Laat talent niet onbenut. 10 aanbevelingen aan samenleving, overheid en werkgevers

Laat talent niet onbenut

10 aanbevelingen aan samenleving, overheid en werkgevers

INHOUD

27

08. | Twee projecten PCOB, Unie KBO en NOOM dragen bij aan de beeldvorming van 50-plussers door uitvoering van de projecten ‘50+ Werkt!’ en ‘Maak werk van uzelf’.

16. | Belemmeringen Werkzoekende ouderen lopen tegen veel belemmeringen aan. De economie werkt tegen, regelgeving kan de situatie bemoeilijken, maar ook hun eigen gedrag kan belemmerend werken.

27. | Aanbevelingen

13

Het moet anders; dat blijkt uit de projecten, onderzoeken en ervaringen van werkzoekende 50-plussers zelf. De ouderenorganisaties doen 10 aanbevelingen.

En verder: 03. 04. 05. 07. 11. 13. 22.

Voorwoord Laat talent niet onbenut Ouderen op de arbeidsmarkt: hoe staat het ermee?

16

Wist u dat… Mythen vs feiten

“We hebben een hoop te bieden!” Pas op voor mindbugs: onbewuste discriminatie

23. Dit werkt! 24. Zzp’er op je 55e? 31. Bronvermelding

2

Maak werk van 50-plussers

08

23

VOORWOORD

Zomaar twee krantenkoppen, begin 2014 over de arbeidsmarkt en wat ouderen, 55-plussers, vandaag de dag ervaren wanneer zij hun baan proberen te behouden of een baan zoeken. De samenwerkende ouderenorganisaties PCOB, Unie KBO en NOOM presenteren in deze uitgave de resultaten van twee projecten gericht op de arbeidsparticipatie van 50-plussers. De resultaten van deze driejarige projecten roepen overheid, sociale partners en individuele werkgevers op, om anders te kijken naar de inzetbaarheid van ouderen. De twee projecten kwamen in 2009 niet uit de lucht vallen. Ouderenorganisaties behartigen de belangen van hun leden, 50-plussers, en in 2009 speelde de discussie over het verhogen van de AOW leeftijd. Zij ontwikkelden met hun leden het Manifest ‘Brug naar de Toekomst’. Daarin gaat het over het verhogen van de pensioenleeftijd en gelijktijdig het verhogen van de arbeidsparticipatie van 50/55-plussers. De ouderenorganisaties stellen in het Manifest ‘Brug naar de Toekomst’ dat zij hun (mede) verantwoordelijkheid willen nemen voor het bewerkstelligen van een mentaliteitsverandering rondom het (door) werken van mensen van 55 jaar en ouder. En namen het initiatief tot de projecten ‘50+ Werkt!’ en ‘Maak werk van uzelf’. Werkgevers en werknemersorganisaties hebben zich afgelopen jaren ingezet voor het ontwikkelen van bijvoorbeeld leeftijdsbewust personeelsbeleid en maakten afspraken in de cao’s over duurzame inzetbaarheid. Er zijn adviezen en publicaties uitgebracht over participatie bevorderend ouderenbeleid en er is benoemd welke rollen werknemer, werkgever en overheid hebben. De arbeidsparticipatie van ouderen is dan ook daadwerkelijk toegenomen de afgelopen jaren. Maar wat niemand had kunnen voorzien, is de economische crisis waarin we zijn beland en de snelheid waarmee mensen tegenwoordig hun baan kwijt raken. Ook de hardnekkige vooroordelen bij werkgevers over oudere werknemers blijven bestaan, zoals onderzoek naar discriminatie duidelijk maakt. Gelukkig hebben sociale partners en de minister van SZW een Sociaal Akkoord gesloten, waarmee een Actieplan 55-plus Werkt wordt uitgevoerd. De snel toegenomen werkloosheid heeft gevolgen voor beide projecten gehad, maar er zijn ook mooie resultaten te benoemen, waarmee de ouderenorganisaties hun verantwoordelijkheid daadwerkelijk hebben genomen en ook in de nabije toekomst willen blijven nemen. Daarbij pleiten we voor maatwerk en niet voor nieuwe leeftijdsgrenzen, waarbij de specifieke kenmerken van ouderen een andere aanpak vergen. Els Hekstra, directeur PCOB namens de projectpartners PCOB, Unie KBO en NOOM

3


50-plussers hebben de samenleving veel te bieden: levenservaring, natuurlijk gezag, hoog arbeidsethos, loyaliteit, inzetbaarheid. Ook in een bedrijf zijn oudere werknemers van toegevoegde waarde. Denk bijvoorbeeld aan hun kennis en kennisoverdracht, productontwikkeling voor of dienstverlening aan oudere klanten. De toegevoegde waarde van werknemers geldt natuurlijk ook voor zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel). Veel talent en menselijk kapitaal blijft onbenut als ouderen thuis komen te zitten en blijven zitten!

”Ik had laatst een vacature in een vrij jong team. Het was er echt een soort ‘kippenhok’. Toen heb ik bewust gezocht naar een ouder iemand, om wat rust in het team te brengen. Het uitzendbureau was helemaal verbaasd dat ik een 50-plusser aannam.” (leindinggevende bij een gemeente) Het behoud en de instroom van medewerkers met (levens)ervaring zou daarom hoog op de agenda van werkgevers moeten staan. Leeftijdsbewust personeel beleid of personeelsbeleid dat rekening houdt met de levensfasen waarin werknemers verkeren, kan verder gestimuleerd worden.

Werk: van grote betekenis Het verrichten van betaald werk vergroot het welbevinden van mensen. Werk biedt niet alleen inkomen, maar ook mogelijkheden tot zelfontplooiing en geeft structuur aan het leven. Mensen met betaald werk blijken tevredener met hun leven en minder sociaal uitgesloten te zijn dan mensen

4


zonder werk. Ook wanneer rekening wordt gehouden met verschillen in gezondheid en andere achtergrondkenmerken blijkt dat werklozen en arbeidsongeschikten minder tevreden zijn dan werkenden. (Sociaal Cultureel Planbureau, maart 2010).

Ouderen op de arbeidsmarkt: hoe staat het ermee?

In een onlangs gepubliceerd onderzoek van de OESO (Ageing and Employment Policies: The Netherlands 2014) is de conclusie getrokken dat het beleid in Nederland aanzienlijke verbeteringen op het gebied van arbeidsparticipatie van ouderen heeft opgeleverd. De grootste uitdagingen voor Nederland zijn volgens dit onderzoek de langdurige werkloosheid (langer dan 1 jaar), lage arbeidsmobiliteit en hoge arbeidsongeschiktheid onder ouderen. De cijfers zijn echter van 2012 en sindsdien is er veel veranderd op de arbeidsmarkt door o.a. de economische crisis en bezuinigingen in overheidsuitgaven.

5


vervolg pagina 5 Blijven investeren

die sociale partners nemen, variëren

Aanvullend op de netwerktrainingen

In zijn brief aan de Tweede Kamer van

van een communicatiecampagne om

organiseert het UWV inspiratiedagen

16 april 2014 concludeert de Minister

onterechte beelden over ouderen

om 55-plussers te inspireren bij hun

van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

weg te nemen, loopbaanbeleid en

zoektocht naar werk en werkgevers

n.a.v. dit onderzoek van de OESO dat

scholingsarrangementen, tot aan

te stimuleren in het aannemen van

Nederland moet blijven investeren in

het maken van actieplannen t.b.v. de

oudere werkzoekenden. Samen met

scholing en levenslang leren. En dat

instroom van oudere werkzoekenden.

MKB Nederland organiseren zij extra

ook een verbetering in de mobiliteit en

activiteiten en bijeenkomsten om het

werkhervattingskansen voor ouderen

Actieplan 55-plus Werkt

imago en daarmee de baanopeningen

mogelijk is, door maatregelen in het

Het ministerie heeft eind 2012, in overleg

voor 55-plussers bij werkgevers te

wetsvoorstel Werk en Zekerheid.

met de sociale partners, besloten extra

bevorderen. Daarnaast wordt er

middelen beschikbaar te stellen voor de

e-dienstverlening (webinars, e-learnings,

Maatregelen

re-integratie van 55-plussers. Het kabinet

CV-publicatie en andere diensten)

Om langdurige werkloosheid te

heeft in totaal 67 miljoen euro voor dat

aangeboden voor 55-plussers. Vanaf

bestrijden hebben het Kabinet en

doel vrijgemaakt. Het programma 55-plus

juli 2013 is het bovendien mogelijk voor

sociale partners de volgende plannen

Werkt is op 1 juli 2013 van start gegaan

werkgevers om specifiek naar 55-plus

ontwikkeld:

en wordt uitgevoerd door het UWV.

kandidaten te zoeken in de CV-bank op

• het stimuleren van werkgevers d.m.v.

