Heerhugowaard, Stad van Kansen

Heerhugowaard,

Stad van Kansen Eindresultaat van de discussie over de toekomst van Heerhugowaard

1

Heerhugowaard, Stad van Kansen

Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE..................................................................................................................................... 3 1.

DE TOEKOMST VAN HEERHUGOWAARD ...................................................................................... 4

2.

BIOGRAFIE VAN HEERHUGOWAARD............................................................................................. 4 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

3.

UITDAGINGEN VOOR HEERHUGOWAARD .................................................................................... 6 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6

4.

REGIONALISERING .......................................................................................................................... 6 VERSTEDELIJKING EN WONINGBOUW ................................................................................................ 6 SNELLE VERGRIJZING EN ONTGROENING: VOORZIENINGEN OP MAAT .................................................. 7 TOENEMENDE MOBILITEIT ................................................................................................................ 7 INDIVIDUALISERING EN AFNEMENDE COHESIE.................................................................................... 7 HET LOKAAL BESTUUR VERNIEUWT .................................................................................................. 7

KEUZES VOOR DE TOEKOMST ....................................................................................................... 8 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.2.5 4.2.6

5.

IN DEN BEGINNE….. ........................................................................................................................ 4 GROEI IN DE JAREN ZESTIG EN ZEVENTIG.......................................................................................... 4 TWEEDE GROEIFASE ....................................................................................................................... 5 HET HEERHUGOWAARD VAN 2001 EN VERDER ................................................................................. 5 FINANCIËLE SITUATIE ...................................................................................................................... 6

SCENARIO’S IN DISCUSSIES ............................................................................................................. 8 EEN NIEUW SCENARIO: HEERHUGOWAARD, STAD VAN KANSEN ......................................................... 8 VERSTEDELIJKING........................................................................................................................... 9 INFRASTRUCTUUR .......................................................................................................................... 9 SAMENLEVINGSOPBOUW ................................................................................................................. 9 VOORZIENINGEN ............................................................................................................................. 9 ECONOMISCHE ONTWIKKELING ...................................................................................................... 10 BESTUUR ..................................................................................................................................... 10

TEN SLOTTE..................................................................................................................................... 10

BIJLAGE 1: DE VIER SCENARIO’S........................................................................................................ 11 DE VIER SCENARIO’S ................................................................................................................................ 11 DE NETWERKSTAD ................................................................................................................................... 11 DE MODERNE STAD .................................................................................................................................. 11 DE TUINSTAD ........................................................................................................................................... 11 DE COMPLETE STAD ................................................................................................................................. 12 BIJLAGE 2: MEER BOUWEN MET MINDER STENEN .......................................................................... 13 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING INTERACTIEVE TRAJECT .......................................................................... 14 1. INLEIDING ......................................................................................................................................... 14 2. IDENTITEIT ....................................................................................................................................... 14 3. SCENARIO’S ..................................................................................................................................... 15 4. RUIMTELIJKE ASPECTEN .................................................................................................................... 16 5. SOCIALE ASPECTEN .......................................................................................................................... 16 6. ECONOMISCHE ASPECTEN ................................................................................................................. 16 7. BESTUURLIJKE ASPECTEN ................................................................................................................. 16 BIJLAGE 2A: ORGANISATIES DIE EN BIJDRAGE HEBBEN GELEVERD ............................................................... 17 BIJLAGE 2B: ACTIVITEITEN, AANTAL DEELNEMERS EN DOELGROEPEN .......................................................... 18

3

Heerhugowaard, Stad van Kansen

1.

De toekomst van Heerhugowaard

Het gemeentebestuur staat voor een nieuwe uitdaging: het ‘completeren’ van een gemeente die hard is gegroeid. Het is dan van belang met elkaar te bepalen wat dat voor de gemeente betekent. Welke ambities heeft Heerhugowaard, wat wil Heerhugowaard zijn? Dat is de kern van de zoektocht die we gestart zijn onder de vlag “de toekomst van Heerhugowaard”. Het gemeentebestuur wil die zoektocht niet alleen doen, maar in samenspraak met de burgers, bedrijven en instellingen van Heerhugowaard. Het gemeentebestuur is bij zich zelf begonnen om na te denken over de toekomst. Dat heeft geleid tot vier scenario’s om een toekomstbeeld te schetsen. Vervolgens zin we in gesprek gegaan met de bewoners, bedrijven en instellingen van Heerhugowaard en omgeving. Wat vinden Heerhugowaarders belangrijk en wat achten zij kansrijk? Maar ook: hoe kijkt de regio tegen Heerhugowaard aan? In dit rapport leggen we de resultaten neer in de vorm van een visiedocument. Dat doen we nog als gemeentebestuur in de ‘oude’ monistische vorm, waarbij de gemeenteraad het gemeentebestuur vormt. We willen als gemeentebestuur voor de nieuwe (duale) gemeenteraad en college een conceptvisie op de toekomst van Heerhugowaard neerleggen als ‘bruidschat’ voor de nieuwe raad. Deze kunnen dan de visie bekrachtigen. In dit visiedocument beschrijven we allereerst de biografie van Heerhugowaard om helder te krijgen wat de ontstaansgeschiedenis is en waar we ons nu bevinden. Ook inventariseren we de belangrijkste uitdagingen voor Heerhugowaard: welke inspanningen zullen er de komende vijf tot vijftien jaar moeten worden verricht aan de hand van te verwachten ontwikkelingen. Vervolgens beschrijven we, op basis van de gesprekken en andere activiteiten die we hebben georganiseerd, de visie op Heerhugowaard. In de bijlagen is het verslag van de interactieve fase toegevoegd, als ook de samenvatting van de discussienota, waarin de vier scenarios’s worden toegelicht.

Het gemeentebestuur van Heerhugowaard, maart 2002.

2.

Biografie van Heerhugowaard

2.1

In den beginne…..

In de 17e eeuw beraadslaagden enkele notabelen uit Alkmaar over uitbreiding van hun gronden en investeringsactiviteiten. Op hun initiatief werd een watergebied ten noordoosten van Alkmaar drooggelegd. Het resultaat daarvan was een droogmakerij met weinig vruchtbare grond, met beperkte agrarische mogelijkheden. Door de introductie van kunstmest in de 18e eeuw is de agrarische sector toch langzaamaan gegroeid. De bewoners van Heerhugowaard leidden een marginaal bestaan en voorzagen in hun behoeften door eigen onderneminkjes aan huis te starten. Heerhugowaard was een ‘smeltkroes’ van agrariërs en pioniers, verzameld in een lintdorp dat zich langs de Middenweg vormde. Maar veel verder kwam het niet en de Alkmaarse investeerders dropen teleurgesteld af. Er waren zelfs plannen om de polder dan maar weer onder water te laten lopen.

2.2

Groei in de jaren zestig en zeventig

In de naoorlogse periode werd de land- en tuinbouwgrond in Heerhugowaard herverkaveld om de enorme versnippering tegen te gaan. De omschakeling naar glascultuur en bloembollenteelt garandeerde de Heerhugowaardse bevolking geen leefbaar bestaan. Daarmee ontstond een uittocht van mensen die elders werk gingen zoeken. Als antwoord daarop werden langs de (al in 1865 aangelegde) spoorlijn werkgelegenheidsterreinen aangelegd. Als gevolg daarvan werden meer woningen gebouwd. Rond 1960 telde Heerhugowaard zes- tot zevenduizend inwoners. De destijds aantredende burgemeester Molleman werd geconfronteerd met een prangende en toekomstbepalende vraag: ‘Wat moeten we nou met Heerhugowaard?’. Zijn visie daarop heeft een grote invloed gehad op de ontwikkeling van het dorp naar de hedendaagse situatie. Onder zijn bewind is sterk ingezet op het ontwikkelen van regionale bedrijvigheid en het bouwen van woningen.

