Terreinarmaturen

Plafondarmaturen

Vloerinbouw­ armaturen

46   ERCO

in varychrometechniek verkrijg­ baar

ERCO  

47

Lichtwerktuigen Breedstralers

Lichtwerktuigen Schijnwerpers Powercast

In de productfamilie Powercast gaan energie­ zuinigheid en flexibili­teit in het gebruik samen. Eruit springende ken­ merken zijn de moderne LED lichtbronnen, de halogeen-metaaldamp­ lampen, de laagspanninghalogeenlampen en het grote aantal verschillende lichtsterkteverdelingen.

Powercast

De Powercast schijn­ werpers voor halogeenmetaaldamplampen of laagspannings-halogeen­ lampen zijn met Spherolitreflectoren in 4 bundel­ breedtes, van narrow spot tot wide flood verkrijg­ baar, de schijnwerpers met LED in 3 lichtbundels van spot tot wide flood.

Grasshopper

Beamer

Oval flood Voor een breedstralende verlichting van opper­ vlakken en objecten. Door te draaien kan de ovale lichtverdeling verticaal of horizontaal gericht worden.

Door het compacte design van het huis is de Grasshopper arma­ tuur zeer geschikt voor decente toepassingen zoals het accentueren van façadedetails, bomen en planten. De efficiënte, onderhoudsvrije LED’s of duurzame HIT lampen kunnen vrijwel overal geplaatst worden.

De krachtige Beamer schijnwerpers maken het uitvoeren van veeleisende projecten in de buiten­ ruimte mogelijk. Ze bezit­ ten een uitstekend visual comfort door het inge­ bouwde kruisraster als bescherming tegen ver­ blinding. De geïntegreerde schacht voor onderdelen biedt keuzemogelijkheden voor het gebruik van len­ zen en kleurfilters. Montageonderdelen Voor Beamer, Focalflood en de Parscoop is er een gemeenschappelijk, uitgebreid programma aan montageonderdelen. Daardoor is altijd een optimale montagepositie mogelijk, hetzij aan het gebouw zelf of op het terrein.

48   ERCO

De breedstralers van de Powercast-serie geven door het gebruik van speciale Spherolitreflectoren een asym­ metrische lichtverdeling. Ze zijn met halogeenmetaaldamplampen en laagspannings-halogeen­ lampen verkrijgbaar. De reflector kan 360° wor­ den gedraaid en beschikt over 90° posities.

Washlight Asymmetrisch stralende karakteristiek voor het verlichten van verticale vlakken zoals façades, muren of hekken.

Focalflood

Het belangrijkste kenmerk van de Focalflood breed­ stralerfamilie is het hori­ zontale gespreide licht met focaal zwaartepunt. Dit maakt een geringere montageafstand tot de te verlichten oppervlak­ ken mogelijk. De serie is geschikt voor het uni­ versele programma van montageonderdelen voor buitenarmaturen.

Parscoop

Door hun gelijkmatige, asymmetrische lichtver­ deling kunnen Parscoop breedstralers perfect voor plafond- en wallwashing gebruikt worden. De veel­ zijdigheid van deze serie blijkt uit uitvoeringen in verschillende maten en met verschillende lampen en het uitgebreide onder­ delenpakket.

ERCO  

49

Lichtwerktuigen Façadearmaturen Kubus

Lichtwerktuigen Façadearmaturen Voor een discrete aandui­ ding van details en entree­gebieden biedt de Kubus façadearmatuur de pas­ sende lichtoplossing. De HIT lamp verspreidt breed, de LED versie straalt ge­richt strijklicht over de façade.

Lightmark

Lightmark façade­ armaturen kunnen een groot vlak van de façade boven de arma­ tuur – resp. boven- en onder de armatuur bij een lichtuittrede aan ­beide kanten – en met een zeer attractief strijk­ licht vastleggen. Een volledig afgeschermde lichtbron garandeert een hoog visual comfort.

