Leids Cytologisch en Pathologisch Laboratorium Jaarverslag

Leids Cytologisch en Pathologisch Laboratorium Jaarverslag 2011-2012

www.lcpl.nl

Inhoudsopgave Inleiding

3

A.

Organisatie A1. Algemeen A1.1. Organisatiestructuur A1.2. Organogram A1.3. Personeel 2011 en 2012 A1.4. Overlegstructuren A2. Investeringen 2011 en 2012 A3. Kwaliteit A3.1. Meldingen en ISO-norm A3.2. ARBO en milieu A3.3. Klachtenregistratie A3.4. Opleidingsplan personeel, bij- en nascholing A4. Samenwerking A4.1. DDL/LBP en ISO-normen A4.2. S.P.O.E.D. A5. Lidmaatschappen en abonnementen A6. Visitaties A6.1. Cervixcytologie A6.2 NVVP

4 4 4 4 5 7 8 9 9 10 11 12 14 14 14 15 16 16 16

B.

Evaluatie Diagnostiek en Patiëntenzorg 2011-2012 B1. Overzicht ingezonden onderzoeken B2. Cervixcytologie B3. Histologie B4. Moleculaire diagnostiek B5. Fluordiagnostiek

17 17 18 22 25 27

C.

LCPL, Kennis, Kwaliteit en Opleiden C1. 24th European Congress of Pathology; Pathology – Science for Patients, Praag, 8-12 september 2012 C2. Kwaliteit C3. 28th International Papillomavirus Conference Puerto Rico, 30 november-6 december 2012 C4. The George L. Wied Life-Time Achievement in Cytologic Research Award 2013 C5. Beurzen 2012/2013 C6. NVVP-visitatie C7. Stichting Pathologie Onderwijs Eerstelijns Diagnostiek (S.P.O.E.D.)

28 28

Publicaties

35

D.

29 30 31 32 33 34

Inleiding Met veel genoegen presenteren wij u het jaarverslag over de jaren 2011 en 2012. Dit jaar in een heel andere vorm dan u van ons gewend bent. Het boekje met de groene kaft is vervangen door een digitaal exemplaar waarvan u desgewenst via onze geheel vernieuwde website www.lcpl.nl een papieren versie kunt aanvragen. Wat wel is gebleven, zijn de verhalen van onze medewerkers, die ieder op hun eigen wijze een klein stukje presenteren van (een deel van) hun werkzaamheden. U vindt ze in het C-deel van dit jaarverslag. De “Evaluatie Diagnostiek en Patiëntenzorg 2011-2012” beslaat het A-gedeelte van het verslag en in het B-deel kunt u meer lezen over de organisatie van het LCPL in de genoemde jaren. Tenslotte zijn in afdeling D publicaties en abstracts opgenomen van zowel LCPL als van DDL die 2011 en 2012 zijn verschenen. 2011 is het jaar waarin de organisatorische samenwerking die LCPL kort daarvoor met DDL is aangegaan, steeds meer vorm krijgt en steeds hechter wordt. Als in het begin van dat jaar de toenmalig medisch directeur/patholoog zijn loopbaan elders vervolgt, wordt het specialistenteam van het LCPL uitgebreid met twee gerespecteerde pathologen en een medisch microbioloog van DDL. Ook op bestuurlijk gebied wijzigt het een en ander. Mathilde Boon draagt halverwege dat jaar haar bestuurlijke taken over aan Wim Quint, eigenaar en directeur van DDL Diagnostic Laboratory in Rijswijk. Dit is het begin van de uitbreiding van het LCPL-netwerk op medisch/diagnostisch gebied. Als deze eerste stappen in de samenwerking zijn gezet, wordt in 2012 het speerpunt verlegd naar kwaliteit en het verkrijgen van accreditatie op NEN-EN-ISO-norm 15189. Nadat in een eerdere fase al een aanvang is gemaakt met het opzetten van een kwaliteitssysteem, worden vanaf 2012 grote stappen gemaakt. Processen worden beschreven, bestaande procedures worden (her)beoordeeld, (interne) audits worden uitgevoerd en een verbetercommissie wordt in het leven geroepen. Dit alles om uiteindelijk te resulteren in een volledige implementatie van een goed gefundeerd QA-systeem, waarbij door keer op keer kritisch naar de eigen organisatie te kijken, een continu proces van kwaliteitsverbetering tot stand komt. Intussen kristalliseert de samenwerking met DDL zich verder uit en wanneer de overheidsplannen voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker nieuwe stijl concreter worden, blijkt de samenwerking van de twee organisaties, met enerzijds de jarenlange ervaring van LCPL in het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker en anderzijds de expertise van DDL op het gebied van HPV, de ideale combinatie te zijn om adequaat in te kunnen spelen op deze nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen. Steeds wordt verder gezocht naar manieren om de expertise van DDL op het gebied van moleculaire technieken aan te wenden om de kwaliteit van de LCPL-diagnostiek op een nog hoger peil te brengen. De eerste resultaten daarvan zullen in 2013 zichtbaar worden. In de loop van 2012 neemt Mathilde Boon steeds meer afstand van de dagelijkse routine van het LCPL en nadat aan het eind van dat jaar bekend wordt dat zij The George L. Wied Life-Time Achievement in Cytologic Research Award 2013 toegekend krijgt (waarover elders in dit jaarverslag meer) maakt zij tenslotte de volledige overstap van patiëntendiagnostiek naar research en development door als emeritus scientist bij DDL deel te nemen aan diverse research-projecten. Na deze twee overgangsjaren waarin zoveel ontwikkelingen op diagnostisch, bestuurlijk en kwaliteitsgebied hebben plaatsgevonden, breekt in 2013 een nieuw tijdperk aan voor het LCPL, een laboratorium dat de toekomst op alle gebieden met open vizier en vol vertrouwen tegemoet kan zien.

Dr. Wim G.V. Quint

3

A.

Organisatie

A1. Algemeen A1.1. Organisatiestructuur In 2011 en 2012 bestaat de directie van het LCPL uit vier personen. Alle afdelingen worden direct aangestuurd door het directielid dat de betreffende afdeling tot zijn of haar aandachtsgebied heeft. Op elke afdeling is een afdelingshoofd verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken. Zo zijn in 2011 en 2012 een kernanalist cytologie en een kernanalist histologie verantwoordelijk voor respectievelijk de afdelingen cytologie en histologie en is het hoofd secretariaat verantwoordelijk is voor het reilen en zeilen op het secretariaat, dat voor een deel de patiëntenadministratie voert en voor een ander deel als medisch secretariaat ondersteuning biedt aan de medische staf. De directiesecretaris heeft tevens als operationeel manager de eindverantwoordelijkheid voor alle operationele zaken met betrekking tot de dagelijkse routine in het laboratorium. De kernanalisten en het hoofd secretariaat hebben gedelegeerde verantwoordelijkheden aangaande personeelsbeleid en vakinhoudelijke zaken betreffende de specifieke onderdelen van het laboratorium.

A1.2. Organogram Organogram LCPL 2012  AD = Algemeen Directeur  MD = Medisch Directeur  FD = Financieel Directeur  DS = Directiesecretaris MD

Directie

FD

AVE AVK BHA KVK

PVB PVD CVV

SVR WME MPI

R&D

AD

Directie Secretariaat

AD

AD

Secretariaat

AD

DS

FD

Facilitair

HCC

HHO

FD

Financiën

FD

IT

FD

HRM

MD

AD

MD

Operatie LCPL

Mol Bio

QA

ASC EBE JGI SAK NVG

Medische staf

BVPCR

Cytologie

Histologie

MD

JSE NAL NJO

4

A1.3. Personeel 2011 en 2012 Het LCPL is in deze twee jaren volop in beweging. Naast wisselingen die in de medische staf, de directie en het management plaatsvinden, zijn in 2011 en 2012 nieuwe analisten in dienst getreden en is het Huisarts Contact Centrum opgericht. Hieronder een overzicht van het personeel van het LCPL in 2011 en 2012. Directie Dr. W.G.V. Quint H. Hoogduin Dr. A.M. Uyterlinde P. Bouw

Functie Algemeen directeur Financieel directeur Medisch directeur Directiesecretaris/Operationeel manager

Medische staf Dr. A.M. Uyterlinde Drs. M. van Velsen Dr. E.K.J. Risse Prof. dr. G.J.J. van Doornum Drs. S. Beck

Patholoog Patholoog Patholoog Medisch Moleculair Microbioloog Arts/Dermatopathologisch diagnost

(Medisch) secretariaat M.E.E. van Beek P.M.C. Appelboom-van Duren P. van Beek G.J. Haasnoot C.T.T. van Kesteren-Lemmers A. van der Klauw W. Meliksetian-Ohanian M. Pieniazek S.S. van Rhijn-de Jager A.W. van der Veer C.M. van der Veer-Melman L. Varkevisser

Hoofd secretariaat Medewerker secretariaat Medewerker secretariaat Medewerker secretariaat Medewerker secretariaat Medewerker secretariaat Medewerker secretariaat Medewerker secretariaat Medewerker secretariaat Medewerker secretariaat Medewerker secretariaat Medewerker secretariaat

Cytologie E.M. Meijer-Marres N.A. Meyer-Alcântara A. Hanna H.T. Jafer N.R. de Jong P.J.M. Pothuis-Adriolo J.B.G. Seetz

Kernanalist Analist Analist Analist Analist Analist Analist

Histologie/Immunologie A.A. Korkwe S. Akbar E.W. van der Beek J.J. van Gils-Catersels N. van Gils A.J. Scholte M. de Vries A.M. Karijoredjo I. van Voskuilen-de Jong

Kernanalist Analist Analist Analist Analist Analist Kernanalist Analist Analist

5

Moleculaire Diagnostiek H.W. Bouwhuis C.L.G. van den Hoed M. Hoekstra

Kernanalist Analist Analist

QA M. de Vries M. Eppink

Kwaliteitsfunctionaris Kwaliteitsfunctionaris

R&D Dr. M.E. Boon Dr. P.A. Brons-Holloway Dr. P. Smit J.P. Breijer C.W.M. Koene

Directeur/Patholoog Wetenschappelijk medewerker Wetenschappelijk medewerker Analist Directiesecretaresse

Directiesecretariaat M.W.E. van der Heijden-Beukers

Directiesecretaresse

Facilitair H.H.M. van Keep F. Kaffa-Marchi

Hoofd facilitaire zaken Laboratorium medewerker

Huisarts Contact Centrum S.A. Quint L. Nuyten S.F.F. Verlinden H. Korporaal M.H. Beijer A.E. van der Haer C.W.M. Koene

Manager HCC Medisch relatiebeheerder HCC Medisch relatiebeheerder HCC Relatiebeheerder HCC Relatiebeheerder HCC Coördinator cursussen S.P.O.E.D. Secretarieel medewerker HCC

Financieel M. Hemminga C.P.M. Barendse-van der Burg I.C. Schaap-Looij

Financieel manager Financieel medewerker Financieel medewerker

ICT C.R. Boekkooi C.K.L. Lam J.F.J. Tjon-A-Sin

Hoofd ICT Medewerker ICT Medewerker ICT

HRM E.J. Barendse

Medewerker HRM

Oproepkrachten M.A. Barendse F.F.E.M. Juveyns E. Lenshoek E.M. Pothuis H.E. Pothuis B. Witte K.H. Schaap M. Rovers M.P. Haasnoot

Oproepkracht Oproepkracht Oproepkracht Oproepkracht Oproepkracht Oproepkracht Oproepkracht Oproepkracht Oproepkracht

6

A1.4. Overlegstructuren Het LCPL kent in de jaren 2011-2012 diverse overlegvormen die ieder met eigen doelstellingen en met verschillende frequenties worden gevoerd. Binnen de directie vindt beleidsafstemming plaats, waarna het beleid via de directiesecretaris en de afdelingshoofden in de operatie geïmplementeerd wordt. Andersom krijgt de directie input vanuit de operatie via de directiesecretaris. Dit gebeurt op wekelijkse basis in het zogenaamde operationeel overleg, waarin de afdelingshoofden vergaderen met de directiesecretaris in de rol van operationeel manager. Eens in de twee weken sluiten de hoofden van de supportafdelingen bij dit zogenaamde “OO” aan. Verder zijn er vakinhoudelijke overleggen waar bijvoorbeeld coupebesprekingen worden gevoerd, maar ook bijeenkomsten waar juist voornamelijk zaken van organisatorische aard centraal staan. Behalve binnen een afdeling vinden ook afdelingsoverschrijdend vergaderingen plaats. Bovendien sluit de directiesecretaris in haar rol van operationeel manager regelmatig aan bij het overleg van de Medische Staf en andersom neemt de voorzitter van de Medische Staf geregeld deel aan het operationeel overleg. Zo wordt steeds een goede samenwerking en informatieafstemming tussen de verschillende bedrijfsonderdelen gewaarborgd. Zoals eerder aangegeven is een van de speerpunten in deze jaren het opzetten van een goed gedocumenteerd Kwaliteitssysteem. Om zo efficiënt mogelijk naar de doelstelling van accreditatie toe te kunnen werken, wordt een Stuurgroep QA in het leven geroepen, die de kartrekker voor het gehele project zal zijn. Daarnaast worden de verschillende deelprojecten in diverse werkgroepen opgepakt en afgerond. De directie van het LCPL overlegt één keer per week. De medische staf heeft wekelijks een pathologenoverleg. Zie voor een volledig overzicht van de overlegstructuren en de frequenties van overleg het onderstaande schema. Vergadering Directie-overleg Operationeel overleg (groot verband) Operationeel overleg (klein verband) Stuurgroep kwaliteit/QA-overleg

Frequentie Wekelijks 2-wekelijks, afwisselend met OO klein verband 2-wekelijks, afwisselend met OO groot verband Maandelijks

Pathologenoverleg Coupebespreking histologiepathologen Kernanalist-patholoog overleg histologie/immunologie Planbordoverleg histo/immunoanalisten Werkoverleg cytologie

Wekelijks Dagelijks

2-wekelijks

Afdelingshoofd histo/immuno Afdelingshoofd cytologie

Casusbespreking cytologie

Maandelijks

Consulent cytologie

Werkoverleg secretariaat

6-wekelijks

Financiële administratie

Indien nodig

Afdelingshoofd secretariaat –

ICT HCC-overleg Meldingencommissie

Indien nodig 2-wekelijks Maandelijks

– Manager HCC QA-functionaris

Wekelijks en indien nodig dagelijks

Voorzitter Algemeen directeur Operationeel manager

Deelnemers Directieleden + notulist Alle afdelingshoofden

Operationeel manager

Hoofden afdelingen primair proces Afdelingshoofden

Medisch Directeur i.s.m. Kerteza Medisch directeur – PA-histo

Pathologen Pathologen PA-histo + kernanalist histo/immuno Alle histologie- en immunologie-analisten Consulenten en cytologieanalisten Cytologie-pathologen, consulenten, cytologiescreeners Alle secretariaatsmedewerkers Medewerkers financiële administratie Medewerkers ICT Medewerkers HCC HCC; ldg primair proces, PA

7

A2.

