Lesbrief De laatste la 8+

Lesbrief

De laatste la 8+ De Re u s

Dren t s Jeu g d Th e at erg e ze lsch ap

Lesbrief De Laatste La Colofon Tekst Regie Decor Kostuum Muziek Spel Ontwerp techniek Educatie Vormgeving drukwerk Illustratie Zakelijke leiding

Jan Veldman Henk de Reus Louise Caspers Aafje Horst Chris Koopman Aly Bruinsma (Tryater) David Lelyveld Willemijn Bouma Atie te Velde Louise Caspers Huguette Estourgie

Producent: DJT De Reus www.djtdereus.nl Boekingen: STT Produkties [email protected] T: 0570-564681 Contact Voor vragen over dit lespakket kunt u contact opnemen met DJT De Reus: E-mail: [email protected] Website: www.djtdereus.nl.

DJT De Reus is het huisgezelschap van Theater De Tamboer te Hoogeveen. De voorstelling De laatste la is een samenwerking van DJT De Reus en Tryater.

De voorstelling De laatste la is mede mogelijk gemaakt door: provincie Drenthe, Kunstraad Groningen, provincie Friesland, Lira Fonds, Cultuurfonds Westerveld, Stichting Albino.

2

© DJT De Reus 2012

3

Inhoud Inleiding ...................................................................................................................... 5 Informatie over De Laatste La ............................................................................. 6 1. De Avonturen van Juffrouw Wanders .......................................................... 8 2. 3D-Spreekbeurtenkast (beeldend) .............................................................21 3. Wie ben je (Foto) ..............................................................................................23 Bijlage: De Avonturen van Juffrouw Wanders .............................................25

4

Inleiding Beste leerkracht, Voor u ligt de lesbrief behorende bij de voorstelling De Laatste La. In dit lespakket kunt u informatie vinden over de voorstelling zelf, het verhaal en de thematiek. Verder zijn er ter ondersteuning van de voorstelling drie lessen uitgewerkt. Deze lessen zijn bedoeld om na afloop van de voorstelling dieper op de thematiek in te gaan. Een aantal belangrijke elementen van de voorstelling komen aan bod: verhalen verzinnen, verzamelen van objecten en zoektocht naar identiteit. In de eerste lessuggestie, De Avonturen van Juffrouw Wanders, wordt ingegaan op het element ‘verhalen verzinnen’. De leerlingen gaan met elkaar verhalen verzinnen en opschrijven die geplaatst kunnen worden in de schoolkrant. Daarnaast is het doel dat de leerlingen hun fantasie leren gebruiken en wordt de schrijfvaardigheid bevorderd. De 3D-Spreekbeurtenkast die in de tweede lessuggestie aan bod komt behandelt het thema ‘verzamelen van objecten’ en het thema ‘verhalen vertellen’. Alle leerlingen maken een laatje uit de spreekbeurtenkast en stoppen daar een voorwerp in waar ze een spreekbeurt over kunnen houden. Het maken van de 3D-Spreekbeurtenkast is een beeldende opdracht waarbij de leerlingen met allerlei materialen aan de slag kunnen. Wie ben je is een lessuggestie waarbij wordt ingegaan op het thema ‘zoektocht naar identiteit’. In deze lessuggestie gaan de leerlingen aan de slag met foto’s van zichzelf in het programma FotoMorph. De foto’s vervormen van de ene foto naar de andere. Deze les speelt in op de ontwikkeling van mediawijsheid bij leerlingen. Per lessuggestie is aangegeven wat de benodigdheden zijn, hoeveel tijd de les kost en wat de werkwijze is.

5

Informatie over De laatste la Het verhaal De Laatste La is een theatervertelling voor kinderen vanaf 8 jaar. Een verhaal over verzamelen, herinneringen, vergeten. Het is een associatieve voorstelling; een monoloog van de huishoudster die met haar kast met laatjes herinneringen, verhalen ophaalt. In de laatjes zitten haar ‘geheugensteuntjes’, de voorwerpen en rariteiten die haar helpen de herinneringen weer terug te krijgen. Af en toe ook valt ze stil en mijmert ze wat voor zich uit. Een voorstelling over verzamelen en vergeten. Vol met mooie verhalen en fantasie. Met herinneringen en herinnerdingen, tot ‘de laatste la’. “Jij hebt meer voor me betekend dan ik kan bedanken”

De voorstelling In De laatste la vertelt de huishoudster over Juffrouw Wanders, voor wie ze vroeger als schoonmaakster werkte. Juffrouw Wanders was de directrice van het WZ (Wereldberoemd Zeemuseum). Om materiaal voor haar museum te verzamelen ging zij elk jaar op reis. Op deze reizen maakte ze allerlei avonturen mee. Hillegje fantaseert over deze reizen. Soms weet ze het niet meer precies, dan zoekt ze hulp bij haar ladekast vol herinneringen en herinnerdingen. Telkens wanneer ze een laatje van haar kast opendoet, helpen de voorwerpen die te voorschijn komen haar de verhalen te vertellen. Belangrijke elementen van de voorstelling zijn vergeten en herinneren, zoektocht naar identiteit, bewondering en zucht naar erkenning. Al deze elementen hebben met de huishoudster zelf te maken. Zij heeft de Vergeetziekte en weet daardoor niet zo goed meer wie zij zelf is. Soms gaat ze zo op in de verhalen die ze vertelt dat ze zich inbeeldt dat ze Juffrouw Wanders is. Dit hangt nauw samen met de erkenning die zij graag had willen krijgen van Juffrouw Wanders. Hillegje bewondert Juffrouw Wanders, maar ze zou ook graag willen dat het gevoel wederzijds was. De voorstelling gaat daarnaast over verzamelen en het vertellen van verhalen. De verhalen die de huishoudster vertelt, hangen samen met het verzamelen. Bij ieder verzameld object kan zij een verhaal vertellen. Het hele Zeemuseum bestaat eigenlijk uit objecten met verhalen. In de verhalen die Hillegje vertelt over de reizen van Juffrouw Wanders romantiseert ze het leven van Wanders zodanig dat ze de grens verliest tussen werkelijkheid en fantasie. Zij leeft als het ware in haar eigen waarheid.

