lesmateriaal voortgezet onderwijs
tips voor docenten Beste docent Nederlands of CKV,
dingen ze ook mee naar een prijs in de wedstrijd 160<20.
Hierbij vindt u de lesbrief ‘160: SMS-POËZIE’. Met dit materiaal kunt u in uw klas aan de slag om leerlingen te laten experimenteren met poëzie op sms-formaat.
De leerlingen kunnen hun schrijfopdracht ook op hun eigen mobiele telefoon schrijven. Een voordeel daarvan kan zijn dat het aanspreekt en anders is dan anders. Nadelen kunnen zijn dat leerlingen gemakkelijk afgeleid zijn, dat sommige leerlingen geen mobiele telefoon bij zich hebben en dat het resultaat minder gemakkelijk te bekijken of voor te lezen is.
Doel van de les is het schrijven van een gedicht in 160 tekens door elke leerling individueel of in groepjes, op hun mobiele telefoon of op een computer met internetaansluiting. Op www.precies160.nl/<20 kunnen leerlingen hun 160 insturen en meedoen met de wedstrijd 160<20 (deadline 1 maart 2008). Een 160-les werkt het prettigste in een computerlokaal met één computer per leerling of per twee leerlingen. U kunt het beste van te voren controleren of op de computers een flashplayer 9 geinstalleerd is of kan worden (vraag de netwerkbeheerder van de school). Het installeren gaat heel snel, maar vaak zijn de netwerken zodanig beveiligd dat de installatie niet eenvoudig aan het begin van de les door de docent is uit te voeren. De lesbrief ‘160: SMS-POËZIE’ bestaat uit: - Wat is 160? (algemene informatie) - Opdrachten onderbouw - Opdrachten bovenbouw - Voorbeelden U kunt alle onderdelen uitprinten en gebruiken, maar u kunt er natuurlijk ook voor kiezen alleen het opdrachtvel te gebruiken, of alleen de voorbeelden, als u uw les anders wilt inrichten. Tijdens de les gaan de leerlingen naar www. precies160.nl en klikken dan op ‘Schrijf 160’. Daarin kunnen leerlingen direct een 160 schrijven. Als ze die inzenden (daarvoor moeten ze zich gratis registreren),
sms-poëzie
Deze lesbrief gaat uit van een lesuur van ongeveer 50 minuten. Huiswerk kan zijn voor de volgende les thuis een 160 te schrijven over een bepaald thema. De volgende les kunnen deze dan worden voorgelezen en besproken. De kunnen het huiswerk op een computer maken en hun 160 printen, of direct op de site zetten. U kunt het opdrachtvel gebruiken. Andere thema’s zouden kunnen zijn: - Tegenstellingen: sterk – zwak; gevangen – vrij; buitenkant – binnenkant; leuke dingen – vervelende dingen; ouders – kinderen. - Geheime plaatsen. Hoe ziet het eruit? Wat kun je daar doen? Wanneer ga je daar naar toe? Wat kun je daar zien, voelen, horen? Beschrijf jouw geheime of ideale plek in alle geuren en kleuren in 160 tekens. - Een bijzondere dag uit jouw leven. Wat gebeurde er? Wat deed jij? Waarom was deze dag bijzonder? Is er een mens of ding dat een belangrijke rol heeft gespeeld? Maak van jouw antwoorden een 160. - Schrijf een wens, vraag, antwoord in 160 tekens aan een bijzonder iemand: een vriend(in) of familielid, een (geheime) geliefde of een idool. De 160 is een nieuw en experimenteel genre en dus nog niet gebruikt in het onderwijs. Schroomt u niet contact op te nemen als u reacties, commentaar of ideeën hebt, via
[email protected].
Wat is 160? POËZIE VIA SMS
HOE SCHRIJF JE EEN 160?
De 160 is een nieuwe dichtvorm, gebaseerd op sms. Een 160 heeft precies 160 tekens, inclusief leestekens en spaties. Precies zoveel als er in één sms’je passen.
Een 160 schrijf je natuurlijk op je mobiele telefoon. Of op de website. Bij ‘Schrijf 160’ kun je een 160 intikken in een schermpje dat eruitziet als van een telefoon, met een tellertje dat meeloopt van 160 naar nul. Dan kun je ze direct insturen als je wilt, en meedoen aan de wedstrijd 160<20 (deadline 1 maart 2008).
