Leiden: stad van kansen

5

Leiden: stad van kansen

10

Verkiezingsprogramma 2010-2014 CDA Leiden 15

www.cdaleiden.nl

20

‘Leiden: stad van kansen’ Inhoudsopgave: 0 Inleiding: Visie van het CDA op de stad Leiden

25 1 Kansen voor de binnenstad 2 Kansen voor ondernemerschap en een sterke economie 3 Kansen voor kennis 4 Kansen voor goed wonen 30

5 Kansen voor jong en oud 6 Kansen op meedoen 7 Kansen voor bereikbaarheid 8 Kansen voor schoon, heel en veilig 9 Kansen over de grenzen van Leiden heen

35

10 Goed bestuur en goed financieel beleid

0. Visie van het CDA op Leiden Het CDA wil werken aan een Stad van Kansen voor mensen, jong en oud, een stad van de 40

menselijke maat, een aangename stad om te leven tussen het Groene Hart, De Kaag en het strand. Die Stad van Kansen bouwt voort op de toekomstvisie voor Leiden. Volgens deze visie staat Leiden als stad van ontdekkingen op twee stevige pijlers: 

45

Leiden Kennisstad. In de grotere ‘kennisregio’ waarvan wij deel uitmaken, speelt de stad met haar universiteit een rol van wereldformaat. Die wereld ziet onze stad en haar universiteit als één geheel. Aan het Leiden Bio Science Park is goed te zien welke kansen een sterke band tussen universiteit en stad biedt. En Leiden heeft meer: het hoger beroepsonderwijs, de ROC’s en de kwalitatief uitstekende middelbare scholen. Leiden als kennisstad is de eerste pijler onder onze visie op de stad.

50



De tweede pijler is de schitterende historische binnenstad en de buitengewoon rijke cultuur met zo’n 3000 monumenten en tal van musea en theaters. Leiden is een stad met ijzersterke tradities van taptoe en 3-oktoberviering, met een binnenstad waar mensen elkaar op zaterdag gemakkelijk kunnen tegenkomen.

55

Door gericht te investeren in deze twee pijlers – kennis en cultuur – ontstaat blijvende werkgelegenheid en bedrijvigheid en verdient de stad het geld dat nodig is voor de maatschappelijke en stedelijke voorzieningen voor al haar inwoners. De kansen liggen voor het oprapen, maar dat vraagt wel om een samenhangende visie op de stad. In dit verkiezingsprogramma geeft het CDA zijn visie op de stad met haar inwoners en met al

60

diegenen die met haar verbonden zijn via het werk, de studie of door de centrumfunctie die de stad in de regio heeft. Het CDA wil een stad die goed bereikbaar is en licht groeit naar een- inwoneraantal van circa 117.500. Alleen dan kan, ook in moeilijke economische tijden, financiële achteruitgang of krimp in de voorzieningen worden voorkomen.

65

De inwoners van de stad Als Leiden een stad van en voor mensen is, dan moeten de inwoners de kans krijgen zich te ontplooien en samen te leven. Het CDA wil jonge mensen de ruimte geven om in onze stad te starten en wil doorgroeimogelijkheden bieden aan gezinnen met kinderen. Voor senioren moet Leiden de plaats zijn waar ze actief van hun oude dag kunnen genieten en gemakkelijk

70

gebruik kunnen maken van allerlei voorzieningen. Voor studenten, van universiteit tot beroepsonderwijs en steeds vaker van internationale herkomst, moet Leiden de stad zijn waarop ze hun leven lang trots zijn. Evengoed wil het CDA kansen bieden aan mensen die door ouderdom, handicap of wat voor reden dan ook moeilijker mee kunnen komen. In onze stad staat niemand er alleen voor.

75

Leiden is een stad waar wonen, ontspanning en werk samengaan. Dat vraagt om een rijk verenigingsleven met veel aandacht voor sport. Het CDA staat voor zo’n vitale stad met een veelheid aan bewonersgroepen. Twee daarvan, gezinnen en ‘hoger opgeleiden’, verlaten nu te gemakkelijk de stad om elders te gaan wonen, terwijl Leiden die groepen zo hard nodig 80

heeft. Om ook voor hen aantrekkelijk te zijn én om de slag om de toerist te kunnen winnen zijn investeringen in onderwijs, cultuur, parkeergelegenheid en woningen noodzakelijk. Van deze investeringen profiteren alle Leidenaars én de bezoekers van de stad. Gedeelde verantwoordelijkheid

85

De inwoners en de ondernemers in de stad moeten hun kansen ook zélf grijpen. Het CDA gelooft niet in een overheid die haar burgers het initiatief uit handen neemt. Echter hélpen kan de gemeente Leiden wel: om Leiden vitaal en leefbaar te maken en te houden moet de gemeente gelijkwaardig samenwerken met ondernemers, vertegenwoordigers van kunst en cultuur, het onderwijs en de universiteit.

90 Ondernemerschap en economie Gelet op de twee beschreven pijlers krijgen in ons programma investeringen in de binnenstad en in bijvoorbeeld het internationaal concurrerende Bio Science Park voorrang. Dat draagt sterk bij aan de Leidse economie. Maar ook voor de dienstverlenende, 95

ambachtelijke en de arbeidsintensieve economie, denk vooral aan het midden- en kleinbedrijf, zijn er veel kansen om te ondernemen. Een stad zonder loodgieter lekt. Omdat Leiden nog maar weinig ruimte heeft, moeten inefficiënte en verouderde terreinen slimmer worden benut.

100

Het CDA wil de Leidse economie veel meer kansen geven dan deze nu krijgt. Meer ondernemerschap maakt de stad tot een meer vitale stad en dat draagt weer bij aan de werkgelegenheid van vandaag en morgen. Onder meer dankzij het Bio Science Park staat Leiden, met vaak jonge ondernemers, al in de voorhoede van de Nederlandse kenniseconomie. Door een sterke Leidse economie en een bereikbare stad kunnen sociale

105

voorzieningen en de leefbaarheid van de stad in stand gehouden worden. Wonen Leidenaren willen goed wonen. Onze woningvoorraad moet meer kwaliteit krijgen en de doorstroming is al jaren een probleem. Door het bijbouwen van duurdere woningen voor

110

senioren en gezinnen ontstaat, juist door die doorstroming, een evenwichtiger woningmarkt. Zo krijgen ook lagere inkomens, jongeren en afgestudeerde studenten toegang tot een woning. Bovendien blijven kapitaalkrachtiger inwoners voor de stad behouden. Hoogbouw blijft beperkt tot stedelijke assen en rondom de beide treinstations en het Wernicke-terrein. Nieuwbouw voor studenten – onder andere in de vorm van een studentencampus bij

115

Lammenschans – draagt bij aan het versterken van de positie van de universiteit en van het beroepsonderwijs. Om Leiden haar vooraanstaande positie in de wereld van onderwijs en

onderzoek te laten behouden, moet het aantal studenten omhoog. Dat is overigens ook een opdracht voor de regio als geheel; de stad vormt immers het hart van een veel grotere kennisregio. Ruimte voor nieuwbouw ontstaat door herstructurering en transformatie van 120

het Wernicke-terrein. Sport Voor gezinnen met opgroeiende kinderen is sport en spel van het grootste belang. En dat geldt natuurlijk niet alleen voor kinderen, maar voor iedereen, jong en oud. Het CDA steunt

125

sportverenigingen in hun plannen om de verenigingen verder te laten groeien. Ambitieuze plannen als het ‘Huis van de Sport’ versterken de Leidse sport lokaal en regionaal. Ook sport op school vraagt om aandacht; basisschoolleerlingen moeten veilig en dichtbij school kunnen sporten.

130

Minderheden In een sterke stad doen minderheden volop mee. De integratie van allochtonen is een topprioriteit voor de komende vier jaar. Het CDA wil een zichtbare wethouder integratie met een ambitieuze agenda. Alleen zo kunnen we concrete resultaten boeken en kunnen we een dreigende wij-zij-samenleving voorkomen. In de afgelopen jaren heeft integratie en het

135

belang van participatie te weinig aandacht gekregen. Daarover bestaan terecht zorgen. Zo stijgt het percentage allochtonen onder de uitkeringsgerechtigden; zij konden nog onvoldoende profiteren van de economische opleving van dit laatste decennium. Het CDA is ervan overtuigd dat goed Nederlands spreken, een afgeronde opleiding en werk of vrijwilligerswerk noodzakelijk zijn voor een goede toekomst voor wie nu nog minderheden

140

zijn. Het CDA wil dat het aantal allochtonen dat onvoldoende Nederlands spreekt in de komende periode ten minste wordt gehalveerd. Bereikbaarheid Om het vestigings-, bezoek- en het leefklimaat van de stad te versterken wil het CDA de

145

bereikbaarheid fors verbeteren. Er moeten bovendien meer parkeerplaatsen komen en de doorstroming van verkeer vraagt veel meer actie van gemeente, provincie en Rijk. Het CDA wil een verstopping van binnenstad en singels voorkomen. Daarvoor is een verdiepte Ringweg-oost, die niet tot overlast mag leiden, noodzakelijk. Een RijnlandRoute die goed is ingepast in de omgeving vergroot de leefbaarheid van Leiden Zuid-West en versterkt de

150

regionale economie. Leefbaarheid Behalve de bereikbaarheid moet ook de leefbaarheid van de stad verder worden versterkt. Onze stad is dicht bebouwd en parken vervullen dus een belangrijke functie. Het Plantsoen,

155

het Van der Werfpark, de Tuin van Noord, het Cronesteynpark, voormalig Begraafplaats Groenesteeg, Hoogkamerpark, Roomburgerpark, Bos van Bosman, het ArcheoPark Matilo en bovenal het monument De Leidse Hout moeten daarom met zorg worden onderhouden. Het

CDA wil dat er in deze parken niet wordt gebouwd; waar mogelijk wordt het groene karakter juist versterkt. Dat laatste geldt ook voor de schitterende Leidse Singelrand: hier 160

worden de verschillende parken met wandel- en fietsroutes met elkaar verbonden. Meer groen in de wijken vergroot de leefbaarheid van de stad. Veiligheid Veiligheid is voorwaarde nummer één voor de leefbaarheid van een stad; voor iedereen.

165

Ouderen moeten met een gerust hart van huis kunnen, kinderen naar hun sport/school kunnen fietsen, jongeren moeten veilig kunnen uitgaan en ondernemers moeten veilig kunnen ondernemen. Het CDA wil de snelle opening van een Veiligheidshuis waarin politie, justitie en jeugdzorg nauw samenwerken. Wij zijn voorstander van cameratoezicht op onveilige plekken in de stad.

170 Financiën Door de economische crisis is de financiële toekomst van alle gemeenten voor de komende jaren ongewis. Het CDA staat voor een houdbaar financieel beleid met een degelijk gemeentelijk huishoudboekje en beperkte lastenontwikkeling. Moeilijke keuzes mogen we 175

niet uit de weg gaan en problemen mogen niet worden afgewenteld op toekomstige generaties. Het inwoneraantal baart zorgen. Leiden krijgt voor de financiering van de uitgaven een uitkering uit het Gemeentefonds die sterk afhankelijk is van het aantal Leidenaars. Het CDA zet daarom in op circa 117.500 inwoners in 2020. En iedereen telt mee in de meest letterlijke zin: ook studenten, die bovendien steeds meer een kapitaalkrachtige

180

groep vormen (detailhandel, horeca). Kortom Leiden: stad van kansen. Deze kansen op werk, veiligheid, leefbaarheid en op een bruisende samenleving met voldoende ruimte om te spelen, sporten, leren, (ver)zorgen en winkelen

185

kunnen we alleen realiseren als we ook de economische kansen pakken. Daarom willen wij investeren in de kracht van de stad. In tien thematische hoofdstukken wordt deze visie uitgewerkt.

