Ledenmagazine van Bouwend Nederland December 2015 THEMA GELUKKIG... NIEUW JAAR

Ledenmagazine van Bouwend Nederland | December 2015

THEMA | GELUKKIG... NIEUW JAAR

2 | BOUWENDNL | December 2015 | INHOUD

in dit nummer THEMA | GELUKKIG… NIEUW JAAR

17

20

MAXIME VERHAGEN KIJKT VOORUIT NAAR 2016

DICK VERHOEVEN ZIET MOGELIJKHEDEN

"EIND AAN ZEVEN MAGERE JAREN"

"De vraag is weer terug. Volop zelfs." | Meer ...>

BouwendNL is het verenigings magazine van Bouwend Nederland.

"AFSCHAFFEN DIE VERHUURDERSHEFFING" "Flinke impuls voor de bouwsector." | Meer ...>

EN VERDER ...

In het magazine is informatie te vinden over activiteiten van de vereniging, ontwikkelingen in de sector en onderwerpen die van belang zijn voor de bedrijfsvoering van de leden. De inhoud geeft invulling aan de missie van de vereniging, namelijk het binden, boeien en verenigen van de leden.

4

BOUW IN BEELD

7

NIEUWS

11

DE AGENDA VAN MAXIME

13 Omslag: Renovatie van een voormalig gebouw van de Technische Universiteit Delft uit 1903. Foto: René van den Burg

CAO-UPDATE

15

PRIJSDRUK HOUDT VOORLOPIG AAN

INHOUD | December 2015 | BOUWENDNL | 3

COLUMN MAXIME VERHAGEN

U BENT NIET VANZELFSPREKEND

30

"WAT NOU VERLICHTING CRISIS?" BAREND VAN KESSEL TOCH OPTIMISTISCH "Ondanks structureel tekort werk." | Meer ...>

Het einde van het jaar nadert. Van oudsher betekent dat ook terugkijken op het afgelopen jaar en een vooruitblik naar het volgende. In deze BouwendNL kijken we ook vooruit, naar het jaar waarin we de crisis hopelijk achter ons laten. Het einde van het jaar betekent ook: lijstjes. Muzieklijstjes of lijstjes van wat mensen belangrijk vinden. Zoals veiligheid, onderwijs, zorg en natuurlijk werk. Dat scoort altijd hoog. Gek genoeg staat vrijwel nooit iemand stil bij de basisvoor waarden voor die veiligheid, zorg, etc. Namelijk: de gebouwen waarin je veilig woont, de dijken die je beschermen tegen overstroming en de kantoren waarin je comfortabel werkt. Om nog maar te zwijgen over de wegen die wonen en werken verbinden, of dat nou fietspaden, autowegen of rails zijn. Ze zijn vanzelfsprekend. Net als de infrastructuur die onder

17-37

THEMA | GELUKKIG… NIEUW JAAR

38

MONUMENTALE RESTAURATIE IN DELFT

40

BOUW IN BEELD

42

BIJEENKOMSTEN REGIO’S

de grond zit en daarmee helemaal onzichtbaar is. Die vanzelfsprekendheid kun je opvatten als compliment. We doen het zo goed, dat iedereen blindelings vertrouwt op onze producten en processen. Vanzelfsprekendheid heeft ook een keerzijde, namelijk dat je niet hoog genoeg op de lijstjes staat. Ook niet bij de politiek. Daar zijn wij voor. Bouwend Nederland spreekt namens 4.300 bedrijven, maar heeft zelf geen directe economische belangen bij een bepaalde wet, maatregel of investering. Dat maakt het voor ministers, Tweede Kamerleden, wethouders, gedeputeerden of andere beleidsmakers aantrekkelijk om ‘met ons zaken te doen’. We zijn veruit de grootste organisatie binnen de bouwbranche. En we spreken met één stem. Ik ben trots en dankbaar dat ik mijn stem daarvoor mag uitlenen. Samen zijn wij Bouwend Nederland. <

BOUW IN BEELD

BLAAK BIKE BRUG Rondom de Markthal en het OV knooppunt Blaak in Rotterdam staan nu veel fietsen ‘op straat’ geparkeerd. Dat kan anders. Daarom wordt er een verdiepte fietsenstalling aangelegd. In de nacht van 4 op 5 november is over die stalling in aanbouw een stalen brug voor voetgangers geplaatst. Deze vormt in de toekomst de verbinding tussen de Grote Markt en station Blaak.

LENGTE BRUG 26 meter GEWICHT BRUG Zo’n 30 ton

AFWERKING BRUG Natuursteen CAPACITEIT STALLING 940 fietsen

OPLEVERING PROJECT Eind 2015

Foto René van den Burg

OPDRACHTGEVER Gemeente Rotterdam AANNEMER Mourik Groot-Ammers

ADVERTENTIE

NIEUWS | December 2015 | BOUWENDNL | 7

APEN BRENGEN BOUW IN BEELD Eind oktober is een uniek project van start

bedrijven tijdens de economische crisis te

gehalveerd naar 1.638. Tot 2014 viel het in het

gegaan. Dierenpark Amersfoort geeft de

weinig werk en te veel mensen. Straks is het

hoger onderwijs nog mee. Ook daar zien we nu

Siamangapen een nieuw verblijf, en dat is

andersom: dan is er veel werk, maar zijn er te

een daling van 20 procent. De bouw moet dus

een bouwen filmproject tegelijk. De bouw

weinig mensen.

jongeren enthousiast maken voor een carrière

van dit nieuwe apenverblijf wordt namelijk

in de bouw. De reeks vlogs die nu gemaakt

gedaan door jongeren onder begeleiding van

De bouwen infrasector heeft sinds 2009

professionals.

afscheid genomen van meer dan 70.000

worden, moeten daaraan bijdragen.

werknemers onder de cao. De bouw lijkt niet Het gehele traject, vanaf de planning tot de

aantrekkelijk voor jonge medewerkers. En

oplevering, zal met een reeks videologs in beeld

daarnaast zijn er door de ontslagen niet genoeg

worden gebracht. Alle bouwfasen worden in

ervaren krachten om het vak over te dragen. De

Kijk op bouwendnederland.nl/nieuws:

beeld gebracht, vanuit het perspectief van

vraag is zelfs zo groot dat je een baangarantie

http://ow.ly/Vjhct

de jongeren. De vlogs worden vervolgens via

hebt als je aan een opleiding start.

sociale media verspreid én aangeboden aan diverse scholen.

De afgelopen jaren kozen echter steeds minder studenten voor een opleiding in de bouw. In

De bouw staat namelijk aan de vooravond van

2011 startten nog 2.742 jongeren aan een

een nieuwe crisis. Hadden de meeste bouw

MBO-opleiding; in 2014 was dat aantal bijna

NIEUWE LEERMIDDELENORGANISATIE VOOR BOUW EN INFRA Vanaf 1 juli 2016 beschikt de bedrijfstak bouw

Het volledige, bestaande portfolio van

Bijgesloten vindt u de Fiscale special 2016

en infra, samen met het mbo-veld, over een

Fundeon komt in het bezit van het nieuwe

met daarin de belangrijkste wijzigingen in

nieuw, zelfstandig bedrijf voor de productie

leermiddelenbedrijf en wordt daar onderhouden

ons belastingstelsel overzichtelijk op een rij.

van leermiddelen en examens. Van oudsher

en geactualiseerd. Directeur-bestuurder van

ontwikkelden Fundeon en haar voorgangers

de nieuwe organisatie wordt Erik Meijering.

de leermiddelen en examens voor de bouw-

Meijering is sinds 1993 verbonden aan Fundeon

en infraopleidingen. Fundeon wordt per

en leidt vanaf 2002 de afdeling Ontwikkeling.

9. 10.

1 juli 2016 opgeheven, maar onderwijs en

De organisatie gaat uit ongeveer 25 mede

13.

bedrijfsleven wilden graag samen verder gaan

werkers bestaan. In het eerste kwartaal van

met het ontwikkelen van producten voor

2016 wordt meer bekend over de naam van de

de vakopleidingen in de bouw en infra. Het

nieuwe organisatie, de website en zaken als de

resultaat is een zelfstandige en marktgerichte

huisvesting.

Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

11. 12.

14. 15.

LE CA AL FIS €CI SP

feliciteert de volgende

2015

december

50

100

18 december

4 oktober

Bouwend Nederland

BOUWENDNL

PRAKTIJK INFORMATIE TER ONDERSTEUNING VAN UW INDIVIDUELE BEDRIJFSVOERING

leermiddelenorganisatie.

JUBILEUM

Lagere lasten op arbeid p3 Tegemoetkomingen loonkosten p4 Fiscale gevolgen van de transitievergoeding p5 Werknemersverzekeringen bij een eigen BV p6 Voortgang Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) p7 Zzp’ers: extra bescherming bij bijstand p8 Opheffing WKA-depotrekeningen per 1 januari 2016 p9 S&O-afdrachtvermindering en RDA per 1 januari 2016 p10 Pensioen in eigen beheer p11 Fiscale aspecten bedrijfsoverdracht p12 Wat te doen bij een faillissement? p14 Werkkostenregeling: aanscherping gebruikelijkheidstoets per 1 januari 2016 p15 Afschaffing nihilwaardering rentekorting personeelsleningen p16 Veranderingen op het gebied van auto’s en bestelauto’s p17 Kort fiscaal p19 Nieuwe anti-misbruikregeling bij emigratie p19 iPad is toch een computer en geen communicatiemiddel p19 Levenslooptegoed alleen in 2015 voor 80% belast p19 Participatiewet p19 Schenkingsvrijstelling eigen woning per 1 januari 2017 naar € 100.000 p20 Premies Werkhervattingskas (WHK) 2016 p20

jaar

50 30 december

jaar

jaar

leden met (de viering van)

Oskam Groep

Bouwbedrijf Koenen

UBA Bouw B.V.

hun jubileum:

uit Utrecht

uit Holthees

uit Uithoorn

8 | BOUWENDNL | December 2015 | NIEUWS

JAARPLAN 2016 ONLINE In 2016 verwachten we verder economisch

En wat doet Bouwend Nederland in 2016 voor

herstel. Daarmee verwachten we ook een

de leden? Weten zij eigenlijk wel wat we alle

toename van bouwinvesteringen. Terecht,

maal doen? Mede met die vragen in ons achter

want de noodzaak om te investeren in bijvoor

hoofd hebben wij het jaarplan samengesteld.

beeld onze infrastructuur is er al lang. Ook worden de resultaten van het EnergieAkkoord

Kijk op:

duidelijker door een toename van investe

bouwendnederland.nl/

ringen in het verduurzamen van bestaande

jaarplan2016

woningen en overig vastgoed. Kortom, het belooft een beter jaar te worden dan de afge lopen zeven magere jaren.

NIEUWE LEDEN

Per juli zijn de leden van de Glasbrancheorganisatie toegetreden tot Bouwend Nederland. Ook in deze BouwendNL vindt u nog veel nieuwe leden vanwege die gebeurtenis. Bouwend Nederland heet onderstaande nieuwe leden van harte welkom bij de vereniging. Organisatie

Vestigingsplaats Sectie

Organisatie

Vestigingsplaats Sectie

Jongbloed & Zn.

Tilburg

Bouw klein

De Haas Dronten B.V.

Dronten

Pilkington Benelux B.V.

Enschede

Bouw klein

Biesheuvel & de Bruin

Hardinxveld-G'dam Bouw klein

Stylish Glass Van Veggel B.V.

Waalwijk

Bouw klein

Timmerwerken B.V.

Peter Timmers Handelsonderneming

Oosterhout NB

Bouw klein

Stichting Goed Werk!

Drachten

Infra klein

All - in Glas

Utrecht

Bouw klein

Architraaf Bouw B.V.

Heerenveen

Bouw klein

XL-Glas & Verf V.O.F.

Woudenberg

Bouw klein

Aannemersbedrijf Bastianen B.V.

Riel

Bouw klein

Van Essen Glas B.V.

Almelo

Bouw klein

Roland Glebbeek Bouw B.V.

Amersfoort

Bouw klein

Dullaart Glas Leiden B.V.

