LEZEN J A A R VA N H E T

2013

J A A R VA N H E T

LE Z E N

inhoud Projecten in de kijker Leesrevolutie met Jane Davis, blz. 2-3 dynamo3 leesinspiratie, blz. 4-5-6 Boekenjuf / Boekenmeester, blz. 8-9 Auteur in je klas, blz. 10 De Leeskaart, blz. 11 tot 15 Succesfactoren voor een goed leesbeleid, blz. 16

kalender vòl leesactiviteiten, het hele jaar door !

17 e.v.

Leesorganisaties Een alfabetisch overzicht, blz. 44 tot 47 En nog meer, blz. 48 Colofon, blz. 49

J A A R VA N H E T

2013

blz.

Wablieft ?!, blz. 31 Verwoord / Verbeeld, blz. 33 Luisterboeken, blz. 34 de inktaap, blz. 35 2013 Jaar van het voorlezen, blz. 36 Mind the Book, blz. 37 Het scholentraject op de Boekenbeurs, blz. 38-39 Projectloket, blz. 40 De Leesrace, blz. 41 Cultuurkuur, blz. 43 Klasse, blz. 43

LEZEN 1 ::

alle leeftijden / leerkrachten

Klaar voor een leesrevolutie?

Geïnspireerd door Dr. Jane Davis... “In mijn tienerjaren,” vertelt Jane, “weggelopen van thuis en aan de drugs, las ik Gelukkige Dagen van Samuel Beckett. Het bleek een toetssteen voor mijn leven te zijn! Ik hield van het boek omdat mijn eigen leven me ondertussen had verteld hoe waar het allemaal was.” Later, als jonge alleenstaande moeder, nam ze haar studies weer op en enorm gesteund door een fantastisch leraar, Brian Nellist, haalde ze uitmuntende resultaten en werd ze gestimuleerd om na een mastergraad zelfs een doctoraat in de literatuur aan de universiteit van Liverpool te behalen. Jane gaf vijftien jaar les aan de universiteit en richtte The Reader magazine op om haar fascinatie voor lezen en leeservaringen ook buiten de grenzen van haar opdracht door te geven. Tijdschriften kosten geld en zo startte ze met haar redactie met Leesdagen en andere activiteiten om lezers bijeen te brengen en ook inkomsten te genereren. Deze bijeenkomsten stonden hoe langer hoe verder van het academische leven en de mensen die aangesloten waren zijn niet allemaal hoog opgeleid. “Ik besefte dat de kracht van literatuur zoals ik die zelf ervaren had, ook betekenisvol kon zijn voor anderen. Dat goede boeken mensen konden helpen om het leven te begrijpen en beslissingen te nemen. Dat literatuur mensen stimuleert en enthousiast maakt om na te denken, om zich te verbinden met anderen en hun omgeving. Dat lezen ons zelfs meer mens maakt.” Sinds 1997 kiest Dr. Jane Davis ervoor om in haar land een Reading Revolution te ontketenen, Ze richtte The Reader Organisation op en begon aan haar revolutie waarbij literaire boeken en mensen in hun zoektocht naar hun eigen betekenis centraal staan.

‘Het voordeel van boeken is dat je in korte tijd met honderden levens kunt meeleven. Je ontwikkeling gaat sneller dan wanneer je niet leest. Je komt in allerlei culturen terecht, in verschillende tijdperken en zelfs in het andere geslacht. Goede verhalen nestelen zich in je geheugen en gaan tot je eigen geschiedenis behoren.’

“Ik geraakte meer en meer gefrustreerd dat de verhalen van George Herbert, George Eliot of Dante bij zo’n klein gedeelte van de bevolking geraakten. Ik wilde boeken uit de universiteitsbibliotheken halen en in de handen geven van mensen die er zoveel uit konden halen. Ik ging aan de slag en vond weerklank!”

Guus Kuijer in Hoe word ik gelukkig? (2009)

Jane Davis heeft intussen een team rond zich verzameld van 70 mensen die samen meer dan 350 leesgroepen per week begeleiden in het Verenigd Koninkrijk. Ze werkt voor onderwijs, sociaal-culturele organisaties, in bibliotheken, ziekenhuizen, gevangenissen en met personeel van de supermarktketen Tesco. Haar echtgenoot, prof. Philip Davis, werkt nog steeds binnen de universiteit en coördineert er tal van onderzoeken over lezen en de effecten op onze mentale gezondheid.

De leerstoel van Boek.be nodigde Jane Davis samen met Universiteit Antwerpen uit op 2 maart 2012. Samen met CANON Cultuurcel werd op 3 maart 2012 een expertenmeeting georganiseerd en samen met enkele beleidsmakers van de stad Antwerpen werd een werkbezoek aan Liverpool gebracht. Het Kenniscentrum van Boek.be onderzoekt hoe haar expertise tal van organisaties in Vlaanderen kan helpen om leestrajecten op te zetten, geïnspireerd op haar visie rond ‘shared reading’.

2 ::

Jane Davis

De volgende data kan je haar alvast zelf beluisteren.

29 januari 2013

t volze

op de Dag van de Cultuureducatie over Meesterschap en engagement (keynote), reserveren kan niet meer. www.dagvandecultuureducatie.be

2 maart 2013 op Mind the Book, meer info via [email protected] en www.canoncc.be. Philip Davis zal ook meer vertellen over het wetenschappelijk onderzoek (en de effecten op de mentale gezondheid) van de ‘shared reading’. Prof. Dr. Dirk De Wachter heeft het in zijn recent boek ‘Borderline times’ (Lannoo Campus, 2012) ook over de betekenis van literatuur en cultuur in het hoofdstuk HOOP. Hij geeft op 2 maart ook een lezing op Mind the Book. Hou alvast die datum vrij.

Lees het interview met Jane Davis in Klasse van maart 2013.

3 ::

Jane Davis

alle leeftijden

dynamo3 leesinspiratie dynamo3 stimuleert scholen om creatief aan de slag te gaan met cultuur op school. Dus ook rond lezen en voorlezen. Een greep inspirerende ideeën:

Schrijf een boek ... “Mijn droomproject? Dat mocht ik al een keer doen! Dus die vraag wil ik ooit nog wel eens krijgen. Samen met de hele school, met alle kinderen van kleuterklas tot zesde leerjaar, een boek maken – dat is gewoonweg een heerlijke missie. Het vraagt veel inzet van alle betrokkenen, maar het is absoluut de moeite waard. Zo’n project wakkert immers op een actieve, creatieve manier de zin in verhalen aan. Prachtig is het als je als schrijver betrokken bent vanaf het eerste fantasietje tot de allerlaatste letter: van voorlezen en vertellen, over samen met de kinderen verzinnen en verwoorden, tot schrijven en schrappen. En met de hulp van een illustrator wordt het plaatje helemaal compleet. Geen groot mens, geen klein kind dat er op het eind aan ontsnapt: de voldoening en de trots als je het resultaat in je handen houdt, het kunt bekijken, betasten en besnuffelen – hét boek.”

Raak me dan, als je kan jeugdroman van Siska Goeminne, uitgegeven bij De Eenhoorn, 15+

En toen wisten ze alles … Leerlingen van het derde jaar Humane Wetenschappen en Economie uit het JanVan-Ruusbroeckollege in Laken spelen hun eigen verhaal. Om het te kunnen brengen, namen ze de moderne fabels van Toon Tellegen als inspiratiebron. “Het inleven in een olifant, een eekhoorn of een mier om uitdrukking te kunnen geven aan je angst, verdriet, hoop, geluk, liefde, … is een veilige manier om je uit te drukken”, vertelt freelance actrice Isabelle Van Hecke. Het bijwonen van de voorstelling in de KVS en de nabespreking met Willy Thomas in de klas hielpen enorm om het vooroordeel van ‘kinderachtigheid’ te counteren. Na samen lezen, aan mekaar voorlezen en de inhoud van deze verhalen proberen te begrijpen, wordt ook zelf schrijven haalbaar. Om tenslotte uit de heksenketel van pubers en puberbelevenissen een voorstelling te puren die het podium volledig inneemt, is de ervaring en kunde van actrice en theatermaker Isabelle Van Hecke cruciaal. “Het is een spannende, soms frustrerende, maar in de grond erg verrijkende tocht om uit tienerbelevingen een voorstelling te maken. Nu de jongeren na de voorstelling komen vertellen hoe graag ze zouden verder doen en hoe spijtig ze het vinden dat het project ten einde is omdat ze nu pas echt goede ideeën krijgen, dat is voor mij het mooiste compliment.” En dit alles in de TOON van TELLEGEN.

4 ::

dynamo3 leesinspiratie

© Andy Huysmans

We vroegen aan Siska Goeminne, auteur, hoe het als externe is om met kinderen aan de slag te gaan en welk haar ultieme dynamoPROJECT zou zijn:

Leerlingen krijgen vleugels “De verhalen over de (on)mogelijkheid van, en het verlangen naar vliegen waren de basis voor ons kunstproject en  hebben de leerlingen ‘vleugels’ gegeven”, zegt leerkracht Carmen van Geffen van het Annuntia-Instituut Wijnegem over hun dynamoPROJECT Kunst van het vliegen. “De subsidies van dynamo3 hebben ons altijd al dat extra duwtje in de rug gegeven om de dingen die voor ons belangrijk waren, zoals o.a. het aantrekken van externe kunstenaars en het voorzien van de nodige materialen, effectief te kunnen realiseren. De leerlingen lieten zich tijdens de projectweek inspireren door kunst en literatuur om de (on)mogelijkheid van vliegen te verbeelden. Sprookjes en verhalen als Mary Poppins, Peter Pan, Karlsson van het dak en de Griekse mythologie van Icarus prikkelden onze verbeelding. Ook kunstenaars die zich bezig houden met het idee de zwaartekracht te overwinnen (DaVinci, Panamarenko, het luchtschip van La Machine…) waren onze inspiratiebronnen. Ik heb in alle projecten altijd gezocht naar een brede inspiratie: oude, moderne en hedendaagse kunst, literatuur, architectuur, heemkunde, verhalen… Alles wat de verbeelding van de leerlingen prikkelt en hun fantasie verbreedt, is interessant.”

Zo helpt poëzie Gedichtjes in de oren fluisteren, liefhebbers onder de gedichtenparaplu lokken, spelen met lettertypes, een boom inpakken met een gedicht, een poëzieboswandeling, een bezoek aan het Middelheimmuseum en gedichten ver-beeld-en… Gedichten verwerken in tekeningen, zang, dans, film, foto’s, drama… Geen brug te ver voor de vrije basisschool voor Buitengewoon onderwijs Remi Quadens uit Brasschaat. Gedurende 10 weken werkten ze met alle kinderen rond poëzie naar aanleiding van de Gedichtendag. Met grote inspraak van de leerlingenraad en een aantal externe partners onder de arm: de plaatselijke bibliotheek, Jeugd en Poëzie, het Middelheim, de academie van Borgerhout, het cultuurcentrum van Brasschaat… “We gebruiken poëzie als interessant middel om muzische vorming en sociale vaardigheden in het buitengewoon onderwijs slagkracht te geven. Poëzie reikt een aantal interessante doelstellingen aan die je kan linken aan vakoverschrijdende eindtermen: leerlingen laten kennismaken met kunst, leerlingen laten kennismaken met poëzie, ontwikkelen van creativiteit, ontplooien van sociale vaardigheden”, beschrijft Jytte Smets. “Daarbij werkten we opleidingsvorm- én vakoverschrijdend, op maat van de leerling.” Een poëzieproject waarbij ‘samen’werken, ‘wij’, ‘vermenging’, ‘integreren’, ‘wederzijds inspireren’ en ‘respecteren’ centraal stond. “Nu, een jaar later, zindert de poëzie nog altijd na bij onze kinderen!”

5 ::

dynamo3 leesinspiratie

Millie Duizendvoet Kleuters houden van boeken. Alleen moet je ze wel op weg helpen. Door voor te lezen bijvoorbeeld. De Vrije Kleuterschool Duizendvoet in Lokeren bracht een eigen voorleesboek uit: Millie Duizendvoet! Kleuters tekenden en schreven ter voorbereiding mee. De kleuterschool kiest bewust voor een muzocoach om de school meer te profileren als een muzische school en vanuit de 5 domeinen van de muzische opvoeding meer taal uit te lokken. “Onze muzocoach neemt daarvoor initiatieven op het niveau van de school, de leerkracht en de leerlingen”, vertelt directrice Els Van Aerde. “We organiseerden reeds een gedichtenwandeling doorheen de stad, waar kleuters bij een gedicht een kunstwerkje hebben gemaakt, tentoongesteld in de etalages van de Lokerse winkels. Vorig schooljaar hebben schrijver Stijn Moekaers en illustrator Frank Daenen met de kleuters een bladzijde uit een boek geschreven en geïllustreerd. De apotheose is een echt prentenboek, Millie Duizendvoet, uitgegeven bij De Eenhoorn en nu te koop in de boekhandel. En nu dromen we van een heuse Millieboekenkar. Kleuters denken mee hoe de Milliekar kan omgetoverd worden in een boekenkar. We willen hiervoor samenwerken met de bibliotheek. Wekelijks rijdt de kar bv. over de speelplaats of in de gang en mogen de kinderen boeken kiezen die in de klas voorgelezen kunnen worden.”

dynamo3: een initiatief van CANON Cultuurcel Wil je zelf ook met een externe culturele partner aan de slag rond boeken? Surf naar www.dynamo3.be. Maak een dynamoPLAN aan, ga met dynamoOPWEG gratis met de Lijn naar een cultuurschakel in de buurt en vraag tot 1500 euro subsidie aan via dynamoPROJECT. Contact: [email protected]

'Een bibliotheek is een eenvoudiger soort maatschappij, een idealer soort maatschappij ook. Het mag er allemaal naast en door elkaar bestaan.(...) Het zijn allemaal boeken, dat is het enige wat ze gemeen hebben, en ze staan allemaal rechtop, rug aan rug, dat is de solidariteit van een bibliotheek.'

