Leren van elkaar: kwaliteitszorg in het PO
Inhoudsopgave Woord vooraf
3
Waarom zijn scholen en schoolbesturen bezig met kwaliteitszorg?
4
Het verzamelen van relevante informatie
7
Effectief gebruik van de verkregen informatie
10
Wat zijn de resultaten?
13
Woord vooraf Schoolbesturen in het primair onderwijs nemen de
scholen en besturen: waarom maken zij de keuze voor
verantwoordelijkheid voor de onderwijskwaliteit.
kwaliteitszorg? Hoe pakken ze dat aan? Hoe ervaren
Dat blijkt onder meer uit de cultuuromslag die zich
zij de veranderingen die in gang worden gezet? En
aan het voltrekken is, waarbij in de hele keten – van
welke resultaten zien zij? Het is niet de bedoeling
leerkracht tot schoolbestuurder – bewustzijn van
om een concrete blauwdruk voor het inrichten van
opbrengsten, focus op kerntaken en leren-van-elkaar
kwaliteitszorg te presenteren. We hopen echter wel
zichtbaar worden. De afgelopen jaren hebben alle
dat de informatie in deze publicatie je inspireert en
scholen de opbrengsten van hun onderwijs in kaart
van wegwijzers voorziet voor de toekomst.
gebracht. Het analyseren van opbrengsten heeft geleid tot nieuwe inzichten en tot kwaliteitsverbetering.
Deze brochure is gebaseerd op diepte-interviews met: Judith Smetsers, werkzaam bij de afdeling
Het Onderwijsverslag laat zien dat scholen en
onderwijs van Conexus. Deze stichting is bevoegd
besturen de informatie over kwaliteit van het
gezag over 30 scholen voor basisonderwijs en
onderwijs en hun organisatie steeds beter in beeld
speciaal (basis)onderwijs in Nijmegen en Heumen.
hebben. De verbeterslag is echter nog vaak beperkt
Conexus is sinds vier jaar bezig met het ontwikkelen
gebleven tot ‘de onderkant’; de ontwikkeling in de
en uitvoeren van het traject opbrengstgericht sturen.
volle breedte blijft iets achter. In het sectorakkoord PO 2014-2020 hebben de PO-Raad en het ministerie
Caroline van Veen, verantwoordelijk voor kwaliteits-
van OCW daarom afspraken gemaakt voor een brede
zorg binnen de stichting STIP Hilversum, bevoegd gezag
aanpak voor duurzame onderwijsverbetering.
over tien scholen voor openbaar basisonderwijs in deze gemeente. Van Veen participeert in het netwerk van de
Kennisnet is de publieke ICT-partner voor het
PO-Raad rond kwaliteitszorg. STIP Hilversum zit volop
onderwijs. Een van de onderwerpen waarmee
in de uitvoering van het traject kwaliteitszorg.
wij – in overleg met de sectorraden – actief zijn is stuurinformatie. Hieronder verstaan we in dit
Gerrit Minzinga Zijlstra, schoolleider van de
geval informatie voor het sturen op opbrengsten en
Mariaschool in Hoorn. De school is één van de
kwaliteitszorg. Welke informatie is betekenisvol,
13 scholen van Stichting Penta. Minzinga Zijlstra
hoe kom je aan de relevante informatie en hoe zorg
heeft recent het beleidvoorstel voor kwaliteitszorg
je ervoor dat het gebruik van die informatie ook
op het niveau van de stichting opgesteld.
daadwerkelijk effect heeft? Jeltsje Lieuwes, schooldirecteur en auditor, en Deze publicatie is in nauw overleg met de PO-
Sjoerd Bonnema, beleidsmedewerker onderwijs en
Raad tot stand gekomen en beoogt bestuurders en
ICT van de stichting PRIMO Opsterland, Beetsterzwaag.
schoolleiders te voorzien van concrete voorbeelden
De stichting is bevoegd gezag over 16 basisscholen.