6

Het decor van de voorstelling bestaat uit een grote houten kast met lades in verschillende grootten. De laatste la verwijst naar de laatste la in de kast waarin Hillegje haar eigen naam terug kan vinden. Maar het is niet duidelijk welke la de laatste is. De laatste la verwijst ook naar het laatste verhaal van Juffrouw Wanders en van de huishoudster.

Nagesprek Mocht u bij het nagesprek nog een aantal aanknopingspunten willen gebruiken, dan kunt u altijd op één van deze websites kijken: www.wijsneus.org www.filosoferenmetkinderen.nl Om een indicatie te geven van het soort vragen die in het gesprek gesteld kunnen worden zijn hier een paar voorbeeldvragen geformuleerd:  Verzin je wel eens verhalen? Zo ja, waar gaan die verhalen over?  Heb jij wel eens gefantaseerd dat je iemand anders was?  Heb je wel eens iemand ontmoet die niet meer wist wie hij/zij was?

Optie Tijdens het gesprek kan een woordweb gemaakt worden op een groot papier of op het schoolbord/digibord. Dit woordweb kan blijven hangen bij de andere lessen, ter ondersteuning en ter illustratie van de eigen bevindingen van de leerlingen.

7

1. De Avonturen van Juffrouw Wanders Benodigdheden: pen en papier, voorwerpen voor de warming-up: meegenomen door de leerlingen of uit het klaslokaal Vorm: zes groepjes Tijdsduur: 30 minuten Lesdoelen: het bevorderen van het gebruiken van de fantasie bij het verzinnen van verhalen, en schrijfvaardigheid

Inleiding In deze les schrijven de leerlingen een verhaal voor de schoolkrant. Het wordt een reisavontuur van Juffrouw Wanders. De les gaat in op het thema ‘verhalen verzinnen’. De leerlingen gaan met elkaar verhalen verzinnen en opschrijven. Het doel is dat de leerlingen hun fantasie leren gebruiken en dat de schrijfvaardigheid wordt bevordert. In de voorstelling De Laatste La vertelt en verzint de huishoudster allerlei verhalen. De verhalen gaan over Juffrouw Wanders die op reis gaat en het ene na het andere avontuur meemaakt. Op deze reizen vindt ze voorwerpen die ze in haar Wereldberoemd Zeemuseum ten toon stelt. De voorwerpen hebben lang niet altijd met de zee te maken. Soms komt Juffrouw Wanders onderweg in vreemde, onverwachte situaties terecht. Maar ze vindt tijdens elk avontuur een voorwerp. De leerlingen gaan in deze opdracht in zes groepjes een avontuur van Juffrouw Wanders verzinnen. In elk verhaal wordt een voorwerp gevonden. Deze les is opgedeeld in twee delen. Deel A is het voorbereidende deel en is bedoeld om de fantasie van de leerlingen zodanig te prikkelen dat ze in deel B inspiratie hebben om een verhaal te schrijven. U kunt er voor kiezen om deel A weg te laten en meteen met deel B te beginnen. In deel B vindt u de schrijfopdracht die uiteindelijk De Verhalen van Juffrouw Wanders gaan vormen.

Deel A Warming-up: Met elkaar een verhaal verzinnen Om de fantasie van de leerlingen te prikkelen kunt u klassikaal een warming-up doen. In deze warming-up gaan de leerlingen met elkaar een verhaal verzinnen. Het is handig om de warming-up in een kring te doen. Eén leerling begint met een verhaal, de volgende leerling vertelt het verhaal verder, weer een volgende leerling vertelt ook een stuk, enzovoort. Werkwijze 8

Ga in een kring zitten. In het midden kunnen een aantal voorwerpen op tafel worden gelegd, zoals een fluitje, pet, krant, appel. Deze voorwerpen kunnen uit de klas komen, of meegenomen zijn van thuis. Eén leerling kiest een voorwerp en begint het verhaal. Deze leerling vertelt/verzint wat voor voorwerp het is en waar het vandaan komt. Vervolgens geeft hij/zij het voorwerp door aan degene rechts van hem/haar. De volgende leerling gaat verder met het verhaal en vertelt wat er zo bijzonder is aan dit voorwerp, etc. Mocht de inspiratie bij een bepaald voorwerp opraken, wissel dan van voorwerp. U kunt bijvoorbeeld wisselen nadat 10 leerlingen iets over een voorwerp hebben gezegd. Het voorwerp wordt steeds doorgegeven en er wordt steeds iets nieuws bij verzonnen. Vragen die hierbij kunnen helpen zijn: Waarom is dit voor voorwerp magisch? Welke magische woorden moet je uitspreken om dit voorwerp te gebruiken? Waarom moet je je ogen dichthouden als je dit voorwerp gebruikt? Welke speciale kracht krijg je als je dit voorwerp gebruikt? Hoe kun je andere mensen helpen met dit voorwerp? Waar ligt het eiland ‘Tiroeloe’ waar je dit voorwerp hebt gevonden? Wanneer vond je de schatkaart van Tiroeloe? Op welke rommelzolder heb je de kaart gevonden? Welke vrienden of familieleden nam je mee op je zoektocht naar dit voorwerp? Hoe hebben jullie een boot gevonden naar het eiland? Met welke piraat zijn jullie meegevaren? Hoe heb je de schatkaart geheim gehouden voor de piraat? Hoe zijn jullie ontsnapt aan de piraat? Hoe hebben de eilandbewoners jullie geholpen om het voorwerp te vinden? Door welke monsters werd het voorwerp bewaakt? Hoe heb je de monsters verslagen? Waarom lieten de eilandbewoners jullie daarna niet weggaan? Hoe zijn jullie toch ontsnapt? Hoe heb je het voorwerp gebruikt bij jullie ontsnapping? Hoe hebben jullie zo snel een boot kunnen bouwen om mee terug te reizen? Hoe hebben jullie onderweg met het voorwerp het zeemonster verslagen? Welk litteken heb je opgelopen tijdens dit gevecht? Wat heb je aan de mensen thuis verteld over het voorwerp? Op welke geheime plek bewaar je dit voorwerp? Met welke nieuwe magische woorden heb jij het voorwerp beveiligd? Wanneer haal je het voorwerp weer tevoorschijn? Hierna kunt u verder gaan met de schrijfopdracht. Er kan natuurlijk ook voor gekozen worden om meteen met de schrijfopdracht te beginnen en de warming-up achterwege te laten.