4

Heerhugowaard, Stad van Kansen Met de groei van Hoogovens nam de vraag naar ‘arbeiderswoningen’ toe en door de eerste golf buitenlandse werknemers vestigden Spaanse en Portugese gastarbeiders zich in de waard. Wegens de opmars van de lokale economie nam de werkgelegenheid verder toe. Mede hierdoor en door gezinsherenigingen van gastarbeiders werd de ‘Hoogovenbuurt’ verder uitgebouwd. In de jaren zeventig werden veel goedkope premiewoningen gebouwd. Per jaar nam de woningenvoorraad toe met honderden woningen, mede doordat Alkmaar niet kon voldoen aan het realiseren van de noodzakelijke woningen. Daarmee was Heerhugowaard een van de snelst groeiende gemeenten van Nederland. In 1975 verwelkomde de gemeente haar vijfentwintigduizendste inwoner. Heerhugowaard kreeg in die periode het stempel van ‘de groene weduwe’: de mannen waren aan het werk in de regio en de vrouwen bleven met de kinderen achter in de stad in wording. Heerhugowaard was uitgegroeid tot slaapstad. Toen eind jaren zeventig de industriegebieden in Alkmaar vol raakten is de ontwikkeling van het Heerhugowaardse bedrijfsleven op stoom gekomen. De groei die Heerhugowaard doormaakte is in de eerste helft van de jaren tachtig gestaakt. Uiteindelijk huisvestte de gemeente in 1980 zo’n eenendertigduizend inwoners. Zij woonden ergens in ‘the middle of nowhere’, zo leek het, maar wel met ruimte en in het groen. In de jaren zeventig is ook het winkelcentrum Middenwaard aangelegd.

2.3

Tweede groeifase

Eind jaren tachtig besloot het gemeentebestuur dat verdere groei gewenst was en werden er weer bouwprogramma’s opgezet, om de eigen bevolking te kunnen huisvesten. Begin jaren negentig werd Heerhugowaard een groeitaak opgelegd als Vinexlocatie, in samenwerking met Alkmaar en Langedijk. Wederom was ‘stenen stapelen’ het devies. De discussie over uitbreiding van voorzieningen was al langere tijd gaande. Heerhugowaard investeerde in scholen, sportaccommodaties, winkelcentra en andere faciliteiten om de leefbaarheid te verbeteren. Door de verschillende fases in de groei is Heerhugowaard van noord naar zuid gegroeid in wijken die elk de trends van de tijd waarin ze gebouwd werden, tonen. Echter zonder sterke samenhang: er werd niet geredeneerd vanuit een visie op hoe de gemeente er uit zou moeten zien. En dat leidt nu tot een gemeente die, om het even scherp te zeggen, meer een samenstel van wijken is dan een eenheid. De argeloze voorbijganger raakt snel gedesoriënteerd: waar is hier het centrum? Zit ik in een buitenwijk of is dit het hart van de gemeente?

2.4

Het Heerhugowaard van 2001 en verder

De ontwikkelingsgeschiedenis van Heerhugowaard illustreert een verschuiving in status van de gemeente. Van een drooglegginggebied met overwegend agrariërs en pioniers groeide zij uit tot forensengemeente, een slaapstad die worstelde met het stempel van ‘de groene weduwe’: Heerhugowaard als ‘uitvalsbasis’ met meer dan zesenveertigduizend inwoners. Mensen kwamen naar Heerhugowaard niet omdat het zo’n mooie gemeente was, maar omdat er betaalbare woningen (met een tuin!) werden gebouwd. En vervolgens blijkt dat er in de regio veel te halen valt, en dat werd de legitimering voor velen om in Heerhugowaard te blijven: Alkmaar met z’n oude stadshart, de zee, strand en duinen in Egmond, Bergen en Schoorl, de oude droogmakerijen Beemster en Schermer, de groene, landelijke omgeving, waar je met een paar minuten fietsen middenin zit. Heerhugowaard als een goede camping: de plek zelf is rustig en groen, maar je gaat er naar toe omdat je de omgeving leuk vindt en er nog genoeg plaats is. De voorzieningen (op de camping) moeten voldoen aan de dagelijkse behoeften, de echt leuke dingen haal je er buiten. Deze beleving van Heerhugowaard is de laatste jaren veranderd. De bevolking wordt ouder en lijkt zich meer en meer te hechten aan Heerhugowaard. Nu nog is Heerhugowaard een jonge gemeente. Maar het tempo van de vergrijzing gaat hier sneller dan in de rest van Nederland en over 15 jaar zullen er in Heerhugowaard gemiddeld meer ouderen zijn dan het landelijk gemiddelde. Dit heeft consequenties voor de voorzieningen en voor het type woningen dat moet worden aangeboden. Kinderen zijn opgegroeid en willen zich vestigen zich in de gemeente. Het aantal mensen dat in Heerhugowaard geboren en getogen is neemt snel toe, de pioniers worden ‘settlers’, mensen die hun plek gevonden hebben en daar niet meer weg willen. En ook door de toename van regionale werkgelegenheid is de gemeente niet alleen maar een ‘uitvalsbasis’, maar is zij ook meer en meer geworden tot ‘thuisbasis’ voor jonge (werkende) gezinnen. De camping voldoet dan niet meer: te weinig voorzieningen, te weinig vertier. We merken dat Heerhugowaarders steeds meer waarde gaan hechten aan een volwaardige gemeente om in te wonen, werken en recreëren en dat zal in de komende jaren alleen maar sterker worden.

5

Heerhugowaard, Stad van Kansen ‘Ik wil geen stad waar ik mij klein moet maken om maar niet op mijn kop te krijgen, …tot ik op mijn kop krijg omdat ik mij klein maak, …waar tevredenheid doorgaat voor opdringerigheid, lafheid voor vrede…en je uitspreken voor een complot, … waar je voor lief moet nemen wat er is….. omdat er geen alternatieven zijn’. G. Konrad Heerhugowaard wordt door het merendeel van de mensen eerder gezien als stad, dan als dorp. De nostalgie van het dorp spreekt velen aan, maar tegelijkertijd ziet iedereen dat Heerhugowaard geen dorp meer is. In Heerhugowaard is het niet meer zo dat de bakker iedereen bij voornaam kent. Wanneer we de gedachten bij het dorp-stad denken verder uiteen rafelen, blijkt dat de voorkeur voor het dorpse met name voortkomt uit de voorkeur voor een bepaald woonmilieu. Dorpse waarden als groen, ruimte, sociale cohesie, geborgenheid en veiligheid moeten in stand worden gehouden. De ‘stadswens’ ligt met name op het gebied van voorzieningen. Stadse voorzieningen als een stadshart, zorgvoorzieningen en vertier/uitgaan worden gemist. De discussie over de vraag of Heerhugowaard nou een stad of een dorp is, lijkt overbodig. Heerhugowaard heeft al de omvang van een stad. ‘Een dorp met 46.000 inwoners bestaat niet’, zoals een van de deelnemers in het interactieve traject deze discussie beëindigden. Het is de wens van velen om dorpse waarden te behouden en het voorzieningenpeil van een stad te evenaren.