rond kwaliteitszorg en de resultaten hiervan. Deze
Zij zijn al geruime tijd actief met kwaliteitszorg.
voorbeelden bieden een kijkje in de keuken van enkele
3
Waarom zijn scholen en schoolbesturen bezig met kwaliteitszorg? Scholen en schoolbesturen kunnen op verschillende
Bij PRIMO Opsterland vormde de verzelfstandiging van
manieren aan de gang gaan met kwaliteitszorg
gemeenten en de daarbij behorende vorming van een
in het algemeen. De lokale omstandigheden zijn
nieuw stichtingsbestuur de aanleiding om een nieuwe
bepalend voor de route die gekozen wordt. Dat
koers uit te stippelen. Als aftrap werd een ‘heidag’
kunnen dwingende omstandigheden zijn, zoals een
georganiseerd waar werd afgesproken dat de nieuwe
fusie of door de onderwijsinspectie gesignaleerde kwaliteitsproblemen, of een intrinsieke behoefte aan verandering en verbetering. In het eerste geval
De schoolleider.
worden ontwikkelingen van bovenaf (dwingend)
“De professionaliteit van de schooldirecteuren
opgelegd, in het laatste geval is er overwegend
is de belangrijkste factor in de effectiviteit van
meer ruimte om dit van onderaf te laten gebeuren.
kwaliteitszorg.” – Caroline van Veen
stichting een op opbrengsten gerichte organisatie wilde worden. Er werd een compact stafbureau
Cruciaal: doel en dialoog
geïnstalleerd en er werden start-audits gehouden op
Afhankelijk van de lokale situatie kan
alle scholen. Zo werd een verbinding gelegd tussen
kwaliteitszorg meer van ‘bovenaf’ of meer van
‘wat willen we?’ en ‘waar staan we nu?’ Van daaruit
‘onderop’ worden geïnitieerd. Welke route ook
kon de route bepaald worden: opbrengstgericht
gekozen wordt: belangrijk is het om duidelijk te
werken en het besef dat de docent voor de klas de
krijgen waarheen die route gaat. Ofwel: definieer
cruciale factor voor goed onderwijs is.
wat je onder kwaliteit verstaat. Is dat alleen het cognitieve aspect, of wil je ook opbrengsten
Ook Conexus kende dwingende omstandigheden om
realiseren op het gebied van welbevinden,
het kwaliteitsbeleid aan te scherpen: in 2011 kreeg
geluk en sociale vaardigheden van kinderen?
een aantal van hun scholen het oordeel ‘zwak’ van de
Vanuit het kader van de Onderwijsinspectie zijn
Onderwijsinspectie. Er is toen een kwaliteitsaanpak
onderwerpen zichtbaar, maar het staat scholen en
ontwikkeld die wordt uitgevoerd door de staf
besturen vrij daar verbreding en/of verdieping in
onderwijs. Zij startte bij zwakke scholen met een
aan te brengen.
aanpak van bovenaf. Later is de aanpak verbreed naar alle scholen van het bestuur en is er gekozen
Om uw doel te kunnen bereiken is het cruciaal
voor een integrale aanpak waarbij zij samenwerken
dat het mensen raakt. Schoolbestuur en
met P&O. Tegelijkertijd is er in de aanpak ook meer
leerkrachten moeten zich erin herkennen en er
ruimte gekomen voor invulling van onderop. Judith
sámen voor willen gaan. Gerrit Minzinga Zijlstra:
Smetsers: “Onze scholen verschillen onderling sterk.