Info: www.dynamo3.be

Herman De Coninck in Over de troost van pessimisme, 1983

Inspiratie: www.cultuurkuur.be

6 ::

dynamo3 leesinspiratie

basisonderwijs / /leerkrachten

2013 en 2014

f u j n e k e o b Beste © Thomas Sweertvaegher

Boekenjuf/Meester Ann Muylle werd in 2011 verkozen tot ‘Boekenjuf’ van het jaar. Als leerkracht aan de Vrije Basisschool Driekoningen in Torhout werkt ze het ganse schooljaar door met boeken. Ze integreert het lezen in allerhande lessen en probeert zo haar leerlingen te motiveren om ook zelf een boek vast te nemen. “Zien lezen, doet lezen”, aldus de in 2011 gelauwerde leerkracht.

U werd in 2011 genomineerd en verkozen tot ‘Boekenjuf’. Hoe bent u destijds voorgedragen voor deze prijs?

lle Ann Muy

Ann Muylle: “Er verschijnt elk jaar een artikel over de ‘Boekenjuf’ in het tijdschrift Klasse. De directeur van mijn school had dat gelezen en besloot mij voor te dragen voor de prijs. Ik werd in het ongewisse gelaten en kreeg op een dag een mailtje om me te laten weten dat ik genomineerd was voor de titel van ‘Boekenjuf’. Ik viel helemaal uit de lucht en was blij verrast. Een journalist is me komen interviewen om te weten te komen hoe ik omging met lezen op school. Op basis van dat gesprek werd er een nieuwe selectie gemaakt, waaruit ik uiteindelijk ben gekozen.” Op basis van welke criteria bent u uiteindelijk verkozen? Muylle: “Ik ben erg gepassioneerd door boeken en probeer die passie af te stralen op mijn leerlingen. Boeken spelen een heel grote rol in mijn lesgeven. Als leerkracht van een basisschool geef ik alle vakken. Ik laat me voor die vakken heel vaak inspireren door een boek. Als ik lees, leg ik snel de link met mijn lessen. Momenteel zijn we in de klas bezig rond de beide Wereldoorlogen. Recent is het fotoboek Een kind in de Westhoek van Wouter Sinaeve verschenen. Met zulke boeken kunnen we de les wereldoriëntatie verrijken. Het feit dat ik veel met boeken bezig ben en ze integreer in een groot deel van mijn lessen, heeft de doorslag gegeven.” Hoe hebben uw collega’s gereageerd toen bekend werd dat u tot ‘Boekenjuf’ was verkozen? Muylle: “Bijzonder enthousiast. Er heerst een positief leesklimaat op de school waar ik lesgeef. Als je die titel gekregen hebt, dan komen je collega’s nog meer te rade. Het is een erg grote waardering die je een echte boost geeft. Sinds ik de titel van ‘Boekenjuf’ kreeg, wil ik me nog meer verdiepen in boeken en me nog harder inzetten om het lezen te promoten op school.”

8 ::

Boekenjuf / Boekenmeester

'Het was pas tijdens de lerarenopleiding dat ik die smaak te pakken kreeg. En daar zit mijn lector Nederlands, Joris Denoo, voor iets tussen. Hij was het die elke les startte met een voorleesmoment. Ik ben hem er nog altijd dankbaar voor. Omdat ik dat plezier intussen zelf al jaren mag doorgeven.'

‘Leest u geen verhalen meer? Een vergissing. Dat zou u wel moeten doen.’ J.M. Coetzee

Muylle: “Ze waren ontzettend trots op hun juf. Ik gaf destijds les in het eerste leerjaar, momenteel in het vierde. De kinderen die toen bij mij in de klas zaten, heb ik nu dus opnieuw onder mijn hoede. Als je gepassioneerd bent, dan nemen kinderen dat heel makkelijk over. Als ik een boek lees, dan leg ik meteen de link met mijn klas. Soms merk ik dat een bepaald boek wel eens iets voor een van mijn leerlingen zou kunnen zijn. Dan zorg ik ervoor dat hij of zij het in handen krijgt om het thuis te lezen. We houden in de klas vrije leesmomenten. Het belangrijke is dat je dan als leerkracht zelf ook leest. Mijn leerlingen merken dat ik er zelf van geniet en dat zet hen aan om dat ook te doen. Zien lezen, doet lezen.” Wat maakt iemand tot een goede boekenjuf? Muylle: “De belangrijkste voorwaarde is dat je zelf heel veel van boeken houdt. Maar door de titel ‘Boekenjuf 2011’, kwam ik ook in contact met andere scholen, of bekeek ik in 2012 zelf de praktijkverhalen als jurylid van de Boekenjuf. In de verhalen uit andere scholen las ik zelf hoe moeilijk het soms kan zijn om die kinderen over de streep te trekken en ze aan het lezen te krijgen. In mijn school (nvdr. in Torhout) worstelen we niet met moeilijke taalbarrières. Bepaalde zaken die voor mij vanzelfsprekend zijn, zijn dat voor een andere leerkracht in een andere context helemaal niet. Alle genomineerden verdienen een prijs. Elke leerkracht die zich inzet om kinderen aan het lezen te krijgen, verdient die titel.” Toen u vorig jaar jurylid was bij de verkiezing van de nieuwe boekenjuf, hebt u dan zaken ontdekt die u naar uw eigen klas hebt meegenomen? Muylle: “Toen ik een van de boekenjuffen ontmoette, werd mij gevraagd of ik mee wou samenkomen om ideeën uit te wisselen. Een zeer verrijkende en boeiende ervaring. Er ontstond een interessante wisselwerking tussen de boekenjuffen. We deelden ideeën en konden elkaar vragen stellen. Soms hebben leerkrachten moeite met het uitwisselen van hun eigen werk. Dat heb je niet bij de boekenjuffen, zij zijn steeds bereid hun bevindingen te delen. Het is een kwestie van geven en nemen.”

Boekenjuf/meester is een initiatief van CANON Cultuurcel en GROKI, samen met Thomas More en Klasse.

De actie 2013 is reeds afgesloten. De laureaten en de winnaar worden in maart bekend gemaakt. In juni ontvangen alle basisscholen van initiatiefnemer CANON Cultuurcel een exemplaar van het magazine met tal van sterke praktijkvoorbeelden en de portretten van de laureaten 2013. De oproep voor de boekenjuf 2014 loopt van juni tot begin december 2013. www.boekenjuf.be

9 ::

Boekenjuf / Boekenmeester

© logo Boekenjuf: Stan Van Steendam

Wat was de reactie van uw leerlingen?

alle leeftijden

Auteur in je klas: ontmoeting, inspiratie en extra leesprikkel!

Auteurslezingen geven zin in boeken en verrijken het leesleven. Voor een auteur werkt de dialoog met zijn of haar lezers al even inspirerend. Luc Embrechts: “Tijdens mijn lezingen combineer ik graag het educatieve aspect met ludieke elementen. Hierdoor zijn de kinderen geboeid en groeit hun leesbereidheid. Een auteurslezing in een school zoals Mariavreugde waar leerlingen in een positief leesklimaat worden begeleid, is een extra feest. Niets zo motiverend voor een schrijver dan een wisselwerking met een groep enthousiaste kinderen!” Een auteurslezing wordt een bijzonder fijne ontmoeting wanneer organisator en auteur vooraf goede afspraken maken. Vanaf 2013 kan je ondersteuning aanvragen bij het Vlaams Fonds voor de Letteren via de website www.auteurslezingen.be. Anders dan voorheen kan je het hele jaar doorlopend aanvragen doen, tenminste twee maanden voor de uitnodiging en niet meer dan acht maanden vooraf.

Bart Moeyaert, © Diego Franssens

“Samen met boekenmama Ellen vorm ik een tandem en zorgen we voor een boekendynamiek op school. Een tweewekelijks bezoek aan de bibliotheek en contacten die we zelf leggen met auteurs. Een lezing van Bart Moeyaert op onze pedagogische studiedag in de Boekentoren en klasbezoeken door Joke van Leeuwen en Luc Embrechts,” zo vertelt Boekenjuf-laureate 2012 Kristien De Schuyter van Basisschool Mariavreugde (Wondelgem).

Auteurs worden wel vaker uitgenodigd binnen het kader van een literair project. Een project dat kan worden ingediend voor ondersteuning van maximaal 1500 euro bij www.dynamo3.be.

Sommige bibliotheken organiseren auteurslezingen voor scholen. Informeer eens bij je plaatselijke bibliotheek of cultuurcentrum of een samenwerking mogelijk is.

10 ::

Auteur in je klas

Sabien Clement, © Sabine Deknudt

Beide subsidiekanalen kunnen uiteraard worden gecombineerd.

basisonderwijs

De Leeskaart: een manier om je leesbeleving te delen met anderen

Waarom is deze actie nuttig, volgens jou?

doelebesokaearkt

DD: “De meest elementaire vaardigheid die bijna alle kinderen in de basisschool opdoen is leren lezen. Kunnen lezen is nodig voor de schoolloopbaan, het zelfvertrouwen en het latere maatschappelijk functioneren. Hoe ouder de leerling wordt, des te meer leesvaardigheid voor leren en kennisverwerving nodig is. Zonder goede leesvaardigheden red je het niet in onze kennismaatschappij.” Wie graag leest, doet het op termijn ook beter? DD: “De leesvaardigheid en de leesfrequentie blijken elkaar over en weer te beïnvloeden. Vaardige lezers beleven meer plezier aan het lezen van boeken, waardoor ze vaker lezen in hun vrije tijd. Dat zorgt er weer voor dat hun leessnelheid, woordenschat, spellingsvaardigheid en tekstbegrip toenemen. En deze stijgende leesvaardigheid maakt vervolgens weer dat ze regelmatiger gaan lezen. Uit studies (Mol, 2010) blijkt dat minder vaardige lezers hun leesvaardigheid kunnen verbeteren als ze lezen in hun vrije tijd. De positieve invloed van lezen voor het plezier op de leesvaardigheid geldt niet alleen voor de vrije tijd. Kinderen die op school ‘vrij lezen’ – uit een boek naar eigen keuze, en zonder opdrachten en boekverslagen – scoren in 51 van de 54 studies in een meta-analyse even goed of zelfs beter op tekstbegrip dan kinderen die dit op school niet doen. Het gunstige effect van vrij lezen wordt sterker naarmate het gedurende een langere periode gebeurt. Vrij lezen is ook effectief voor andere onderdelen van de leesvaardigheid, zoals de ontwikkeling van de woordenschat, grammatica en schrijven.”

11 ::

De Leeskaart

‘Romans zijn beter geschikt om de menselijke ziel te analyseren dan boeken over psychologie of antropologie.’ Ian McEwan (1948)

© illustratie: Mattias De Leeuw

“Leestechniek supertop, leesplezier superflop. Vlaamse leerlingen staan internationaal aan de top voor lezen. Maar ze hebben er een bloedhekel aan...” Zo kopte KLASSE in januari 2011 de resultaten van PISA 2009, een internationaal vergelijkende studie van de OESO naar leesvaardigheid. Op uitnodiging en in aanwezigheid van Minister Pascal Smet werden twee rondetafels bijeengeroepen waaruit vele acties groeiden, later gebundeld in de conceptnota ‘Groeien in cultuur’. De samenwerking rond de leeskaart is er één van. Daniëlle Daniels (DD) is zelfstandig navormer leesbevordering en taalvaardigheid. Zij begeleidde samen met Dirk Terryn (DT) van CANON Cultuurcel de ontwikkeling van een instrument om leesbeleving te delen met anderen.

Vrij lezen? Het schoolprogramma zit al zo vol, hoor ik al zeggen… DD: “Vrij lezen is geen luxetijd. De positieve wisselwerking tussen leesvaardigheid en leesfrequentie vraagt van het onderwijs een grote investering in leesplezier en leesmotivatie IN de school. Kinderen die van jongs af aan worden gestimuleerd om met boeken om te gaan en die worden voorgelezen, hebben een grote kans om vaardige lezers te worden. Leerkrachten die kinderen inspireren, begeleiden en adviseren bij het kiezen van boeken geven kinderen meer mee dan alleen maar technische leesbagage. Leesvaardige lezers krijgen een koffer mee die hen vergezelt op hun levensreis en moeilijkheden helpt overwinnen.” In het pleidooi voor meer leesbeleving op school hebben jullie met de leeskaart wel gehoor gevonden… DT: “Absoluut. Vanuit de rondetafels op vraag van Pascal Smet vonden we grote bereidheid om samen te zoeken naar een oplossing. Bart Masquillier (VSKBao), Heidi Desmet (GO!), Steven De Laet (OVSG) en lerarenopleider Saskia Timmermans (KAHOSL) namen ook deel aan de rondetafels. Samen met collega Elke Deswert (dynamo3) en Brunhilde Foulon (curriculum) hebben we een instrument ontwikkeld dat beantwoordt aan gezamenlijke verwachtingen. Juist door onze verschillende invalshoeken was dit voor alle partijen een rijk denkproces. Bestaand materiaal werd gescreend en praktijkverhalen uitgewisseld. Zo ontstond de leeskaart als een compleet nieuw instrument.”

Wie leest het allermooiste voor? Wie stottert of slist of brombeert of sist de zoetste sprookjes in jouw oor? Dat is beslist, dat weet ik zeker, kind, iemand die jij ’t liefste vindt. Die is ’t. Sjoerd Kuyper

Kan je toelichten welke keuzes werden gemaakt bij het opstellen van de leeskaart?