Wat heeft sms met poëzie te maken? Een sms’je schrijf je snel en slordig. Ze staan meestal vol fouten, want daar let je niet zo op. Het bestaat nauwelijks vijftien jaar en is big business. Poëzie is juist heel zorgvuldig geschreven. Het is eeuwenoud en met tradities omgeven. Er zijn maar weinig mensen die poëzie lezen of schrijven. Dus waarom gedichten via sms? De bedenker van de 160, Sofie Cerutti, zei daarover: “Er zijn juist heel veel overeenkomsten tussen poëzie en sms. Bij een sms’je is het net als in een gedicht heel belangrijk dat je precies de juiste woorden kiest. Je kunt makkelijk verkeerd begrepen worden. Je heb maar weinig ruimte om precies te zeggen wat je bedoelt. Sms en poëzie zijn alletwee compact, to the point, bestaan uit taal en gaan bijna altijd over de liefde.” WWW.PRECIES160.NL Er is ook een website voor de 160: www.precies160.nl. Daar vind je gedichten van allerlei bekende en minder bekende dichters. Op de site kan iedereen zijn eigen 160 achterlaten en commentaar geven op die van anderen. De ‘jongerenafdeling’ van de site vind je op www.precies160.nl/<20.
sms-poëzie
Bij een 160 is het heel belangrijk dat elk woord goed op zijn plek staat. Elke letter moet kloppen. Na een komma of punt moet een spatie. Maar niet twee, dat is smokkelen. Er kunnen wel witregels in staan, dat kan op je mobiel ook (een witregel is één teken). Het moet goed gespeld zijn, dat hoort in een gedicht. Je mag natuurlijk wel sms-taal gebruiken. Een 160 schrijven is nog niet zo simpel. Anders dan bij rap of freestylen kun je niet losgaan met woorden. Je hebt eigenlijk maar heel weinig ruimte om te zeggen wat je wilt, en het nog mooi te zeggen ook.
160 IS: PRECIES ZEGGEN WAT JE WILT, IN PRECIES 160 TEKENS.
Opdracht onderbouw 1. Lees de gedichten op het aparte blad en kies er één regel uit. Je mag de regel ook korter maken of er iets anders aan veranderen. 2. Ga op de computer naar www.precies160.nl 3. Klik op Schrijf 160 4. Op het beeldscherm zie je het scherm van een mobiele telefoon. Hier kun je het gedicht schrijven. Het aantal tekens wordt automatisch geteld door het tellertje onder het schermpje (sleep eventueel de de grijze balk rechts naar beneden). Lees ook de spelregels bij ‘Manifest’. Niet rijmen! SCHRIJFOPDRACHT: - Schrijf jouw regel op in het schermpje. - Kies een woord uit deze regel en maak daarmee een zin. Jouw zin hoeft niet met dit woord te beginnen maar het moet er wel in voor komen. Of het woord brengt je op een idee voor een nieuw woord (zie voorbeeld II). - Maak dan een zin die er bij past waar het woord ‘ik’ in voor komt of waar een werkwoord in voor komt of een kleur of een geluid. - Kies nu een woord dat belangrijk is en schrijf er nog een stukje bij. - Misschien kun je met een vraag eindigen. - Gebruik minstens één woord dat met de natuur te maken heeft. - Zorg dat er in jouw gedicht een lichaamsdeel (oog, hand, mond, hart, lippen etc) voorkomt. - Wanneer het niet precies past, kun je woorden vervangen door andere woorden of de samenstelling van een zin veranderen.
sms-poëzie
VOORBEELD I: Regel: Wij zijn gezichten Wij zijn gezichten. Gezichten als de maan, gezichten als de zon. Onze witte ogen weerspiegelen de leegte van het heelal. De leegte is eindeloos en beweegt niet.
Woord: gezichten Natuur: maan, zon, heelal Lichaamsdeel: ogen Werkwoord: weerspiegelen Kleur: wit Belangrijk woord: leegte
VOORBEELD II Regel: Kringen in het ijs Kringen in het ijs. De punten van mijn schaatsen draaien en draaien en het geluid krast in mijn hart. Kom ik vooruit? Zal ik ooit jouw hand voelen in mijn want?
Natuur: ijs Woord: ijs werd ‘schaatsen’ Geluid: krast Lichaamsdeel: hart Ik Vraag
Opdrachten bovenbouw OPDRACHT 1: AFSTAND
OPDRACHT 2: ONBEPERKTE COMMUNICATIE?