Investeringen 2011 en 2012

Laboratorium T5000 Microscoop Objectief microscoop Camera microscoop Cyto-shaker Boxer 35 Ventilator snijtafel Cassette printer Slide printer Algemeen gebouw/inventaris Verbouwing Rooseveltstraat 4D Diverse kantoormeubelen Tafels en stoelen kantine Espressomachine Vaatwasser Algemeen ICT LMS implementatie Netwerkaansluitingen Diverse computers, laptops, monitors, printers en scanners Kleine hardware, zoals toetsenborden, muizen en adapters

8

A3. Kwaliteit A3.1. Meldingen en ISO-norm In 2011 zijn er totaal 5 MIP-meldingen (Meldingen Incidenten Patiëntenzorg) geweest en in 2012 was er 1 MIPmelding. Om een goede registratie van verbeterpunten te kunnen maken en vervolgens ook van de eigen verbeterpunten te kunnen leren, is eind 2012 een zogenaamde “Meldingencommissie” opgericht. Deze commissie houdt zich bezig met de analyse en evaluatie van geconstateerde (“gemelde”) afwijkingen van de geldende procedures en ziet toe op de opvolging van deze afwijkingen. Deze kwaliteitscommissie bewerkstelligt hierdoor een continue kwaliteitsverbetering van de processen binnen het LCPL en beoogt de gevolgen van geconstateerde afwijkingen te beperken, in het bijzonder die waar het de patiëntveiligheid betreft. De commissie vergadert structureel een keer per maand. Indien noodzakelijk wordt er op verzoek een extra vergadering gepland. In de commissie nemen de leidinggevenden van de diverse afdelingen deel alsmede een lid van de medische staf. Afwijkingen worden geclassificeerd in 3 levels: Level 1: Afwijking geconstateerd tijdens de uitvoering van de werkzaamheden die geen directe consequenties heeft voor de kwaliteit of patiëntveiligheid, maar, als de oorzaak niet wordt weggenomen, op lange termijn wel een negatief effect zou kunnen hebben. Level 2: Afwijking geconstateerd tijdens de uitvoering van de werkzaamheden die een directe consequentie heeft voor de kwaliteit van de uitvoering van de werkzaamheden of kan hebben als de oorzaak niet wordt weggenomen. Level 3: Afwijking geconstateerd tijdens de uitvoering van de werkzaamheden die een directe consequentie heeft voor de patiëntveiligheid of kan hebben als de oorzaak niet wordt weggenomen. Vanaf 2013 zal volgens de genoemde classificaties ook op meer formele basis gerapporteerd worden over de geconstateerde afwijkingen. De opvolging van een level 3-melding wordt dan als volgt: 1. 2. 3.

Oorzaak-gevolganalyse. Identificatie van acties voor verdere analyse. Voorstellen voor aanvullende corrigerende maatregelen.

De hierboven beschreven cyclus van constateren, melden, opvolgen en verbeteren van afwijkingen is een van de eisen die de ISO-norm 15189 aan organisaties stelt en waaraan LCPL met de installatie van de Meldingencommissie nu ook daadwerkelijk voldoet.

9

A3.2.

ARBO en milieu

Het LCPL heeft eind 2011 een RI&E (Risico Inventarisatie en Evaluatie) uit laten voeren. Op basis van de waarnemingen en bevindingen uit deze RI&E is een Plan van Aanpak gemaakt en in 2012 wordt een start gemaakt met de opvolging van de in het plan genoemde acties en aandachtspunten. Ook 2013 zal worden benut om acties uit het Plan van Aanpak verder uit te werken. In 2012 is de focus voornamelijk gelegd op onderwerpen aangaande personeel en BHV. Zo is een nieuw ziekteverzuimbeleid geformuleerd en vastgelegd in het personeelshandboek. Vervolgens is dit nieuwe beleid geïmplementeerd in de organisatie. De ARBO-dienstverlening is ondergebracht bij een andere organisatie dan voorheen. Op een aantal punten wordt het personeelsbeleid geharmoniseerd. Een rookbeleid wordt geformuleerd en rokers worden in de gelegenheid gesteld een cursus “Stoppen met Roken” te volgen. Interne verhuizingen maken het mogelijk dat verschillende werkplekken beter kunnen voldoend aan de ARBOeisen. Werkplekken worden aangepast en waar nodig geflexibiliseerd. Zo zijn er in hoogte verstelbare tafels in gebruik genomen. ARBO wordt vast onderdeel van diverse werkoverleggen, in ieder geval van het operationeel overleg, maar wordt ook opgenomen als onderdeel van het kwaliteitssysteem. In 2013 zal het beleid verder verfijnd en gedetailleerder uitgewerkt en uitgevoerd worden, bijvoorbeeld met bijzondere aandacht voor voorkomen van ziekteverzuim en re-integratie en duidelijke formulering en implementatie van functieomschrijvingen, waarin ook de rollen van ARBO-functionaris en Milieu-functionaris zijn opgenomen, en waarin taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van alle medewerkers expliciet omschreven worden. De aandacht van BHV ligt in 2012 vooral op noodprocedures. Een Bedrijfsnoodplan wordt geformuleerd en geïmplementeerd. BHV-medewerkers volgen training. Medio 2012 volgt het grootste deel van de medewerkers de cursus “Kleine Blusmiddelen”, zowel het theoretische deel als het praktijkgedeelte. Op verschillende momenten gedurende het jaar worden instructies gegeven over veiligheid en het gebruik van aangeboden beschermingsmiddelen. Ontruimingsplattegronden worden geactualiseerd, op relevante plekken geplaatst en door alle medewerkers getekend voor gezien. Daaropvolgend is een ontruimingsoefening uitgevoerd. In 2013 zal verdere opvolging van de aandachtspunten uit de RI&E plaats vinden.

10

A3.3.

Klachtenregistratie

Bij het streven naar een goed kwaliteitssysteem hoort niet alleen de instelling van een kwaliteitscommissie die, zoals in paragraaf C3.1 beschreven is, klachten registreert en continue kwaliteitsverbetering van de processen binnen het LCPL waarborgt en de gevolgen van geconstateerde afwijkingen beoogt te beperken, maar ook is het noodzakelijk om te beschikken over een onafhankelijke Klachtencommissie die een oordeel kan uitspreken over de gegrondheid van klachten. Artikel 2 van de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (Wet van 29 mei 1995, houdende regels ter zake van de behandeling van klachten van cliënten van zorgaanbieders op het terrein van de maatschappelijke zorg en gezondheidszorg) schrijft voor: “1.

2.

elke zorgaanbieder treft een regeling voor de behandeling van klachten over een gedraging van hem of van voor hem werkzame personen jegens een cliënt. Hij brengt de getroffen regeling op passende wijze onder de aandacht van zijn cliënten. de in het eerste lid bedoelde regeling: a. voorziet erin dat de klachten van cliënten worden behandeld door een klachtencommissie die bestaat uit ten minste drie leden, waaronder een voorzitter die niet werkzaam is voor of bij de zorgaanbieder;” Bron: Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector, hoofdstuk 2, artikel 2, lid 1 en lid 2.a

Op 5 oktober 2009 heeft de toenmalige directie van het LCPL de “Klachtencommissie van het Leids Cytologisch en Pathologisch Laboratorium” formeel geïnstalleerd. Deze commissie heeft als doel een oordeel te geven over de gegrondheid van klachten en functioneert als Klachtencommissie in de zin van artikel 2 van de hierboven aangehaalde wet. De Klachtencommissie van het LCPL bestaat uit vier personen, waaronder mevrouw prof. dr. H.M. Dupuis (emeritus hoogleraar medische ethiek (Rijks)Universiteit Leiden) die de functie van voorzitter bekleedt en de heer prof. mr. B. Sluijters (emeritus hoogleraar gezondheidsrecht te Leiden) die deelneemt als lid voor het cliëntperspectief. Tot en met heden heeft het LCPL alle uitingen van onvrede naar tevredenheid van partijen zelf kunnen afhandelen en is het derhalve voor de Klachtencommissie niet noodzakelijk geweest om daadwerkelijk tot actie over te gaan.

11

A3.4. Opleidingsplan personeel, bij- en nascholing De directie van het LCPL voert een stimulerend beleid met betrekking tot de scholing van medewerkers. Tijdens de jaarlijkse planningsgesprekken hebben medewerkers de mogelijkheid om aan te geven of zij gebruik willen maken van trainingen en cursussen en kunnen zij aangeven waarin zij zich willen ontwikkelen. Samen met de leidinggevende worden zogenaamde planningsdoelstellingen opgesteld die ook jaarlijks geëvalueerd worden. In 2011-2012 werden de volgende cursussen en opleidingen gevolgd: Pathologen/artsen A.M. Uyterlinde

Coupeavond VU, LucasZH, februari 2011 NVVP nascholingsdagen, Zeist, april 2011 Samenwerken/RVE’s en financiën, Utrecht, april 2011 Dermatopathologiecongres (jubileum), Geneve, september 2011 NVVP nascholing, Den Bosch, november 2011 Dermatologiecongres, Leiden, januari 2012 NVVP Nascholingsdagen, Zeist, april 2012 SNP KNO diagnostiek/behandeling, Amsterdam, mei 2012 Europees cytologiecongres, Dubrovnik, september 2012

E.K.J. Risse

Pathologendagen, Zeist, april 2011 36th European Congress of Cytology, Istanbul, september 2011

S. Beck

Therapie op Maat; 4e interdisciplinaire congres van de NVCO, NVMO en NVRO, februari 2011 The Head and Neck Oncology Team Amsterdam, NKI-AVL/AMC, april 2011 Dermatopathology Symposium, London, april 2011 93rd Annual Meeting of the Swiss Society of Dermatology and Venereology, augustus-september 2011 Nascholing NVVP naevus of melanoom, Den Bosch, december 2011 Nascholing / Jubileum Symposium 30 jaar Pigmented Lesion Clinic LUMC, Leiden, januari 2012 Pathologendagen, Zeist, april 2012 Dermatopathology Symposium, Londen, mei 2012 Targeted Therapy tegen kanker, NWO, oktober 2012 Nascholing NVVP Huidadnextumoren, hoofd- en bijzaken, Blaricum, november 2012

M. van Velsen

Pathologendagen, Zeist, april 2011 Workshop Soft Tissue Pathology, Maastricht, juni 2011 XXXII Symposium of the International Society of Dermatology; 93rd Annual Meeting of the Swiss Society of Dermatology and Venereology, Geneva, augustus-september 2011 th 36 European Congress of Cytology, Istanbul, september 2011 Nascholing NVVP naevus of melanoom, december 2011

Medisch analisten A. Hanna

Workshop "ThinPrep Paptest® Look-alikes" Hologic, juni 2011

H. Jafer

Workshop "ThinPrep Paptest® Look-alikes" Hologic, juni 2011

E.M. Meijer-Marres

Cursus Cervix in beeld, Endocervicale afwijkingen, maart 2011 Workshop "ThinPrep Paptest® Look-alikes" Hologic, juni 2011

N. Meyer-Alcântara

CGO-cursus stagebegeleiding, maart 2011 Workshop "ThinPrep Paptest® Look-alikes" Hologic, juni 2011

12

P.J.M. Pothuis-Adriolo

Cursus U-scripts U-DPS, februari 2011 CGO-cursus stagebegeleiding maart 2011 Cursus Cervix in beeld, Endocervicale afwijkingen, maart 2011 Workshop "ThinPrep Paptest® Look-alikes" Hologic juni 2011

N.R. de Jong

Thinprep morphology training, januari 2011 Workshop "ThinPrep Paptest® Look-alikes" Hologic, juni 2011

J. Seetz

Thinprep morphology training, mei 2012

S. Akbar

Thinprep morphology training, januari 2012

F. Juveijns

Interne cursus Hologic, 24-25 mei 2012

Secretariaat Alle medewerkers

Training “Klantgericht en klantvriendelijk communiceren”

13

A4. Samenwerking A4.1. DDL Diagnostic Laboratory (DDL), Labo Bio-medical Products (LBP) en ISO-normen De samenwerking tussen LCPL en DDL Diagnostisch Laboratory in Rijswijk die sinds 2011 steeds meer vorm krijgt, heeft ook consequenties voor de productie van de huisartsenkits voor afname en inzenden van patiëntmateriaal. Werd deze productie voorheen uitbesteed aan een extern bedrijf, met DDL als partner bleek het mogelijk om de huisartsenkits zowel letterlijk als figuurlijk dichter bij huis te laten produceren. DDL werkt op het gebied van nieuwe assay ontwikkeling, test validatie, kwaliteitscontrole en klantenservice zeer nauw samen met een ISO 13485en ISO 9001 gecertificeerd productie laboratorium voor moleculaire diagnostische en immunodiagnostische assays. Dit bedrijf, Labo Bio-medical products (LBP) is in 1992 opgericht door de patholoog en immunoloog dr. J. Lindeman en heeft een team van enthousiaste en zeer professionele medewerkers, waaraan hoge eisen worden gesteld om te kunnen blijven voldoen aan de kwaliteitsnormen die gelden voor de genoemde ISO certificaten. Een groot deel van de LBP-producten is gebaseerd op moleculair biologische methoden, zoals PCR, probe hybridisatie en reverse hybridisatie. Daarnaast produceert LBP ook verschillende immuno-assays. De opdrachtgevers van LBP zijn internationaal opererende farmaceutische en diagnostische bedrijven. LBP ontwikkelt en produceert testen die toegepast worden ten behoeve van klinisch diagnostisch onderzoek. Wat de samenwerking met LBP voor LCPL zo aantrekkelijk maakt, is dat hierdoor niet alleen de alom bekende huisartsenkits huisartsendoosjes fysiek dicht bij huis kunnen worden geproduceerd, maar vooral dat een continue kwaliteit van de kits doosjes gewaarborgd is door de al genoemde ISO-certificering van LBP. Van groter belang is echter dat we door nauw met elkaar samen te werken, een innovatief werkklimaat creëren. De ervaring die LBP in de loop der jaren heeft opgedaan bij de ontwikkeling van diverse testen, kunnen we toepassen bij de verbetering van bestaande afnamekits, de productie van nieuwe kits met moderne afnamematerialen, en zelfs voor de ontwikkeling van kits die gebruikt kunnen worden wanneer we ons service pakket uitbreiden met andere diagnostiek-lijnen voor de eerstelijnsgezondheidszorg. Het zal duidelijk zijn dat de combinatie LCPL-DDL-LBP openingen biedt voor zowel innovatie als de verbreding van het dienstenpakket van het LCPL, waardoor niet alleen uitstekende service geboden kan worden, maar met name hoge kwaliteit van onze dienstverlening gewaarborgd is.