Het kind kan zijn eigen leeskaarten en aanraders verzamelen. Dat kan leiden tot een boekengesprek met mama, papa, een klasgenoot… of de juf/meester. Kinderen kunnen hun leeskaart doormidden knippen wanneer ze het boek willen aanraden aan iemand uit hun omgeving. De lezer krijgt autonomie om zelf te bepalen of het boek een aanrader is en wanneer het kind een aanrader ontvangt beslist het autonoom of het aangeraden boek wil lezen. Zowel ouders, vrienden als leerkrachten hebben in de respectievelijke volgorde een grote invloed op het leesgedrag van kinderen.” Mattias De Leeuw, aanstormend talent onder de illustratoren, maakte de tekening. DT: “Ook het beeld van de leeskaart nodigt kinderen uit om te lezen uit een rijk aanbod. We kozen bewust niet voor een tekening die kan ingekleurd worden omdat de focus op lezen ligt. Indien de school de kaarten laat drukken in hoge oplage, is de kleurenkost overigens te verwaarlozen. Na het lezen is er weinig

12 ::

De Leeskaart

Mattias De Leeuw © Noortje Palmers

DD: “De leeskaart is een middel om het kind op een speelse manier zicht te laten krijgen op zijn/haar leesproces. We hebben bewust gekozen voor weinig schrijfwerk zodat het lezen alle tijd en aandacht krijgt. De kleurrijke leeskaart heeft respect voor de leessmaak van het kind. Strips, gedichtenbundels, prentenboeken, doeboeken, tijdschriften/kranten, informatieve boeken krijgen een plaats naast leesboeken. Een verticale gekleurde streep en genre-opdruk geven onmiddellijk een beeld van de eigen voorkeur. Bij een eenzijdig leespatroon wordt de leerkracht uitgedaagd om de leessmaak van het kind uit te breiden. De leerkracht krijgt tegelijkertijd zicht op de boeken en genres die de kinderen van zijn of haar klas wel liggen…

leeslebeskoaearkt

k i u r b e g Hoe je deze ? n e t r a a leesk

e zie ommezijd

Wil jij je kinderen functioneel leesvaardig maken? Investeer dan in leesplezier want kinderen die graag lezen, lezen meer en worden betere lezers. Uitstekend leesonderwijs vraagt een hoge betrokkenheid van de leerkracht én het kind bij het leesproces. Je vindt in deze brochure een voorbeeld van leeskaart om de boekensmaak van jouw klas in kaart te brengen. Experimenteer met de leeskaarten en meet de effecten in jouw klas! Hoe kan je werken? Laat de kinderen kiezen wat ze willen lezen uit een ruim gevarieerd boekenaanbod. Na het lezen vult het kind een leeskaart in en MAG het kind het boek aanraden aan een klasgenoot, vriend(in), ouder(s), leerkracht …. Het kind knipt de kaart in twee en geeft de helft aan de juiste persoon. De ontvanger van het kaartje MAG het boek lezen en bewaart de kaart. De kinderen verzamelen hun kaartjes en de leerkracht maakt tijd voor leesbevorderende boekenpraatjes!

Stimuleer leesplezier! Tips voor leeszwakke en/of weinig gemotiveerde lezers: Boeken geselecteerd met de vijfvingertest hebben het meeste kans op een succeservaring omdat ze een faalervaring voorkomen en autonomie geven aan het kind. Dagelijks lezen heeft meer effect dan af en toe vrij lezen. Voorzie elke dag 15 min leestijd in je klas. ’s Ochtends leestijd geven, kan niet meer afgenomen worden. Voorzie leestijd in je klas. Na de speeltijd vrij lezen, brengt in een klas waar veel ruzie wordt gemaakt RUST. Geef kinderen de kans om te praten over hun boek. Enthousiasme en passie werken aanstekelijk. Een kind mag stoppen in een boek. Lees voor uit gemakkelijke en dunne boeken en stop op een spannend moment. Geef vervolgens het boek aan een kind om verder te lezen. Motiveer elk kind tot lezen en blijf zoeken naar het juiste leesmateriaal tot een kind leest. Gebruik de kaarten voor een individueel kindgesprek en/ of een klasgesprek. Bespreek na enkele kaarten welk genre zichzelf/de klas vooral heeft aangesproken zodat ze zichzelf ook eens uitdagen in een ander genre.

Geef het goede voorbeeld en lees zelf ook!

✁

leesboek

Zin om te lezen ? titel:

auteur:

Geniet ! zet hier je handtekening

Leeservaring titel auteur

ik las het boek m vlot m met moeite m en ben gestopt

core kleur de s

ik vond het lezen ☺ K L ✩✩✩✩✩ ik geef dit boek

in !

leesboek

leeskaart

Een aanrader voor

naam:

klas:

, of... teken, noteer

schrijfwerk, want we willen kinderen echt laten voelen dat het over hun leeservaring gaat. Kinderen krijgen zo de kans om nieuwe genres te proeven en een persoonlijke leessmaak te ontwikkelen.”

Er zijn leeskaarten gemaakt voor een

DD: “Wanneer een kind slecht presteert voor lezen, wordt al te vaak alleen maar gesproken over de resultaten van de leestoets. Er wordt slechts zelden gekeken naar de leesattitude van het kind. We moeten ons echter hoeden om kinderen in te delen in zwakke en sterke lezers, want ‘zwakke lezers’ voelen zich vaak niet aangesproken om te lezen, net door een gebrek aan leesplezier. Leerkrachten krijgen met de leeskaart een zicht op de leesattitude en leeservaring van het kind.”

doeboek

Leerkrachten worden door de leeskaarten uitgedaagd om het boekenaanbod in de klas kritisch te bekijken. DD: “Om een lezer te kunnen worden is het belangrijk om positieve leeservaringen op te doen. Positieve leeservaringen nodigen dan weer uit om te praten over boeken. Zwakke lezers zijn vaak in staat om gepassioneerd over een boek te vertellen dat past bij hun leessmaak. Veel lezers kunnen andere kinderen advies geven. Wie werkt met de leeskaart heeft respect voor het ontwikkelingsniveau van het kind maar plaatst het kind niet in een gelabeld hokje. Differentiatie gebeurt op een niet-stigmatiserende manier. Op deze manier krijg je een andere leescultuur in de klas.” Zijn er scholen aan de slag? Zie je nog andere kansen voor samenwerking? DT: “We hebben in het najaar de leeskaarten verspreid onder de pedagogische begeleiders. Ook de andere lerarenopleiders werden uitgenodigd om het materiaal voor te stellen en in te zetten tijdens de stages. Beide groepen zullen ons ook feedback blijven geven over het gebruik en de noden. Al twee educatieve uitgevers namen contact op om het materiaal in hun methode te integreren.” DD: “In gesprekken met scholen zie ik dat het drukken van de kaarten nog een drempel kan zijn. Het is bovendien ook zinloos om alle kaarten in een even grote oplage te verspreiden. Ik vind het voorbeeld van De Zonnewijzer, een lagere school in Zonhoven, interessant. Zij startten in december 2012 met de leeskaarten. De leeskaarten werden gedrukt door de gemeentelijke bibliotheek. De bibliotheek en de school zien een kans om met de leeskaarten de samenwerking nog te verbeteren. Samen hebben ze een eigen aanpak uitgedokterd om de leeskaarten te introduceren. Zo’n aanpak op maat is positief.”

leesboek strip prentenboek gedichtenbundel informatief boek tijdschrift of krant

De Zonnewijzer start met de leeskaarten

tip

Doel Kinderen gericht zicht laten krijgen op boekenaanbod en hun eigen leesproces Oudergesprekken over leesniveau én inhoudelijk lezen Samenwerking bib en school optimaliseren Bib krijgt zicht op leesplezier van de kinderen en kan gerichter leerkrachten en kinderen ondersteunen De bib van Zonhoven zorgt voor de leeskaarten en bepaalt in overleg met de leerkracht welke leeskaart na het bezoek meegaat. Hoe weten zij welke boeken favoriet zijn?

Meten is weten, zegt men…. DD: “Technisch lezen meten is slechts één facet van lezen. Leesplezier kan je niet meten, want een ‘fonkelende ogen-meter’ of ‘rode kaken-meter’ is nog niet uitgevonden. De echte belangrijke zaken kan je niet meten in het leven! Denk maar aan liefde, vriendschap, plezier … Gelukkig maar!”

Leerlingen geven het kaartje met het boek dat zij op aanraden van een medeleerling lezen af aan de bib wanneer ze het boek ontlenen. Later kan de bib dan in haar uitleenposten deze boeken aanprijzen aan andere scholen.

Je kan deze leeskaarten downloaden via www.canoncc.be/leeskaart

15 ::

De Leeskaart

Basisonderwijs en secundair onderwijs

Succesfactoren voor een goed leesbeleid 1 Gevarieerd en aantrekkelijk boekenaanbod 2 Ondersteunende en enthousiasmerende rol van de professional: leerkracht, zorgleerkracht, bibliotheekmedewerker, nascholer, begeleider 3 Stimulerende rol van ouders en vrienden 4 Tijd en aandacht voor het lezen: een rustige plek en een rustig moment 5 Voorlezen 6 Vrij lezen 7 Leesverwerking: spreken over het lezen, maar ook uitwisseling over lectuur vanuit niet-talige media: muziek, beeld, dans… 8 Differentiatie in de klas: Rekening houden met leesmotivatie/interesse en genrevoorkeur/jongens en meisjes/leesvaardigheid

16 ::

Goed leesbeleid

Een overzicht van een jaar vòl leesactiviteiten

J A A R VA N H E T

2013

kalender - 2013 -

LEZEN

jaaraanbod 2013 = aanbod van 01-01 tot 31-12-2013

Jaar van het Voorlezen – Stichting Lezen Voorlezen, het leukste kwartiertje van de dag. 2013 is het Jaar van het Voorlezen! Op www.voorlezen.be vinden leerkrachten kleuteronderwijs en basisonderwijs alles over voorlezen: boekentips, achtergrondinformatie, praktijkvoorbeelden, activiteiten. Wie wil kan er affiches en bladwijzers bestellen om voorlezen te promoten in de klas of schoolbib. Doelgroep: kleuteronderwijs / lager onderwijs 1-6 / BuO Kostprijs: gratis Affiches en bladwijzers kunnen tegen verzendkosten besteld worden via bestellen.stichtinglezen.be, zo lang de voorraad strekt.

Van schrijver tot lezer: hoe een boek gemaakt wordt – Literair Museum, Hasselt Hoe verzint een schrijver het allemaal? En wat hebben een redacteur, een uitgever, een vormgever in de papierpap te brokken? Worden boeken geplakt of genaaid? Het hele proces van de auteur die zijn hersens pijnigt tot de lezer in zijn luie stoel, krijg je visueel voorgesteld. Als aanvulling is er de workshop 'Maak je eigen boekje'. Doelgroep: lager onderwijs 3-4-5-6 / secundair onderwijs: ASO TSO BSO KSO Kostprijs: € 2/ll + gratis boekje voor lln

Giftige appels op gouden bordjes. Eten en drinken in sprookjes – Literair Museum, Hasselt Giftige appels, keteltjes met overkokende pap, huisje van peperkoek, ... Sprookjes zitten vol met verwijzingen naar eten en drinken of vaak gaan ze net om gebrek aan eten en drinken zoals bij Klein Duimpje of Hans en Grietje. In de sprookjeskamer worden sprookjes echt. Micheline Vandervreken maakte sprookjesachtige voorwerpen in papier-maché. Voor kinderen zijn er de 7 koffertjes met opdrachten. Jongeren vernemen meer over de diepere betekenis van sprookjes via een speurtocht of rondleiding. Doelgroep: kleuteronderwijs / lager onderwijs / secundair onderwijs / BuSO Kostprijs: € 2/ll + gratis affiche

doorlopend aanbod = aanbod zonder datum

Handjes draaien: voorlezen in de kinderopvang – Linc vzw

Kinderpoëzieroute, Gent – Poëziecentrum i.s.m. WOCK

Deze lezing laat kinderverzorgsters in spe kennismaken met liedjes, versjes en aanwijs- en prentenboeken voor de allerkleinsten. De vele praktische tips leren hen een omgeving te creëren waarin jonge kinderen plezier krijgen in woorden en verhalen. Deze gastles duurt 2 (les)uren. Doelgroep: secundair onderwijs / 5 & 6 BSO Kostprijs: € 150/keer

Ontdek het historische Gent door een poëtische bril De Gentse jeugddichteres Riet Wille werkte speciaal voor kinderen een poëzieroute uit. Het rustige parcours slingert doorheen de Gentse binnenstad en brengt de kinderen bij tien poëtische haltes. Het werkbundeltje wijst de weg én voorziet een passend gedicht en opdracht per locatie. Begeleiding door leerkracht of een poëziegids van het Poëziecentrum. Doelgroep: lager onderwijs 3-6 / BuO Kostprijs: gratis + gratis werkboekje Begeleide route: € 100

Wijs maar niet uitgelezen – Linc vzw Als voorbereiding op een stage of een eventuele job in een rust- en verzorgingstehuis hebben leerlingen personenzorg baat bij een korte opleiding ‘Hoe voorlezen aan ouderen?’ De lesgever staat stil bij de voorleesomgeving, de keuze van een goed voorleesboek en de verschillende werkvormen die je kan gebruiken bij het voorlezen aan ouderen. Iedere deelnemer krijgt een uitgebreide boekenlijst. De gastles duurt 2 (les)uren. Doelgroep: secundair onderwijs 5 & 6 Kostprijs: € 150/keer + gratis boekenlijst

Poëzie is spelen met taal, Gent – Poëziecentrum Poëzie is spelen met taal. Op een speelse manier leggen we verbanden tussen gevoelens, klanken en poëzie. De deelnemers krijgen een fantasieprikkel aangeboden, die aanzet tot het stimuleren en het ontwikkelen van een creatieve en muzische houding. Wij werken met bestaande gedichten, maar maken er ook zelf. Doelgroep: lager onderwijs 1-6 / secundair onderwijs ASO TSO BSO KSO BuO Kostprijs: € 130/keer