Leiderdorp

Bouw klein

BNL Bouwbedrijf

Bodegraven

Bouw klein

Koninklijke Saint-Gobian Glass NL N.V. Amersfoort

Bouw klein

JN Bouw B.V.

Krommenie

Bouw klein

Mosa Glasgroothandel B.V.

Echt

Bouw klein

Ploegam Infra B.V.

Geffen

Infra klein

Alvista Glasgroothandel B.V.

Zevenbergen

Bouw klein

Van der Heide Bouw B.V.

Heerenveen

Bouw klein

Alutherm Glashandel B.V.

Heerhugowaard Bouw klein

Rijo B.V.

Ossendrecht

Bouw klein

Glasgroothandel Van der Ham B.V.

Oss

Bouw klein

Aannemersbedrijf van Elmpt

Amsterdam

Bouw klein

Glasimport Kwintsheul B.V.

Wateringen

Bouw klein

Bolkesteijn Infrastructuur B.V.

Hollandscheveld Infra klein

De Glascentrale Tilburg B.V.

Tilburg

Bouw klein

ESF Duurzaam Bouwen B.V.

Valkenswaard

Bouw klein

Ruiten Visie B.V.

Hoorn NH

Bouw klein

JWMbouw B.V.

Volendam

Bouw klein

Scheuten Glas Nederland B.V.

Venlo

Bouw klein

VKP B.V.

Kapelle

Bouw klein

Noord Hollandse Glascentrale B.V.

Beverwijk

Bouw klein

Bouwbedrijf van de Vliert BV

Ederveen

Bouw middelgroot

Timmermans Hardglas B.V.

Hardenberg

Bouw klein

Van Doorne Holding B.V.

Helmond

Bouw klein

Alhra Glas B.V.

Rotterdam

Bouw klein

OBA Bouw

Beverwijk

Bouw klein

Buijs Glashandel B.V.

Utrecht

Bouw klein

Technisch Beheer Bor

Herveld

Bouw klein

Motshagen Glas en Verf B.V.

Hilversum

Bouw klein

Rochdale Onderhoud B.V.

Amsterdam

Bouw middelgroot

Glas Ockels B.V.

Stadskanaal

Bouw klein

Germabouw B.V.

Amsterdam

Bouw klein

Den Ouden Aannemingsbedrijf B.V.

Schijndel

Infra middelgroot

G&D Projectmanagement B.V.

Mheer

Bouw klein

Bresser Bouw B.V.

’s-Gravendeel

Infra klein

Dubbeldam

Landsmeer

Bouw klein

Cornerstone Capital Group B.V.

Den Haag

Bouw klein

Veldhuizen Totaalbouw B.V.

Kootwijkerbroek Bouw klein

Aannemingsbedrijf M.L. van den Berg B.V. Delft

Bouw klein

Beltman - aannemer

Leuvenheim

Bouw klein

Vazet partner en onderhoud B.V.

Lelystad

Bouw klein

G. Michielsen B.V.

Tilburg

Bouw klein

Bouwbedrijf René Veerman

Volendam

Bouw klein

Keps Bouw

Haarlem

Bouw klein

Aannemersbedrijf Gubouw B.V.

Eibergen

Bouw klein

Melo Bouw B.V.

Heemskerk

Bouw klein

Planubouw 2.0 B.V.

Etten-Leur

Bouw klein

Aannemingsbedrijf STB B.V.

Lisse

Bouw klein

Van de Vijzel Aannemingsbedrijf

Amersfoort

Bouw klein

Aannemersbedrijf Jaap Rasenberg B.V. Breda

Bouw middelgroot

GHV Bouw Amsterdam B.V.

Amsterdam

Bouw klein

Noord Hollandse Glasservices B.V.

Heemskerk

Bouw klein

ER-Bouw

Oudenbosch

Bouw klein

Bouwbedrijf Lisse B.V.

Lisse

Bouw klein

Peeters & Epema B.V.

Winterswijk Kotten Bouw klein

ETS Isolatie B.V.

Enter

Bouw klein

Peter van de Kerkhof Onderhoud &

Den Bosch

E.P.R. Bouw B.V.

Gouda

Bouw klein

Renovatie B.V.

Bouw klein

Bouw klein

NIEUWS | December 2015 | BOUWENDNL | 9

Daarom zijn wij op zoek naar een enthousiaste,

• Beschikt over aantoonbare binding met en

stevige kandidaat voor deze bestuurszetel bij

kennis van de bedrijfstak bouwnijverheid en bij

bpfBOUW.

voorkeur het MKB-onderdeel hierbinnen.

De kandidaat die we zoeken:

• Voldoet aan de overige eisen die aan

• Beschikt vanaf het moment van benoeming

bestuursleden van bpfBOUW gesteld worden,

Het bedrijfstakpensioenfonds voor de bouwnijverheid (bpfBOUW) behoort met een belegd vermogen van circa 50 miljard euro tot de vijf grootste pensioenfondsen van

over een brede deskundigheid op de volgende

welke zijn opgenomen in het uitgebreide profiel

Nederland.

gebieden:

voor deze functie.

- het besturen van een organisatie Het doel van bpfBOUW is om gelden bijeen te

- relevante weten regelgeving

• Is zich ervan bewust dat de betrouwbaarheid

brengen en te beheren voor de pensioenen van

- pensioenregelingen en pensioensoorten

en geschiktheid van voorgedragen kandidaten

werknemers in de bouwnijverheid, hun nabe

- financieel technische en actuariële aspecten,

voor het bestuur van bpfBOUW worden

staanden en bepaalde groepen zelfstandigen in de bouwnijverheid. Daarnaast kent bpfBOUW

waaronder financiering, beleggingen,

getoetst door De Nederlandse Bank (DNB).

actuariële principes en herverzekering

Eerst na een positief oordeel van DNB kan

zijn deelnemers bij arbeidsongeschikteheid een

- administratieve organisatie en interne controle

arbeidsongeschiktheidspensioen uit.

- uitbesteding van werkzaamheden - communicatie

benoeming plaatsvinden. Bestuursleden van bpfBOUW ontvangen een

BpfBOUW is opgericht door organisaties van

vergoeding die is gebaseerd op de SER-

werkgevers en werknemers uit de Bouwnijver

• Heeft een beschikbare ruimte voor een tijds

verordening. Nadere informatie, alsmede het

heid. Het bestuur bestaat uit vertegenwoordigers

besteding van tenminste anderhalve werkdag

uitgebreide profiel kan worden opgevraagd bij

van werkgevers, werknemers, gepensioneerden

per week.

Kees Scheepens van Bouwend Nederland in

en onafhankelijke experts. Nadere informatie over bpfBOUW is terug te vinden op www.bpfbouw.nl

Zoetermeer op telefoonnummer 079-3252138 • Heeft affiniteit met de wereld van financiële

of per mail: [email protected]

dienstverlening en bij voorkeur ervaring met Binnen het bestuur van bpfBOUW komt binnen

risicomanagement, administratieve organisatie,

afzienbare tijd een plaats vrij voor een bestuurder

interne controle en uitbesteding van werkzaam

die wordt voorgedragen door Bouwend Nederland.

heden.

VERNIEUWT De opzet van BouwendNL gaat veranderen. Vanaf volgend jaar vindt u in ons

Meer praktisch ook, zodat u er meteen wat aan heeft voor de praktijk van alledag. Vanzelf sprekend blijven we u op de

verenigingsblad meer informatie, specifiek

hoogte houden van waar Bouwend Nederland,

gericht op de ondernemer in de bouw en infra.

namens u, voor strijdt en wat dat oplevert.

Het programma over de laatste ontwikkelingen en actualiteiten in de bouw en infrastructuur.

Iedere woensdag om 15:30 uur.

Het magazine wordt dus dikker, maar de frequentie gaat naar beneden. BouwendNL

4x

vindt u volgend jaar vier keer op uw deurmat.

ADVERTENTIE

w in Nieu 2016

M

................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ...................................

M

................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ...................................

M

.................................. .............................. ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ...................................

M

................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... 05-11 Duurzaam Gebouwd

M

................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ...................................

M

................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ...................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ 29-10 Verkeerskunde

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

W

........................................ ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ........................................ ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... .........................................

W

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

W

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

W

D

......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ........................................ ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... .........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

........................................ ........................................ ........................................

........................................ ........................................ ........................................

5-11: Onderzoek inzet Twitter grote brancheen beroepsverenigingen: “De tweets van Maxime Verhagen zijn goed voor een kwart van het sociaal bereik van de vereniging (15 miljoen).

Maar ook Fries Heinis en andere management leden twitteren er trots op los en staan in de top-10 van accounts die bijdragen aan het bereik van Bouwend Nederland.”

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

W

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ Cobouw | 24-11

V

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

V

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

V

........................................ ........................................ ........................................ 3-11 Met de winnaars van de Gouden decibel awards: C. Padmos, G. van Bochove, R. Aalmoes, J.A. van Campen en R. Balkema.

V

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

V

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ 18-11 Overhandiging rapport Platform Ketensamenwerking Zuid door Claudia Reiner

V

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

Z

Z

DE AGENDA VAN MAXIME

.................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. ..................................

30-10 Met Peter Glas (Unie van Waterschappen) en Cees Brandtsen (Rijkswaterstaat) in discussie over toekomstbestendig bouwen ....................... ........................................ ........................................ ........................................

.................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. ..................................

.................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. ..................................

Z

Z

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

Z

’ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

Z

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

Z

......................................... ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

Z

Z

.................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. ..................................

Z

.................................. .................................. .................................. ..................................

5-11 Cheque voor KiKa namens Giesbers Rotterdam (Niels Akkermans) en Bouwcenter Logus

Z

................................. ................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................

Z

.................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................

ADVERTENTIE

Bestel nu uw toners en krijg de printer er gratis bij! Zwart / wit

kleur

GRATIS

GRATIS

SPC25 0DN STARTERKIT

SP311DN STARTERKIT

• 28 pagina’s per minuut, mono • Tot 1.200 x 600 dpi hoge kwaliteits afdrukken • Netwerk • Automatisch duplex printen

Laser cartridge zwart Laser cartridge zwart HC

• Zeer snelle mono en kleurenprinter: 20 pagina’s per minuut • Tot 2.400 x 600 dpi hoge kwaliteits afdrukken • Netwerk en Wireless LAN • Smart Device Print & Scan App

n 7.456.513 € 95 n 7.456.502 € 115

Uw voordelen

Laser Laser Laser Laser

cartridge cartridge cartridge cartridge

zwart n 7.456.524 geel n 7.456.557 rood n 7.456.546 blauw n 7.456.535

€ 79 € 79 € 79 € 79

GRATIS

Geen investering Geen aankoop = geen afschrijving. U koopt alleen toners.