A4.2. S.P.O.E.D. LCPL organiseert al meer dan 15 jaar na-/bijscholingscursussen voor doktersassistenten, huisartsen en pedicures via de Stichting Pathologie Onderwijs Eerstelijns Diagnostiek ( S.P.O.E.D). Onze bekendste cursus is natuurlijk de uitstrijkcursus voor doktersassistenten waar niet op een fantoom maar op een echte vrouw geoefend wordt. Op deze cursus is een vervolg ontwikkeld: “Weet wat je ziet, zie wat je weet". Gericht op dezelfde doelgroep, maar opgezet om de kennis en vaardigheden van doktersassistentes te vergroten en de signalering naar de huisarts te verbeteren. Vanaf 2013 zal de Stichting zich opnieuw richten tot de huisarts met "Het nieuwe uitstrijkje (HPV), vulvapathologie en soa’s", en er zijn plannen om een dermatologiecursus voor huisartsen te maken. De ontwikkeling van cursusmateriaal en organisatie van cursussen zal in 2013 in nauwe samenwerking zijn met de specialisten van de Roosevelt kliniek Leiden (een kliniek voor gynaecologie en dermatologie), waardoor ook in de activiteiten rondom na- en bijscholing de uitbreiding van het LCPL-netwerk op medisch/diagnostisch gebied meer vorm en bestendigheid krijgt. Behalve huisartsen en hun assistentes kunnen ook pedicures gebruik maken van onze opleidingsmogelijkheden. Speciaal voor deze beroepsgroep bieden wij de “Schimmelcursus voor pedicures” aan, een opleiding waarin geleerd wordt hoe een schimmelnagel goed herkend kan worden en hoe op de juiste manier een stukje nagel kan worden afgenomen en ingezonden ten behoeve van diagnostiek.

14

A5.

Lidmaatschappen en abonnementen

Cash Cash CBS Inception IAC ISDP Telemedia JOC Kluwer Kluwer Kluwer LAD MULT Nat. Incasso NTvG Newslink NHG NVDA NVML NVVP Springer Verlag SKML SDU VAK medianet Wiley

Abonnement webservice Licentie Abonnement op Kerncijfers Abonnement op MMS Inclusief abonnement op Acta Cytologica Lidmaatschap inclusief abonnement op American Journal of Dermatopathology Vermelding telefoongids Abonnement op Journal of Cutaneous Pathology Abonnement Arbo+Milieu Abonnement op ARBO-tijdschrift Abonnement op Handboek Arbo Lidmaatschap Enveloppeermachine Interim Justitia Abonnement Abonnement Licentie HIS tabel Lidmaatschap Abonnement op Analyse Lidmaatschap (4 personen) Abonnement op Huisarts en Wetenschap Lidmaatschap Chemiekaarten Abonnement ARBO en milieu Abonnement op Diagnostic Cytopathology

15

A6. Visitaties A6.1. Cervixcytologie Op 22 juni 2012 heeft het jaarlijkse visitatiebezoek betreffende de baarmoederhalskankerscreening plaatsgevonden door de regionaal coördinerend pathologen Bevolkingsonderzoek Midden-West en Zuid-West. Hierbij wordt altijd kritisch gekeken naar het werk en worden aanbevelingen gedaan. Er wordt vooral gelet op afspraken over doorlooptijden, vervolgadviezen en verwijsadviezen die landelijk gelden en dus kritisch te vergelijken zijn. Onze doorlooptijden, vervolgadviezen en verwijsadviezen voldeden aan de norm. De in 2011 aanbevolen verbeterpunten worden als afgedaan beschouwd. Een van de punten van aandacht was onze hrHPV-test. De hrHPV-test is aangepast. De GP5/6+ EIA wordt inmiddels gebruikt. Wat betreft het HPVpercentage bij `vervolg2’-Pap 1 kwam bij het bezoek naar voren dat op grond van een voorlopige steekproef de indicator voor PCR GP5+/6+ EIA in een vergelijkbare periode over 2012 ten opzichte van 2011 boven de 70% bleek. Spiegelinformatie is verstuurd naar de huisarts. Het percentage Pap 0 in 2011 was 1,22% voor Midden-West. (Gemiddelde is 1,86% ± 0,98). Het percentage voor Pap 0 lijkt in 2012 hoger uit te vallen. Dit punt zal nog nader geëvalueerd worden, want dit is door onze inzendende huisartsen zelf ook op individuele basis al als aandachtspunt aangegeven.

A6.2 NVVP In 2011 en 2012 is het LCPL niet gevisiteerd door de Nederlandse Vereniging voor Pathologie.

16

B.

Evaluatie Diagnostiek en Patiëntenzorg 2011-2012

B1.

Overzicht ingezonden onderzoeken

Tabel B1.1 Totaal aantal inzendingen 2011

2012

Cytologisch onderzoek Cervix Cytologie Klinische Cytologie Blaasspoeling Totaal

63.373 191 70 63.634

63.290 82 0 63.372

Histologisch onderzoek Huid (Huisarts) Huid (Dermatoloog) Ingeblokt borstelmateriaal Prostaat Overig weefsel Totaal

16.656 492 307 124 347 17.926

15.294 381 221 174 312 16.382

Moleculaire diagnostiek Totaal

17.088

19.270

3.705

3.916

429

257

102.782

103.197

Fluor Diagnostiek Totaal Overig onderzoek Nageldiagnostiek

Totaal aantal inzendingen

17

B2.

Cervixcytologie

Tabel B2.1. Doorlooptijden waarbij afkappunt >10 werkdagen, 2011. Indicatie Bevolkingsonderzoek ontvangen niet afgewerkt ontvangen niet afgewerkt n n % n n % Januari 1.042 4 0,38 2.854 5 0,18 Februari 992 5 0,50 2.881 3 0,10 Maart 1.241 9 0,73 5.038 11 0,22 April 1.055 38 3,60 4.256 55 1,29 Mei 1.144 68 5,94 4.729 34 0,72 Juni 1.023 40 3,91 4.520 23 0,51 Juli 970 122 12,58 2.944 122 4,14 Augustus 970 11 1,13 2.524 14 0,55 September 1.248 20 1,60 5.151 29 0,56 Oktober 1.042 36 3,45 5.087 32 0,63 November 1.308 12 0,92 6.348 54 0,85 December 1.152 13 1,13 3.854 29 0,75

Tabel B2.2. Doorlooptijden waarbij afkappunt >10 werkdagen, 2012. Indicatie Bevolkingsonderzoek ontvangen niet afgewerkt ontvangen niet afgewerkt n n % n n % Januari 1.156 6 0,52 2.547 8 0,31 Februari 1.053 15 1,42 2.494 8 0,32 Maart 1.244 36 2,89 4.569 126 2,76 April 1.117 25 2,24 4.425 74 1,67 Mei 1.176 32 2,72 4.742 488 10,29 Juni 1.332 23 1,73 5.265 36 0,68 Juli 1.039 24 2,31 2.979 11 0,37 Augustus 1.093 6 0,55 2.172 3 0,14 September 1.228 19 1,55 4.218 15 0,36 Oktober 1.383 4 0,29 5.476 70 1,28 November 1.444 18 1,25 6.457 18 0,28 December 1.191 18 1,51 3.490 10 0,29

Tabel B2.3. Ontstekingen en infecties, 2011. Type Indicatie n % Virus 181 1,37 Trichomonas 14 0,11 Bacteriën 694 5,26 Candida 412 3,12 Gardnerella 550 4,17 Normaal beeld 8.177 62,01 Actinomyces 119 0,90 Ontsteking 2.787 21,13 Niet te beoordelen (Pap 0) 253 1,92 Totaal 13.187 100

Bevolkingsonderzoek n % 205 0,41 46 0,09 2.068 4,12 1.173 2,34 1.160 2,31 35.003 69,75 268 0,53 9.708 19,34 555 1,11 50.186 100

Totaal n 386 60 2.762 1.585 1.710 43.180 387 12.495 808 63.373

% 0,61 0,09 4,36 2,50 2,70 68,14 0,61 19,72 1,27 100

18

Tabel B2.4. Ontstekingen en infecties, 2012. Type Indicatie n % Virus 180 1,25 Trichomonas 30 0,21 Bacteriën 540 3,74 Candida 426 2,95 Gardnerella 886 6,13 Normaal beeld 9.306 64,37 Actinomyces 113 0,78 Ontsteking 2.529 17,49 Niet te beoordelen (Pap 0) 446 3,09 Totaal 14.456 100,00

Bevolkingsonderzoek n % 157 0,32 39 0,08 1.592 3,26 1.021 2,09 1.748 3,58 35.528 72,75 289 0,59 7.638 15,64 822 1,68 48.834 100

Totaal n % 337 0,53 69 0,11 2.132 3,37 1.447 2,29 2.634 4,16 44.834 70,84 402 0,64 10.167 16,06 1.268 2,00 63.290 100

Tabel B2.5. Onderverdeling Pap-klasses naar leeftijd, indicatiecytologie 2011. Leeftijd Pap-klasse 0 I II IIIA IIIB n % n % n % n % n % 55 1,85 2.485 83,36 223 7,48 195 6,54 20 0,67 < 30 34 2,08 1.340 82,16 127 7,79 110 6,74 17 1,04 30-34 24 1,40 1.467 85,34 112 6,52 96 5,58 17 0,99 35-39 43 2,19 1.646 83,81 138 7,03 116 5,91 15 0,76 40-44 31 1,79 1.479 85,59 111 6,42 97 5,61 9 0,52 45-49 24 1,88 1.127 88,46 70 5,49 44 3,45 7 0,55 50-54 13 1,63 722 90,48 35 4,39 24 3,01 4 0,50 55-59 29 2,66 1.009 92,40 25 2,29 21 1,92 7 0,64 ≥ 60 253 11.275 841 703 96 Totaal Tabel B2.6. Onderverdeling Pap-klasses naar leeftijd, indicatiecytologie 2012. Leeftijd Pap-klasse 0 I II IIIA IIIB n % n % n % n % n % < 30 136 4,02 2.587 76,52 331 9,79 291 8,61 23 0,68 51 176 30-34 2,80 1.415 77,75 9,67 154 8,46 15 0,82 35-39 47 2,66 1.452 82,13 138 7,81 104 5,88 21 1,19 66 209 40-44 3,16 1.663 79,68 10,01 131 6,28 14 0,67 45-49 65 3,35 1.533 78,90 206 10,60 123 6,33 10 0,51 50-54 33 2,39 1.138 82,40 134 9,70 71 5,14 2 0,14 55-59 26 2,88 767 85,03 65 7,21 36 3,99 4 0,44 ≥ 60 22 1,87 1.052 89,61 62 26,00 26 2,21 6 0,51 Totaal 446 11.607 1.321 936 95 Tabel B2.7. Onderverdeling Pap-klasses naar leeftijd, bevolkingsonderzoek 2011. Leeftijd Pap-klasse 0 I II IIIA IIIB n % n % n % n % n % 84 8.528 247 30-34 0,92 92,92 2,69 235 2,56 60 0,65 35-39 72 1,00 6.785 93,78 196 2,71 129 1,78 31 0,43 65 7.227 200 40-44 0,85 94,29 2,61 130 1,70 26 0,34 45-49 96 1,16 7.788 93,80 260 3,13 121 1,46 20 0,24 50-54 84 1,30 6.117 94,63 168 2,60 80 1,24 8 0,12 55-60 154 1,36 10.909 96,19 184 1,62 79 0,70 7 0,06 Totaal 555 47.354 1.255 774 152

Totaal IV

V

n

%

n

%

n

2 2 3 4 1 0 0 1 13

0,07 0,12 0,17 0,20 0,06 0,00 0,00 0,09

1 1 0 2 0 2 0 0 6

0,03 0,06 0,00 0,10 0,00 0,16 0,00 0,00

2.981 1.631 1.719 1.964 1.728 1.274 798 1.092 13.187

Totaal IV

V

n

%

n

%

n

11 8 5 2 3 1 3 1 34

0,33 0,44 0,28 0,10 0,15 0,07 0,33 0,09

1 1 1 3 3 2 1 5 17

0,03 0,05 0,06 0,14 0,15 0,14 0,11 0,43

3.381 1.820 1.768 2.087 1.943 1.381 902 1.174 14.456

Totaal IV

V

n

%

n

%

n

23 17 13 13 4 4 74

0,25 0,23 0,17 0,16 0,06 0,04

1 5 4 5 3 4 22

0,01 0,07 0,05 0,06 0,05 0,04

9.178 7.235 7.665 8.303 6.464 11.341 50.186

19

Tabel B2.8. Onderverdeling Pap-klasses naar leeftijd, bevolkingsonderzoek 2012. Leeftijd Pap-klasse 0 I II IIIA IIIB n % n % n % n % n % 137 1,65 7.493 358 30-34 90,10 4,30 230 2,77 69 0,83 35-39 107 1,66 5.920 91,74 243 3,77 132 2,05 36 0,56 136 1,68 7.418 304 40-44 91,84 3,76 170 2,10 36 0,45 45-49 117 1,71 6.337 92,50 252 3,68 117 1,71 20 0,29 50-54 131 1,73 7.031 93,09 252 3,34 112 1,48 18 0,24 55-60 194 1,67 11.084 95,68 201 1,74 83 0,72 16 0,14 Totaal 822 45.283 1.610 844 195

Totaal IV

V

n

%

n

%

n

25 13 12 6 6 4 66

0,30 0,20 0,15 0,09 0,08 0,03

4 2 1 2 3 2 14

0,05 0,03 0,01 0,03 0,04 0,02

8.316 6.453 8.077 6.851 7.553 11.584 48.834

Tabel B2.9. Cytologische en histologische follow-up, indicatiecytologie 2011. Cytologie Follow-up Paponbekend cytologisch histologisch* klasse Pap-klasse CIN GA AIS 0 I >I 0 1 2 3 0 95 0 124 28 5 1 0 0 0 0 II 254 3 298 134 72 43 28 7 0 0 IIIA 114 1 95 117 88 126 99 57 2 0 IIIB 2 0 1 5 9 3 23 45 0 1 IV 0 0 0 0 0 0 1 9 0 0 V 0 0 0 1 0 0 0 3 0 0

Totaal AC

PC

EC

0 1 0 1 2 1

0 0 2 6 1 1

0 1 2 0 0 0

253 841 703 96 13 6

*GA = glandulaire atypie, AIS = adenocis, AC = adenocarcinoom van de endocervix, PC= plaveiselcelcarcinoom, EC = endometriumcarcinoom.