Maak je eigen aanbod bekend via www.lieverlezen.be

Poëziekasteel, Poëzieworkshop, Gent – Poëziecentrum i.s.m. Studio Rinkelsteeltje Ontdek via de gekke bewoners van het Poëziekasteel wat een gedicht is. In het Poëziekasteel kom je via een lange, hoge trap op een zolder met gekke bewoners. Woordenfee Nicole stelt ze voor: de Ridder die rijmt, de Zotte Koning, de Klanktovenaar,… Ze tonen de kinderen hoe letters gedichten worden en daagt hen via spelletjes en opdrachtjes uit tot een echt poëzietoernooi. Doelgroep: kleuteronderwijs / lager onderwijs 1-2 / BuO Kostprijs: € 100/keer

Op stap met Maurice, Poëzieroute, Gent – Poëziecentrum i.s.m. Dienst Cultuurparticipatie Stad Gent In 1911 won Maurice Maeterlinck (1862–1949) als enige Belg (tot nu) de Nobelprijs voor Literatuur. Maar wie was Maurice? En welke gedichten schreef hij? Met een kleurig werkboekje verkennen de jongeren de stad langs tien haltes die belangrijk waren in het leven van Maurice Maeterlinck. Per halte is er een origineel Frans gedicht én een hertaling van een hedendaagse (jeugd)dichter alsook een speelse opdracht. Start: Poëziecentrum, duur: 2 à 3 uur Doelgroep: secundair onderwijs 1-6 ASO TSO BSO KSO Kostprijs: gratis + gratis werkboekje Begeleide route: € 100 (20 deelnemers)

januari

(1) Het geheime dagboek van Klein Duimpje – Literair Museum – van 01-01 t.e.m. 16-02-2013 – Literair museum Hasselt De prachtige tekeningen voor prentenboeken van Rébecca Dautremer zijn intussen wereldberoemd. In de tentoonstelling ‘Het geheime dagboek van Klein Duimpje’ kan je alle originele tekeningen van dit boek zien. Voor jong en oud.

di

1

wo

2

do

3

vr

4

za

5

zo

6

ma

7

di

8

wo

9

do

10

vr

11

za

12

zo

13

ma

14

di

15

wo

16

do

17

vr

18

za

19

zo

20

ma

21

di

22

wo

23

do

24

vr

25

za

26

zo

27

ma

28

start op 01/01

(1)

Het geheime dagboek van Klein Duimpje – Literair Museum – tot 16-02

schrijver tot lezer: hoe een boek gemaakt (2) Van wordt – Literair Museum – tot 31-12 Giftige appels op gouden bordjes. Eten en

(3) drinken in sprookjes – Literair Museum – tot 31-12 Jaar van het Voorlezen – Stichting Lezen tot 31-12 zie blz. 36 De Leesrace – Stichting Lezen tot 15-05

(4)

zie blz. 41 De Weddenschap – Stichting Lezen – tot 15-04

Doelgroep: kleuteronderwijs / lager onderwijs /secundair onderwijs: ASO TSO BSO BuSO Kostprijs: € 2/ll + gratis affiche

(2) Van schrijver tot lezer: hoe een boek gemaakt wordt – Literair Museum - van 01-01 t.e.m. 31-12-2013 – Literair museum Hasselt Hoe verzint een schrijver het allemaal? En wat hebben een redacteur, een uitgever, een vormgever in de papierpap te brokken? Worden boeken geplakt of genaaid? Het hele proces van de auteur die zijn hersens pijnigt tot de lezer in zijn luie stoel, krijg je visueel voorgesteld. Als aanvulling is er de workshop 'Maak je eigen boekje'. Doelgroep: lager onderwijs 3-4-5-6 / secundair onderwijs: ASO TSO BSO KSO Kostprijs: € 2/ll + gratis boekje voor lln

(3) Giftige appels op gouden bordjes. Eten en drinken in sprookjes – Literair Museum – van 01-01 t.e.m. 31-12-2013 – Literair museum Hasselt Giftige appels, keteltjes met overkokende pap, huisje van peperkoek, ... Sprookjes zitten vol met verwijzingen naar eten en drinken of vaak gaan ze net om gebrek aan eten en drinken zoals bij Klein Duimpje of Hans en Grietje. In de sprookjeskamer worden sprookjes echt. Micheline Vandervreken maakte sprookjesachtige voorwerpen in papier-maché. Voor kinderen zijn er de 7 koffertjes met opdrachten. Jongeren vernemen meer over de diepere betekenis van sprookjes via een speurtocht of rondleiding. Doelgroep: kleuteronderwijs / lager onderwijs / secundair onderwijs / BuSO Kostprijs: € 2/ll + gratis affiche

(4) De Weddenschap – Stichting Lezen – van 01-01 t.e.m. 15-04-2013 3 BV's dagen je klas uit. Wedden dat er een boek is voor iedereen? Met de Weddenschap dagen 3 Bekende Vlamingen 15-plussers uit het beroeps- en technisch onderwijs uit om 3 boeken te lezen. Elke deelnemer die vóór 15 april drie boeken leest, invoert en er een commentaar bij schrijft, maakt kans op boekenpakketten, verfilmde boeken met dvd of een iPod Touch. Deelnemende klassen maken bovendien kans op een BV op bezoek in de klas. Met De Weddenschap helpt Stichting Lezen je om leesplezier aanwakkeren in je klas, ook bij aarzelende lezers. Doelgroep: secundair onderwijs 5 & 6: TSO BSO BuO Kostprijs: gratis + gratis affiches en folders (voor leerlingen)

(5) Dag van de Cultuureducatie – CANON Cultuurcel, CJSM, CNL, Vooruit – op 29-01-2013 van 9u30 tot 17u15 – Vooruit Gent In haar lezing zal Jane Davis een overzicht geven van haar werk waarin voorlezen centraal staat. Ze bespreekt de effecten van voorlezen voor individuele en sociale ontwikkeling. ‘The Reader Organisation’, door haar opgericht, heeft als doel een leesrevolutie teweeg te brengen door grote literatuur en voorlezen aan elkaar te koppelen. Een 70-tal werknemers organiseert in het Verenigd Koninkrijk wekelijks meer dan 350 voorleessessies, en heeft al meer dan 600 mensen opgeleid om hetzelfde te doen in verschillende contexten – van kinderdagverblijven tot palliatieve zorginstellingen, van directiekamers tot proeftijdcentra en universiteiten, ... Doelgroep: professionals uit de onderwijssector en cultuureducatieve sector Kostprijs: € 40 (VOLZET)

+ Uitgelezen, het boekenprogramma van Vooruit – Vooruit – op 29-01-2013 om 20u00 in het kader van Dag van de Cultuureducatie ‘VUUR. Meesterschap en engagement’. Zoals steeds lezen de vaste panelleden Anna Luyten (journaliste) en Jos Geysels (Minister van Staat, voorzitter boek.be en 11.11.11) drie boeken. Samen met 2 gastpanelleden en gastvrouw Fien Sabbe delen ze hun bevindingen met het publiek.

29 Dag van de cultuureducatie + Uitgelezen (5)

Deze keer verwelkomen ze regisseur Alain Platel en kunstenaar Koen Van Mechelen als hun gasten. Samen bespreken ze ‘Berichten uit Homs’ van Jonathan Littell, ‘Maanstorm’ van Antonio Munoz Molina en ‘Kikkers’ van Nobelprijswinnaar Mo Yan.

wo

30

Doelgroep: voor alle boekenliefhebbers Kostprijs: gratis

do

31 Uitreiking Herman de Coninckprijs

di

(6)

(6) Herman De Coninckprijs – op 31-01-2013 – Arenbergschouwburg Antwerpen = Een jaarlijkse Vlaamse literatuurprijs voor poëzie.

tekst in zwart = langer lopende activiteit :: tekst in blauw = dagevent

februari (7) Sprooksprekers – Artforum vzw – van 01-02 t.e.m. 31-12-2013

vr

1 start Sprooksprekers – Artforum vzw - tot 31/12 (7)

za

2

zo

3

ma

4

Een jong en divers voorleesteam in Leuven. Met een (fiets)tas vol kinderboeken trekt een divers en dynamisch team van jonge vertellers de stad in. Ze gaan op regelmatige basis op bezoek bij kinderen die minder vaak in contact komen met boeken, kansarmoede-organisaties, voorzieningen uit de bijzondere jeugdzorg, centra voor basiseducatie... Ook scholen (bijvoorbeeld buitengewoon onderwijs) kunnen in overleg een beroep doen op de vertellers.

di

5

Doelgroep: kleuteronderwijs / lager onderwijs 1-4 / BuO Kostprijs: € 30/keer

(8)

wo

6 Release Film ‘Koning van Katoren’

do

7

vr

8 Première ‘Wat een zootje’ (loopt tot 15/02)

za

9

zo

10

ma

11

di

12

wo

13

do

14

vr

15

za

16

zo

17

ma

18

di

19

wo

20

do

21

vr

22

za

23

zo

24

ma

25

di

26

(8) Bioscooprelease Koning Van Katoren – Entonegroup i.s.m. Lessen in het donker – op 6-02-2013 in de Vlaamse bioscoopzalen

zie blz. 48

wo

27 Tijdgenoten, colloquim over jeugdliteratuur

do

28

Ben je geïnteresseerd in een schoolboeking van Koning van Katoren, neem dan contact met jouw lokale bioscoop. Wij hebben een schooldossier ter beschikking, opgesteld door ‘Lessen in het donker’. Mail hiervoor naar Bo Verheyden op [email protected]. of neem een kijkje op www.koningvankatorendefilm.be Doelgroep: Lager onderwijs 5 & 6 / secundair onderwijs 1-6 ASO TSO BSO KSO Kostprijs: prijs bioscoopticket

(9) Tijdgenoten, colloquim over jeugdliteratuur – Stichting Lezen & Universiteit Antwerpen – op 27-02-2013 van 13u30-18u00 – Hof van Liere, Antwerpen

(9)

Tijdgenoten is een dag van theorie en praktijk. Academici lichten evoluties in de jeugdliteratuur en in het jeugdliteraire onderzoek toe. Recensenten gaan na aan welke criteria kinder- en jeugdboeken al dan niet te toetsen zijn. Docenten aan de lerarenopleiding, leerkrachten en bibliotheekmedewerkers ten slotte laten binnenkijken in hun kombuis en tonen hoe zij hun gedrevenheid uitdragen. Tijdgenoten vaart op één kompas: het doorgeven van enthousiasme, kennis en ervaring. Want de toekomst begint gisteren. Wij gaan in gesprek met o.m. professor Rita Ghesquière, Vanessa Joosen, Sara Van den Bossche, Annemie Leysen, Jet Marchau, Stefan Bosmans, Jen de Groeve en Michael De Cock. Doelgroep: dit colloquium richt zich tot recensenten, leraren, bibliothecarissen, auteurs, illustratoren, onderzoekers, studenten en leesbevorderaars. Kostprijs: verschillende tarieven vind je op http://bestellen.stichtinglezen.be/inschrijven.asp?SiteID=18

tekst in zwart = langer lopende activiteit :: tekst in blauw = dagevent

maart vr

1 Mind the Book

za

2 Mind the Book

zo

3 Mind the Book

ma di

(10)

(10) Mind The Book voor leerkrachten – deSingel, Vooruit, CANON Cultuurcel – van 01-03 t.e.m. 03-03-2013 – deSingel Antwerpen Mind the Book is een literair event van Vooruit en deSingel dat via auteursontmoetingen, lezingen en debatten focust op uiteenlopende actualiteitsthema’s. Signeersessies, boekenstands, stripconcerten, films en leeszaalperformances kruiden het festival. CANON Cultuurcel biedt op 2 en 3 maart een verwenmoment aan voor leerkrachten basis en secundair onderwijs.

zie blz. 37

4 start Voorleestraject aan huis, tot 29-05

(11)

(11) Voorleestraject aan huis (Antwerpse districten) – Leesweb vzw (De Boekenkaravaan) – van 04-03 t.e.m. 29-05-2013

5 Slotdag de inktaap – deSingel – Antwerpen

do

7

vr

8

za

9

zo

10

ma

11

di

12

zie blz. 35

(12)

van 02-03 tot 17-03-2012

6

wo

13 Slotfeest boekenjuf/Meester – Antwerpen

do

14

vr

15

za

16

zo

17

ma

18

di

19

wo

20

do

21

vr

22

za

23

zo

24

ma

25

di

26

wo

27

do

28

vr

29

za

30

zo

31

jeugdboekenweek

wo

Doelgroep: kleuteronderwijs / lager onderwijs 1-6 / secundair 1-6 ASO TSO BSO BuO Kostprijs: inkomticket Mind The Book

Onze voorlezers gaan 10 keer naar eenzelfde (kans- en/of taalarm) gezin om daar thuis voor te lezen. Tijdens elk voorleestraject plannen we 1 gezamenlijk bibliotheekbezoek. De voorleestrajecten sluiten af met een Slotfeest. Scholen die willen instappen kunnen contact opnemen. Zij staan in voor de selectie van en communicatie met de gezinnen. Doelgroep: kleuteronderwijs / lager onderwijs 1-4 Kostprijs: gratis

zie blz. 8-9 (12) Jeugdboekenweek: met de klas naar de bib – Stichting lezen van 02-03 t.e.m. 17-03-2013 De Jeugdboekenweek is het grootste kinderboekenfestival van het land. Heel wat scholen en bibliotheken doen dan iets extra's rond kinderboeken. Jeugdauteurs en -illustratoren komen op bezoek, klassen ontdekken op een speelse manier de bib, er zijn voorleesmomenten en nog veel meer. In 2013 is het thema 'Tijd'. Stichting Lezen biedt lesmateriaal, achtergrondinformatie, boekentips en promotiemateriaal. Meer info: www.jeugdboekenweek.be. Doelgroep: kleuteronderwijs / lager onderwijs 1-6 / BuO Kostprijs: gratis

Dag van de poëzie

(13) Dag van de poëzie – Poeziecentrum & Vlaams Fonds voor de letteren – op 21-03-2013

(13)

Passa Porta Festival – Passa Porta

(14)

tekst in zwart = langer lopende activiteit :: tekst in blauw = dagevent

Deze studiedag ‘Poëzie in Vlaanderen: een stand van zaken’ wil de door het VAV-onderzoek S.O.S. Poëzie gesignaleerde problemen en uitdagingen waar de poëzie in Vlaanderen tegenwoordig mee geconfronteerd wordt, grondig overdenken. Daarom brengen we alle bij poëzie betrokken partners samen om te reflecteren over de rol die ze in het poëzielandschap kunnen spelen, hun standpunten kenbaar te maken en (toekomst)visies te ontwikkelen. Het Vlaams Fonds voor de Letteren zal op basis van het onderzoeksrapport van de VAV en deze studiedag maatregelen uitwerken die de poëzie in Vlaanderen ten goede moeten komen.