2.5

Financiële situatie

Heerhugowaard is geen arme, maar zeker ook geen rijke gemeente. Vanuit de oorsprong als drooggelegd gebied met arme grond heeft de gemeente letterlijk en figuurlijk geen rijke geschiedenis. Vanaf de jaren zestig is het beleid altijd gericht geweest op groei. Daarbij heeft de gemeente nooit een officiële groeistatus gekregen en dus ook niet de daarmee gepaard gaande financiële middelen. Uitzondering daarop is de toewijzing van de Vinexstatus begin jaren negentig. De groei is altijd grotendeels uit eigen middelen gefinancierd. Ook is de gemeente in die periode gestart met het faciliteren in bedrijventerreinen om bedrijven aan te trekken. Dat betekende tegelijkertijd dat Heerhugowaard er samen met de andere gemeenten in de regio redelijk in is geslaagd wonen en werken te combineren: tweederde van de regionale beroepsbevolking werkt in de regio. Maar de inwoners zijn vooral de midden- en lagere inkomensgroepen; het aantal laag- en middelbaar opgeleiden is hoog. De financiële positie van de gemeente wordt gezien als kwetsbaar. Effectieve inzet van eindige financiële middelen vereist het maken van keuzes en het stellen van prioriteiten.

3.

Uitdagingen voor Heerhugowaard

Op basis van een analyse van sterktes en zwaktes & kansen en bedreigingen komen we als gemeentebestuur tot de volgende centrale uitdagingen voor Heerhugowaard de komende 15 jaar.

3.1

Regionalisering

De rijksoverheid stuurt aan op schaalvergroting en denken in regionale samenwerking. Heerhugowaard heeft ‘regionalisering’ nog vooral bekeken vanuit het beleidsveld van de ruimtelijke ordening, en nog weinig vanuit bijvoorbeeld een economisch perspectief. Met name strategische en bestuurlijke samenwerking vormen uitdagingen voor de toekomst, en dan samenwerking in alle windrichtingen (dus niet alleen met Alkmaar) en op meer terreinen dan nu het geval is. De gemeentelijke herindeling in het noorden van Noord-Holland leidt tot het ontstaan van minder, maar sterkere partners. Het lijkt evident dat als het gaat om verkeer en vervoer, economische profilering, ruimtelijke ordening, toerisme en recreatie, volkshuisvesting en zorg alleen een regionaal perspectief voor de ‘inliggende’ gemeenten kansrijk zal zijn: samen zij ze sterk, in hun eentje spelen ze geen rol in het landelijke en provinciale krachtenveld.

3.2

Verstedelijking en woningbouw

Voor de komende 5-10 jaar liggen er nog forse bouwplannen in Heerhugowaard. Het gaat dan vooral over het voltooien van ‘de Stad van de zon’ en het invullen van de “Vork” en de “Draai”. Die vragen nog de nodige energie van het bestuur en het ambtelijk apparaat. En de komst van extra huizen en bedrijven betekent ook dat er gewerkt moet worden aan goede bereikbaarheid, zowel binnen de gemeente als in de regio. En dat de voorzieningen weer op peil moeten worden gebracht.

6

Heerhugowaard, Stad van Kansen ‘Een stad waar stadsplanning een vrijheidsstrijd is tegen de ongestructureerde, doofstomme ruimte, en waar de stadsbewoners de dingen volstoppen met verlangens, ….waar ze het pad dat hun lichaam volgt bekleden met herinneringen, de ruimte dwingen tot nieuwe mogelijkheden, en zich met een onbeschrijfelijke glimlach onderdompelen in hun cultuur’. G. Konrad De vraag naar woningen en ruimte voor bedrijvigheid zal in de komende jaren fors blijven. De druk op de ruimte zal regionaal blijven bestaan en dat zal betekenen dat Heerhugowaard de komende jaren geconfronteerd zal worden met externe druk om meer te gaan bouwen dan nu is voorzien.

3.3

Snelle vergrijzing en ontgroening: voorzieningen op maat

Nu is de bevolking van Heerhugowaard nog jong; het beeld van jonge gezinnen overheerst. Maar Heerhugowaard zal echter, sterker dan gemiddeld in Nederland vergrijzen. Het percentage 65+ers (nu 8%) zal in in 2015 bijna verdubbeld zijn. Heerhugowaard is nog onvoldoende uitgerust voor de ‘opvang’ van deze gemeentelijke doelgroep. Dit betekent dat ook het voorzieningen- en woningaanbod daarop afgestemd moet worden. Aan de andere kant is het de kunst jongeren vast te houden voor de gemeente, om een diverse bevolking te behouden. Dat betekent niet alleen voorzieningen aanbieden die passen bij jongeren, maar ook uitdagende bedrijven aantrekken, die hoogopgeleide jongeren aan zich weten te binden. Voorzieningen in het algemeen vormen een belangrijke uitdaging voor Heerhugowaard. In het verleden heeft de stad zich vooral toegelegd op het bouwen van woningen, waarbij soms achteraf gerealiseerd bouwen ook voorzieningen betekent. Vaak was dat ook een kwestie van geld. Inmiddels zijn nieuwe wijken wel anders ontwikkeld. Er zijn op het gebied van sport, winkels en scholen inmiddels voldoende voorzieningen. Belangrijkste klacht is het gebrek aan vertier in Heerhugowaard.

3.4

Toenemende mobiliteit

De toenemende bedrijvigheid en de groei van het aantal woningen en voorzieningen zullen, nog meer dan nu al het geval is, de infrastructuur van de regio en van Heerhugowaard gaan belasten. Nog meer files en een slechte bereikbaarheid zijn dan het gevolg. In de gesprekken met burgers en bedrijven kwam regelmatig naar voren dat het openbaar vervoer ook achterblijft, en dat is zeker lastig in een vergrijzende gemeente. De afhankelijkheid van openbaar vervoer is bij senioren nu eenmaal groter.

3.5

Individualisering en afnemende cohesie

De Nederlandse samenleving individualiseert. Mensen geven steeds meer zelf vorm aan hun bestaan en de afhankelijkheid van anderen wordt minder. Er zijn meer eenpersoonshuishoudens; meer vrouwen zijn gaan werken en de huishoudens zijn kleiner geworden. Mensen denken minder vanuit een bepaald groepsverband. Individuen maken keuzes op basis van hun persoonlijke voorkeuren en mogelijkheden en zijn niet meer in ‘hokjes’ in te delen. We zien steeds meer dat mensen wonen, werken, zorgen en vrije tijdsbesteding op hun eigen wijze willen combineren. Dat leidt ertoe dat mensen meer op maat gefaciliteerd willen worden. Dit fenomeen is Heerhugowaard, als groeigemeente en Noord-Hollandse smeltkroes, sterker dan in gemeenten met een langere geschiedenis. De sociale verbanden in de wijken zijn niet sterk of nog in ontwikkeling, mensen lijken hun sociale leven ingericht te hebben via netwerken van gelijkgestemden of via de vele sport- en hobbyverenigingen die Heerhugowaard rijk is.