Cilinder

Cilinder façadearma­turen dienen zowel als algemene verlichting in de directe omgeving van gebouwen als ook voor het produceren van strijklichteffecten op de façade zelf. De façade­ armaturen zijn er in drie maten die zich ook in hun uitrusting en karak­ teristiek onderscheiden.

Focalflood

De belangrijkste kenmer­ ken van de Focalflood façadearmatuur zijn energie-efficiëntie en onderhoudsvrijheid. De voor DALI geschikte LED armatuur bezit een digi­taal adresseerbaar be­drijfsapparaat en zorgt door zijn smal stralende verdeling van het licht voor een gelijkmatige verlichting van grote oppervlakken. Door een directe montage op het vlak strijkt het licht via de façade of het plafond, en de lichtvervuiling wordt tot een minimum beperkt.

Site

De klassieker onder de façadearmaturen over­ tuigt door zijn robuuste en veilige montage aan façades en in- en toegan­ gen. Bij de variant met de afscherming aan de bovenzijde, kan diffuus licht heel gericht naar de grond geleid worden.

Bij de vloerwashers ­voldoen twee lichttech­ nieken aan verschillen­de eisen: wegverlichting met ovaal uiteen gesprei­ de lichtbundel, en terrein­ verlichting met dieper in de ruimte stralend licht.

Daarnaast is voor mon­ tage van de armatuur met dieper stralende verlichting een wand­ inbouwhuis leverbaar.

Axis

Visor Lightmark

50   ERCO

De onderhoudsvrije en uiterst efficiënte LED techniek vindt men ook terug in de voor DALI geschikte trappen- en vloerinbouwarmatuur Axis walklight. Een com­ plete afscherming van de lichtbron zorgt voor ­optimaal visual comfort.

De Visor en Lightmark armaturen zijn voor montage in een façade geschikt. Met een ver­ gelijkbare lichttechniek worden ze in een ronde of hoekige bouwvorm aangeboden. De gemeen­ schappelijke kenmerken zijn het hoge visual com­fort door volledig afge­ schermde lampen en het robuuste huis in de be­schermingsgraad IP65.

ERCO  

51

Lichtwerktuigen Open ruimte armaturen

Lichtwerktuigen Plafondarmaturen

Kubus

De Kubus productserie beschikt behalve de façadearmaturen over een met LED of HIT lam­ pen uitgeruste bolder­ armatuur met Dark Sky techniek voor een ener­ giezuinige verlichting van de open ruimte of de straat. Het robuuste huis uit hoogwaardig alumi­ niumgietwerk is 2 keer gecoat.

Visor

De eigenschappen van de Visor vloerwashers kan men ook in de vrijstaande bolderarmaturen van de productfamilie aantref­ fen. Afhankelijk van de gebruikte lamp worden ze toegepast voor het verlichten van toegangs­ wegen, straten, pleinen, ingangen of gedeelten dicht bij de wand.

Midipoll

Het stijklicht op het kruisvormige bolder­ profiel dat van de cirkel­ vormige lichtbundel van Midipoll komt, wordt zo een ruimtevullend ele­ ment. Dark Sky techniek en het gebruik van LED en HIT lampen benadruk­ ken de duurzaamheid en energiezuinigheid van deze bolderarmatuur.

Panorama

Het reflectorsysteem van Panorama straalt het licht onder 360° tot 6 meter ver naar de te verlichten gedeelten. De Dark Sky techniek reduceert de verblinding van voorbij­ gangers en automobilis­ ten tot een minimum, de lichtbron zelf is alleen als schijnsel waar te nemen.

Lightmark

Het eenvoudige en toch markante design van de Lightmark façadearmatu­ ren wordt bij de bolder­ armaturen voortgezet. De dark sky techniek maxi­ maliseert het visual com­ fort en voorkomt tegelij­ kertijd onnodig strooilicht boven de horizon. Met de­zelfde lichtverdeling als de Parscoop wall­washers is de Lightmark façadewasher uitstekend geschikt voor een verticale verlichting.