9

Deel B Voorbereiding Print de verschillende verhalen (pagina 10 tot en met 15) uit op losse papieren zodat elke groep een exemplaar kan krijgen.

Schrijf een reisverhaal Verdeel de klas in zes groepjes. Elk groepje krijgt een papier met instructies voor een verhaal over Juffrouw Wanders. Ter inleiding en afsluiting staat op elk papier het begin en het eind van het verhaal al geschreven. De verschillende verhalen vormen uiteindelijk één doorlopend verhaal. De leerlingen vullen de lege plek in het verhaal in. Hierbij houden ze zich aan de gegevens die in de inleiding en het slot genoemd worden. De leerlingen volgen de instructies die ze hebben gekregen. Zo ontstaat er een verhaal. Met elkaar vormen de uiteindelijke verhalen ‘De Avonturen van Juffrouw Wanders’. Deze verhalen worden geplaatst in de schoolkrant. Op de hierop volgende pagina’s zijn de opdrachten per groep te vinden. In bijlage 1 is het hele verhaal achter elkaar gezet zodat het geheel gemakkelijk in de schoolkrant geplaatst kan worden.

Opties  De leerlingen kunnen bij de verhalen tekeningen maken die ook in de schoolkrant geplaatst kunnen worden.  Organiseer in de klas een voorleeswedstrijd waarbij ‘De Avonturen van Juffrouw Wanders’ worden voorgelezen. Geef hierbij de instructie dat de leerlingen theatrale elementen in het verhaal moeten leggen. De leerlingen kunnen zich bijvoorbeeld inbeelden dat zij tijdens het voorlezen op een podium staan voor een groot publiek, zodat ze met veel bombarie het verhaal gaan vertellen. Aan het eind van de wedstrijd kan er in de klas gestemd worden. Degene met de meeste stemmen wint.  ‘De Avonturen van Juffrouw Wanders’ kunnen als A5 boekje uitgeprint worden. Op de printer zit een optie om dubbelzijdig op A5 formaat te printen. Op de website van DJT De Reus kunt u een worddocument vinden met het hele verhaal van Juffrouw Wanders in A5 formaat. In dit document zijn pagina’s leeg gelaten waar de verhalen van de leerlingen ingevoegd kunnen worden. De opmaak is zodanig dat deze meteen uitgeprint kan worden. U kunt de leerlingen de verhalen op A5 papier laten schrijven. Mocht het niet lukken op A5 formaat dan kunt u Bijlage 1 als boekje op A4 formaat printen.  Er kan voor gekozen worden om van ‘De Avonturen van Juffrouw Wanders’ een vervolgverhaal te maken dat elke keer in de schoolkrant terug komt. 10

Groep 1 Lees het verhaal hieronder goed. Het verhaal is nog niet af, er is alleen een begin en een eind gemaakt. Tussen het begin en het eind van het verhaal is ruimte open gelaten. Jullie gaan met je groepje verzinnen wat er in deze ruimte moet komen te staan. Zo schrijven jullie een deel van het verhaal. Uiteindelijk worden alle verhalen uit de klas achter elkaar gezet. Het wordt één groot verhaal. Zorg ervoor dat jullie verhaal klopt met het begin en het eind. Dus als er een persoon, plaats of gebeurtenis wordt genoemd dan gebruik je dat in je verhaal. Overleg met elkaar en schrijf dan in volledige zinnen op wat jullie verzonnen hebben. Wanders op reis Het is weer zover! De sloffen moeten uit de kast gehaald worden en de kachels moeten aan: het is weer winter. Juffrouw Wanders houdt niet van de kou, maar ze houdt wel van de winter. Want dat betekent dat het tijd is. Tijd om op reis te gaan. “Hop hop Hilligje!” zegt Juffrouw Wanders tegen haar huishoudster. “De koffers moeten gepakt worden! Deze keer ga ik naar Arabië!Daar heb ik altijd al eens heen gewild.” En nadat Hilligje alle vijf de koffers heeft ingepakt en op het karretje heeft geladen, gaat Juffrouw Wanders op pad. “Pas je goed op mijn Wereldberoemde Zeemuseum Hilligje!” roept ze nog. Ze neemt eerst de bus, dan de trein, en dan het vliegtuig… Het is een lange reis, maar als ze eenmaal uit het vliegtuig stapt is Juffrouw Wanders niet moe. Ze gaat meteen op verkenning uit. De kwade geest in de lamp Juffrouw Wanders gaat naar de markt. Opeens ziet ze een vreemde man lopen. Hij draagt een tulband op zijn hoofd met een diamand er op. De Arabische man loopt zo snel dat hij niet door heeft dat er iets uit zijn tas valt… Juffrouw Wanders rent er naartoe om het voorwerp op te pakken. Het is een oude Arabische lamp! Juffrouw Wanders kijkt om zich heen, maar de man is verdwenen. Ze bekijkt de lamp eens goed. De lamp is een beetje vies. Met haar kanten zakdoek probeert ze de vieze vegen van de lamp te poetsen. Opeens komt er rook uit de lamp… Niet veel later staat er een enorme geest voor haar neus, die erg kwaad uit zijn ogen kijkt. “Wie durft mij wakker te maken!” Buldert de geest. Schrijf op een los blad in volledige zinnen jullie verzonnen verhaal. Als je er even niet uit komt, kun je deze woorden gebruiken in je verhaal: vloek, 1000 jaar, zee, vissers, honger, wens. De laatste zinnen van het verhaal zijn: 11

En zo wist Juffrouw Wanders de kwade geest weer in de lamp te krijgen. De lamp nam ze natuurlijk mee voor haar Wereldberoemde Zeemuseum.

