le chat qui rit De lachende kat
Een nieuwsbrief voor de Chartreux liefhebber 1e jaargang nr. 4, Juli 2006
Redactie Bas en Femke Joosten. Redactie adres:
[email protected] Foto’s en Kopij voor nummer 5 inzenden voor 31 Augustus 2006. Ook plaatsing van (Cattery-) advertenties is mogelijk.
Vivien Siringa uit Tjechie woont nu gezellig in Belgie
Chat de manu’s Roger en Aramis de Phaselys zijn nu al Vrienden voor het leven.
Inhoudsopgave Redactie Geschiedenis v/d Chartreux deel 1 Herplaatsing & Kittens Opstarten van een cattery Oproep Tentoonstellingen
3 4 7 8 10 11 2
Beste Chartreux-liefhebber, Voor de meeste mensen is het binnenkort weer zover, de vakantie staat voor de deur. Voor veel katten liefhebbers toch altijd een tijd van gemengde gevoelens want een kat neem je nu eenmaal niet zo makkelijk mee op reis als een hond. Hoe lekker onspannend een vakantie dan ook is, het gemis van onze geliefde katten knaagt vaak toch een beetje op de achtergrond. Gelukkig wordt het leed vaak verzacht met de wetenschap dat onze diertjes goed verzorgt kunnen achterblijven. De zomer is tevens de periode waarin de “kattenwereld” tot stilstand lijkt te komen. In Nederland zijn er geen shows gedurende de vakantiemaanden en ook de vraag naar kittens daalt altijd drastisch. Ondanks deze rust bruist de zomer vaak van het leven. Kittens worden geboren en groeien op en het warme weer geeft onze Chartreux de kans om heerlijk van de warme zon te genieten. Tijdens de komende maanden zal de site van le Chat qui rit steeds verder vorm aannemen en wij hopen dan ook dat de site helemaal af is als de “kattenwereld” straks weer op gang komt. De site is bedoeld als een verzamelpunt en wegwijzer voor fokkers, liefhebbers en geintresseerden. Daarnaast zullen alle edities van “le chat qui rit” online terug te lezen zijn. Van enkele mensen hebben we al leuke inzendingen en advertenties ontvangen voor het magazine en wij hopen dat iedereen ook in de toekomst aan ons blijft denken. Foto’s en verhalen of artikelen zijn altijd welkom. Ook het aanbod voor een persoonlijke pagina op de site blijft natuurlijk gelden. Namens “le chat qui rit” wensen wij iedereen fijne vakantie toe !!! Met vriendelijke groet, Bas en Femke Joosten Bruno van Cassenbroeck (11 maanden) lekker lui liggend in de zon
3
De Chartreux “De lachende kat uit Frankrijk” De Chartreux of op zijn Nederlands Karthuizer is waarschijnlijk een van de oudste begrippen in de West-Europese raskatten traditie. Het is tevens een van de meest verwarrende namen, omdat hij in de loop der jaren verschillende eigenaren heeft gehad. De enige constante is dat de naam is voorbehouden aan katten met een blauwe vachtkleur. Deze blauwe vacht zal dan ook de reden zijn waarom de naam een lange geschiedenis heeft. Een blauwe kat is en was natuurlijk een opvallende verschijning. De kleur blauw was vroeger veel zeldzamer dan nu. In de dagen voor de acceptatie van Mendel (1822-1884) begreep men de vererving van de kleur niet, waardoor de geboorte van een blauwe kat gezien waarschijnlijk werd als een klein wondertje. Bovendien vond er weinig of geen doelbewuste kattenfok plaats waardoor de kans op een blauwe kat nog verder verkleind werd. De oorsprong van de naam De naam Chartreux duikt voor het eerst op in “le Dictionnaire Universel du Commerce d'Histoire Naturelle et des Arts et Métiers” uit 1723. In deze encyclopdie omschrijft Savarry des Bruslon de Chartreux als volgt. “Katten.- Katten zijn er in verschillende kleuren zoals wit, zwart…...Ter aan vulling van het voorgaande kan men opmerken dat er enkele katten zijn die blauw-achtig zijn. Dit laatste type wordt de Chartreux genoemd omdat de monniken van deze orde de eerste waren die katten van ras bezaten” “Chartreux.