OPDRACHT 3: GENERATIEKLOOF
Sms’en is veel makkelijker dan gewoon praten. Een sms’je sturen aan een meisje dat je leuk vindt is makkelijker dan op haar afstappen. En de meeste mensen zijn grappiger via sms dan in het echt. Maar het heeft ook nadelen. Soms leest iemand je berichtje heel anders dan je het bedoeld had. Dan heb je ruzie, terwijl je alleen maar een flauwe grap maakte. En zoenen kan niet via sms. Ja, xxx, maar dat is lang niet zo lekker. Soms kan iemand die ver weg is, dichtbij zijn door sms. Maar soms kun je ook (ongewild?) op afstand blijven door sms.
Je kent het wel: je zit te wachten op een berichtje van die ene speciale persoon. Je houdt je mobiel de hele tijd bij je, want je weet maar nooit. Je schrijft de hele tijd berichtjes die je toch niet opstuurt, want die ander was aan de beurt en je moet niet al te eager overkomen. Je stuurt iedereen die je kent sms’jes, gewoon omdat je nergens anders mee bezig kan zijn. Soms word je er gek van, van die mobiel en de hele tijd maar bereikbaar zijn.
Je ouders spreken een andere taal dan jij. Dat weet iedereen. Niet dat jij Nederlands spreekt en zij Engels, of Chinees, of Marokkaans. Ja, dat kan ook, maar zelfs als je dezelfde taal spreekt, spreek je nóg een andere taal. Ouders snappen gewoon niet waar hun kinderen het over hebben. Andersom ook niet, trouwens. Op msn spreek je een andere taal dan tegen je oma. Met je vrienden anders dan met een meisje dat je leuk vindt.
Schrijf een 160 over afstand en nabijheid.
Schrijf een 160 over gek worden van je mobiel.
Schrijf een 160 in je eigen taal, over het verschil tussen jou en je ouders.
Wonder van
Talloze sms’jes
dichtbijheid
kun je schrijven
Doekoe
hoe hij op 1100
en versturen
Mooie, ronde Doekoe
kilometer van hier,
tussen Amsterdam
Glimmende, mooie Doekoe
met 17 knopjes
Amstel en Utrecht
Je gebruikt veel, Doekoe
overbruggend,
Centraal; de tijd
Als de skotoe komt
altijd bereid is om
die het wachten
betaal je, Doekoe
mij te plezieren
op één bericht
Mijn leven is Doekoe
met een vluggertje
vreet, doodt het
Zonder doekoe sta ik
van 160 tekens.
helaas nooit.
Rood.
Mare Jongerius
Sofie Cerutti
David Markx (14 jaar)
sms-poëzie
Voorbeelden waarom ik jou sms?
scandinavische pasta
Ik zit nu in de trein.
Langbroekerwetering
je bent een mooi
met lentse vis soort van
Langzaam tel ik af en
het kasteel komt
nummer. en als je
zeep iets met
hoop dat je nog slaapt
weer tot leven
geen vrouw bent,
bladgroenkorrels GEEN
en dit bericht niet
uit de vierkante toren
als je een vriendin
spruitjes ook van die
leest. Ik wil niet horen
kringelt rook
je voicemail hebt
gele dingetjes voor
wat je dacht, ik wil dat
laten inspreken,
ons+paar gasten lukt
je me straks ontvangt.
ben je nog steeds
dat? snel thuis
zakt naar beneden Alfred Schaffer
een mooi nummer. Janneke Overvoorde Krijn Peter Hesselink
hangt het spook
Neem 160 onverenigbare
naast elkaar
karakters, breng ze in
staan jullie hier,
dichtgeplakt het stof
stemming en gooi
alsof elk niet
van de versterker
vervolgens je gsm in de
hartgrondig zou
geblazen de gitaar
lucht. Wat resteert is
vloeken als hij
ingeplugd en de
stof voor ‘n gedicht
zich – althans
roest uit de oude
en je kater die ernaast
alfabetisch – zo
nummers gespeeld
ligt.
dicht bij die
verwelken doen we
Tsead Bruinja
sms-poëzie
aan de waslijn
Zo broederlijk
ik heb m’n brievenbus
morgen wel
de groene ophaalbrug
verachte ander Martin van Kralingen
wist.
Sofie Cerutti
Pieter en Anton de Hoogh