1.

Kansen voor de binnenstad

Leiden heeft een prachtige historische binnenstad, vol cultuur met schitterende grachten en singels en zo’n 3000 monumenten, waaronder de oudste schouwburg van Nederland. Het is een binnenstad om trots op te zijn en om met verve uit te dragen. Het CDA wil daarom investeren in die binnenstad. Dat kan door ondernemers, musea, winkeliers, horeca en culturele instellingen uit te dagen en actief te ondersteunen. Dat vraagt om daadkracht, ruimte en regie van de gemeente. Hier ligt een belangrijke link tussen ‘Leiden stad van cultuur’ en ‘Leiden stad van ontdekkingen’. Steden en regio’s met een – wat tegenwoordig heet ‘creatieve klasse’ — doen het economisch beter en zijn vitaler dan andere steden en regio’s. Culturele binnenstad Het CDA vindt dat Leiden zich nog meer moet presenteren als cultuurstad. Leiden is de derde monumentenstad én de derde museumstad van ons land. Dat biedt grote kansen voor de bezoekerseconomie. De gemeente bevordert de samenwerking tussen de musea en ondersteunt waar mogelijk restauraties en herstel van het historisch stadsbeeld. Ook de inspanningen van Leiden Marketing zijn hierop gericht. Toerisme, vooral ook meerdaagse toerisme en de organisatie van congressen en evenementen met een bijzondere kwaliteit en bereik, moeten actief worden gestimuleerd. 

Investeringen in het Cultuurkwartier (tussen Molen de Valk en het Vrouwenkerkhof) worden essentieel voor Leiden als cultuurstad. Met de komst van Muziekcentrum Nobel en de uitbreiding van de Lakenhal worden hier veelbelovende stappen gezet.



Het CDA zet zich ook in voor behoud van het LAKtheater, eventueel via een fusie met de Stadsgehoorzaal en de Schouwburg.



De Burcht wordt na de restauratie meer gebruikt voor culturele evenementen.

Ontwikkeling van de binnenstad De Leidse binnenstad moet ook economisch verder ontwikkeld worden. Dit vraagt om een binnenstad die schoon, heel en veilig is. Het CDA vindt dat het volgende moet gebeuren. 

Herontwikkeling van de entree van de stad vanaf het centraal station en herontwikkeling van het Aalmarktgebied met respect voor monumentale waarden hebben prioriteit bij de verdere economische ontwikkeling van de binnenstad. De wandelroute vanaf het station naar het centrum moet worden verbeterd.



Het havengebied is één groot zonneterras. Om het potentieel van de haven beter te benutten moet de gemeente de passantenhaven uitbreiden, meer aanlegsteigers voor sloepen creëren inclusief hoogwaardige sanitaire voorzieningen en het aanbod aan hoogwaardige horecagelegenheden vergroten.



Leiden heeft prachtige singels met veel groen en fraaie parken. Het groene karakter van deze Singelrand vraagt om versterking. De verschillende groenstroken en parken bieden de mogelijkheid om via wandel- en fietsroutes tot één groene Singelrand verbonden te worden.



Een schone binnenstad vraagt om een harde aanpak van vervuiling en om het snel opknappen van schade in de stad. Het CDA wil af van straatvuil, fietswrakken, graffiti en onkruid. De gemeente treedt ook strenger op tegen wildplassen en hondenpoep: meer controleurs en hogere boetes.



Veiligheid is essentieel voor ondernemers en winkelend publiek in de binnenstad. Daarom steunt het CDA de komst van camera’s in het stationsgebied. Om de veiligheid in de binnenstad verder te verbeteren moeten er ook camera’s op de Beestenmarkt geplaatst worden.



Het CDA hecht sterk aan het behoud van een divers en gespreid winkelaanbod in de stad. Dat betekent winkelcentra in de wijken en een divers winkelaanbod in de binnenstad met ruimte voor zowel grote winkelketens als kleine ambachtelijke winkels. De ‘versnacking’ van de binnenstad moet stoppen en gevelreclame moet passen in het monumentale karakter van de binnenstad. Bijzondere aandacht vragen de kleine winkels in de Pieterswijk.



Om een aantrekkelijk klimaat te scheppen voor toeristen gaat speciale aandacht uit naar de vestigingsmogelijkheden voor (kleine) restaurants.



Het CDA is tegen grootschalige perifere ontwikkeling van winkels. Het CDA Leiden is tegen de bouw van grootschalig winkelgebied in het groen, in Leiden zelf of in de regiogemeenten.



Leegstaande winkelpanden dragen niet bij aan een aantrekkelijk straatbeeld. Daarom moeten makelaars en vastgoedbedrijven onderling afspraken maken om leegstaande (winkel)panden aan te kleden, bijvoorbeeld door er kunstenaars tijdelijk te laten exposeren.

Monumentale en waterrijke binnenstad Een verdere economische ontwikkeling vraagt om een culturele, uitdagende en monumentale binnenstad.  De gemeente werkt samen met bedrijven aan de uitbreiding van het aantal evenementen in de stad. Grote evenementen zijn van belang voor een levendige binnenstad. Het CDA is bijzonder positief over particuliere evenementen die nieuwe doelgroepen aanboren, zoals de Leidse Museumnacht en het Leids Film Festival. Dergelijke initiatieven moeten vooral doorgaan, waar nodig met enige steun van de gemeente. Het behoud en goed onderhoud van de vele monumenten in de binnenstad is essentieel.  De herontwikkeling van de Meelfabriek is geen gemeentelijk project, maar dat neemt niet weg dat de Meelfabriek spannend en vooral snel ontwikkeld moet worden. De

herontwikkeling moet goed aansluiten bij de verdere plannen met industrieterrein De Waard en bij de renovatie van delen van de Zeeheldenbuurt.  De Leidse grachten zijn parels van de binnenstad. Op méér plekken in de binnenstad moet het water terugkomen. Ook moet de Maresingel volledig bevaarbaar worden gemaakt door de dam in de Maresingel af te breken. Daarnaast onderzoekt de gemeente met het Hoogheemraadschap de mogelijkheden om bijvoorbeeld de Lange Mare weer open te maken. Bereikbare binnenstad Cruciaal voor de economische ontwikkeling van de binnenstad is haar bereikbaarheid. Die bereikbaarheid is nu slecht. De gemeente moet daarom alles op alles zetten voor een bereikbare stad. Bedrijven kiezen pas voor Leiden als de vestigingsvoorwaarden optimaal zijn. Bereikbaarheid is er daar een van. Dan kómen ondernemers niet alleen, maar blijven ze ook. Bereikbaar Leiden komt uitvoeriger ter sprake in hoofdstuk 8 van dit programma. Hier alvast het volgende over de binnenstad: 

Het aantal parkeerplekken voor bewoners wordt uitgebreid net zoals het aantal fietsenstallingen in de binnenstad.



Als de tram gebruik gaat maken van de Hooigracht, dan heeft de Breestraat een nieuwe impuls nodig zodat een aantrekkelijk wandelgebied ontstaat.



De gemeente moet bouwplannen laten ontwikkelen met een ondergrondse parkeergarage aan de Garenmarkt, met daarboven een evenementenplein.



Het gebied rond de Kaasmarkt moet herontwikkeld worden. De bebouwing moet passend zijn en aansluiten bij de omgeving. Ook dit kan door de bouw van een ondergrondse parkeergarage.

2.

Kansen voor ondernemerschap en een sterke economie

Ondernemers hebben lef en daadkracht en zijn creatief. Zij zorgen voor een levendig, divers en bedrijvig Leiden. Ondernemerschap zorgt voor werkgelegenheid en vergroot de welvaart 5

10

voor de burgers. Ondernemend Leiden heeft veel te bieden, zoals: 

hoogwaardige innovatieve bedrijvigheid in het Bio Science Park,



een divers aanbod van midden- en kleinbedrijf, waaronder



ambachten en detailhandel in de historische binnenstad en winkelcentra in de wijken;



creatief ondernemerschap in het Huis van de Communicatie en



bedrijvigheid in de zorg en welzijnssector in de ziekenhuizen (LUMC en Diaconessenhuis), onderzoekslaboratoria, verzorgingstehuizen en verzekeraars.

Ondernemerschap 15



Het CDA wil een positief en uitdagend ondernemersklimaat. Het huidige hoge algemene lastenniveau voor ondernemers moet omlaag. Dit kan door de lokale lasten met minder dan de landelijke trend te laten stijgen. Daarnaast moet de gemeente het mogelijk maken om lokale lasten voor ondernemers met een inkomen op minimumniveau kwijt te schelden, in het bijzonder voor MKB-bedrijven. De

20

toeristenbelasting blijft alleen gehandhaafd zolang ze ten goede komt aan de sector (via Leiden Marketing). 

Het CDA kiest in het bijzonder voor een MKB-vriendelijk ondernemersklimaat. Dat betekent een toegankelijker en transparanter aanbestedingsbeleid in plaats van een moedeloos makende papierwinkel. De gemeente moet een verbod op clustering van

25

aanbestedingsopdrachten invoeren. Het opknippen van opdrachten wordt bevorderd. De bestaande veel te hoge eisen ten aanzien van de omzet en bestaansduur van MKB-bedrijven die mee willen doen met de aanbesteding moeten ook omlaag. Het MKB verdient een eerlijke kans bij aanbesteding van opdrachten. 

30

MKB-vriendelijk beleid vraagt ook om het geschikt maken van bestemmingsplannen voor de vestiging en uitbreiding van MKB-bedrijven. Dit kan de gemeente onder andere doen door ‘verheling’ van de ruimte van historische winkelpanden in de binnenstad mogelijk te maken. Ook moeten bestemmingen met hogere milieucategorieën (zoals drukkerijen) behouden blijven voor de stad.

 35

Veiligheid is essentieel voor ondernemers. Ondernemers hebben in toenemende mate te maken met criminaliteit ook op bedrijventerreinen. Het CDA wil daarom dat de gemeente meewerkt aan het plaatsen van camera’s. De aanpak van criminaliteit en overlast wordt één van de speerpunten voor het Leidse Veiligheidshuis. Dit kan bijvoorbeeld door een lik-op-stukbeleid voor daders van winkelcriminaliteit en via gebiedsverboden voor recidivisten. De overheid staat garant voor de veiligheid van

40

de bedrijven in haar stad.



De zondag is een dag van ontspanning, ontmoeting en bezinning. Het CDA wil de huidige veertien koopzondagen daarom niet verder uitbreiden. Hierdoor kan bovendien ook het MKB aan de koopzondag mee blijven doen. De sluitingstijden van de horecagelegenheden mogen alleen verruimd worden als daar voldoende

45

draagvlak voor is in de binnenstad. 

Startende ondernemers verdienen de steun van de gemeente. Dit kan, in samenwerking met de Kamer van Koophandel, door het verlenen van microkredieten en door coaching aan startende ondernemers.

50



Het CDA steunt Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in Leiden.