12

Groep 2 Lees het verhaal hieronder goed. Het verhaal is nog niet af, er is alleen een begin en een eind gemaakt. Tussen het begin en het eind van het verhaal is ruimte open gelaten. Jullie gaan met je groepje verzinnen wat er in deze ruimte moet komen te staan. Zo schrijven jullie een deel van het verhaal. Uiteindelijk worden alle verhalen uit de klas achter elkaar gezet. Het wordt één groot verhaal. Zorg ervoor dat jullie verhaal klopt met het begin en het eind. Dus als er een persoon, plaats of gebeurtenis wordt genoemd dan gebruik je dat in je verhaal. Overleg met elkaar en schrijf dan in volledige zinnen op wat jullie verzonnen hebben. Markt Juffrouw Wanders loopt tevreden over de Arabische markt. Ze heeft net een hele bijzondere lamp gevonden. Die zit veilig opgeborgen in haar tas. Er zijn nog zoveel avonturen te beleven, en de dag is nog maar net begonnen! Tussen alle kleurige sjaaltjes en geurige kruiden loopt Juffrouw Wanders peinzend verder. De koopmannen bieden haar van alles aan: oeroude beeldjes, kettingen en armbanden, vreemd ruikend eten, grote aarden potten en zelfs water! “Waar zal ik nu eens heen gaan?”vraagt Juffrouw Wanders zich af. “Als ik nou eens de woestijn in ging…” Hee! Dan zou dat water toch best handig kunnen zijn. Juffrouw Wanders slaat een voorraad water in en verlaat dan de markt. Het gevecht met de slang Juffrouw Wanders besluit op safari te gaan. Ze gaat de woestijn in. De hitte en droogte in de woestijn is zo hevig dat Juffrouw Wanders blij is dat ze zoveel water heeft meegenomen. Tijdens haar wandeling ziet ze allerlei mooie stenen en planten. Eén steen ziet er zo bijzonder uit dat Juffrouw Wanders deze optilt. Juist op dat moment hoort ze een akelig gesis. In een flits komt er een reuzen slang onder de steen vandaan. De slang schiet naar voren en spreidt zijn bek open om Juffrouw Wanders te bijten…

Schrijf op een los blad in volledige zinnen jullie verzonnen verhaal. Als je er even niet uit komt, kun je deze woorden gebruiken in je verhaal: tanden, kleuren, sissen, zon, kronkel, steen. De laatste zinnen van het verhaal zijn:

13

Dat was op het nippertje! Juffrouw Wanders steekt de giftige tand van de slang in haar tas. Die gaat mee naar het Wereldberoemde Zeemuseum!

14

Groep 3 Lees het verhaal hieronder goed. Het verhaal is nog niet af, er is alleen een begin en een eind gemaakt. Tussen het begin en het eind van het verhaal is ruimte open gelaten. Jullie gaan met je groepje verzinnen wat er in deze ruimte moet komen te staan. Zo schrijven jullie een deel van het verhaal. Uiteindelijk worden alle verhalen uit de klas achter elkaar gezet. Het wordt één groot verhaal. Zorg ervoor dat jullie verhaal klopt met het begin en het eind. Dus als er een persoon, plaats of gebeurtenis wordt genoemd dan gebruik je dat in je verhaal. Overleg met elkaar en schrijf dan in volledige zinnen op wat jullie verzonnen hebben. Woestijn Juffrouw Wanders loopt verder door de woestijn. Eigenlijk is ze best tevreden over deze reis. Ze heeft al twee nieuwe aanwinsten gevonden voor haar Wereldberoemde Zeemuseum. Even droomt ze terug naar Nederland en naar Hillegje die thuis op haar aan het wachten is. “Goh, wat zal Hilligje verrast zijn over wat ik nu weer allemaal heb meegemaakt!” denkt ze. “Ik hoop maar dat ze het museum wel een beetje schoon houdt in de tijd dat ik op reis ben,” mompelt Juffrouw Wanders voor zich uit. Juffrouw Wanders merkt dat ze dorst heeft gekregen van haar avonturen. Gered in de storm Inmiddels is Juffrouw Wanders al zo lang onderweg dat ze toch wel zin heeft in een pauze. Ze gaat op een enorme rots zitten om even bij te komen. Maar wat ziet ze daar in de verte? Dat lijkt wel een… een zandstorm! Ojee! Juffrouw Wanders kijkt om zich heen maar nergens is een plek om te schuilen. En de zandstorm komt in een rap tempo dichterbij…

Schrijf op een los blad in volledige zinnen jullie verzonnen verhaal. Als je er even niet uit komt, kun je deze woorden gebruiken in je verhaal: wind, lawaai, bomen, grot, mensen, stad. De laatste zinnen van het verhaal zijn: Juffrouw Wanders klimt van de kameel af en bedankt de vriendelijke man. Hij geeft haar voor de schrik nog een kruik met water mee. Die krijgt een mooi plekje in het Wereldberoemde Zeemuseum!

15

Groep 4 Lees het verhaal hieronder goed. Het verhaal is nog niet af, er is alleen een begin en een eind gemaakt. Tussen het begin en het eind van het verhaal is ruimte open gelaten. Jullie gaan met je groepje verzinnen wat er in deze ruimte moet komen te staan. Zo schrijven jullie een deel van het verhaal. Uiteindelijk worden alle verhalen uit de klas achter elkaar gezet. Het wordt één groot verhaal. Zorg ervoor dat jullie verhaal klopt met het begin en het eind. Dus als er een persoon, plaats of gebeurtenis wordt genoemd dan gebruik je dat in je verhaal. Overleg met elkaar en schrijf dan in volledige zinnen op wat jullie verzonnen hebben. Diner Na een hele dag op de markt en in de woestijn te hebben door gebracht is Juffrouw Wanders nog steeds niet moe! Het is erg fijn dat ze aan het eind van de dag mee kon rijden op de kameel van een vriendelijk man. Daardoor heeft ze nog wat energie over. “Hm, ik het toch wel honger gekregen van deze dag,” bedenkt Juffrouw Wanders zich ineens. Ze loopt een knus café in waar ze een heerlijke warme maaltijd krijgt opgediend. “Zo goed kookt Hilligje nooit voor me! Bof ik even!” verzucht Juffrouw Wanders als ze klaar is met eten. Voldaan verlaat ze het café. Eenmaal buiten merkt ze dat het buiten pikkedonker is geworden. “Hm, snel een slaapplek zoeken voor de nacht,” mompelt Juffrouw Wanders. De vliegende strijd Juffrouw Wanders besluit voor de avond in een hotel te gaan slapen. Ze vindt een mooie kamer met een balkon met uitzicht over de stad. En ’s avonds zit ze daar heerlijk van de lichtjes en het uitzicht te genieten. Plots hoort ze een vreemd geruis. Juffrouw Wanders kijkt naar links en ziet iets geks: een man op een vliegend tapijt! “Dat tapijt moet ik hebben,” denkt Juffrouw Wanders. Maar ze heeft ook een beetje hoogtevrees. “Hoe ga ik dit aanpakken?”