Geen onverwachte kosten 3 jaar service en garantie

Geen zorgen Geen minimale afnameverplichting

Snel Vandaag besteld, morgen geleverd

SPC25 0SF STARTERKIT

• Voor printen, scannen, faxen en kopiëren inclusief sheetfeeder • Tot 2.400 x 600 dpi hoge kwaliteits afdrukken • Netwerk en Wireless LAN • Smart Device Print & Scan App

Laser Laser Laser Laser

cartridge cartridge cartridge cartridge

zwart n 7.456.524 geel n 7.456.557 rood n 7.456.546 blauw n 7.456.535

€ 79 € 79 € 79 € 79

acties geldig t/M 31 Maart 2016

VERENIGING | December 2015 | BOUWENDNL | 13

COLUMN JOOST FIJNEMAN

CAO-UPDATE

MANAGER AANBESTEDINGSINSTITUUT

... OP EEN RIJTJE

DE GEK EN DE GRAAIER

De zorgvuldige uitwerking van het onderhandelingsresultaat van de cao Bouw & Infra 2015 - 2017 in concrete cao-tekst, heeft helaas meer tijd in beslag genomen dan vooraf verwacht. Bouwend Nederland is vanaf oktober begonnen om tijdens de bouwen infrabuffetten de leden bij te praten over de meest ingrijpende caoveranderingen. De belangrijkste wijzigingen nog even op een rijtje: • aanpassing van arbeidstijden waardoor meer maatwerk mogelijk is (hoofdstuk 3); • aanpassing reisurenvergoeding en inleg reisuren bij spaarurenmodel (artikel 28 en 51); • overgangsregeling seniorendagen (artikel 36c en 36d); • de introductie van een individueel budget (artikel 47a); • hervorming Tijdspaarfonds (artikel 47b en 47c en bijlage 8); • introductie ketenaansprakelijkheid (artikel 5) en • de loonsverhoging. Jaren geleden hadden we in regio Zuid een aantal sessies met Verder zijn er afspraken gemaakt om naleving van de cao te bevorderen

architecten en aannemers. De Gek en de Graaier heetten die.

en schijnconstructies aan te pakken. Op dit moment zijn cao-partijen de

Doel was de onderlinge hobbels te zien en ze weg te nemen.

nalevingsprocedures aan het herijken. Tegen die achtergrond wordt een

Eén oplossing kwam steeds naar voren: een bouwteam! Elke

ID-pas voor de bouwplaats geïntroduceerd. In 2016 wordt er gestart met

partij doet in dat geval waar hij goed in is. De architect ontwerpt

een pilot voor de Bouw-ID.

en de aannemer realiseert. De aannemer mag de architect wel aanwijzingen geven waardoor het ontwerp efficiënter te

De cao Bouw & Infra is aangemeld bij het ministerie SZW. April 2016

realiseren wordt. Fouten worden eruit gehaald. Ellende blijft de

zal de cao algemeen verbindend verklaard worden. Nu de definitieve

opdrachtgever bespaard.

teksten er zijn kunnen cao-partijen direct aan de slag om de cao leesbaar te maken. De verwachting is dat er voor de zomer 2016 een gemoderniseerde cao Bouw & Infra tekst beschikbaar is. <

In de GWW komt er vaak geen architect aan te pas. En zijn er andere soorten bestekken. Maar toch hoeft dat geen reden te zijn het bouwteam achterwege te laten. Ook in de GWW wordt er een ontwerp gemaakt. Ook daar kan de aannemer verbeteringen voorstellen. Maar… waar in de B&U de opdrachtgever zelf zijn bouwteampartner kan kiezen, moet er in GWW nagenoeg altijd aanbesteed worden. En aanbesteden en bouwteam is geen voor de hand liggende combinatie. Het kan wel. Nijmegen heeft er inmiddels ervaring mee. Via een onderhandse aanbesteding wordt een plek in het bouwteam vergeven. Prijzen spelen geen rol. De gemeente weet wat reëel is en dat is een gegeven. Gegund wordt op een realistische kijk op het project. Op risico’s die kunnen optreden en hoe die te vermijden. Het contract kent een escape. Zoals elk

Kijk voor actuele informatie

bouwteamcontract. Maar daar is in Nijmegen nog geen gebruik

over de cao op:

van gemaakt. De opdrachtgever is namelijk niet gek. En de

bouwcao.nl

aannemer geen graaier.

<

14 | BOUWENDNL | December 2015

MARKTPRIJS Hoewel de bouwsector zich langzaam naar het niveau van vóór de crisis beweegt, blijft de marktprijs nog enige tijd onder druk staan. Bedrijven die goed op kostenontwikkelingen letten én dat tijdens contractonderhandelingen meenemen, hebben een streepje voor. "Een juiste verrekening scheelt veel discussies", stelt Ted Peek van BDB, het kennisinstituut voor bouwkostendata.

December 2015 | BOUWENDNL | 15

Tekst | Tseard Zoethout

BLIJFT ONDER DRUK STAAN Madeline Buijs, bouweconome bij ABN AMRO, is

budget heen gegaan. Kleinere bouwpartijen”, zo

zit te wachten op juridische stappen. In gesprek

het daar van harte mee eens. Ook zij constateert

haakt ze op het laatste punt in, “hebben daar

blijven is beter.”

dat de productievolumes in de bouw stijgen.

ook mee te maken. Ze dienen goed te weten

Waar het volume in 2014 met 3,2 procent

waarop ze intekenen.”

toenam, ligt dat cijfer tot september dit jaar al

Inzicht in prijswisselingen Hij haalt twee voorbeelden aan, zowel struc

op 10,1 procent. “De woningmarkt trekt vooral

Verschillen in kostprijs

in de Randstad aan. De bouw moest bovendien

Scherp onderscheid dient gemaakt te worden

staalbouwers enkele jaren geleden exorbitante

uit een diep dal komen, en ja, dan liggen de

tussen het structurele en conjuncturele

prijsveranderingen voor hun kiezen. Peek: “het

volumestijgingen al snel hoog”, verklaart ze.

kostenniveau. Volgens Ted Peek verschillen die

gebruik van asfalt bij wegen en staal in bedrijfs

kosten wel eens. De general manager van BDB

gebouwen is gerelateerd aan de betreffende

verwacht dat de structurele kostprijs pas over

grondstoffen. Dat kan sterk in de bouwsom

Bouwend Nederland signaleert intussen dat

een jaar zal gaan toenemen. “De laatste twee,

doorwerken, soms tot 30% aan toe. En als

veel bouwbedrijven het nog steeds moeilijk

drie jaar is die zeer beperkt geweest en in 2014

de olieprijs plotseling stijgt, hebben aanne

hebben. Volgens de bouweconome komt dat

bijna tot stilstand gekomen. Vanaf 2016 zal die

mers, in tegenstelling tot wat ze bij aanvang

door overcapaciteit in de markt. “Om maar werk

op gemiddeld niveau terecht komen. Dat zie

verwachten, een gat in hun begroting.”

te behouden,” zegt Buijs, “zijn bedrijven geneigd

je onder andere in de nieuwe bouw CAO terug

om scherp in te schrijven, soms tot ver onder

waar werknemers tot 2017 5,5% loonsverho

Ook is het mogelijk dat de kosten door een

de kostprijs. Tussen 2009 en 2013 daalden

ging krijgen.”

veranderende markt wijzigen. “Bij een prijsvast

Overcapaciteit

personeelskosten met 14,7%. Van de flexibele

tureel als conjunctureel. Zo kregen wegen- en

contract kan dat tot grote problemen voor de

schil arbeidskrachten is vrijwel volledig afscheid

Marktindicator nog negatief

genomen. De omzet is tijdens die periode echter

Voor het bepalen van het conjuncturele kosten

groot aantal jaren duurt of als het traject wordt

nog meer gedaald, met 17,6%. Nu het aantal

niveau heeft BDB al jaren de zogenaamde

uitgesteld”, aldus Peek. Bouwbedrijven met

opdrachten toeneemt, moeten de bouwbe

marktindicator. Aan de hand van een represen

inzicht in kostenontwikkelingen hebben volgens

drijven dat met een beperkter en vast perso

tatief aantal inschrijvingen laat deze indicator

hem een pré. “Stel tijdens contractvorming de

neelsbestand invullen.”

zien of de markt boven of onder de kostprijs

juiste vragen, vooral als het complexe trajecten

werkt. Een cijfer geeft het percentage aan. “We

zijn. Dat beperkt de indexatierisico’s”, zo geeft

Opleiding en scholing, zo impliceert ze, worden

naderen zo langzamerhand het kantelpunt”,

de komende tijd voor de bouw dus van cruciaal

verduidelijkt Peek. “Met de huidige -8% wordt er

belang (zie: “Vakmensen binden en behouden”,

echter nog steeds onder de kostprijs gewerkt.

pagina 14. red.)

Nog waarschijnlijk een jaar en dat cijfer gaat

Juist intekenen

naar nul, met normale materiaal- en loonkosten

uitvoerende partij leiden als een project een

BDB als laatste tip mee. <

Niet klem willen zitten?

en dito risicopercentages. Na dit herstel gaan

Wilt u de conjunctuur- en kosten

In plaats van scherp op vrijwel elke opdracht

we rond 2018 richting hoogconjunctuur qua

ontwikkelingen bijhouden?

intekenen, zouden de bouwbedrijven volgens

prijsvorming.”

Kijk dan op bouwendnederland.nl

Buijs meer op de kosten kunnen letten. Ook moeten ze beter in de gaten houden van wie en

In gesprek blijven

van welke soort opdrachtgever ze een project

Aan die kostprijs kunnen bouwpartijen volgens

aannemen. De afgelopen jaren is dat eerste

hem wel het nodige doen. “Doorberekenen

soms misgegaan. “De infrasector heeft zich

van kostprijzen is lastig maar bij exorbitante

danig verslikt in de risico’s bij de aanleg van

verhogingen kunnen aannemers prijsvaste

bruggen en viaducten voor de A15 bij de Maas

contracten bespreekbaar maken”, zegt de

vlakte”, geeft de bouweconome als voorbeeld.

general manager BDB. “Wij hebben daarvoor de

“Onder andere doordat er veel gasleidingen

nodige bewijsvoering en onderbouwing in huis.

onder de grond lagen, werden ze met extra

Aannemers moeten natuurlijk wel de deur bij de

kosten geconfronteerd en zijn ver over hun

opdrachtgever open zien te houden. Niemand

onder feiten en cijfers bij BouwActueel (na login) en Bouwkosten.

16 | BOUWENDNL | December 2015 | ADVERTENTIE

NU TIJDELIJK €57,MET DE BESTE SERVICE EN GRATIS OPMETEN OP LOCATIE

WWW.SECUR.NL | +(0)85 489 40 60 Deze aanbieding voor otoplastieken is alleen geldig voor Bouwend Nederland leden en geldt t/m 31-12-15 - Vraag naar de voorwaarden

Tekst | Theo Scholte


| December 2015 | BOUWENDNL | 17

GELUKKIG... NIEUWJAAR VO0RUITKIJKEN NAAR

2016

Einde aan zeven magere jaren Eind november maakte het CBS bekend dat de bouwsector voor het derde kwartaal op rij een sterke groei laat zien, zowel bij grote als bij kleine ondernemingen. Daarbij ligt het aantal faillissementen ook op het laagste punt sinds 2009. Goed nieuws dus. Niet alleen voor de bouw, maar voor de totale economie. Want de geschiedenis leert ons dat het herstel van de economie begint bij de export, dat vervolgens de investeringen aan de beurt en als laatste doen de consumenten een duit in het zakje. De bouw heeft daarbij een enorme aanjaagfunctie. Niet alleen omdat er veel investeringen voor nodig zijn, maar ook omdat de spin-off enorm is. De tropenjaren zijn voorbij. >

18 | BOUWENDNL | December 2015 |


"De vraag is weer terug. Volop zelfs. Ook is er kapitaal. Het gaat beter, maar we zijn er nog niet."