Het CDA wil dat MKB-ondernemers met een klein inkomen een beroep kunnen doen op het minimabeleid van de gemeente.

Meer ruimte, minder regels  55

Het CDA wil minder regels voor bedrijven. Wij willen een afrekenbare en zichtbare reductie van administratieve lasten en van de nalevingskosten. Ook worden de doorlooptijd van procedures verkort. Vergunningstelsels worden verder teruggedrongen en waar nodig gebundeld of vervangen door meer algemene regels. Ondernemers moeten daadwerkelijk zien en ervaren dat er minder regels zijn.

 60

De gemeente is er voor de ondernemers en niet andersom. Daarom wil het CDA een experiment met een vaste accountmanager voor ondernemers. Bij een succesvolle evaluatie wordt de aanpak voor het hele bedrijfsleven ingevoerd.



Het CDA wil de huidige bedrijventerreinen Rooseveltstraat en De Waard revitaliseren en intensiveren, zodat ruimte ontstaat voor meer werkgelegenheid per vierkante kilometer. Verder worden locaties in de Oude Rijn-zone geherstructureerd.

65

Het CDA zet vooral in op arbeidsintensieve bedrijven; geen ruimtevreters dus. Al deze inspanningen vereisen een bredere, regionale bedrijvenstrategie. 

De gemeente moet ruimte bieden aan een goede opvolger van de Groenoordhallen, bijvoorbeeld naast Holiday Inn. De gemeente maakt snel afspraken met een ontwikkelaar zodat grotere (indoor) evenementen, muziekoptredens en

70

internationale wetenschappelijke congressen een plek in Leiden kunnen vinden. 

Leiden gaat de komende jaren op de schop. Om verkeersoverlast bij weg- en bouwwerkzaamheden voor ondernemers zoveel mogelijk te beperken wordt er een ‘platform bereikbaarheid’ opgericht. Dit platform wordt gevormd door alle betrokkenen; de gemeente neemt het initiatief.

75 Onderwijs & ondernemen 

Ondernemerschap begint vaak in het onderwijs. Daarom wil het CDA dat de gemeente in overleg treedt met de onderwijsinstellingen (van vmbo tot universiteit) en met het bedrijfsleven om de invoering van een keuzevak ‘ondernemerschap en

80

beroepsvoorbereiding’ mogelijk te maken. Met het Leidse bedrijfsleven worden ondernemerscentra opgericht waar het ondernemerschaponderwijs een impuls krijgt.



Onderwijs (vooral mbo en hbo) en het bedrijfsleven hebben elkaar veel te bieden. Het CDA wil dat er een gemeenschappelijke kennisagenda wordt opgesteld en uitgevoerd door ondernemers en onderwijsinstellingen in de Leidse regio. Dit moet

85

leiden tot een betere afstemming van vraag en aanbod van gespecialiseerde arbeidskrachten en tot afspraken over leer/werktrajecten en stageplaatsen. De gemeente functioneert als aanjager en biedt ondersteuning. 

Het CDA is enthousiast over het ‘Leids Ondernemersfonds’. Waar mogelijk moet de gemeente dit unieke samenwerkingsverband van ondernemers ondersteunen.

90 3

Kansen voor Kennis

De Universiteit Leiden is – met het LUMC en het hoger- en middelbaar beroepsonderwijs en Webster University – de belangrijkste motor voor de economie en dynamiek van de stad. De strategie van Leiden als kennisstad is van het grootste belang voor alle Leidenaren. Zij zorgt 95

voor werkgelegenheid op alle niveaus: zowel direct als indirect via de spin-off op het Bio Science Park. Dankzij de universiteit en het hogerberoepsonderwijs is Leiden de stad met de hoogst opgeleide bevolking. Beide hebben ambitieuze doelen: ze willen zich verder versterken in de kwaliteit van onderzoek en onderwijs en ze willen groeien in het aantal studenten.

100 Hoger onderwijs: universiteit en HBO 

Het CDA wil dat bestuurders en ambtenaren ervan doordrongen zijn dat de belangen van de stad, de universiteit en het hoger beroepsonderwijs samenvallen. De stad helpt alle partijen bij elkaar te brengen om de gezamenlijke kracht te versterken.

105



Het CDA wil dat Leiden de universiteit voluit steunt bij het realiseren van een ‘Geesteswetenschappen Campus’. Dit initiatief biedt kansen voor een aantal landelijke wetenschappelijke instituten om zich in Leiden te vestigen. Bij de huidige Universiteitsbibliotheek zijn er mogelijkheden om deze campus vorm te geven.

 110

Het Bio Science Park is een schakel tussen universiteit, stad en werkgelegenheid. Van cruciaal belang is een strenge selectie: de bedrijven moeten elkaar versterken. De bereikbaarheid wordt sterk verbeterd dankzij regionale en landelijke investeringen.



De universiteit bindt talentvolle onderzoekers, hoogleraren en docenten aan Leiden. Zij kiezen voor de goede en betaalbare huisvesting, goede scholen voor hun kinderen en goede voorzieningen. De gemeente helpt deze voorzieningen te verwezenlijken en is

115

partner van de universiteit bij het aantrekken van nieuwe instituten. 

Buitenlandse studenten en onderzoekers die tijdelijk in Leiden studeren en werken zijn voor de stad de ambassadeurs van de toekomst. De toenemende internationalisering van de studenten zal de internationale bekendheid van Leiden als stad verder vergroten en een impuls geven aan het toerisme. Het juist gestarte Visitor Centre Leiden moet laten zien

120

wat het waard is. 

Leiden werkt intensief samen met Den Haag en Oegstgeest, gemeenten waar de universiteit ook gevestigd is. Uitbreiding van de universiteit via specifieke masteropleidingen in Den Haag mag niet ten koste gaan van bachelor-opleidingen in Leiden.

125 Beroepsonderwijs en ROC’s 

Het middelbaar beroepsonderwijs is een belangrijke partner voor de gemeente en voor het bedrijfsleven. Het ROC is nu nog gevestigd in zestien verschillende gebouwen in Leiden en Leiderdorp. Vanaf 2011 komen alle opleidingen van de ROC in twee

130

gloednieuwe gebouwen bij vervoersknooppunten achter het Centraal Station en naast

station Leiden Lammenschans in Leiden. De gemeente stemt met de ROC’s de ontwikkeling van de arbeidsmarkt in de regio goed af zodat de toekomstige beroepsbevolking in Leiden hier zo goed mogelijk op is toegesneden. 135

Studenten Studenten en studentenverenigingen van universiteit en HBO maken Leiden tot ‘universiteitsstad’. Het CDA wil concreet de volgende punten voor studenten realiseren. 

140

De stad biedt ruimte voor een forse groei in het aantal studentenkamers. Het CDA steunt de plannen om bij het Lammenschanspark een studentencampus te bouwen. Het creëren van studentenkamers boven winkels wordt gestimuleerd. Het wordt mogelijk om in het bestemmingsplan potentiële nieuwbouw en bestaande studentenhuizen de bestemming ‘studentenwoning’ te geven.

 145

De gemeente sluit een convenant met de studentenverenigingen gericht op het niet commercieel exploiteren van horecavoorzieningen waardoor de verenigingen helderheid krijgen wat mogelijk is en er geen concurrentie is met de reguliere horeca.



Het CDA wil dat de gemeente de mogelijkheid biedt de lokale lasten van kamerbewoners te heffen via de huisbaas. Wanneer huisbazen hiervoor een convenant sluiten met de gemeente, wordt een korting gegeven op de tarieven.

150



De gemeente zorgt voor een veilig en aantrekkelijk uitgaansgebied voor studenten in het centrum. Het nieuwe poppodium 'De Nobel' is een versterking van Leiden als uitgaansstad.



Het aantal fietsendiefstallen en inbraken in studentenhuizen neemt toe. De gemeente zet voluit in op de bestrijding daarvan. Geweld in het uitgaansgebied wordt stevig

155

bestreden. 

De gemeente maakt het kroegen mogelijk om tijdens de EL CID-week later te sluiten.



Het CDA wil draadloos internet in de hele stad.

160

4.

Kansen voor goed wonen

Het groen van de parken en het blauw van het water maken Leiden tot een aangename en leefbare stad. Het CDA wil dit groen en blauw versterken. Meer ruimte om te wonen kan alleen als de belangrijke groene en blauwe ruimtes beschermd blijven. De stad moet blijven ademen. 165 Het CDA wil dat Leiden bij nieuwbouw steeds actief zoekt naar een slimme mix van woningbouw voor de verschillende doelgroepen. Appartementen voor senioren leiden tot doorstroming op de woningmarkt waardoor ook lagere inkomens toegang krijgen tot een koopwoning. Ook kapitaalkrachtigen blijven zo voor de stad behouden. Er is een enorm 170

gebrek aan starterswoningen. Als de doorstroming niet voldoende is moeten starters met een band met Leiden noodgedwongen op zoek naar woningen in de regio of in Den Haag. Dat willen we voorkomen. Leiden groen en blauw

175



Groen en bebouwing moeten hand in hand gaan. Het CDA wil bescherming van de stadsparken, zoals het Plantsoen, het Van der Werfpark, de Tuin van Noord, het Cronesteynpark, voormalig Begraafplaats Groenesteeg, Hoogkamerpark, Roomburgerpark, Bos van Bosman, het ArcheoPark Matilo en de Leidse Hout. Naast de parken zijn ook speelgelegenheden voor kinderen en jongeren belangrijk om als

180

woonstad aantrekkelijk te kunnen blijven. Het CDA kiest daarom voor het planten van bomen in wijken en langs stadsassen. Groen kan ook vernieuwend aangelegd worden, door daktuinen en langs blinde muren van flats. Samen met het ROC en het Wellant College gaat de gemeente hiermee op een vernieuwende manier aan de slag. De Singels, parken en grachten zijn ‘de longen’ van de stad.

185



Net zoals de binnenstad van Leiden het stadscentrum is voor een hele regio, is – omgekeerd – het groen van de regio de tuin van de stad Leiden. Dat groen is belangrijk voor de recreatie van Leidenaars. Leiden maakt met zijn buurgemeenten afspraken over versterking van het groen en een betere bereikbaarheid. Fietsroutes richting het Groene Hart, de Kaag en Wassenaar / Voorschoten worden verder ontwikkeld.

190



Het CDA heeft tegen het bestemmingsplan (40 ha bedrijventerrein voor industrie) voor de Oostvlietpolder gestemd. Leiden moet zuinig zijn op de Oostvlietpolder. Het is de laatste groene polder die de stad verbindt met het Groene Hart. Deze polder wil het CDA, als dat maar enigszins mogelijk is, behouden. Helaas is inmiddels, als gevolg van de toestemming voor bebouwing door de Raad van State, het bestemmingsplan

195

onherroepelijk geworden. Toch zal het CDA de mogelijkheden die er nog zijn gebruiken voor een zo groen mogelijke Oostvlietpolder. Mooi en verstandig bouwen in Leiden 

200

De woningmarkt is een langetermijnmarkt. Het CDA zet in op kwaliteit boven kwantiteit. De gemeente voert met woningcorporaties en projectontwikkelaars de

afgesloten ’prestatieafspraken’ uit. Ook is afgesproken dat bij herstructurering 20% sociale huurwoningen gebouwd wordt. Deze norm van 20% geldt voor de totale nieuwbouw. Verouderde sociale huurwoningen worden aangepast aan de eisen van de tijd. Waar sloop onvermijdelijk is worden op basis van ‘akkoorden voor kwaliteit’ 205

nieuwe bouwplannen ontwikkeld. 