- De gewone naam voor het type kat met een blauwe pels. Pelsjager drijven handel in deze pelzen” In deze passages wekt Des Bruslon de indruk dat de blauwe katten los staan van de overige katten. Dit idee, zo zullen we later zien wordt overgenomen door andere auteurs. De naam Chartreux zien we vervolgens terugkomen in de erotische roman Les bijoux indescrets” uit 1748 waarin de Chartreux wordt genoemd als het huisdier van een rijke dame. De schrijver van dit boek Denis Diderot (1713-1784) is een eigenzinnige intellectueel die als redacteur betrokken raakt bij het maken van de Franse encyclopedie “ou dictionnaire Raisonne des sciences, des arts et des Metiers, pa rune societe de gens de lettres” waarmee hij grote faam verwerft. In de jaren na deze publicaties volgen er meer van dezelfde strekking waarvan er enkele nog het noemen waard zijn. Zoals de “histoire Naturelle” een 44 delige encyclopedie waarin de hele natuur en haar werking wordt omschreven. De belangrijkste auteur van dit werk is De Buffon (1707-1788) . In deze encyclopedie wordt de Chartreux uitgebreid besproken. Hier zullen we later op terugkomen. Een andere aanwijzing met betrekking tot de herkomst van de naam vinden we in “Le Dictionnaire Raisonne et Universel des animaux” uit 1959 waarin de Chartreux in verband wordt gebracht met de stad Parijs. 4
.We hebben nu kunnen zien in welke tijd de naam is opgepikt en tot gemeen goed is geworden, maar dit geeft nog steeds geen uitsluitsel over haar werkelijke afkomst. De Karthuizer monniken waar naar verwezen wordt wijzen ieder verband met het kattenras resoluut van de hand. Toch loont het wel de moeite om even bij deze orde stil te staan. Zij is gesticht door een zekere Bruno in het Jaar 1080. Hij vestigde zijn orde in een Franse bergvallei die bekend is onder de naam “La Grande Chartreuse” Het is een orde die zijn heil zoekt in de individuele afzondering binnen een gemeenschap. Ieder heeft dus een eigen cel en leeft in afzondering maar dat wel binnen de muren van een klooster. Wel nemen alle monniken gezamenlijk deel aan de drie missen die worden voorgedragen. De orde heeft dus geen directe banden met de rasnaam Chartreux maar hun manier van leven stemt wel deels overeen met het karakter van de Chartreux. Bovendien wordt de orde ook in verband gebracht met het paardenras Karthuizer (Andalusier) wat een indirecte band tussen de monniken en het kattenras niet geheel onaannemelijk maakt. De laatste aanwijzing omtrent de herkomst van de naam vinden we in een wolsoort die “Pile de Chartreux” heet. Deze fijne luxe wolsoort heeft wellicht op de vacht van een Chartreux geleken, maar het kan ook zijn dat de wol vernoemd is naar de blauwe pelzen die verhandeld werden. De echte oorsprong van de naam blijft dus in nevelen gehuld. “Het ontstaan van het ras” Hoewel de Chartreux zoals we die nu kennen pas sinds 1930 bewust gefokt wordt is er door de eeuwen heen wel vaker een nauwkeurige beschrijving gegeven van een blauwe kat die ons nu sterk doet denken aan de Chartreux. Dit zou het idee kunnen wekken dat het ras al sinds eeuwen als zuiver ras bestaat, zeker nu de naam ook een lange historie heeft maar de recessieve aard van de kleur blauw en het ontbreken van serieuze fokprogramma’s ondersteunen een dergelijk idee niet. Wel is het mogelijk dat de fokkers van de “moderne” Chartreux zich hebben gebaseerd op de historische omschrijvingen. Daarom is het van belang dat ook die besproken worden. De eerste omschrijving vinden we in het werk van de Franse dichter Joachim Du Bellay (15221560). In zijn gedicht “Vers français sur la mort d'un petit chat” omschrijft hij het verdriet dat hij heeft over de dood van zijn kleine grijze/blauwe kat, Belaud genaamd, die hij prijst om zijn jagerskwaliteiten. Meer nauwkeurige en wetenschappelijke beschrijvingen vinden wij in het al eerder genoemde werk van de Buffon en de werken van Aldrovandi en Linnaeus. Androvandi omschreef in zijn boek “De Quadrupedibus digitativis viviparis Libri Tres” de zogenaamde kat van Syrië. Het gaat hier om een op een Chartreux gelijkende blauwe kat met een duidelijke tabby tekening. Deze kat zou, zo menen enkele mensen door kruisvaarders uit Syrië zijn meegenomen naar Frankrijk en daar de basis hebben gelegd voor de Chartreux. Linnaeus classificeerde de Chartreux vervolgens als Felis catus coeruleus (blauwe kat) een naam die in de latere literatuur werd veranderd in Felis catus carthusianorum. Buffon en zijn collega Daubenton volgen Linneaus en maken allereerst onderscheid tussen 6 soorten katten namelijk de wilde kat, 2 soorten huiskatten, de Spaanse kat, de Angora en de Chartreux. Hierna gaan zij dieper in op de twee laatst genoemde rassen. De Nederlandse wetenschapper M. Noel Chomel gebruikte de omschrijving van Daubenton in zijn “Algemeen Huishoudkundig-,natuur-, zedekundig-en konstwoordenboek’’ uit 1778 en deze luidde:
5
‘Huiskatten
die aschkoleurig zijn, bijgenoemt Karthuizer Katten. Het haar van deeze Katten is aschgraauw, ten grootsten deele van deszelfs langte en aan de punt beneden, aan welker uiterste men een zwartachtig bruin ziet; dewijl de haairtjes zeer digt op elkander geplakt leggen, ziet men niet dan de graauwe koleur van de punt, en het bruin dat er beneden is; doch deeze mengeling van graauw en bruin kan niet onderscheiden worden, dan wanneer men het Dier van nabij beschouwt; van verren hebben zij een schijn van glinsterend bruinagtig-graauw, en het graauw of bruin vertoont zich min of meer, naar den verschillende kant, van welke men ze beschouwt; de omtrek van de oogen en van de bek, de borst en het benedenste der pooten, hebben meer graauws dan bruins; de ooren zijn van haair ontbloot, tenminste aan de randen, en zwart van koleur; Insgelijks zijn de lippen en het kussen der pooten. Het heeft mij toegescheenen, dat deeze Katten min of meer graauw zijn in verschillende ouderdom, ik heb er ook een gezien, die eenen zwarten band op den rug hadden, en ringen van dezelfde koleur aan de pooten, echter waaren deeze ringen zeer flauw.” In deze omschrijving kan men met een beetje voorstellingsvermogen de oerversie van de hedendaagse Chartreux herkennen. In de beschrijving kun je de kleur blauw niet terugvinden. Dit is waarschijnlijk terug te leiden op een wetenschappelijke strijd. Het was namelijk Linneaus die bepaalde katten als blauw omschreef. Buffon en Daubenton wilden natuurlijk hun eigen stempel drukken op de omschrijving van de Europese katten en gebruikten daarom de term askleurig in plaats van blauw. De gedetailleerde omschrijving van Buffon heeft mijns inziens basis gelegd voor het ras zoals wij dat heden ten dagen kennen. De kritische lezer zal echter opmerken dat er een kat met een tabby-patroon wordt omschreven. Deze opmerking is geheel terecht. De aanwezigheid van het tabby-patroon duidt erop dat de Chartreux zoals wij die nu kennen niet zonder meer is terug te leiden op de omschrijvingen die door de jaren heen zijn gegeven. Door de wetenschappelijke omschrijvingen van de Chartreux was er een trend gezet en in de jaren die volgden zien we geregeld blauwe katten al dan niet onder de naam Chartreux of Kartuizer in publicaties opduiken. Interessant hieraan is dat de waarnemingen van deze blauwe katten zich niet tot Frankrijk beperken maar dat zij uit heel Europa afkomstig zijn, waaronder ook uit Nederland. De Zutphense Filosoof/ Dominee Johannes Florentius Martinet omschrijft in zijn boek “Katechismus der natuur” uit 1778 de handel in blauwe katten te Overijssel. In deze tijd doet het idee van een apart ras van blauwe katten haar intrede en nestelt zich het in het bewustzijn van de Europeanen. De naam Chartreux of Karthuizer is vanaf dat moment synoniem aan blauwe katten, maar of de blauwe katten ook daadwerkelijk een apart ras vormden is en blijft natuurlijk discutabel. De bekendheid van de naam en de suggestie van een blauw ras zouden later natuurlijk wel een rijke voedingsbodem blijken te zijn om de creatie van een nieuw ras te legitimeren. ~In de volgende editie vervolgen we de historie~ © cattery Bont en Blauw, Bas Joosten 6
Herplaatsing & Kittens Wilt u uw nest of herplaatser hier laten vermelden neem dan contact op met de redactie. Ook is het mogelijk eventuele beschikbare kittens aan te melden. Geplande dekkingen: Cattery Bont en Blauw:
Chat de Manu’s Roger x Vivienne du Gang des Burgondes
Verwachte nesten: Cattery Paukie Mau Mau:
Athos de L’Onde bleue x Maxime van Cassenbroeck
Geboren: Er zijn op dit moment geen net geboren kittens. Kittens beschikbaar : Er zijn geen kittens beschikbaar.