(14) Passa Porta Festival ‘De verbeelding aan de macht’ – Passa Porta – op 24-03-2013 – Brussel (Voor)lezen is verbeelden. Op verschillende plekken in de Brusselse binnenstad kan je komen luisteren naar een 50-tal schrijvers uit binnen- en buitenland. Meer info op www.passaporta.be Doelgroep: secundair onderwijs 5 & 6: ASO Kostprijs: € 10/ll

april ma

1

di

2

wo

3

do

4

vr

5

za

6 start Kinderboekenfestival – Boek.be – tot 10-04

zo

7

ma

8

di

9

wo

10

do

11

vr

12

za

13

zo

14

ma

15

di

16

wo

17

do

18

vr

19

(16) Wereldboekendag op 23 april – Stichting lezen, gesubsidieerd door Vlaamse Overheid

za

20

zo

21

ma

22

di

23

wo

24

Op 23 april is het in meer dan 100 landen Wereldboekendag. 23 april is de sterfdag van auteurs als William Shakespeare, Miguel de Cervantes en Garcilaso de la Vega. Reden genoeg voor UNESCO om die dag als Wereldboekendag uit te roepen. De traditie bestaat al langer: de Catalanen vieren op 23 april jaarlijks ook het feest van Sint-Joris: de mannen schenken aan de vrouwen een roos en de vrouwen schenken aan de mannen een boek. Op die dag worden er in Catalonië maar liefst 4.000.000 rozen geschonken en 400.000 boeken. Een traditie die navolging verdient!

do

25

vr

26

za

27

zo

28

ma

29

di

30

(15)

(15) Kinderboekenfestival – Boek.be – van 06-04 t.e.m. 10-04-2013 – Kursaal Oostende Beleef met je kids grote en kleine avonturen op het kinderboekenfestival. Met spannende boeken, uitdagende workshops en betoverend theater. Wil je alle Boekenbeesten ontmoeten bij een dagje aan zee? Kom dan naar het Kursaal in Oostende. Doelgroep: bengels van één tot twaalf jaar

Wereldboekendag

(16)

Avontuurlijke reis door de poëzie

(17)

tekst in zwart = langer lopende activiteit :: tekst in blauw = dagevent

(17) Avontuurlijke reis door de poëzie – Poeziecentrum op 25-04-2013 (14 tot 16u) – Gent In deze workshop neemt dichter Peter Holvoet-Hanssen je mee op een avontuurlijke reis doorheen de poezie. Als in een roetsjbaanrit voert hij je doorheen de – vooral Nederlandstalige – poëziegeschiedenis, van de Oudheid naar de middeleeuwse balladen, via Vondel naar Van Ostaijen. Met beeldmateriaal, muziek en onverwachte interventies. Voor leerkrachten die poëzie op een andere manier willen aanreiken aan de leerlingen, op een symbolische plek, het unieke Poëziecentrum in Gent. Doelgroep: secundair onderwijs Kostprijs: gratis

mei

juni

wo

1

za

1

do

2

zo

2

vr

3

ma

3

za

4

di

4

zo

5

wo

5

ma

6

do

6

di

7

vr

7

wo

8

za

8

do

9

zo

9

vr

10

ma

10

za

11

di

11

zo

12

wo

12

ma

13

do

13

di

14

vr

14

wo

15

za

15

do

16

zo

16

vr

17

ma

17

za

18

di

18

zo

19

wo

19

ma

20

do

20

di

21

vr

21

wo

22

za

22

do

23

zo

23

vr

24

ma

24

za

25

di

25

zo

26

wo

26

ma

27

do

27

di

28

vr

28

wo

29

za

29

do

30

zo

30

vr

31

juli

augustus

ma

1

do

1

di

2

vr

2

wo

3

za

3

do

4

zo

4

vr

5

ma

5

za

6

di

6

zo

7

wo

7

ma

8

do

8

di

9

vr

9

wo

10

za

10

do

11

zo

11

vr

12

ma

12

za

13

di

13

zo

14

wo

14

ma

15

do

15

di

16

vr

16

wo

17

za

17

do

18

zo

18

vr

19

ma

19

za

20

di

20

zo

21

wo

21

ma

22

do

22

di

23

vr

23

wo

24

za

24

do

25

zo

25

vr

26

ma

26

za

27

di

27

zo

28

wo

28

ma

29

do

29

di

30

vr

30

wo

31

za

31

september zo

1

ma

2

di

3

wo

4

do

5

vr

6

za

7

zo

8

ma

9

di

10

wo

11

do

12

vr

13

za

14

zo

15

ma

16

di

17

wo

18

do

19

vr

20

za

21

zo

22

ma

23

di

24

wo

25

do

26

vr

27

za

28

zo

29

ma

30

start op 01/09

(19) de inktaap 2013, tot 01-03-2014 zie blz. 35 zie blz. 8 Boekenjuf/meester, start inschrijvingen voor 2014, tot december 2014 De Leesrace – Stichting Lezen, nieuwe start tot 31-12 zie blz. 41 Weddenschap – Stichting Lezen, (20) De nieuwe start tot 31-12

tekst in zwart = langer lopende activiteit :: tekst in blauw = dagevent

(19) de inktaap 2013 – van 01-09-2013 t.e.m. 01-03-2014 Literair lezen in je school: de inktaap is een Vlaams-Nederlands leesbevorderingsproject dat jongeren wil confronteren met 'grote' literaire werken uit het Nederlands taalgebied. Ontmoeting, uitwisseling en lezen leiden tot een eigen literaire prijs die op een slotfeest in maart in aanwezigheid van de auteurs en ruim duizend lezers wordt uitgereikt. Doelgroep: secundair onderwijs 5 & 6: ASO TSO BuO Kostprijs: gratis + gratis enkele boeken per titel om door te geven

(20) De Weddenschap – Stichting Lezen – van 01-09-2013 t.e.m. 31-12-2013 3 BV's dagen je klas uit. Wedden dat er een boek is voor iedereen? Met de Weddenschap dagen 3 Bekende Vlamingen 15-plussers uit het beroeps- en technisch onderwijs uit om 3 boeken te lezen. Elke deelnemer die vóór 15 april drie boeken leest, invoert en er een commentaar bij schrijft, maakt kans op boekenpakketten, verfilmde boeken met dvd of een iPod Touch. Deelnemende klassen maken bovendien kans op een BV op bezoek in de klas. Met De Weddenschap helpt Stichting Lezen je om leesplezier aanwakkeren in je klas, ook bij aarzelende lezers. Doelgroep: secundair onderwijs 5 & 6: TSO BSO BuO Kostprijs: gratis + gratis affiches en folders (voor leerlingen)

oktober di

1

wo

2

do

3

vr

4

za

5

zo

6

ma

7

di

8

wo

9

do

10

vr

11

za

12

zo

13

ma

14

di

15

wo

16

do

17

vr

18

za

19

zo

20

ma

21

di

22

wo

23

do

24

vr

25

za

26

zo

27

(21) Leerkrachtendagen Boekenbeurs 2013 – Boek.be – van 31-10 t.e.m. 11-11-2013 – Antwerp Expo

ma

28

di

29

wo

30

In de zalen van het Auteurspodium komen diverse items aan bod, gericht tot leerkrachten ter informatie en inspiratie met o.a. nieuwe leermethodes, leerlingenbegeleiding, boeken in de klas, ... De exacte data en de inhoud van het programma is vanaf begin oktober raadpleegbaar via www.boekenbeurs.be. De programma's op het Auteurspodium zijn gratis voor de bezoekers van de Boekenbeurs. Vooraf reserveren is niet nodig, op tijd komen is de boodschap.

do

31 start Boekenbeurs – Antwerp Expo – tot 11-11

(21)

tekst in zwart = langer lopende activiteit :: tekst in blauw = dagevent

Doelgroep: lager onderwijs / secundair onderwijs: ASO BSO TSO KSO / BuO Kostprijs: € 7/persoon + gratis flyers, affiches

november vr

1 Boekenbeurs – Boek.be – Antwerp Expo – tot 11-11 (21)

(21) Leerkrachtendagen Boekenbeurs 2013 – Boek.be – van 31-10 t.e.m. 11-11-2013 – Antwerp Expo

za

2

zo

3

In de zalen van het Auteurspodium komen diverse items aan bod, gericht tot leerkrachten ter informatie en inspiratie met o.a. nieuwe leermethodes, leerlingenbegeleiding, boeken in de klas, ... De exacte data en de inhoud van het programma is vanaf begin oktober raadpleegbaar via www.boekenbeurs.be. De programma's op het Auteurspodium zijn gratis voor de bezoekers van de Boekenbeurs. Vooraf reserveren is niet nodig, op tijd komen is de boodschap.

ma

4 start Boekenbeurs Scholenaanbod – tot 08-11 zie blz. 38-39

(22)

Doelgroep: lager onderwijs / secundair onderwijs: ASO BSO TSO KSO / BuO Kostprijs: € 7/persoon + gratis flyers, affiches

di

5

wo

6

(22) Scholenaanbod Boekenbeurs 2013 – Boek.be, Stichting Lezen & CANON Cultuurcel van 04-11 tot 8-11-2013

do

7

vr

8

za

9

Tijdens de schooldagen van de Boekenbeurs zal er een begeleid programma worden voorzien om kinderen in schoolverband enthousiast te maken voor boeken. Aan de hand van een voor- en een natraject kunnen leerkrachten en leerlingen hun bezoek voorbereiden en nabespreken in de klas. In juni sturen we een mail aan alle scholen met de data van het scholenprogramma en in september een mail met informatie en de inlogcode voor de online reservering via www.boekenbeurs.be

zo

10

Doelgroep: lager onderwijs: 5 & 6 / secundair onderwijs: 1&2 Kostprijs: max € 6/ll + gratis infopakket voortraject

ma

11

di

12

wo

13

do

14

vr

15

za

16

zo

17

ma

18

wo

20

do

21

vr

22

za

23

zo

24

ma

25

di

26

wo

27

do

28

vr

29

za

30

van 02-03 tot 17-03-2012

19

(23)

voorleesweek

di

(23) Voorleesweek– Stichting Lezen van 16-11 t.e.m. 24-11-2013

tekst in zwart = langer lopende activiteit :: tekst in blauw = dagevent

Tijdens de Voorleesweek zet Stichting lezen voorlezen nog eens extra in de kijker. Doelgroep: kleuteronderwijs / lager onderwijs 1-6 / BuO Kostprijs: gratis Affiches en bladwijzers kunnen tegen verzendkosten besteld worden via bestellen.stichtinglezen.be, zo lang de voorraad strekt.

december zo

1

ma

2

di

3

wo

4

do

5

vr

6

za

7

zo

8

ma

9

di

10

wo

11

do

12

vr

13

za

14

zo

15

ma

16

di

17

wo

18

do

19

vr

20

za

21

zo

22

ma

23

di

24

wo

25

do

26

vr

27

za

28

zo

29

ma

30

di

31

alle leeftijden

WABLIEFT ?! Leesplezier en actualiteit in elke klas Eén op de zeven Vlamingen kan niet goed lezen. Daarom geeft Wablieft, het centrum voor duidelijke taal, eenvoudig geschreven boeken uit. Daar horen ook kinder- en jeugdboeken bij. Wie moeite heeft met lezen, wil toch ook uitgedaagd worden: geen verhalen die te kinderachtig zijn en met een taalniveau dat de leerlingen aantrekt en uitdaagt. De Wablieft-boeken kunnen voor leerkrachten die goed materiaal zoeken voor hun lezers een oplossing bieden: de boeken zijn niet te dik en zijn ook telkens als luisterboek beschikbaar. Je leerlingen kunnen volgen op papier. Ilona Plichart, coördinator bij Wablieft: “Bovendien zijn er een aantal boeken met korte verhalen, wat maakt dat ook onze moeilijke lezers (OKAN, BuSO, beroeps) de succeservaring hebben dat ze een volledig verhaal gelezen hebben, zonder dat ze zich door een dik boek moeten worstelen.” Erik Vlaminck, Siska Goeminne, Chika Unigwe, Marita de Sterck, Sylvia vanden Heede, Steven Vromman: bekende auteurs schreven speciaal voor Wablieft spannende, boeiende en soms grappige verhalen in duidelijke taal. Ilona: “We hebben romans, kortverhalen, non-fictie, en dit op verschillende leesniveaus: voor elke lezer wat wils.” De boeken zijn te koop in de boekhandel en via de website van Wablieft.