Tabel B2.10. Cytologische en histologische follow-up, indicatiecytologie 2012. Cytologie Follow-up Paponbekend cytologisch histologisch* klasse Pap-klasse CIN GA AIS AC 0 I >I 0 1 2 3 0 207 8 208 26 0 0 0 2 0 0 0 II 529 0 445 133 119 62 25 7 0 0 0 IIIA 68 1 178 182 133 168 137 64 0 2 0 IIIB 1 0 1 7 4 6 21 48 0 1 1 IV 1 0 0 6 1 0 0 20 1 1 1 V 0 0 0 1 1 0 0 3 0 0 2

Totaal PC

EC

M

1 0 2 3 2 7

0 1 1 2 1 2

0 0 0 0 0 1

446 1.321 936 95 34 17

*GA = glandulaire atypie, AIS = adenocis, AC = adenocarcinoom van de endocervix, PC= plaveiselcelcarcinoom, EC = endometriumcarcinoom+endometriumcis, M = metastase.

Tabel B2.11. Cytologische en histologische follow-up, bevolkingsonderzoek 2011. Cytologie Follow-up Paponbekend cytologisch histologisch* klasse Pap-klasse CIN GA AIS 0 I >I 0 1 2 3 0 138 27 380 10 0 0 0 0 0 0 II 353 0 643 234 20 4 0 0 0 0 IIIA 140 2 189 231 49 49 57 53 1 0 IIIB 0 0 7 2 4 13 25 97 0 3 IV 1 0 0 2 0 0 7 54 0 5 V 0 0 0 2 0 0 0 7 0 1

Totaal AC

PC

EC

0 0 0 0 1 2

0 0 3 1 4 9

0 1 0 0 0 1

555 1.255 774 152 74 22

*GA = glandulaire atypie, AIS = adenocis, AC = adenocarcinoom moet hier nog bij van de endocervix, PC= plaveiselcelcarcinoom, EC = endometriumcarcinoom.

20

Tabel B2.12. Cytologische en histologische follow-up, bevolkingsonderzoek 2012. Cytologie Follow-up Pap onbekend cytologisch histologisch* klasse Pap-klasse CIN GA AIS 0 I >I 0 1 2 3 0 296 23 466 32 5 0 0 0 0 0 II 551 12 823 205 14 5 0 0 0 0 IIIA 33 3 299 270 62 60 71 43 2 0 IIIB 2 0 1 12 8 17 40 108 0 0 IV 0 0 0 1 2 3 5 47 3 1 V 0 0 0 0 0 0 1 8 0 0

Totaal AC

PC

EC

0 0 0 2 1 3

0 0 1 4 3 2

0 0 0 1 0 0

822 1.610 844 195 66 14

*GA = glandulaire atypie, AIS = adenocis, AC = adenocarcinoom van de endocervix, PC= plaveiselcelcarcinoom, EC = endometriumcarcinoom.

Tabel B2.13. Overzicht, volgens NVVP-richtlijn 3.2, van het percentage hrHPV-positieve vrouwen en hrHPVnegatieve vrouwen bij herhalingsuitstrijkjes ná Pap 2/3a1 en Pap 1 uitslag (bij de eerste herhaling), 2011. Totaal aantal BVO-uitstrijkjes 50.186 jaar: 2011 * Totaal aantal Pap 2/3a1 BVO 1.679 3,3% Verhouding Pap 2 – Pap 3a1 1.137/542 2,1 FU Teruggekomen zónder hrHPV test (va 3 mnd) 136 8,1% waarvan Pap 1 85 62,5% Teruggekomen vanaf 3 mnd mét hrHPV-test waarvan Pap 1 ** hrHPV-positief vd Pap 1 ** hrHPV-negatief vd Pap 1

946 595 201 394

56,3% 62,9 33,8 66,2

>70% =norm

Gebruikte HPV-test: INNO-LIPA, hierdoor is in 2011 de norm van 70% niet gehaald. * KOPAC: P2, P3, P4 (allen overeenkomend met Pap 2/3a1). ** Alleen de HPV-uitslagen van Pap 1 bij vervolguitstrijkje!

Tabel B2.14. Overzicht, volgens NVVP-richtlijn 3.2, van het percentage hrHPV-positieve vrouwen en hrHPVnegatieve vrouwen bij herhalingsuitstrijkjes ná Pap 2/3a1 en Pap 1 uitslag (bij de eerste herhaling), 2012. Totaal aantal BVO-uitstrijkjes 48.834 jaar: 2012 * Totaal aantal Pap 2/3a1 BVO 2.088 4,3% Verhouding Pap 2 – Pap 3a1 1.498/590 2,5:1 FU Teruggekomen zónder hrHPV test (va 3 mnd) 107 5,1% waarvan Pap 1 81 75,7% Teruggekomen vanaf 3 mnd mét hrHPV-test waarvan Pap 1 ** hrHPV-positief vd Pap 1 ** hrHPV-negatief vd Pap 1

1.267 889 147 742

60,7% 70,2% 16,5% 83,5%

>70% =norm

Gebruikte HPV-test: GP5+6+ bij DDL te Rijswijk. * KOPAC: P2, P3, P4 (allen overeenkomend met Pap 2/3a1). ** Alleen de HPV-uitslagen van Pap 1 bij vervolguitstrijkje!

21

B3.

Histologie

Tabel 3.1. Overzicht van de 16.656 huidbiopten uit de huisartsenpraktijk, 2011. Benigne Premaligne n % Melanocytaire laesies 5.226 93,9 dermale naevus 3.676 dysplastische naevus samengestelde naevus 1.243 Spitznaevus overig 307 melanoma in situ

n 248 194 45 9

% 4,5

Epitheliale laesies verrucae cysteuze laesies huidadnextumoren

944 698 109 137

14,2

10 9 1

0,4

overig Wekedelenlaesies dermatofibromen fibromata/lipomata neuro-/vaattumoren overig Overig ontstekingsbeelden overig

4.501 3.559 541 327

67,6 actinische keratose morbus Bowen keratoacanthoom

Maligne

melanoom

basaalcelcarcinoom plaveiselcelcarcinoom maligne huidadnextumor

n 90 90

% 1,6

Totaal n % 5.564 100

1.215 1.093 117 5

18,2

6.660

100

3 2 1

0,1

2.476

100

14 6 8

0,8

1.809

100

1.322

7,9

16.509 147 16.656

99,1 0,9 100

74 2.463 1.019 767

99,5 atypisch fibroxanthoom pleiomorf adenoom

leiomyosarcoom pleomorf maligne fibreus histiocytoom

643 34 1.795 1.332 463

99,2 metastasen overig*

Subtotaal 13.985 84,0 1.202 7,2 geen diagnose# Totaal *suspect tumor (n=3); Merkelcelcarcinoom (n=2); maligne tumor onbekend primair of secundair (n=2); cutaan T-cellymfoom (n=1).

22

Tabel B3.2. Overzicht van de 15.294 huidbiopten uit de huisartsenpraktijk, 2012. Benigne Premaligne n % Melanocytaire laesies 4.579 93,6 dermale naevus dysplastische naevus 3.172 samengestelde naevus Spitznaevus 1.102 overig melanoma in situ 305 Epitheliale laesies verrucae cysteuze laesies huidadnextumoren

4.173

65,1

497 411

overig

Totaal

%

n

%

n

227

4,6

87

1,8

4.893

100

19,4

6.411

100

0,1

2.103

100

1,0

1.731

100

8,8

15.138

99

melanoom

170

%

87

46 11 994

actinische keratose morbus Bowen keratoacanthoom

3.205

Maligne n

15,5

1.244

basaalcelcarcinoom plaveiselcelcarcinoom maligne huidadnextumor

658 152 184

1.116 119 9

60

Wekedelenlaesies dermatofibromen fibromata/lipomata neuro-/vaattumoren overig

2.091

Overig ontstekingsbeelden overig

1.714

99,4

10

atypisch fibroxanthoom pleiomorf adenoom

898 601

9

0,5

2

myxofibrosarcoom

2

1

569 23

1.342 372

99,0

17

metastasen overig*

11 6

Subtotaal 12.557 82,1 1.231 8,0 1.350 geen diagnose# Totaal *suspect tumor (n=1); Merkelcelcarcinoom (n=2); myo-epitheliaal carcinoom (n=1), melanocarcinoom (n=1); cutaan T-cellymfoom (n=1).

156 15.294

1 100

23

Tabel B3.3. Revisie van PA-verslagen Consult Extern

Revisie Extern

2011

2012

2011

2012

Concordant

35

28

74

75

Discordant

4

2

3

6

Totaal

39

30

77

81

In 2011 werd op 17.926 histologie onderzoeken in totaal 39 keer consult extern aangevraagd (0,2%). In 2012 werd op 16.382 histologie onderzoeken in totaal 30 keer consult extern aangevraagd (0,2%).

Tabel B3.4. Discordantie Consult Extern

Revisie Extern

2011

2012

2011

2012

Benigne wordt Maligne

nvt

1

1

2

Maligne wordt Benigne

1

nvt

nvt

2

Premaligne wordt Benigne

2

1

nvt

1

Premaligne wordt Maligne

1

nvt

2

1

Totaal

4

2

3

6

24

B4.

Moleculaire diagnostiek

Tabel B4.1. 2011-2012 Soort onderzoek Bacteriële vaginose Candida albicans Chlamydia trachomatis Gardnerella vaginalis Herpes simplexvirus Humaan papillomavirus (HPV) Neisseria gonorrhoeae Treponema pallidum Varicella zostervirus Totaal

Negatief 2011 2012 n n 49 61 – 1 6.682 6.615 1 2 404 332 1.758 2.472 5.709 5.920 61 63 39 54 14.703 15.520

Positief 2011 2012 n n – 1.158 3 2 541 581 – – 162 171 1.556 1.647 91 97 – 1 – 8 2.353 3.665

Dubieus 2011 2012 n n 4 84 – – – – – – – – 28 1 – – – – – – 32 85

Tabel B4.2. 2011 Soort onderzoek Bacteriële vaginose Candida albicans Chlamydia trachomatis Gardnerella vaginalis Herpes simplexvirus Humaan papillomavirus (HPV) Neisseria gonorrhoeae Treponema pallidum Varicella zostervirus Totaal

Negatief n % 49 92 – – 6.682 93 1 100 404 71 1.758 53 5.709 98 61 100 39 100 14.703 86

Positief n % – – 3 100 541 7 – – 162 29 1.556 47 91 2 – – – – 2.353 14

Dubieus n % 4 8 – – – – – – – – 28 1 – – – – – – 32 0

Tabel B4.3. 2012 Soort onderzoek Bacteriële vaginose Candida albicans Chlamydia trachomatis Gardnerella vaginalis Herpes simplexvirus Humaan papillomavirus (HPV) Neisseria gonorrhoeae Treponema pallidum Varicella zostervirus Totaal

Negatief n % 61 5 1 33 6.615 92 2 100 332 66 2.472 60 5.920 98 63 98 54 87 15.520 81

Positief

Dubieus

n 1.158 2 581 – 171 1.647 97 1 8 3.665

% 89 67 8 – 34 40 2 2 13 19

n 84 – – – – 1 – – – 85

Totaal 2011 2012 n n 53 1.303 3 3 7.223 7.196 1 2 566 503 3.342 4.120 5.800 6.017 61 64 39 62 17.088 19.270

Totaal n % 53 100 3 100 7.223 100 1 100 566 100 3.342 100 5.800 100 61 100 39 100 17.088 100

Totaal % 6 – – – – 0 – – – 0

n 1.303 3 7.196 2 503 4.120 6.017 64 62 19.270

% 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

25

Tabel B4.4. 2011-2012 Soort onderzoek Bacteriële vaginose Candida albicans Chlamydia trachomatis Gardnerella vaginalis Herpes simplexvirus Humaan papillomavirus (HPV) Neisseria gonorrhoeae Treponema pallidum Varicella zostervirus Totaal

Man 2011 2012 n n 2 12 2 1 1.348 1.288 – 0 108 114 41 47 1.103 1.095 43 37 12 24 2.659 2.618

Vrouw 2011 2012 n n 51 1.284 1 2 5.824 5.893 1 2 456 388 3.294 4.072 4.658 4.908 18 26 26 38 14.329 16.613

Geslacht onbekend 2011 2012 n n – 7 – – 51 15 – – 2 1 7 1 39 14 – 1 1 – 100 39

Totaal 2011 2012 n n 53 1.303 3 3 7.223 7.196 1 2 566 503 3.342 4.120 5.800 6.017 61 64 39 62 17.088 19.270

Man

Vrouw

Totaal n 53 3 7.223 1 566 3.342 5.800 61 39 17.088

Totaal n % 1.303 100 3 100 7.196 100 2 100 503 100 4.120 100 6.017 100 64 100 62 100 19.270 100

Tabel B4.5. 2011 Soort onderzoek Bacteriële vaginose Candida albicans Chlamydia trachomatis Gardnerella vaginalis Herpes simplexvirus Humaan papillomavirus (HPV) Neisseria gonorrhoeae Treponema pallidum Varicella zostervirus Totaal

n 2 2 1.348 – 108 41 1.103 43 12 2.659

% 4 67 19 – 19 1 19 70 31 16

n 51 1 5.824 1 456 3.294 4.658 18 26 14.329

% 96 33 81 100 81 99 80 30 67 84

Geslacht onbekend n % – – – – 51 1 – – 2 0 7 0 39 1 – – 1 3 100 1

Tabel B4.6. 2012 Soort onderzoek Bacteriële vaginose Candida albicans Chlamydia trachomatis Gardnerella vaginalis Herpes simplexvirus Humaan papillomavirus (HPV) Neisseria gonorrhoeae Treponema pallidum Varicella zostervirus Totaal

Man n 12 1 1.288 – 114 47 1.095 37 24 2.618

% 1 33 18 – 23 1 18 58 39 14

Vrouw n % 1.284 99 2 67 5.893 82 2 100 388 77 4.072 99 4.908 82 26 41 38 61 16.613 86

Geslacht onbekend n % 7 1 – – 15 0 – – 1 0 1 0 14 0 1 2 – – 39 0

% 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

26

B5.