Archibald Bont en Blauw 7
Het opstarten van een cattery de keuze van een vereniging De kat is een van de meest populaire huisdieren in Nederland en vele huishoudens bieden dan ook een thuis aan een of meer van deze geweldige dieren. Sommige mensen zijn echter zo in de ban van katten dat ze besluiten te gaan fokken en op die manier hun bijdrage te leveren aan het instandhouden en waar mogelijk het verbeteren van onze zo geliefde huisgenoten. Als mensen eenmaal hebben besloten te gaan fokken dan zijn er verschillende manieren waarop men dit kan aanpakken. In dit artikel wil ik een van de beslissingen die je neemt bij het opstarten van een cattery belichten, namelijk het kiezen van een kattenvereniging. De keuze van de vereniging Zodra men weet welk ras men wil gaan fokken, kan men opzoek gaan naar een geschikte vereniging om zich bij aan te sluiten. Dit is mijn inziens de eerste stap die in de meeste gevallen zelfs voor de keuze van een geschikt fokdier komt. Het is namelijk belangrijk om eerst de “papierwinkel” op orde te maken en om eventueel via de vereniging, bijvoorbeeld doormiddel van een rasclub, een ingang te vinden in het door jou gekozen ras. In het opstart stadium is alle informatie immers meer dan welkom. De keuze voor een bepaalde vereniging hangt van vele factoren af. Een van de meest belangrijke punten is raserkenning. Het ligt hierbij voor de hand dat je kiest voor een vereniging die je ras als zodanig erkend. Een tweede belangrijke factor is de keuze is die van een hoofdstroming binnen de kattenverenigingen. Dit klinkt vrij ingewikkeld en daarom zal ik het even kort toelichten. Er bestaan drie belangrijke hoofdstromingen binnen de raskattenclubs. We hebben de onafhankelijke clubs, de CFA/TICA en de FIFe De Onafhankelijke clubs zijn zoals de naam al doet vermoeden allemaal zelfstandige clubs in het binnen en buitenland. Deze clubs erkennen elkaar en dat zorgt ervoor dat ze showpunten, titels, stambomen etc van elkaar accepteren. In Nederland werken de onafhankelijke verenigingen goed samen en ten einde hun beleid op elkaar af te stemmen hebben ze de FNK (Federatie Nederlandse kattenverenigingen) opgericht. Binnen deze federatie wordt samenwerking bevorderd en heeft men afspraken gemaakt m.b.t. de erkenning van nieuwe rassen en variëteiten. In het buitenland hebben onafhankelijke verenigingen vaak een minder goede samenwerking en daar kan de kwaliteit van de buitenlandse onafhankelijke verenigingen nog wel eens onder lijden. De CFA en de TICA zijn twee van oorsprong Amerikaanse clubs die hun eigen systemen kennen die duidelijk verschillen van de verenigingen zoals wij die van oudsher in Europa en Engeland tegenkomen. Een van de meest duidelijke verschillen is de manier waarop geshowd wordt. Men maakt gebruik van zogenaamde ringkeuringen. Daarnaast zijn er ook verschillen in de wijze waarop een fokker stambomen kan aanvragen. Deze verschilt van de manier waarop er normaal in Nederland stambomen worden verstrekt. De FIFe (Federation Internationale Feline) kan men een beetje vergelijken met de europese unie. Ieder land heeft een (of bij uitzondering twee) FIFe clubs. De clubs zijn verenigd in de 8
Achilles Bont en Blauw