52   ERCO

Lightcast

Lichtverdeling Ahankelijk van de lamp bezitten Lightmark en Visor bolderarmaturen een lichttechniek voor breed uitgespreide licht­ bundels bedoeld voor het verlichten van straten of diep in de ruimte stralen­ de lichtbundels voor het efficiënt verlichten van (open) terreinen, zoals pleinen of terrassen.

Downlight De Lightcast product­ familie is bedoeld voor een energie-efficiënte algemene verlichting voor buiten, zoals deuren of poorten of passages. Haar robuuste behuizing uit aluminiumgietwerk biedt ook weerstand tegen de zware omge­ vingsomstandigheden.

Richtbare spots Door de smalle stralings­ hoek kunnen details van gebouwen of sculpturen perfect geaccentueerd worden. De lampvoet­ houder kan hiervoor tot 15° gezwenkt worden.

Richtbare spots met sculptuurlens De sculptuurlens ver­ andert de ronde in een ovale lichtbundel en genereert een gelijkma­ tige, verticale verlichting. De armatuur is zeer ge­schikt voor het washen van buitenwanden.

Cilinder

Paratec wallwashers

De armatuur bezit dezelf­ de eigenschappen als de Lightcast serie, maar bevindt zich in een cilin­ drische opbouwbehuizing uit aluminiumgietwerk. Deze armatuur wordt bij voorkeur gebruikt in de overgangsgebieden tussen de binnen- en ­buitenruimte.

Het in drie maten en twee kleuren verkrijg­bare huis van Paratec komt een beetje boven het montageniveau uit en maakt met zijn asym­ metrische lichtverdeling een gelijkmatige wall­ washing vanaf het begin van het plafond mogelijk. De hoge afscherming garandeert visual com­ fort.

ERCO  

53

Lichtwerktuigen Lichtregeling

Lichtwerktuigen Vloerinbouwarmaturen Uplight Geeft nauwkeurig strijk­ licht op façades of aan de onderkant belichte daken en bezit door de Darklighttechniek een perfecte bescherming tegen verblinding.

Tesis IP68

Uplight, instelbaar Voor precies strijklicht op façades of objecten. Deze instelbare uplight combineert een geringe inbouwdiepte met een hoog visual comfort.

Het programma Tesis vloerinbouwarmatu­ ren onderscheidt zich door een bijzonder brede keuze van licht­ verdelingen in ronde en vierkante bouwvormen voor de meest uiteen­ lopende toepassingen. De beschermingsgraad IP68 verwijst al naar de hoge kwaliteit van de behuizing. De materialen die worden gebruikt zijn veiligheidsglas, corrosie­ bestendig roestvrij staal en aluminiumgietwerk. Wallwashers Het Tesis programma omvat drie verschillende soort wallwashers: de Tesis focale wallwasher bereikt een focaal ­zwaartepunt op verti­cale vlakken. Voor een zeer gelijkmatige licht­ sterkteverdeling op een façade is de Tesis lens-

Richtbare spots Gericht licht voor de accentuering van objec­ ten, struikgewas of details van gebouwen.

Het lichtregelsysteem ERCO Light System DALI is een voortvloeisel van een innovatieve technologie: de intelligent toegepaste DALI (Digital Addressable Lighting Inter­ face), ofwel digitaal adresseerbare verlichtings (interface)technologie voor individueel adresseerbare armaturen vormt samen met de software ERCO Light Studio een geïntegreerd systeem voor sceno­ grafische verlichting. Samen met het uitgebreide programma van de voor DALI geschikte ERCO arma­ turen voor binnen en buiten, en de ERCO spanningsrail DALI wordt intelligente lichtregeling daarmee zo eenvoudig en economisch als mogelijk. Zowel voor scenogra­ fische lichteffecten, als ook voor intelligent lichtmanagement om energie te besparen. Vergeleken met andere lichtregeltechnieken worden de installatiekosten enorm gereduceerd: de DALI techniek integreert schakel- en dimfuncties in de armatuur resp. in de bedrijfs­

