Lesbrief ter voorbereiding van museumbezoek. Basisonderwijs groep 5-8

Lesbrief ter voorbereiding van museumbezoek. Basisonderwijs groep 5-8 Kijk verder en ontdek meer in de tentoonstelling MESCHAC GABA: Museum of Contemporary African Art & More in Museum De Paviljoens You know, my museum of contemporary African art has no walls. I want to show artists that you can show your work everywhere, you can do it on your own. You don’t need four walls to determine your place, to decide who you are. Have the courage to decide for yourself who you are! Meschac Gaba, in: Library of the Museum Vol. 1, Amsterdam (2001), p. 16

25 april 2009 – 9 augustus 2009

_________________________________ Museum De Paviljoens Odeonstraat 3 1325 AL Almere t. +31 (0)36-5450400 www.depaviljoens.nl [email protected]

2

MESCHAC GABA: Museum of Contemporary African Art & More Lesbrief ter voorbereiding van bezoek aan Museum De Paviljoens en de tentoonstelling MESCHAC GABA: Museum of Contemporary African Art & More. Basisonderwijs groep 5– 8. Het educatieve programma bestaat uit het volgende: • Op school bereidt de leerkracht zelf het museumbezoek met de leerlingen voor aan de hand van dit voorbereidend lesmateriaal. • Een bezoek van 1,5 uur aan Museum De Paviljoens met begeleiding van museumdocenten. Een interactieve rondleiding met spelopdrachten. • Op school gaan de leerkracht en de leerlingen na het museumbezoek aan de slag met de creatieve opdrachten aan de hand van het lespakket (dit ontvangt u tijdens het museumbezoek). Inhoud leenlespakket voorbereidende les: • Bevestiging afspraak museumbezoek • Lesbrief ter voorbereiding • Foto gebouw Museum De Paviljoens in Almere • Kaart van Afrika • Foto van Meschac Gaba • Vlag van Benin Verdere benodigdheden: (kleur)potloden, viltstiften, scharen, pennen, papier, eventueel verf en kwasten. Lesvorm voorbereidende les: Onderwijsleergesprek, 3 doeopdrachten. Wij raden de leerkracht aan het museumbezoek voor te bereiden aan de hand van de lesbrief en het bijbehorende beeldmateriaal. De lesbrief bevat een reeks vragen die u kunt gebruiken tijdens het onderwijsleergesprek. Daarnaast zijn er drie doeopdrachten. Duur voorbereidende les: Maximaal 1,5 uur Doel voorbereidende les: Voorbereiding museumbezoek. Kennismaking met Museum De Paviljoens, met hedendaagse kunst (fotografie, installatiekunst, conceptuele kunst) en met de tentoonstelling MESCHAC GABA: Museum of Contemporary African Art & More. Er wordt een relatie gelegd tussen de thema's van de tentoonstelling en de belevingswereld van de kinderen. In de voorbereidende les zal aandacht besteedt worden aan de volgende begrippen: museum, verzameling, Afrika, het belang van kunstenaars en hun verbeeldingskracht en creativiteit in de maatschappij.
Dit voorbereidende leenlespakket graag tijdens het museumbezoek weer teruggeven.