‘Het interessante zijn de mogelijkheden en ideeën die romans op ons overbrengen via imaginaire situaties, die blijven ons helderder voor de geest staan dan echte gebeurtenissen en we houden er meer rekening mee.’ Jorge Luis Borges in Otras inquisiciones (1952)

Met duizenden lezers in het lager en secundair onderwijs, is de Wablieft-krant op vele scholen al een vaste waarde. De krant verschijnt elke woensdag. Korte zinnen, eenvoudige woorden en een heldere opbouw verlagen de leesdrempel. De krant bevat alle rubrieken van een echte krant: binnenlands en buitenlands nieuws, sport, ontspanning, een mening, cultuurtips … Er is ook de Kleine Wablieft. Deze bundel bevat het nieuws in nog eenvoudigere zinnen en verschijnt elke twee weken op woensdag. Ilona Plichart: “Een leerkracht vertelde ons dat de ouders van zijn leerlingen in het buitengewoon lager onderwijs verrast waren toen hij op de ouderavond vertelde dat ze samen de Wablieft-krant lazen. Op het einde van het jaar kwamen een aantal ouders ons bedanken: omdat hun kinderen nu beter lazen en elke week thuiskwamen met nieuwtjes over wat er gebeurde in ons land.”

Meer weten en bestellen? www.wablieft.be/boeken

31 ::

Wablieft ?!

Op www.wablieft.be/boeken/lesmateriaal vind je lesmateriaal met werkbladen: handig om mee te werken. www.wablieft.be/krant/in-de-les www.wablieft.be/krant/online-krant

secundair onderwijs

Verwoord / Verbeeld: lezen in digitale tijden 1. In mijn ogen (Bastien VIVES, Casterman, 2010)

Opzet: Graphic Novels als manier om het lezen te bevorderen bij leerlingen van het secundair onderwijs. De leerlingen van het Virga Jessecollege in Hasselt – de stageschool – maken kennis met dit literair genre. En de studenten van de lerarenopleiding zetten op deze manier lezen terug op de kaart bij jongeren. Ze kiezen daarbij voor de koppeling tussen de graphic novel en nieuwe media.

2. Maus (Art SPIEGELMAN, Oog en Blik, 1995)

Onder impuls van hun lectoren Heidi Ector (Project Kunstvakken) en Greta Hendrix (Nederlands) zijn de studenten de uitdaging aangegaan om nieuwe media sterker in te zetten in hun lessen. Als thema kozen ze voor de graphic novel (beeldroman) omdat de goede combinatie van beeld en taal aansluit bij de visuele cultuur van hedendaagse jongeren. En kan de beeldroman als genre een opstap zijn naar de adolescentenroman.

5. Sprakeloos (David SMALL, Norton & Company, 2009; Ned. Vertaling Lebowski 2011)

De keuzelijst van de graphic novels is gebaseerd op inhoudelijke en vormelijke kenmerken. Inhoudelijk sluiten de boeken aan bij de leefwereld en de problematieken van de doelgroep secundair onderwijs, tweede graad aso. De subtiele uitwerking van de thema’s is vernieuwend en artistiek. Daarom spreken ze de verbeelding van de lezer aan. Mooi aan dit project is dat de negatieve vooroordelen over lezen van fictie worden omgebogen en dat studenten ook nieuwe manieren ontdekken om literatuur toegankelijk te maken voor jongeren. Door zelf hun beeldroman om te zetten in een andere medium en technieken als stopmotion, drama, digital storytelling en kamishibai te gebruiken, gaan ze geïnspireerd aan de slag in hun eigen stageschool. Eén van de studenten vertelt in de eindevaluatie: “Ik stond versteld van de creativiteit van de leerlingen en wat ze uit het verhaal hadden gehaald.” An Feyfer (CANON Cultuurcel): “Ik was erg onder de indruk hoe studenten en leerlingen de graphic novels omzetten naar deze soms zelfs conceptuele filmpjes. Het Sprakeloos filmpje is daar een mooi voorbeeld van. Het is het mooiste bewijs dat jongeren intuïtief omgaan met filmtaal en dat we hen moeten aanmoedigen om ook deze taal te gebruiken om zich uit te drukken.”

De link naar het filmpje is: www.ingebeeld.be/video/studentenfilm-sprakeloos

33 ::

Verwoord / Verbeeld

3. Wachten op een eiland (Marc LEGENDRE, Atlas, 2009) 4. Herinneringen, deel 1 (Jiro TANIGUCHI, Shogakukan, 1998; Ned. Vertaling Casterman 2009)

6. Het geheim van de ruimtelift (Erik THIJS, EPO, 2008) 7. Net doen alsof is ook liegen (Dominique GOBLET, Oog en Blik, 2009) 8. De tweede kus (CONZ, Oogachtend, 2009)

www.ingebeeld.be Het platform rond mediawijsheid, een initiatief van CANON Cultuurcel, werd in het najaar 2012 gelanceerd. Het traject van de provinciale hogeschool Limburg (PHL) staat op het platform als inspiratie voor anderen. Lerarenopleidingen kunnen coaching krijgen bij het multimediaal atelier van CANON Cultuurcel voor trajecten mediawijsheid.

basisonderwijs

Luisterboeken Een manier om leesproblemen aan te pakken Saar Hermans (leerkracht derde leerjaar) is een groot fan van Daisy-boeken: “In mijn school waren enkele leerkrachten en ik al een tijdje op zoek naar een goede formule om de kinderen uit het derde leerjaar een boekbespreking te laten maken. Na wat uitproberen, denken we nu een leuke manier gevonden te hebben. We vinden het vooral belangrijk dat alle kinderen (en dus ook kinderen met een leesprobleem) plezier beleven aan het lezen en dat wij hen daarna kunnen helpen tijdens het schrijven van een bespreking. De begeleiding gebeurt allemaal in de klas. Daarom is het belangrijk dat wij, als leerkrachten, de boeken goed kennen. We hielden het bij één schrijver, Roald Dahl. We zijn begonnen met een massale inzameling van boeken en luisterboeken van Roald Dahl. Met hulp van de bibliotheek hadden we in totaal voor tachtig leerlingen een honderdtwintigtal boeken. De kinderen mochten kiezen welk boek ze wilden lezen en bespreken. Ook kinderen met een leesprobleem konden deze keer eens kiezen voor een dik boek met een moeilijker niveau, want zij kregen het gekozen boek ook mee in Daisy-vorm. Zij konden het dus lezen of beluisteren. De kinderen waren enorm enthousiast. In de toekomst gaan we zeker nog met Daisy-boeken werken en ze ook gewoon aanbieden in de klasbib. De kinderen durven een dikker boek kiezen. Ze zijn bovenal daarna heel trots op zichzelf, wat hun zelfvertrouwen alleen maar ten goede komt. Er werd heel wat afgelezen, sommige kinderen verslonden zelfs twee tot drie boeken. Het werd een heel leuk project waarbij alle kinderen een goed gevoel hadden. Een nadeel van Daisy-boeken zijn wel de Daisy-spelers, die zijn duur. Maar als we er als school voor kiezen om in de toekomst meer met Daisy-boeken te werken, wordt er misschien wel in geïnvesteerd.”

Daisy-boeken, Daisy-spelers en de gratis Daisy-software kan je lenen in de meeste bibliotheken en bij Luisterpunt. www.ikhaatlezen.be

34 ::

Luisterboeken

Ik probeer om het warme gevoel dat ik zelf bij een verhaal ervaar in mijn prenten te leggen en bij de lezer op de roepen. dat warme gevoel, daar gaat het 'm eigenlijk allemaal om. Max Velthuis

secundair onderwijs

Literair lezen met jongeren in Vlaanderen, Nederland en Suriname: al meer dan tien jaar

de inktaap! De inktaap wil jongeren confronteren met een literaire keuze, o.m. die de jury's van de drie 'grote' literaire prijzen in het Nederlandse taalgebied hebben gemaakt. Uit die boeken kiezen de jongeren vervolgens hun winnaar, die de inktaap krijgt. De inktaap is dan ook dé literaire jongerenprijs van het Nederlandse taalgebied.   De inktaap wordt afwisselend uitgereikt in Rotterdam en in Antwerpen.

Samenwerking De inktaap is een project dat aanzet tot lezen én tot uitwisseling erover binnen ons eigen taalgebied. Het project wordt geïnitieerd door de Nederlandse Taalunie, Stichting Lezen Nederland en CANON Cultuurcel/CJSM voor Vlaanderen. Het wordt voor onze scholen uitgevoerd door Villanella.

Schooljury Deelnemen aan de inktaap gebeurt al enige jaren met veel succes in schoolverband. Scholieren van de hoogste graad van het secundair onderwijs in Vlaanderen kunnen deelnemen. Binnen een school wordt een schooljury van ca. 15 leerlingen gevormd, begeleid door een leerkracht. De begeleider ontvangt een uitgebreide handleiding waarin het verloop van het project beschreven wordt. Ook zijn hierin kopieerbladen opgenomen met handige vragen en antwoorden aan de hand waarvan een analyse en een beoordeling van de boeken gemaakt kan worden. Het project biedt voldoende mogelijkheden om leerlingen die niet in de schooljury zitten, actief binnen het project te betrekken, terwijl ze boeken lezen voor hun leesdossier.

Uitreiking de inktaap Alle deelnemende juryleden en hun begeleiders worden uitgenodigd op de feestelijke slotdag in maart. Op deze dag is er een speciaal inktaapprogramma waarmee het project wordt afgesloten met onder meer debatten, talkshows en ontmoetingen en interviews met de auteurs en vertegenwoordigers van de vakjury’s van de literaire prijzen, met als hoogtepunt de uitreiking van de inktaap.

www.inktaap.be

Boekenpakket In september ontvangen de deelnemende scholen van elke genomineerde titel voor de inktaap drie exemplaren die behouden kunnen worden voor de schoolmediatheek. De deelnemende scholen kunnen extra leesexemplaren van de titels reserveren bij de plaatselijke Openbare Bibliotheek, die ook kan zorgen voor secundair materiaal. Dan kunnen de jury's aan de slag. Jury's sluiten het project af met een slotdebat waarin zij hun winnaar kiezen. Vervolgens wordt er door de jury een juryrapport geschreven. Circa half februari moeten alle juryrapporten van de scholen bij de organisatie binnen zijn. 

Nederlandse Taalunie

35 ::

de inktaap

De maagd Marino roman van Yves Petry, uitgegeven bij De Bezige Bij, winnaar van de inktaap 2012

basisonderwijs en secundair onderwijs

2013 is ook Jaar van het Voorlezen:

www.voorlezen.be 2013 is meteen ook de start van het Europese Jaar van het Voorlezen. Samen met Nederland zal Vlaanderen in 2013 extra inzetten op voorlezen aan kinderen én volwassenen. Dat gebeurt via verschillende acties en campagnes. Op www.voorlezen.be vind je alle informatie. De Voorleesweek is een jaarlijkse campagne waarin organisator Stichting Lezen in samenwerking met CANON Cultuurcel alle basisscholen aanschrijft en met andere partners ook bibliotheken, boekhandels en kinderdagverblijven oproept om de actie bekend te maken. Samen organiseren ze jaarlijks honderden voorleesactiviteiten voor kinderen.

Alle begeleiders van kinderen vinden voorleesverhalen, aanwijsboeken, sprookjes, liedjesboeken, klassiekers, luisterboeken en prentenboeken op www.boekenzoeker.org. Deze online zoekmachine is recent uitgebreid met een luik voor 0- tot 8-jarigen. Op de webstek kunnen kinderen en jongeren een boek vinden dat aansluit bij hun persoonlijke (voor)leesvoorkeur. Volwassenen die voor zichzelf op zoek zijn naar (voor)leestips, kunnen die vinden op www.iedereenleest.be. In Vlaanderen realiseert Stichting Lezen het Jaar van het Voorlezen samen met o.a. CANON Cultuurcel, de Christelijke Mutualiteiten, de Gezinsbond, Kind & Gezin, Leesweb, LINC, LOCUS, de Socialistische Mutualiteiten, VBJK en VOCVO.

‘Veel ouders stoppen met voorlezen zodra hun kind zelf kan lezen. Dat is jammer want daarmee vallen meteen ook die gezellige momenten weg. Zolang beiden het leuk blijven vinden… blijven doen zou ik zeggen!’ Tania Van Acker (interview in Goed Gevoel, juni 2011)

36 ::

Jaar van het Voorlezen

© Roger Laute

De Voorleesweek blijft een belangrijke jaarlijkse actie, maar in dit themajaar wil Stichting Lezen iedereen laten ervaren dat voorlezen plezierig en waardevol is en stimuleren om dat vaker te doen. Niet alleen kinderen genieten van een voorleesmoment, maar ook tieners en volwassenen. Stichting Lezen plant het hele jaar door verschillende activiteiten zoals workshops, lezingen en bijzondere voorleessessies voor verschillende leeftijden. Boekhandels, auteurs, bibliotheken, kinderdagverblijven en ook particulieren worden uitgenodigd het belang van en het plezier in voorlezen mee uit te dragen. Daarnaast staat er ook een onderzoek op stapel dat voorleesgewoonten in Vlaanderen en Nederland in kaart brengt.

leerkrachten

Mind the Book Laat je inspireren door CANON Cultuurcel en Mind the Book op 2 en 3 maart 2013 in deSingel Antwerpen Stip zaterdag 2 en zondag 3 maart 2013 alvast aan in je agenda! CANON Cultuurcel nodigt tijdens het Jaar van het Lezen alle leerkrachten uit op Mind the Book in deSingel te Antwerpen. We bieden je graag inhoud, inspiratie en dynamo3-ideeën. De formule van Mind the Book, een jaarlijks festival dat het engagement van schrijvers en denkers centraal stelt, sloeg alvast aan, zo bleek na de edities in Antwerpen (2011) en Gent (2012). Het festival, jaarlijks afwisselend georganiseerd door deSingel (Antwerpen) en Vooruit (Gent), ontstond uit de nood aan een alternatief en actueel boekenfeest in Vlaanderen. Auteursontmoetingen, lezingen en debatten focussen op uiteenlopende actualiteitsthema’s: duurzaamheid, Europese geschiedenis, financiële crisis en onderwijs. Signeersessies, stripconcerten, films en leeszaalperformances kruiden het festival. Daarnaast voorziet het festival in een tegelijk gespecialiseerd en breed geschakeerd boekenaanbod en maakt het tijd en ruimte vrij voor andere kunstdisciplines.