Doel van het programma is om in een

hun website www.werk.nl

de mobiliteitsbonus, de mogelijkheid

periode van 2,5 jaar (tot eind 2015) ruim

Het ministerie van SZW zal mogelijk

tot proefplaatsing vanuit de WW en de

60.000 55-plussers uit de WW-uitkering

na afloop van het Actieplan

no-risk polis om oudere werklozen in

te laten stromen naar werk. Zonder

structureel middelen vrijmaken voor

dienst te nemen;

extra middelen zouden ongeveer 45.000

de dienstverlening aan 55-plussers.

• de sectorplannen van sociale

ouderen aan het werk zijn gekomen. Om

Ten behoeve van de besluitvorming

partners om invulling te geven aan

de extra uitstroom te realiseren worden

hierover zal het UWV de effectiviteit

hun verantwoordelijkheid voor de

netwerktrainingen georganiseerd,

van deze vorm van dienstverlening

arbeidsmarkt voor ouderen;

inspiratiedagen gehouden, extra

in kaart brengen. Er wordt een

• het Actieplan 55-plus Werkt van het

adviseurs werkgeversdiensten ingezet

effectiviteitsmeting gedaan naar

UWV (zie verderop in dit artikel), waarbij

en zijn er scholingsvouchers en

de netto-effectiviteit van de

gedurende 2 jaar een bedrag van 67

plaatsingsbonussen voor intermediairs

netwerktraining ‘Succesvol naar werk’

miljoen euro beschikbaar is gesteld om

beschikbaar.

voor 55-plussers. Begin 2015 zullen de

de arbeidsparticipatie van ouderen te

De netwerktrainingen voor 55-plussers

resultaten hiervan bekend worden.

bevorderen.

vormen de basis van het Actieplan. De training beslaat 10 dagdelen in

Naast de activiteiten van Actieplan 55-

Toekomst

een periode van 12 weken. Tijdens

plus Werkt zijn er een aantal bestaande

In 2012 hebben werkgevers en

de netwerktraining ‘Succesvol naar

regelingen voor werkgevers om het

vakbonden, verenigd in de Stichting

werk’ leren de deelnemers alles over

aannemen van (langdurig en/of moeilijk

van de Arbeid, een Beleidsagenda 2020

netwerken, solliciteren, sociale media en

plaatsbare) werklozen te bevorderen:

opgesteld, onder de titel: ’Investeren

profileren.

• de mobiliteitsbonus (bij 50 jaar of

in participatie en inzetbaarheid’. Daarin is afgesproken dat de arbeidsparticipatie van werknemers van 55 jaar en ouder rond 2020 niet meer mag verschillen van de gemiddelde arbeidsparticipatie van 55-minners. Het moet weer normaal zijn dat werkgever en werknemer er alles aan doen om, gezond en gemotiveerd, werkend de AOW-leeftijd te halen. De maatregelen

6

ouder), korting (oplopend tot € 7000) op

“Een aanrader, ik heb er zoveel aan gehad. Vooral omdat ik heel competente mensen ontmoette die in dezelfde situatie zitten. Door mijn ontslag was ik aan mezelf gaan twijfelen, nu zag ik dat iedereen zoiets kan overkomen, dat het niets zegt over mijn kwaliteiten.” (werkzoekende 55-plusser)


sociale lasten; • de no-riskpolis: een compensatieregeling wanneer een oudere werknemer (geboren voor juli 1954) ziek wordt; • proefplaatsing van 2 maanden met behoud van uitkering.

Wist u dat… 8,7 % van de beroepsbevolking geen baan heeft? (geregistreerd juli 2013)

58,6% van de 55 tot 65-jarigen werkt? Dit aantal groeit, mede

het percentage (geregistreerde) werkzoekende 55-plussers 4,7% is? (in 2012)

12,7% procent van de 65-69 jarigen nog werkt? Hun aandeel in de beroepsbevolking is de afgelopen tien jaar ruim verdubbeld, van 1 % naar 2,4 % blijkt uit cijfers van het CBS.

het aantal 55-plussers in de WW in 2 jaar tijd hard is toegenomen? Van 86.300 eind 2012 naar 120.194 in maart 2014 (ruim 26% van de WW-ers)

negen van de tien werkende ouderen een vast

doordat regelingen om eerder te stoppen met werken, versoberen.

dienstverband heeft en minder risico loopt om werkloos te worden dan jongeren?

er 85.000 vacatures geregistreerd staan? Vraag en aanbod dus niet matchen? 54% van de 45 tot 55-jarigen een volledige baan vindt voordat de uitkering de maximum duur bereikt? 14% van deze groep hervat gedeeltelijk

uit vitaliteitsonderzoek (fysiek en mentaal) blijkt

het werk.

dat de leeftijdsgroep 46 – 56 jaar het meest vitaal is en dat daarna de groep 56 – 65 jaar komt?

bijna de helft (48%) van de 55-plussers (nog) geen baan gevonden heeft binnen 6 maanden na afloop van de WW.

7


de groep jonger dan 36 jaar en de groep 36 – 46 jaar het minst vitaal is?

Twee projecten : ‘50 + Werkt!’ en ‘Maak werk van uzelf ’ De PCOB, Unie KBO en NOOM voerden twee projecten uit om enerzijds de beeldvorming van ouderen te beïnvloeden en anderzijds 50-plussers zelf te ondersteunen bij het vinden van werk. De ouderenorganisaties zijn zich bewust van hun rol als belangenbehartiger naast alle maatregelen die overheid en sociale partners treffen. De kernwaarde van de ouderenorganisaties is dat

8


zij voor en door hun leden werken. De kracht schuilt in de bijdrage die 50-plussers zelf leveren aan de doelstellingen. Hun ervaringen bevestigen de belemmeringen die in nota’s en onderzoeksrapporten voor het voetlicht zijn gebracht. Zij vormen dan ook de basis van de aanbevelingen die in deze uitgave (vanaf pagina 27 )zijn opgenomen.

Het project ’50+ Werkt!’ rust op drie pijlers:

Met het project ‘Maak werk van uzelf’ willen de samenwerkende

1. Het positief beïnvloeden van de beeldvorming rond oudere

ouderenorganisaties de afstand tot de arbeidsmarkt voor

werknemers.

werkzoekende 50-plus vrouwen verkleinen, door ze een zetje in

2. Het wegnemen van belemmeringen op de arbeidsmarkt en in

de rug te geven in hun zoektocht naar werk.

regelgeving. 3. Het bevorderen van stimulerende maatregelen door zowel 50-plussers zelf als door het bedrijfsleven en de overheid.

Het project is gericht op vrouwen die 3 jaar of langer afwezig zijn op de arbeidsmarkt. Zij hebben geen of verouderde diploma’s, verouderde ervaring (denk aan ICT) of verouderde

Binnen het inmiddels afgeronde project zijn rolmodellen

beelden van werk. De taken die ze thuis of als vrijwilliger c.q.

