LEVENSLANG LEREN
Universiteit Derde Leeftijd 2014 2015
Onder het motto ‘levenslang leren’ wil Thomas More haar expertise en deskundigheid binnen diverse vakgebieden graag met u delen. In een mix van actuele en maatschappelijk relevante thema’s stelt de Universiteit Derde Leeftijd Geel opnieuw een boeiend programma samen van 25 voordrachten door academici en experts uit de praktijk. Op de volgende pagina’s kan u lezen wat we de komende maanden voor u in petto hebben.
Alle praktische info vindt u op de achterzijde van deze folder.
LEZINGEN
7 oktober 2014
14 oktober 2014
Prof. Sophie De Schaepdrijver (Penn State University, Verenigde Staten)
Dirk Musschoot (eindredacteur Het Nieuwsblad-De Gentenaar)
Een ‘nationale heldin’ uit de Groote Oorlog: Gabrielle Petit
De Titanic: het ware verhaal van de Belgen en de Nederlanders
Deze lezing behandelt grote thema’s van de Eerste Wereldoorlog (de Duitse inval in België, het Westelijk Front, het IJzerfront en de bezetting, patriottisme) aan de hand van het verhaal van een jonge verzetsvrouw: Gabrielle Petit, een eenvoudig winkelmeisje, die als spionne voor de Britten werkte en die in 1916, 23 jaar oud, door het Duitse leger werd terechtgesteld. Na de Wapenstilstand werd Gabrielle Petit verheven tot “nationale heldin”: er werden twee films over haar gemaakt, er verrezen twee bronzen monumenten, en de Vlaamse volksschrijver Abraham Hans wijdde een lange (zij het enigszins gefantaseerde) biografie aan haar. Nog tot in de jaren ‘60 werd Gabrielle Petit op scholen herdacht. Daarna geraakte zij in de vergetelheid. Deze lezing, die wordt geïllustreerd met beelden, gaat via het verhaal van Petit dieper in op de belevingswereld van een hele oorlogsgeneratie.
Dirk Musschoot brengt het ware verhaal van de Titanic en het lot van de Belgen die de overtocht meemaakten op deze “onzinkbare” boot. Het verhaal wordt geïllustreerd met nooit eerder vertoond fotodocumentatiemateriaal.
21 oktober 2014 Prof. Wim Coudenys (KU Leuven) Eén Rusland? Poetins ontmoeting met de Russische geschiedenis Sinds de Russische annexatie van de Krim beseft iedereen dat Poetin Russische belangen laat primeren boven het internationale recht en de wereldvrede. Vergelijkingen met Hitler en de zwakke reacties op diens provocaties in de jaren ’30 zijn niet uit de lucht. Wat slechts weinigen weten is dat Poetin steevast een beroep doet op de geschiedenis om zijn gedrag te rechtvaardigen. Dit heeft
LEZINGEN
minder te maken met de persoon van Poetin zelf, dan met zijn visie op geschiedenis en de rol van Rusland daarin. De praktijk ervan is overigens niet beperkt tot Ruslands buitenlandse beleid, maar bepaalt in grote mate het Russische politieke, sociale en culturele leven.
18 november 2014
2 december 2014
Marianne Thyssen (Europees parlement) Hoe Europa zich uit de crisis werkte. Hoe moet het nu verder?
Geert van Istendael (essayist, schrijver, polemist) Wie gelooft er nog in Brussel?
Dr. Guido Cuyvers (Thomas More Kempen)
Sinds 2008 geraakte België verwikkeld in een financiële en economische crisis waarvan we tot op vandaag de gevolgen dragen. Marianne Thyssen bekijkt hoe het nu verder moet en wat er op Europees vlak gedaan werd en wordt om de economie te herstellen.
Haat: van passie tot geweld, en verder?
25 november 2014
Brussel is de stad van de nieuwe, nomadische eeuw, van de zaligmakende Babylonische, spraakmakende spraakverwarring der Brabanders, Denen, Marokkanen, Turken, Hollanders, Italianen, Grieken, Kosovaren, Ghanezen, Moffen en nog veel andersoortige kinderen van Moeder Aarde. Onder de noemer ‘Wie gelooft er nog in Brussel?’ werpt van Istendael zijn licht op de evolutie van de hoofdstad op taalkundig en sociografisch gebied.