Light Server, Light Studio Met de Light Studio wordt de centrale bestu­ ringssoftware aangeduid waar­mee de Light Server, de interface tussen soft­ware en armaturen, aan­ gestuurd wordt. Het pro­ gramma is in vier modules onderverdeeld die alle onderdelen van de licht­ regeling bestrijkt.

apparatuur, de 2-aderige stuur­ kabel kan de deelnemers in elke willekeurige topologie met elkaar verbinden. De stroomvoorziening van de armaturen is onafhankelijk van de DALI bedrading.

af r d

Light Clients met ID Alle voor DALI geschikte ERCO armaturen zijn in de fabriek met een code uit­ gerust om volautomatisch door Light System DALI herkend te worden. Light System DALI in combina­ tie met ERCO Light Clients biedt daarmee een echte Plug+Play aan voor een snelle, veilige installatie en ingebruikneming.

t

DALI PLUG+ PLAY

wallwasher zeer geschikt. De Tesis wallwasher bezit een speciale lichtverdeling waarbij de lichtuittreding op de façade direct boven de vloer begint.

120V-240V 50-60Hz DALI

LED armatuur De onderhoudsvrije en energiezuinige oriëntatie­ armaturen met LED`s zijn in warmwit, daglichtwit en in varychrome ver­ krijgbaar.

Light Clients

WLAN

Light Clients

Hub/Switch

Cat-5 Light Studio

LED-oriëntatie­ armaturen

54   ERCO

Straten en terreinen kunnen met de wit of gekleurd stralende oriën­ tatiearmaturen duidelijk gemarkeerd worden. Krasvrij glas en roestvrij staal garanderen een jarenlang, probleemloos gebruik. Door het gebruik van diffusors en refrac­ toren kunnen ze ook in een heldere omgeving goed waarneembaar gemonteerd worden. De vloerwashers van deze productfamilie bezitten een direct stralende, asymmetrische lichtver­ deling.

Light Server

USB

Light Server 64+ max. 12

Light Changer

RS485 24V DC

max. 31

4 digitale ingangen

4 analoge/digitale ingangen Ontvanger Schakelaar

Sensor

Toetsenblok

- - D ALI-stuurkabel - USB-verbinding/Cat-5 - - 2 4V DC - Netspanning - RS 485-verbinding Light Client: armatuur met bijbehorende DALI bedrijfs apparatuur, resp. separate gecodeerde DALI bedrijfs apparatuur Bewegingsmelder/ Schemeringsschakelaar Afstandbediening Radiografische druktoets

ERCO  

55

ERCO showrooms Licht ervaren, service gebruiken – wereldwijd Events en seminars Zij maken van de ERCO showrooms ontmoetingsplaatsen voor de lokale licht- en architectuurscene. Door de infrastructuur wordt de betekenis van „tune the light” duidelijk: vormgeving van licht in zijn kwaliteiten van ruimte en tijd.

ERCO ziet zichzelf als een internationaal georiënteerde, mondiaal opererende onderneming. Op alle belangrijke markten bestaan lokale ERCO showrooms en kantoren. Daar zijn onze eersteklas, speciaal opgeleide medewerkers als lichtadviseur werkzaam. Met dit wereldwijde netwerk staan wij garant voor een betrouwbare service en vakbekwame begeleiding ter plekke. Dit geldt vooral bij internationale, grensoverschrijdende projecten: van advisering in de ontwerpfase, aanbesteding, bemonstering en projectuitvoering tot en met service en scholing. „Consultant to the consultant“, adviseur van de adviseurs – zo omschrijven de lichtadviseurs van ERCO hun rol in het bouwtraject: ze bieden professionele ondersteuning aan planners bij elke lichttechnische vraagstelling in elke projectfase. Met op het project gerichte vakinformatie en op maat gesneden productdocumentatie helpen ze de besluitvorming voor de goede lichtwerktuigen optimaal voor te bereiden. De showrooms en kantoren bieden ruimte voor werkoverleg in de projectfase. Voor het tonen en testen van monsters of andere demon­straties staat een mock-up-ruimte ter beschikking. Vaak kunnen ook in het buitengedeelte van de showroom voorbeelden worden getoond van toepassingen van ERCO lichtwerktuigen. De ERCO service eindigt echter niet met de stipt op de dag afgesproken levering van de gewenste artikelen: ook na de ingebruikname van de installatie kunnen onze lichtadviseurs nog helpen, bijvoorbeeld als het gaat om het later aanbrengen van onderdelen of met handreikingen voor de optimale focussering van armaturen.