Foto | René van den Burg


Bouwproductie mrd euro, prijzen 2014

Woningbouwproductie mrd euro, prijzen 2014

75

GWW-productie mrd euro, prijzen 2014

35

25

raming

raming

raming

70

30

20

65

25

15

60

20

10

55

15

5

50

10 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Bron: EIB


0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Bron: EIB

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Bron: EIB

Na zeven magere jaren, lijkt we aan het einde

misschien hierna een grondgebonden koop

worden. Ook hebben klimaatverandering en

aan de crisis te zijn. Er zijn meer verhuis

woning. Of een groter appartement ergens

razendsnelle digitalisering allerlei gevolgen voor

bewegingen, consumenten geven meer uit,

anders. Het gaat erom dat er doorstroming op

de infra-investeringen, waarop je je nu moet

kortom: het gaat weer goed met ons land.

de woningmarkt moet zijn. En die kan er alleen

voorbereiden. Ook zie je nu de crisis ten einde is

Toch? Maxime Verhagen, voorzitter Bouwend

maar zijn wanneer je voor elke portemonnee

de wegen weer vollopen. Ook het kennisinstituut

Nederland: “De vraag is weer terug. Volop zelfs.

een goede aanbieding hebt. Daarbij groeit het

van IenM zelf verwacht dat het reistijdverlies

Ook is er kapitaal. Het gaat beter, maar we zijn

aantal huishoudens, zeker met de komst van

tot 2020 weer groeit met 45 procent. En op

er nog niet.”

vluchtelingen, enorm.”

de langere termijn blijft die mismatch tussen

‘De Nederlandse economie is dit jaar weer

De vraag is of er überhaupt nog wel bijge

Staat er dus straks elke dag 500 kilometer

terug op het niveau van voor de crisis’. Met die

bouwd moet worden. Er staan ook genoeg

file? Moet je de hele rit blijven staan in de

woorden opende Minister van Economische

vierkante meters kantoorruimte leeg, die

trein, dag in dag uit? We hebben een landelijk

Zaken Henk Kamp toch zijn bijdrage in de

eenvoudig omgebouwd kunnen worden toch?

investeringsplan nodig. Het moet gaan om weg-

Macro Economische Verkenning 2016 van het

“Natuurlijk kun je transformeren. Daar zijn

en spoorverbreding, plus moderniseren van wat

Centraal Planbureau?

mooie voorbeelden van ook. Maar niet elk

er ligt, plús slimme mobiliteitsoplossingen. Ik

“Waar de woningmarkt tijdens de crisis een

leegstaand kantoor leent zich ervoor. Uit onder

durf de stelling wel aan dat we onszelf tekort

negatieve bijdrage aan de economische groei

zoek blijkt dat je met transformatie hooguit

doen door continu te beknibbelen op onze

heeft geleverd, kan het aantrekken van deze

50.000 huishoudens een dak boven hun hoofd

infrastructuur. In de afgelopen jaren zijn vele

markt juist een boost geven aan de economie.

kan geven, terwijl we ook weten dat we tot

miljarden euro’s wegbezuinigd, ten koste van

Toch ben ik voorzichtig optimistisch, omdat de

2040 er een miljoen huishoudens bij krijgen.

geplande en broodnodige wegen spoor

drijvende kracht achter het huidige herstel de

Dan zijn we er dus nog niet met transformatie.”

verbeteringen. Ook in de nieuwste Rijksbegroting

infrabudget en fileproblematiek, stellen ze vast.

extreem lage rentestand is. Die zal vroeger of

is er weer geen extra investeringsgeld voor

later weer omhoog gaan. En pas bij een periode

U deelt de positieve geluiden niet dus?

infrastructuur gekomen. Wil je de ambities

met normale rentestand van 4 tot 5 procent

“Het consumentenvertrouwen neemt toe en

waarmaken om van ons land ‘een welvarend

weten we hoe solide het herstel is. Daarnaast

het aantal verhuisbewegingen neemt ook

land maken, met een ijzersterke concurrentie

maak ik me zorgen over de grondprijzen. Crisis

toe. Dat ga ik niet ontkennen. ING en ook EIB

positie, waar de groei van steden samengaat

of niet, de grondprijzen zijn amper gedaald,

verwachten over heel 2015 een groei van

met een gezond werken leefklimaat’ dan

terwijl de bouwkosten wel enorm daalden.

6 procent, ondanks een terugval in de volumes

zal er in de begroting een tandje bij moeten.

Wie nu een woning koopt betaalt relatief een

door het beëindigen van het lage btw-tarief in

Neem maatregelen, repareer de schade van

enorm bedrag voor de grond. En dat gaat

juli. Ik wijs er echter wel op dat het herstel in

de bezuinigingen, investeer in de economie,

alleen maar meer worden, als gevolg van het

de woningmarkt broos is, en dat het herstel in

investeer in de toekomst van Nederland.

‘binnenstedelijk bouwen-mantra’ dat in veel

de utiliteitmarkt en infrasector nóg beperkter

Investeer structureel in de infrastructuur rond

gemeenten heerst. Door de hoge grondprijs

is. Bovendien, ook al spreek je nu over herstel:

onze steden en op de economische corridors.

kunnen bouwbedrijven ook niets veranderen

onze sectoren hebben dermate zware klappen

Want bijna al onze welvaart verdienen we

aan de flinterdunne marges. Investeren in

gekregen dat het nog heel lang duurt eert we

dankzij onze infrastructuur.”

personeel of in innovaties zijn dan nog niet

weer op kracht zijn.”

aan de orde. Wanneer gemeenten vast blijven

“Vooral onder invloed van de nieuwbouw van

houden aan het dogma om vooral binnenste

Bouwend Nederland blijft in de media ook

woningen wordt door EIB het groeicijfer van

delijk te bouwen, zullen die grondprijzen verder

kritisch op de budgetten voor onze infrastruc

onze sector voortdurend opwaarts bijgesteld.

stijgen en wordt een eigen woning voor een

tuur. Waarom is dat? De wegen liggen er over

De Nederlandse economie heeft dit jaar het

modaal huishouden straks onbetaalbaar. Dat

het algemeen toch prima bij?

niveau van voor de crisis weer bereikt. De bouw

lijkt me niet de bedoeling!”

“Wij vinden dat er jaarlijks 250 miljoen euro

is echter nog lang niet zover. De bouwproductie

bij moet op de begroting van Infrastructuur

(volume) ligt dit jaar nog 20% beneden het

U gaat er nu van uit dat iedereen een nieuw

en Milieu. En omdat het bij infra gaat om

niveau in het topjaar 2008. De stijgende lijn is

bouwwoning zoekt. Dat is niet zo.

langlopende projecten, zou het heel slim zijn

echter ingezet. De markt herstelt, de sector zal

“Nee, dat klopt. Maar je kan de nieuwbouw

om de looptijd van de begroting naar 2040 te

markt niet los zien van de rest van de woning

verlengen. Het hoofdwegennet ligt er redelijk

markt. Wie nu in een huurflat woont, wil

bij inderdaad, maar er moet ook veel vervangen

zich herstellen, maar de vlag gaat nog niet uit.”<


Tekst | Karl Bijsterveld


"AFSCHAFFEN VERHUURDERS WONINGBOUW EEN BOOST" In 2016 evalueert minister Blok de veel bekritiseerde

voorstellen van Aedes en de Woonbond voor gematigde

verhuurdersheffing. Volgens Dick Verhoeven, bestuurslid

huurstijgingen over. Blijft de verhuurdersheffing over

bij Bouwend Nederland, wordt het tijd deze heffing

eind, dan zijn de gematigde huurstijgingen moeilijk haal

volledig af te schaffen."Corporaties kunnen dan weer

baar. Toch is Verhoeven voorzichtig. "Natuurlijk hopen we

investeren in de grote vraag naar huurwoningen. Ook is

op een zo snel mogelijke afschaffing. Maar of dat in 2016

het een flinke impuls voor de bouwsector."

is, durf ik niet met zekerheid te stellen."

"De verhuurdersheffing is een ordinaire belasting

Beleggers

maatregel van het Rijk", stelt Dick Verhoeven, tevens

Om de gestagneerde huurwoningmarkt verder uit het

algemeen directeur bij Bramer BV. De heffing werd in 2013

slop te trekken, is afschaffing van de verhuurdersheffing

van kracht om de nationale schuld te verminderen. Alle

overigens niet voldoende. Volgens Verhoeven moeten

verhuurders die meer dan tien sociale woningen verhuren,

vooral institutionele beleggers beter inspelen op de vraag

betalen een heffing over de waarde van hun huurwoningen.

naar particuliere duurdere huurwoningen. "Ook naar dit

In 2014 leverde dat het Rijk ruim 1,1 miljard euro op.

type woning is een grote vraag, maar het aanbod is te

Verhoeven: "Daardoor moesten veel woningcorporaties

klein", licht hij toe. "Het gaat vooral om huishoudens die

hun investeringen noodgedwongen terugschroeven, en

niet in aanmerking komen voor een sociale huurwoning,

zijn er de laatste jaren veel te weinig nieuwe huurwoningen

maar ook geen koopwoning kunnen kopen omdat ze door

gebouwd."

scherpere eisen geen financiering krijgen." Het aanbod

Behoefte

particuliere huurwoningen is vooral te klein in Noord- en Oost-Nederland. Verhoeven: "Er is weinig animo onder

Verhoeven: "Door vergrijzing, gezinsverdunning en

institutionele beleggers om in deze regio's te investeren.

immigratie, en doordat er de laatste jaren veel te

De rendementen liggen lager dan in West-Nederland."

weinig gebouwd is, is er juist een enorme behoefte aan huurwoningen. We hebben een flinke inhaalslag te

Herstel

maken. Gingen eerdere prognoses nog uit van 65.000 tot

Verhoeven is al met al redelijk positief over

70.000 nieuwe sociale huurwoningen per jaar, inmiddels

het herstel van de woningmarkt in 2016.

zitten we al op 85.000 tot 90.000." De vraag is volgens

"De markt voor koopwoningen trekt

Verhoeven het grootst in steden in Midden- en West-

weer aan. Als ook de sociale en

Nederland. "Mensen komend van buiten Nederland

particuliere huursector weer in

vestigen zich daar het meest. Maar ook binnen ons land

de lift zit, gaat de bouwsector

is er een verhoogde belangstelling voor de steden, vooral

op dit terrein een goed jaar

bij jongeren." De vraag naar huurwoningen in Noorden Oost-Nederland ligt naar verhouding veel lager. Verhoeven: "Op termijn is er daar in diverse regio's sprake van bevolkingskrimp."

Afschaffing Om de woningbouw een boost te geven, bepleit Bouwend Nederland een volledige afschaffing van de verhuurders heffing. "Het geeft woningcorporaties weer financiële ruimte om hierin te investeren", beargumenteert Verhoeven. "Op zijn beurt is het een flinke impuls voor de bouwsector. Die kreeg het de laatste jaren stevig voor zijn kiezen en bouwde te weinig huurwoningen." Een goed moment om de verhuurdersheffing af te schaffen is wellicht volgend jaar, wanneer minister Blok de heffing evalueert. Uit de Rijksbegroting 2016 blijkt dat afschaffing dan ook kans maakt. In die begroting neemt Blok namelijk de

tegemoet." <


HEFFING GEEFT



ADVERTENTIE

Laat uw onderneming zien Gebruik Bouwnu.nl voor marketing

Bouwnu.nl helpt consumenten en zakelijke opdrachtgevers bij het vinden van een passende aannemer voor een bouwproject, of dat nu gaat om de bouw van een complete woning of de aanbouw van een garage. Bouwnu.nl biedt een compleet overzicht van alle aannemers en hun kwaliteiten.

Uw bedrijfsprofiel op Bouwnu.nl bestaat uit bedrijfsinformatie, uw werkgebied, specialisatie, certificeringen en keurmerken. Laat zien wat u bent en wat u kunt.

Het bedrijfsprofiel kan worden uitgebreid met vier foto’s van bouwprojecten. Deze foto’s zijn een referentie zonder woorden. Laat zien wat u in huis heeft met projectfoto’s.

Profiel = inzicht vaardigheden

Projectfoto’s = referenties

Review = persoonlijk advies

Social media = groot bereik

Uit onderzoek blijkt dat veel waarde wordt gehecht aan reviews. Kijk naar het succes van Iens.nl in de horeca en Zoover.nl voor de reisbranche. Bouwnu.nl is er voor de bouwsector.

Deel uw Bouwnu.nl bedrijfsprofiel, reviews en projectfoto’s via Twitter, Facebook, Instagram of LinkedIn. Deze kanalen zorgen online voor een groot bereik van een divers publiek.

w in Nieu 2016

www.bouwnu.nl | [email protected] | 079 - 325 22 77

ADVERTENTIE

w in Nieu 2016


Tekst | Tseard Zoethout


MARTEN CORNEL

"VAKMENSEN BINDEN EN Als de bouw volgend jaar aantrekt, is het zaak om vak

Instroom verbeteren

mensen niet alleen aan bouwbedrijven te binden maar die

Door de crisis is de instroom van nieuwe vakmensen

ook voor de sector te behouden. Scholing en bijscholing

gehalveerd: volgend jaar heeft de sector 16.000 leerlingen

worden cruciaal. “We moeten onze mensen nieuwe tech-

nodig terwijl er maar 6.000 worden opgeleid. Dat wordt

nieken aanleren en ze met collega’s uit andere sectoren

een hele opgave, zowel voor de grote als kleinere bouw

laten optrekken”, zegt Marten Cornel, van het gelijknamige

bedrijven. Noordelijke bouwers kunnen nu al moeilijk goede

bouwbedrijf uit Joure en bestuurslid Bouwend Nederland.

metselaars vinden.