3.6

Het lokaal bestuur vernieuwt

Een laatste uitdaging die we hier willen noemen is de vernieuwing van het lokale bestuur. Enerzijds door de introductie van het dualisme, waarbij het College van B&W in de rol van bestuur en de Raad in de rol van controleur komt, anderzijds door de opkomst van interactief bestuur en de opmars van de informatieen communicatietechnologie. Deze ontwikkelingen zullen ingrijpende wijzigingen op de structuur, processen en cultuur van het lokale bestuur tot gevolg kunnen hebben. Het betrekken van de burgers, bedrijven en instellingen zal de komende jaren een permanente uitdaging blijven. Er zullen steeds meer vormen van directe democratie gaan ontstaan, die soms aanvullend en soms ook vervangend kunnen zijn voor de huidige representatieve democratie.

7

Heerhugowaard, Stad van Kansen

4.

Keuzes voor de toekomst

4.1

Scenario’s in discussies

In het voorafgaande traject werden vier scenario’s gehanteerd om de discussies te voeden: 1. De tuinstad 2. De complete stad 3. De netwerkstad 4. De moderne stad De tuinstad heeft de meeste medestanders, zo bleek uit het interactieve traject. Het meest aansprekende kenmerk van de tuinstad: in stand houden van waarden als rust, ruimte en groen. Dit wordt door vrijwel iedereen als belangrijke factor gezien. Het tuinstadscenario pleit ook voor meer voorzieningen. Op een enkeling na vindt iedereen dat de stad op dat punt een belangrijke opgave heeft, ongeacht het gekozen scenario. Maar, Heerhugowaard mag niet meer teveel groeien. Er mag wel bijgebouwd worden, maar niet meer dan nodig is voor de eigen doorstroming. Een andere vorm van doorstroming, namelijk die van het verkeer van en naar de regio verdient met klem aandacht. Verbetering van het openbaar vervoer (met name bussen) en de infrastructuur zouden hoog op de agenda voor de komende jaren moeten staan. Dit komt ongeacht het scenario vaak ter sprake. Met name het merendeel van de jongeren kiest voor de complete stad, maar maakt daarbij ook de kanttekening dat de gemeente niet te fors mag groeien om een aantrekkelijk woonklimaat te behouden. Wonen in een rustige, ruime en groene omgeving is volgens hen een sterk punt dat behouden moet worden. Maar dan wel in combinatie met meer voorzieningen, zowel op wijk- als stadsniveau. De voorkeur van een groot deel van ondernemers gaat uit naar de netwerkstad. Deze is vooral gebaseerd op een regionale economische profilering. Ondernemers zijn niet alleen gericht op Heerhugowaard, maar kijken ook ver daarbuiten. Het grootste zorgpunt daarbij blijft echter de (regionale) infrastructuur. De bezwaren van ‘tegenstanders’ van de netwerkstad zijn gelegen in de behoefte aan voorzieningen in de eigen gemeente en de associatie met het verlies van zelfstandigheid ten opzichte van het grotere Alkmaar en andere omliggende gemeenten. Een veel gehoord argument is dat Heerhugowaard niet gezien mag worden als enige woningbouwlocatie voor de gehele regio. Het netwerkscenario pleit daarnaast voor complementariteit van voorzieningen binnen de regio. Er heerst een spanningsveld tussen voorzieningen die Heerhugowaarders graag in eigen stad willen hebben, maar die de stad nog niet heeft en het besef van de economische haalbaarheid daarvan. De moderne stad is een weinig aansprekend scenario. Elementen als duurzaam bouwen en ICT spreken aan, maar worden gezien als onderwerpen die binnen de overige scenario’s ook zouden kunnen worden toegepast.

4.2

Een nieuw scenario: Heerhugowaard, stad van Kansen

‘Ik droom van een stad waar daden veranderingen teweeg brengen, waar ik recht op heb op mijn omgeving,…waar ik er niet voor haar ben, … maar zij mij het hof maakt.’ G. Konrad

Wij zien als gemeentebestuur waardevolle elementen in elke scenario en hebben op basis van de interactieve fase een discussie in college en raad een nieuw scenario gemaakt; Heerhugowaard, stad van kansen. In die stad zijn wat ons betreft het beste van twee eigenschappen verenigd: het dorpse en het stadse. Dorps door het behoud van waarden als groen, rust en ruimte. Stads door het zorgen voor meer voorzieningen, betere infrastructuur, werkgelegenheid, kansen voor hoogopgeleide jongeren en gematigde groei in woningen en bedrijvigheid. Het leven in Heerhugowaard is wel actief, maar niet enerverend of spannend. Wel ontspannen, overzichtelijk en behapbaar, een plek waar mensen nog grip hebben op hun omgeving en gemeenschap, zonder dat dit er toe leidt dat men op elkaars lip zit. En waar mensen kansen kunnen grijpen om hun toekomst naar eigen inzicht te kunnen inrichten. Aan de hand van een aantal thema’s schetsen wij hier de ontwikkelingsrichtingen die moeten maken dat Heerhugowaard die stad van kansen wordt.

8

Heerhugowaard, Stad van Kansen 4.2.1 Verstedelijking Heerhugowaard kiest er voor eerst af te maken wat het al is begonnen. De komende vijf jaar ligt er nog een forse bouwtaak, waardoor het inwonerstal tot boven de 50.000 zal stijgen. Dat betekent dat we daar ook voorzieningen voor moeten creëren en dat we de infrastructuur moeten verbeteren. Na het bouwen, of eigenlijk al vandaag, begint het completeren van de stad, en dat kan niet als het uitgangspunt steeds ‘meer bouwen’ blijft. Heerhugowaard heeft een forse steen bijgedragen aan de woningbouw in de regio en geeft er de voorkeur aan, na het vervullen van die taak, de energie te kunnen richten op andere zaken, die voor de burger van Heerhugowaard (en omgeving) van belang zijn. Dat betekent niet dat we niet zo hard meer groeien, maar dat we dit in een veel lager tempo doen, waarbij we er voor zorgen dat het karakter van de gemeente (ruim, groen, rust) zoveel mogelijk bewaard blijft. Dat betekent dus geen uitbreidingen anders dan we nu van plan zijn (De Draai, De Vork en Broekhorn). Binnen de huidige bebouwde omgeving is er op sommige plekken nog ruimte voor ‘inbreiding’, maar dan vooral langs het motto: ’rood voor rood, en groen blijft groen’. Verder moeten we er voor zorgen bij de vernieuwing van het stedelijk gebied dat we samenhang aanbrengen in de gemeente, zodat het een eenheid wordt. En dat we, als gevolg van de demografische ontwikkelingen, meer bouwen voor jongeren en ouderen en afstappen van de nadruk op eengezinswoningen. Het landelijk gebied landelijk blijft. Samen met onze landelijke buurgemeenten kunnen we alternatieven ontwikkelen voor een vitaal platteland, bijvoorbeeld door projecten op het gebied van de groene ruimte.

4.2.2

Infrastructuur

Zowel naar en van als binnen Heerhugowaard moeten we werken aan bereikbaarheid. De WestFrisiaweg moet er komen, de ring rond Alkmaar zou ongelijkvloers moeten worden, in Heerhugowaard zelf kan de Oosttangent worden doorgetrokken. Het openbaar vervoer moet worden verbeterd door middel van een ringbus door het HAL-gebied. Binnen Heerhugowaard moet ook een samenhangend fietspadennet ontstaan, om zo het autoverkeer te kunnen beperken. Dat zijn forse ambities, die niet van vandaag op morgen te realiseren zijn. Maar ze zijn wel essentieel voor de vitaliteit van Heerhugowaard en de regio en een noodzakelijke voorwaarde om welke groei dan ook te kunnen opvangen. Een hele andere vorm van infrastructuur is die van de ICT. We moeten als gemeente zorgen dat we voorop blijven lopen in de ontwikkeling en toepassing van de mogelijkheden van moderne informatie- en communicatietechnologie. Dat betekent het realiseren van een goede infrastructuur (bv. Via glasvezelkabels) voor alle inwoners van Heerhugowaard, zodat iedereen die dat wil perfect is aangesloten op de digitale snelweg.