Fluordiagnostiek

Tabel B5.1. Analyse bacteriële vaginose en fluorcytologie. 2011 Geen afwijkingen 1.196 Gardnerella 1.014 Gardnerella/Candida 75 Candida 426 Candida/Trichomonas 1 Trichomonas 9 Ontsteking 434 Cytolyse 264 Atrofie 63 Atypie 6 Infectie 0 Bacteriële infectie 16 Vaginitis 11 Onvoldoende materiaal 190 Totaal 3.705

2012 818 1.142 84 425 0 20 782 258 12 7 51 147 0 170 3.916

Totaal 2.014 2.156 159 851 1 29 1.216 522 75 13 51 163 11 360 7.621

27

C.

LCPL, Kennis, Kwaliteit en Opleiden

C1.

24th European Congress of Pathology; Pathology – Science for Patients Praag, 8-12 september 2012

Monique van Velsen Leids Cytologisch en Pathologisch Laboratorium, Leiden Het is altijd goed om naar internationale congressen te gaan. Niet alleen omdat het een leuk uitstapje naar het buitenland is, maar vooral om binnen je vakgebied eens verder te kijken dan “je eigen keuken”. Opvallend, maar niet onverwacht, is dat de Nederlandse pathologie altijd goed vertegenwoordigd is op internationale congressen. Tijdens dergelijke bijeenkomsten van vakgenoten is met name de vooruitstrevendheid van Nederland vaak duidelijk zichtbaar gezien het gebruik van een grote scala van, ten opzichte van vele andere landen, en uitgebreide aanbod van aanvullende onderzoeken binnen de pathologie. Denk bijvoorbeeld aan immunochemische kleuringen en verschillende moleculaire technieken ten behoeve van de diagnostiek. Op het congres in Praag in 2012 kwam onder andere immunochemie naar voren als behulpzame aanvullende kleuringstechniek bij het detecteren van prostaatkanker in biopten en het schatten van het volumepercentage hiervan. Menig patholoog in Nederland ervaart dit als een prettige en behulpzame techniek. Ook het LCPL werkt al geruime tijd met deze immunochemie-techniek. Bijvoorbeeld door het gebruik van een fraaie dubbelkleuring, waardoor in slechts één doorsnede van een weefselstukje meer informatie te zien is dan met een reguliere HE-kleuring zichtbaar gemaakt kan worden. Of bij lastige casus van moedervlekken, waar vaak met behulp van aanvullende kleuringstechnieken op het weefselstukje in combinatie met de histologische kenmerken ervan een goede inschatting gemaakt kan worden of het biopt een goedaardige of een kwaadaardige moedervlek betreft. Op zo’n Europees congres merk je juist door eens in andermans keuken te kijken, dat hetgeen jij als patholoog vanzelfsprekend vindt voor het verrichten van diagnostiek van hoge kwaliteit, niet overal in Europa beschikbaar is. In gesprekken met collega’s heb ik ervaren dat er wensen en mogelijkheden zijn om samenwerkingsverbanden te realiseren tussen LCPL en andere laboratoria in Nederland. Hierdoor zouden wij aanvullende technieken kunnen uitwisselen en zo zonder extra kosten de hoogste kwaliteit diagnostiek kunnen garanderen. En daar ben ik best trots op.

28

C2.

Kwaliteit

Paula Bouw Leids Cytologisch en Pathologisch Laboratorium, Leiden Kwaliteit bij het LCPL in 2011 In 2011 heeft het project om voor het LCPL een kwaliteitsaccreditatie te bewerkstelligen een hoge prioriteit e gekregen. Aanvankelijk was accreditatie beoogd op basis van de CCKL 4 praktijkrichtlijn voor een Kwaliteitssysteem voor Laboratoria in de Gezondheidszorg. Hoewel het LCPL sinds jaar en dag volgens vaste protocollen werkt, geeft het structureren van de onderzoeksactiviteiten volgens een kwaliteitsnorm aanvullende zekerheid dat kwalitatief hoogwaardige zorg wordt geleverd. Zo worden afwijkende situaties grondig geanalyseerd en worden structurele oplossingen gedefinieerd en geïmplementeerd. Ook wordt gekeken of er verbeteringen mogelijk zijn op het gebied van onderzoeksmethoden en wordt het LCPLpersoneel getraind op de nieuwste technieken, waarbij automatisering een belangrijke rol speelt. Eind 2010 werd een samenwerkingsverband gesloten met DDL Diagnostic Laboratory in Rijswijk. Hiermee kreeg het accreditatieproject wederom een extra impuls omdat hiermee veel ervaring op het gebied van kwaliteitsmanagement kon worden betrokken. In dezelfde periode maakte de CCKL duidelijk dat de CCKL praktijkrichtlijn voor een Kwaliteitssysteem voor Laboratoria in de Gezondheidszorg op termijn zou worden vervangen door de herziene versie van de NEN-ENISO-norm 15189. Kwaliteit bij het LCPL in 2012 In september 2011 mocht het LCPL Dr. A.M. Uyterlinde verwelkomen als nieuwe medisch directeur. In de e herstructurering die hiermee gepaard ging werd definitief besloten om niet langer de CCKL 4 praktijkrichtlijn voor een Kwaliteitssysteem voor Laboratoria in de Gezondheidszorg na te streven, maar in plaats hiervan de internationale ISO-norm 15189. Beide normen hebben in essentie een gelijke strekking, namelijk het uitvoeren van medisch en ethisch verantwoord beleid met daarbij het nastreven van een zo klein mogelijk risico voor de patiëntveiligheid. In de loop van 2012 werd na een grondig onderzoek van de verschillen tussen de CCKL-norm en de ISO-norm 15189 besloten om extra expertise te betrekken van een externe partij teneinde het accreditatieproces te bespoedigen. Tegen eind 2012 is de voorbereiding van de accreditatie in volle gang. Er wordt extra mankracht toegevoegd aan het kleine team van kwaliteitsfunctionarissen en alle personeelsleden krijgen een rol toebedeeld om ieder op hun eigen wijze bij te dragen aan de verwezenlijking van het doel: de verwerving van de NEN-EN-ISO-norm 15189 accreditatie.

29

C3. 28th International Papillomavirus Conference, Puerto Rico, 30 november-6 december 2012 Jacolien van der Marel DDL Diagnostic Laboratory, Rijswijk e

Van 30 november tot 6 december 2012 vond het 28 Internationale Papillomavirus Congres plaats in San Juan, Puerto Rico. Enkele afgevaardigden van DDL (Wim Quint, Anco Molijn, David Jenkins, Daan Geraets, Núria Guimera, Romy van Baars en Jacolien van der Marel) zijn afgereisd naar deze verre bestemming om de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van onderzoek naar het humaan papillomavirus (HPV) mee te krijgen. Daarnaast mocht DDL zelf ook bijdragen aan de inhoud van dit congres. Anco, Jacolien, Romy, Daan, Núria en David hebben verschillende posterpresentaties gehouden met als titels: Cervical mapping of HPV18 by laser capture microscopy shows predominance in immature metaplasia. Collecting a second biopsy during colposcopy increases the yield of high-grade CIN. Clinical performance of HPV detection on self-collected samples in women with abnormal cytology. Laser capture microscopy reduces false positive association between HPV and certain cervical adenocarcinoma subtypes and ascribes cases to a single HPV type in multiple infections. Algorithm to improve diagnosis of cervical adenocarcinoma. HPV16 variant prevalence, persistence and association with CIN lesions. HPV16 and 18 variant lineages correlate with geographical origin of cervical adenocarcinoma cases. Squamous cell carcinoma of the scrotum is associated with human papillomavirus 16. Ook zijn er mondelinge presentaties gegeven door David, Wim, Núria en Daan met als titels: Algorithmic pathological diagnosis of cervical adenocarcinoma and HPV - multicentre study in China. Prevalence and transmission of cutaneous wart-associated HPV among primary school children. HPV genotype attribution in penile intraepithelial neoplasia, condylomas, and lichen sclerosus. A laser capture microdissection study. Clinical evaluation of the standardized EIA kit and HPV Genotyping LQ Test. Het was een zeer leerzaam en nuttig congres. Het R&D-team heeft veel inspiratie opgedaan voor het initiëren van nieuwe onderzoeken. Daarnaast was het goed om de internationale collega’s, met wie DDL aan verschillende onderzoeksprojecten werkt, te ontmoeten.

30

C4.

The George L. Wied Life-Time Achievement in Cytologic Research Award 2013

Monique van der Heijden-Beukers Leids Cytologisch en Pathologisch Laboratorium, Leiden In november 2012 ontving Mathilde Boon (van 1972 tot 2011 directeur van het Leids Cytologisch en Pathologisch Laboratorium) de volgende brief van de Secretary-Treasurer van de International Academy of Cytology (I.A.C.): It gives me great personal pleasure to inform you that you have been selected by the Awards Committee of the IAC as recipient of The George L. Wied Life-Time Achievement in Cytologic Research Award 2013 On behalf of the entire Executive Council I would like to congratulate you to this high honor recognizing your life long dedication to the cause of cytology. The award will be presented during the opening ceremony of the 18th International Congress of Cytology, Paris, France, 26th May 2013 starting at 5.00 PM. You are invited to give a scientific presentation of 20 minutes on a topic of your choice on Wednesday 29th May 2013 from 10:20-10:40 AM. Mathilde ontving de prijs voor haar jarenlange levendige en vergaande toewijding aan alle aspecten van de cytologie; voor haar heldere visie – verwoord bij talrijke gelegenheden – op klinische cytologie; voor haar vernieuwende inbreng en steun aan de International Academy of Cytology. Deze internationale onderscheiding wordt slechts eens per drie jaar uitgereikt en is nooit eerder aan een Nederlander toegekend. Het is de kroon op het levenswerk werk van Mathilde. Op zaterdag 25 en zondag 26 mei jongstleden heeft zij dit heuglijke feit samen met haar dierbare familieleden, vrienden en collegae feestelijk gevierd in het Institut Néerlandais te Parijs, waar tijdens de lunch op zondag tevens de lancering van Mathildes boek Papanicolaou Revisited plaatsvond.

De award werd aan dr. M.E. Boon (l) uitgereikt door de voorzitter van de prijzencommissie, dr. Verhest (r) op het 18e internationale cytologiecongres in het Palais des Congrès te Parijs, Frankrijk, mei 2013.

31

C5.

Beurzen 2012/2103

Lotte Nuyten Leids Cytologisch en Pathologisch Laboratorium, Leiden In 2012 heeft het LCPL het Huisarts Contact Centrum (HCC) opgericht. Medewerkers van het HCC hebben in 2012 verschillende beurzen bezocht en hier ook in 2013 vervolg aan gegeven. In de beursstand van het Leidse laboratorium kunnen zowel huisartsen als hun assistentes zich inschrijven voor diverse nascholingscursussen, verzorgd door het eigen opleidingsinstituut van LCPL (zie ook hoofdstuk A7 van dit jaarverslag). Tevens kan uitleg verkregen worden over de verschillende LCPL-onderzoekslijnen en de daarbij behorende kits voor afname en verzending van patiëntenmateriaal. Naast het leggen van nieuwe contacten in de eerstelijnsgezondheidszorg, hebben deze beursbezoeken als doel de contacten met de reeds bestaande relaties te optimaliseren, vragen te beantwoorden en informatie uit te wisselen. Zo ontstaan leuke gesprekken met assistentes die uitstrijkjes afnemen in een huisartsenpraktijk en wordt er nuttige informatie uitgewisseld met huisartsen over bijvoorbeeld het gebruik van de biopteurs bij het nemen van een huidbiopt. Tegelijkertijd onderzoekt het HCC de klanttevredenheid door gericht feedback te vragen aan haar relaties. Dat schept weer nieuwe mogelijkheden om de kwaliteit van de diensten te verhogen en de dienstverlening steeds nauwkeuriger af te stemmen op de wensen van onze inzenders. Hieronder een overzicht van de beurzen waaraan LCPL heeft deelgenomen of waar zij in de toekomst aanwezig zal zijn. Natuurlijk hopen we van harte u op een van deze momenten in onze stand te mogen begroeten. Beurs Huisartsenbeurs 2012, LHV – Jaarbeurs, Utrecht Dag van de Eerstelijn, DOKh – Egmond aan Zee Grenzen verleggen in de eerstelijn, Jaarconferentie 1ste Lijn Amsterdam – RAI, Amsterdam Terug naar de Schoolbanken voor doktersassistenten – Amersfoort Huisartsen Tweedaagse – Oosterbeek Terug naar de Schoolbanken voor doktersassistenten – Amersfoort Pathologieles door het LCPL NVDA Congres – Bussum Eerstelijnsevenement, DOKh – Egmond aan Zee Workshop uitstrijkjes en vulvapathologie door het LCPL en de Roosevelt kliniek Huisartsenbeurs 2014, LHV – Jaarbeurs, Utrecht

Datum 24.03.2012 16.01.2013 07.03.2013 16.03.2013 23.03.2013 24.03.2013 21.09.2013 28.09.2013 09.11.2013 15.01.2014 22.03.2014

32

C6.