“Kwaliteitszorg is niet maakbaar, in de zin dat
De binding met elkaar is dat we elke leerling goed
je het vanachter je bureau kunt ontwerpen. Het
onderwijs willen bieden. Als bestuur heb je de
gaat om een cultuuromslag. Zet de dialoog tussen
verantwoordelijkheid dit te bewaken. Maar: de weg
professionals centraal!”
naar goed onderwijs kan voor iedere school anders zijn. Daarom is binnen de kaders die wij aangeven ruimte voor eigenheid.” De staf onderwijs. Gerrit Minzinga Zijlstra van Stichting Penta formuleert
“Blijf niet hangen in constateringen, verwijs ook
de intrinsieke motivatie om aan kwaliteitszorg te
door, geef advies” – Jeltsje Lieuwes
werken aldus: “Kwaliteitszorg hangt samen met de
5
cultuur in de organisatie; via de kwaliteitszorg
overleg met de inspectie. Ook maakt de informatie
krijg je feedback op je interventies en kun je als
inzichtelijk of een school aan het afglijden is en
schoolorganisatie leren. Beide dragen bij aan het
is het mogelijk tijdig actie te ondernemen.” STIP
overkoepelende doel: optimaal onderwijs voor
Hilversum werkt bewust aan een balans tussen
de kinderen.” Binnen Stichting Penta worden
invloed van de schooldirecteuren en de staf. De
ontwikkelingen van onderaf geïnitieerd, het
dialoog staat centraal: de staf van de stichting zit
zogenaamde ‘Rijnlands organiseren’. Het team heeft
vanaf het begin samen met schoolleiders en IB-ers
de leiding rondom het verbeteren van de kwaliteit.
rond de tafel om te praten over het wat, hoe en
Om dit op zijn school in beweging te zetten startte
waarom van kwaliteitzorg.
Minzinga Zijlstra met passiegesprekken met de leerkrachten: ‘Wat is voor jou goed onderwijs? Welke rol zie je weggelegd voor jouzelf? En wat heb je daarvoor nodig?’
De leerkrachten. “Ga met je team om zoals je wil dat het team met de leerlingen omgaat. Als directeur hoef je
STIP Hilversum geeft aan dat de ontwikkelingen
niet alles te weten of te doen. Teamleden kunnen
rondom het toezicht van de Onderwijsinspectie
expert zijn op onderwerpen als taal en rekenen.
hen hebben aangezet tot het traject van
Geef ze die verantwoordelijkheid en faciliteer ze
kwaliteitsverbetering. Caroline van Veen: “Meer zicht
daarin.” – Gerrit Minzinga Zijlstra
op de kwaliteit van de scholen is relevant voor het 6
Het verzamelen van relevante informatie Scholen en schoolbesturen kunnen op verschillende
Bij PRIMO Opsterland vormde de verzelfstandiging van
manieren aan de gang gaan met kwaliteitszorg
gemeenten en de daarbij behorende vorming van een
in het algemeen. De lokale omstandigheden zijn
nieuw stichtingsbestuur de aanleiding om een nieuwe
bepalend voor de route die gekozen wordt. Dat
koers uit te stippelen. Als aftrap werd een ‘heidag’
kunnen dwingende omstandigheden zijn, zoals een
georganiseerd waar werd afgesproken dat de nieuwe
fusie of door de onderwijsinspectie gesignaleerde
stichting een op opbrengsten gerichte organisatie
kwaliteitsproblemen, of een intrinsieke behoefte
wilde worden. Er werd een compact stafbureau
aan verandering en verbetering. In het eerste geval
geïnstalleerd en er werden start-audits gehouden op
worden ontwikkelingen van bovenaf (dwingend)
alle scholen. Zo werd een verbinding gelegd tussen
opgelegd, in het laatste geval is er overwegend meer
‘wat willen we?’ en ‘waar staan we nu?’ Van daaruit
ruimte om dit van onderaf te laten gebeuren.
kon de route bepaald worden: opbrengstgericht
werken en het besef dat de docent voor de klas de cruciale factor voor goed onderwijs is.