Prof. Manuel Sintubin (KU Leuven)
9 december 2014
4 november 2014
Haat is een passie die als een sluipend gif vaak tot haatmisdrijven leidt. Ze vormt een ernstige bedreiging, zowel voor de relaties tussen mensen (pesten, partnergeweld, enz.) als voor het maatschappij van groepen in de samenleving (genocide, burgeroorlog, bendes, enz.). In deze lezing wordt op zoek gegaan naar de motieven en de mechanismen in verschillende vormen van haat. Vervolgens komen de gevolgen voor de slachtoffers en voor de samenleving aan bod. Ten slotte wordt ingegaan op hoe het fenomeen aangepakt kan worden.
Leven op aarde: een risicovolle onderneming
Bart Staes (Europees Parlement) De voedselveiligheid in Europa
Deze lezing gaat over de planeet aarde. Aardbevingen en andere fenomenen teisteren onze planeet regelmatig. Waar komen ze vandaan? Professor Sintubin brengt een vernieuwende en boeiende kijk op natuurfenomenen.
De Europese Unie werd de voorbije decennia meermaals getroffen door een aantal voedselschandalen. In eigen landen ervoeren we het illegaal gebruik van groeibevorderaars en hormonen in de veeteelt. Inspecteurs werden geïntimideerd en zelfs vermoord. Er was de gekkekoeienziekte en het gesjoemel
met de dioxinekippen. Sinds 2000 probeert de Europese Unie het voortouw te nemen. Ze staat voor heel sterke voedselveiligheidswetten. Desondanks duiken nog steeds schandalen op. Recent werd er paardenvlees aangeboden als rundvlees. Regelrechte consumentenfraude, want paardenvlees is gemiddeld 30 procent goedkoper dan rundvlees. Ondertussen vernemen we dat ook vlees van gekloonde dieren op ons bord terecht komt. 45 procent van het geproduceerde voedsel komt nooit in de monden van mensen of dieren terecht. Voedsel wordt dus verspild en het eindigt in de vuilnisbak. Wat is de stand van zaken en hoe wordt er opgetreden tegen fraude? Europees Parlementslid Bart Staes is al meer dan 35 jaar begaan met deze problematiek. Hij brengt ons een informatief en boeiend verhaal over wat we te eten krijgen en wat de impact is op samenleving, mens en natuur.
LEZINGEN
16 december 2014 Prof. Bart Morlion (UZ Leuven) Wanneer de pijn blijft. Kwaliteitsvol leven ondanks chronische pijn Pijn is vaak nuttig als signaal dat er iets mis is. Maar wat als de pijn blijft duren ondanks ogenschijnlijke genezing, ondanks geneesmiddelen en behandelingen? Wat gebeurt er met een mens als hij constant hevige pijn lijdt? Als elke beweging en houding pijn doet, het slapen moeilijk wordt en de pijn je hele leven overhoop zet? Welke verwachtingen mag een pijnpatiënt koesteren? Gaat de pijn ooit nog over of moet hij ermee leren leven? Vele vragen waarop enkel genuanceerde antwoorden bestaan.
6 januari 2015 Jan Verachtert (auteur, oud-leraar Sint-Gummaruscollege Lier) Zingeving vandaag Godsdienstige tradities en andere zingevingsystemen staan onder druk in de huidige samenleving. Is er in die geseculariseerde en door de wetenschap
27 januari 2015 overheerste maatschappij nog nood aan spiritualiteit en/of religie? Loopt de ware scheidingslijn nog langer tussen godgelovigen en atheïsten, of eerder tussen mensen die ‘het’ zich aantrekken, enerzijds en de lauwen van hart, de ‘vermarkte’ massamensen, anderzijds? Welke rituelen zullen we heruitvinden om onze levensloop te duiden en te begeleiden? Is (religieus) agnosticisme een gemakkelijkheidsoplossing, of veeleer een volwaardige filosofische en spirituele opstelling als middenpositie tussen beaat geloof en rabiaat atheïsme, en als “rusten in fundamenteel niet-weten”?