NVVP-visitatie

Paula Bouw Leids Cytologisch en Pathologisch Laboratorium, Leiden Op 28 juni 2007 vond de vijfjaarlijkse visitatie van het LCPL door de visitatiecommissie van de NVVP (Nederlandse Vereniging voor Pathologie) plaats. Naar aanleiding daarvan werd een aantal aanbevelingen gedaan. In 2011 en 2012 is er veel tijd gestoken in het opvolgen van deze aanbevelingen. De voornaamste aanbeveling was gericht op het opzetten van een kwaliteitssysteem, waardoor de kwaliteit die het LCPL levert er niet alleen gewoon is, maar ook gewaarborgd en voor derden zichtbaar gemaakt wordt. LCPL heeft aan het opvolgen van deze aanbeveling de hoogste prioriteit toegekend. Om een weloverwogen keuze te kunnen maken voor het juiste kwaliteitssysteem, is het LCPL in 2011 gestart met een onderzoek naar de norm die gehanteerd moest worden. Daaruit bleek dat de tot dan toe gangbare e CCKL 4 praktijkrichtlijn voor een Kwaliteitssysteem voor Laboratoria in de Gezondheidszorg op termijn vervangen zou worden door de NEN-EN-ISO-norm 15189. Vooruitlopend daarop heeft het LCPL gekozen om alvast volgens de genoemde ISO-norm 15189 te gaan werken. Om de daarvoor essentiële kennis ter beschikking te hebben, is Kerteza, een adviesbureau dat onder andere organisaties ondersteunt en begeleidt bij het opzetten, implementeren en onderhouden van kwaliteitssystemen, ingehuurd om het LCPL te begeleiden bij de implementatie van de ISO-norm 15189. Behalve de begeleiding van de documentatie en de implementatie van het kwaliteitssysteem, verzorgt Kerteza ook interne trainingen om de medewerkers te leren werken volgens de gekozen norm. Door de implementatie van het kwaliteitssysteem zijn de meeste andere aanbevelingen van de visitatiecommissie van de NVVP uit 2007 ook opgevolgd. Deze hadden voornamelijk betrekking op: het inrichten van een klachten-/meldingensysteem, het schrijven van een meerjarenbeleidsplan en het vastleggen en borgen van verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Al deze zaken zijn inmiddels gedocumenteerd en geïmplementeerd. In 2013 zal een nieuwe visitatie van de NVVP plaatsvinden. Het LCPL ziet die met vertrouwen tegemoet.

33

C7.

Stichting Pathologie Onderwijs Eerstelijns Diagnostiek (S.P.O.E.D.)

Sanne Quint Leids Cytologisch en Pathologisch Laboratorium, Leiden Via de Stichting Pathologie Onderwijs Eerstelijns Diagnostiek (S.P.O.E.D.) organiseert het LCPL al meer dan 15 jaar cursussen voor de eerstelijnsgezondheidszorg. Het LCPL heeft als doelstelling het komende jaar haar cursusaanbod verder uit te breiden. Om dit te realiseren, zijn we een samenwerking aangegaan met de Roosevelt kliniek, een kliniek voor gynaecologie en dermatologie. De specialisten van de Roosevelt kliniek ontwikkelen samen met de pathologen van het LCPL cursusmateriaal en ideeën voor nieuw cursusaanbod. Onze bekendste cursus is de uitstrijkcursus. Doktersassistenten krijgen onder leiding van een verloskundige les in het afnemen van een uitstrijkje. Het bijzondere van deze cursus is dat de cursisten het praktijkgedeelte niet leren op een fantoom maar op vrouwen die tijdens de praktijkles aanwijzingen geven. Dit jaar zijn wij gestart met de vervolgcursus uitstrijken “Weet wat je ziet, zie wat je weet". Deze cursus borduurt voort op de uitstrijkcursus en is bedoeld om de kennis en vaardigheden van doktersassistentes te vergroten en de signalering naar de huisarts te verbeteren. De cursus wordt gegeven door een gynaecoloog, een verloskundige en een cytologisch consulente. Naast cursussen voor de doktersassistente organiseert S.P.O.E.D. sinds 2013 ook weer cursussen voor de huisarts. In september was de pilot van de cursus "Het nieuwe uitstrijkje (HPV), vulvapathologie en soa’s". Hoewel deze cursus in eerste instantie is ontwikkeld voor de huisarts, bleek juist de combinatie van huisarts en zijn/haar assistente een succes. De cursus wordt gegeven door een patholoog, een dermatoloog en een gynaecoloog. Momenteel zijn we bezig met het ontwikkelen van een cursus over de onderwerpen dermatologie en pathologie in de huisartspraktijk. Hierover informeren we u graag in het komende jaar. Aangezien er door zowel huisartsen als pedicures stukjes nagel worden ingestuurd bij het LCPL, hebben we een schimmelnagelcursus voor pedicures in het cursusaanbod. Tijdens deze cursus wordt u geleerd hoe u een schimmelnagel goed kunt herkennen. Er worden veel voorbeelden getoond. Niet alleen van schimmelnagels, maar ook van nagels die hier wel op lijken, maar die juist geen schimmelnagel zijn. Ook wordt er uitleg gegeven over hoe u een stukje nagel op de juiste manier kunt afnemen en insturen. Neem voor het meest up-to-date cursusoverzicht af en toe eens een kijkje op onze website www.lcpl.nl/spoed. Deze website is in 2012 compleet vernieuwd en daar zijn we trots op.

34

D.

Publicaties

Wetenschappelijke publicaties 2011 Reguliere publicaties 1.

Bax CJ, Quint KD, Peters RP, Ouburg S, Oostvogel PM, Mutsaers JA, Dörr PJ, Schmidt S, Jansen C, van Leeuwen AP, Quint WQ, Trimbos JB, Meijer CJ, Morré SA. Analysis of multiple-site and concurrent Chlamydia trachomatis serovar infections, and serovar tissue tropism for urogenital versus rectal specimens in male and female patients. Sex Transm Infect 2011; 87: 503-507.

2.

de Bie RP, Schmeink CE, Bakkers JM, Snijders PJ, Quint WG, Massuger LF, Bekkers RL, Melchers WJ. The indicating FTA elute cartridge a solid sample carrier to detect high-risk HPV and high-grade cervical lesions. J Mol Diagn 2011; 13: 371-376.

3.

Boon ME, Ouwerkerk-Noordam E, Meijer-Marres EM, Bontekoe TjR. Switching from neural networks (PAPNET) to the Imager (Hologic) for computer-assisted screening. Acta Cytol 2011; 55: 163-166.

4.

Chaturvedi AK, Katki HÁ, Hildesheim A, Rodríguez AC, Quint WG, Schiffman M, Van Doorn LJ, Porras C, Wacholder S, Gonzalez P, Sherman ME, Herrero R; CVT Group. Human papillomavirus infection with multiple types: pattern of coinfection and risk of cervical disease. J Infect Dis 2011; 203: 910-920.

5.

Coseo SE, Porras C, Dodd LE, Hildesheim A, Rodriguez AC, Schiffman M, Herrero R, Wacholder S, Gonzalez P, Sherman ME, Jimenez S, Solomon D, Bougelet C, Van Doorn LJ, Quint W, Safaeian M; Costa Rica HPV Vaccine Trial (CVT) Group. Evaluation of the polyclonal ELISA HPV serology assay a biomarker for Human Papillomavirus exposure. Sex Transm Dis 2011; 38: 976-982.

6.

Cubilla AL, Lloveras B, Alejo M, Clavero O, Chaux A, Kasamatsu E, Monfulleda N, Tous S, Alemany L, Klaustermeier J, Muñoz N, Quint W, de Sanjosé S, Bosch FX. Value of p16 (INK)4 (a) in the pathology of invasive penile squamous cell carcinomas: A report of 202 cases. Am J Surg Pathol 2011; 35: 253-261.

7.

Dols JAM, Boon ME, Monachese M, Changalucha J, Butamanya N, Varriano S, Vihant O, Hullegie Y, van Tienen A, Hummelen R, Reid G. The impact of probiotic yogurt on HIV positive women in Tanzania. Int Dairy J 2011; 21: 575-577.

8.

Dols JAM, Smit PW, Kort R, Reid G, Schuren FHJ, Tempelman H, Bontekoe TjR, Korporaal H, Boon ME. Microarray-based identification of clinically relevant vaginal bacteria in relation to bacterial vaginosis. Am J Obstet Gynecol 2011; 204: 305.e1-7.

9.

Geraets DT, Lenselink CH, Bekkers RL, van Doorn LJ, Quint WG, Melchers WJ. Universal human papillomavirus genotyping by the digene HPV genotyping RH and LQ tests. J Clin Virol 2011; 50: 276-280.

10.

Hrushesky WJ, Sothern RB, Du-Quiton J, Quiton DF, Rietveld W, Boon ME. Sunspot dynamics are reflected in human physiology and pathophysiology. Astrobiology 2011; 11: 93-103.

11.

Kocken M, Baalbergen A, Snijders PJ, Bulten J, Quint WQ, Smedts F, Meijer CJ, Helmerhorst TJ. High-risk human papillomavirus seems not involved in DES-related and of limited importance in nonDES related clear-cell carcinoma of the cervix. Gynecol Oncol 2011; 122: 297-302.

12.

de Koning MN, Khoe LV, Eekhof JA, Kamp M, Gussekloo J, ter Schegget J, Bouwes Bavinck J, Quint WG. Lesional HPV types of cutaneous warts can be reliably identified by surfasse swabs. J Clin Virol 2011; 52: 84-87.

13.

de Koning MN, Polderman MC, Waterboer T, ter Schegget J, Feltkamp MC, Pawlita M, Bouwes Bavinck JN, Quint WG. Marked differences in Betapapillomavirus DNA and antibody prevalence between patients with psoriasis and those with atopic dermatitis. Br J Dermatol 2011; 164: 771-775.

35

14.

Koshiol J, Rotunno M, Gillison ML, Van Doorn LJ, Chaturvedi AK, Tarantini L, Song H, Quint WG, Struijk L, Goldstein AM, Hildesheim A, Taylor PR, Wacholder S, Bertazzi PA, Landi MT, Caporaso NE. Assessment of human papillomavirus in lung tumor tissue. J Natl Cancer Inst. 2011; 103: 501-507.

15.

Kreimer AR, González P, Katki HA, Porras C, Schiffman M, Rodriguez AC, Solomon D, Jiménez S, Schiller JT, Lowy DR, Van Doorn LJ, Struijk L, Quint W, Chen S, Wacholder S, Hildesheim A, Herrero R; CVT Vaccine Group. Efficacy of a bivalent HPV 16/18 vaccine against anal HPV 16/18 infection among young women: a nested analysis within the Costa Rica Vaccine Trial. Lancet Oncol 2011; 12: 862-870.

16.

Kreimer AR, Rodriguez AC, Hildesheim A, Herrero R, Porras C, Schiffman M, González P, Solomon D, Jiménez S, Schiller JT, Lowy DR, Quint W, Sherman ME, Schussler J, Wacholder S; CVT Vaccine Group. Proof-of-Principle evaluation of the efficacy of fewer than three doses of a bivalent HPV16/18 vaccine. J Natl Cancer Inst 2011; 103: 1444-1451.

17.

Odida M, Sandin M, Mirembe F, Kleter B, Quint W, Weiderpass E. HPV types, HIV and invasive cervical carcinoma risk in Kampala, Uganda: a case-control study. Infect Agent Cancer 2011; 6: 8.

18.

Proby CM, Harwoord CA, Neale RE, Euvrard S, Naldi L, Tessari G, Feltkamp MC, de Koning MN, Quint WG, Waterboer T, Pawlita M, Weissenborn S, Wieland U, Pfister H, Stockfleth E, Nindl I, Abeni D, ter Schegget JT, Bouwes Bavinck JN; EPI-HPV-CA-Group. A case-control study of betapapillomavirus infections and cutaneous squamous cell carcinoma in organ transplant recipients. Am J Transplant 2011; 11: 1498-1508.

19.

Quint KD, Bom RJ, Quint WG, Bruisten SM, van der Loeff MF, Morré SA, de Vries HJ. Anal infections with concomitant Chlamydia trachomatis genotypes among men who have sex with men in Amsterdam, the Netherlands. BMC Infect Dis 2011; 11: 63.

20.

Quint KD, Geraets DT, van den Munckhof HA, de Koning MN, Smelov V, Melchers WJ, de Vries HJ, Morré SA, Meijer CJ, van Alewijk DC, Van Doorn LJ, Quint WQ. Evaluation of a novel Chlamydia trachomatis microsphere suspension assay for detection and genotyping of the different serovars in clinical samples. J Clin Virol 2011; 13: 152-159.

21.

Quint W, Jenkins D, Molijn A, Struijk L, van de Sandt M, Doorbar J, Mols J, Van Hoof C, Hardt K, Struyf F, Colau B. One virus one lesion – Individual componentes of CIN lesions contain a specific HPV type. J Pathol 2011; 227: 62-71.

22.

Risse EKJ, Holierhoek JP, Meijer-Marres EM, Ouwerkerk-Noordam E, Boon ME. Increased diagnostic accuracy of atypical glandular cells in cervical liquid-based cytology using cell blocks. Cytopathology 2011; 22: 253-260.