(ambassadeurs) ingezet om werkzoekende 50-plussers te

mantelzorger hebben verricht, leveren hen wel competenties

begeleiden in hun zoektocht en zich in te zetten voor de drie

op voor de arbeidsmarkt, maar daar zijn zij zich vaak niet van

genoemde pijlers. In totaal zijn er 40 ambassadeurs (vanuit

bewust en/of deze zijn moeilijk zichtbaar te maken.

de verschillende organisaties) getraind. Voor 50-plussers zijn

Tijdens Maak Werk-bijeenkomsten maken vrouwen op een

diverse methodieken uitgelicht om in de huidige arbeidsmarkt

laagdrempelige manier (nader) kennis met organisaties en

werk te vinden, bijvoorbeeld: waar vind je vacatures, hoe kun je

instellingen die hen kunnen helpen in hun zoektocht naar werk.

solliciteren met behulp van sociale media, hoe presenteer je je

Zij krijgen tips en handvatten voor hun eerste stappen richting

bij werkgevers, hoe benut je netwerken, etc.

de arbeidsmarkt. De bijeenkomsten worden in het hele land samen met het UWV en gemeenten georganiseerd. In twee jaar

De resultaten zijn samengevat in een handreiking en terug te

tijd zijn ruim 1300 vrouwen bereikt en in 2014 zullen er nog 4

vinden op www.vijftigpluswerkt.nl

bijeenkomsten volgen. Het overgrote deel van de bereikte vrouwen blijkt geen uitkering te hebben. Zij stonden er tot nu toe alleen voor. In het project worden vrouwen uitgedaagd om een concrete vervolgstap te zetten. Een van de vervolgstappen is deelname aan een Talentworkshop, wat leidt tot een persoonlijk plan. Zie ook het interview op pagina 14 en 15 en de website www.maakwerkvanuzelf.nl

De projecten ‘50+ Werkt!’ en ‘Maak werk van uzelf’ zijn mede mogelijk gemaakt dankzij subsidie van fonds PGO

9


vervolg pagina 9

De ambassadeurs van het project 50+ Werkt na de training

Conclusie: resultaten tot nu toe

vinden of houden van werk: het gaat om competenties en

Ondanks maatregelen van overheid en sociale partners

competentieontwikkeling. Maatwerk is hierbij belangrijker dan

moeten de ouderenorganisaties constateren dat er nog

leeftijd. Een meer persoonlijke begeleiding, het versterken van

steeds te veel oudere werkzoekenden zijn en dat de ouderen

talenten, ontwikkeling van competenties en meer ruimte voor

die de ouderenorganisaties de laatste 2 jaar projectmatig

‘empowerment’ zijn voor mensen met een grote afstand tot de

hebben bereikt, ontevreden zijn over dit beleid. Zij ervaren

arbeidsmarkt aan te bevelen.

verschillende belemmeringen (waar we vanaf pagina 16 verder

Het UWV heeft sinds 2013 netwerktrainingen voor 55-plus

op ingaan).

WW-ers, die hierbij een rol kunnen spelen. Dit concept wordt nu breder ingevoerd voor een bredere groep WW-ers met een

Weegt het beleid wel voldoende op tegen de nog steeds

afstand tot de arbeidsmarkt en diverse opleidingsniveaus.

groeiende werkloosheid als gevolg van de economische crisis?

Helaas is deze methodiek nog niet toegankelijk voor

Is het beleid wel adequaat, maar moeten we geduld betrachten?

werkzoekenden zonder uitkering of via de gemeente.

Is er sprake van kinderziektes, die door monitoring zullen

Vervolg op de projecten: PCOB-netwerkgroep arbeid

worden bijgesteld? Of is er ander beleid nodig?

Na afloop van beide projecten is vanuit de PCOB een Veel (langdurig) werkzoekende 50-plussers blijken niet

netwerkgroep arbeid opgezet waarvoor inmiddels 18

direct bemiddelbaar. Bijvoorbeeld omdat ze een verouderde

ambassadeurs zich hebben aangemeld (voornamelijk

opleiding of werkervaring hebben, een verkeerd beeld bij de

werkzoekende 50-plussers). Zij blijven zich inzetten om

huidige functie-eisen, gebrek aan zelfvertrouwen of ineffectief

de positie van oudere werknemers op de arbeidsmarkt te

zoekgedrag. Een beroep op ‘eigen kracht’ werkt onvoldoende.

verbeteren en vooroordelen weg te nemen. Bijvoorbeeld door

De projecten ‘50+ Werkt!’ en ‘Maak werk van uzelf’ hebben

contacten aan te gaan met werkgevers, brancheverenigingen,

bewezen dat ‘empowerment’ essentieel is en mensen echt op

uitzendorganisaties en ondernemersverenigingen. Verder

weg kan helpen.

worden activiteiten georganiseerd, de media en politiek

Helaas is er bij gemeenten en UWV nauwelijks meer budget

opgezocht en aandacht gevraagd voor de situatie van

voor re-integratie, voor ‘empowerment’ van werkzoekenden. De

50-plussers.

ondersteuning is gericht op zo snel mogelijk bemiddelen naar

Daarbij is het van belang de specifieke ervaringen van oudere

werk.

migranten te benoemen. Zij hebben op de arbeidsmarkt te maken met dubbele belemmeringen: als oudere en als migrant.

Meer ruimte nodig voor ‘empowerment’

NOOM heeft daarom specifieke aanbevelingen geformuleerd in

Conclusie van beide projecten van de ouderenorganisaties

de Werkagenda voor de komende jaren.

is dat leeftijd geen goed onderscheidend criterium is bij het

10


Mythen vs feiten Uit onderzoek blijkt dat werkgevers een aantal hardnekkige vooroordelen hebben die (onbewust) meespelen bij oudere sollicitanten. De mythen én feiten tegenover elkaar:

Mythe: Oudere werknemers zijn te duur

Mythe: Hoger (ziekte) verzuim

Feit: werkzoekende ouderen zijn best bereid

Feit: uit onderzoek blijkt dat de leeftijdsgroep

concessies te doen bij een nieuwe baan

van 46 jaar en ouder het meest vitaal is. Veel

(bijvoorbeeld in salaris) als dat de kans op

ouderen zijn bewust bezig met hun gezondheid.

werk vergroot. Ook stimuleert de overheid de

Ouderen verzuimen minder vaak dan jongeren,

arbeidsparticipatie voor ouderen d.m.v. financiële

maar als ze verzuimen is er wel wat aan de

prikkels. Dat betekent voor werkgevers subsidies

hand en duurt herstel meestal langer. Zij

en vergoedingen: een voorbeeld is het inzetten

doen niet aan ‘baaldagen’. Werkgevers met

van de ‘mobiliteitsbonus’ en de scholingsvoucher.

een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid

Tevens zijn er kortingen op sociale premies,

ervaren een daling van verzuim door intensieve

compensatieregelingen voor loonkosten

mantelzorgtaken bij 45-plus werknemers

en subsidieregelingen voor leeftijdsbewust

(zie: www.werkenmantelzorg.nl)

personeelsbeleid.

Mythe: Oudere werknemers willen eerder stoppen

Mythe: Goudomrande regelingen in de cao

Feit: oudere werknemers zijn vaker enthousiast

Feit: in de meeste cao’s zijn de laatste jaren de

over hun baan en loyaal aan hun werkgever. Ze

seniorenregelingen – of ‘ontzie’ regelingen –

zijn vooral gericht op het bedrijfsbelang en minder

afgeschaft.

op hun eigenbelang en carrière. Jongeren zijn

Voor fysiek zware beroepen blijven ze van groot

‘jobhoppers’: na 2-3 jaar zijn ze weer toe aan wat

belang om juist oudere werknemers langer

anders. Investeren in een 50-plussers die wellicht

inzetbaar en productief te houden.

blijft tot zijn pensioen, levert een bedrijf meer op. Uit cijfers blijkt dat ook doorwerken na de pensioenleeftijd in opmars is.

11


mythen vs Feiten

Mythe: Verminderde productiviteit / inflexibel

Mythe: Ouderen hebben een kennisachterstand en willen niet meer leren

Feit: 50-plussers hebben meer kennis, levens- en

Feit: ouderen hebben juist overwegend veel

werkervaring en een groot netwerk. Daarnaast

kennis, inzicht en vaardigheden opgedaan in hun

is uit onderzoek gebleken dat het menselijk

werk. Helaas wordt in oudere werknemers weinig

EQ (sociale vaardigheden /inlevingsvermogen)

meer geïnvesteerd door de werkgever, waardoor

gemiddeld tussen de 60 en 80 jaar een piek bereikt:

zij achterstand oplopen. ‘Levenslang leren’ als

dit is een belangrijke vaardigheid voor veel

concept is nog lang niet overal gemeengoed,

functies. Werkgevers met een levensfasebewust

zowel bij werknemers als werkgevers.

personeelsbeleid kunnen de productiviteit van

Werkzoekende ouderen blijken juist zeer

hun bedrijf in stand houden. Voor meer informatie

gemotiveerd om zich bij te scholen, bij de

zie: www.duurzameinzetbaarheid.nl

realisatie daarvan blijken ze echter tegen veel belemmeringen aan te lopen.