4.2.3 Samenlevingsopbouw De Heerhugowaardse samenleving zal de komende 15 jaar veranderen. We willen streven naar een gelijkmatige opbouw van de bevolking. Dat betekent dat we voor jogneren meer moeten bieden om ze vast te houden of te trekken. Dus meer voorzieningen voor de jeugd, meer werk voor hoogopgeleiden en meer woningen die geschikt zijn voor starters en alleenstaanden. Senioren moeten we ook woningen op maat leveren, bij voorkeur levensloopbesteding zodat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Heerhugowaard kent nu nog weinig verschillende culturen. Dat mag wel wat meer, om ook de culturele verscheidenheid te vergroten. Dat behoeft geen actief beleid, maar we staan er wel open voor.

4.2.4 Voorzieningen Het stadshart moer er komen. Het moet een onderscheidend profiel krijgen ten opzichte van de ons omringende gemeenten, maar het moet in ieder geval meer vertier voor jongen oud bieden in de vorm van winkels, horeca en culturele instellingen dan momenteel. Het moet ook een echt hart worden van onze gemeente, een verbinden en herkenbaar element in onze stad. Op wijkniveau willen we drie à vier wijkencentra creëren waarin zoveel mogelijk voorzieningen geclusterd worden (buurtwinkels, welzijn, zorg, kinderopvang, onderwijs, gemeentelijke dienstverlening). We willen graag een prima pakket aan voorzieningen op wijkniveau. Tegelijkertijd moeten we in regioverband zorgen voor goede, hoogwaardige regionale voorzieningen. Sterke hoogwaardige regionale voorzieningen in Heerhugowaard zijn nu, en dat moet zo blijven, winkelvoorzieningen en de bioscoop. Binnen de gemeentegrenzen is verder nog ruimte voor een recreatiegebied als voorziening voor de regio.

9

Heerhugowaard, Stad van Kansen 4.2.5 Economische ontwikkeling Voorop staat bij de economische ontwikkeling dat we moeten zoeken naar een regionale profilering en dat we op basis daarvan ondernemers aan ons willen binden. Daarbij willen we vooral ook bedrijven ruimte bieden die werk geven aan hoogopgeleiden. Dat kan zowel in de hoogwaardige industrie, als bij innovatieve kleine bedrijven als in de zakelijke dienstverlening. Een belangrijke kans ligt er in het stimuleren van het praktijkgericht onderwijs. Heerhugowaard zou een prima plek zijn om dat soort opleidingen te clusteren Dat houdt jongeren vast voor Heerhugowaard en biedt ondernemers goed opgeleide werknemers.

4.2.6 Bestuur Heerhugowaard wil een krachtige gemeente zijn in een krachtige regio. We zoeken actief de samenwerking op met regionale partners in Noord-Holland Noord als het gaat om economische profilering, ruimtelijk ordening, voorzieningen, toerisme en recreatie en milieu. We willen concrete afspraken maken over wie wat waar doet, op velerlei terreinen, en wat we gezamenlijk oppakken. Vooral op economisch gebied kunnen we veel winnen door de regio te positioneren in plaats van de afzonderlijke gemeenten. In eigen huis willen we de burgers blijven betrekken bij het lokale bestuur door het inzetten van innovatieve en interactieve methoden om beleid te maken. In het duale stelsel zal de raad nog nadrukkelijker de rol van volksvertegenwoordiger op zich nemen en zal het bestuur bij belangrijke besluiten ook de inwoners betrekken bij de beleidsvorming. Verder gaan we door op de weg van het wijkgericht werken en samen met wijken en buurten werken aan een schone, hele en veilige woon- en leefomgeving. De gemeente zal de dienstverlening aan burgers blijven verbeteren, onder andere door een goede inzet van ICT. Maar er zal altijd een mogelijkheid zijn voor persoonlijke dienstverlening voor degenen die dat willen.

5. Ten Slotte Met dit eindrapport hebben we de geschiedenis, de sterke en zwakke punten en de uitdagingen geschetst voor Heerhugowaard voor de komende 15 jaar. En we hebben een voorzet gegeven voor een visie op de toekomst. Aan de nieuwe raad is het om dit te bekrachtigen en voor het nieuwe college ligt de uitdaging deze visie verder uit te werken. Voor het vervolg is het in ieder geval belangrijk in gesprek te blijven met de burgers bedrijven en instellingen van Heerhugowaard. Dat werd gewaardeerd en leverde ons veel informatie op.

“De gemeente heeft zowaar eens zijn best gedaan, ze zijn nu met de burgers samen in conclaaf gegaan.

Er werd geworkshopt, gepraat, de stemmen opgeteld, en wat was nou zo fijn, de meeste stonden op één lijn.

Over de keuze hoe wij graag willen wonen; wordt het tuin- of wereldstad, moet het hoog om moet het plat?

We hebben er over kunnen praten, het betreft ons eigen huis en haard, laten we dat niet vergeten, dat is toch wel een inzet waard.

Dat waren leuke uren, met het college van B&W, iedereen was enthousiast, en deelde zijn verlangens mee.

Natuurlijk waren er verschillen, maar over één ding zijn wij het eens, hoe we dan ook zijn geaard, we houden allemaal van ons Heerhugowaard.”

Hansy de Maijer, deelneemster aan de discussies

10

Heerhugowaard, Stad van Kansen

Bijlage 1: De vier scenario’s De vier scenario’s Het gemeentebestuur heeft ter voorbereiding van interactieve discussies in de periode septemberdecember 2001 een uitgebreide discussienota gemaakt. Centraal staan vier scenario’s die een beeld geven over het Heerhugowaard van de toekomst. Deze worden samengevat. Elk scenario probeert een samenhangend beeld te schetsen van hoe Heerhugowaard er over 15 jaar zou kunnen uitzien, met voordelen en met nadelen.

De netwerkstad Heerhugowaard is onderdeel van een regio waar het prima wonen, werken en recreëren is. Er zijn uitstekende voorzieningen op het gebied van onderwijs, zorg, cultuur en sport. In Heerhugowaard zelf zijn op zich voldoende voorzieningen, maar voor sommige specifieke zaken moet je naar andere plekken in de regio. In Alkmaar kun je funshoppen en uitgaan, in Heerhugowaard haal je de boodschappen voor de week. Om voldoende woningen te bouwen en bedrijven te vestigen voor de regio, zal het nodig zijn dat we in Heerhugowaard nieuwe bouwlocaties ontwikkelen. Dat kan binnen de bebouwde kom zijn, maar als er geen andere ruimte is, ook in het buitengebied. We gaan samen met de andere gemeenten in de regio werken aan een stevig economisch profiel, waarbij we de regio promoten, en niet alleen Heerhugowaard. Zelf zorgen we ervoor dat er vooral bedrijven komen, die werk bieden aan onze huidige inwoners. Voordelen van dit scenario zijn dat we door krachten te bundelen uitstekende voorzieningen kunnen creëren in de regio en ons economisch sterk kunnen profileren. Nadelen zijn dat we niet alle voorzieningen in eigen huis hebben en dat we bereid moeten zijn te groeien als de regio daar om vraagt.