Licht in de ruimte De werking van licht in de ruimte is moeilijk in woorden te vatten – ze moet worden beleefd. De ERCO showrooms scheppen hiervoor de optimale, flexibele voorwaarden.

Projectmanagement De kantoren bieden optimale ruimte voor projectvergaderingen. Uw ERCO contactpersoon is ervoor opgeleid om de klanten in elke fase van een project te ondersteunen.

Lichtkwaliteiten Een grote verscheidenheid aan producten en de vormgevingsmogelijkheden van het programma van ERCO voor de buitenruimte concreet beleven: in de lichttuin (boven) van het hoofdkantoor in Lüdenscheid, maar ook in het buitengedeelte van een lokale showroom (rechts). Op de bouwplaats Sommige problemen worden pas gedurende het bouwproces actueel en verlangen het inzetten van medewerkers van ERCO ter plaatse. Zij bieden hulp bij het organiseren van bemonsteringen, verlenen van ondersteuning bij lichttechnische vakproblemen en lossen logistische kwesties voor u op.

56   ERCO

Contact Waar ook ter wereld: de ERCO medewerkers willen u graag leren kennen. U vindt de adressen van onze kantoren en showrooms aan het eind van deze brochure en onder: www.erco.com/contact

ERCO  

57

Informatielogistiek Producten – Projecten – Guide Producten Ons veelomvattende aanbod aan lichtoplossingen voor de architectuur kan worden verdeeld in de programmasegmenten lichtregelingen, armaturen voor de binnen- en buitenruimte. Deze struc­tuur treft u in Light Scout net zo aan als in de ge­drukte catalogus.

Om planners in elk stadium van hun werk optimaal te ondersteunen, biedt ERCO een veelzijdig systeem van netwerken en digitale media aan. Ons uitgebreide aanbod varieert van informatie over producten, referentieprojecten en didactische thema’s. Alle ERCO documenten zijn zo opgesteld dat ze elkaar voor de planning van logische en algemeen geldende lichtconcepten perfect aanvullen: vormgeving, structuur en terminologie van de verschillende programmasegmenten zijn op elkaar afgestemd, zodat de gebruikers zich heel eenvoudig kunnen oriënteren.

www.erco.com ERCO Light Scout op internet is een toon­ aangevend medium als het om actuele pro­ ductinformatie gaat. Het productassortiment van Light Scout en de productgegevensbladen op pdf-formaat worden tweemaal per jaar geactualiseerd. Met productinformatie in 13 talen en regionale versies, als­ mede 5 navigatietalen voldoet Light Scout aan de eisen van internationale markten.

De ERCO Catalogus op papier biedt alle belangrijke informatie en planningsgegevens – zwart op wit, compact en altijd binnen handbereik.

Projecten Aan de fascinatie voor licht in een architectonische toepassing wordt een belangrijke plaats toegekend in de communicatie van ERCO – bijvoorbeeld op het gebied van de „Projects“ van ERCO Light Scout, maar ook in ons tijdschrift ERCO Lichtbericht.

Guide Interactieve kennismodules zorgen in de „Guide“ van Light Scout voor de overdracht van basisprincipes van vormgeving met licht en kennis van gebruikers over lichtwerktuigen.

58   ERCO

In Light Scout zijn er voor ieder artikel van ERCO uitgebreide planningsgegevens voor het gebruik in CAD-, lichtberekeningsen lichtsimulatie-software beschikbaar. Deze kunnen worden gedownload. Hiermee kunnen bijvoorbeeld DIALux of 3D Studio VIZ indrukwekkende visualiseringen gemaakt worden.