Mythe: “Diversiteit op de werkvloer werkt niet in onze sector, bij ons werken alleen jongeren“ Feit: ouderen hebben slimmere werkstrategieën dan jongeren en zijn (door hun levenservaring) in

💻

staat om meer geduld en begrip (bijvoorbeeld voor klanten) op te brengen dan jonge medewerkers. Diversiteit in leeftijd en achtergrond van medewerkers levert een bedrijf veel op. Ook zijn medewerkers met ervaring erg geschikt voor mentor taken. Zij hebben een hoge mate van dienstverlening en goede sociale vaardigheden, ze vervullen een maatschappelijke rol in de organisatie.

12


Zie ook de Argumentenkaart: Wat zijn –voor mij als werkgever- de argumenten voor en tegen het aannemen van (langdurig) werkloze 55-plussers? www.pcob.nl/argumentenkaart-werkgevers

Lonny Nederstigt wil graag weer een betaalde baan. Maar wat? Ze bezoekt een Maak Werk-bijeenkomst, doet later mee aan de Droombaanactie van ‘Maak werk van uzelf’ en wint de hoofdprijs. Ze mag vijfhonderd euro besteden aan een opleiding. Plus een dag meelopen in het werkveld!

13


we hebben een hoop te bieden

“Wat me enorm inspireerde tijdens de Maak Werkbijeenkomst was de sfeer. Zo positief: wij 50-plussers hebben de maatschappij en werkgevers een hoop te bieden met onze levenservaring en kennis!”

Stralend ontvingen de zes Droombaanwinnaressen en de drie eervolle vermeldingen op woensdag 26 maart 2014 hun prijs uit handen van Cisca Dresselhuys.

,,Na de Maak Werk-bijeenkomst in

in de operatiekamer waren moeilijk te

opleidingseisen voor de OK zijn flink

Leiden wist ik het zeker: ik ga ervoor!”

combineren met het moederschap.”

aangescherpt en dat werk trekt me ook

Lonny Nederstigt (53) uit Oude

niet meer.” Lonny ging op zoek naar

Wetering verlangt naar een baan als

Lonny kreeg drie zoons. ,,Ik vond het fijn

wat wél mogelijk was en wat ze graag

doktersassistente. Met die droom won

om voor mijn gezin te zorgen, en ben blij

zou willen. ,,Een opleiding doen was

ze de eerste prijs in de actie ‘Maak werk

met hoe dat uitpakte. De jongens zijn

een optie. Maar op dat idee werd vaak

van uw dromen!’ Lonny mag een dag

allemaal goed gelukt!” Daarnaast deed

negatief gereageerd: daar ben je toch

meelopen in het werkveld en ontvangt

ze vrijwilligerswerk voor de kerk en op

veel te oud voor? Toen ik in de krant las

vijfhonderd euro om te besteden aan

school, en ze was mantelzorger voor haar

over de Maak Werk-bijeenkomst besloot

een vervolgstap. In september begint

moeder. ,,Dat is zo gelopen. Mijn vader

ik een kijkje te gaan nemen. Wat me

ze aan de tweejarige opleiding voor

was overleden en mijn moeder bleef

enorm inspireerde was de sfeer die dag.

doktersassistente.

alleen achter. Zij had zorg nodig en dat

Zo positief: wij 50-plussers hebben de

werd steeds meer.”

maatschappij en werkgevers een hoop

,,Ik wilde al een tijdje weer betaald

te bieden met onze levenservaring en

werken en was aan het uitzoeken wat

Positief

kennis! Ook de workshop ‘Realitycheck’

voor baan bij mij zou passen. Ik heb

Inmiddels zijn Lonny’s kinderen

van Oudstanding (arbeidsintermediair

een achtergrond als ziekenverzorgende

volwassen. Haar moeder is twee jaar

voor 50-plussers, red.) raakte

en heb als operatieassistent gewerkt.

geleden overleden. ,,En nu dan?, vroeg

me. De realiteit werd daarin niet

Dat is een tijd geleden: na de geboorte

ik me af. Ik werk graag met mensen

verbloemd: er zijn weinig banen, er

van mijn oudste zoon, in 1986, ben ik

en de zorgsector blijft trekken, maar

ís leeftijdsdiscriminatie en via een

gestopt. De nachtelijke oproepdiensten

mijn diploma’s waren verouderd. De

uitzendbureau vast werk vinden is

14


hoogst onwaarschijnlijk. Dat was een

die graag in de picture staat – maar

eyeopener die maakt dat je serieuzer

ik kijk uit naar de dag meelopen in de

en realistischer zoekt: wat kan ik, wat

huisartsenpraktijk. Het is een mooie kans

past bij mij, hoe kom ik daar. Maar ik was

om het werk te ervaren en contacten

enthousiast en dacht: ik ga ervoor!”

op te doen. Ook de bijdrage aan mijn opleiding is geweldig!”

Inspiratie Doktersassistente leek Lonny een

Realistisch

mooie combinatie van werken met

Lonny Nederstigt is op weg naar haar

mensen en in de zorg. Ze onderzocht de

droombaan. Wat heeft zij ervaren in

mogelijkheden en bezocht verschillende

haar zoektocht dat andere 50-plussers

open dagen voor opleidingen. ,,Toen ik de

wellicht kan helpen? ,,Onderzoek goed

mail ontving over de Droombaanactie,

wat je wilt en wat je kunt doen. Maar

zat ik nog in de flow, dus ik besloot

wees realistisch: niet alles is – meer –

direct om mee te doen. De inspiratie

mogelijk. Als je duidelijk hebt wat je

en sfeer van de bijeenkomst waren de

wilt doen en hoe je dat kunt bereiken,

stimulans, meer nog dan de prijzen. Mijn

deel dat dan met anderen. Probeer de

plan, mijn droombaan, had ik inmiddels

vacature en de selectieprocedure voor te

helder voor ogen. Dat ik heb gewonnen

zijn en via via werk te vinden.”

was een enorme verrassing. Het is wat overweldigend – ik ben niet iemand

15


De Droombaanactie ‘Maak werk van uw dromen!’ is een actie van het arbeidsparticipatieproject ‘Maak werk van uzelf’ (zie pagina 9). Zes winnaressen ontvingen een prijs die hen een stap op weg kan helpen in de richting van werk zoals: gesprekken met een loopbaancoach, hulp bij het maken van een ondernemersplan of werkervaring opdoen. Meer weten? www.maakwerkvanuzelf.nl/ droombaanactie

“De belemmeringen die ik als 50-plusser ervaar, hebben vooral te maken met stigmatisering van oudere werknemers. Door deze stigmatisering word ik niet uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek en heb daardoor ook niet de kans om mezelf te presenteren.”

“Doordat ik geen uitkering heb, kom ik nergens voor in aanmerking bij het UWV zoals scholing, subsidies voor werkgever als hij mij in dienst neemt etc.”

“Ik zou ervoor pleiten om projectmatig iets te gaan doen met betrekking tot de stigmatisering. Projecten waarbij ouderen in gesprek gaan met jongeren, waar wellicht een meester-gezel constructie kan worden geprobeerd. Onbekend maakt onbemind, daarom veel meer de contacten tussen oud en jong stimuleren.” (werkzoekende 50-plussers)

16


Bele mme rin gen

Belemmeringen waar werkzoekende 50-plussers tegenaan lopen

Maatschappelijke ontwikkelingen, weten regelgeving belemmeren 50-plussers in het vinden van werk. Helaas kunnen we de toenemende werkloosheid ten gevolge van economische ontwikkelingen en bezuinigingen niet beïnvloeden. En dat de maatschappij het oké vindt dat ouderen niet

17

werken, ook niet. Maar er zijn belemmeringen waar wél oplossingen voor te vinden zijn. Op pagina 11 en 12 las u mythen en feiten ten opzichte van oudere werknemers. In dit artikel een aantal andere belemmeringen waar werkzoekende 50-plussers tegen aanlopen.


Belemmeringen Te oud Een voorbeeld (uit de Werkagenda van NOOM) is mevrouw Chong A Fong. Jarenlang werkte zij als luchtverkeersleider in Suriname. Op haar 46e emigreerde ze met haar man om persoonlijke redenen naar Nederland (….) dus is ze gaan solliciteren op vacatures van luchthavens. Mevrouw Chong A Fong werkt nu in de thuiszorg, maar is ieder jaar 3 maanden werkloos, omdat de werkgever haar geen vast contract wil aanbieden. Aan luchtverkeersleiders is regelmatig groot gebrek, maar een allochtone vrouw van 46 jaar is ‘te oud’.

Vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk mag -onder voorwaarden- met behoud van uitkering, maar veel uitkeringsgerechtigden ervaren belemmeringen in de praktijk. Vrijwilligerswerk kan helpen om in een werkritme te blijven/komen en werknemersvaardigheden te onderhouden/ontwikkelen. Bovendien levert het een nieuw netwerk op waar het (allochtone) ouderen aan ontbreekt. Het vergt misschien een andere benadering van vrijwilligerswerk in de vrijwilligersorganisaties, namelijk het mogelijk maken van doorstroming naar een baan d.m.v. feedback en begeleiding. Momenteel is onduidelijk wat de gevolgen zijn van de komst van de verplichte Tegenprestatie bij de Wet werk en bijstand (WWB) en de opkomst van de participatiemaatschappij. Vrijwilligerswerk mag nooit betaald werk

Leeftijdsgrenzen

niet meer in hen geïnvesteerd. Bij

verdringen, dit moet worden voorkomen

Het arbeidsmarktbeleid van de overheid

het aannemen van personeel blijkt

door overheid en bedrijfsleven samen.

richt zich op 55-plussers. Dit is redelijk

het gevoel van discriminatie al vanaf

arbitrair. De werkzoekende vanaf 45 jaar

50 jaar op te treden. De (onbewuste)

Scholing en training

blijkt in de praktijk al net zo goed aan

vooroordelen bij werkgevers gelden

Veel werkzoekende 50-plussers

te lopen tegen leeftijdsdiscriminatie op

ook bij klantmanagers, werkcoaches, en

hebben te maken met verouderde

de arbeidsmarkt. In het bedrijfsleven

recruiters: zij focussen liever op de kans-

competenties c.q. werkervaring in niet

worden werknemers vanaf 45 jaar

rijken.

meer bestaande functies. Hun kansen

al als ‘oud’ bestempeld. Zij krijgen

op de arbeidsmarkt zullen aanzienlijk

minder scholing aangeboden; er wordt

stijgen wanneer passende scholing een

18


integraal onderdeel wordt van hun re-

Op eigen kosten

integratietraject, waar EVC (Erkennen van

Opleidingen, maar ook een EVC procedure

reeds Verworven Competenties) onderdeel

om competenties in kaart te brengen moet

van is.

men (grotendeels) zelf betalen. Terwijl uit

‘Een leven lang leren’ is echter een concept,

zes Nederlandse studies blijkt dat scholing

waar in de praktijk te weinig uitvoering

voor met name werkloze ouderen zeer

aan wordt gegeven. Zo is er bijvoorbeeld

effectief is!

geen passend (beroeps)onderwijs voor volwassenen meer. Centra Vakopleiding

Te duur

en de Moeder MAVO bestaan niet meer.

Een mooi voorbeeld is het verhaal van

Volwassenenonderwijs op het ROC

mevrouw Sao Pinto da Costa: het is haar

beperkt zich tot algemene kennis. Een BBL

gelukt om bij het Eye (filminstituut in

(Beroepsbegeleidende Leerweg) in het MBO

Amsterdam, red.) werk te vinden. Ze is

kan een passende opleidingsvorm zijn voor

kunstenares en heeft veel interesse in film.

50-plussers. Het vergt echter een leer-baan,

Ze heeft geprobeerd om studiefinanciering

die door leeftijdsdiscriminatie moeilijk te

te krijgen voor een opleiding in film en

vinden is, maar ook een andere benadering

motion. Daarvoor is ze te oud bevonden en

van ROC’s. Volwassenen leren anders

particuliere opleidingen zijn te duur. Maar

en volgen liever een verkorte opleiding.

bovenal laat haar uitkeringssituatie het

Beroepsopleidingen zijn dus vaak niet

niet toe! Werkzoekenden hebben dus vaak

geschikt voor (werkloze) volwassenen.

niet de middelen om zelf te investeren in een opleiding.

Als de 50-plusser een uitkering heeft, is het volgen van scholing mogelijk mits het

Registratie

past in de Beleidsregels Protocol Scholing

Ook niet-uitkeringsgerechtigden (nug-

2014: de werkzoekende moet solliciteren,

gers) moeten het zelf doen; zij zijn niet

beschikbaar blijven voor werk en de

geregistreerd en kunnen geen gebruik

scholing zelf betalen.

maken van de overheidsmaatregelen.

Als uitkeringsgerechtigden vragen om een

De huidige oproep om je als nug-ger

ontheffing van de sollicitatieplicht staat

te registreren bij het UWV levert geen

het UWV dit toe:

enkel voordeel op voor werkzoekenden.

• als een werkgever een baan in het

Zij kunnen ook zonder dat ze staan

vooruitzicht stelt; • als een oudere uitkeringsgerechtigde een

ingeschreven gebruik maken van www.werk.nl, de vacaturesite van het UWV.

scholingsvoucher heeft gekregen (dan is

De (centrum)gemeente (zie alinea

de werkzoekende ook vrijgesteld van de

‘Regionaal arbeidsmarktbeleid’) zou ook

sollicitatieplicht);

verantwoordelijk voor hen moeten worden

• als een uitkeringsgerechtigde

en een bepaalde dienstverlening moeten

kan aantonen dat de scholing

aanbieden in het kader van hun (regionale)

arbeidsmarktrelevant is.

arbeidsmarktbeleidsfunctie.

Onder scholing zou ook ondersteuning

Regionaal arbeidsmarktbeleid

op weg naar een eigen bedrijf moeten

Een samenhangend, succesvol, regionaal

kunnen vallen. Veel ouderen kiezen

arbeidsmarktbeleid ontbreekt.

dit als toekomst, om hun ervaring te

De inspectie SZW (van het Ministerie

gelde te brengen. Dit vergt passend

van Sociale Zaken en Werkgelegenheid)

scholingsaanbod, om mislukken te

constateert dat er in de afgelopen 20 jaar

voorkomen.

maar beperkte vooruitgang is geboekt

19


“Vrijwilligerswerk wordt nu al toegestaan mits dit het solliciteren niet in de weg staat. Zeer belangrijk dat dit toegestaan is en ook blijft, om de afstand tot de arbeidsmarkt beperkt te houden.” (ambassadeur van het project 50+ Werkt!)

Belemmeringen

in het tot stand brengen van regionaal

interventies mogelijk, door doelgerichte

arbeidsmarktbeleid.

training van vaardigheden aan te bieden.

Gemeente hebben een voortrekkersrol

Ouderen zijn relatief laag opgeleid, hun

bij het opstellen van regionaal

diploma’s zijn vaak verouderd en zij

arbeidsmarktbeleid en het bij elkaar

hebben in veel gevallen een eenzijdig

brengen van partijen die daar een rol in

en lang arbeidsverleden bij dezelfde

spelen. Er zijn 35 centrumgemeenten in

werkgever. Als zij hun baan kwijt raken

35 arbeidsmarktregio’s die de regierol

betekent dat mogelijk een tijdrovend

hebben.

rouwproces.

In de praktijk wordt wel samengewerkt

Ouderen denken eerder: ‘niemand zit

binnen de keten van Werk en Inkomen

meer op mij te wachten’ of ‘voor jongeren

(met UWV en SW – bedrijf), maar

is het erger’ en dat leidt tot weinig

niet/minder met bedrijven en het

zelfvertrouwen en een te bescheiden

onderwijs. Daarnaast blijft het vaak

opstelling.

bij intenties en gaat men niet over

Wie lange tijd bij dezelfde werkgever

tot daadwerkelijke acties. Binnen de

of in dezelfde branche heeft gewerkt,

gemeente zijn de afdelingen Sociale

heeft een te klein of niet passend

Zaken en Economische Zaken vaak

netwerk, maar ook geen goed beeld

gescheiden werelden.

van de arbeidsmarkt en wat voor banen/functies er tegenwoordig zijn.