3

MESCHAC GABA: Museum of Contemporary African Art & More – Informatie voor de leerkracht 25 april 2009 – 9 augustus 2009 Meschac Gaba (Cotonou, Benin, 1961) presenteerde de eerste zaal van zijn Museum of Contemporary African Art, de Salle Esquisse of Draft Room in 1997 op de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. In 2002 toonde hij de laatste zaal – de Humanist Space – op de Documenta11 in Kassel. Zijn museum bestaat in totaal uit twaalf zalen, die in verschillende instituten in verschillende landen te zien zijn geweest. In Museum De Paviljoens komen alle zalen voor het eerst samen in een totaalinstallatie waar de grenzen tussen Museum De Paviljoens en het Museum of Contemporary African Art vervagen. Toch krijgt dit conceptuele museum hiermee geen definitieve vorm. Na Museum De Paviljoens toont de Kunsthalle Fridericianum in Kassel een nieuwe versie van het Museum of Contemporary African Art & More. Inleiding onderwijsleergesprek 1a) Wie is er wel eens in een museum geweest? 1b) Zo ja, in welk museum? • Bijvoorbeeld in het Nieuwland Erfgoedcentrum in Lelystad, volkenkundig museum (bijv. Tropenmuseum in Amsterdam); natuurhistorisch museum (bijv. Naturalis in Leiden); openluchtmuseum (bijv. Zuiderzee Museum in Enkhuizen); kunstmuseum (bijv. Van Gogh Museum in Amsterdam). 1c) Wat heb je daar gezien? • Eigen observatie. Bijvoorbeeld de schedel met diamanten van de Britse kunstenaar Damien Hirst in het Rijksmuseum in Amsterdam. Laat de foto van Museum De Paviljoens zien. Ook Almere heeft een museum: Museum De Paviljoens. Je kent ze waarschijnlijk wel; het zijn de zilverkleurige gebouwen van staal en glas achter het politiebureau in Almere-Stad. 2a) Wie is er wel eens in Museum De Paviljoens in Almere geweest? Zo ja, wat heb je daar toen gezien? • Eigen observatie. Bijvoorbeeld de tafel die tot leven komt van Yael Davids, het rolluikenbeeld of de spaghettivloer van Job Koelewijn, of de schilderijen salon van de 21e eeuw, 100.000 foto's van zonsopkomst en zonsondergang van Luna Maurer, het netwerk van tweeduizend aardappels van Jeanne van Heeswijk aan het plafond van Museum De Paviljoens. 2b) Wat wordt er in Museum De Paviljoens tentoongesteld? • Museum De Paviljoens is een kunstmuseum. Je vindt er geen schilderijen van Rembrandt of Vincent van Gogh. Er is alleen nieuwe kunst te zien, die past bij een jonge stad als Almere. De kunstwerken zijn gemaakt door kunstenaars die in deze tijd leven. • Ook de kunstverzameling van de stad Almere wordt bewaard en gepresenteerd in Museum De Paviljoens. Deze kunstverzameling bestaat uit meer dan tweehonderd kunstwerken. Een ander woord voor verzameling is collectie. De kunstverzameling van de gemeente Almere wordt De Collectie Almere genoemd. Bijzonder is dat de kunstwerken niet alleen binnen in het museum te zien zijn, maar ook buiten in de stad en bijvoorbeeld op openbare plekken zoals in het stadhuis van Almere. 2c) Wie kent er een kunstwerk dat buiten in de stad staat? Wat vind je van dat kunstwerk? Leg uit: • Eigen mening. Bijvoorbeeld de Olifanten (2000) van Tom Claassen, de bronzen man met

4

het gedraaide lichaam in de Stationstraat in Almere-Stad, of De Groene Kathedraal (19781996) van Marinus Boezem, vlakbij Stadslandgoed De Kemphaan aan de Waterlandseweg. 3) Kunstenaars maken tegenwoordig niet alleen schilderijen en beeldhouwwerken, maar ook hele andere dingen. Noem drie andere soorten kunst uit deze tijd. • Fotografie, videokunst, computer- of internetkunst, landschapskunst (kunst die ingrijpt in de natuur zoals De Groene Kathedraal (1978-1996) van Marinus Boezem), performancekunst ('levende kunst'); de kunstenaar maakt met zijn hele lichaam deel uit van het kunstwerk) of installatiekunst (= groot eigentijds kunstwerk bestaande uit verschillende losse onderdelen die samen een ruimtelijk object vormen). Vragen bij de tentoonstelling MESCHAC GABA: Museum of Contemporary African Art & More - Onderwijsleergesprek De leerlingen gaan de tentoonstelling MESCHAC GABA: Museum of Contemporary African Art & More bezoeken. In de tentoonstelling komen alle twaalf zalen van het Museum voor Hedendaagse Afrikaanse Kunst van Meschac Gaba voor het eerst samen. 1a) Ben je wel eens in Afrika geweest of ken je iemand die uit Afrika komt? • Eigen ervaring. 1b) Wat voor beeld heb jij van Afrika? • Eigen mening. 1c) Welke landen in Afrika ken je? Probeer eerst een aantal landen te noemen. Afrika bestaat uit 53 onafhankelijke staten en een aantal niet-onafhankelijke gebieden. Laat de kaart van Afrika zien.

Meschac Gaba komt uit Benin. Dit land kun je zien in het Westelijke deel van het continent. Laat de foto van Meschac Gaba zien.