13 januari 2015 Dr. Liesbet Temmerman (KU Leuven) Het stukje worm in ons: een inkijk in signaalmoleculen in de hersenen Onze hersenen beter begrijpen is een van de grote uitdagingen van de 21ste eeuw. Omdat onze hersenen immens complex zijn, is dit echter geen eenvoudige taak. Biowetenschappers proberen dit vandaag de dag aan te pakken door diverse middelen uit soms erg onverwachte hoeken te combineren: zowel
supercomputers als microscopisch kleine wormen verdienen hierbij alle aandacht.
Prof. Hans Van Crombrugge (HUBrussel) Grootouders en nieuwe gezinnen
20 januari 2015 Prof. Hendrik Vos (UGent) Hoe Europa ons leven beïnvloedt De Europese instellingen zijn voor 90% van de bevolking een ondoorzichtige doolhof. De wetgevende macht ligt maar ten dele bij het parlement en de uitvoerende situeert zich zowel bij de Commissie als bij de Europese Raad en de Raad van Ministers. Deze lezing is interessant voor wie precies wil weten hoe elk jaar honderden pagina’s nieuwe wetten en regels tot stand komen en hoeveel macht de diverse instanties hebben.
Een grootouderdag op school, een woonzorgcentrum met kinderopvang, een zelfhulpgroep van grootouders die contact willen met hun kleinkinderen, het verschil tussen genetisch, biologisch en sociaal ouderschap, kangoeroewonen, co-(groot) ouderschap, nieuw samengesteld gezin, bi-nucleaire huishoudens, bilocatieregeling, plusouder, draagmoeder, stiefouderadoptie, boemerangjongeren. Allerlei fenomenen en nieuwe termen geven aan dat er de laatste decennia heel wat in beweging is in het domein van familierelaties. Kinderen groeien niet zonder meer op in een gezin met vader, moeder, broers en zussen en hebben niet zomaar grootouders. De gezinsvormen zijn vaak veel complexer geworden. Er ontstaan nieuwe vormen van familie-zijn. Andere, nieuwe rollen moeten worden opgenomen. Het gaat daarbij niet om verschillende types waarin een gezin te plaatsen is: gezinnen en families maken tal van veranderingen mee. Kinderen groeien op in meer ‘onvoorspelbare’ familiale netwerken. Wat is de rol van de grootouders hierin vandaag?
3 februari 2015
LEZINGEN
Prof. Johan Braeckman (UGent) De ongelovige Thomas heeft een punt. Over hoe cognitieve valkuilen te herkennen en te vermijden. Waarom zijn mensen zo gevoelig voor onwaarschijnlijke of ronduit waanzinnige overtuigingen? Het menselijk redeneren gaat al snel de mist in: we leggen gemakkelijk foute verbanden, maken verkeerde inschattingen en veralgemenen te snel. Wetenschappelijk geschoolde mensen zijn beter gewapend tegen irrationele en pseudowetenschappelijke opvattingen, maar ze zijn ook beter in staat foute overtuigingen te rationaliseren. Niemand is immuun voor pseudowetenschap.
10 februari 2015 Christophe Deborsu (journalist Woestijnvis) Over Vlaanderen en Wallonië Christophe Deborsu is gehuwd met een Vlaamse journaliste, Annick de Wit. Samen schreven ze een boek “Dag, Bonjour”. In zijn lezing legt Deborsu de
verschillen uit tussen Vlamingen en Walen en hij licht toe waarom er al bij al zo weinig Waals-Vlaamse koppels zijn. De ondertitel van hun boek is “Waarom Vlamingen en Walen gedoemd zijn om te scheiden (maar wij misschien niet)”.
24 februari 2015 Sabine de Bethune (Kabinet voorzitster Senaat) Vrouwen aan de top, een taak voor het beleid? Nergens ter wereld werd tot nog toe de gelijkheid tussen vrouwen en mannen bereikt, ook niet bij ons. Wat is de stand van zaken in de besluitvorming vandaag? Bestaat er zoiets als een ‘glazen plafond’? En vooral welke ‘good practices’, welke succesverhalen tonen de weg naar een echte paritaire democratie M/V in alle domeinen van de samenleving?