Leiden bevordert – met haar partners in de stad (zoals woningbouwcorporaties) – een actief beleid gericht op duurzaam bouwen en energiebesparing. Tevens stelt de gemeente op regionaal niveau een energiebeleidsplan op.

 210

De stad kent veel sociale woningbouw. Instroom stagneert doordat een belangrijk deel van onze sociale woningbouw wordt bewoond door mensen met een relatief hoog inkomen. Samen met de woningbouwcorporaties is er een actief beleid gericht op doorstroming.



Leiden kent te lange wachttijden voor starters. Op lange termijn is daarvoor vooral de woningbouwlocatie Valkenburg van belang. Het CDA Leiden heeft daarom geen

215

bezwaar tegen de bouw van 6000 à 7000 woningen in plaats van de huidige geplande 5000 op die locatie. Uitgangspunt is dat de infrastructuur daaraan voorafgaand op orde moet zijn. 

Het CDA wil vooral woningen bouwen die de doorstroming op de woningmarkt bevorderen, zoals ruimere appartementen voor ouderen. Hierdoor komen weer

220

gezinswoningen en starterswoningen beschikbaar. Slechte woningen in Leiden kunnen vervolgens vervangen worden door nieuwbouw, in een mix waar ook gezinswoningen deel van uitmaken. 

Veel woningen boven winkels staan leeg. Het CDA wil een krachtig beleid om daarin verandering te brengen, bijvoorbeeld via financiële tegemoetkomingen aan winkeliers bij

225

het realiseren van vrij gelegen toegangen naar de boven de winkels gelegen woningen. Dit heeft ook een positief effect op de binnenstad. De stad ziet er ‘s avonds niet meer uitgestorven uit, terwijl de sociale controle toeneemt. 

Bij herstructurering wordt rekening gehouden met karakter en structuur van de wijk. In het bijzonder geldt dit ook voor de Kooi. Renovatie en vernieuwing moeten hier

230

samengaan met behoud van het erfgoed (arbeiderswoningen van Jesse). 

Voor leefbare woonwijken zijn wijkcentra met winkels en zorgvoorzieningen van groot belang. Daarom moeten Diamantplein en Stevensbloem worden gerevitaliseerd en verbouwd.

 235

Het CDA is voorstander van de verkoop van woningen door woningcorporaties aan bewoners. Bewoners krijgen zo hun huis in eigendom en corporaties krijgen financiële ruimte voor investeringen in de stad.



Het CDA kiest niet voor hoogbouw van meer dan circa acht verdiepingen hoog, behalve langs stadsassen en bij knooppunten zoals stations.

 240

Het Wernicke-terrein (de betonfabriek tussen het spoor en de Rijn) biedt alle mogelijkheden om in de stad aan het water mooi te wonen.



Verbouwing van bestaande woningen verbetert de kwaliteit van het wonen. Het CDA wil burgers daarin zo min mogelijk belemmeren. Als het om dit soort woningverbetering gaat krijgt de Welstandscommissie (de Adviescommissie Ruimtelijk Kwaliteit) buiten het beschermd stadsgebied niet meer ruimte voor normering en regulering dan de landelijke

245

regelgeving kent. Eventuele hoogbouw moet vanwege de impact op de omgeving wél aan bijzondere kwaliteitseisen voldoen, net zoals nieuwe inpassingen in de historische binnenstad. Die zijn bij voorkeur ‘historiserend’.

250

5.

Kansen voor jong en oud

Alleen al vanuit zijn maatschappijvisie vindt het CDA een rijk verenigingsleven voor een stad onmisbaar. Wij zijn trots op het rijke verenigings- en sportleven in de stad. Het subsidiebeleid van de gemeente richt zich op concrete projecten en activiteiten; niet op de 255

instandhouding van organisaties. Het verenigingsleven moet uiteindelijk wél door de samenleving zelf gedragen worden. Leidenaren zijn erg goed in het zelf organiseren van hun maatschappelijke verbanden. De overheid hoeft dat niet allemaal in te vullen. Waar nodig kan de gemeente een duwtje in de rug geven. Investeren in goed lopende sport- en cultuurorganisaties draagt bij aan beter welzijn en aan het voorkomen van achterstanden.

260 

Vrijwilligers vormen het hart van de samenleving. Waar vrijwilligerswerk goed functioneert hoeft minder vaak een beroep te worden gedaan op het professioneel georganiseerde welzijn. Vrijwilligers verdienen steun in de vorm scholing en in een collectieve verzekering en voorts (in een beperkt en afgebakend aantal situaties) in

265

vrijstelling van de sollicitatieplicht. Het CDA wil dat de gemeente de vrijwilligerscentrale ‚Idoe‛ ruimte biedt. Hier ontmoeten vraag en aanbod van vrijwilligersorganisaties, van bedrijven en instellingen elkaar. Zij werft zichtbaar en actief jongere en oudere vrijwilligers. In de Stadskrant wordt structureel ruimte vrijgemaakt voor het vrijwilligerswerk. Hier staan de verhalen over hoe het vrijwilligerswerk in de praktijk

270

functioneert en hier worden vacatures voor vrijwilligers gemeld. 

De gemeente biedt ruimte voor een scoutingvereniging in de Tuinen van Noord en in het Park Matilo. Buitenschoolse opvang is een goede tweede gebruiker van deze ruimten. De opvang kan hierdoor een belangrijke medefinancier zijn.

275

Sport 

Het CDA wil dat er een integraal huisvestingsplan komt voor de sport, met een goede financiële onderbouwing. Het gaat dan om gebouwen en velden. Binnen- en buitensport, groen en speelmogelijkheden worden evenredig over de districten verdeeld. Verzelfstandiging van het sportbedrijf is pas aan de orde als er zekerheid is dat kwaliteit

280

gegarandeerd is. 

Sportgelegenheden zijn altijd toegankelijk voor mensen met een beperking.



Het CDA wil dat bij de plannen rond het Huis van de Sport voldoende groen bewaard blijft op het moment dat een deel van de sportvelden beschikbaar komt voor woningbouw. Sport staat centraal, woningbouw is dienend.

285



Het CDA ondersteunt de visie van het Olympisch Plan voor Topsportbeleid. Dit betekent concreet dat nieuwe accommodaties voldoen aan de topsporteisen.



Zwembad De Vliet blijft open. Het is het enige openluchtzwembad van Leiden. Regionaal wordt gekeken naar de mogelijkheden voor een nieuwe overdekte ijsbaan,

maar zolang er geen goed alternatief is gerealiseerd in stad of regio steunt het CDA de 290

huidige schaatshal, omdat deze hal een belangrijke rol voor de stad en regio vervult. Gezin & jeugd Ouders zijn verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen; de gemeente zorgt ervoor dat Leiden een fijne stad is om in op te groeien.

295 

De drie nog geplande Centra voor Jeugd en Gezin worden snel opgericht. Bij de opzet van de centra wordt rekening gehouden met de diversiteit in wijken; elk district krijgt zijn centrum op maat. Deze centra werken intensief samen met het (buurt)maatschappelijk werk en met de consultatiebureaus.

300



De gemeente ondersteunt opvoedings- en gezinsondersteuning. Er is een goed aanbod van toegankelijke opvoedcursussen om ouders te ondersteunen als dat nodig is.



Het CDA wil dat in wijken waar sprake is van overlast door jongeren die problemen worden aangepakt. Het CDA steunt de organisatie van jongerenactiviteiten door verengingen, waar nodig in ondersteuning van professioneel jongerenwerk. Als er een

305

jongerencentrum in een wijk komt wordt zo’n centrum niet alleen door de jongeren zelf gerund en beheerd: een kwalitatieve educatieve inbreng en toezicht is noodzakelijk voor een succesvolle aanpak. Het CDA hecht aan goede jeugdvoorzieningen in de wijk en is daarom tegen de komst van een centraal stedelijk jongerencentrum. 

310

Het CDA wil een uitbreiding van de uitgaansmogelijkheden in het gebied rond de Beestenmarkt, vooral voor scholieren. Als gevolg van het schrale aanbod gaan nu veel opgroeiende jongeren uit in omliggende gemeenten. Handhaving en toezicht moeten zorgen voor een veilig en aantrekkelijk uitgaansgebied in Leiden zelf.



Dagopvang voor kinderen van 0 – 4 jaar en buitenschoolse opvang voor kinderen van 5 – 12 jaar biedt aan ouders de mogelijkheid arbeid en zorg te combineren en aan kinderen

315

de mogelijkheid te spelen met leeftijdsgenoten. Kinderopvang wordt door particuliere ondernemers aangeboden. Zij zitten om de tafel met scoutingorganisaties, scholen en sportverenigingen om creatieve en leuke manieren van opvang te organiseren. In sommige wijken bestaat een tekort aan locaties. De gemeente draagt de verantwoordelijkheid om creatief mee te denken over hoe voldoende plaatsen te vinden

320

voor goede opvang. Zij houdt via de GGD toezicht op de kwaliteit van kinderopvang. Dit klinkt streng, maar het gaat om onze kinderen. 

Kinderen moeten buiten kunnen spelen. In de buurten worden daarom –-op aanvraag van ouders – tijdelijke speelzones georganiseerd zodat op straat gespeeld kan worden.

325

Onderwijs 

Leidenaren van morgen moeten vandaag al de kansen krijgen die ze straks nodig hebben. Goed onderwijs is essentieel. De gemeente Leiden is verantwoordelijk voor voldoende ruimte voor onderwijsvoorzieningen. Scholen en hun leraren, ouders en leerlingen maken vervolgens zélf het onderwijs in de stad. Scholen spelen een belangrijke

330

rol bij de vorming van jongeren. Zij kunnen deze rol pas echt goed vervullen als de ouders betrokken zijn bij het beleid van de school. 

Ouders hebben een vrije schoolkeuze. Het CDA wil niet dat de gemeente ouders verbiedt om hun kinderen naar een school in een andere wijk te brengen. Goed onderwijs en evenwichtige investeringen in álle wijken is de beste garantie om achterstandscholen te

335

voorkomen. Alleen bij wachtlijsten mogen kinderen uit de eigen wijk voorrang krijgen. 

Het CDA wil diversiteit in het schoolaanbod. Het CDA is positief over de brede scholen zoals die gebouwd worden in Leiden. Het voortgezet onderwijs is zelf verantwoordelijk voor het schoolaanbod. Als zij komen met een voorstel voor een technasium binnen een bestaande school of op een nieuwe plek, helpt de gemeente dit initiatief te

340

verwezenlijken. En ten slotte: 

Een kind met een taalachterstand krijgt extra educatie vanaf tweejarige leeftijd via de peuterspeelzaal of de voorschoolse opvang.

345



Het CDA vindt het belangrijk dat basisscholen kleinschalig zijn georganiseerd. Samenwerking van scholen en andere organisaties gericht op kinderen in een brede school kan heel goed samengaan met een kleinschalige organisatie. Het CDA wil dat er in de Slaaghwijk zo’n brede school komt. Naschoolse activiteiten zijn belangrijk voor kinderen in een brede school. Deze naschoolse activiteiten worden opgezet door het

350

kinderwerk in samenwerking met sportclubs, speeltuin en scouting. 