Voor veel bouwbedrijven, met name het mkb, is het tijdens

Bouwend Nederland gaat daarom vanaf volgend jaar meer

de crisis kaalslag geweest. Scholing en opleiding kwam op de

met de technische branche en de metaal samenwerken om

tweede plaats, overleven was noodzaak. Allround bouwbe

– vooral op de roc’s en de vmbo’s – vakkrachten te zoeken.

drijf Cornel uit Friesland heeft dat aan den lijve ondervonden:

“Werving moet je niet apart doen”, licht Cornel toe. “Bouw,

het moest van 35 werknemers inkrimpen naar 15. Nu de

metaal en techniek hebben de toekomst. Dat gaan we

sector langzaam opkrabbelt, heeft Bouwend Nederland

met voorlichtingsmateriaal en via het nieuwe digitaal loket

plannen om, zoals Marten Cornel het in zijn kantoor uitdrukt,

beter voor het voetlicht brengen.”

“het kussen op te schudden en een inhaalslag te maken.”

Motiveren tot scholing

Handwerk ervaren Snuffelstages bij bouwbedrijven vanuit opleidingscentra

Verreweg de grootste uitdaging voor bouwbedrijven is de

als roc’s en vmbo’s zijn volgens hem zinvolle dingen om

nieuwe inrichting van het scholingsbudget. Volgens de

te doen. Daar komen later soms waardevolle werknemers

nieuwe bouwcao gaan de gelden daarvoor niet langer naar

uit voort. Een mkb-bouwbedrijf als Cornel staat uiteraard

Fundeon, het kennis- en adviescentrum voor opleiding van

dicht bij de mensen. Cornel: “we laten de jeugd ter plekke

personeel in de bouwen infrasector (Fundeon houdt per

ervaren wat het betekent om met een hamer te werken.

1 juli 2016 op te bestaan. red). In plaats daarvan wordt dat

En we maken aanschouwelijk dat hier ook veel binnenshuis

geld direct op de rekening van de individuele werknemer

wordt gedaan, zoals het maken van trappen en kozijnen.”

gestort, gemiddeld zo’n vijftig euro per maand.

Jong geleerd, oud gedaan

“Meer dan ooit moeten we vakmensen dus verleiden en

Andersom werkt het ook: een ervaren leermeester voor

motiveren om hun kennis en expertise op peil te houden.

een klas zetten die leerlingen enthousiast voor de bouw

Voor wintersport of een nieuwe koelkast is dat scholings

kan maken. Cornel heeft zo iemand in huis. “Die heeft zelf

geld natuurlijk niet bedoeld”, waarschuwt de directeur. “Per

opgroeiende kleinkinderen en kan zijn ervaring en vakman

bouwbedrijf is scholing en bijscholing verschillend. Waar

schap prima op jonge mensen overbrengen. Het is ook

het op aan komt, is dat je moet inschatten wat je werkne

opvoedend, het aanbrengen van de juiste werkhouding,

mers aankunnen en dat je daarop inspeelt.”

bijvoorbeeld door de jeugd te overtuigen dat het mobieltje

Kennis bijspijkeren

tijdens het werk toch echt aan de kant moet”, verklaart Cornel. “Bovendien kampt de sector met vergrijzing”, zo

Voor een allround bedrijf als Cornel – dat vooral kleinere

voegt hij eraan toe. “Willen we overleven, dan moeten we

opdrachten voor particulieren en bedrijven uitvoert – is

investeren in de jeugd.”

het belangrijk dat hun vakmensen breed inzetbaar blijven. Naast de gebruikelijke klussen moeten ze moeten ook

Werknemers behouden

dakwerk, de ventilatie of de installatie van elektra kunnen

Naast het handwerk verdient hoofdwerk de aandacht.

aanpakken. Of met luchtdicht bouwen leren omgaan waar

Veel handwerk wordt al uitbesteed. Door de crisis zijn veel

voor zijn werknemers recent zijn bijgespijkerd.

vakmensen naar andere sectoren vertrokken. “Iemand die meer in zijn mars heeft, moeten we binnen de deur

Volgens Cornel schuilt bijscholing in kleine dingen. Een

houden, ook als hij hier niet op zijn plaats is. Dat is soms

metselaar bij zijn bedrijf, al dertig jaar in het vak, heeft

knap lastig. Maar we moeten wel eerlijk zijn en de persoon

bijvoorbeeld een korte cursus loodbewerking gevolgd. “Zo

dan bij een grotere collega waar wel mogelijkheden zijn,

blijven we bij de tijd. Het is de taak en verantwoordelijkheid

zien te plaatsen. Dat is goed voor zijn of haar ontwikkeling.

van zowel werkgever als werknemer. Materiaalkennis ebt

En vooral: het is beter voor de bouw”, besluit Cornel.

na verloop van tijd weg. Opfrissen van kennis en expertise hoeft echt niet hoogdravend te zijn”, glimlacht hij.

<


BEHOUDEN"




Tekst | Karl Bijsterveld


Aanbestedingscontracten in de infrasector zijn nog altijd voor verbetering vatbaar. Daarom stellen onder meer Rijkswaterstaat, ProRail en Bouwend Nederland samen een Marktvisie op. Die moet medio 2016 aanbestedingscontracten in een nieuw jasje steken. Teus de Wit, bestuurslid Bouwend Nederland, licht de ontwikkelingen toe. "We moeten af van vechtcontracten."

TEUS DE WIT

"MARKTVISIE PRAKTIJK IN




De afgelopen jaren is er al flink gesleuteld aan de

Risicoverdeling

aanbestedingspraktijk in infrasector. De Aanbestedings

Ook een beheersbare risicoverdeling komt wat

wet, inmiddels tweeënhalf jaar oud, is een belangrijke

Bouwend Nederland betreft in de Marktvisie aan de orde.

aanjager. Het gebruik van EMVI is sterk gestegen en het

Aanbestedingen moeten duidelijker gaan omschrijven

Aanbestedingsinstituut constateert meer duidelijkheid in

welke risico's er zijn en wie ze het beste kan dragen.

de eisen die opdrachtgevers aan inschrijvers stellen.

De Wit: "We vinden dat bouwers nog meer mee moeten

"Toch kunnen aanbestedingscontracten in de infrasector

kunnen denken over het ontwerp, het onderhoud en de

nog altijd beter", stelt Teus de Wit, bestuurslid Bouwend

financiering." Dit kan volgens hem door de aannemer veel

Nederland en algemeen directeur bij Versluys Groep.

eerder in het voortraject te betrekken. "De opdrachtgever

"Bedrijven zijn uit continuïteitsoverwegingen regelmatig

kan dit bevorderen door vooraf de potentiële aanbieders te

gedwongen om laag in te schrijven. Het aantal opdrachten

consulteren."

fluctueert immers." De Wit vervolgt: "Ook moeten bedrijven regelmatig onverantwoorde risico's nemen. Denk aan een

Clustering

aannemer die de opdracht krijgt om een ernstig verwaar

Een belangrijk aandachtspunt voor Bouwend Nederland

loosde tunnel te renoveren, maar vooraf nauwelijks tijd

is verder de clustering van opdrachten. De Wit: "Grote

heeft de exacte bouwkundige staat te onderzoeken. Of aan

clustering door de opdrachtgever maakt het voor mkb-

een bouwlocatie die later vol blijkt te liggen met munitie."

bedrijven moeilijk om in te schrijven op een aanbesteding.

Marktvisie

De risico's en tenderkosten zijn niet te overzien. Vaak zijn ze gedwongen om af te haken, ondanks hun kwaliteiten."

Om de aanbestedingspraktijk in de infrasector verder te

Het voorstel van Bouwend Nederland in de Marktvisie is

verbeteren, stelt Rijkswaterstaat samen met ProRail en

om opdrachten in een logische en beheersbare omvang

koepelorganisaties uit de bouw een nieuwe Marktvisie op.

op de markt te brengen. De Wit ziet verschillende goede

Naar verwachting moet die aanbestedingcontracten in de

voorbeelden, onder andere bij ProRail en sommige

loop van 2016 in een nieuw jasje steken, en niet alleen

provincies. "Die knippen projecten al langer op. Met

effect hebben op Rijkswaterstaat en ProRail maar ook op

bijvoorbeeld een bouwer voor de viaducten, een ander voor

gemeenten.

de installatie, en weer een ander voor de GWW."

Betrokken koepelorganisaties zijn Bouwend Nederland,

De Wit stelt dat opdrachtgevers al in hun beleid rekening

NLingenieurs, de Vereniging van Waterbouwers,

moeten houden met een betere verdeling van opdrachten

UNETO-VNI, Astrin en MKB INFRA. De Wit: "We willen

tussen de bedrijfssegmenten. "Dit is goed voor de

een breed gedragen document, gebaseerd op een aantal

concurrentie en bevordert innovatie. De echte innovaties

leidende principes waarin houding en gedrag leidend zijn.

komen de laatste jaren vooral van de middenbedrijven."

Bouwend Nederland voert daarom ook nauw overleg met haar eigen leden die actief zijn in de infrasector."

MOET AANBESTEDINGS2016 GAAN VERBETEREN" Redelijke prijs

Geschiktheidseisen

Bouwend Nederland heeft verschillende verbeterpunten

Ook op de rol ten slotte staan proportionele geschiktheids

voor de Marktvisie. "Goed werk tegen een redelijke prijs

eisen. Opdrachtgevers stellen nog regelmatig te hoge

is er één van", zegt De Wit. "Opdrachtgevers moeten

eisen aan opdrachtnemers. De Wit geeft een voorbeeld:

kritischer kijken of opdrachtnemers niet te laag in schrijven.

"Een opdrachtgever wil een grote weg realiseren, en

We moeten af van de vechtcontracten. Die hebben de

stelt als voorwaarde dat de aannemer minimaal één

bouwsector al veel te lang gedomineerd."

werk met 50.000 ton asfalt gerealiseerd moet hebben.

Lage prijs is ook bij EMVI-aanbestedingen te vaak doorslag-

Ervaren aannemers met 10.000 ton vallen dan buiten

gevend. De Wit: "In de Marktvisie willen we bij EMVI-aan

de boot, terwijl ze ook die 50.000 eenvoudig aankunnen.

bestedingen daarom meer ruimte geven aan verduurza

Het is immers hetzelfde werk." De Wit besluit: "Ook

ming en innovatie. Waardevolle aspecten die opdrachtge

deze v erbetering hoopt Bouwend Nederland straks

vers vaak nog met argusogen bekijken, of zelfs uitsluiten in

terug te vinden in de gezamenlijke Marktvisie met onze

de weging." Voor kleinere standaardopdrachten worden de

opdrachtgevers."

mogelijkheden voor EMVI-light onderzocht. De Wit: "Bij dit type opdrachten is het onzinnig om een ingewikkeld eisen pakket op te tuigen. EMVI-light kan het ondervangen."

<

ADVERTENTIE

w in Nieu 2016

Er is nog p uw mater laats voor ieel

Welkom bij Ritchie Bros. Auctioneers:

‘s Werelds grootste industriële veilinghuis

moerdijkveiling.nl

Tekst | Ricardo Jupijn




MARTIJN SMITT

"BLIJVEN LOBBYEN VOOR INVESTERINGEN MIRT" Het MIRT (Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en

voor de bedrijven die op dat werk rekende en burgers die geen

Transport) is een investeringsprogramma van de Rijksoverheid,

oplossing kregen voor de files en drukke treinen”, zegt Smitt. “De

waar ruimtelijke projecten en programma’s in op worden

overheid moet in zijn begroting geld opnemen om dit te voorkomen

genomen. Het programma bevat infraprojecten van de

en daar niet meer aankomen. Voor de daadwerkelijke uitvoering van

ministeries van Economische Zaken en Infrastructuur

infraprojecten is er nu een tekort in de rijksbegroting ten opzichte

en Milieu. Het projectenboek van het MIRT wordt

van de plannen in het MIRT. We moeten dus blijven lobbyen voor

elk jaar geactualiseerd en gepubliceerd op

investeringen en zorgen dat het geld dat in 2012 werd weggehaald

Prinsjesdag. Het MIRT kent een projectplanning

weer terugkomt. Op alle gebieden, want ook de investeringen in de

tot 2028, iets wat Bouwend Nederland graag wil

regionale markten blijven achter, daar heeft met name het mkb veel

verlengen tot 2040.

last van. In die zin is het belangrijk dat het MIRT bestaat en beter nog, wordt verlengd naar 2040.” Mede dankzij Bouwend Nederland

Voor de ontwikkeling van de arbeidsmarkt en de

komt de minister in 2016 met een voorstel voor verlenging.

groei van de Nederlandse economie, is er in het

Martijn Smitt is blij met die toezegging: “De verlenging betekent

programma een belangrijke rol weggelegd voor de I in

dat er geïnvesteerd blijft worden in een betere infrastructuur”,

het MIRT. Martijn Smitt, directeur van BAM Infra, benadrukt het belang: “Investeringen in infrastructuur zijn van groot belang voor de economie en werkgelegenheid. De MIRT-projecten

vertelt Smitt.