LEZINGEN
3 maart 2015
10 maart 2015
Prof. Noël Selis (KATHO)
Prof. Em. Ignace Bossuyt (KU Leuven)
Voorbij de ergernis. Over generaties en waarden
De Messa da Requiem (1874), het religieuze meesterwerk van de operacomponist Giuseppe Verdi
De hedendaagse jongeren lijken het geloof in de ‘grote verhalen en tradities’ definitief kwijt te zijn. Wat rest is enkel het autonome individu dat voor zichzelf uitmaakt wat hij het beste vindt. De vraag naar wat ‘waarde’ heeft en zinvol is, wordt gedelegeerd naar het privéterrein. Alles lijkt te kunnen en te mogen: van iedere keuze wordt ook de keerzijde als legitiem erkend. Stabiliteit heeft plaats gemaakt voor onzekerheid. Oudere en jongere generaties lijken, te midden van deze context, een andere taal te spreken. Ieder zijn zin of doen wat je moet doen? Hoe wijd is de kloof en ... hoe valt ze te overbruggen?
Op 13 november 1868 overleed Gioacchino Rossini. Giuseppe Verdi, toen het boegbeeld van de Italiaanse opera, nam onmiddellijk het initiatief om zijn beroemde voorganger als operacomponist te eren met een requiem, dat zou uitgevoerd worden een jaar na diens overlijden. Hij vatte het plan op samen met elf andere componisten in te staan voor de compositie ervan. Verdi componeerde het afsluitende Libera me, maar om praktische redenen werd de Messa per Rossini niet uitgevoerd. Intussen was Verdi bezig aan een ander belangrijk project: de opera Aida voor de opening van het Suezkanaal in Egypte in 1871. Maar zijn idee om een requiem te componeren bleef smeulen, en toen Alessandro Manzoni (°1785), de belangrijkste Italiaanse romantische auteur (van I promessi sposi, 1825/26), op 22 mei 1873 overleed, begon hij zelf aan een volledig requiem waarin het vroeger gecomponeerde Libera me zou ingelast worden. De première had plaats in
24 maart 2015 de Chiesa San Marco in Milaan op 22 mei 1874, één jaar na het overlijden van de schrijver – met aanzienlijk succes. Daarna volgden drie uitvoeringen in de Scala van Milaan. Nadien begon het werk een triomftocht rond de wereld (in november 1874 al in New York en in 1875 ook in België).
17 maart 2015 Prof. Philip Vermoortel (HUBrussel) Hoe heette die koning ook weer? De onbekende schrijver Multatuli ‘Max Havelaar’ was het stormachtige debuut van Eduard Douwes Dekker: van de ene dag op de andere werd hij de beroemde en gevreesde Multatuli. Kortom, in heel de 19de eeuw heeft geen ander boek in Nederland een zo krachtig en dwingend effect gesorteerd als Max Havelaar. En goddank was het ook structureel, stilistisch en emotioneel zo sterk gebouwd, geschreven en doorvoeld, dat het als literair kunstwerk kon overleven. Philip Vermoortel kijkt naar deze vaak onbekende schrijver en kijkt verder dan alleen naar zijn meesterwerk.
Ivo Verheyen (Oud-conservator Jakob Smitsmuseum) Tussen kunst, kitsch en commercie Tv-programma’s over ‘echt’ en ‘vals’ zijn heel populair. Maar wanneer is iets kunst? En kitsch? Misschien is het onderscheid tussen de twee toch niet zo duidelijk als de tv-experts ons willen doen geloven.
31 maart 2015 Prof. Manu Keirse (KU Leuven) Omgaan met verdriet en verlies Mensen in rouw en hun omgeving stellen zich allerlei vragen: is het normaal dat ik mij na maanden nog zo verdrietig voel? Zal ik nog ooit opnieuw kunnen genieten van het leven? Is het waar dat tijd “alle wonden heelt”? Hoe kan men iemand troosten? Deze en vele andere vragen worden frequent gesteld door mensen in verdriet en door hun omgeving.
LEZINGEN
21 april 2015 Pascal Paepen (Thomas More Kempen) Bank en beurs. Wat met onze centen? Het faillissement in 2008 van een aantal grote Amerikaanse banken zoals Lehman Brothers leidde tot een wereldwijde bankencrisis. Ook in België werd de bankensector getroffen met een financiële crisis tot gevolg, die leidde tot een hoge werkloosheid. Deze crisis, de speculatie in de haute finance, de ervaringen in Londen.. passeren allemaal de revue in deze lezing.