ERCO  

59

ERCO adressen

Europa België ERCO Lighting Bvba/sprl Leuvensesteenweg 369 bus 7 1932 Zaventem Belgium Tel.: +32 2 340 7220 Fax: +32 2 347 3882 [email protected]

Finland ERCO Lighting AB Asiakkaankatu 3 2krs 00930 Helsinki Finland Mob.: +358 400 718 407 Fax: +46 8 54 50 44 39 [email protected]

Bulgarije Altronics light 13 „6-th September“ Str. Sofia 1000 Bulgaria Tel.: +359 2 980 9061 Fax: +359 2 980 9061 [email protected]

Frankrijk ERCO Lumières Eurl 6ter, rue des Saints-Pères 75007 Paris France

Denemarken ERCO Lighting AB Representative Office Vesterbrogade 136 C, st. 1620 København V Denmark Tel.: +45 33 21 80 60 Fax: +45 33 21 80 64 [email protected] Duitsland ERCO Leuchten GmbH Postfach 2460 58505 Lüdenscheid Brockhauser Weg 80–82 58507 Lüdenscheid Germany Tel.: +49 2351 551 100 Fax: +49 2351 551 555 [email protected] ERCO Leuchten GmbH Showroom Berlin Reichenberger Str. 113A 10999 Berlin Tel.: +49 30 769 967 0 Fax: +49 30 769 967 20 [email protected] ERCO Leuchten GmbH Showroom Hamburg Osterfeldstraße 6 22529 Hamburg Tel.: +49 40 548 037 40 Fax: +49 40 548 037 429 [email protected] ERCO Leuchten GmbH Showroom Frankfurt Zum Gipelhof 1 60594 Frankfurt Germany Tel.: +49 69 959 324 60 Fax: +49 69 959 324 615 [email protected] ERCO Leuchten GmbH Showroom München Nymphenburger Str. 125 80636 München Tel.: +49 89 120 099 40 Fax: +49 89 120 099 499 [email protected] ERCO Leuchten GmbH Showroom Stuttgart Rotebühlstraße 87a 70178 Stuttgart Tel.: +49 711 933 475 90 Fax: +49 711 933 475 99 [email protected]

60  ERCO

Groupe Paris – IIe de France Tel.: +33 1 44 77 84 71 Fax: +33 1 47 03 96 68 Groupe Régions Tel.: +33 1 44 77 84 75 Fax: +33 1 47 03 96 68 Groupe Architecture Commerciale Tel.: +33 1 44 77 84 70 Fax: +33 1 44 77 84 84 [email protected] Georgië Smart Way Ltd. 2 Mosashvili Str. 0179 Tbilisi Georgia Tel.: +995 32 30 88 81/82 Fax: +995 32 30 80 08 [email protected] Griekenland Moda Light 17th klm Athens – Lamia 145 64 Kifisia – Athens Greece Tel.: +30 210 6253 802 Fax: +30 210 6253 826 [email protected] Groot-Brittannië ERCO Lighting Ltd. 38 Dover Street London W1S 4NL Great Britain Tel.: +44 20 7344 4900 Fax: +44 20 7409 1530 [email protected] Ierland zie Groot-Brittannië IJsland zie Zweden Italië ERCO Illuminazione S.r.l. c/o Edificio Sedici Viale Sarca 336 F 20126 Milano Italy Tel.: +39 02 365 872 84 Fax: +39 02 643 7831 [email protected] Kroatië Ortoforma d.o.o. Kamenita 2 1000 Zagreb Croatia Tel.: +385 1 485 1489 Fax: +385 1 485 1489 [email protected]