School is meer dan rekenen en taal. Gezond bewegen hoort daar bij. Per wijk moeten er voldoende gymzalen zijn voor het onderwijs, liefst op loopafstand van de (basis)school. Bij de bouw van nieuwe scholen moet een gymzaal ingepland zijn tenzij er al voldoende voorzieningen zijn in de wijk. Schoolsport sluit beter aan op wat de sportverenigingen

355

doen en op de naschoolse activiteiten. 

Om de verkeersveiligheid rond scholen te garanderen bevordert de gemeente – ook met verkeersregulerende maatregelen – een situatie waarin ouders hun kinderen lopend of op de fiets naar school brengen.

 360

Schoolverzuim pakken we stevig aan; leerplichtambtenaren handhaven de regels consequent. Zorgadviesteams zorgen voor een sluitend plan van aanpak voor individuele leerlingen. De Witte Poort vervult een belangrijke rol bij tijdelijke opvang en terugkeer naar school.



De school leidt op tot samenleven. Het CDA is positief over de maatschappelijke stage voor middelbare scholieren zoals die vanaf 2010 vorm zal krijgen. Scholen, ouders,

365

scholieren, maatschappelijke organisaties en bedrijven organiseren deze stages zelf. De gemeente kan wel een katalysator zijn door de betrokken partijen bij elkaar te brengen. Ouderen en gehandicapten

Ouderen en gehandicapten moeten zo goed mogelijk in de samenleving meedoen. Velen zijn 370

vitaal en kunnen hun weg wel vinden, maar er zijn ook ouderen en gehandicapten die zorg en aandacht behoeven. 

De oudere Leidenaar krijgt de kans en de ruimte geboden zo lang mogelijk in zijn eigen woning en buurt te blijven wonen. Zelfredzaamheid voor alle Leidse bewoners staat voor ons hoog in het vaandel. Waar dat niet lukt moet de gemeente helpen. Het CDA steunt

375

van harte (vrijwilligers)projecten die de eenzaamheid van ouderen voorkomen. 

De WMO zorgt ervoor dat burgers kunnen participeren. De WMO omvat naast zorg voor ouderen en gehandicapten ook mantelzorg, maatschappelijke opvang (waaronder vrouwenopvang), openbare geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg. De uitvoering van de WMO mag niet onnodig bureaucratisch worden: het

380

persoonsgebonden budget in de WMO maakt het mogelijk dat Leidenaren zélf hun zorg regelen zonder afhankelijk te zijn zorginstellingen. Het CDA wil dat dit gebruikersvriendelijker en beter toegankelijk wordt. 

De gemeente let bij de aanbesteding van thuiszorgorganisaties zowel op de kwaliteit als op de kosten. Mensen moeten niet te maken krijgen met steeds wisselende

385

thuishulpzorg. 

Het CDA vindt dat de gemeente mantelzorgers op een goede en toegankelijke wijze moet ondersteunen.



Het CDA bevordert de ontwikkeling van projecten voor begeleid zelfstandig wonen van licht verstandelijk gehandicapten en daarvoor in aanmerking komende GGZ-cliënten.

390



De gemeente zorgt voor een goed bereikbaar en toegankelijk loket waar alle informatie over de voorzieningen rond zorg, wonen en welzijn beschikbaar en toegankelijk is.



Het CDA wil voor senioren in Leiden winkelen, welzijn, wonen en zorg op een goede wijze koppelen. Postagentschap, OV en pinautomaat zijn in de buurt aanwezig.

 395

Algemene voorzieningen, waaronder ook sportgelegenheden en culturele instellingen, horen goed toegankelijk te zijn. Obstakels worden verwijderd en de blindegeleidestroken worden vrijgehouden. Invalidenparkeerplaatsen zijn ruim en goed bereikbaar.



Het CDA wil dat het platform gehandicapten betrokken wordt bij nieuwbouwplannen en herinrichting.

400

6.

Kansen op meedoen

Voor het CDA is de kern van sociaal beleid: activeren en participeren – dus: mensen in beweging zetten en laten meedoen. Betaald werk is essentieel voor inkomen, kennis, dagritme en sociale contacten. Regulier werk staat voorop. Juist nu de economie tijdelijk in 405

zwaar weer verkeert, is het belangrijk te voorkomen dat mensen langdurig werkloos worden. De afgelopen twee jaar heeft Leiden grote stappen gezet om het sociaal beleid te richten op werkgelegenheid. Dit beleid wordt versterkt doorgezet, juist nu. Qua kans op werk moet Leiden in de top-5 van de grote steden (G32) terecht komen; dat streven gaat gepaard met inkomensondersteuning en een degelijk minimabeleid.

410



Voor het CDA staat werk dus voorop. Voor zover bijstandgerechtigden niet of nog niet in een arbeids- of scholingstraject zitten, mag van hen worden gevraagd dat zij actief bijdragen aan de leefbaarheid van de stad en de wijken. Dat kan bijvoorbeeld via vrijwilligerswerk of in projecten onder regie van de gemeente. Bij wie zonder goede reden weigert kan de uitkering worden gekort of stopgezet. Tegenover een uitkering

415

staat een tegenprestatie naar vermogen. 

Iedere bijstandsgerechtigde heeft als regel de plicht mee te doen aan een assessment (werkatelier). Hieruit vloeit een re-integratietraject voort waarvan een opleidingstraject deel kan uitmaken. Het volgen van een re-integratietraject en het ontvangen van een uitkering zijn aan elkaar gekoppeld. Vooral jongeren mogen niet aan de kant staan.

420

Gestreefd wordt naar ten minste een ‚startkwalificatie‛. Bij uitval worden zij begeleid naar het onderwijs. Indien dat niet haalbaar is moeten zij direct meedoen in een gemeentelijk traject gericht op een baan. Bijzondere aandacht krijgen het verminderen van het grote aantal vrijgestelden van de sollicitatieplicht (ca. 35%-40%) en het stijgend aantal allochtonen in de bijstand (ca. 44%).

425



Gesubsidieerde arbeid (o.a. loonkostensubsidies) is een nuttig instrument als opstap naar de reguliere arbeidsmarkt. De gemeente zet zich in om voldoende van deze banen, ook in de marktsector, beschikbaar te krijgen. Deze functies worden bij voorkeur tijdelijk ingevuld.

 430

Inkomensvoorzieningen moeten tot maatwerk leiden. Het CDA geeft steun aan wie niet kan, maar is streng voor wie niet wil. Aanvullende ondersteuning wordt alleen verleend onder bijzondere omstandigheden (bijzondere bijstand) of aan groepen met specifieke kosten die vrijgesteld zijn van sollicitatieplicht, zoals chronisch zieken, eenoudergezinnen, en ouders met kinderen.-In dat geval via de declaratieregeling voor schoolbijdragen. Die regeling blijft bestaan totdat het kabinet hierin heeft voorzien.

435



Werken moet lonen. De declaratieregeling wordt daarom alleen gericht op maatschappelijke participatie. Dat voorkomt sociaal isolement en bevordert sociale vaardigheden die de kans op werk weer vergroten. De regeling is alleen bestemd voor actieve deelname aan sport, cultuur en educatie.

 440

Het CDA wil dat de gemeente samen met het UWV reïntegratie door middel van werk van personen uit de WAO en de Wajong bevordert (waaronder de GGZ-clienten).



De sociale werkvoorziening voor arbeidsgehandicapten is voor zover mogelijk een opstap naar de reguliere arbeidsmarkt. De Zijl Bedrijven (DZB) groeit door tot een mensontwikkelingsbedrijf dat regionaal werkt op een bedrijfseconomisch verantwoorde wijze.

 445

Het CDA waardeert ten volle het belang van maatschappelijke en levensbeschouwelijke initiatieven, zoals de Voedselbank, Exodus en het diaconaal centrum ‘De Bakkerij’. Overheid en samenleving vullen elkaar aan. De gemeente biedt ruimte aan maatschappelijk initiatief en stimuleert deze organisaties vooral dáár actief te zijn waar de overheid geen hulp kan bieden.

 450

Bij instellingen waar zorg wordt geboden aan kwetsbare groepen ziet de inspectie toe op de kwaliteit.



Meer en meer mensen gaan gebukt onder de last van schulden. Woningbouwcorporaties en maatschappelijk werk spelen een cruciale rol in het helpen oplossen en voorkomen van deze problematiek. De Raad-en-Daadwinkels vervullen een belangrijke rol op het gebied van publieke dienstverlening.

455 Integratie door participatie Leiden heeft een eeuwenoude traditie van immigratie en integratie. Door de geschiedenis heen zijn groepen die van elders kwamen onderdeel geworden van de Leidse samenleving. Door de eeuwen heen hebben ze meegewerkt aan het Leiden dat het nu is. Het is een 460

uitdaging voor de stad om ook de huidige groepen nieuwkomers kansen te bieden, uit te dagen en te laten integreren. Leiden rekent op de inzet van iedere nieuwkomer. Voor echte participatie is het belangrijk dat de eigen groep (familie, moskee of kerkelijke gemeenschap) actief meedoet. Gezamenlijke problemen, bijvoorbeeld rond ontspoorde jongeren, worden gezamenlijk aangepakt. Ook daarin is wij-zij-denken een verwerpelijke strategie.

465 De stad kent relatief veel inwoners met een niet-westerse afkomst. Een op de zes Leidenaren komt van ver, onder wie relatief veel Marokkanen, maar ook Turken, Surinamers en Antillianen; verder kent de stad vluchtelingen uit Somalië, Iran en Irak. In sommige buurten, zoals de Slaaghwijk, bestaat de wijk voor bijna de helft uit allochtonen. Deelname aan de 470

samenleving is de beste vorm van integratie. Pas door mee te doen leven mensen samen, via het werk, onderwijs, sport, cultuur en vrijwilligerswerk.

Het CDA vindt dat problemen rond integratie helder moeten worden benoemd en worden aangepakt, maar dat dit niet mag leiden tot een wij-zij-denken. Geen goedpraten, maar ook 475

niet zwartmaken; kansen bieden waar dat mogelijk is en grenzen stellen waar dat nodig is. Het CDA wil een actief optreden tegen discriminatie of achterstelling. 

Integratie is de komende vier jaren een gemeentelijke topprioriteit. Daarom is het CDA voor een zichtbare wethouder Integratie met een ambitieuze agenda. Vrijblijvendheid is

480

taboe. In de visie van het CDA is integratie een wederkerige opdracht; voor de nieuwkomers én voor de stad. 

Om te kunnen participeren is het goed kunnen spreken van de Nederlandse taal, ook thuis, een voorwaarde. Leiden biedt inburgeringcursussen aan en die kunnen niet worden geweigerd. Bij inburgering staat het leren van het Nederlands voorop. Maar dat

485

is niet voldoende voor toegang tot de arbeidsmarkt. De gemeente bevordert daarom de mogelijkheid tot het volgen van een vakopleiding als onderdeel van het inburgeringstraject. Immigratie is rijksbeleid, integratie is gemeentelijk beleid. De gemeente moet het goede voorbeeld geven en activiteiten die de integratie bevorderen enthousiast ondersteunen. Het CDA is daarom geen voorstander van gescheiden

490

inburgeren en van gescheiden zwemlessen. 

Omdat participatie van allochtonen in werk en samenleving achterblijft, blijft de gemeente zoeken naar nieuwe mogelijkheden om achterstanden in te lopen. Ze ondersteunt initiatieven in de wijken om activiteiten te organiseren voor moeilijk te bereiken groepen, zoals via het gezinscentrum in Slaaghwijk.