5

Meschac Gaba kwam in 1996 vanuit Afrika naar Nederland om te studeren. Hij was toen 35 jaar oud. In Afrika woonde hij in de stad Cotonou in Benin. Inmiddels woont hij dertien jaar in Nederland, maar toch blijft Benin zijn thuis, zegt hij. Hij verblijft er elk jaar drie maanden in de winter om ongestoord te kunnen werken. 1d) Hoe lijkt het jou om in Afrika te wonen? • Eigen mening. 1e) Kun je verschillen benoemen tussen Afrikaanse landen en Europese landen zoals Nederland? • Eigen mening. Denk hierbij aan wonen, werken, voedsel, religie, tradities, contact tussen mensen, taal, muziek, kunst, etc. Toen Meschac Gaba naar Nederland kwam verbaasde hij zich bijvoorbeeld over de mensenloze straten in Amsterdam. “Alles wat ik zag”, zegt Meschac, “waren auto’s en fietsen die zich ergens heen haastten”. Hij vroeg zich af waar de mensen waren want het straatleven in Afrika ziet er namelijk heel anders uit: druk, levendig en gezellig. Ook ontdekte de kunstenaar al gauw dat musea en galeries in Nederland vooral hedendaagse kunst uit Europa toonden en niet uit Afrika. Daarom besloot Meschac Gaba zijn eigen Museum voor Hedendaagse Afrikaanse Kunst op te richten. Zijn museum heeft geen fysieke plek: de zalen van het museum reizen van de ene locatie naar de andere. Op het internet heeft het echter wel een vast adres www.museumofcontemporaryafricanart.com Doeopdracht: Mijn Museum voor Afrikaanse Kunst wordt zo Materiaal: papier, pennen Voorbereiding: klaarleggen materialen Duur: 20 minuten Stel je voor: je krijgt een kans om een museum op te richten voor Afrikaanse Kunst. 1a) Schrijf een kort verhaaltje waar je onder meer de volgende vragen beantwoordt: - Heb je ooit kunst uit Afrika gezien? - Wat voor kunstvorm was het: bijvoorbeeld schilderij, tekening, beeld, fotografie, film. - Beschrijf hoe het eruitzag. - Wat vond je er bijzonder aan? - Als je geen kunst uit Afrika gezien hebt, zoek de voorbeelden van Afrikaanse kunst op op het internet en beschrijf het meest bijzondere voorbeeld. - Wat is een museum eigenlijk? - Hoe wil je dat jouw Museum voor Afrikaanse Kunst eruit ziet? - Uit hoeveel zalen moet jouw museum bestaan? Wat voor zalen? - Welke naam geef je jouw museum? - Vind je het belangrijk dat er een museum voor Afrikaanse kunst in Nederland komt? Waarom? Als iedereen klaar is, lezen een paar kinderen hun verhalen voor.

6

Meschac Gaba werkt sinds 1997 aan zijn Museum voor Hedendaagse Afrikaanse Kunst. Hij wist van het begin af aan dat het museum uit twaalf zalen zou bestaan. Zo maakte hij onder andere een bibliotheek (Library), een museumwinkel (Museum Shop), een spelletjeskamer (Game Room) en een muziekkamer (Music Room). Doeopdracht: Een vlag van een Fantasieland Materiaal: papier, viltstiften, eventueel verf en kwasten, scharen Voorbereiding: klaarleggen materialen Duur: 30 minuten Eén van de zalen in het Museum voor Hedendaagse Afrikaanse Kunst heet Game Room (in het Engels) of Spelletjeszaal (in het Nederlands). In deze zaal staan schuifpuzzels van verschillende nationale vlaggen van Afrikaanse landen. In 1884 hebben Westerse landen zoals Frankrijk, Duitsland, Verenigd Koninkrijk en Portugal op een conferentie in Berlijn Afrika onder elkaar verdeel. In de afgelopen 40 jaar zijn alle landen van Afrika weer onafhankelijk geworden en hebben ze hun eigen vlag gekregen. Laat de vlag van Benin zien.

1a) Welke kleuren zie je op deze vlag? 1b) Heb je een idee waarom juist deze kleuren op de vlag van Benin zijn gebruikt? De kleuren voor een vlag kies je niet zomaar. Een vlag is bedoeld om een bepaalde boodschap uit te drukken. Op de vlag van Benin symboliseert groen bijvoorbeeld hoop; geel rijkdom en rood sterkte. 1c) Van welke Afrikaanse landen ken je vlaggen? En van welke andere landen? Teken ze op een vel papier. 1d) Bedenk en teken een vlag voor een fantasieland. Het kan een fantasieland zijn uit boeken of (teken-) films of het door jou zelf bedachte niet bestaande land. Denk goed na over het gebruik van kleuren. Als iedereen klaar is, hangen leerlingen hun vlaggen op in de klas en sommigen lichten hun vlaggen toe. 1e) Wie bepaalt hoe de vlag van een land eruit ziet?

7

Doeopdracht: Een nieuw gerecht Materiaal: papier, pennen Voorbereiding: klaarleggen materialen Duur: 20 minuten Een andere zaal in het Museum voor Hedendaagse Afrikaanse Kunst is het Restaurant. Tijdens de opening op 25 april 2009 hebben de gasten van Meschac Gaba Ethiopische Injerapannekoeken gegeten. 1a) Schrijf een kort verhaaltje waarin je de volgende vragen beantwoordt: - Wat is jouw favoriete gerecht? - Vind je het leuk om zelf te koken? - Wat kook je graag? - Heb je bij jou thuis een maaltijd waarvoor veel mensen bij elkaar komen? Wat voor moment is dat? - Wat eten jullie dan? - Hoe ziet de tafel er dan uit? - Gebeuren er dan ook nog andere bijzondere dingen tijdens het eten? - Wie kent er Afrikaans eten? (ook couscous komt uit de Noord Afrikaanse keuken!) 1b) Is er een gerecht dat je op tafel mist? 1c) Bedenk een recept voor een nieuw gerecht en omschrijf hoe je het moet maken: Naam van het gerecht: Ingrediënten (waarvan het gerecht wordt gemaakt): Bereidingswijze: Stap 1: Stap 2: Stap 3: Stap 4: Stap 5: Als iedereen klaar is, vertellen enkele leerlingen over hun creatieve maaltijden.