Luxemburg zie Duitsland Marokko ERCO Lumières Maroc Representative Office 174 bd Zerktouni 20100 Casablanca Morocco Mob.: +212 642 04 93 45 [email protected] Nederland ERCO Lighting B.V. Gooimeer 13 1411 DE Naarden Netherlands Tel.: +31 35 699 1710 Fax: +31 35 694 6383 [email protected] Noorwegen ERCO Lighting AS Kirkegata 5 0153 Oslo Postboks 771 Sentrum 0104 Oslo Norway Tel.: +47 2414 8200 Fax: +47 2414 8201 [email protected] Oostenrijk ERCO Lighting GmbH Engerthstrasse 151/Loft e.6 1020 Wien Austria Tel.: +43 1 798 84 94 0 Fax: +43 1 798 84 95 [email protected] Polen ERCO Lighting GmbH Przedstawicielstwo w Polsce ul. Bia∏y Kamieƒ 7 02-593 Warszawa Poland Tel.: +48 22 898 7845 Fax: +48 22 898 2939 [email protected] Portugal Omnicel Técnicas de Iluminação, S.A. Rua Castilho, 57-5. Dto. 1250-068 Lisboa Portugal Tel.: +351 21 381 3080 Fax: +351 21 381 3090 [email protected] Roemenië zie Hongarije Rusland ERCO Lighting GmbH Representative Office Varshavskoe shosse, 1, bld. 1-2 117105 Moskwa Russian Federation Tel.: +7 495 988 86 89 Fax: +7 495 988 86 89 [email protected] Armenië Moldavië Oekraïne Tadzjikistan Wit-Rusland zie Rusland

Zweden ERCO Lighting AB Birger Jarlsgatan 46 11429 Stockholm Sweden Tel.: +46 8 54 50 44 30 Fax: +46 8 54 50 44 39 [email protected] Zwitserland ERCO Lighting AG Trottenstrasse 7 8037 Zürich Switzerland Tel.: +41 44 215 28 10 Fax: +41 44 215 28 19 [email protected] Slowakije zie Tsjechië Slovenië zie Oostenrijk

Europa

Midden-Oosten

Zuidoost-Azië

Oost-Azië

Hongarije ERCO Lighting GmbH Kereskedelmi Képviselet Irányi u. 1. mfsz. 2. 1056 Budapest Hungary Tel.: +36 1 266 0006 Fax: +36 1 266 0006 [email protected]

Dubai ERCO Lighting Pte. Ltd. Representative Office Ground Floor, Showroom 3 Spectrum Building, Al Qatayat Road P.O. Box 62221 Dubai United Arab Emirates Tel.: +971 4 336 9798 Fax: +971 4 337 3746 [email protected]

Singapore ERCO Lighting Pte. Ltd. 93 Havelock Road #03-532 Singapore 160093 Singapore Tel.: +65 6 227 3768 Fax: +65 6 227 8768 [email protected]

China ERCO Lighting Pte. Ltd. Representative Office RM 102, No B9, Building 800 SHOW No. 800 Changde Road Jing'An District Shanghai 200040 P.R. China Tel.: +86 21 5030 5979 Fax: +86 21 5030 5879 [email protected]

Cyprus J. N. Christofides Trading Ltd. Lighting Division P.O. Box 21093 1501 Nicosia 1c Kennedy Avenue 1075 Nicosia Cyprus Tel.: +357 22 813 042/3 Fax: +357 22 813 046 [email protected]

Indië ERCO Lighting Pte. Ltd. Representative Office Mumbai India Tel.: +91 9920 983828 [email protected]

Spanje ERCO Iluminación, S.A. c/ El Plà nº 47 08750 Molins de Rei, Barcelona Spain Tel.: +34 93 680 1110 Fax: +34 93 680 0546 [email protected]

Delegación Levante c/ Profesor Beltrán Báguena nº 4 Oficina 216 46009 Valencia Spain Tel.: +34 963 318 105 Fax: +34 963 918 651 [email protected] Tsjechië ERCO Lighting GmbH Organizaãní sloÏka Praha Jana Masaryka 3/456 120 00 Praha 2 Czech Republic Tel.: +420 2 225 111 16 Fax: +420 2 225 217 12 [email protected] Turkije ERCO Lighting GmbH Istanbul Irtibat Burosu Gumussuyu, Inonu Cad. Saadet apt. No:29 D:4 34437 Beyoglu – Istanbul Turkey Tel.: +90 212 249 06 10 Fax: +90 212 249 06 68 [email protected] Azerbeidzjan Kazachstan Kirgisistan Oezbekistan Turkmenistan zie Turkije