495



Ieder kind met een taalachterstand krijgt op dat punt extra educatie, vanaf tweejarige leeftijd via peuterspeelzaal of voorschoolse opvang.



Voor meedoen aan de samenleving is het belangrijk dat ook de eigen groep (familie, moskee of kerkelijke gemeenschap) daaraan bijdraagt. Opinieleiders uit de eigen kring mogen aangesproken worden op hun verantwoordelijkheden voor het Leiden van de

500

toekomst. Het CDA waardeert het dat moskeeën zich openstellen voor de wijken. 

Omdat participatie in de Leidse samenleving voorop staat is de gemeente terughoudend in de financiële ondersteuning van organisaties die uitsluitend op etnische grondslag zijn georganiseerd.

7. 505

Kansen voor bereikbaarheid

Een stad van kansen moet bereikbaar zijn. Maar voor de auto is de bereikbaarheid van Leiden slecht. Niet alleen voor de bewoners, maar ook voor de bezoekers. Voor het vestigingsklimaat in de stad is het essentieel dat de stad niet verstopt raakt. De binnenstad moet bovendien maximaal bereikbaar zijn met openbaar vervoer en fiets. Alle wijken moeten door openbaar vervoer met de binnenstad verbonden zijn; dit geldt al helemaal voor wijken

510

met verzorgingshuizen. 

Wij willen een goede scheiding van lokaal en bovenregionaal verkeer. De RijnlandRoute is voor het bovenregionaal vervoer, maar dient aantakkingen te krijgen met het Leidse wegennet die ervoor zorgen dat de verkeersdruk op de Leidse binnenring structureel

515

afneemt. De vrachtwagens met bloemen van de veiling in Rijnsburg moeten niet via de Churchilllaan door de stad geperst worden richting A4. Hierdoor verbetert de doorstroming en de leefbaarheid op de Churchilllaan. De Churchilllaan krijgt een ‘groene golf’. 

520

Het CDA wil de noodzakelijke verbinding tussen A4 en A44 (de zogenoemde ‘RijnlandRoute’) zo aanleggen dat bewoners van de Stevenshof het verkeer niet kunnen ruiken, zien of horen. Een RijnlandRoute die goed is ingepast in zijn omgeving vergroot de leefbaarheid van Leiden Zuid-West en versterkt de regionale economie.



Gelijktijdig werkt de gemeente aan het bevorderen van de doorstroming op het Lammenschansplein en de Lammebrug.

525



Leiden mist een noord-zuid verbindingsweg waardoor verkeer in de binnenstad en op de singel vastloopt. Daarom is het CDA voorstander van een Ringweg-Oost. Het CDA heeft een voorkeur voor een tunnel tussen De Waard en de Zijldijk. Als een dergelijke variant niet haalbaar, betaalbaar of inpasbaar is, wordt gezocht naar alternatieven. Tweerichtingverkeer-‘op maaiveldniveau’ door de Sumatrastraat is voor het CDA niet

530

aanvaardbaar. 

De aanleg van de Ringweg-Oost biedt de kans alsnog een veilige aansluiting te realiseren middels een rotonde tussen de Kanaalweg en de Julius Caesarbrug. Als de plannen voor de Kanaalweg klaar zijn dan is dát de plaats waar de eerste schop in de grond gaat.

 535

Het CDA wil de provincie Zuid-Holland strak houden aan het compromis over de RijnGouweLijn. De stad Leiden heeft onder druk van de doorzettingsmacht van de provincie de RGL moeten accepteren. De provincie heeft – in ruil daarvoor – de stad Leiden belangrijke financiële toezeggingen gedaan. Zo zal de provincie de Ringweg-Oost in verregaande mate financieren. Voor het CDA is het essentieel dat de aanleg van de RGL over de Hooigracht pas wordt gestart als de Ringweg-Oost functioneert. De RGL

540

loopt door tot de kust, naar Katwijk en Noordwijk. Voor het CDA blijft gelden: ’Geen oost zonder west’. Alleen als het spoortraject Leiden–Alphen aan den Rijn verdubbeld wordt kan de RGL zonder problemen functioneren. Naast verdubbeling van het spoor heeft Leiden dringend behoefte aan een echte rechtstreekse intercityverbinding van en naar Utrecht.

545



De gemeente investeert samen met omliggende gemeenten in regionale fietsroutes rondom Leiden voor zowel woonwerk- als recreatief verkeer. De gemeente breidt het aantal fietsenstallingen in het centrum en bij de winkelcentra in de wijken uit. Extra fietsenstallingen worden gerealiseerd in straten en stegen dichtbij winkels, zoals onder het V&D-blok. Wrakken en achtergelaten fietsen - zeker bij de stations - worden

550

verwijderd zodat meer ruimte ontstaat in fietsenrekken. Parkeren Leidse burgers en bezoekers van Leiden hebben vaak auto’s. Dat is niet anders: auto’s zijn een vanzelfsprekende manier van verplaatsen, naast de fiets en het openbaar vervoer. Goede parkeervoorzieningen horen daarom bij elke stad. Het CDA wil het aantal parkeerplaatsen in

555

de binnenstad voor bezoekers in de komende tien jaar met 500 plaatsen uitbreiden. Die plaatsen komen bovenop de bestaande afspraken om 1000 parkeerplaatsen te realiseren op de Haagweg en het Morskwartier. Zowel voor bezoekers die de stad vanuit het zuiden/oosten (via de Lammenschansweg en Hoge Rijndijk) benaderen, als voor bezoekers die de stad vanuit het noorden/westen (via de Plesmanlaan en Haagweg) binnenrijden zal er

560

parkeerruimte bij moeten komen. 

Het Haagwegparkeerterrein blijft in ieder geval tot 2022 open. Pas als op de plaats van het Belastingkantoor een grote nieuwe parkeergarage van 1000 plekken staat, zal bekeken worden of het Haagwegparkeerterrein overbodig is of niet. Aan de Morssingel

565

komt tijdelijk een parkeergarage van 400 à 500 plekken. 

De auto is geen melkkoe. Iedere euro die door bewoners en bezoekers aan parkeren wordt besteed moet door de gemeente ook weer aan parkeervoorzieningen worden uitgegeven.

 570

Een duidelijk parkeerroute informatiesysteem (PRIS) moet bezoekers al vanaf de toevoerwegen naar parkeergarages leiden en naar de historische binnenstad.



Onder de Garenmarkt komt een diepe parkeergarage. Het CDA wil graag dat dit parkeerterrein zich uitstrekt onder de huidige vestiging van Hoogvliet tot en met de Sint Jorissteeg. Dit geeft meteen een kans om de visieloze, lelijke jarenzeventigbouw van Hoogvliet met zijn parkeertoren te vervangen door nieuwbouw die beter past bij het

575

historische karakter van de stad. Dit alles moet leiden tot een extra parkeercapaciteit van ongeveer 500 plaatsen. De Garenmarkt wordt een mooi stadsplein voor evenementen. 

Het CDA wil dat het gemeentebestuur afspraken maakt met de Universiteit (Witte Singel), Achmea (Schipholweg), ROC Leiden (Lammenschans) en NUON (Langegracht) om hun parkeerterreinen op koopavonden en in het weekend open te stellen aan het

580

winkelend publiek. Het stadsparkeerplan kan daarbij voor transport zorgen (vergelijk het Haagwegterrein). 

Zolang de parkeerambities in de binnenstad niet gerealiseerd zijn, blijven zoeklocaties zoals Kaasmarkt, Maresingel en het binnenterrein achter de Super de Boer bij het station

in beeld teneinde het aantal parkeerplaatsen in de binnenstad daadwerkelijk uit te 585

breiden. 

Het CDA wil dat de bewoners van de stad voldoende parkeerplaatsen krijgen. Er kunnen in de binnenstad pas parkeerplaatsen verdwijnen als er elders eenzelfde aantal gelijkwaardige parkeerplaatsen is gerealiseerd. Bij nieuwbouwprojecten buiten het centrum wordt beter rekening gehouden met parkeren. ‘Nieuw Leyden’ is een goed

590

voorbeeld van hoe het kan. Roomburg is een voorbeeld van hoe het béter had gemoeten: de gemeente moet daar een uiterste inspanning doen om extra parkeerplaatsen aan te leggen. Inbreidingsplannen zoals Dieperhout mogen in bestaande wijken geen parkeerproblemen veroorzaken. 

595

Met de bewoners van de Merenwijk en Roomburg gaat de gemeente in overleg om meer parkeerplaatsen te realiseren met behoud van groen. Dat kan door parkeerplaatsen slimmer aan te leggen.



Betaald parkeren of verhoging van de parkeertarieven is pas aan de orde als de parkeercapaciteit is vergroot en het bijbehorende voorzieningenniveau verbeterd. Parkeeroverlast in woonwijken moet bestreden worden. Dit kan door de invoering van

600

‘blauwe zones’, maar die mogen alleen worden ingesteld in overleg met bewoners van de wijken. Uitgangspunt blijft dat inwoners van buiten de singels bij hun eigen huis gratis kunnen parkeren.

605 8. Kansen voor schoon, heel en veilig Leidenaren willen volstrekt terecht dat hun leefomgeving schoon, heel en veilig is. In een dergelijke omgeving kunnen de kansen die er zijn ook gepakt worden. Daarom wil het CDA blijven investeren in een schone en veilige stad. De ergernissen worden aangepakt, zowel de 610

grote als de kleine. Dat begint bij de Leidenaren zélf. Zo wordt de stad stukken prettiger als haar inwoners op een normale manier met elkaar omgaan. Van goede omgangsvormen wordt iedereen beter: variërend van afval in de prullenbak, niet door rood rijden, letterlijk je stoepje schoonvegen (ook in de winter), tot niet bij het minste of geringste tegen elkaar uitvallen. Dít moeten burgers zelf doen; het gemeentebestuur kan dat niet van hen

615

overnemen. Leiden moet een goede stad zijn en blijven om te leven, te studeren en om te ondernemen. 

Het CDA maakt zich sterk voor het opstellen van de ‘Leidse Stadsetiquette’. Dat is een project dat beoogt de discussie over waarden en normen op gang te brengen en op gang

620

te houden. Leiden schoon In een stad met veel inwoners op een beperkt oppervlak is het eens te meer belangrijk dat de openbare ruimte schoon is. Ook hier ligt de verantwoordelijkheid primair bij de Leidse

625

burger. Die moet zichzelf én zijn buurman daarop aanspreken. De gemeente vult dit aan. 

Het CDA wil een harde aanpak van vervuiling van de stad, zoals straatvuil, oude fietsen (zeker de zwerffietsen bij het Centraal Station), graffiti en onkruid. Graffiti moeten we blijven ontmoedigen door snel te reinigen en jegens de daders een lik-op-stukbeleid te

630

voeren. Van eigenaren van huizen en winkels verwachten we hetzelfde. Goed onderhoud van bestrating en gebouwen en een snelle verbetering bij schade is cruciaal. Net zoals goed onderhoud en schoonmaak van de openbare ruimte. Daarbij ondersteunt de gemeente met menskracht en apparatuur schoonmaakinitiatieven en onderhoud van groen door inwoners, scholen en wijkverenigingen. De gemeente kan daarvoor een

635

beloning beschikbaar stellen in de vorm van een straat- of buurtfeest, of een speeltoestel voor de school of buurt. 