Stafmedewerkers onderwijs: partners in ontwikkeling
Ook Conexus kende dwingende omstandigheden om
Het gevoel dat je aan dezelfde kant staat. Dat
het kwaliteitsbeleid aan te scherpen: in 2011 kreeg
is waar het om draait in de relatie tussen
een aantal van hun scholen het oordeel ‘zwak’ van de
stafmedewerkers onderwijs enerzijds en de
Onderwijsinspectie. Er is toen een kwaliteitsaanpak
scholen anderzijds. Judith Smetsers: “Het is
ontwikkeld die wordt uitgevoerd door de staf
belangrijk om ‘dichtbij’ de scholen te zijn.”
onderwijs. Zij startte bij zwakke scholen met een
Daarbij is het gevoel gehoord te worden
aanpak van bovenaf. Later is de aanpak verbreed
belangrijk, voor beide partijen. Cijfers alleen
naar alle scholen van het bestuur en is er gekozen
geven immers geen compleet beeld. Caroline
voor een integrale aanpak waarbij zij samenwerken
van Veen: “Het gesprek met elkaar aangaan is de
met P&O. Tegelijkertijd is er in de aanpak ook meer
kracht van kwaliteitszorg. De school ingaan, het
ruimte gekomen voor invulling van onderop. Judith
gesprek met de schoolleider en IB-er, aanschuiven
Smetsers: “Onze scholen verschillen onderling sterk.
bij het teamoverleg en ook klasbezoek geven
De binding met elkaar is dat we elke leerling goed
noodzakelijke kleuring aan informatie.”
onderwijs willen bieden. Als bestuur heb je de verantwoordelijkheid dit te bewaken. Maar: de weg
Voor een goed lopend traject is vertrouwen nodig.
naar goed onderwijs kan voor iedere school anders
Dat vertrouwen wordt op verschillende manieren
zijn. Daarom is binnen de kaders die wij aangeven
gevoed. Kundigheid is belangrijk. Auditing is een
ruimte voor eigenheid.”
vak dat opleiding vereist, en ervaring. Sjoerd Bonnema: “Wij groeien in onze rol. Eerst was een
Gerrit Minzinga Zijlstra van Stichting Penta formuleert
audit meer ‘de meter opnemen’, nu is zo’n bezoek
de intrinsieke motivatie om aan kwaliteitszorg te
veel rijker. Dat komt ook doordat wij verschillen
werken aldus: “Kwaliteitszorg hangt samen met de
tussen scholen zien en ze aan elkaar kunnen
cultuur in de organisatie; via de kwaliteitszorg
koppelen voor good practices. Er worden momenten
krijg je feedback op je interventies en kun je als
van bezinning ingebouwd. Schoolleiders worden
schoolorganisatie leren. Beide dragen bij aan het
uitgenodigd om na te denken over de eigen situatie.
overkoepelende doel: optimaal onderwijs voor
We hebben bewust gekozen voor deze benadering,
de kinderen.” Binnen Stichting Penta worden
in plaats van het ‘voorschrijven’ van een aanpak.”
ontwikkelingen van onderaf geïnitieerd, het zogenaamde ‘Rijnlands organiseren’. Het team heeft de
8
leiding rondom het verbeteren van de kwaliteit. Om dit op zijn school in beweging te zetten startte Minzinga
Samen optrekken.
Zijlstra met passiegesprekken met de leerkrachten:
“Om schoolleiders en IB-ers te laten ‘instappen’
‘Wat is voor jou goed onderwijs? Welke rol zie je
is het belangrijk om de onderwerpen in de
weggelegd voor jouzelf? En wat heb je daarvoor nodig?’
kwaliteitscyclus gezamenlijk (met de staf kwaliteitszorg) vast te stellen en beleid
STIP Hilversum geeft aan dat de ontwikkelingen
gezamenlijk te ontwikkelen.” – Caroline van Veen
rondom het toezicht van de Onderwijsinspectie hen hebben aangezet tot het traject van kwaliteitsverbetering. Caroline van Veen: “Meer zicht op de kwaliteit van de scholen is relevant voor het
Doen.