Belemmeringen voor regionaal

Teveel focus op het oude beroep en

arbeidsmarktbeleid:

vaardigheden, gecombineerd met een

• werkgevers en onderwijs hebben

onrealistisch beeld van de arbeidsmarkt

andere (regionale) grenzen; • moeilijk om zicht te krijgen op de vraag (enerzijds) en aanbod (anderzijds); • gemeenten richten zich op minder

en onvoldoende sollicitatievaardigheden, leiden tot afwijzingen. Dit is frustrerend en zorgt voor teleurstelling en een laag zelfbeeld.

zelfredzame personen en werkgever wil

Ouderen zijn over het algemeen minder

de beste kandidaat;

bereid om werk te aanvaarden met

• de bestaande overlegorganen

minder gunstige voorwaarden (o.a.

hebben geen eigen budget of

langere reistijd), maar hebben ook

doorzettingsmacht;

beperktere mogelijkheden om voor hun

• veel gemeenten blijven vasthouden

werk te verhuizen (een -onverkoopbaar-

“Naast de belemmeringen die werkzoekende 50-plussers tegenkomen in de omgeving, ligt een essentieel punt bij henzelf. Wanneer zij zich enthousiast, zelfverzekerd, professioneel en authentiek laten zien en melden op plaatsen die van belang zijn, liggen er tal van nieuwe mogelijkheden. Dit betekent voor velen dat ze de ‘obsessie’ een baan te willen in een gebied wat hen bekend is, moeten loslaten. Maar ook dat ze minder gericht moeten zijn op behoud van (financiële) zekerheid en zich minder laten leiden door angst.”

aan zelfstandig optreden (vanuit de

eigen huis, een gezin).

financieringssystematiek van de WWB).

Het zijn dus ook omstandigheden die

(ambassadeur van het

maken dat de mobiliteit van ouderen

project 50+ Werkt!)

Werknemers zelf (werkzoekend en werkend)

minder is dan die van jongeren.

Het is de vraag of leeftijd alleen

van hun talenten, hun kwaliteiten en

belemmerend werkt of ook houding

kansen gaan zien en pakken. Dit levert

en gedrag van de 50-plusser zelf van

een andere, actieve houding op. Tips voor

invloed zijn op het houden en vinden van

ander zoekgedrag zijn daarbij essentieel.

Ouderen moeten zich bewust worden

betaald werk. In het laatste geval zijn

20


Oudere werkzoekenden komen moeilijk aan het werk, zowel door de vooroordelen van werkgevers (zie pagina 11, 12) als de houding en het gedrag van de werkzoekenden zelf. Het UWV krijgt extra middelen voor effectieve dienstverlening aan ouderen. Deze dienstverlening kan zich zowel richten op de werkgever als op werkzoekenden.

Literatuuronderzoek laat zien dat: • proefplaatsingen, speeddates, mobiliteitsbonussen en scholing voor 40-plussers effectieve instrumenten zijn; • het vergroten van zelfvertrouwen en het aanleren van ander zoekgedrag een bijdrage leveren aan de terugkeer naar werk; • ouderen die bereid zijn om concessies te doen, bijvoorbeeld in hun salaris, meer kans maken op werk. (Uit: UWV Kennisverslag 2013-2)

21


discriminatie

Aandacht voor mindbugs: onbewuste discriminatie De Sociaal-Economische Raad (SER) bracht in april 2014 een advies uit over de aanpak van discriminatie op de werkvloer. In een interview zegt SER-kroonlid Ferdinand Grapperhaus: ,,De aanbeveling uit het advies die er voor mij uitspringt is de aandacht die de raad vraagt voor onbewuste, onbedoelde discriminatie. Bewuste discriminatie is in Nederland van overzichtelijke, bescheiden omvang. Wat veel meer voorkomt zijn zogeheten ‘mindbugs’: onbewuste vooroordelen en stereotyperingen. Dan heb je het over onbewuste discriminatie. Maar je moet iemand afrekenen op z’n gedrag, niet op de associaties die hij bij je oproept. Het is niet relevant of iemand Marokkaan, gekleurd, of homo is.” Wellicht biedt het advies en de bijbehorende instrumenten nieuwe aanknopingspunten voor werkgevers om de (onbewuste) leeftijdsdiscriminatie en discriminatie van (allochtone) ouderen effectief te doorbreken.

22


! t k r e Dit w ten en en m u r st in e v ie ct fe ef en ez ew B integratie er ij b en m r o v gs in n le er v st n die 13). 0 2 , n a pl io eg (R n ze lo k er w e ouder

23


DIT WERKT !

Re-integratietrajecten Het effect van een re-integratietraject is bij ouderen groter dan bij jongeren. Onderzoek wijst uit dat het de kans op een baan verhoogt van 29% naar 31%. Hoger opgeleiden, niet-westerse allochtonen en personen die lang gewerkt hebben in 1 baan, hebben het meeste baat bij deze trajecten. Het effect is mede afhankelijk van het moment waarop dit wordt ingezet: niet te vroeg en niet te laat, d.w.z. rond 1 jaar werkloosheid.

Netwerkbijeenkomsten Leren om een netwerk op te bouwen en zich te profileren richting werkgevers, werkt goed bij midden- en hogeropgeleiden en relatief zelfredzame ouderen. Oudere migranten hebben vaak moeite met het opbouwen van netwerken, bijvoorbeeld via sociale media. Zij hebben vaak een netwerk binnen hun eigen culturele domein. Extra investering in training en coaching is nodig om migrantenouderen hierbij te helpen. De lidorganisaties van NOOM kunnen zelf een voortrekkersrol spelen bij het verbreden van het sociale netwerk, hierin bevinden zich ook ondernemers die een rolmodel voor migranten kunnen zijn.

interview

Zzp’er worden op je 55e Pieter Koevoets is sinds 2,5 jaar actief als zzp’er. Na een uitgebreide carrière in management en sales is hij sinds 2011 directeur/eigenaar van Werk@cetera, een bureau voor Interim Management en vitaliteitscoaching.

coach geworden en heb me gespecialiseerd op netwerken en LinkedIn.”

Kansen genoeg Welke kansen ziet Pieter voor 50-plussers om als zzp’er actief te worden? „Kansen zijn er zat, ondanks het feit dat er al veel

Met 55 jaar nog starten als zelfstandig ondernemer, waarom

zzp’ers zijn”, stelt Pieter. „Maar je moet wel gaan denken

zou je dat doen? In 2011 ging het bedrijf waarvoor Pieter

en handelen vanuit kracht, vertrouwen in kennis en kunde,

werkte failliet. Van het ene op het andere moment stond hij

passie en drive. Daarnaast zoveel mogelijk de zogenaamde

op straat. Vanwege zijn leeftijd en de economische crisis ging

‘zekerheden’ van dit leven los laten.”

het zoeken naar werk moeizaam. „Ik heb voor mezelf op een rij gezet waar ik goed in ben en waar ik voldoening uit haal.

Voor- en nadelen

Wat uit die exercitie kwam, gaf een perfecte invulling voor

,,Starten als zelfstandig ondernemer heeft zo zijn voor- en

mijn nieuwe bestaan. Het bleken juist die zaken te zijn waarin

nadelen” , vervolgt Pieter. „Het gaat gepaard met de nodige

ik veel ervaring heb opgedaan. Dus ben ik zelfstandig trainer/

onzekerheid. Je staat er opeens alleen voor en in de eerste

24


“Iemand aannemen is vaak een kwestie van gunnen, en bekende mensen wordt makkelijker iets gegund. Het belangrijkste is volgens mij het hebben van een goed netwerk.” (mevrouw Marzieh Dadvar, oudere migrant)

Ondersteuning bij zoeken en solliciteren Zoals eerder gezegd is een verbetering van het zoekgedrag van ouderen nodig. Ouderen moeten intensiever zoeken en dat vergt een lange adem; dus zijn interventies gericht op het volhouden en verwerken van teleurstellingen zinvol. Twintig jaar geleden kocht een werkzoekende de zaterdagkrant

Ondersteuning bij inschatten afstand arbeidsmarkt

en kreeg zo in één keer een compleet overzicht van alle

Klantmanagers (of adviseurs Werk) van het UWV schatten

en sociale media is dit helemaal veranderd. Wie zich deze

de afstand tot de arbeidsmarkt vaak te klein in, waardoor

nieuwe zoekvaardigheden niet eigen heeft gemaakt, weet

werkzoekenden in eerste instantie te weinig ondersteuning

niet waar de vacatures zich bevinden. Ouderen hebben dus

krijgen. Klantmanagers die beter op de hoogte zijn van

ondersteuning nodig bij het gebruik van moderne zoekkanalen,

specifieke belemmeringen/kansen van oudere werkzoekenden,

het vinden van kansrijke vacatures, het aanleren van andere

hebben meer succes in hun ondersteunende rol. Daarbij is ook

sollicitatievaardigheden, zich presenteren en soms leren

een goed ontwikkelde methodiek van EVC nodig.

concessies te doen.