Flexibel ondernemen Infrabedrijven zullen wel bij de tijd moeten blijven volgens Smitt: “De overheid moet blijven inves

bieden het fundament daarvoor.

teren, de infra is een van de belangrijkste motoren

Aangezien zowel nieuwbouw- als

van de economie. Maar ondernemingen moeten

vervangingsprojecten vele jaren

zich daar ook niet op blindstaren, want je bent

van voorbereiding vragen is de

niet voor niets ondernemer. Als onderneming zul

langjarige planning in het MIRT

je flexibel en wendbaar moeten zijn, alleen dan

voor iedereen zeer welkom.

overleef je. De huidige marktomstandigheden

Het helpt om op lange termijn

vergen meer dan voorheen. Blijf investeren in

te weten waar je aan toe bent, daardoor kun je gericht

mensen en innovatie”, beklemtoont Smitt. <

investeren in de ontwikkeling van je mensen en innovatie.”

Kanttekeningen Toch moet er nog wel een hoop gebeuren: “De essentie is om ervoor te zorgen dat de plannen die in het MIRT staan, ook daadwerkelijk worden

MIRT

In het MIRT Overzicht staat een over-

uitgevoerd. In 2012

zicht van alle ruimtelijke projecten en

moest minister Schultz

programma's van Rijk, provincies en

nog 250 miljoen euro

gemeentes. Het laat de voortgang en

op jaarbasis uit het MIRT

stand van zaken van deze projecten en

afstaan voor de sociale

programma’s zien. Tot en met 2028 zijn

agenda van het kabinet.

in het MIRT projecten en programma’s

Reeds gedane beloftes over

opgenomen met een totale investerings-

projecten werden toen

waarde van bijna 90 miljard euro.

gebroken. Slecht nieuws



BAREND VAN KESSEL

INFRA KLEIN ALS BOUWPARTNER

Tekst | Kees de Vries




Kleine infrabedrijven leven nog steeds onder een enorme prijsdruk met een snel wisselend speelveld. "Van enige verlichting van de crisis is bij ons nog maar bitter weinig te merken," zegt bestuurslid Barend van Kessel van de sectie Infra Klein van Bouwend Nederland. Al ziet hij binnen de gezamenlijkheid kansen genoeg opdoemen. "Het vaststellen van een meerjarige gebudgetteerde onderhoudsstructuur bij opdrachtgevers, weet je wat dat maatschappelijk oplevert?"

Er is nog steeds een structureel tekort aan werk voor de

van een meerjarige onderhoudsstructuur met bijbehorend

kleine infrabedrijven (tot een omzet van 15 miljoen euro,

vastgesteld budget geeft continuïteit. Weet je wat dat

red.)", zo zegt Barend van Kessel, die de sectie infra klein

maatschappelijk oplevert? Bovendien zou het ons als

vertegenwoordigt in het bestuur van Bouwend Nederland.

mkb-infra ongelofelijk helpen als de bestedingen boven-

"Daar komt nog bij dat we in toenemende mate te maken

dien wat meer gespreid over het jaar komen. Niet dat er

krijgen met andere spelers in de markt zoals loonbedrijven

pas in mei wat loskomt, en we na de bouwvak de gekkig-

die allemaal in dezelfde vijver vissen." Het maakt het voor

heid krijgen van bestek op bestek op bestek. Dat is zonde:

de 352 leden van zijn sectie momenteel moeizaam. Verder

zonde geld voor ons en zonde geld voor de opdrachtgever."

constateert hij dat de huidige uitstroom door vergrijzing v an het personeelsbestand, maar ten dele wordt opgevangen

Dialoog

door gekwalificeerde instroom. Het zou de oprichting van

Hij vindt dat mkb en grootbedrijf binnen Bouwend Neder-

een nieuwe vakopleidingmogelijkheid voor wegenbouwers

land hierin gezamenlijk moeten optrekken. "Er is traditio-

en rioleurs rechtvaardigen. "De instroom van personeel

neel bij het mkb argwaan richting grote bedrijven. Zaken

vraagt onze onmiddellijke aandacht," aldus Van Kessel.

als betalingsvoorwaarden kunnen onderling kwaad bloed

"Het kan niet zo zijn dat we over vijf jaar tot de conclusie

zetten. Mijn insteek is dat Bouwend Nederland een club is

komen dat we het nu niet hebben geregeld."

van kleine en grote bedrijven, gezamenlijk georganiseerd

Aanbestedingsbeleid

in de vereniging. We moeten dus MET elkaar praten en niet OVER elkaar. En zeker binnen een vereniging als de onze

Hoewel optimistisch over de toekomst ziet Van Kessel

is dat gemakkelijk te realiseren." Infra Klein wil dan ook

op de korte termijn voor zijn sector geen structurele

de dialoog graag blijven voeren. "Uit een goede omgang

verbetering optreden. "Lokale overheden krijgen meer

binnen de sector komen de beste oplossingen, zeker als je

taken, hebben minder personeel waardoor het rent-

kijkt voor welke uitdagingen we staan bij het aantrekken

meesterschap over hun bezit en het onderhoud van de

van de markt."

infrastructuur naar de achtergrond schuift." Maar dat betekent allesbehalve dat Infra Klein bij de pakken neerzit.

Vroegsignalering

Bouwend Nederland heeft bij alle 393 gemeenten een

Behalve bij de vereniging ligt de bal ook bij de individuele

inventarisatie gemaakt van de stand van hun infra. Er blijkt

leden. Van Kessel: "Het is aan de ondernemers zelf om

een grote inhaalslag nodig voor bijvoorbeeld de bruggen

in te springen op marktveranderingen zodat zijn bedrijf

en viaducten. Maar ook voor het onderhoud van de

up-to-date blijft. Het is aan de brancheorganisatie om de

32.000 kilometer fietspad die ons land telt. "Allemaal werk

ondernemer daarin zo goed mogelijk te ondersteunen. Als

voor het mkb."

dat niet lukt, dan moet je eerlijk zijn. Bij ondernemerschap

De lagere overheden hebben allemaal een redelijk plat

hoort ook het oppakken van de eigen verantwoordelijk-

gestructureerd aanbestedingsbeleid. "En daar houdt men

heid." Hij vervolgt met: "Een initiatief als MKB Doorstart

zich ook aan. Elke initiatief om dat anders in te steken, is

dat vroegsignalering van (financiële) problemen organi-

maar beperkt succesvol of roept weerstand op. Daarom

seert en hulp biedt aan mkb-ondernemers met een in de

willen we als mkb-bedrijven en als Bouwend Nederland

kern levensvatbaar bedrijf vind ik dan ook erg waardevol.

met opdrachtgevers in de regio daarover in gesprek."

Als je als mkb-ondernemer in de verleiding bent gekomen

Van Kessel heeft er vertrouwen in dat dat lukt. "We gaan

om je eigen vermogen op te eten ben je te laat. Ter

dingen benoemen en uitrollen."

voorkoming van die problematiek zou ik vooruitlopend op

Zonde

het aantrekken van de inframarkt ook binnen Bouwend Nederland graag hiervoor wat meer tijd en energie willen

Van Kessel heeft begrip voor de situatie van opdracht

organiseren. Al is het maar om te voorkomen dat door

gevers maar wil aandacht en commitment voor onderhoud.

bijvoorbeeld fiscale hobbels nog meer bedrijven in de

Het mag geen kind van de rekening zijn. "Het vaststellen

problemen komen."

<

ADVERTENTIE

Een beeld vertelt meer dan duizend woorden

.

Media dimension s Mediadimensions 035-3690037 [email protected] www.mediadimensions.tv

Oude Enghweg 26 1217 JD Hilversum Alle prijzen zijn excl. btw.

Tekst | Jan Willem Kommer



TON BORST

"WIE NIET OP DEZE TREIN SPRINGT, MIST STRAKS DE BOOT" Een missionaris noemt hij zichzelf, en die vergelijking snijdt absoluut hout. Ton Borst gelooft namelijk heilig in de boodschap die hij verkondigt. “Automatiseren is een must. Digitalisering van administratieve processen creëert een verdienmodel voor je bedrijf. Je dringt er kosten mee terug en dat verhoogt je marges.”

Hij geloofde dit toen hij begin deze eeuw aan de wieg van

Meer zendelingenwerk

’S@les in de Bouw’ stond en die overtuiging is sindsdien

Tevreden achteroverleunen is er echter niet bij. “Dit is nooit

alleen maar sterker geworden. Het idee was destijds

klaar. Neem e-facturering, een logische stap na S@les in

om een nationale standaard voor berichtenverkeer te

de Bouw. We zijn er 5 jaar terug mee begonnen, maar er

ontwikkelen zodat het inkoopproces foutloos kan verlopen.

zijn nog altijd meer bedrijven die er niet mee werken dan

Een ambitieus plan, beaamt hij. “Maar waren we toen niet

andersom.” Er is dus nog wat zendelingenwerk te doen, en

begonnen, dan was het risico groot geweest dat er drie

dat is Borst wel toevertrouwd. “Ik roep alle directeuren/

partijen waren opgestaan die allemaal een eigen model

eigenaren van bouwbedrijven op om automatisering in

hadden ontwikkeld. Nu is er één standaard die iedereen

facturering en bestellijnen in te voeren in hun bedrijf. Ja, het

adopteert.”

vraagt een investering, maar die haal je er gegarandeerd

Grensoverschrijdende branchesamenwerking

uit. E-facturering bespaart een heleboel werk. En door de standaardisering

"Dit gaat administratieve rompslomp schelen"

De fusie met ETIM - in juli van dit jaar - bevestigt voor

gaat het verwerken van de facturen

Borst dat de juiste koers is uitgezet. “Wat S@les is voor de

ook nog eens foutloos.”

Bouw & Infra is ETIM voor de installatiebranche. De fusie

Daarnaast mis je volgens hem

van die twee partijen is enorm belangrijk voor bijvoorbeeld

gegarandeerd de boot als je niet

de verdere ontwikkeling van BIM.” En het schept mogelijk

mee gaat met deze ontwikkelingen.

heden buiten de landsgrenzen. ETIM wordt immers in

Al was het alleen maar omdat de

veertien verschillende landen toegepast. “Dit kan wel eens

overheid straks geen papieren facturen

de aanzet zijn tot het realiseren van S@les in de Benelux”,

meer accepteert.

kijkt Borst vooruit.