overleg met de inspectie. Ook maakt de informatie
“Je moet gewoon doen, al werkend leer je
inzichtelijk of een school aan het afglijden is en
en ontwikkel je door.” – Judith Smetsers
is het mogelijk tijdig actie te ondernemen.” STIP Hilversum werkt bewust aan een balans tussen invloed van de schooldirecteuren en de staf. De dialoog staat centraal: de staf van de stichting zit vanaf het begin
Helderheid. “Zorg dat de verantwoordelijk-
samen met schoolleiders en IB-ers rond de tafel om te
heden helder verdeeld zijn. Communiceer over het
praten over het wat, hoe en waarom van kwaliteitzorg.
doel en de activiteiten.” – Judith Smetsers
9
Effectief gebruik van de verkregen informatie De volgende stap is de cruciale stap: het goed gebruiken van de verkregen informatie. Het
Leren en draagvlak
gaat daarbij om twee dingen: wát u met de
Wie de verbeterpunten kent in zijn of haar
informatie doet, denk aan het ontwikkelen van
organisatie kan daar actie op ondernemen. Dat is
scholingstrajecten om een hiaat in kennis aan te
de essentie van kwaliteitszorg. Leren van en met
pakken, en hóe u dat doet.
elkaar, begeleiding, coachen. Er zijn verschillende wegen die naar goed onderwijs leiden. Woorden
Bij PRIMO Opsterland zijn de schooldirecteuren
die in dit verband steeds terug komen in de
verantwoordelijk voor de verbeteringen in de
interviews met de scholen en schoolbesturen zijn:
school. De staf kan ondersteuning geven. Als er
overleg en ondersteuning. Caroline van Veen:
onderwerpen zijn die op meerdere scholen leven
“Dit traject staat of valt met draagvlak.” Dat zegt
dan ontwikkelen de werkgroep onderwijs en de
ook Judith Smetsers. “Wij vragen schoolleiders
werkgroep personeel (beide bestaande uit onder
die de meerwaarde van dit traject hebben
meer schooldirecteuren) voorstellen die voor
ervaren om hun verhaal te delen met collega’s. Zij
besluitvorming in het directieberaad worden
kunnen vertellen wat de aanpak hun school heeft
ingebracht. Hierin hebben alle schoolleiders zitting
opgeleverd.”
en de algemeen directeur/bestuurder. Het aannemen van een voorstel is geen eindpunt, maar de start van een traject dat op basis van voortgangsrapportages gemonitord en ondersteund wordt door de staf, aldus
Tijd.
Jeltsje Lieuwes: “De staf geeft adviezen en verwijst
“Werken aan een cultuurverandering duurt vaak
door in een open en constructieve sfeer, waarin de
langer dan je in eerste instantie denkt: houd
directeuren zich gehoord weten.”
rekening met een doorlooptijd van enkele jaren.” – Gerrit Minzinga Zijlstra
Ook bij Conexus is het ondersteunen van schooldirecteuren bij de gevolgen van de kwaliteitsaanpak een belangrijk aandachtspunt. Judith Smetsers: “Als op basis van de uitkomsten van
10
Dialoog.
ons bezoek blijkt dat een specifieke deskundigheid
“Wat je als schoolleider of bestuurder moet
nodig is, kunnen wij hierbij als staf ondersteunend
regelen is de infrastructuur waarin de
zijn. Dit kan zijn door een directeur te adviseren
uitnodiging tot dialoog zit: creëer veiligheid,
waar hij terecht kan voor scholing of door zelf een
organiseer feedback.” – Gerrit Minzinga Zijlstra
bijdrage te leveren. Bijvoorbeeld door samen met een IB’er te kijken naar data of door met een onderbouw
Herkenning.
te kijken naar een beredeneerd aanbod waarbij
“Kwaliteitszorg moet aansluiten op de
spelontwikkeling van kinderen het uitgangspunt is.
onderwerpen die bestuur en scholen echt
Omdat verschillende scholingsvragen vaak voorkomen
belangrijk vinden. Voorkom dat het een op
hebben wij de Conexus-academie opgericht.” De
zichzelf staand iets wordt door het te verbinden
uitkomsten van de kwaliteitsaanpak zijn vooral
met de jaarcyclus.” – Caroline van Veen
aangrijpingspunt om met elkaar te leren: zo is er dit schooljaar gestart met een zestal leernetwerken (wetenschap&techniek, innovatie, jonge kind, rekenen, taal en excellentie) waar iedereen zich voor
Verbinden.