Bewoners krijgen via internet alle informatie over het beheer in hun buurt. Dat helpt om tot eigen, uitvoerbare ideeën te komen.

 640

De meeuwen blijven voor overlast en smerig straatvuil zorgen. Het CDA wil nu eindelijk een aanpak, desnoods een onorthodoxe, die deze problemen daadwerkelijk en snel oplost. Meer ondergrondse vuilcontainers ligt voor de hand.

Leiden veilig Het CDA wil dat Leiden het nieuwe Veiligheidshuis tot kern maakt van het integrale beleid 645

om overlast en criminaliteit terug te dringen. Bindende afspraken tussen politie, justitie,

jeugdzorg en andere hulpinstanties moeten leiden tot een meer sluitende aanpak van overlastgevers, ook preventief. Wie in beeld komt bij het Veiligheidshuis is daar pas van verlost als het gedrag aantoonbaar is verbeterd. 650



Ouderen moeten met een gerust hart van huis kunnen gaan, kinderen moeten veilig over straat kunnen, en studenten en scholieren veilig kunnen uitgaan. Gemeente, politie, justitie, horecaondernemers, Leidenaren en hun organisaties geven gezamenlijk vorm aan een veilige stad. De gemeente stimuleert initiatieven van buurtbewoners om de veiligheid in hun buurt te verbeteren. Het CDA wil dat de gemeente een ‘veilig-Leiden-

655

plan’ maakt door met alle wijkverenigingen de onveilige plekken in kaart te brengen. Binnen drie maanden na de start van het nieuwe college van burgemeester en wethouders zal de gemeente een plan van aanpak presenteren. 

Hangjongeren worden geweerd bij speelplaatsen en in de omgeving van scholen: een speelplek is geen hangplek. Ook rond De Burcht, het Van der Werfpark en het parkje aan

660

de Zoeterwoudsesingel moeten bezoekers zich veiliger voelen dan nu het geval is. 

Het CDA is voorstander van cameratoezicht en preventief fouilleren in onveilige gebieden.



Jeugdcriminaliteit en overlast van hangjongeren vraagt dringend om voorkomen en bestrijden. Gemeente, jeugdhulpverlening, politie, justitie en Bureau Halt moeten vanaf

665

de eerste signalen samen actie ondernemen om jongeren met hun ouders weer op het rechte pad te krijgen. Om jeugdige overlastgevers met hun gedrag te confronteren wil het CDA dat deze groep als onderdeel van hun straf mee gaat lopen met de politie. 

Bij vernielingen wordt de schade op de daders verhaald. Ouders worden bij de aanpak van overlast van hang- en probleemjongeren betrokken. De gemeente voorkomt dat het

670

met Oud & Nieuw opnieuw misgaat en dat overlast wordt veroorzaakt in wijken als de Stevenshof en Leiden Noord. Ook dit vergt een goede combinatie van voorkomen en bestrijden. De inzet van snelrecht en een meldplicht of wijkverbod voor bekende overlastgevers worden structureel ingezet. 

675

Softdrugsgebruik is al lang niet meer cool en stoer. Bovendien is het slecht voor de gezondheid. Daarom wil het CDA dat het aantal coffeeshops de komende vier jaar wordt gehalveerd. Coffeeshops in de buurt van scholen kan helemáál niet; het CDA wil nauwgezette naleving van het landelijk afstandscriterium. Drugsrunners rondom (basis)scholen zijn ook volstrekt ontoelaatbaar; de politie treedt hier hard tegenop. Het CDA tolereert – waar dan ook in de stad – geen overlast van coffeeshops. Worden regels

680

niet nageleefd, dan gaat de coffeeshop dicht. Voorkomen is beter dan genezen. Dat geldt zeker voor drugs- en alcoholmisbruik. Riskant gedrag begint op steeds jongere leeftijd. Daarom kiezen wij ervoor kinderen structureel, al in de hoogste klassen van de basisschool, weerbaar te maken tegen drugs en alcohol. 

685

Drugsoverlast en bedelarij worden nergens in de stad getolereerd. Maatschappelijk herstel voor verslaafden en daklozen is niet altijd goed mogelijk. Daarom is de huidige opvang nodig en zijn spreekuren van hulpverleners onmisbaar.



Het CDA wil meer respect jegens de Leidse politie. De politie moet zichtbaar en aanspreekbaar zijn op straat. Dus meer blauw op straat. Het CDA is voor cameratoezicht, op bedrijventerreinen maar ook op plekken waar veel overlast of criminaliteit

690

plaatsvindt. Het CDA wil dat de succesvolle aanpak ‘Extra Ogen’ ook in Leiden wordt ingevoerd. Bij dit project kan de politie gericht een beroep doen op de inzet en informatie van inwoners van een wijk als daar een incident heeft plaatsgevonden. Preventief fouilleren is wettelijk toegestaan en ook in Leiden kan dit instrument in bepaalde situaties werken. Om kleine overtredingen effectiever aan te pakken krijgt de politie, ook

695

de parkeerpolitie, extra bevoegdheden. 

Geweld tegen politie, hulpverleners of andere overheidsfunctionarissen is nimmer acceptabel en vergt een lik-op-stuk-aanpak. De gemeente biedt slachtoffers hulp en begeleiding, bijvoorbeeld door namens hen aangifte te doen.

 700

Het CDA blijft tegenstander van experimenten met verstrekking van heroïne. De huidige verstrekking van methadon moet worden verplaatst; mogelijkheden zijn de GGD en de daklozenopvang (‘Papegaaisbolwerk’). Verplaatsing biedt nieuwe kansen aan het Joods Weeshuis als zorgcentrum voor wijkbewoners.



Het CDA wil door de inzet van bijzonder woonvormen aan dakloosheid een einde maken.

705



Het CDA vindt kraken een bot en oneigenlijk middel om leegstand op te lossen. De gemeente moet bij Algemene Plaatselijke Verordening een kraakverbod invoeren en de ‘lokale driehoek’ (gemeente, OM en politie) moet prioriteit geven aan de handhaving hiervan. Een kraakverbod alleen lost de leegstandsproblematiek niet op. Het CDA wil dat daarom de gemeente een-leegstandsbeleid voert.

710

9. Kansen over grenzen van Leiden heen Regio Het CDA werkt intensief samen met gemeenten in de regio. Problemen en uitdagingen op 715

terrein van woningbouw, ruimte voor werkgelegenheid én ruimte voor ontspanning (genieten van het groene hart en de duinen) gaan onvermijdelijk over de grenzen van de stad heen. Leiden vervult een centrumfunctie op terrein van cultuur, hoger onderwijs en binnenstedelijke en maatschappelijke voorzieningen. Het versterken van die centrumfunctie is nodig om economisch sterk te staan. Voor zo’n sterke centrumfunctie is samenwerking

720

nodig. 

Versterkte bestuurlijke samenwerking in het stedelijk gebied tussen de A4 en de A44 is noodzakelijk. Gemeentelijke herindeling is daarbij geen doel op zich. Zij kan op termijn een vorm zijn waarin de samenwerking tot uitdrukking komt.

725



Leiden wil stevig samenwerken op uitvoeringstaken (belastingdienst, afvalophaal, brandweer) met de Leidse regio. Op strategisch niveau werkt de gemeente samen met een groter aantal gemeentes in het samenwerkingsverband Holland Rijnland, dat zal worden uitgebreid met de Rijnstreek (Alphen e.o.).

 730

Buiten de directe regio is Den Haag de belangrijkste partner voor Leiden. Veel van haar inwoners werken er. Het CDA wil graag dat Leiden investeert in de relatie met Den Haag op het gebied van cultuur, congressen, toerisme, en onderwijs en onderzoek. Samen met Den Haag kan Leiden meer dan alleen.

Internationale Samenwerking en mondiale bewustwording 735

Het CDA vindt het belangrijk dat Leiden met zijn stedenbanden een bijdrage levert aan internationale samenwerking en mondiale bewustwording. Het CDA wil ook dat Leiden actief een bijdrage levert aan de zogenoemde millenniumdoelen die zijn opgesteld door de VN om de armoede en de ongelijkheid in de wereld te helpen verminderen.

740



Het CDA gelooft in de civil society en hecht daarom veel belang aan de samenwerking tussen gemeenschappen. Bij stedenbanden gaat het niet alleen om samenwerking tussen gemeenten, maar om samenwerking tussen instanties en organisaties, zoals scholen.

 745

Het CDA wil dat de bestaande stedenbanden een duidelijke keuze maken hoe ze zich de komende jaren willen profileren, welke doelen ze daarmee nastreven, met welke projecten, en met welke partners zij willen gaan samenwerken.



De gemeente van haar kant biedt voldoende ambtelijke ondersteuning en biedt waar nodig vanuit de organisatie een bijdrage aan de intergemeentelijke projecten van de stedenbanden. Zij zorgt ervoor dat het predicaat ‘Millenniumgemeente’ echt

750

betekenis krijgt voor het gemeentelijk beleid.



Er komen geen stedenbanden bij, maar er moet ruimte zijn voor tijdelijke partnerships met steden die toegevoegde waarde hebben voor de sterke punten van Leiden, zoals universiteit en Bio Science Park.

755

10. Goed bestuur en goed financieel beleid 760 De afgelopen raadsperiode is veel aandacht besteed aan de bestuurscultuur. De CommissieVan Egdom heeft aangetoond dat veel politieke partijen vooral bezig zijn met het politieke spel en dat tot doel hebben verheven. Politieke partijen stapelen wensen op wensen waardoor bij burgers gemakkelijk de verwachting kan ontstaan dat 'de politiek' veel voor de 765

burgers in de stad doet. Dit heeft ertoe geleid dat veel plannen worden bedacht en uitgewerkt terwijl voor de uitvoering van deze plannen onvoldoende geld beschikbaar is. Soms worden plannen uitgevoerd terwijl de risico's onvoldoende waren geïnventariseerd en het beleid was geformuleerd op basis van 'wensdenken'. Dat had weer overschrijdingen tot gevolg.

770 Het CDA is van mening dat de lessen die de commissie-Van Egdom heeft getrokken moeten bijdragen aan een verandering van de bestuurscultuur. Het beleid moet gericht zijn op het stellen van haalbare doelen en het bestuur moet gericht zijn op daadkrachtig handelen waardoor de geformuleerde doelen ook worden gerealiseerd. Plannen moeten berusten op 775

deugdelijke risico-analyses. Het college van B&W moet 'nee' durven zeggen tegen wensen van de Raad die niet uitvoerbaar zijn of financieel onvoldoende zijn gedekt. Het CDA zal in de komende periode alleen met voorstellen komen waarvoor een deugdelijke financiële dekking aanwezig is.

780

Lokaal bestuur De gemeente maakt het haar burgers mogelijk om hun eigen verantwoordelijkheid te dragen. Ze neemt die niet over. Inwoners en de ondernemers en hun organisaties moeten zo goed mogelijk betrokken worden bij de ontwikkeling en uitvoering van beleid.

785



Regulier overleg, interactieve beleidsvorming en goede inspraak zijn belangrijk. Besluiten worden uiteindelijk genomen door de Gemeenteraad. Die is bij uitstek in staat de belangen van alle partijen af te wegen.



Als aan deze voorwaarden is voldaan zijn referenda onnodig. Daarom heeft het CDA tegen de Referendumverordening gestemd. Zolang Leiden nog referenda kent blijft

790

bij de afweging van eventuele verzoeken voor ons het verkiezingsprogramma leidend. 