Schrijf op een los blad in volledige zinnen jullie verzonnen verhaal. Als je er even niet uit komt, kun je deze woorden gebruiken in je verhaal: dromen, vliegen, sterren, vogels, hoog, wedstrijd. De laatste zinnen van het verhaal zijn:

16

Tevreden bekijkt Juffrouw Wanders het tapijt dat ze veroverd heeft! Weer een mooie aanwinst voor het Wereldberoemde Zeemuseum. Nu kan ze met een gerust hart gaan slapen.

17

Groep 5 Lees het verhaal hieronder goed. Het verhaal is nog niet af, er is alleen een begin en een eind gemaakt. Tussen het begin en het eind van het verhaal is ruimte open gelaten. Jullie gaan met je groepje verzinnen wat er in deze ruimte moet komen te staan. Zo schrijven jullie een deel van het verhaal. Uiteindelijk worden alle verhalen uit de klas achter elkaar gezet. Het wordt één groot verhaal. Zorg ervoor dat jullie verhaal klopt met het begin en het eind. Dus als er een persoon, plaats of gebeurtenis wordt genoemd dan gebruik je dat in je verhaal. Overleg met elkaar en schrijf dan in volledige zinnen op wat jullie verzonnen hebben. Ontbijt De zon schijnt door een kier van de gordijnen: tijd om op te staan! In een paar tellen staat Juffrouw Wanders aangekleed naast haar bed. “Jeetje, wat een nacht was dat,” bedenkt ze zich ineens. “Wat zal Hilligje opkijken als ik haar alles vertel!” “Goed nu eerst een goed ontbijt voor dat ik weer op pad ga”. In het restaurant van het Hotel neemt Juffrouw Wanders een uitgebreid ontbijt: twee gekookte eieren, een peer, een broodje met kaas, een broodje met appelstroop, een beker karnemelk en ook nog een beker hete koffie. “Dat doet me goed,” zegt Juffrouw Wanders. Een magische brand Na het ontbijt gaat Juffrouw Wanders naar de stad. Ze wandelt door de stad en komt ineens op een groot plein met een enorme tempel. Vol bewondering kijkt ze naar de tempel. Die is groot zeg! Nieuwsgierig loopt ze naar de poort. De deuren zijn zo zwaar en groot dat Juffrouw Wanders ze met veel moeite open krijgt. Het is donker in de tempel. Voorzichtig glipt ze naar binnen. Helemaal achterin de hoek is licht. Juffrouw Wanders loopt erheen. Dan stopt ze ineens. Ze ziet een enorme kaars die omgevallen is en nu staat de vloerbedekking in brand! Juffrouw Wanders bedenkt zich niet en…

Schrijf op een los blad in volledige zinnen jullie verzonnen verhaal. Als je er even niet uit komt, kun je deze woorden gebruiken in je verhaal: water, brand, boek, voorspellen, schade, vrede. De laatste zinnen van het verhaal zijn:

18

De priester doet zijn magische ring af en geeft deze als dank aan Juffrouw Wanders. Die ring zal een speciaal plekje krijgen in het Wereldberoemde Zeemuseum!

19

Groep 6 Lees het verhaal hieronder goed. Het verhaal is nog niet af, er is alleen een begin en een eind gemaakt. Tussen het begin en het eind van het verhaal is ruimte open gelaten. Jullie gaan met je groepje verzinnen wat er in deze ruimte moet komen te staan. Zo schrijven jullie een deel van het verhaal. Uiteindelijk worden alle verhalen uit de klas achter elkaar gezet. Het wordt één groot verhaal. Zorg ervoor dat jullie verhaal klopt met het begin en het eind. Dus als er een persoon, plaats of gebeurtenis wordt genoemd dan gebruik je dat in je verhaal. Overleg met elkaar en schrijf dan in volledige zinnen op wat jullie verzonnen hebben. Wandelen Juffrouw Wanders loopt door de Arabische stad. Ze heeft een paar mooie dagen gehad in Arabië. Ze heeft alweer zoveel avonturen meegemaakt en zoveel mooie voorwerpen verzameld, dat Hillegje straks zeker haar ogen en oren niet zal geloven! Toch knaagt er nog iets aan Juffrouw Wanders. Ze heeft het gevoel dat deze reis nog niet klaar is. “Maar wat zal ik dan gaan doen? Kon ik het maar met Hilligje overleggen,” zegt Juffrouw Wanders zacht. Zonder het te beseffen is ze tijdens het lopen door de stad bij de haven aangekomen. Juffrouw Wanders kijkt naar de Rode Zee. De zee! “Wat ligt er ook alweer aan de andere kant? Oja, Egypte!” Piraat over boord Juffrouw Wanders besluit vanaf Arabië verder te reizen naar Egypte. Hiervoor moet ze de Rode Zee overvaren. In de haven zoekt ze een kapitein die haar mee wil nemen. Maar elke kapitein wil dat Juffrouw Wanders betaald voor de reis. Daar heeft ze helemaal geen geld voor. Totdat ze bij een kapitein komt die haar gratis mee laat varen! De kapitein heeft een felgekleurde papegaai op zijn schouder die de hele tijd complimenten naar Juffrouw Wanders maakt. “Wat hebt u mooi haar! Die bril staat u zeer goed! Lorre!” Daar wil Juffrouw Wanders wel mee reizen! Ze gaan meteen op weg. Eenmaal op volle zee begint de kapitein vreemd te doen. “Je geld, of de loopplank!” roept de kapitein. “Ojee,” denkt Juffrouw Wanders, “dit is geen gewone kapitein, dit is een zeerover! Hoe moet ik me hier nu uit redden?” Schrijf op een los blad in volledige zinnen jullie verzonnen verhaal. Als je er even niet uit komt, kun je deze woorden gebruiken in je verhaal: ooglapje, houten been, zwaard, zeeziek, snoepjes, vliegen. De laatste zinnen van het verhaal zijn: 20