aan kon melden. Het doel van zo’n netwerk is jezelf
“Laat de kwaliteitszorg organisch ontstaan.
verder te ontwikkelen, door met en van elkaar te
Leg verbindingen tussen de verschillende
leren vanuit een persoonlijke leervraag. Op basis
beleidsterreinen. Verbind op mensen. Neem
daarvan gaat men ‘op onderzoek uit’.
als staf een faciliterende rol in plaats van een controlerende rol.” – Jeltsje Lieuwes
Bij STIP Hilversum worden de metingen eerst besproken met schoolleiders en IB-ers. Dat overleg is gericht op intervisie en leren van elkaar: Welke aanpakken bestaan er en wat kunnen we leren van scholen die beter scoren? Op basis hiervan schrijven scholen, met steun van de stafmedewerkers van de stichting, hun plannen uit. Hieruit vloeien stichtingsbrede afspraken voort (tijdpad, gezamenlijke acties), en individuele afspraken, die vastgelegd worden in de jaarcyclus. Stichtingsbreed is STIP Hilversum bezig met het koppelen van de P-gesprekken aan kwaliteitsbeleid. Daarbij gaat het om het gebruik van kijkwijzers voor lesobservaties en het verbeteren van het onderwijs daarmee. Vragen die spelen zijn: Hoe betrek je de IB-er hierbij? En hoe veranker je het in het HRM-proces?
12
Wat zijn de resultaten? De belangrijkste resultaten die de geïnterviewde
Onderwijsinspectie: op bestuursniveau worden
schoolbesturen en schooldirecteuren noemen zijn:
verrassingen voorkomen, op schoolniveau wordt het bezoek met meer vertrouwen tegemoet gezien.
1) Er is meer zicht op de kwaliteit. Meten is weten. Dat geldt voor verschillende
2) Er wordt meer van en met elkaar geleerd.
aandachtsgebieden, zoals pedagogisch-didactisch
Dat geldt voor de individuele school, waar
handelen, leeropbrengsten, leeraanbod, zorg &
leerkrachten van en met elkaar leren via
begeleiding en schoolcondities. Het verzamelen
intervisie, en voor de scholen onderling, die via
van gegevens en het delen van die informatie
netwerken kennis maken met good practices en
biedt een startpunt om verschillende aanpakken te
zo inspiratie opdoen voor het verbeteren van de
vergelijken en bijvoorbeeld een scholingsaanbod
kwaliteit op hun school.
te ontwikkelen. Het is aan de schoolleider om op basis van de bevindingen over zijn of haar school met voorstellen te komen hoe hij wil werken
Ondersteunen.
aan meer opbrengsten. De stafmedewerkers
“Wij ondersteunen schoolleiders in hun rol door
kunnen de schoolleider ondersteunen en de
ze door te verwijzen naar scholen die goede
voorstellen beoordelen. Daarnaast geeft meer
voorbeelden hebben.” – Jeltsje Lieuwes)
zicht op de kwaliteit rust bij bezoek van de 13
Trend: Doorontwikkelen van de kwaliteitszorg
De profielen vinden hun plaats in de nieuwe
In het verleden was kwaliteitszorg vaak een vorm
schoolplannen en zullen daarmee ook onderdeel
van incidentmanagement, inmiddels is het een
van kwaliteitszorg worden. Jeltsje Lieuwes:
instrument om continu en structureel te werken
“Zelf vind ik informatie en inspiratie hiervoor
aan de verbetering van het onderwijs. Alle
in vakliteratuur, bijvoorbeeld via VOS/ABB,
verkregen informatie wordt ook weer gebruikt
in de schoolleiderskamer van de PO-Raad en
om de kwaliteitszorg op een hoger plan te tillen.