23.

Risse EKJ, Ouwerkerk-Noordam E, Boon ME. Endometrial cells in liquid-based cervical cytology: a diagnostic pitfall solved by preparing cytohistology from the residual thin layer sample. Acta Cytol 2011; 55: 327-333.

24.

Roteli-Martins CM, de Carvalho NS, Naud P, Teixeira J, Borba P, Derchain S, Tyring S, Gall S, Diaz A, Blatter M, Shier RM, Romanowski B, Quint WG, Issam J, Galindo C, Schuind A, Dubin G. Prevalence of human papillomavirus infection and associated risk factors in young women in Brazil, Canada, and the United States: a multicenter cross-sectional study. Int J Gynecol Pathol 2011; 30: 173-184.

25.

Sanchez GI, Kleter B, Gheit T, Van Doorn LJ, de Koning MN, de Sanjosé S, Alemany L, Bosch XF, Tommasino M, Muñoz N, Quint WG. Clinical evaluation of polymerase chain reaction reverse hybridization assay for detection and identification of human papillomavirus type 16 variants. J Clin Virol 2011; 51: 165-169.

26.

Schmeink CE, Melchers WJ, Siebers AG, Quint WG, Massuger LF, Bekkers RL. Human papillomavirus persistence in young unscreened women, a prospective cohort study. PLoS One 2011; 6: e27937.

36

27.

Schmitt M, de Koning MN, Eekhof JÁ, Quint WG, Pawlita M. Evaluation of a novel multiplex human papillomavirus (HPV) genotyping assay for HPV types in skin warts. J Clin Microbiol 2011; 49: 3262-3267.

28.

Tabora N, Bulnes R, Toro LA, Claros JM, Massuger LF, Quint WG, Melchers WJ, Ferrera A. Human papillomavirus infection in Honduran women with cervical intraepithelial neoplasia or cervical cancer. J Low Genit Tract Dis 2011; 15: 48-53.

29.

Terlou A, van Seters M, Ewing PC, Aaronson NK, Gundy CM, Heijmans-Antonissen C, Quint WQ, Blok LJ, van Beurden M, Helmerhorst TJ. Treatment of vulvar intraepithelial neoplasia with topical imiquimod: seven years median follow-up of a randomized clinical trial. Gynecol Oncol 2011; 121: 157-162.

Abstracts 1.

Bontekoe TR, Kester DJM, Boon ME. Predicting the Pap test by a formula. 23rd European Congress of Pathology, Helsinki, Finland, 27 augustus–1 september 2011.

2.

Boon ME. The salience and the savvy of the Cellient in saving cervical multidiagnostic cytology. 36th European Congress of Cytology, Istanbul, Turkije, 22-25 september 2011.

3.

Boon ME, Dols JAM, Reid G, Kort R, Schuren FHJ, Tempelman H, Bontekoe TjR, Korporaal H, Van der veer EM, Smit PW. HPV, HIV and the complex lactobacilli flora. Pathologendagen, Zeist, 14-15 april 2011.

4.

Boon ME, Holloway P, Bontekoe R. The colonization of Trichomonas vaginalis, Candida and Gardnerella vaginalis in cervical smears of immigrant women living in the Netherlands. 36th European Congress of Cytology, Istanbul, Turkije, 22-25 september 2011.

5.

Boon ME, van der Mije S, Beck S .The Leiden experience with the Dutch national pathology data base, the PALGA: focusing on a decade (2000–2009) of dermatopathology in general practice. 23rd European Congress of Pathology, Helsinki, Finland, 27 augustus–1 september 2011.

6.

Breijer JP, Boon ME, Risse EKJ. Microbiome containing Candida. 36th European Congress of Cytology, Istanbul, Turkije, 22-25 september 2011.

7.

Holloway PA, Bojovic T, Bojovic D, Bontekoe R, Boon LM, Schuren F, M.E. Boon ME. A reduction in Gardnerella vaginalis and bacteroides in cervical samples of women treated for bacterial vaginosis following treatment with a topical mucoadhesive gel. 36th European Congress of Cytology, Istanbul, Turkije, 22-25 september 2011.

8.

de Jong NR, Boon ME. Cytohistology of genital warts. 36th European Congress of Cytology, Istanbul, Turkije, 22-25 september 2011.

9.

Pothuis-Adriolo PJM, Boon ME, van Poelgeest MIE. Highlighting the abnormal nature of epithelial fragments in false negative smears. 36th European Congress of Cytology, Istanbul, Turkije, 22-25 september 2011.

10.

Risse EKJ, Ouwerkerk-Noordam E, Meijer-Marres EM, Boon ME. Differential diagnostic difficulties with follicular cervicitis in liquid-based cytology: the solution to this problem is cytohistology. 36th European Congress of Cytology, Istanbul, Turkije, 22-25 september 2011.

11.

Geraets DT, Quint WGV, Guimerà N, de Koning MNC, van Doorn LJ, Alemany L, de Sanjose S, and Bosch FX on behalf of the RIS HPV TT study group. Characterization of rare human papillomavirus genotypes in cervical cancer cases. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

37

12.

Geraets DT, Quint WGV, Guimerà N, de Koning MNC, van Doorn LJ, de Sanjose S, Alemany L, and Bosch FX on behalf of the HPV VVAPO study group. Rare HPV genotypes in vulvar, vaginal, penile and anal carcinomas. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 1722 september 2011.

13.

A R Kreimer, P Gonzalez, H A Katki, C Porras, M Schiffman, A C Rodriguez, L J T Schiller, W Quint, A Hildesheim, R Herrero. Anal HPV16/18 vaccine efficacy among females: costa rica vaccine trial. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

14.

W Chen, X Zhang, A Molijn, A Jenkins, J E Schmidt, E Pirog, H K Sun, E Q Wu, Y L Qiao, Wang J, Li LY, Liu JH, Wang CY, Zhou Q, Wang P, Zeng L, Yu XH, Zhang Y, Liu D, Tang Y, Yuan Y. HPV type-distribution in cervical adenocarcinoma in china: a multi-centre study. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

15.

D Geraets, W Quint, N Guimera, M de Koning, L J van Doorn, L Alemany, S de Sanjose, X Bosch. Characterization of rare human papillomavirus genotypes in cervical cancer cases. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

16.

R van Baars, R Bosgraaf, W A Ter Harmsel, W G V Quint, R L Bekkers. Dry Evalynbrush, a well accepted self-sampling device for HPV detection. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

17.

C Porras, P Gonzalez, A Hildesheim, R Herrero, A Kreimer, A C Rodriguez, S Jimenez, L Struijk, W Quint, W Melchers. Liquid based versus fta cartridge collection for cervical HPV detection. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

18.

C Schmeink, W Melchers, B Siebers, W Quint, L Massuger, R Bekkers. Human papillomavirus persistence in young unscreened women, prospective cohort study. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

19.

F Castro, P Gonzalez, A Hildesheim, R Herrero, M Schiffman, A Rodriguez, H Katki, W Quint, C Porras, A Kreimer. Prevalence and determinants of anal hpv infection in young women. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

20.

L Alemany, X Castellsague, S de Sanjose, W Quint, M Godinez, B Lloveras, J Klaustermeier, F X Bosch. Ongoing study on HPV detection in head&neck cancers worldwide. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

21.

A Ferrera Boza, A Mena, N Tabora, W Quint, W Melchers. Molecular detection of HPV/Chlamydia Trachomatis infections in Honduran women. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

22.

S Jimenez, C Porras, A Hildesheim, A C Rodriguez, M Schiffman, P Gonzalez, S Wacholder, W Quint, D Solomon, R Herrero. Determinants of HPV infection among young women in costa rica. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

23.

P Gonzalez, A Hildesheim, R Herrero, M Schiffman, H A Katki, S Jimenez, W Quint, C Porras, A Kreimer. Concordance of HPV infection across genital sites among young-adult women. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

24.

G Halec, L Alemany, M Schmitt, M Alejo, F X Bosch, B Dondog, F X Bosch, W Quint, S De Sanjose, M Pawlita. Rare and possibly hr-HPV also contribute to cervical cancer pathogenesis. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

38

25.

L Alemany, A L Cubilla, S Tous, S de Sanjose, B Lloveras, A Vidal, J Klaustermeier, W Quint, N Munoz, F X Bosch, HPV prevalence and types in penile neoplastic and pre-neoplastic lesions. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

26.

J van der Marel, W G V Quint, M Schiffman, M M van de Sandt, R Zuna, J Walker, M A Gold, N Wentzensen. Genotype attribution in high-grade CIN shows etiological dominance of HPV16. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

27.

J van der Marel, W G V Quint, J Lindeman, F M Smedts, T J M Helmerhorst. Different persistent hrHPV genotypes in cervico-vaginal pre-neoplastic lesions: a case-report. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

28.

D Jenkins, X Zhang, A Molijn, J E Schmidt, Q Li, E Pirog, W Chen, Y L Qiao. HPV detection, p16/pr expression and histological diagnosis of cervical adenocarcinoma. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

29.

M de Koning, S Weissenborn, S Euvrard, M Feltkamp, C Harwood, L Naldi, I Nindl, H Pfister, W Quint, J Bouwes Bavinck. Persistent betapapillomavirus infections in organ transplant recipients. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

30.

M de Koning, R Meys, K Purdie, M Nelson, D Asboe, F Gotch, C Harwood, C Bunker, W Quint. HPV distribution in warts is different in hiv infected patients. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

31.

M de Koning, R Meys, K Purdie, N Francis, T Ryder, M Walker, C Harwood, C Bunker, W Quint. HrHPV but no BetaPV types detected in penis in-situ cancers. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

32.

M de Koning, L Khoe, J Eekhof, M Kamp, J Gussekloo, J ter Schegget, J Bouwes Bavinck, W Quint. Lesional HPV types of cutaneous warts are identified by swabs. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

33.

M de Koning, S Bruggink, J Gussekloo, P Egberts, J ter Schegget, M Feltkamp, J Bouwes Bavinck, W Assendelft, J Eekhof, W Quint. Skin wart HPV types remain detectable after warts have resolved. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

34.

D Geraets, W Quint, N Guimera, M de Koning, L J van Doorn, S de Sanjose, L Alemany, X Bosch. Rare HPV genotypes in vulvar, vaginal, penile and anal carcinomas. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

35.

G St George, M N C de Koning, R A Dalziell, W G V Quint, G J Mann, M Feltkamp. Prevalence of Betapapillomavirus in early onset squamous cell skin cancer. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

36.

H Katki, A Kreimer, P Gonzalez, C Porras, A Rodriguez, D J Lowy Schiller, W Quint, A Hildesheim,R Herrero. HPV vaccine efficacy against both cervical and anal HPV16/18 infection. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

37.

R van Baars, D G Geraets, I Alonso, J Ordi, A Torne, W J Melchers, W G V Quint. HPV detection and genotyping in self-samples stored on fta cartridge. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

39

38.

D M Schütze, P J F Snijders, L E Bosch, D Kramer, W Quint, C J L M Meijer, R.D.M. Steenbergen. In vitro transforming capacity of seven high-risk Human Papillomavirus types. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

39.

N Guimerà, B Lloveras, E Iljazoviæ, H R Shin, S Jung - Il, J Lindeman, S de Sanjosé, F X Bosch, W Quint. HPV11 co-infection in cervical cancer: report of three cases. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

40.

J S Park, J Chen, A Lee, Y Lee, D Jenkins, E C Pirog, A C Molijn, G Ramakrishnan, EPI-HPV-030 study group, various, Y T Kim. Human papillomavirus type distribution in cervical adenocarcinoma in Korea. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

41.

J E Schmidt, I Adewole, R Anorlu, M Moodley, T Smith, E Wiredu, A Molijn, W Quint, G Ramakrishnan, L Denny. HPV type distribution in invasive cervical cancer in Sub-Saharan Africa. 27th International Papillomavirus conference and clinical workshop. Berlijn, Duitsland, 17-22 september 2011.

42.

Kreimer AR, Rodriguez AC, Hildesheim A, Herrero R, Porras C, Schiffman M, Gonzalez P, Solomon D, Jimenez S, Schiller JT, Lowy DR, Quint W, Sherman ME, Schussler J and Wacholder S for the CVT Vaccine Group. Evaluation of the efficacy of fewer than three doses of a bivalent HPV 16/18 vaccine. EUROGIN 2011 Congress, held in Lisbon, May 8 - 11, 2011.

43.

de Sanjose Silvia on behalf of the RIS HPV TT study group. Human papillomavirus genotype attribution in invasive cervical cancer and the usefulness of HPV 16, 18, and 45 genotyping. EUROGIN 2011 Congress, held in Lisbon, May 8 - 11, 2011.

44.

M. de Koning, D. Geraets, R. van Baars, I. Alonso, A. Torné, J. Ordi, W. Quint. Clinical evaluation of the standardised GP5+/6+ EIA kit. EUROGIN 2011 Congress, held in Lisbon, May 8 - 11, 2011.

45.

de Sanjose Silvia on behalf of the RIS HPV TT study group. Genotyping prevalence by country. EUROGIN 2011 Congress, held in Lisbon, May 8 - 11, 2011.

Overige vakpublicaties 1.

Boon ME, Kok LP. BoonFix. Japanese Patent No. 4824684, 16 September 2011.

40

Wetenschappelijke publicaties 2012 Reguliere publicaties 1.

Alemany L, Pérez C, Tous S, Llombart-Bosch A, Lloveras B, Lerma E, Guarch R, Andujar M, Pelayo A, Alejo M, Ordi J, Klaustermeier J, Velasco J, Guimerà N, Clavero O, Castellsagué X, Quint W, Munoz N, Bosch FX, de Sanjosé S. Human papillomavirus genotype distribution in cervical cancer cases in Spain. Implications for prevention. Gynecol Oncol 2012; 124: 512-517.

2.

van Baars R, Bosgraaf RP, ter Harmsel BW, Melchers WJ, Quint WG, Bekkers RL. Dry storage and transport of a cervicovaginal self-sample by use of the Evalyn brush, providing reliable human papillomavirus detection combined with comfort for women. J Clin Microbiol 2012; 50: 3937-3943.

3.