Binnenkort start een pilot met digitalisering van het

De bestuurder is trots op wat er tot nu toe is bereikt.

opdrachtenverkeer tussen woningbouwcorporaties en

Trots op Bouwend Nederland vooral. “In de B&U-bouw

bouwen schildersbedrijven. Dat gaat de administratieve

mis je een opdrachtgever als Rijkswaterstaat die dit soort

rompslomp met bonnen enorm verminderen. Kortom, de

ontwikkelingen initieert. Dan moet je als organisatie laten

mogelijkheden zijn er. Het is nu aan de sector om er wat

zien wat je waard bent en zelf het initiatief nemen.”

mee te doen.” <

34 | BOUWENDNL |

Tekst | Robin van Essel

THEMA | GELUKKIG... NIEU

FRIES IN GESPREK

BOUWEND NEDERLAND

De maatschappij verandert, de bouw verandert

wisten hen altijd wel te mobiliseren voor de

overtuigd dat het collectief nodig blijft. Alleen:

mee - dus Bouwend Nederland ook. ‘Bouwend

lobby, meestal ad-hoc, maar er waren ook

met meer focus op dienstverlening, netwerk

Nederland biedt méér’ heeft als vervolg

afdelingen en vakgroepen die voorzichtig de

bieden en strategische samenwerkingen. Neem

op ‘Vernieuwend Verbinden’ ten doel de

deur hebben opengezet. Nu zeggen wij voor

de verbinding met ketenpartners. We zien dat

dienstverlening naar leden uit te breiden en

heel Bouwend Nederland: dat kán niet anders.

op de bouwplaats gebeuren, dus we moeten

efficiënter te maken. Wat gaan leden daarvan

We zijn niet van: je moét, de beweging komt

dat als Bouwend Nederland ook faciliteren.

merken? Vice-voorzitter Henk Homberg en

van onderaf. Een goed voorbeeld is de pilot bij

Symbolisch voor onze blik naar buiten is dat we de

Bouwend Nederland-algemeen directeur

afdeling Gelderland-Zuid, waar ze installateurs

naam ‘Bouwhuis’ van de gevel hebben gehaald.

Fries Heinis gingen met elkaar in gesprek.

willen laten meedoen met de activiteiten van

Het is niet gelukt alleen maar bouwgerelateerde

de afdeling. Gelderland-Zuid vroeg: ‘kunnen

organisaties in Zoetermeer te huisvesten. Dat is

‘Bouwend Nederland biedt méér’ is een voort

we dat zo doen?’. De statuten zeggen van niet,

niet erg, want het geeft de mogelijkheid om meer

zetting van ‘Vernieuwend Verbinden’. Waarom

maar wij zeggen: laten we het proberen en een

naar buiten te kijken, zoals naar de FME. We zijn

hebben jullie gekozen voor een nieuwe naam?

vorm zoeken waarin het wel kan. We zijn een

de ivoren toren aan het afbreken.”

sterke club en willen onszelf verder versterken, “Het Actieplan Vernieuwend Verbinden heeft veel teweeg gebracht in de vereniging. De

dus dan moet je verkennen wat wel en niet kan. Waar de grens ligt? Dat moet nog blijken.”

binding met de leden is verbeterd, we zijn veel meer samen een vereniging. Maar je moet een

contributie-inkomsten zijn door de crisis van Wat is de aanleiding?

actieplan ook een keer afsluiten. Bovendien zijn de omstandigheden inmiddels veranderd. Daar

“Bouwend Nederland reageert hiermee ook proactief op afnemende inkomsten. De de afgelopen jaren behoorlijk gedaald. En we hebben er altijd voor gepleit om de inkomsten

“Het is ondenkbaar dat de vereniging niet

uit paritaire fondsen drastisch te verlagen

mee ademt met de markt. Lid zijn van Bouwend

(percentage in werkgeversdeel lonen dat

Nederland is allang geen vanzelfsprekendheid

terugvloeit naar opleiding, vakbonden en ook

meer. Daar word ik alleen maar vrolijk van, want

Bouwend Nederland, red.). We willen de kosten

breder getrokken. Verandering is continu. Een

dat betekent dat wij moeten blijven bewijzen

voor werkgevers terugbrengen. Dat lukt nu

goed voorbeeld zijn de ketenpartners. We

wat onze toegevoegde waarde is. Ik ben ervan

eindelijk, maar dat heeft ook gevolgen voor

hoort wat ons betreft ook een nieuwe naam bij.” “We borduren voort op, en hebben het

Foto's | Rene van den Burg


BOUWEND NEDERLAND BIEDT MÉÉR

‘Bouwend Nederland biedt méér’ omvat 12 deelprojecten die e nerzijds de dienstverlening uitbreiden, het netwerk vergroten en de lobby versterken en die anderzijds de efficiency vergroten binnen het bureau en de vereniging. Wat wil Bouwend Nederland bereiken?

1

Krachtiger positie van Bouwend Nederland in de lobby

2

Meer value for money

3

Uitbreiding van dienstverlening tegen een aantrekkelijk tarief

MET HENK HOMBERG

BIEDT MÉÉR

4

Meer netwerken en kennisuitwisseling

5

Vitaler en toekomstbestendiger organisatie die nog meer kan

Bouwend Nederland. Met Bouwend Nederland

uitgerold. Afdelingen schalen op, zoals in de

biedt méér anticiperen we hier op.”

regio Noord. En een aantal afdelingen integreert in Bouwend Nederland. Dat is belangrijk,

betekenen voor leden.

Wat is de belangrijkste boodschap aan de leden? “Onze vereniging is divers en de afstand

schaalvergroting betekent meer middelen en

tot Zoetermeer is vaak letterlijk groot. Als het

een directere lijn met Zoetermeer en een groter

water je als bedrijf aan de lippen staat, begrijpen

netwerk. Bovendien gaan we nu voor het eerst

we dat je niet meteen aan Bouwend Nederland

keer niet op mensen. We bezuinigen nu vooral

in het bestaan van Bouwend Nederland actief

denkt. Ik hoop dat bedrijven elk jaar afwegen:

op huisvesting en op leveranciers. Daar kan

leden werven. En dat gaan we ook sámen met

wat heeft mijn lidmaatschap me opgeleverd?

niemand tegen zijn. Het bestuur had ook kunnen

de leden doen. Ken je een bouw of infrabedrijf

Ik kom ondernemers tegen die onvoldoende

zeggen: kort maar weer 15 FTE, net als voor

in je omgeving dat geen lid is? Meld het en

weten wat wij kunnen betekenen of daar

Vernieuwend Verbinden gebeurd is. Dát had ten

we gaan er achteraan. Er is nog een enorm

niet aan toekomen. Hen wil ik meegeven:

koste gegaan van de dienstverlening. In plaats

potentieel.”

maak vaker gebruik van Bouwend Nederland,

Is het ook een bezuiniging? “Het is óók een bezuiniging, maar deze

daarvan zijn we gaan kijken naar wat we konden doen. Dit gebouw vol krijgen, meer de verbinding

regionaal en nationaal, om je lidmaatschap “Een afdeling schreef vorig jaar een kritische

optimaal te benutten.”

naar buiten zoeken, de lobby versterken samen

brief over een aantal sociaaleconomische

met strategische partners, meer cursussen

zaken. De traditionele reactie van een branche

bieden en meer ledenvoordelen bedingen.”

vereniging zou zijn om een medewerker een

houden, aan de hand van goede voorbeelden

schriftelijke reactie te laten schrijven en het

zoals Gelderland-Zuid en de regio Noord

daarbij te laten. Dat doen we niet meer. We

inspireren. Ik wil het bureau meegeven dat

hebben de voorzitter van de betreffende

ze minder bescheiden mogen zijn. Leden zien

afdeling meegenomen naar Mark Rutte. Dat is

misschien onvoldoende hoeveel kwaliteit hier in

“Niet alleen de vereniging wordt daar sterker van, uiteindelijk de bouw en infra zelf ook.” Wat merken de leden daarvan?

ook voor ons nieuw, maar we willen elk geluid ongecensureerd laten doorklinken, tot in het

“Er is met ‘Vernieuwend Verbinden’ al een enorme slag gemaakt, die nu verder wordt

Torentje. Zo zijn er al andere voorbeelden: de Bouwbus, Bouwkeet, Bouwtafels.”

“We willen de afdelingen een spiegel voor

huis zit.” <

35

ADVERTENTIE

Bouw zelf je (projecten) websites met Blockwise

  

Geen technische kennis nodig Snel en gemakkelijk online resultaat Geschikt voor alle devices (smartphone, tablet en desktop)

Ga naar www.blockwise.nl

Blockwise. Powered by Mach3Builders Mach3Builders is Partner van Bouwend Nederland en biedt haar leden extra voordeel. Bel 010 - 820 88 90 of kijk op www.blockwise.nl

Tekst | Jan Willem Kommer



"JONG EN AMBITIEUS?


KOM BIJ JONG BOUWEND NEDERLAND!" De afgelopen jaren zijn de eerste stappen

Bekendheid vergroten

gezet om jongeren intensiever bij Bouwend

Om dat allemaal te realiseren, heeft Jong

Nederland te betrekken. Met resultaat!

Bouwend Nederland voor de komende jaren

Inmiddels hebben diverse jongeren zitting

een aantal doelstellingen geformuleerd. Eén

genomen in verschillende besturen en interne

van de actiepunten voor het komend jaar is

klankbordgroepen binnen de vereniging.

het vergroten van de bekendheid van Jong Bouwend Nederland bij de lidbedrijven.

“Dit is een goede ontwikkeling”, zegt Sylvia van

Sylvia van den Berg: “Wij merken dat er legio

den Berg, lid van het dagelijks bestuur namens

ambitieuze jong-professionals in management

Jong Bouwend Nederland. “Voldoende is het

functies binnen onze branche werken die graag

echter nog niet. Daarom willen we de komende

hun ervaringen uitwisselen met collega-

jaren de betrokkenheid van de jongeren binnen

managers in min of meer dezelfde levensfase.

Bouwend Nederland verder verbreden en

Die zich graag verder willen ontwikkelen en hun

verstevigen in de vereniging.” Daarnaast blijft

netwerk willen uitbreiden, maar gewoonweg

Jong Bouwend Nederland verder bijdragen,

niet van het bestaan van Jong Bouwend

zowel intern als extern, aan de vernieuwing in

Nederland op de hoogte zijn. Dat is jammer

de sector.

want ons platform biedt ze die kansen.”

Voorschot op volgend jaar

"Verder kijken dan alleen binnen de eigen bouwkolom"

Niet alleen bij de jongeren die werken bij de lidbedrijven, maar ook bij hun directies wil Jong Bouwend Nederland haar bestaan en de meerwaarde van het lidmaatschap onder de aandacht brengen. Daarom neemt Sylvia van den Berg alvast een voorschot op 2016. “Ik roep directies van de lidbedrijven nu al op om binnen de onderneming te kijken wie er voldoet aan de voorwaarden om lid te worden van Jong

Kennis en creativiteit delen

Bouwend Nederland en hen vervolgens aan te melden.” Aanmelden kan door het aanmeld-

Die interne bijdrage bestaat uit meewerken

formulier van te downloaden, in te vullen en

aan de speerpunten van Bouwend Nederland.

terug te sturen naar de ledenadministratie van

Extern gaat het vooral om het bevorderen van branchebrede ontwikkeling. “Daarvoor gaan

Bouwend Nederland. <

we onder meer samenwerkingen aan met jongerenverenigingen van andere branche- organisaties”, licht Sylvia van den Berg toe. Door zulke samenwerkingen ontstaat er een breed

Aanmeldformulier downloaden?

platform waar jongeren uit diverse branches

Kijk op:

elkaar kunnen ontmoeten, hun kennis en

bouwendnederland.nl/jong-bouwend-

creativiteit kunnen delen en verbreden. “Jong

nederland/lidmaatschap

Bouwend Nederland wil graag verder kijken dan alleen binnen de eigen bouwkolom, verder denken dan haar eigen belangen, resultaat gericht samenwerken met andere partijen. Dat stelt ons in staat om met een heldere kijk, slagvaardig en sectorbreed de koers van de toekomst te bepalen.”

38 | BOUWENDNL | December 2015

Tekst | Ricardo Jupijn

GROOT PROJECT DOOR Ga er maar aan staan: binnen anderhalf jaar

ijzervrij gebouw om magnetische proeven in te

nieuwe ontwerp is verzorgd door DP6 architec

een immens Rijksmonumentaal pand tradi-

kunnen doen.” Jurriëns heeft zowel de aanbe

tuurstudio en is een mix tussen restauratie

tioneel restaureren en tegelijkertijd heront-

steding voor het exterieur als het interieur

van historische elementen en nieuwe invulling.

wikkelen. Aannemer Jurriëns is de uitdaging

gewonnen. “Wij zijn er heel erg blij mee dat we

In het begin van de restauratie kwamen er

aangegaan om een voormalig gebouw van de

deze beide mogen doen, daardoor kunnen we

nog een paar mooie verrassingen naar voren:

Technische Universiteit Delft uit 1903, met

echt een compleet plaatje afleveren.”