28 april 2015 Prof. Filip Lardon (Universiteit Antwerpen) Een duidelijke kijk op kanker. Als een cel in het lichaam ontspoort… In deze geïllustreerde voordracht worden verschillende aspecten van de ziekte kanker op een verstaanbare manier uitgelegd. De voordracht is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over kanker, het ontstaan van een tumor, de groei, de behandeling, de vooruitzichten, ...
In een eerste deel wordt het voorkomen van kanker in België en wereldwijd toegelicht aan de hand van enkele recente cijfers en evoluties. Daarna wordt er vertrokken vanuit belangrijke basisbegrippen over de cel, om het ontstaan van een tumor te illustreren. De groei en het gedrag van een tumor, zoals goedaardige en kwaadaardige groeiwijze en het ontstaan van uitzaaiingen, wordt vervolgens uitvoerig belicht. Ook klinische aspecten komen aan bod. Het stellen van de diagnose, de vooruitzichten voor de patiënt en de behandelingsmogelijkheden worden geïllustreerd. De principes van chirurgische behandeling, radiotherapie (bestraling) en chemotherapie worden uitgelegd, en er wordt een blik geworpen op andere therapieën en toekomstige (experimentele) behandelingsmethoden. Ten slotte komt ook het huidig wetenschappelijk kankeronderzoek aan bod en wordt er een stand van zaken gegeven over onze nieuwe kennisontwikkelingen over kanker. De voordracht bevat een verrassend aanbod van wetenswaardigheden over het leven en over de gevolgen van een cel die in het lichaam ontspoort.
5 mei 2015
12 mei 2015
Prof. Lieve Goorden (Universiteit Antwerpen)
Mieke Van Hecke (Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs)
Nanotechnologieën, klein maar een grote toekomst Naarmate we onze veroveringstocht van de nanoruimte – dit is de ruimte van de afzonderlijke atomen – verder zetten, leren we veel over hoe alle materie opgebouwd is uit atomen. Maar vooral ook hoe de mens met die atomen zelf aan de slag kan gaan en er een hele nieuwe wereld mee kan bedenken, zodat we langer, gezonder en duurzamer leven. Maar hoe veilig en betrouwbaar zijn nanotechnieken? Moeten we ons geen ethische vragen stellen? En wie bepaalt er welke richting we verder zullen uitgaan? Is hierover niet meer publiek debat nodig?
Uitdagingen en knelpunten voor het Vlaamse onderwijs vandaag en morgen De onderwijsthema’s zijn de laatste tijd alom tegenwoordig in de actualiteit: toekomstvisie op secundair onderwijs, ondersteuning beginnende leerkrachten, staat scholeninfrastructuur, aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt, ongekwalificeerde uitstroom, kwaliteit van het Vlaamse onderwijs in internationaal perspectief, bestaansrecht onderwijsnetten, legitimiteit levensbeschouwelijke vakken, e.a. Vele opvoedkundige taken worden aan onderwijs toevertrouwd (doorgeschoven); gezondheidsopvoeding, verkeerseducatie, duurzaamheid, burgerschapszin, ondernemerszin … En dit alles in een totaal verander(en)de samenleving, die geseculariseerd, multicultureel en multireligieus is. Vele vragen. Antwoorden? Mieke Van Hecke bekijkt de uitdagingen en de knelpunten.
Praktische info DUUR vanaf 7 oktober 2014 t.e.m. 12 mei 2015 TIJDSTIP wekelijks op dinsdag van 14.00u tot 16.30u LOCATIE Thomas More, Campus Geel Kleinhoefstraat 4, 2440 Geel PRIJS volledige reeks van 25 lezingen: 150 euro 10 lezingen:
65 euro
5 lezingen:
35 euro
1 lezing:
8 euro
Toegangskaarten kunnen telkens ter plaatse aangekocht worden. CONTACT Jurgen Basstanie Tel. + 32 (0)14 56 23 10
[email protected]
www.thomasmore.be