De moderne stad Heerhugowaard is een moderne gemeente. Er zijn veel jonge gezinnen en dat willen we graag zo houden. We maken gebruik van de vele mogelijkheden die de informatie- en communicatietechnologie (ICT) ons biedt. Het wordt mogelijk om allerlei voorzieningen via het internet en aan huis te verkrijgen, van de bibliotheek tot aan de supermarkt. Wijkcentra worden gebruikt om allerlei voorzieningen te combineren: kinderopvang, cursussen, gemeentelijke diensten (bv. paspoorten), maatschappelijk werk, consultatiebureau, etc. Via het organiseren van gemeentebrede activiteiten wil de gemeente zorgen voor meer vertier en zo mogelijk maken dat mensen elkaar blijven ontmoeten. Woningen worden zo gebouwd, dat mensen er goed kunnen thuiswerken of de mogelijkheid hebben te zorgen voor een familielid dat zorg nodig heeft. En natuurlijk zijn alle huizen milieuvriendelijk. We willen vooral ‘schone’ bedrijven naar Heerhugowaard halen, die hoogopgeleid werk bieden. De land- en tuinbouw wordt waar mogelijk ecologisch, dus met een zo min mogelijke milieubelasting. Groeien in omvang doen we alleen als dat slechts een beperkte milieubelasting geeft, en dan met name binnen de bebouwde kom. Voordelen van dit scenario zijn het optimale gebruik van ICT om de dienstverlening aan burgers te vergemakkelijken, de aandacht voor het milieu en mogelijkheid om jongeren vast te houden door het creëren van werk voor hoogopgeleiden. Een nadeel is dat dit scenario forse investeringen vraagt in ICT en in milieuvriendelijk bouwen.

De tuinstad Heerhugowaard wordt een thuisbasis voor gezinnen en ouderen. Er is veel aandacht voor natuur, sport, hobby en activiteiten. De wijken zijn vooral plekken waar mensen in rustig, groen en ruimte kunnen wonen in een veilige en ontspannen setting. Wonen en werken zijn gescheiden, de wijken zijn verkeersluw. De Middenweg wordt verder ontwikkeld als de levensader van Heerhugowaard, daar worden alle voorzieningen gegroepeerd. Er komt een bescheiden stadshart rond de Middenwaard, met meer horeca en ander vertier. Er wordt weinig bijgebouwd, het gaat vooral om het verbeteren van de bestaande leefomgeving. Uitbreiding (‘bouwen voor eigen bevolking’) gebeurt vooral in het buitengebied om het tuinstedelijke karakter te behouden. De bedrijventerreinen worden zoveel mogelijk in een ‘parkachtige’ omgeving gezet, met veel groen. Er wordt vooral werkgelegenheid gezocht voor de huidige bevolking. Er is intensief overleg met de wijkbewoners over het onderhoud van de openbare ruimte. Voordelen zijn de nadruk op een optimaal leefklimaat en recreatieve voorzieningen. Nadelen zijn dat er weinig wordt gedaan aan innovatie op het gebied van bedrijvigheid en voorzieningen en aan het vasthouden van jongeren. Versterkte vergrijzing kan het gevolg zijn.

11

Heerhugowaard, Stad van Kansen

De complete stad In dit scenario heeft Heerhugowaard de uitstraling van een volwaardig uitgeruste gemeente met stedelijke allure. Een gemeente met een volwaardig stadshart met veel horeca en een winkelniveau dat zich kan meten met middelgrote steden. Een stad ook die sterk doorgroeit in omvang om hoogwaardige voorzieningen te kunnen betalen. Voorzieningen op het gebied van welzijn, zorg, onderwijs, winkels e.d., zijn zoveel mogelijk in de wijken aanwezig, zodat er ook volwaardige wijken ontstaan. Er zijn overal wijkcentra, die het middelpunt van de wijk vormen en waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Elke wijk krijgt een wijkraad, die bevoegdheden en geld krijgt voor het dagelijks onderhoud van de wijk. De stad wordt aantrekkelijk gemaakt voor bedrijven in de zakelijke dienstverlening (kantoren), die in het stadshart een plek kunnen vinden. Maar ook in de wijken wordt het mogelijk gemaakt voor kleine bedrijven om zich te vestigen (advocaten, fietsenmakers, vormgevers). Voordelen zijn dat de gemeente complete voorzieningen kan bieden en dat er ontstaat ruimte ontstaat voor werk voor hoogopgeleide jongeren. Nadelen zijn dat het drukker wordt, dat er fors bijgebouwd moet worden en dat er flinke investeringen gedaan moeten worden om dit allemaal te kunnen betalen.

12

Heerhugowaard, Stad van Kansen

Bijlage 2: Meer bouwen met minder stenen

Meer bouwen met minder stenen Samenvatting van het interactieve traject

‘…Wat leefden ze eenvoudig toen in simpele huizen in het groen met boerenbloemen en een heg, maar blijkbaar leefden ze verkeerd het dorp moest gemoderniseerd en nu zijn ze op de goede weg…’ couplet uit: Het Dorp, Wim Sonneveld

Organisatie:

Gemeente Heerhugowaard

Project:

De toekomst van Heerhugowaard

Datum:

18 december 2001

13

Heerhugowaard, Stad van Kansen Inhoudsopgave samenvatting interactieve traject 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Inleiding Identiteit Scenario’s Ruimtelijke aspecten Sociale aspecten Economische aspecten Bestuurlijke aspecten

Bijlage 2a: organisaties die een bijdrage hebben geleverd Bijlage 2b: activiteiten, aantal deelnemers en doelgroepen

1.

Inleiding

De gemeente Heerhugowaard heeft in het kader van haar toekomstvisie een omgevingsverkenning uitgevoerd. In de maanden augustus tot en met december heeft zij alle actoren uit haar directe en indirecte omgeving aan tafel gehad. Jongeren, ondernemers, ‘gewone burgers’, maatschappelijke instellingen, belangenorganisaties en verenigingen zijn uitgenodigd om hun visie op de toekomst te geven. Een overzicht van alle betrokkenen vindt u in bijlage 1. Ook raadsleden, wethouders en ambtenaren zijn uitgenodigd, vooral om te luisteren. De beelden opvattingen en meningen die zij verzameld hebben over de toekomst Heerhugowaard zijn neergelegd in dit document. Een overzicht van de ondernomen activiteiten vindt u in bijlage 2. Uit de omgevingsverkenning, of: interactie met de omgeving, kunnen conclusies getrokken worden over: • • • • • •

de identiteit van Heerhugowaard (hoofdstuk 2) , de scenario’s (hoofdstuk 3), ruimtelijke aspecten (hoofdstuk 4), sociale aspecten (hoofdstuk 5), economische aspecten (hoofdstuk 6) en bestuurlijke aspecten (hoofdstuk 7).

De conclusies zijn gebaseerd op overeenkomsten en verschillen uit de resultaten van de activiteiten. Het is niet de bedoeling geweest een wetenschappelijke analyse te maken van de gewenste toekomst voor Heerhugowaard. Het is de bedoeling geweest zoveel mogelijk groepen aan het woord te laten. Hierbij zijn individuele opvattingen samengepakt en uitgewekt tot een algemene redenering over gedeelde en conflicterende beelden.