Japan ERCO Lighting Ltd. Shibakoen ND Bldg. 2-5-10 Shiba Minato-ku Tokyo 105-0014 Japan Tel.: +81 3 5418 8230 Fax: +81 3 5418 8238 [email protected]

Noord-Amerika

Zuid-Amerika

Oceanië

USA ERCO Lighting Inc. 160 Raritan Center Parkway Suite 10 Edison, NJ 08837 USA Tel.: +1 732 225 8856 Fax: +1 732 225 8857 [email protected]

Argentinië ERCO Iluminación, S.A. Oficina de Representación Av. Juana Manso 1124 C1107CBX Buenos Aires Argentina Tel.: +54 11 5279 6699 [email protected]

Australië ERCO Lighting Pte. Ltd. Representative Office 349 Pacific Highway North Sydney NSW 2060 Australia Tel.: +61 2 9004 8801 Fax: +61 2 9004 8805 [email protected]

Canada Mexiko Puerto Rico zie USA

Brazilië ERCO Iluminação LTDA Rua General Furtado Nascimento 740 Ed Bachianas 3º Andar SL 35 Barrio: Alto de Pinheiros CEP: 05465-070 São Paulo Brazil Tel.: +55 11 3892 7741 Fax: +55 11 3892 7740 [email protected] Bolivia Chili Colombia Equador Paraguay Peru Uruguay Venezuela zie Argentinië

ERCO Lighting Pte. Ltd. Representative Office Rm1605, Bldg 11, West Zone Jianwai SOHO, No. 39 East 3rd Ring Middle Road Chaoyang District Beijing 100022 P.R. China Tel.: +86 10 5869 3125 Fax: +86 10 5869 3127 [email protected] ERCO Lighting Pte. Ltd. Representative Office 21/F, C Wisdom Centre 35 - 37 Hollywood Road, Central Hong Kong P.R. China Tel.: +852 3165 8780 Fax: +852 3165 8790 [email protected]

Katar ERCO Lighting Pte. Ltd. Representative Office P.O. Box 22059 Doha Qatar Tel.: +974 4 441 4290 Fax: +974 4 441 1240 [email protected]

Delegación Cataluña c/ El Plà nº 47 08750 Molins de Rei, Barcelona Spain Tel.: +34 93 680 1244 Fax: +34 93 680 2624 [email protected] Delegación Centro c/ Buen Suceso nº 13 28008 Madrid Spain Tel.: +34 91 542 6954 Fax: +34 91 559 0965 [email protected]

Abu Dhabi Bahrein Egypte Jordanië Koeweit Libanon Oman Saoedi-Arabië Verenigde Arabische Emiraten zie Dubai

Bangladesh Brunei Cambodja Filippijnen Indonesië Laos Maleisië Myanmar Thailand Vietnam zie Singapore

ERCO Lighting Pte. Ltd. Representative Office Suite 1, 114 Hardware Street Melbourne VIC 3000 Australia Tel.: +61 3 9914 2235 Fax: +61 3 9914 2238 [email protected] Nieuw-Zeeland zie Australië

Korea ERCO Lighting Pte. Ltd Representative Office 5th fl, Woorim Bldg. 797-24 Bangbae-dong, Seocho-gu Seoul 137-830 Korea Tel.: +82 2 596 3366 Fax: +82 2 596 3354 [email protected]

ERCO hoofdkantoor ERCO GmbH Postfach 2460 58505 Lüdenscheid Brockhauser Weg 80–82 58507 Lüdenscheid Germany Tel.: +49 2351 551 0 Fax: +49 2351 551 300 [email protected] www.erco.com De actuele adressen vindt u onder www.erco.com

ERCO  61

tune the light

E

Licht in de buitenruimte

E

Art.-nr. 1029442000 NL 01/2012

Vormgeving Lichttechniek Planningspraktijk