Gelukkig, dat ging maar net goed. En die papegaai zal perfect passen binnen het Wereldberoemde Zeemuseum. In Egypte maakt Juffrouw Wanders weer allerlei nieuwe avonturen mee. Voordat ze weer terug gaat naar haar Wereldberoemde Zeemuseum moet ze nog krokodillentranen zoeken, piramides beklimmen, discussiëren met Farao’s, en nog veel meer… Maar dat is voor een volgende keer! EINDE

2. 3D-Spreekbeurtenkast (beeldend) Benodigdheden: objecten van de kinderen, karton (dit wordt meegenomen door de actrice), verf, papier, etc. Vorm: individueel/klassikaal Tijdsduur: 30/45 minuten Lesdoel: bevordering van creatieve ontwikkeling in het maken van een kast en in het houden van een spreekbeurt

Inleiding In deze les wordt met de hele klas een spreekbeurtenkast gemaakt. Iedere leerling maakt een eigen laatje en versiert deze. Elk laatje bevat een voorwerp dat te maken heeft met een spreekbeurt die de leerlingen gaan geven. Deze les gaat in op de thema’s ‘verzamelen van objecten’ en ‘verhalen vertellen’. In de voorstelling De Laatste La vertelt de schoonmaakster over de verzameling van Juffrouw Wanders. Hierbij maakt ze gebruik van een enorme houten kast met een heleboel laatjes. In elk laatje zit een voorwerp waar een herinnering aan kleeft. Het is een verzameling. Bij elk laatje kan ze een verhaal verzinnen. Nu gaat de klas met elkaar een kast vol verhalen maken: de spreekbeurtenkast. Omdat iedere leerling een eigen stukje van de kast maakt, wordt het een fleurig geheel.

Voorbereiding  De actrice van De Laatste La neemt voor u het karton mee waarvan u de kast kunt maken. Bij dit karton zit een simpele uitleg hoe de buitenkant van de kast en de laatjes gevouwen moeten worden.  Iedere leerling zoekt een voorwerp bij zijn/haar spreekbeurt. Bijvoorbeeld: bij een spreekbeurt over katten kan een kattensnoepje of een halsbandje worden meegenomen. Het voorwerp is iets wat de leerlingen van thuis meenemen. Let op: het voorwerp moet wel in het laatje passen, dus het mag niet te groot zijn!

21

 Verzamel allerlei materiaal om de laatjes en de kast mee te versieren. De leerlingen kunnen ook van thuis van alles meenemen, zoals kranten, tijdschriften, linten, nepbloemen, slingers, stofjes, watten, wol. Maak de kast, maak het laatje Met behulp van de uitleg bij het karton maakt iedere leerling zijn/haar eigen laatje. Deze laatjes kunnen versierd worden met verf, papier, etc. Voor de leerlingen is het de kunst om hun laatjes zo opvallend mogelijk te maken zodat anderen nieuwsgierig worden en willen weten wat er in zit! De laatjes passen precies in de kartonnen buitenkanten. Zo ontstaat er een kast die van de hele klas is. Met de hele klas kan uiteindelijk ook de buitenkant van de kast versierd worden. De leerlingen stoppen allemaal hun voorwerp in de kast. De kast kan zolang in de klas blijven staan als gewenst is. Steeds als iemand een spreekbeurt geeft, gaat die persoon bij de kast staan en pakt zijn/haar laatje met het voorwerp uit de kast. Als het lastig is om te verzinnen waar de leerlingen het over moeten hebben bij de spreekbeurt, dan kan gebruik gemaakt worden van de vragen bij de warming-up in de eerste lessuggestie.

22

3. Wie ben je (Foto) Benodigdheden: fotocamera, FotoMorph (via www.djtdereus.nl), voorbeeld foto’s (via www.djtdereus.nl), computers Vorm: tweetallen Tijdsduur: 45 minuten Lesdoel: bewustwording van identiteit en ontwikkeling van mediawijsheid

Inleiding In deze les gaan de leerlingen in tweetallen aan de slag met het programma FotoMorph. Dit programma en een korte gebruiksaanwijzing zijn te vinden op www.djtdereus.nl. De tweetallen maken portretfoto’s van elkaar die ze in FotoMorph in elkaar laten overvloeien. Het uiteindelijke resultaat is dat bij elk tweetal de foto van de één langzaam verandert in de foto van de ander. Deze les gaat in op het thema ‘zoektocht naar identiteit’. De schoonmaakster vergeet in de voorstelling wie ze zelf is. Soms denkt ze zelfs dat ze Juffrouw Wanders is. In de voorstelling ondergaat zij langzaam een transformatie. Met FotoMorph kunnen de leerlingen eveneens een transformatie ondergaan. Daarnaast speelt de les in op de ontwikkeling van mediawijsheid bij de leerlingen. De FotoMorph projecten die ontstaan worden geplaatst op de website van DJT De Reus.

Voorbereiding    

Installeer het programma op de computers. Bekijk het programma FotoMorph en de bijgeleverde foto’s. Lees de gebruiksaanwijzing die op de website van DJT De Reus te vinden is. Bedenk een handige plek om de foto’s van de leerlingen te maken.