2.

Identiteit

Bij het peilen van de meningen over de identiteit van Heerhugowaard is gebruik gemaakt van metaforen. Het is opvallend dat de ‘Opel’ (rustig & onopvallend), ‘Citroën’ (eigenwijs & vooruitstrevend) en ‘Chevrolet’ (groot & dorstig) over het algemeen hoog scoorden. De associaties zijn verschillend: Het ‘Opelkarakter’ van de stad wordt door velen als positief gewaardeerd qua leefklimaat. Anderen vinden dat deze vergelijking qua voorzieningen en sfeer doorbroken zou moeten worden. Eigenwijs en vooruitstrevend is Heerhugowaard vooral op qua besluitvorming van de gemeente. Ook wordt gerefereerd aan ‘de stad van de zon’ als vooruitstrevend project. Groot en dorstig is een ander beeld van Heerhugowaard: veel nieuwbouw en ‘opslorping van groene gebieden’. Bij het jongerendebat zijn andere metaforen gehanteerd. Jongeren vergelijken Heerhugowaard met ‘easy listening’ (rustig & onopvallend) en de ‘smartlap’ (aardig en eenvoudig). In hun eigen woorden ‘saai’. Niet passend bij de levensfase waarin zij verkeren. Maar doordenkend naar de toekomst vindt de helft van hen het rustige en onopvallende Heerhugowaard wel een prima stad om kinderen in groot te brengen en/of op latere leeftijd naar terug te keren, mits het voorzieningenpeil van goed niveau is. De andere helft gelooft daar niet zo in en denkt niet terug te keren.

14

Heerhugowaard, Stad van Kansen Heerhugowaard wordt door het merendeel van de mensen meer gezien als stad, dan als dorp. De nostalgie van het dorp spreekt velen aan, maar tegelijkertijd ziet iedereen dat Heerhugowaard geen dorp meer is. In Heerhugowaard is het niet meer zo dat de bakker iedereen bij voornaam kent. Wanneer we de gedachten bij het dorp-stad denken verder uiteen rafelen, blijkt dat de voorkeur voor het dorpse met name voortkomt uit het gewenste woonmilieu. Dorpse waarden als groen, ruimte, sociale cohesie en geborgenheid en veiligheid moeten in stand gehouden worden. De ‘stadswens’ ligt met name op het gebied van voorzieningen. Stadse voorzieningen als een stadshart, zorgvoorzieningen en vertier/uitgaan worden als gemiste voorzieningen genoemd. De discussie over de vraag of HHW nou een stad of een dorp is, lijkt overbodig. Heerhugowaard heeft al de omvang van een stad. ‘Een dorp met 46.000 inwoners bestaat niet’, zoals een van de deelnemers deze discussie beëindigde. Het is de wens van velen dorpse waarden te behouden en het voorzieningenpeil te evenaren van een stad.

3.

Scenario’s

Om de discussie te stimuleren en een beeld te krijgen van de gewenste ontwikkelingsrichting voor de gemeente zijn vier scenario’s opgesteld. Deze zijn, in volgorde van voorkeur: • • • •

tuinstad, complete stad, netwerkstad en moderne stad.

De tuinstad heeft de meeste medestanders. Het meest aansprekende kenmerk van de tuinstad: in stand houden van waarden als rust, ruimte en groen. Dit wordt door vrijwel iedereen als belangrijke factor gezien. Het tuinstadscenario pleit ook voor meer voorzieningen. Op een enkeling na vindt iedereen dat de stad op dat punt een belangrijke opgave heeft, ongeacht het gekozen scenario. Maar, Heerhugowaard mag niet meer teveel groeien. Er mag welk bijgebouwd worden, maar niet meer dan nodig is voor de eigen doorstroming. Een andere vorm van doorstroming, namelijk die van het verkeer binnen de gemeente en naar de regio verdient met klem aandacht. Verbetering van het openbaar vervoer (met name bussen) en de infrastructuur zouden hoog op de agenda voor de komende jaren moeten staan. Dit komt ongeacht het scenario vaak ter sprake. Met name het merendeel van de jongeren kiest voor de complete stad, maar maakt daarbij ook de kanttekening dat de gemeente niet te fors mag groeien om een aantrekkelijk woonklimaat te behouden. Wonen in een rustige, ruime en groene omgeving is volgens hen een sterk punt dat behouden moet worden. Maar dan wel in combinatie met meer voorzieningen, zowel op wijk- als stadsniveau. Een aansprekend element uit het scenario van de complete stad is de wijkeconomie. De gemeente zou meer aandacht moeten besteden aan het organiseren van meer ruhring en ontmoetingsplekken in de wijk, is een veelgehoorde opvatting. De voorkeur van een groot deel van ondernemers gaat uit naar de netwerkstad. Deze is vooral gebaseerd op een regionale economische profilering. Ondernemers zijn niet alleen gericht op Heerhugowaard, maar ook ver daarbuiten. Het grootste zorgpunt daarbij blijft echter de (regionale) infrastructuur. De grootste bezwaren van ‘tegenstanders’ van de netwerkstad zijn gelegen in de associatie met het verlies van zelfstandigheid ten opzichte van het grotere Alkmaar en andere omliggende gemeenten. Een veelgehoord argument is dat Heerhugowaard niet gezien mag worden als enige woningbouwlocatie voor de gehele regio. Het netwerkscenario pleit daarnaast voor complementariteit van voorzieningen binnen de regio. Er heerst een spanningsveld tussen voorzieningen die Heerhugowaarders graag in de eigen stad wil hebben, maar nog niet heeft en het besef van de economische haalbaarheid daarvan. De moderne stad is een weinig aansprekend scenario. Elementen als duurzame bouwen en ICT spreken aan, maar worden gezien als onderwerpen die binnen de overige scenario’s ook zouden kunnen worden toegepast.

15

Heerhugowaard, Stad van Kansen 4.

Ruimtelijke aspecten

Wanneer we spreken over ruimtelijke aspecten hebben we het over de (fysieke) inrichting van de gemeente. Het gevoel bestaat dat het onvermijdelijk is nog enigszins te groeien, maar wel met behoud van de rust, ruimte en het groen in de gemeente. Uit discussies blijkt wel dat extra woningen noodzakelijk zijn. Met name voor jongeren en ouderen. Ook voor bedrijvigheid (zowel binnen de wijk als daarbuiten) zou nog enige ruimte gereserveerd moeten worden. Bedrijvigheid binnen de wijk zou de leefbaarheid vergroten. Meer activiteit in de wijk wordt door velen ook gezien als een sociaal ‘bindmiddel’. Er heerst verdeeldheid over de kwestie of uitbreiding van de gemeente binnen of buiten de bebouwde kom moet plaatsvinden. Een belangrijke voorwaarde bij de groei is dat de infrastructuur en het openbaar vervoer binnen de gemeente en naar de regio verbeterd wordt. Verder hebben alle doelgroepen aangegeven behoefte te hebben aan een stadshart. Ook is aangegeven dat er meer aandacht moet komen voor een visie op de ontwikkeling van het platteland en het landelijke gebied aan de randen van de gemeente. Het ontbreekt daar momenteel aan waardoor onduidelijkheid heerst over de bedoelingen van de gemeente met het buitengebied. Hierdoor worden volgens betrokkenen kansen gemist op het gebied van ontwikkeling van recreatie en de agrarische economie.

5.