Benschop CC, Quaak FC, Boon ME, Sijen T, Kuiper I. Vaginal microbial flora analysis by next generation sequencing and microarrays; can microbes indicate vaginal origin in a forensic context? Int J Legal Med 2012; 126: 303-310.

4.

Boon ME, Dols JAM, Butamanya N, Reid G. The Cellient system for cytohistology to analyze p16 positive dyskeratocytes in paraffin sections of HPV-positive cervical scrapes. J Anal Oncol 2012; 1: 88-94.

5.

Boon ME, Holloway PA, Breijer H, Bontekoe TjR. Gardnerella, Trichomonas, and Candida in cervical smears of 58,904 immigrants participating in the Dutch national cervical screening program. Acta Cytol 2012; 56: 242-246.

6.

Bruggink SC, de Koning MN, Gussekloo J, Egberts PF, ter Schegget J, Feltkamp MC, Bavinck JN, Quint WG, Assendelft WJ, Eekhof JA. Cutaneous wart-associated HPV types: prevalence and relation with patient characteristics. J Clin Virol 2012; 55: 250-255.

7.

Castro FA, Quint W, Gonzalez P, Katki HÁ, Herrero R, Van Doorn LJ, Schiffman M, Struijk L, Rodriguez AC, Delvecchio C, Lowy DR, Porras C, Jimenez S, Schiller J, Solomon D, Wacholder S, Hildesheim A, Kreimer AR; for the Costa Rica Vaccine Trial Group. Prevalence of and risk factos for anal human papillomavirus infection among young healthy women in Costa Rica. J Infect Dis 2012; 206: 1103-1110.

8.

Cubilla AL, Lloveras B, Alemany L, Alejo M, Vidal A, Kasamatsu E, Clavero O, Alvarado-Cabrero I, Lynch C, Velasco-Alonso J, Ferrera A, Chaux A, Klaustermeier J, Quint W, de Sanjosé S, Muñoz N, Bosch FX. Basaloid squamous cell carcinoma of the pénis with papillary features: a clinicopathologic study of 12 cases. Am J Surg Pathol 2012; 36: 869-875.

9.

Del Pino M, Bleeker MC, Quint WQ, Snijders P, Meijer CJ, Steenbergen RD. Comprehensive analysis of human papillomavirus prevalence and the potential role of low-risk types in verrucous carcinoma. Mol Pathol 2012; 25: 1354-1363.

10.

Dols JA, Reid G, Brown JM, Tempelman H, Bontekoe TR, Quint WG, Boon ME. HPV type distribution and cervical cytology among HIV-positive Tanzanian and South African women. ISRN Obstet Gynecol 2012; 2012: 514146.

11.

Dols JAM, Boon ME. An in vitro study of the effects of self care gels on desirable and undesirable vaginal microbiota. Eur Obstet Gynecol 2012; 107-110.

12.

Dols JAM, Reid G, Brown JM, Tempelman H, Bontekoe TjR,Quint W, Boon ME. HPV type distribution and cervical cytology among HIV-positive African women. ISRN Obstet Gynecol 2012; 2012: 514146.

13.

Dols JAM, Reid G, Kort R, Schuren FHJ, Tempelman H, Bontekoe TjR, Korporaal H, van der Veer EM, Smit PW, Boon ME. PCR-based identification of eight Lactobacillus species and 18 hr-HPV genotypes in fixed cervical samples of South African women at risk of HIV and BV. Diagn Cytopathol 2012; 40: 472-477. 2011.

41

14.

Geraets D, Alemany L, Guimera N, de Sanjose S, de Koning M, Molijn A, Jenkins D, Bosch X, Quint W; on behalf of the RIS HPV TT study group. Detection of rare and possibly carcinogenic human papillomavirus genotypes as single infections in invasive cervical cancer. J Pathol 2012; 228: 534-543.

15.

Kasamatsu E, Cubilla AL, Alemany L, Chaux A, Tous S, Mendoza L, Paez M, Klaustermeier JE, Quint W, Lloveras B, de Sanjose S, Muñoz N, Bosch FX. Type-specific human papillomavirus distribution in invasive cervical carcinomas in Paraguay. A study of 432 cases. J Med Virol 2012; 84: 1628-1635.

16.

Lehtinen M, Paavonen J, Wheeler CM, Jaisamrarn U, Garland SM, Castellsagué X, Skinner SR, Apter D, Naud P, Salmerón J, Chow SN, Kitchener H, Teixeira JC, Hedrick J, Limson G, Szareski A, Romanowski B, Aoki FY, Schwarz TF, Poppe WA, De Carvalho NS, Germar MJ, Peters K, Mindel A, De Sutter P, Bosch FX, David MP, Descamps D, Struyf F, Dubin G; HPV PATRICIA Study Group. Overall efficacy of HPV-16/18 AS04-adjuvanted vaccine against grade 3 or greater cervical intraepithelial neoplasia: 4-year end-ofstudy analysis of the randomised, double-blind PATRICIA trial. Lancet Oncol 2012; 13: 89-99.

17.

Lowe SW, Katsidzira L, Meys R, Sterling JC, de Koning M, Quint W, Nathoo K, Munyati S, Ndhlovu CE, Salisbury JR, Bunker CB, Corbett EL, Miller RF, Ferrand RA. Acquired epidermodysplasia verruciformis due to multiple and unusual HPV infection among vertically-infected, HIV-positive adolescentes in Zimbabwe. Clin Infect Dis 2012; 54: 119-123.

18.

van der Marel J, Quint W, Smedts F, Jenkins D, Verheijen R, Helmerhorst T. Changing human papillomavirus genotype attribution in squamous preneoplastic lesions studied by laser capture microscopy-polymerase chain reaction in a diethylstilbestrol-exposed woman during 8 years of followup. Histopathology 2012; 61: 987-989.

19.

van der Marel J, Quint WQ, Schiffman M, van de Sandt MM, Zuna RE, Terence Dunn S, Smith K, Mathews CA, Gold MA, Walker J, Wentzensen N. Molecular mapping of high-grade cervical intraepithelial neoplasia shows etiological dominance of HPV16. Int J Cancer 2012; 131: 946-953.

20.

Meeuwis KA, Melchers WJ, Bouten H, van de Kerkhof PC, Hinten F, Quint WQ, Massuger LF, Hoitsma AJ, van Rossum MM, de Hullu JÁ. Anogenital malignancies in women after renal transplantation over 40 years in single center. Transplantation 2012; 93: 914-922.

21.

Roeters AME, Boon ME, van Haaften M, Vernooij F, Bontekoe TjR, Heintz APM. Papanicolaou’s nebular cells are related to HPV infection and HSIL. Diagn Cytopathol 2012; 40: 197-200.

22.

Safaeian M, Ghosh A, Porras C, Lin SW, Rodriguez AC, Schiffman M, Wacholder S, Kemp T, Gonzalez P, Wentzensen N, Esser M, Meuree A, Matys K, Quint W, Van Doorn LJ, Sherman ME, Herrero R, Pinto LA, Hildesheim A. Direct comparison of HPV16 serological assays used to define HPV-naive women in HPV Vaccine Trials. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2012; 21: 1547-1554.

23.

Sampogna F, Bouwes Bavinck JN, Pawlita M, Abeni D, Harwood C, Proby C, Feltkamp M, Euvrard S, Naldi L, Neale R, Nindl L, Pfister H, Quint W, Waterboer T. Factors associated with the seroprevalence of 26 cutaneous and two genital human papillomavirus types in organ transplant patients. J Gen Virol 2012; 93: 165-174.

24.

Schmeink CE, Melchers WJ, Hendriks JC, Quint WQ, Massuger LF, Bekkers RL. Human papillomavirus detection in pregnant women: a prospective matched cohort study. J Women Health (Larchmt) 2012; 21:1295-1301.

25.

Sethi S, Ali-Fehmi R, Franceschi S, Struijk L, Van Doorn LJ, Quint W, Albashiti B, Ibrahim M, Kato I. Characteristics and survival of head and neck cancer by HPV status: a cancer registry-based study. Int J Cancer 2012; 131: 1179-1186.

42

26.

Szarewski A, Poppe WA, Skinner SR, Wheeler CM, Paavonen J, Naud P, Salmeron J, Chow SN, Apter D, Kitchener H, Castellsagué X, Teixeira JC, Hedrick J, Jaisamrarn U, Limson G, Garland S, Romanowski B, Aoki FY, Schwarz TF, Bosch FX, Harper DM, Hardt K, Zahaf T, Descamps D, Struyf F, Lehtinen M, Dubin G: HPV PATRICIA Study Group. Cross-protective efficacy of HPV-16/18 AS04-adjuvanted vaccine against cervical infection and precancer caused by non-vaccine oncogenic HPV types: 4-year end-of-study analysis of the randomised, double-blind PATRICIA trial. Lancet Oncol 2012; 13: 100-110.

27.

Tjalma WA, Fiander A, Reich O, Powell N, Nowakowski AM, Kirschner B, Koiss R, O'Leary J, Joura EA, Rosenlund M, Colau B, Schledermann D, Kukk K, Damaskou V, Repanti M, Vladareanu R, Kolomiets L, Savicheva A, Shipitsyna E, Ordi J, Molijn A, Quint W, Raillard A, Rosillon D, De Souza SC, Jenkins D, Holl K; HERACLES/SCALE Study Group. Differences in human papillomavirus type distribution in high-grade cervical intraepithelial neoplasia and invasive cervical cancer in Europe. Int J Cancer 2013; 132: 854-867.

28.

Weissenborn S, Neale RE, Waterboer T, Abeni D, Bavinck JN, Green AC, Harwood CA, Euvrard S, Feltkamp MC, de Koning MN, Naldi L, Quint WG, Tessari G, Proby CM, Wieland U, Pfister H; EPI-HPV-UVCA group. Beta-papillomavirus DNA loads in hair follicles of immunocompetent people and organ transplant recipients. Med Microbiol Immunol 2012; 201: 117-125.

29.

Wheeler CM, Castellsagué X, Garland SM, Szarewski A, Paavonen J, Naud P, Salmerón J, Chow SN, Apter D, Kitchener H, Teixeira JC, Skinner SR, Jaisamrarn U, Limson G, Romanowski B, Aoki FY, Schwarz TF, Poppe WA, Bosch FX, Harper DM, Huh W, Hardt K, Zahaf T, Descamps D, Struyf F, Dubin G, Lethinen M; HPV PATRICIA Study Group. Cross-protective efficacy of HPV-16/18 AS04-adjuvanted vaccine against cervical infection and precancer caused by non-vaccine oncogenic HPV types: 4-year end-of-study analysis of the randomised, double-blind PATRICIA trial. Lancet Oncol 2012; 13: 100-110.

Abstracts 1.

van Baars R, van der Marel J, ter Harmsel WA, Alonso I, Rodriguez A, Ordi J, Torné A, Quint WGV. Clinical performance of HPV detection on self-collected samples in women with abnormal cytology. 28th International Papillomavirus Conference, Puerto Rico, 30 november-6 december 2012.

2.

Boon ME. Vitalizing cervical cytology by exploiting cytologic fixatives for DNA preservation. 60th Annual Scientific Meeting American Society of Cytopathology, Las Vegas, Nevada, USA, 2-6 november 2012.

3.

Dols JAM, Bontekoe TR, Reid G, Boon ME, Schuren FH, Kort R. Bacteria associated with bacterial vaginosis in HIV-positive Tanzanian women: Correlation analysis between results from 16S-rDNA-based microarrays, microscopy and whiff tests. International Human Microbiome Congress, organized by MetaHIT, Parijs,19-21 maart 2012.

4.

Geraets DT, van Doorn LJ, Kleter B, Colau B, Harper DM, Quint WGV. HPV16 variant prevalence, persistence and association with CIN lesions. 28th International Papillomavirus Conference, Puerto Rico, 30 november-6 december 2012.

5.

Geraets DT, Guimera N, Alonso I, Alemany L, Godinez J, Pimenoff V, Bravo I, de Sanjose S, Kleter B, Bosch X, Quint WGV on behalf of the RIS HPV TT study group. HPV 16 and 18 variant lineages correlate with geographical origin of cervical adenocarcinoma cases. 28th International Papillomavirus Conference, Puerto Rico, 30 november-6 december 2012.

6.

de Koning MNC, Geraets DT, van Baars R, Alonso I, Torné A, Ordi J, Quint WGV. Clinical evaluation of the standardised GP5+/6+ EIA kit. 28th International Papillomavirus Conference, Puerto Rico, 30 november6 december 2012.

7.

de Koning MNC, Quint KD, Bruggink SC, Bouwes Bavinck JN, Feltkamp MCW, Quint WGV, Eekhof JAH. Prevalence and transmission of cutaneous wart-associated HPV among primary school children. 28th International Papillomavirus Conference, Puerto Rico, 30 november-6 december 2012.

43

8.

van der Marel J, van Baars R, Rodriguez A, ter Harmsel WA, Quint WGV, Torné A, Schiffman M, Wentzensen N, Jenkins D, Berkhof J, Alonso I. Collecting a second biopsy during colposcopy increases the yield of high-grade CIN. 28th International Papillomavirus Conference, Puerto Rico, 30 november-6 december 2012.

9.

van der Marel J, van Baars R, van de Sandt M, ter Harmsel WA, Molijn A, Alonso I, Ordi J, Jenkins D, Quint WGV. Cervical mapping of HPV18 by laser capture microscopy shows predominance in immature metaplasia. 28th International Papillomavirus Conference, Puerto Rico, 30 november-6 december 2012.

10.

Molijn A, Wu En Qi, Jenkins D, Pirog E, Zhang X, Quint W, Schmidt JE, Chen W, Qiao YL, and Chinese HPV Typing Group. Laser Capture Microscopy reduces false-positive association between HPV and certain cervical adenocarcinoma (CADC) subtypes and ascribes cases to a single HPV type in multiple infections. 28th International Papillomavirus Conference, Puerto Rico, 30 november-6 december 2012.

Overige vakpublicaties 1.

Boon ME, Kok LP. Fixative composition. Chinese Patent (op BoonFix) No. ZL 200580026963.8. 8 augustus 2012.

44