“Mind the Book verruimt de geest.” (De Standaard) “Het nieuwe literaire festival Mind the Book heeft zijn start niet gemist.” (De Morgen)

© Reinout Hiel

'Op het moment dat het boek uitgelezen is, gesloten, begint het verhaal zich te openen. De lezer gaat naar bed, zit de volgende dag in de tram, kijkt door de beslagen ruitjes naar buiten en in zijn hoofd ontplooit zich dat verhaal meer en meer. Hij ziet het verhaal zoals hij het, al lezende, niet kon zien: als een geheel.' Rutger Kopland in Het mechaniek van de ontroering, 1995

37 ::

Mind the Book

basisonderwijs en secundair onderwijs

Het scholentraject op de Boekenbeurs: “Eindelijk een weg gevonden die de leesbeleving centraal zet” Twee ‘soorten’ kinderen palmden tijdens de schooluren de Boekenbeurs in. Vijfduizend onder hen namen er deel aan een belevingstocht, in groepjes van 10 tot 12 kinderen of jongeren, telkens begeleid door studenten van de lerarenopleiding. Ze werden onthaald door acteurs, legden een parcours-op-maat af en babbelden met een auteur. Ze werden voorgelezen, konden zelf een stukje schrijven of tekenen en hun werk aan een ‘vakman’ voorleggen, ter beoordeling. Gedurende twee dagen waren de 1012 jarigen aan de beurt, gedurende twee andere dagen werden de eerstegraads leerlingen van het secundair onderwijs ontvangen. Een waardevol alternatief voor de intussen gekende vragenlijsten… CANON Cultuurcel organiseerde samen met Stichting Lezen en Boek.be een scholenprogramma op deze 76ste editie van de Boekenbeurs. Twee dagen met hulp van de Katholieke Hogeschool Sint Lieven, campus Waas uit Sint-Niklaas voor de kinderen uit de lagere scholen (derde graad), twee dagen met hulp van de KHLIM (Katholieke Hogeschool Limburg) uit Hasselt voor de jongeren uit het secundair onderwijs (eerste graad). Tobias Frenssen, lector: “De studenten Project Kunstvakken (PKV) en Plastische Opvoeding (PO) waren laaiend enthousiast na de Boekenbeurservaring. Ze konden tijdens het scholentraject hun vakdidactische kennis buiten de klas in de praktijk brengen. In samenwerking met CANON, Stichting lezen en Boek.be konden ze een belevingstocht voor de leerlingen uitwerken waarin literatuur en illustratie centraal stonden. Het was een rijke leerervaring!” Hilde Van den Bossche, lector: “De studenten van het derde jaar hebben hun ervaring van hun Jeugdboekenweekproject van vorig jaar doelgericht ingezet. Ze bedachten enthousiast korte momenten die pasten in het kader van de boekdetectives. Zij genoten van de glunderende gezichten van de kinderen en van de samenwerking met de organisatie, de auteurs en illustratoren. Tegelijk proefden zijzelf van deze vorm van leesbevordering en koesteren ze deze ervaring als bijna-leerkracht.” Wie veel leerlingen over de vloer krijgt, mag ook de leerkrachten niet vergeten. In ons speciaal ingerichte leescafé kregen de meegereisde meesters en juffen allerhande informatie toegespeeld omtrent CANON Cultuurcel en Stichting Lezen. Uiteraard kon er bij een kopje koffie ook even gesnuisterd worden in allerhande jeugdboeken.

38 ::

Scholentraject op de Boekenbeurs

‘Mijn verhalen zitten vol avontuur, zijn heel spannend en doordacht opgebouwd, maar bieden de lezer toch veel verrassingen. Daarin verschillen ze grondig van triviale literatuur.’ Anthony Horowitz, interview

Pascal De Dycker (30) en Hilde De Westelinck (45) zijn beide leerkracht aan de Priester Poppe School te Elversele, nabij het Oost-Vlaamse Temse. Ze geven respectievelijk in het 5de en 6de leerjaar les. We vroegen hen naar hoe zij het lezen in de klas bevorderen. Welke speciale initiatieven nemen jullie om de leerlingen aan het lezen te krijgen? Pascal De Dycker: “We bezoeken met onze leerlingen vaak de plaatselijke bibliotheek. Ook werken we met boekenkoffers op de speelplaats. Zo’n koffer krijgen we halfjaarlijks door de bibliotheek toegestuurd. Daar kunnen de kinderen dan telkens een boek uit kiezen om te lezen. Verder houden we ieder jaar een voorleesweek. Om de paar jaar krijgen we dan een auteur op bezoek. De andere jaren zijn het ouders, andere leerkrachten of oudere studenten die komen voorlezen.” Hilde De Westelinck: “We proberen de kinderen te stimuleren om zo vaak mogelijk eens een boek vast te nemen. Bibliotheekbezoeken en voorleesmomenten zijn daar de belangrijkste schakel in. Een keer per jaar maken de leerlingen ook een boekverslag. Zij mogen dan zelf kiezen welk boek ze bespreken.” Zijn jullie buiten de schoolmuren ook vaak bezig met lezen? De Westelinck: “Niet genoeg. Maar, als we tijdens de les bezig zijn met een boek, dan kan ik daar erg van genieten. Ik lees soms liever een kinderboek, dan een roman voor volwassenen. Je kan dan helemaal mee in die kinderlijke fantasiewereld kruipen, heerlijk!” De Dycker: “Lezen doe ik veel te weinig, jammer genoeg. De tijd en het werk laten het gewoonweg vaak niet toe.” Hebben jullie zelf favoriete jeugdauteurs? De Dycker: “Als kind was ik gek van Anthony Horowitz. Ik ben hem altijd blijven volgen. In de klas zal ik zijn boeken niet opdringen, maar als een leerling geïnteresseerd is, wil ik die natuurlijk graag op weg helpen.” Hoe hebben jullie het leesgedrag van kinderen zien evolueren? Lezen kinderen meer dan vroeger? De Dycker: “Dat hangt af van klas tot klas. In de ene klas zit het vol boekenwurmen, in de andere is het soms wat minder. In elke klas hebben de leerlingen de mogelijkheid om boeken te kiezen en die dan uit te lenen. We merken dat ze er vaak gebruik van maken.” De Westelinck: “De zin om te lezen vermindert niet bij de jeugd. Mensen denken dat het digitale het ouderwetse boek zal vervangen, maar daar geloof ik niet in. Kinderen nemen nog altijd graag een boek ter hand.”

Het scholenprogramma wordt elk jaar opnieuw door Boek.be aangekondigd. Inschrijven via www.boekenbeurs.be.

39 ::

Scholentraject op de Boekenbeurs

© beelden: Patricia De Laet

alle leeftijden

Projectloket een initiatief van CANON Cultuurcel Wat is Projectloket? Via www.projectloket.be kan je vinden welke subdies of gratis materiaal en diensten voor jouw gedroomde schoolproject bestaan. Dit niet enkel vanuit CANON Cultuurcel zelf, maar vanuit Europese, federale, gewestelijke, lokale en private instanties. Bijna 400 ondersteuningsmaatregelen wachten om ontdekt te worden! De ondersteuningsvormen kunnen zowel logistiek als financieel zijn. Dit initiatief beantwoordt aan de vraag naar een grotere transparantie van het subsidie-aanbod voor scholen. Onderzoek en bevraging van leerkrachten bevestigden de noodzaak van een dergelijk overzicht, een ‘projectloket’. Het Projectloket vierde op 18 januari 2012 zijn drie-jarig bestaan.

Projectloket in je elektronische leeromgeving? Het Projectloket bestaat sinds begin 2010 en is een digitaal platform waar een zo ruim mogelijk subsidie-aanbod wordt ontsloten ter ondersteuning van schoolprojecten. Nieuw in 2013 is dat we projectloket op maat van de school kunnen aanbieden: wil je graag altijd weten welk subsidieaanbod voor jouw school beschikbaar is? Wil je per vakgroep specifieke informatie krijgen? Of droom je van een indieningskalender? Wie een elektronisch leerplatform gebruikt (Smartschool, EloV, Dokeos, Blackboard, Moodle…) en graag Projectloket integreert, stuurt een email met zijn/haar schoolgegevens naar [email protected] Wij bezorgen je dan de nodige informatie.

Lezen en projectloket? Via Projectloket vind je o.m. welke subsidielijnen of gratis materialen er bestaan rond lezen. Zo kan je via het Vlaams Fonds voor de Letteren financiële steun ontvangen voor auteurslezingen of kan je de cultuureducatieve bibliotheek van Magda in de provincie Vlaams-Brabant bezoeken om tal van gratis educatief materiaal rond o.m. lezen te gaan ontlenen. Er zijn ook heel wat lokale initiatieven rond lezen, o.m. vanuit de gemeente Essen is er het initiatief ‘gemakkelijk lezen plein’.

‘Het interessante zijn de mogelijkheden en ideeën die romans op ons overbrengen via imaginaire situaties, die blijven ons helderder voor de geest staan dan echte gebeurtenissen en we houden er meer rekening mee.’ Javier Marias in De Verliefden (2012)

40 ::

Projectloket

secundair onderwijs

De Leesrace: een nieuwe actie leesbevordering voor 12+ “Het gonst in onze school. En lezen is plots onderwerp van gesprek. Alle leerlingen praten over De Leesrace.” Tim Maerschand, leerkracht Nederlands van het Erasmusatheneum (Deinze), deed mee met De Leesrace en is enthousiast. Stichting Lezen lanceert dit schooljaar een nieuw project om leerlingen uit de eerste graad secundair onderwijs plezier in lezen te laten ervaren. Het concept is eenvoudig: de leerkracht daagt de klas uit om een aantal opdrachten rond boeken en lezen uit te voeren binnen een bepaalde termijn. Als de klas daarin slaagt, doet de leerkracht een tegenprestatie. Daar komen de leukste dingen uit. Tim Maerschand vertelt: “Wij zijn zo gek om met een aantal leerkrachten Gangnam Style te dansen. De leerlingen kijken ernaar uit. Voor hen is die tegenprestatie een mooie beloning voor hun geslaagde Leesrace. Ze hebben elkaar ook gemotiveerd om de opdrachten goed uit te voeren.” Leerkrachten kunnen die opdrachten selecteren uit een lijst van 50 uitgewerkte voorstellen of er zelf nog verzinnen. De verscheidenheid aan opdrachten inspireert leerlingen én leerkrachten. Rina Penasse, leerkracht Nederlands in Regina Mundi (Genk) zegt: “Wat ik een groot voordeel vind, is dat sommige opdrachten me nieuwe contacten hebben opgeleverd. We werken nu samen met Media, Arts & Design om een opdracht rond verfilmde boeken uit te werken. Die invalshoek is er gekomen door De Leesrace. Ook de samenwerking met collega’s en directie is fijn. Zo gaan de leerlingen bij de start van elke les een fragment voorlezen. Ze bekijken nu met de leerkracht Frans of ze kunnen voorlezen uit Le Petit Prince. De directie denkt dan weer mee na over een bijzondere tegenprestatie.” Ruim 3000 leerlingen racen op dit moment al mee. Tim Maerschand had geen enkele moeite om zijn leerlingen warm te maken. “We hebben de start van het project ludiek aangepakt met een act op de speelplaats. Met wat luide muziek, een helm en een fiets hebben we het race-idee gelanceerd. De uitdaging prikkelde hen meteen.” Het format van De Leesrace is zeer flexibel en geeft de leerkracht veel vrijheid. Tim Maerschand: “Wij hebben ervoor gekozen om De Leesrace één maand te laten lopen. We hebben vier haalbare opdrachten geselecteerd uit de lijst. De eerste week doen de klassen een makkelijke opdracht van 1 ster, de tweede week één van 2 sterren, enzovoort. We wisselen ook af tussen opdrachten die ze thuis uitvoeren en opdrachten die we tijdens de les afwerken.” Rina Penasse doet het anders: “Wij spreiden De Leesrace over het hele schooljaar. De leerlingen hebben mee mogen kiezen welke 10 opdrachten ze uitvoeren. Die betrokkenheid vonden ze leuk.” Beide leerkrachten zien enthousiasme bij de leerlingen. Rina Penasse: “Ik geef les in een school met veel taalzwakke leerlingen en wil hen dolgraag leesplezier laten ervaren. Het is misschien voorbarig, maar ik durf te zeggen dat ik nu al resultaat zie: het is opmerkelijk hoe hun schrijfvaardigheid verbetert. De directie merkt dat ook op. Maar het allerbelangrijkste: de leerlingen zijn supergemotiveerd en grijpen sneller naar een boek.”

Meedoen met De Leesrace kan nog het hele schooljaar. Alle info vind je op www.deleesrace.be Een leemte gevuld. De inktaap voor 15+, de jeugdboekenweek voor het basisonderwijs, ... er is duidelijk nood aan een leesbevorderingsactie voor de eerste graad secundair onderwijs. Ook in gesprek met o.a. minister Pascal Smet tijdens de rondetafels leesplezier werd deze leemte aangekaart. Stichting Lezen, partner aan de tafel, werkte met De Leesrace een nieuw aanbod uit. Inschrijven kan het hele jaar door!