in gesprekken met collega’s, bijvoorbeeld in
In de interviews met de schooldirecteuren
bovenbestuurlijk overleg.”
en de medewerkers onderwijs zien we deze professionalisering onder meer terug in de
Conexus heeft een projectgroep kwaliteitsaanpak
toekomstplannen voor hun organisatie en in
opgezet. Deze biedt een goed klankbord voor
de inspiratiebronnen die zij noemen voor hun
de stafmedewerkers voor het definiëren van
ontwikkeling.
onderwerpen als zorg en begeleiding en condities voor schoolverbetering. Op deze manier wordt
STIP Hilversum wil dat in de toekomst
het vuur brandend gehouden. Conexus zou voor
plannen voor kwaliteitszorg meer vanuit de
de toekomst graag een kwaliteitsaanpak zien die
schooldirecteuren komen, en minder vanuit het
op bestaande onderdelen verder geconcretiseerd
bestuursbureau. Met die pro-actieve houding
en gestandaardiseerd is. Daarnaast wil men graag
van de individuele scholen streeft de stichting
een doorontwikkeling van de aanpak in de breedte.
ernaar dat ‘STIP Hilversum’ een keurmerk voor
Wat ziet Conexus bijvoorbeeld binnen de school als
goed onderwijs wordt. Deze ontwikkeling vraagt
het om 21e eeuwse vaardigheden gaat? Op welke
een constructieve bijdrage van alle betrokkenen.
manier worden ouders betrokken als educatieve
En: het delen van informatie. Caroline van Veen:
partners? Dit wordt momenteel in samenwerking
“Sluit je aan bij bestaande netwerken zoals bij de
tussen staf en schooldirecteuren uitgewerkt.
PO-Raad. Door collega’s te spreken doe je ideeën
14
op en raak je geïnformeerd over ontwikkelingen.
Stichting Penta hoopt op een goede samenwerking
Je kunt vervolgens zelf de afweging maken wat je
tussen schooldirecteuren op het gebied van
meeneemt naar je eigen organisatie.”
kwaliteitszorg, bijvoorbeeld door het uitvoeren
PRIMO Opsterland nodigt scholen uit om na
van zelfevaluaties. Dat traject begint met
te denken over hun eigen profiel (denk aan
het vermogen om te reflecteren en, daaruit
sport, wetenschap en techniek). Om deze
voortvloeiend, van elkaar leren. Dit vraagt
ontwikkeling te ondersteunen heeft de stichting
openheid: kwaliteiten benoemen en erkennen.
een innovatiefonds opgericht waar scholen
Gerrit Minzinga Zijlstra: “Ik haal mijn inspiratie
een projectvoorstel kunnen indienen. In dit
voor deze ontwikkelingen uit ‘The Fourth Way of
proces werken schooldirecteuren samen met
Change’ van Andy Hargreaves & Dennis Shirley en
stafmedewerkers aan de nieuwe plannen.
de boeken van Michael Fullan.”
Colofon Kennisnet, Zoetermeer Februari 2015 Interviews: Marius van Zandwijk, Kennisnet Redactie: Jacqueline Kuijpers, Marecom, Breda Vormgeving: Tappan Communicatie, Den Haag
Sommige rechten voorbehouden Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaardt Kennisnet geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolkomenheden.
Naamsvermelding 3.0 Nederland (CC BY 3.0) De gebruiker mag: • Het werk kopiëren, verspreiden en doorgeven • Remixen - afgeleide werken maken Onder de volgende voorwaarde: • Naamsvermelding - De gebruiker dient bij het werk de naam van Kennisnet te vermelden (maar niet zodanig dat de indruk gewekt wordt dat zij daarmee instemt met uw werk of uw gebruik van het werk).
15
Stichting Kennisnet Paletsingel 32 2718 NT Zoetermeer Postbus 778 2700 AT Zoetermeer T 0800 - 32 12 233 E
[email protected] I kennisnet.nl