Werkwijze Verdeel de klas in tweetallen. Geef een korte uitleg over het programma FotoMorph. Hier kunt u de gebruiksaanwijzing voor gebruiken die op de website van DJT De Reus te vinden is. De leerlingen openen de bijgeleverde voorbeeldfoto’s in FotoMorph. Laat ze ongeveer 15 minuten zelfstandig experimenteren met de bijgeleverde voorbeeldfoto’s. Daarna vraag u de leerlingen wat ze tot nu toe ontdekt hebben aan het programma.

23

Tijdens het experiment kunnen de tweetallen om de beurt bij de leerkracht komen om een foto te maken. Belangrijk bij het maken van de foto’s is:  dat de ogen op dezelfde hoogte zitten;  dat de leerlingen ongeveer in dezelfde houding staan. Vervolgens komt het tweede deel van deze les. Zet de gemaakte foto’s bij de tweetallen op de computer. De tweetallen kunnen nu met hun eigen foto’s experimenteren in FotoMorph. Hier hebben ze ongeveer 20 minuten de tijd voor. De eindresultaten kunnen getoond worden op het digiboard en kunnen dan klassikaal besproken worden. Onderwerpen die hierbij aan bod kunnen komen zijn identiteit, transformatie en mediawijsheid. Voorbeeld vragen zijn:  Wat heb je geleerd over het programma FotoMorph?  Wat heb je met de foto’s gedaan?  Wie is wie op de foto?  Wat vind je van de vervorming/transformatie?

Website De FotoMorph projecten worden opgestuurd naar [email protected] en ze worden uiteindelijk geplaatst op de website: http://www.djtdereus.nl/.

Optie Het maken van de portretfoto’s kan ook op een eerder moment, zodat die al klaar zijn wanneer deze les wordt uitgevoerd.

24

Bijlage De Avonturen van Juffrouw Wanders Wanders op reis Het is weer zover! De sloffen moeten uit de kast gehaald worden en de kachels moeten aan: het is weer winter. Juffrouw Wanders houdt niet van de kou, maar ze houdt wel van de winter. Want dat betekent dat het tijd is. Tijd om op reis te gaan. “Hop hop Hilligje!” zegt Juffrouw Wanders tegen haar huishoudster. “De koffers moeten gepakt worden! Deze keer ga ik naar Arabië! Daar heb ik altijd al eens heen gewild.” En nadat Hilligje alle vijf de koffers heeft ingepakt en op het karretje heeft geladen, gaat Juffrouw Wanders op pad. “Pas je goed op mijn Wereldberoemd Zeemuseum Hilligje!” roept ze nog. Ze neemt eerst de bus, dan de trein en dan het vliegtuig… Het is een lange reis, maar als ze eenmaal uit het vliegtuig stapt is Juffrouw Wanders niet moe. Ze gaat meteen op verkenning uit. De kwade geest in de lamp Juffrouw Wanders gaat naar de markt. Opeens ziet ze een vreemde man lopen. Hij draagt een tulband op zijn hoofd met een diamand er op. De Arabische man loopt zo snel dat hij niet door heeft dat er iets uit zijn tas valt… Juffrouw Wanders rent er naar toe om het voorwerp op te pakken. Het is een oude Arabische lamp! Juffrouw Wanders kijkt om zich heen, maar de man is verdwenen. Ze bekijkt de lamp eens goed. De lamp is een beetje vies. Met haar kanten zakdoek probeert ze de vieze vegen van de lamp te poetsen. Opeens komt er rook uit de lamp… Niet veel later staat er een enorme geest voor haar neus, die erg kwaad uit zijn ogen kijkt. “Wie durft mij wakker te maken!” Buldert de geest.

25

En zo wist Juffrouw Wanders de kwade geest weer in de lamp te krijgen. De lamp nam ze natuurlijk mee voor haar Wereldberoemd Zeemuseum. Markt Juffrouw Wanders loopt tevreden over de Arabische markt. Ze heeft net een hele bijzondere lamp gevonden. Die zit veilig opgeborgen in haar tas. Er zijn nog zoveel avonturen te beleven, en de dag is nog maar net begonnen! Tussen alle kleurige sjaaltjes en geurige kruiden loopt Juffrouw Wanders peinzend verder. De koopmannen bieden haar van alles aan: oeroude beeldjes, kettingen en armbanden, vreemd ruikend eten, grote aarden potten en zelfs water! “Waar zal ik nu eens heen gaan?”vraagt Juffrouw Wanders zich af. “Als ik nou eens de woestijn in ging…” Hee! Dan zou dat water toch best handig kunnen zijn. Juffrouw Wanders slaat een voorraad water in en verlaat dan de markt. Het gevecht met de slang Juffrouw Wanders besluit op safari te gaan. Ze gaat de woestijn in. De hitte en droogte in de woestijn is zo hevig dat Juffrouw Wanders blij is dat ze zoveel water heeft meegenomen. Tijdens haar wandeling ziet ze allerlei mooie stenen en planten. Eén steen ziet er zo bijzonder uit dat zij deze optilt. Juist op dat moment hoort ze een akelig gesis. In een flits komt er een reuzen slang onder de steen vandaan. De slang schiet naar voren en spreidt zijn bek open om Juffrouw Wanders te bijten…

26

Dat was op het nippertje! Juffrouw Wanders steekt de giftige tand van de slang in haar tas. Die gaat mee naar het Wereldberoemde Zeemuseum! Woestijn Juffrouw Wanders loopt verder door de woestijn. Eigenlijk is ze best tevreden over deze reis. Ze heeft al twee nieuwe aanwinsten gevonden voor haar Wereldberoemd Zeemuseum. Even droomt ze terug naar Nederland en naar haar schoonmaakster die thuis op haar aan het wachten is. “Goh, wat zal Hilligje verrast zijn over wat ik nu weer allemaal heb meegemaakt!” denkt ze. “Ik hoop maar dat ze het museum wel een beetje schoon houdt in de tijd dat ik op reis ben,” mompelt Juffrouw Wanders voor zich uit. Juffrouw Wanders merkt dat ze dorst heeft gekregen van haar avonturen. Gered in de storm Inmiddels is Juffrouw Wanders al zo lang onderweg dat ze toch wel zin heeft in een pauze. Ze gaat op een enorme rots zitten om even bij te komen. Maar wat ziet ze daar in de verte? Dat lijkt wel een… een zandstorm! Ojee! Juffrouw Wanders kijkt om zich heen maar nergens is een plek om te schuilen. En de zandstorm komt in een rap tempo dichterbij…