-landelijke- vacatures. Maar met de komst van internet

Alleen maar schrijven van sollicitatiebrieven helpt niet,

Empowerment

daarmee komen ouderen niet in beeld bij werkgevers.

Een negatief zelfbeeld is één van de belemmeringen voor

Wekelijks verplicht solliciteren, werkt eerder belemmerend dan

oudere werkzoekenden. Maar ook het verlies van een baan na

bevorderend, blijkt uit het rapport van Regioplan.

een jarenlang dienstverband kost tijd om te verwerken. Nadruk

Een motiverend werkcoach, die zich kan verplaatsen in de

bij re-integratie zou dus eerst op ‘empowerment’ moeten liggen.

oudere werkzoekende is waarschijnlijk succesvoller dan

Daardoor ontstaat ruimte voor hernieuwde oriëntatie op de

iemand die toetst of de regels wel zijn nageleefd.

arbeidsmarkt.

Pieter Koevoets

instantie is er niet veel geld te verdienen. Daarnaast hebben de meeste beginnende zzp’ers geen ervaring met acquisitie en programma’s op papier zetten. Vaak moet er ook bijgeschoold worden, en moet men nadenken over het profileren van het product/de dienst in de markt. Aan de andere kant is er de vrijheid om alles zelf te bepalen. En het is leuk om zelf iets op te zetten!”

Leeftijd Zijn er nog specifieke voor- of nadelen die te maken hebben met leeftijd? „Leeftijd speelt meer bij het normale solliciteren. Als zelfstandig ondernemer heb je daar veel minder last van. Ik

,,Zorg voor een goed verhaal en een goede pitch. Door te denken in kansen, mogelijkheden, vertrouwen te hebben in je product/dienst/kennis, ga je dit ook uitstralen.”

adviseer echter wel om middels een goed verhaal en positieve uitstraling, je te wapenen tegen zichtbare en onzichtbare vooroordelen in je omgeving/ in de markt.”

25


„En bedenk: je bent niet je baan of je bedrijf, je bent een man/vrouw die er mag zijn!”

DIT WERKT !

Persoonlijk contact tussen ouderen en werkgevers, d.m.v.

Daarnaast zijn instrumenten die bijdragen aan persoonlijk

proefplaatsingen, speeddates etc. kan helpen de vooroordelen

contact en aan het veranderen van de beeldvorming, effectief.

te doorbreken.

Een intermediair die actief zoekt naar geschikte werkgevers en geschikte kandidaten voordraagt, heeft hierin een belangrijke

Werkzoekenden moeten leren kijken door de ogen van de

rol.

werkgever, want de arbeidsmarkt biedt wel degelijk kansen. Nieuwe ontwikkelingen op de arbeidsmarkt dragen bij aan de

Begeleiding naar ondernemerschap

duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Daarvoor is een

Onder invloed van de huidige arbeidsmarkt zijn veel

vitaliteitsbeleid in een onderneming nodig.

werkzoekenden gestart met hun eigen onderneming. Omdat daar veel haken en ogen aan zitten, is het van belang dat ouderen die dat overwegen voldoende hulp krijgen.

“Demotie is niet de oplossing; activeren, begeleiden, motiveren en stimuleren wel!” (ambassadeur van het project 50+ Werkt!)

Effectieve aanpak richting werkgevers Afgelopen jaren zijn er een aantal arbeidsmarkt instrumenten

Dat leidt tot minder verzuim, gemotiveerd personeel,

ontwikkeld, die werkgevers over de streep moeten trekken om

en het vast kunnen houden van ouderen. Dat betekent

ouderen aan het werk te houden en bij vacatures aan te nemen.

imagoverbetering van de werkgever en meer mobiliteit.

Uit onderzoek van o.a. Regioplan blijkt dat effectieve

Cruciale succesfactor bij 50-plussers, de ‘ervaren generatie’, is

instrumenten bijdragen aan risicovermindering bij werkgevers,

vitaliteit; zowel fysiek als mentaal. Het is het vermogen om met

bijvoorbeeld minder administratie en meer flexibiliteit, maar

plezier prestaties te leveren en om op constructieve wijze mee

ook premiekorting, no-riskpolis en scholing.

te veranderen met wat de (werk)omgeving van je vraagt.

26


aan be vel ing en

10 aanbevelingen van de samenwerkende ouderenorganisaties

27


10 aanbevelingen

1. Verander de beeldvorming

solliciteren allerlei vormen hebben, zoals een spontaan sollicitatiebezoek of een open sollicitatie. De ouderenorganisaties

De samenwerkende ouderenorganisaties

pleiten voor meer maatwerk bij de

onderschrijven dat het beeld van

begeleiding van oudere werkzoekenden

en over de oudere werknemer

naar de arbeidsmarkt.

radicaal bijgesteld moet worden. De communicatiecampagnes hierover

Versterk en ondersteun de eigen

moeten voortgezet en geïntensiveerd.

regie en verantwoordelijkheid niet

Ouderen willen hier graag zelf aan

alleen in de zorg maar ook op de

bijdragen vanuit het principe ‘voor en

arbeidsmarkt, conform de nieuwe Wet

door ouderen’. Gebruik daarom het

Maatschappelijke Ondersteuning.

netwerk van de ouderenorganisaties.

En zoals er persoonsgebonden

Oudere werkzoekenden, en in het

budgetten zijn voor de zorg, die bij

bijzonder migranten en vrouwen, krijgen

uitstek een instrument zijn om eigen

niet de kans om te laten zien wat ze

regie te voeren, is ook een persoonlijk

waard zijn. De overheid heeft hierin

re-integratiebudget aan te bevelen bij de

niet alleen een voorbeeldfunctie als

ondersteuning naar betaald werk.

werkgever, maar kan ook het aannemen van allochtonen en ouderen stimuleren

Als dat nodig is, moet ontheffing van

bij werving- en selectiebureaus,

de sollicitatieplicht mogelijk zijn,

het UWV en gemeentelijke

bijvoorbeeld om vrijwilligerswerk te doen

uitvoeringsorganisaties.

of een omscholingstraject te volgen. Er moet bij deze doelgroep geïnvesteerd

2. Bied maatwerk aan ouderen die werk zoeken en (verplicht) solliciteren

worden in de randvoorwaarden, zoals het vergroten van het zelfvertrouwen en de sollicitatievaardigheden, het verbeteren van het zoekgedrag (o.a. via sociale media) en het vergroten en benutten van

Omdat ouderen veel afwijzingen krijgen

netwerken.

op hun sollicitatiebrieven, is er sprake

Het feit dat solliciteren ‘vorm vrij’ is,

van oplopende frustratie. Dit werkt

moet meer bekend worden gemaakt en

eerder belemmerend dan bevorderend.

daar moet naar worden gehandeld in de

Het wekelijks verplicht solliciteren werkt

begeleiding.

(ambassadeur van het project 50+ Werkt!)

voor deze groep averechts, ook al kan

28

“Ik pleit voor het aantrekkelijk maken van vervroegd uittreden van oudere werknemers die dat willen; het geeft ruimte aan zowel ouderen als jongeren (mes snijdt aan 2 kanten) om werk te houden of krijgen.”


3. ‘Empower’ (langdurig)

werkzoekende 50-plussers

4. Stimuleer vrijwilligerswerk voor (langdurig) werkzoekenden

Zoals eerder geconcludeerd heeft een

verdient ook ondersteuning van de gemeente of het UWV bij hun zoektocht naar werk. Zij kunnen het niet alleen; hun zoekgedrag kan veel effectiever. Deze doelgroep moet beter geïnformeerd

bepaalde groep een grote afstand tot

Vrijwilligerswerk kan een opmaat

worden over de mogelijkheden die ook

de arbeidsmarkt. De Talentworkshop

naar betaald werk vormen. Voordelen

zij via het UWV hebben, bijvoorbeeld de

die in het project ‘Maak werk van uzelf’

zijn oriëntatie op nieuw werk,

website www.werk.nl, of via gemeenten.

is aangeboden blijkt voor deze groep

werknemerscompetenties updaten en

uitermate geschikt. Daarnaast blijken

jezelf zichtbaar maken, maar ook het

eenmalige bijeenkomsten met tips

opbouwen van een relevant netwerk.

en handvatten van organisaties en instellingen in de keten van Werk en Inkomen goed te werken, zoals de Maak Werk-bijeenkomsten van het project.