Sociale aspecten

Sociale aspecten bepalen de ‘leefbaarheid’ van de gemeente. Deze is afhankelijk van onder andere voorzieningen en de meer zachte aspecten van de samenleving ten opzichte van bijvoorbeeld ‘harde’ factoren als de inrichting en economie. Of Heerhugowaard een eigen identiteit heeft, is nog maar de vraag. Soms wordt Heerhugowaard bestempeld als ‘dorps’, soms als ‘stads’. Maar eigenlijk is de gemeente geen dorp meer, maar ook nog geen stad. Veel mensen vinden de gemeente een beetje saai. Het mag wel ietsje meer jeu krijgen. Heerhugowaard moet opletten niet weer terug te vallen in een ‘slaapstad’. Heerhugowaarders zijn tevreden over de sportvoorzieningen, winkels, scholen en sociaal-culturele activiteiten. Over voorzieningen op het gebied van ‘vertier’ en uitgaan, en op het gebied van zorg zijn Heerhugowaarders minder tevreden. Ook zijn er in de wijken te weinig ontmoetingsplekken. Deze zouden vormgegeven kunnen worden door multifunctionele wijkcentra, waarin voorzieningen op het gebied van onder andere dagelijkse boodschappen, zorg en kinderopvang te vinden zijn. Een echte sociale problematiek kent de gemeente niet. In de toekomst dient echter wel aandacht besteed te worden aan de vergrijzing en ontgroening van de bevolking.

6.

Economische aspecten

Heerhugowaard is een aantrekkelijke gemeente. Er is nog in redelijke mate ruimte voor voorzieningen, sport, onderwijs én bedrijvigheid. Deze aspecten kunnen ingezet worden om de (regionale) economie te stimuleren. Uit discussies blijkt dat de aandacht niet zozeer op een eigen economisch profiel gevestigd hoeft te worden, maar dat een regionaal economische profiel belangrijk is. Verbetering van de infrastructuur is ook vanuit dit perspectief van groot belang. Een andere belangrijke uitdaging voor Heerhugowaard is gelegen in het vasthouden van hoger opgeleiden. Deze verlaten nu vaak de gemeente en/of werken elders. De oorzaken hiervan zijn het gebrek aan banen en geschikte woningen. Kansen voor de Heerhugowaardse en regionale economie liggen in (hoogwaardige) industrie en (zakelijke) dienstverlening. Minder levensvatbaar worden sectoren als horeca en recreatie geacht, terwijl duidelijk is dat daaraan meer behoefte is.

7.

Bestuurlijke aspecten

Bestuurlijke aspecten gaan in op de wijze waarop de gemeente haar stad bestuurt en de gemeentelijke dienstverlening. Er is ontevredenheid over de wijze waarop het gemeentebestuur communiceert met haar burgers. Burgers hebben vaak het gevoel dat er pas gecommuniceerd wordt wanneer de belangrijkste beslissingen al genomen zijn. Het beleid is volgens sommigen ‘vaak al dichtgetimmerd, terwijl de gemeente de fundamenten zou moeten leggen en ruimte moet laten voor eigen invulling’. Van de andere kant ondernemen weinig burgers de moeite om raads- en of commissievergaderingen bij te wonen. Er zijn wel enige suggesties gedaan om de kloof tussen bestuur en burger te verkleinen.

16

Heerhugowaard, Stad van Kansen Daarbij denkt men veelal aan themabijeenkomsten of stadspanels, waarbij de belangrijkste zaken toegankelijk en bondig worden gepresenteerd. Ook in de ‘voorcommunicatie’ en aankondiging van inspraakgelegenheden zou de gemeente helderder aan moeten geven waarom zaken aan de orde komen en waarover het gaat. De dienstverlening van de gemeente wordt over het algemeen wel als positief gewaardeerd. Ondernemers zijn daarover echter iets minder tevreden. Het wijkgericht werken wordt door velen positief ervaren. Er zouden volgens sommigen wel meer bevoegdheden en daarbij behorende budgetten gedelegeerd kunnen worden naar de wijken. Wanneer we spreken over regionale bestuurlijke aspecten geeft het merendeel van de Heerhugowaarders aan regionale samenwerking te steunen. Ook met de gemeenten ten noordoosten van Heerhugowaard. Het gevoel bestaat dat Heerhugowaard met de rug naar het noordoosten staat en met het gezicht naar Alkmaar. De regionale samenwerking zou zich met name moeten richten op regionale en aanvullende voorzieningen en regionale economische profilering.

Bijlage 2a: organisaties die en bijdrage hebben geleverd Naast vele burgers hebben de volgende organisaties geparticipeerd in de verschillende activiteiten. • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

• • • • • • • • • • •

St. Welstandszorg NH, Customized Housing Consultancy, Bedrijvenkring Heerhugowaard, WLTO, ECN, Vakbond De Unie, CBW, St. ‘t Gilde, Hervormde Gemeente, Kennemerwind, Orchideeënvereniging, huurdervereniging Heerhugowaards Belang, St. Voorzieningen Gehandicapten NKL, Katholieke Vrouwengilde Heerhugowaard Centrum, St. Nehemia, Kanovereniging, Rotary, KSV, Dorpsraad De Noord, Heerhugowaardse Amateur Kunstenaars, H. Familiekerk ‘t Kruis, Wijkpanel Schilderswijk, Vrouwen Adviescommissie, PCOB, CNV Bedrijvenbond, Schaatsvereniging HSC De Draai, Openbare Bibliotheek, KBO, De Schakel, St. Culturele Amateur Manifestatie, Aquarium en Vijververeniging Hugo Aqua, Unie MHP, St. Muziekkring,

• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

17

Passage, Rabobank, St. Lourdes, Zorg Zuyder Waert, Bravilor Bonamat bv, Kamer van Koophandel, St. OVO NHN, Politie NHN, Team de Haas, Kuiper Compagnons, Gemeenten: Alphen a/d Rijn, Langedijk, Heemstede, Obdam, Alkmaar, Buurthuis Anton Bakker, FNV, Dionysis Parochie, St. Katholiek Basisonderwijs, SWH, Lions Club, Bridgeclub De Schakel, ANBO, Jeugdraad, Zuyder Bos, Koel- en Vrieshuis bv, VAC-Heerhugowaard, St. Senioren Voorlichting, Adviesgroep Ouderenhuis-vesting, St. Vrouwenwerk Marianne, Scholen: Han Fortman, Don Bosco, Waardse Kil, Huygenwaard, Clusius, Montesorri, Werkgroep Monumenten, Staatsbosbeheer, DLV

Heerhugowaard, Stad van Kansen Bijlage 2b: activiteiten, aantal deelnemers en doelgroepen Activiteit Stadspanels Rondetafelconferenties ‘sociaal’, ‘economie’, ‘ruimte’ Internetsite Ondernemersbijeenkomst Personeelsbijeenkomst Jongerendebat Enquêtes Beelden van buiten Plattelandsbijeenkomst

Aantal deelnemers 70 325 600 80 300 125 125 15 20

18

Doelgroep Burgers, willekeurig uit telefoonboek geselecteerd Maatschappelijke instellingen, belangenverenigingen, ondernemers, burgers Iedereen Ondernemers uit Heerhugowaard en de regio Gemeenteambtenaren Jongeren Nieuwe bewoners, vertrokken bewoners, raadsleden omliggende gemeenten Regionale ‘frisdenkers’ Betrokkenen bij plattelandsontwikkeling