“Tijdens de bestudering van oude foto’s zagen

behoud van zijn oorspronkelijke karakter, helemaal klaar te stomen voor de toekomst.

Dynamisch team

we een aantal luiken zitten, op een plek waar wij glas hadden aangetroffen”, vertelt Barendregt

De kracht van Jurriëns zit volgens het bedrijf

terwijl hij de foto’s laat zien. “Lopende door het

Het complex aan de Kanaalweg, destijds

in de mix van jonge en oudere medewerkers

pand, vonden we ineens die originele luiken in

ontworpen door rijksbouwmeester J. van

binnen het team. “Zeker, dat heb je nodig”,

een hoek op de zolder, waarna we deze weer

Lokhorst, is gebouwd als laboratorium voor de

beaamt Barendregt. “De oudere garde heeft

terug konden plaatsen op hun oorspronkelijke

afdeling Physica en Electrotechniek. Het bevatte

veel ervaring en de vakkennis van traditionele

plek. Dat zijn wel mooie cadeautjes.”

practicumzalen, ijklokalen, een instrumentenga

restauraties, dat moeten we zien te behouden

lerij en meerdere collegezalen. Na een periode

voor de toekomst. Uiteraard in combinatie met

Haarfijne detaillering

gekraakt te zijn geweest, meer dan tien jaar

hedendaagse technieken en inzichten waar de

Het monumentale pand van de TU Delft zit

leeg te hebben gestaan en er in de tussentijd tal

markt om vraagt. Niet alleen in het werk, maar

vol met prachtige en haarfijne detaillering. Erg

van bestemmingplannen op af zijn geketst, kon

ook bij de aanbestedingen die steeds complexer

mooi, maar ook zeer arbeidsintensief en een

Jurriëns begin 2015 eindelijk beginnen met de

worden. Het belang van een goede presentatie

minuscuul werk om terug te brengen in de

restauratie en herontwikkeling. In opdracht van

wordt steeds belangrijker.” Aan het fanatisme

oorspronkelijke staat. “Er komt een hele hoop

Stichting DUWO krijgt het pand nu kantoorfacili

zal het zeker niet hebben gelegen: “Naast dit

handwerk en vakmanschap bij kijken als je zo’n

teiten en een nieuwe functie als studentenhuis

pand hebben we onlangs ook de Faculteit

pand authentiek wilt herstellen. Zo hebben

vesting en wordt hiermee de nieuwe thuishaven

Bouwkunde van de TU Delft onder handen

we in een aantal maanden het complete leien

van DUWO Delft en het PhD House.

genomen, dat is hier twee straten verderop. Dit

dak vervangen, waarbij elk leitje nog met de

project sluit daar prachtig op aan. Elke keer als

hand op het dak wordt gespijkerd. Ook veel

we langs dit gebouw reden, sprong het bij ons

kleinere elementen vergen de nodige aandacht,

Afgezien van de staat waarin het gebouw zich

in het oog. Daar valt echt weer iets moois van te

zoals de zinken vergaarbakken, loden orna

bevindt, verkeert het pand voor het grootste

maken, dachten we telkens”, vertelt Barendregt

menten, gesmede beugels, met hand bewerkt

deel nog in oorspronkelijke staat. Martijn

enthousiast.

natuursteen, rijk geprofileerd houtwerk en

‘Over het water’

Barendregt, werkvoorbereider bij Jurriëns,

bakstenen in de meest uiteenlopende vormen.

neemt ons mee door de geschiedenis van

Nieuwe functies

dit reusachtige complex: “Rond 1900 moest

Nu is het zover en ondergaat het oude gebouw

verschillende kozijnprofileringen uitgetekend

de faculteit gaan groeien, alleen was er geen

een forse transformatie. Het achterste gedeelte

en op maat laten maken”, vertelt Barendregt

ruimte meer in het historische centrum, waarna

wordt ingericht als kantoorruimte voor DUWO

terwijl hij een lading dozen met voorbeelden

er is besloten om over de Schie te gaan bouwen.

en behoudt één van de traditionele college

heen en weer schudt. “Het is een groot project,

Daar is dit imposante gebouw neergezet, vol

zalen die in de toekomst ook extern verhuurd

bestaande uit héél veel kleine details. We krijgen

speciale funderingen voor intensieve proeven, extra zware aansluitingen voor

kan worden. De voorste vleugel wordt verbouwd tot een PhD

de elektra, een eigen

House voor promo

dynamohal en een

verende studenten in Delft. Het

Voor dit pand hebben we ook ontelbaar veel

de mogelijkheid er echt weer iets moois van te maken”. <

Foto's | René van den Burg

December 2015 | BOUWENDNL | 39

VEEL KLEINE DETAILS

BOUW IN BEELD

Gouda bij: de Extra Gouwekruising en de Moordrechtboog. Zo versterkt de provincie het wegennetwerk in de regio. Dit zorgt voor een hogere capaciteit op de provinciale wegen en een nieuw alternatief voor het filegevoelige knooppunt Gouwe op de A12. Het meest indrukwekkende kunstwerk van de in totaal acht werken die ingepast worden, is een 500 meter lange basculebrug met een onderdoorvaart van 7 meter.

OPDRACHTGEVER Provincie Zuid-Holland AANNEMER Heijmans BUDGET 65 miljoen euro OPLEVERING eind 2016

Foto René van den Burg

PARALLEL GOUDA VOORBIJ Onder de naam ‘Parallelstructuur A12’ komen er twee nieuwe wegen rond

42 | BOUWENDNL | December 2015 | VERENIGING

BIJEENKOMSTEN

NOORD

WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/REGIOS/REGIO-NOORD FEBRUARI 2 Contactgroep Personeel en Financiën 11 Werkbezoek Maxime Verhagen aan Drenthe

OOST

WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/OOST DECEMBER 12 Eindejaarsbijeenkomst afdeling Flevoland

ZUID

WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/ZUID

RANDSTAD NOORD

WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADNOORD DECEMBER 15 Regiobestuur Regio Randstad Noord JANUARI 12 Nieuwjaarsreceptie afdeling Noord-Holland Noord 12 Nieuwjaarsreceptie afdeling Noord-West Utrecht 22 Nieuwjaarsdiner afdeling Amersfoort 28 Nieuwjaarsreceptie afdeling Utrecht FEBRUARI 2 Regiobestuur en afdelingsvoorzitters Regio Randstad Noord 2 Bestuur en afdelingsvoorzitters afdeling Noord-Holland Noord

RANDSTAD ZUID

WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADZUID JANUARI 14 Stuurgroep MBO Rijnmond 19 Regiobestuursvergadering 19 Bestuursvergadering afdeling Leiden FEBRUARI 4 Bouworiëntatiedag 8 Bestuursvergadering afdeling Gouwe en Rijnstreek 9 Bestuursvergadering afdeling Zuid-Holland Midden 11 Building Futures, Jong Professionals Verenigd (landelijk event) 11 Stuurgroep MBO Haaglanden 12 Regiobestuursvergadering JBN

JANUARI 14 Limburgs Infra Overleg 15 Nieuwjaarsbijeenkomst afdeling Limburg-Noord 27 Bouw Oriëntatiedagen Brabant 27 Regiodag met Cobouw Café FEBRUARI 23 JBN Managementtraining

Actieve ondernemers laten zich zien en horen op Regiodagen nieuwe stijl Bouwend Nederland heeft in 2015 een nieuwe formule ontwikkeld voor al haar leden: de Regiodagen. Op deze bijeenkomsten, waarvan de eerste vier reeds hebben plaatsgevonden, kunnen ondernemers in gesprek gaan met voorzitter Maxime Verhagen. Deze nieuwe opzet blijkt een succes, overal verzamelen de leden zich om de kans voor een open en veelzijdige discussie stevig aan te grijpen. De meest uiteenlopende onderwerpen passeren door het hele land de revue: van bevingsbestendig bouwen, verduurzaming, krimpgebieden, ID-controles op bouwplaatsen, BTW, zzp’ers, de cao, keurmerken, EMVI, de crisis, wetten en regelgeving, lobbyen in Den Haag tot en met het werven van jonge leden. Alle vragen die leven onder de leden komen breed aan bod en worden concreet en praktisch beantwoord door de voorzitter. Informele onderwerpen krijgen ook volop de ruimte, en wel tijdens de afsluitende borrel.

| COLOFON

VERENIGING | December 2015 | BOUWENDNL | 43

BouwendNL verschijnt zeven keer per jaar in een oplage van 5.000 exemplaren. De pdf van verschenen edities is te vinden op www.bouwendnederland.nl. Naast BouwendNL ontvangen de leden tweewekelijks de digitale nieuwsbrief met actuele informatie uit de vereniging, de markt en informatie die van belang is voor hun bedrijfsvoering.

5 VOORDELEN VAN UW LIDMAATSCHAP VAN BOUWEND NEDERLAND

HOOFDREDACTIE

Theo Scholte COÖRDINATIE EN EINDREDACTIE

Havana Orange REDACTIONELE BIJDRAGEN

Karl Bijsterveld, Robin van Essel, Ricardo Jupijn, Jan Willem Kommer, Theo Scholte, Kees de Vries, Tseard Zoethout, VORMGEVING EN OPMAAK

René Hofman (Havana Orange)

1

Belangenbehartiging lobby

Bouwend Nederland komt op voor uw belangen. Daarom praten we met ministers, overheden en met gemeenten. Kortom, met úw opdrachtgevers. Zodat u kunt doen waar u goed in bent: bouwen!

FOTOGRAFIE

René van den Burg | 123-RF DRUK

Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf REDACTIEADRES

Bouwend Nederland T.a.v. redactie BouwendNL Postbus 340, 2700 AH Zoetermeer [email protected] www.bouwendnederland.nl @BouwendNL ISSN

2214-7438 AANSPRAKELIJKHEID

Bij het samenstellen van de inhoud van deze publicatie streeft Bouwend Neder land naar de grootst mogelijke zorgvuldig heid. Bouwend Nederland sluit iedere aansprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op grond van informatie die door deze publicatie beschikbaar is. COPYRIGHT

De informatie in deze publicatie kan worden gekopieerd voor persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke verdere verveelvoudiging, distributie, commer cialiteit of exploitatie onder derden, tenzij voorafgaande toestemming van de auteur en/ of Bouwend Nederland. ADRESWIJZIGINGEN

Adreswijzigingen kunt u mailen naar:

2

Financieel voordeel voordelen collectief

Door slim gebruik van onze financiële ledenvoordelen, kunt u uw lidmaatschapskosten terugverdienen. Of zelfs meer dan dat!

3

Informatie brancheontwikkeling

Bouwend Nederland geeft voorlichting en cursussen waar u wat aan heeft. Ook via de website en via de digitale ledennieuwsbrieven blijft u goed op de hoogte van alle ontwikkelingen in de markt.

4

Vragen en advies dienstverlening

Bouwend Nederland kent uw sector als geen ander en is dus hét adres voor al uw praktische vragen. Heeft u vragen of een aanbesteding? Of wilt u wat weten over personeelsbeleid? Of heeft u een kwestie met een opdrachtgever? Bouwend Nederland Advies staat u bij met raad en daad.

5

Elkaar ontmoeten netwerken

Via Bouwend Nederland ontmoet u collega-bedrijven uit uw buurt of uw markt. Ook kunt u ketenpartners en opdrachtgevers ontmoeten op de vele bijeenkomsten.

[email protected]

QR-codes Op verschillende plekken in BouwendNL vindt u ‘Quick Response’-codes. Zodra u met de QR-scanner van uw smartphone over de code gaat, wordt u automatisch naar de juiste webpagina gelinkt. Meer info op:

bouwendnederland.nl/qr

Meer redenen ontdekken om lid te zijn? Ga naar: bouwendnederland.nl/ word-lid om u online in te schrijven of bel naar: 079 - 3252 158 voor persoonlijk contact.

www.bouwendnederland.nl/ledenvoordelen

Ledenmagazine van Bouwend Nederland December 2015 THEMA GELUKKIG... NIEUW JAAR

Recommend Documents