41 ::

De Leesrace

alle leeftijden

Cultuurkuur

Ook na deze brochure kan je op de hoogte blijven van alle activiteiten in het kader van Jaar van het Lezen. Surf eenvoudigweg naar www.lieverlezen.be en ontdek niet alleen nieuws, maar ook talrijke kunstenaars, organisaties, bibliotheken en culturele centra met een aanbod voor jou. Tot slot vind je er een heel aantal praktijkvoorbeelden om met lezen en literatuur aan de slag te gaan. Heb je zelf nieuws of een activiteit? Dan kan je ons dat melden via canoncc.be/nieuws

‘Wie romans leert lezen, of toneelspeelt, moet zich tenslotte wel verdiepen in een onbekende, een leuke moslim misschien, of iemand die niet zo cool is als de mediacultuur ons inpepert dat we moeten zijn. En wie leert filosoferen, leert verantwoordelijkheden opnemen voor zijn opvattingen.’ Leonie Beernaert over Niet voor de winst van Martha Nussbaum (2011)

43 ::

Varia

J A A R VA N H E T

2013

Cultuurkuur Cultuurkuur

LCCultuurkuur uEZ ltuurE kuuN r Ik doe mee

Klasse Ook op de website van KLASSE zijn er heel wat artikels terug te vinden met tips rond lezen en voorlezen. Leesplezier www.klasse.be/ga/leesplezier Zininlezen www.klasse.be/ga/zininlezen/Studie voorlezen www.klasse.be/ga/studievoorlezen/ Goklezer www.klasse.be/ga/goklezer/ Onderzoekleesvaardigheid www.klasse.be/ga/onderzoekleesvaardigheid/

Leesorganisaties Artforum Artforum is een kunsteducatieve organisatie voor kinderen en jongeren die vertrekt vanuit de samenwerking met actieve kunstenaars. Hierbij is een belangrijke plaats weggelegd voor literatuur, schrijven en voorlezen. Zo is Letterfretter een prikkelend boekenfestival in samenwerking met lokale bibliotheken en organiseerde Artforum vier jaar lang de Leuvense editie van het vertelproject Bij de buren.

Boek.be is de vakvereniging van het Vlaamse boekenvak – de organisatie groepeert de verschillende belangenverenigingen: de Vereniging Vlaamse Boekverkopers (VVB), de Vlaamse Uitgevers Vereniging (VUV) en Verenigde Boeken Importeurs(VBI). We willen het boek in Vlaanderen bevorderen o.a. via onze promotieacties voor het boek – waarvan de Boekenbeurs ongetwijfeld de bekendste is – en via een aantal boekenprijzen (Gouden Boekenuil, Boekenleeuw, Boekenpauw, Herman de Coninckprijs, Debuutprijs).

De Boekenkaravaan is een leesbevorderingsproject voor kans- en taalarme kinderen in heel stad Antwerpen en haar districten. Boven alles willen we kinderen tonen dat boeken en lezen leuk zijn. Voor de selectie van gezinnen voor onze voorleesperiodes aan huis werken we o.a. samen met scholen. We prikkelen, geven impulsen en zoeken samen naar formules voor meer duurzaamheid. Zo wordt de taalomgeving van de kinderen verrijkt. Het betrekken van de ouders vinden wij daarbij steeds erg belangrijk.

Wil je samen met je leerlingen een cultureel project op poten zetten? Heb je een goed idee maar zoek je nog ondersteuning? Of zoek je gewoon inspiratie om je klas op een originele manier van cultuur te laten proeven? Dan ben je bij CANON, de cultuurcel van het Vlaamse onderwijsministerie, aan het juiste adres. Met inspirerende praktijkvoorbeelden willen we is het aanspreekpunt jou als leerkracht een idee geven hoe jij je leerlingen cultuur cultuureducatie, kan doen beleven. En als je dat idee hebt, kunnen we via mediawijsheid en lezen Dynamo3 en Projectloket zorgen voor zowel financiële, logisvoor onderwijs tieke als inhoudelijke ondersteuning.

44 ::

Leesorganisaties

Vaartkom 4 B – 3000 Leuven 016 24 66 24 [email protected] www.artforumvzw.be

boek.be Te Boelaerlei 37 B – 2140 Antwerpen 03 287 66 77 – 03 281 22 40 [email protected] www.boek.be

Leesweb vzw de Boekenkaravaan Karel van Overmeirelaan 2/7 B – 2050 Antwerpen 03 272 21 46 03 773 34 66 [email protected] www.boekenkaravaan.be

CANON Cultuurcel Koning Albert II-laan 15 A 5 B – 1210 Brussel [email protected] www.canoncultuurcel.be www.cultuurkuur.be

Leesorganisaties

Letterenhuis Het Letterenhuis is het grootste letterkundige archief van Vlaanderen. Zijn missie is de zorg voor het literaire erfgoed. U kunt in de leeszaal terecht om de uitgebreide collectie te raadplegen voor onderzoek. In het museum is er een vaste opstelling over 200 jaar literatuur in Vlaanderen.

letterenhuis Minderbroedersstraat 22 B – 2000 Antwerpen 03 222 93 20 [email protected] www.letterenhuis.be

LINC is een beweging binnen het sociaal-culturele vormingswerk voor volwassenen. Wij ijveren ervoor om zoveel mogelijk mensen bij de kennismaatschappij te betrekken. Dat doen we o.a. door vorming aan te bieden en projecten op te zetten rond leesbevordering. Scholen, oudercomités en andere verenigingen, kinderdagverblijven en bibliotheken kunnen workshops aanvragen over het belang en het plezier van voorlezen, en dit voor een breed publiek of voor professionelen (in opleiding).

Het Literair Museum ontvangt groepen van alle leeftijden: van kleuters tot leerkrachten in opleiding. Het is een uitgelezen plek om op een aangename manier in contact te komen met boeken en illustraties in allerlei vormen. Er zijn vier vaste tentoonstellingen, wisselende tentoonstellingen, een leeskamer en een zolder voor ateliers en lezingen. Er is een ruim aanbod aan speurtochten, workshops en geleide bezoeken op maat van de bezoeker. Het museum ligt vlakbij het station.

linc Maria-Theresiastraat 20 B – 3000 Leuven 016 31 66 00 [email protected] www.linc-vzw.be

het literair museum Bampslaan 35 B – 3500 Hasselt 011 22 26 24 [email protected] www.literairmuseum.be

locus

LOCUS is het steunpunt voor bibliotheken, cultuur- en gemeenschapscentra en lokaal cultuurbeleid in Vlaanderen.

45 ::

Leesorganisaties

Priemstraat 51 B – 1000 Brussel 02 213 10 40 02 213 10 39 [email protected] www.locusnet.be

Leesorganisaties

Luisterpunt is de bibliotheek voor personen met een leesbeperking. Het is een openbare bibliotheek die een specifieke werking uitbouwt. Blinden, slechtzienden, personen met dyslexie, MS- en afasiepatiënten kunnen beroep doen op Luister-punt. Kortom, aan iedereen die geen of moeilijk gewone, gedrukte boeken kan lezen, bezorgen wij lectuur in een aangepaste vorm. Onze boeken zijn beschikbaar in twee speciale vormen: Daisy-luisterboeken en brailleboeken.

luisterpunt 070 246 070 [email protected] [email protected] www.luisterpunt.be

Passa Porta is het internationaal literatuurhuis van Brussel. Literatuur staat er centraal. Het is een ontmoetingsplek voor literatuurliefhebbers en literatuurmakers. Wekelijks organiseren wij programma's waarbij schrijvers, zowel bekende als iets minder bekende hun lezers ontmoeten. Om de twee jaar vindt het Passa Porta Festival plaats. In 2013 is dat van 20 t.e.m. 24 maart.

Het Poëziecentrum in Gent is dé plek voor iedereen die geïnteresseerd is in poëzie. In het middeleeuwse pand op de Vrijdagmarkt vind je een poëzieshop met dichtbundels en poëtische gadgets. Erboven huist het documentatiecentrum met de grootste collectie Nederlandstalige poëzie en anderstalige poëzie in Nederlandse vertaling. Leerkrachten op zoek naar inspiratie vinden zeker hun gading! De educatieve werking biedt scholen poëzieworkshops en verschillende poëzieroutes in de Gentse binnenstad.

Stichting Lezen is het aanspreekpunt over leesbevordering en jeugdliteratuur. Met projecten zoals de Voorleesweek, de Jeugdboekenweek, de Leesrace en De Weddenschap biedt Stichting Lezen leerkrachten concrete manieren om te werken met boeken in de klas. Wie op zoek is naar boekentips op maat kan terecht op www.boekenzoeker.org. Het laatste nieuws over kinder- en jeugdliteratuur is te vinden op www.villakakelbont.be.

46 ::

Leesorganisaties

Passa Porta A. Dansaertstraat 46 B – 1000 Brussel 02 226 04 54 [email protected] www.passaporta.be

poëziecentrum Het Toreken Vrijdagmarkt 36 B – 9000 Gent 09 225 22 25 09 225 90 54 [email protected] www.poeziecentrum.be

stichting lezen Frankrijklei 130/4 B – 2000 Antwerpen 03 204 10 00 03 204 10 09 [email protected] www.stichtinglezen.be

Leesorganisaties Het VFL steunt de Nederlandstalige letteren en de vertaling in en uit het Nederlands van literair werk in de brede zin van het woord. Op die manier helpt het de sociaaleconomische positie van Vlaamse auteurs en vertalers te verbeteren. Het VFL-beleid is gericht op de ondersteuning van creatie, productie, presentatie en omkadering. Hiertoe verleent het VFL subsidies, informatie en documentatie. Het VFL organiseert en financiert ook projecten, samenwerkingsplatforms en andere initiatieven.

Vlaams fonds voor de letteren Generaal van Merlenstraat 30 2600 Berchem 03 270 31 61 [email protected] www.vfl.be

wablieft Het nieuws in duidelijke taal, dat brengt de Wablieft-krant elke woensdag opnieuw, al 25 jaar lang. Meer dan 45.000 lezers genieten van duidelijke artikels over het nieuws uit binnen- en buitenland. We trakteren onze lezers ook op leuke weetjes, een pittige blog, een kruiswoordraadsel en nog veel meer.

47 ::

Leesorganisaties

Kardinaal Mercierplein 1 B – 2800 Mechelen 015 44 65 12  [email protected] www.wablieft.be

En nog meer... van Roald Dahl

verteltheater

De Reuzekrokodil 08 maart t.e.m. 1 juni 2013 Meer info over deze voorstelling vindt u op www.deleesbeesten.be of www.demuziekfaktorij.be. De ReuzeKrokodil kan enkel gespeeld worden in theaters (cultuurcentra, schouwburgen). Deze voorstelling kan geboekt worden via Cultura vof: [email protected] of 014 85 37 03. voor Kleuteronderwijs/lager onderwijs 1-4 – kostprijs: €1475/keer

de leesbeesten

voorstelling

Interactief verteltheater met een vette streep muziek. Er is het boek, een verhaal dat wordt gelezen. Maar hoe krijg je net dat Beestige beetje meer? Zet twee Beestige lezers Ann Ceurvels en Tania Poppe bij elkaar en laat muzikanten Tim Visterin en Dries Verhaert Beestige geluidjes in het verhaal blazen. Met veel stemmetjes, klankjes en geluidjes komt het boek wonderlijk tot leven. Als kinderen fantasie zien, horen, voelen, ruiken,... dan wordt lezen Beestig Leuk!

Lombardenvest 34 B – 2000 Antwerpen 0486 69 22 29 03 288 74 88 [email protected] www.deleesbeesten.be

08 t.e.m. 15 februari – doorlopend – gratis

Iedereen aan de kant! Het kleinste zootje van het land is hier gestrand. Er zijn zwijntjes en dolfijntjes, lustige miertjes en andere diertjes. Straks gaat het zootje open. Jij komt toch ook, mag ik hopen? Het zootje is een bijzonder dierenpark. Met een gids aan je oor, stap je er door. Geef je ogen de kost terwijl je luistert naar beestige verzen van o.a. C. Buddingh en Paul Biegel.

Wat een zootje op diverse locaties casa blanca www.casablancavzw.be

5+

film

Bioscooprelease woensdag 6-2-2013

Koning van Katoren Ben je geïnteresseerd in een schoolboeking, neem dan contact met jouw lokale bioscoop. Wij hebben een schooldossier ter beschikking, opgesteld door ‘Lessen in het donker’. Mail hiervoor naar Bo Verheyden op [email protected] of neem een kijkje op www.koningvankatorendefilm.be

48 ::

En nog meer...

Deze brochure is een publicatie van het Agentschap voor Onderwijscommunicatie, CANON Cultuurcel. Interviews Jan Bartosik, Dries Crabbé Teksten An Feyfer, Daniëlle Daniëls, Dirk Terryn, Hilde Umans, Hilde Vandenbossche, Ilona Plichart, Kristien Druyts, Sofie Donders, Steven Ceuppens, Tine Kuypers , Tobias Frenssen Advies Focusgroep lezen van de lerarenopleiding, Daniëlle Daniëls, Marleen Lippens Eindredactie Sofie Donders en Dirk Terryn Illustratie leeskaarten Mattias De Leeuw Vormgeving Leen Depooter – quod. voor de vorm. Druk Agentschap voor Facilitair Management, Digitale Drukkerij (voor brochure basisonderwijs) Reprografie Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming (voor brochure secundair)

49 ::

2013

J A A R VA N H E T

LEZEN CANON Cultuurcel stelt, samen met tal van partners, een jaar vol leesactiviteiten voor. Doe je mee?

In deze brochure bieden we jou: Veel initiatieven om bij aan te sluiten Ideeën om zelf aan de slag te gaan Succesfactoren voor een leesbeleid op school Organisaties die je kunnen inspireren Info over het Jaar van het Voorlezen

Een kalender voor wie de leesactiviteiten op school coördineert…

CANON Cultuurcel is het aanspreekpunt cultuureducatie, mediawijsheid en lezen voor onderwijs