De gemeente is dé regievoerder om partijen bij elkaar te brengen. Zo schept de gemeente de randvoorwaarden zodat de partijen die het werk echt moeten doen ook de kansen krijgen dit te doen. De gemeente betrekt actief partijen bij belangrijke

795

zaken, de gemeente initieert een gemeenschappelijke agenda en een actieplan rondom kennis, werkgelegenheid, de versterking van de economie en bereikbaarheid. Samenwerken moet in de genen van elke gemeenteambtenaar zitten.



Het CDA is voor een klein, kwalitatief goed gemeentelijk apparaat. Korte lijnen en heldere structuren vormen het devies voor een effectieve gemeentelijke organisatie,

800

met een gerichte inzet van digitale informatievoorziening en digitale dienstverlening. 

De gemeente is verantwoordelijk voor heldere aanspreekpunten voor de partijen in en rond de stad. Het verbeteren van de dienstverlening en service aan burgers, bedrijven en verenigingen heeft prioriteit. De digitale dienstverlening van de gemeente moet verder worden uitgebreid. Dit betekent niet alleen een goede

805

interactieve website, maar ook goed daarop aangesloten back office-processen. Die ontwikkeling kan tevens een goede aanleiding zijn om de interne organisatie van de gemeente efficiënter te maken. 

Het CDA wil een betere communicatie met de Leidse burgers door het instellen van openbare spreekuren met het gemeentebestuur en de (CDA-)fractie.

810



Een hoge doorstroming van medewerkers en voortdurende reorganisaties zijn slecht voor het stedelijk bestuur. Maar het eventueel binnenhalen van meer kwaliteit mag niet tot betaling boven de ‘Lenferink-norm’ leiden, ook niet voor tijdelijke inhuur. De gemeente onderzoekt hoe de rol, zichtbaarheid en de effectiviteit van de districtsraden kan worden verbeterd.

815 Overheidsfinanciën In de huidige onzekere financiële en economische tijden staat het CDA voor een deugdelijk financieel beleid. Het gaat immers om belastinggeld van burgers. Het CDA staat er de komende jaren voor om de gemeentefinanciën van de gemeente op orde te houden. Voor de 820

komende jaren zijn er een aantal uitdagingen: een daling van de gemeentefinanciën, een gebrek aan niettemin noodzakelijke investeringen en een (vergeleken met andere steden) soms wel erg genereus subsidiebeleid. 

825

De grootste bedreiging voor het op orde houden van de gemeentefinanciën is een daling van de uitkering uit het Gemeentefonds. Dat is onder meer het gevolg van een dalend inwoneraantal in Leiden en groeiende gemeenten in de regio. Het CDA zet fors in op stedelijke vernieuwing. Hierdoor kan het inwoneraantal licht groeien – tot circa 117.500 – en de daling van de uitkering uit het gemeentefonds voorkomen worden.

830



Er moet voortdurend geïnvesteerd worden in de stad. Daarvoor is geld nodig dat er maar in beperkte mate is. Keuzes zijn daarom onvermijdelijk. Het CDA kiest waar mogelijk voor voorrang voor duurzame ruimtelijke economische investeringen boven consumptieve uitgaven. Dit geldt zeker ook voor de opbrengst van de verkoop van de NUON-aandelen. Die worden uitsluitend in duurzaam geïnvesteerd, bijvoorbeeld

835

in de versterking van Leiden als kennis- en bezoekersstad. 

De gemeente verstrekt op dit moment subsidies aan tal van organisaties en instellingen in de stad. Het CDA hecht aan wederkerigheid en maatschappelijke relevantie van het gesubsidieerde initiatief. Subsidies moeten aanvullend zijn en als

het even kan tijdelijk, op wat door de samenleving zelf tot stand gebracht wordt. Óf 840

het moet gaan om zaken waarnaar echt vraag is en die zonder steun niet van de grond komen. Het CDA hecht aan heldere en controleerbare prestatieafspraken bij het aangaan van subsidies. De gemeente ziet scherp toe op professionele overheadkosten. Een groot deel van de subsidies kunnen daardoor beter worden ingezet.

845



In de realisatie van plannen worden marktpartijen nadrukkelijk betrokken. Door rekening te houden met de wensen en mogelijkheden in de markt kunnen risico's gespreid worden en plannen beter gerealiseerd worden.



De nadruk moet minder komen te liggen op beleidsvorming en meer op beleidsuitvoering. In de Leidse situatie wordt relatief veel geld uitgegeven aan het

850

ontwikkelen van plannen, ook plannen die niet tot uitvoering worden gebracht. De controllfunctie binnen de gemeente moeten worden verbeterd waardoor financiële risico's voor de gemeente kunnen worden verkleind. Lokale lasten

855

De lasten voor het bedrijfsleven in Leiden zijn een constant punt van zorg. Het CDA wil een gunstig en aantrekkelijk ondernemersklimaat. Zie voor concrete voorstellen voor ondernemerschap hoofdstuk 2. 

860

Woonlasten stijgen slechts beperkt, niet meer dan de landelijke trend. Een aantrekkelijke stad kent een gunstig fiscaal klimaat. De al hoge OZB blijft gelijk. Alleen de verbruiksbelastingen mogen stijgen, totdat ze kostendekkend zijn. Als het niet meer mogelijk is om rioolrechten te heffen kiest het CDA bij een nieuwe financieringsvorm voor het uitgangspunt ‘de vervuiler betaalt’. Dit geldt ook voor mogelijke verdere differentiatie van de afvalstoffenheffing.

865 Belangrijke begrotingsprincipes en financieringsbronnen Het is altijd lastig om een begroting rond te krijgen, zeker in onzekere tijden. Daarom formuleren wij hier een aantal uitgangspunten en financieringsbronnen die leidend zijn voor een goed begrotingsbeleid. Dit draagt bij aan een degelijk financieel gemeentelijk beleid. Die 870

875

begrotingsprincipes zijn: 

een integrale afweging van verschillende beleidsvoorstellen;



tekorten worden hoofdzakelijk opgevangen binnen eigen portefeuilles;



meevallers komen ten gunste van de hele begroting;



geen geld zonder plan en geen plan zonder geld.

Aanvullende financieringsbronnen zijn: 

het beter benutten van Europese subsidies voor de stad;

880



dit geldt ook voor het gebruik of verkoop van onroerend goed dat de gemeente in eigendom heeft;



een kostendekkende dienstverlening door de gemeente;



minder inhuur van externen en interim-krachten;



subsidies worden in principe op tijdelijke basis toegekend.

885

Bijlage 1 Concrete successen CDA fractie en CDA wethouder afgelopen raadsperiode 1. Besluit om muziekcentrum de Nobel te bouwen; 2. Renovatie Kunstcentrum Haagweg 4 in gang;

890

3. Instelling Cultuurfonds Leiden en een cultuurmakelaar; 4. DeZijl Bedrijven (DZB) weer financieel gezond; 5. Hoge uitstroom uit de uitkeringen (boven landelijk gemiddeld); 6. Wachttijden voor stadsbank (schuldsanering) gehalveerd; 7. Wachtlijsten voor gehandicapten bij DZB vrijwel weggewerkt (waren bijna 3 jaar);

895

8. Haagweg Parkeerterrein blijft en Morspoortgarage wordt gebouwd; 9. Ringweg-Oost wordt aangelegd; 10. Archeologische Park Matilo (wijkpark voor Roomburg) wordt aangelegd; 11. Leidse Hout is monument geworden. Het CDA stemde tegen de hoogbouw naast het Leidse Hout, de zogenoemde. Dieperhout-locatie. De nieuwbouwplannen van

900

Nieuweroord zijn fors bijgesteld: daar wordt nu meer groen gerealiseerd en minder hoog gebouwd. ; 12. Er is 14 miljoen gekomen voor renovatie van de Lakenhal (plan in voorbereiding); 13. Renovatie van de Pieterskerk is voltooid dankzij voorstellen van de CDA-fractie in de Tweede Kamer;

905

14. Tien ha extra groen in Oostvlietpolder, indien RvS besluit dat deze toch bebouwd mag worden; 15. Onderzoek naar 500 extra gebouwde parkeerplaatsen in centrum; 16. Sluiting van coffeeshop in de beschuitsteeg; 17. Beëindiging van kraken in de Koppenhinksteegh;

910

18. Geen medische heroïneverstrekking; 19. Geen stijging van de onroerendezaakbelasting. Totale woonlasten alleen trendmatig gestegen; 20. Cameratoezicht bij het station.

915

Bijlage 2 Uitgangspunten CDA Het CDA is een brede volkspartij, met wortels in alle lagen van de samenleving. Daarom biedt de partij plaats aan mensen met verschillende achtergronden. Ons bindt, naast het

920

geloof in democratische waarden, het Evangelie als grondslag en inspiratiebron bij het zoeken naar oplossingen voor hedendaagse problemen. Het gaat daarbij steeds om mensen. Menselijk geluk, waardigheid, veiligheid, zorg voor elkaar, respect en gemeenschapszin zijn de constanten. Het CDA is een degelijke en betrouwbare partij. Politiek is geen doel op zich, maar een

925

manier om zaken in de samenleving te verbeteren. Het CDA heeft duidelijke visie op de toekomst van de stad. Daarbij is samenwerking met andere partijen en maatschappelijke organisaties onmisbaar. De samenleving vorm je tenslotte samen. Het CDA werkt goed samen met de regiogemeenten en is daarom een goede partner ten aanzien van regionaal beleid.

930

Dit verkiezingsprogramma bevat de keuzes van het CDA bij een groot aantal onderwerpen. In de raadsperiode 2010 – 2014 zal er veel gebeuren dat op dit moment nog niet is te voorzien. Om dan een standpunt te bepalen hanteert het CDA vier uitgangspunten. 1. Publieke gerechtigheid: een betrouwbare overheid moet burgers zekerheden bieden en

935

duidelijke grenzen stellen. Zij moet zich daar ook zelf aan houden. De overheid moet een bestaansminimum garanderen, waarbinnen burgers en hun verbanden hun verantwoordelijkheden kunnen waarmaken. 2. Gespreide verantwoordelijkheid: de verantwoordelijkheid voor het nemen van

940

beslissingen of het uitvoeren van bepaalde taken worden daar neergelegd waar deze het beste genomen kunnen worden en bij voorkeur zo dicht mogelijk bij mensen, bijvoorbeeld bij het gezin, bij werkgevers en werknemers, bij particuliere organisaties in het maatschappelijk middenveld of bij het bedrijfsleven.

945

3. Solidariteit: vraagt om betrokkenheid tussen generaties en tussen arm en rijk. Het laat zien dat mensen boodschap hebben aan elkaar. We leven niet alleen voor onszelf, maar zijn echt mens in relatie tot de ander. De overheid waarborgt een bestaansminimum en roept burgers en maatschappelijke organisaties op het hunne eraan toe te voegen.

950

4. Rentmeesterschap: duidt op verantwoordelijkheid voor het bewaren van de aarde en van al haar bewoners: mensen, planten en dieren, om ervan te genieten, maar ook om deze te bewaren voor volgende generaties. De overheid moet bevorderen dat mensen zich als goed rentmeester gedragen. De gemeente bevordert het benutten van talenten van alle burgers en heeft haar eigen financiën op orde.