27

Juffrouw Wanders klimt van de kameel af en bedankt de vriendelijke man. Hij geeft haar voor de schrik nog een kruik met water mee. Die krijgt een mooi plekje in het Wereldberoemd Zeemuseum! Diner Na een hele dag op de markt en in de woestijn te hebben door gebracht is Juffrouw Wanders nog steeds niet moe! Het is erg fijn dat ze aan het eind van de dag mee kon rijden op de kameel van een vriendelijk man. Daardoor heeft ze nog wat energie over. “Hm, ik heb toch wel honger gekregen van deze dag,” bedenkt Juffrouw Wanders zich ineens. Ze loopt een knus café in waar ze een heerlijke warme maaltijd krijgt opgediend. “Zo goed kookt Hilligje nooit voor me! Bof ik even!” verzucht Juffrouw Wanders als ze klaar is met eten. Voldaan verlaat ze het café. Eenmaal buiten merkt ze dat het buiten pikkedonker is geworden. “Hm, snel een slaapplek zoeken voor de nacht,” mompelt Juffrouw Wanders. De vliegende strijd Juffrouw Wanders besluit voor de avond in een hotel te gaan slapen. Ze vindt een mooie kamer met een balkon met uitzicht over de stad. En ’s avonds zit ze daar heerlijk van de lichtjes en het uitzicht te genieten. Plots hoort ze een vreemd geruis. Juffrouw Wanders kijkt naar links en ziet iets geks: een man op een vliegend tapijt! “Dat tapijt moet ik hebben,” denkt Juffrouw Wanders. Maar ze heeft ook een beetje hoogtevrees. “Hoe ga ik dit aanpakken?”

28

Tevreden bekijkt Juffrouw Wanders het tapijt dat ze veroverd heeft! Weer een mooie aanwinst voor het Wereldberoemd Zeemuseum. Nu kan ze met een gerust hart gaan slapen. Ontbijt De zon schijnt door een kier van de gordijnen: tijd om op te staan! In een paar tellen staat Juffrouw Wanders aangekleed naast haar bed. “Jeetje, wat een nacht was dat,” bedenkt ze zich ineens. “Wat zal Hilligje opkijken als ik haar alles vertel!” “Goed nu eerst een goed ontbijt voor dat ik weer op pad ga”. In het restaurant van het Hotel neemt Juffrouw Wanders een uitgebreid ontbijt: twee gekookte eieren, een peer, een broodje met kaas, een broodje met appelstroop, een beker karnemelk en ook nog een beker hete koffie. “Dat doet me goed,” zegt Juffrouw Wanders. Een magische brand Na het ontbijt gaat Juffrouw Wanders naar de stad. Ze wandelt door de stad en komt ineens op een groot plein met een enorme tempel. Vol bewondering kijkt ze naar de tempel. Die is groot zeg! Nieuwsgierig loopt ze naar de poort. De deuren zijn zo zwaar en groot dat Juffrouw Wanders ze met veel moeite open krijgt. Het is donker in de tempel. Voorzichtig glipt ze naar binnen. Helemaal achterin de hoek is licht. Juffrouw Wanders loopt erheen. Dan stopt ze ineens. Ze ziet een enorme kaars die omgevallen is en nu staat de vloerbedekking in brand! Juffrouw Wanders bedenkt zich niet en…

29

De priester doet zijn magische ring af en geeft deze als dank aan Juffrouw Wanders. Die ring zal een speciaal plekje krijgen in het Wereldberoemd Zeemuseum! Wandelen Juffrouw Wanders loopt door de Arabische stad. Ze heeft een paar mooie dagen gehad in Arabië. Ze heeft alweer zoveel avonturen meegemaakt en zoveel mooie voorwerpen verzameld, dat Hillegje straks zeker haar ogen en oren niet zal geloven! Toch knaagt er nog iets aan Juffrouw Wanders. Ze heeft het gevoel dat deze reis nog niet klaar is. “Maar wat zal ik dan gaan doen? Kon ik het maar met Hilligje overleggen,” zegt Juffrouw Wanders zacht. Zonder het te beseffen is ze tijdens het lopen door de stad bij de haven aangekomen. Juffrouw Wanders kijkt naar de Rode Zee. De zee! “Wat ligt er ook alweer aan de andere kant? Oja, Egypte!” Piraat over boord Juffrouw Wanders besluit vanaf Arabië verder te reizen naar Egypte. Hiervoor moet ze de Rode Zee overvaren. In de haven zoekt ze een kapitein die haar mee wil nemen. Maar elke kapitein wil dat Juffrouw Wanders betaald voor de reis. Daar heeft ze helemaal geen geld voor. Totdat ze bij een kapitein komt die haar gratis mee laat varen! De kapitein heeft een felgekleurde papegaai op zijn schouder die de hele tijd complimenten naar Juffrouw Wanders maakt. “Wat hebt u mooi haar! Die bril staat u zeer goed! Lorre!” Daar wil Juffrouw Wanders wel mee reizen! Ze gaan meteen op weg. Eenmaal op volle zee begint de kapitein vreemd te doen. “Je geld, of de loopplank!” roept de kapitein. “Ojee,” denkt Juffrouw Wanders, “dit is geen gewone kapitein, dit is een zeerover! Hoe moet ik me hier nu uit redden?”

30

Gelukkig, dat ging maar net goed. En die papegaai zal perfect passen binnen het Wereldberoemd Zeemuseum. In Egypte maakt Juffrouw Wanders weer allerlei nieuwe avonturen mee. Voordat ze weer terug gaat naar haar Wereldberoemd Zeemuseum moet ze nog krokodillentranen zoeken, piramides beklimmen, discussiëren met Farao’s, en nog veel meer… Maar dat is voor een volgende keer! EINDE

31