5. Verruim de doelgroep voor ‘Actieplan 55-plus Werkt’

7. B ied een passend

scholingsaanbod voor 50-plussers

Het vergroten van competenties is hét middel om de kans op een baan

De landelijke inspiratiedagen en de netwerktrainingen ‘Succesvol naar

De ouderenorganisaties stellen voor de

te vergroten, zeker voor ouderen met

werk’ van het UWV verdienen navolging,

leeftijdsgrens van 55 jaar los te laten en

afstand tot de arbeidsmarkt. Leeftijd

zodat een meer persoonlijke aanpak en

te verruimen naar alle werkzoekenden,

wordt dan minder belangrijk.

‘empowerment’ mogelijk is.

ongeacht uitkering (WW of WWB) of geen

De huidige scholingsvoucher is alleen

Ook werkzoekende 50-plussers nemen

uitkering.

voor 55-plussers in de WW. We pleiten ook bij scholing en training voor

hierin hun eigen verantwoordelijkheid. De ‘Handreiking 50+ Werkt!’ is ontwikkeld door en voor 50-plussers en biedt tips en suggesties voor het vinden van

6. Verbeter de dienstverlening

aan ouderen zonder uitkering

vacatures, netwerken, solliciteren en gebruik van sociale media. In de LinkedIn

Ook ouderen zonder uitkering willen

groep ‘50+Werkt! 5.0’ zijn 50-plussers

aan het werk. Onder hen zijn veel 50-plus

actief om elkaar te informeren en te

vrouwen van wie de kinderen het huis uit

adviseren. Meer informatie is te vinden

zijn. Omdat de partnertoeslag (voor een

op www.vijfigpluswerkt.nl

jongere partner van iemand in de AOW) per 1 april 2015 wordt afgeschaft, zijn er nieuwe, financiële redenen voor ouderen om betaald werk te zoeken. Een werkzoekende zonder uitkering

29


maatwerk (los van leeftijd) en verruiming van het gebruik van scholingsvouchers voor werkzoekenden in de bijstand.

10 aanbevelingen

8. Geef ruimte aan proef-

plaatsingen, werkstages of werkervaringsplaatsen

proefplaatsing voor 55-plussers in de WW, verdienen meer bekendheid bij de werkzoekenden en werkgevers. Tot slot pleiten de ouderenorganisaties

10. Monitor sectorplannen op maatregelen tot behoud van ouderen

voor het ruimhartig toepassen van deze De samenwerkende ouderenorganisaties

maatregelen door UWV en gemeenten.

willen een dringend beroep doen op werkgevers om proefplaatsingen, werkervaringsplaatsen en stages aan werkloze ouderen aan te bieden. Zeker

Momenteel worden werkgelegenheidsplannen per sector

9. D eel kennis over diversiteit op de werkvloer

in branches en sectoren waar de vraag

ingediend en gehonoreerd om de werkgelegenheid te behouden. Hiervoor is subsidie vanuit het Ministerie van SZW beschikbaar. Een van de subsidiabele

naar personeel juist groot is (moeilijker

Bedrijven en overheden kunnen meer

thema’s is behoud van oudere

vervulbare vacatures). Zo snijdt het mes

kennis delen over de inzetbaarheid van

werknemers.

aan twee kanten. Werkzoekenden doen

allochtone ouderen. Verspreiden van

De ouderenorganisaties bevelen aan

ervaring op en er wordt meteen gekeken

kennis en tools die HRM-afdelingen en

om de uitvoering van de sectorplannen

of dezelfde werkzoekenden geschikt zijn

bedrijfsleven helpen met diversiteit

op dit onderdeel goed te monitoren.

om de moeilijk vervulbare vacatures te

op de werkvloer te creëren en wat

Bij stagneren zou tijdig gezocht

vervullen.

dat concreet betekent voor instroom

moeten worden naar oplossingen. De

De kans op een duurzaam vervolg

en behoud van oudere migranten

ouderenorganisaties bieden zich hierbij

wordt groter als hierbij tegelijkertijd

als werknemer. Nederland is immers

aan als gesprekspartner.

passende scholing wordt aangeboden

een multiculturele samenleving. De

en de begeleidende rol van de

klantengroep van het bedrijfsleven is

uitkeringsinstantie wordt voortgezet.

veranderd, heeft andere behoeften en wil

De bestaande maatregelen, zoals de

op een andere manier geholpen worden.

30


Colofon / Bronvermelding Dit is een uitgave van de samenwerkende ouderenorganisaties PCOB, Unie KBO en NOOM. Tekst en redactie: Sandrina Sangers en Inger Hoegee, PCOB © PCOB | mei, 2014

Tekst

• Inspectie SZW, Rapport Regierol

• Argumentenkaart voor werkgevers: Wat

gemeenten bij regionaal

zijn de argumenten voor en tegen het

arbeidsmarktbeleid, juli 2013

aannemen van werkloze 55-plussers?

• LinkedIn groep 50+Werkt! 5.0

De Argumentenfabriek i.o. UWV en SZW,

• NOOM, Werkagenda Oudere migranten

september 2013

• UWV, Na de WW aan het werk, rapportage over 2012 • www.uwv.nl • www.maakwerkvanuzelf.nl informatie over gelijknamig project.

en Arbeidsparticipatie, december 2013

• Beleidsregels Protocol Scholing 2014, Staatscourant 12 februari 2014 • College van de Rechten van de Mens, De juiste persoon op de juiste plaats - De rol van stereotypering bij de toegang tot de arbeidsmarkt, 4 juli 2013 • Handreiking 50+ Werkt!, Methodieken voor werkzoekenden en informatie over project 50+ Werkt! te downloaden op www.vijftigpluswerkt.nl

31

• OESO: Ageing and Employment Policies: Netherlands, 2014 • PCOB, Een brug naar de Toekomst, 2009 • Regioplan, Re-integratie van oudere werklozen (S.T. Slotboom), febr. 2013 • SER-advies, Discriminatie werkt niet, april 2014 • Sociaal Cultureel Planbureau, Een baanloos bestaan, maart 2010 • UWV, Kennisverslag 2013-2


Beeld: • Fotoarchief NOOM (pagina 26) • Fotograaf Robert de Hartogh. (pagina 16, 22) • Fotoarchief PCOB (pagina 3) • Fotograaf Peter de Jong (pagina 13, 14, 15, 31) • Fotoarchief project ‘Maak werk van uzelf’(pagina 8) • F otoarchief project ‘50+ Werkt!’ (pagina 10)

ORGANISATIES

Unie KBO

PCOB

NOOM

De Unie KBO is met

De PCOB is een beweging die

Het Netwerk van Organisaties

nagenoeg 200.000 leden de

opkomt voor alle senioren in

van Oudere Migranten (NOOM)

grootste, onafhankelijke

Nederland en waarin de leden,

is opgericht met het doel om

seniorenorganisatie van

zelf ouderen, actief participeren.

alle allochtone ouderen te

Nederland. De Unie KBO komt op

Dynamisch, betrokken,

representeren, zodat een sterke

voor de belangen van senioren,

professioneel en christelijk

landelijke belangenbehartiging

met name op het terrein van zorg,

geïnspireerd zijn dé kenmerken

ontstaat. Daarnaast wil

welzijn, inkomen en koopkracht.

van de PCOB. Het doel is een

NOOM diensten aanbieden en

Daarnaast biedt de Unie KBO haar

maatschappij waarin iedereen

activiteiten faciliteren waaraan

leden diverse diensten, services en

met zijn of haar mogelijkheden

behoefte bestaat en waarin de

voordelen aan.

kan meedoen. De PCOB heeft

deelnemende organisaties zich

circa 95.000 leden en 336 lokale

breed kunnen herkennen.

afdelingen, verspreid over heel Nederland.

www.uniekbo.nl

www.pcob.nl

www.netwerknoom.nl

Deze drie ouderenorganisaties zijn gezamenlijk initiatiefnemers en uitvoerders van de arbeidsparticipatieprojecten voor ouderen ‘50+ Werkt!’ en ‘Maak werk van uzelf’.

Laat talent niet onbenut. 10 aanbevelingen aan samenleving, overheid en werkgevers

Recommend Documents