8

Wat kan je leren in het museum? Tijdens het museumbezoek kun je alle twaalf zalen van het Museum voor Hedendaagse Afrikaanse Kunst in het echt bekijken. Ook geeft een museumdocent je meer informatie over de kunstenaar en de kunstwerken die je zult zien. 8) Wat zou jij willen weten of leren van deze tentoonstelling en dit museumbezoek? Eigen mening. Bezoek aan Museum De Paviljoens Tijdens deze les hebben de leerlingen kennis kunnen maken met het thema van de tentoonstelling en met een aantal kunstwerken. In Museum De Paviljoens gaan ze de kunstwerken bekijken. Graag de volgende huisregels met de leerlingen bespreken: Bij een museumbezoek hoort ook het naleven van de onderstaande ‘huisregels’. In het museum gelden dezelfde regels als op school en nog een paar extra huisregels: • Luister goed naar de aanwijzingen van de museumdocent en de suppoost. • Je jas en tas achterlaten in de garderobe. • In het museum mag je niet eten of drinken. • Niet rennen in het museum, maar gewoon lopen. • Kijken met je ogen en niet met je handen. • Niet schreeuwen in het museum (er zijn ook andere bezoekers). • Je vinger opsteken als je wat wilt zeggen of vertellen. Museumbezoek Het museumbezoek duurt 1,5 uur en bestaat uit een interactieve rondleiding met spel- en doeopdrachten. De rondleiding wordt begeleid door deskundige museumdocenten. Bij voorkeur vindt het bezoek in kleine groepen plaats (max. vijftien leerlingen). Op die manier is er meer interactie mogelijk tussen de museumdocent en de leerlingen. Verwerkingsles op school Tijdens de museumles ontvangt u een lespakket met suggesties voor creatieve verwerkingsopdrachten. Hiermee kunnen u en uw leerlingen op school zelf aan de slag. Ook staan deze verwerkingsopdrachten binnenkort op onze website. Begeleiding van school Per klas zijn twee begeleiders van school nodig. Meer dan drie begeleiders zijn gezien de kleine groepen niet nodig en wenselijk. Mocht u met meer begeleiders komen in verband met het vervoer naar het museum, neem hier dan contact over op. Route naar Museum De Paviljoens Via de loopbrug - bij de koperen bol HIER (1993) van Marc Ruygrok - kunt u Museum De Paviljoens betreden. Bij het museum is voldoende ruimte om fietsen te parkeren. Het museum is per bus bereikbaar vanaf treinstation Almere Centrum en buslijn 5 halte Greta Garboplantsoen. Het museum ligt op vijf minuten lopen van het treinstation Almere Centrum. U loopt de stationshal uit, uitgang rechts naast Burger King, over het plein. Rechtdoor de winkelstraat in, bij het kruispunt met wegwijzer slaat u linksaf. Het viaduct onderdoor, het water oversteken en u ziet het museum dat er uit ziet als zilverkleurige paviljoens van staal en glas op palen, recht voor u staan. Er is een betaalde parkeerplaats voor de deur van het museum, maar het parkeertarief is hier hoger dan bij het Manifestatieveld of de parkeergarage verderop. (prijzen Manifestatieveld: 50 eurocent per 22 minuten). Na het museumbezoek wordt - indien afgesproken - een factuur

9

gestuurd. Annuleren van de gemaakte afspraak dient tenminste vijf werkdagen voorafgaand aan het museumbezoek te gebeuren, anders worden de gemaakte kosten alsnog in rekening gebracht. Retour leenlespakketten Wilt u tijdens het museumbezoek het voorbereidende leenlespakket terugbezorgen? U krijgt dan het leenlespakket mee voor de verwerkingsles. Graag ontvangen we binnen drie weken na het museumbezoek dit verwerkingslespakket samen met het ingevulde enquêteformulier retour. De lespakketten worden weer door andere scholen gebruikt. Helaas zijn wij genoodzaakt om de kosten voor het leenlespakket in rekening te brengen als we dit niet retour krijgen. Alvast bedankt voor de moeite! © 2009 Dit lesmateriaal is ontwikkeld door de Afdeling Educatie / Publieksbegeleiding van Museum De Paviljoens, Odeonstraat 3 in Almere-Stad. Contact [email protected] of 036 5450400 of www.depaviljoens.nl.

10