FIFe. De FIFe kent een president, een bestuur en verschillende commissies. De macht ligt uiteindelijk bij de lidstaten want op de general assembly mogen zij beslissen over het aannemen van nieuwe regels. Het is een internationaal georienteerde organisatie die samenwerking tussen de fokkers en binnen de rassen voorstaat. De FIFe erkend alleen showresultaten van FIFe shows, maar zij staan onafhankelijke fokkers wel toe om op FIFeshows te showen. Ze erkennen wel gewoon de stambomen van andere verenigingen. In Nederland zijn er twee FIFe clubs zijnde Mundikat en Felikat. Als je je keuze voor een hoofdstroming hebt gemaakt kun je daarbinnen een vereniging zoeken die je aanspreekt en die bij je past. Dit kun je doen door bijvoorbeeld eens een show te bezoeken van een vereniging. Op een show is namelijk altijd een informatiestand van de organiserende vereniging te vinden. Vervolgens is het van belang om de statuten en reglementen eens goed door te lezen. Hierin vind je vaak al een bron aan informatie en heb je een goed idee wat er van je verwacht kan worden. Hoewel de verschillen tussen de verenigingen vaak subtiel zijn, kun je toch verschillen in werkwijze ontdekken. Omdat je keuze voor een vereniging er meestal een voor het leven is kun je je beter maar van tevoren goed laten inlichten. Bovendien vind je in de meeste reglementen ook indirect tips over waar je op moet letten bij het kopen van een fokdier. Ga dus niet over een nacht ijs bij het kiezen van een vereniging maar bekijk rustig wat u van de vereniging verwacht en wat de vereniging van u verwacht. Een goed begin is immers het halve werk 9
Oproep !!! Wij willen u graag op de mogelijkheid wijzen om een kopie van de stamboom van uw chartreux’s en of chartreux kittens door te sturen naar de heer Alfons Gotz van Cattery Ligne Bleu. Deze Duitse fokker beheert al sinds vele jaren de Chartreux pedigree database die te vinden is op www.ligne-bleu.de Het is in het belang van het hele ras dat hier alle chartreux te vinden zijn zodat fokkers en liefhebbers katten kunnen terugvinden. Bovendien is het een handig hulpmiddel bij het maken van combinaties en het zoeken naar nieuwe fokdieren. U kunt de heer Gotz in het Duits of Engels mailen op het mailadres dat op zijn site vermeld staat. U mag echter ook een ingescande versie van uw stamboom opsturen naar
[email protected] en dan zorgen wij dat deze bij de heer Gotz terechtkomt. Het is een kleine moeite maar het zorgt er wel voor dat uw chartreux vereeuwigd wordt in de grootste chartreuxdatabase en waar iedere chartreuxliefhebber uw kat kan terugvinden als onderdeel van de levende chartreuxgeschiedenis. Alvast bedankt voor uw moeite.
Blue House Charmin’Chelsey
10
Tentoonstellingen • • • • •
10-09 Rotterdam—NKU SARA 17-09 Schiedam—Felikat (FIFe) 24-09 Nijmegen—Neocat 08-10 Oud-Gastel—NPV 15-10 Zwolle—Saint pro cat
Voor een volledig showoverzicht zie: www.kattenshows.nl NB: Onthoudt dat wanneer u lid bent van een FIFe vereningen, certificaten behaald op een onafhankelijke (nonFIFe) show niet mee tellen voor het behalen van uw titel.
Tenstoonstelling uitslagen Noordwijkerhout Kittens 6-10 maanden Blue House Chanou
U1
Heeft u een show gelopen, stuur dan uw uitslagen naar:
[email protected]
11
