Kwartier maken voor allochtone mantelzorgconsulenten in Delft

Kwartier maken voor allochtone mantelzorgconsulenten in Delft

maart 2009 - M.J. Hijnekamp

Kwartier maken voor allochtone mantelzorgconsulenten Delft

Samenvatting

Samenvatting De mantelzorgondersteuning in Delft is per januari 2009 overgegaan van Bureau Informele Zorg (BIZ) naar het Startpunt wonen zorg welzijn. De ondersteuning van allochtone mantelzorgers krijgt daarbij specifieke aandacht door per februari 2009 twee allochtone mantelzorgconsulenten aan te stellen. De gemeente Delft heeft het Tympaan Instituut gevraagd een verkenning uit te voeren en met de resultaten daarvan een plan van aanpak te maken met handvatten voor de aan te stellen allochtone mantelzorgconsulenten. Allochtone mantelzorgers maken niet of nauwelijks gebruik van het reguliere ondersteuningsaanbod1 doordat zij zichzelf niet (h)erkennen als mantelzorger, door onbekendheid met het ondersteuningsaanbod en belemmeringen voor het gebruik van het ondersteuningsaanbod. Dat is de belangrijkste conclusie uit de verkenning. Daarnaast komen de volgende bevindingen naar voren. Er is een actieve benadering nodig om de doelgroep te bereiken. Als allochtone mantelzorgers bereikt worden, blijkt hun behoefte aan ondersteuning niet wezenlijk te verschillen van die van autochtone mantelzorgers. Wel is de behoefte aan informatie en praktische ondersteuning bij allochtone mantelzorgers groter dan bij autochtone mantelzorgers. Bij het aanbieden van ondersteuning moet rekening gehouden worden met een mogelijke taalbarrière en is aandacht voor culturele en traditionele aspecten nodig. Het onderscheid tussen vluchtelingen en arbeidsmigranten en de gehechtheid binnen de eigen culturele gemeenschap zijn factoren die van invloed zijn op de ondersteuningsbehoefte. Vluchtelingen hebben een minder groot netwerk en gaan minder uit van de vanzelfsprekendheid van zorg door familie. Hoe hechter de culturele gemeenschap des te beter is zij bereikbaar, maar tegelijk is het beroep op de ondersteuning kleiner en ‘lost men het liever zelf op’. De bij de doelgroep betrokken partijen in Delft willen graag samenwerken om bestaande zorgen welzijnsinitiatieven te combineren met de ondersteuning van allochtone mantelzorgers. Een duidelijk voorbeeld hiervan, is het in 2008 gestarte lotgenotencontact dat nu gecontinueerd wordt. Voorwaarde voor de combinatie van initiatieven is, dat samenwerking en taakverdeling voor de doelgroep duidelijk zijn. Op termijn zullen allochtone mantelzorgers terechtkunnen bij het reguliere ondersteuningsaanbod. Niet voor alle ondersteuningsvormen is een termijn van twee jaar voor integratie binnen het bestaande aanbod, reëel. Vooral de oudere, eerste generatie zal behoefte hebben aan specifiek aanbod. De resultaten van de verkenning zijn vertaald in concrete doelstellingen in een plan van aanpak waarmee de allochtone mantelzorgconsulenten aan de slag gaan.

1

Informatie en advies, praktische ondersteuning, emotionele ondersteuning en respijtzorg.

Tympaan Instituut - Postbus 93010 - 2509 AA Den Haag - tel 070 3371000 - fax 070 3371010 - [email protected]


Inhoud 1 1.1 1.2 1.3 1.4 2 2.1 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.3.4 3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.2 3.2.1

Inleiding Aanleiding Vraagstelling Werkwijze Leeswijzer Mantelzorg en mantelzorgondersteuning binnen niet-westerse culturen Mantelzorg binnen niet-westerse culturen Vanzelfsprekende zorg voor familie Taboe op bespreekbaarheid van overbelasting Vluchtelingen klein sociaal netwerk Gebruik van mantelzorgondersteuning Huidig gebruik Onbekendheid Belemmeringen voor gebruik Behoefte aan mantelzorgondersteuning Voorafgaand aan ondersteuning Informatie, praktische ondersteuning en lotgenotencontact Respijtzorg Verschillende culturele achtergronden Initiatieven op het terrein van zorg en welzijn voor allochtone Delftenaren Bestaande initiatieven en nieuwe initiatieven Bestaande initiatieven Nieuwe initiatieven Mogelijke combinatie Lotgenotencontact, respijtzorg en cursussen

Inhoud

blz 1

1 1 1 2 3

3 3 3 3 4 4 5 5 5 5 6 6 7 8

8 8 8 9 9

4

Conclusies

11

5

Plan van aanpak

13

5.1 5.1.1 5.1.2

Doelstellingen van de allochtone mantelzorgconsulenten Toelichting trajecten Prioriteiten en aandachtspunten Bijlagen Tympaan Instituut - Postbus 93010 - 2509 AA Den Haag - tel 070 3371000 - fax 070 3371010 - [email protected]

13 13 16


1

Inleiding

1.1

Aanleiding

1 Inleiding

De gemeente Delft signaleert in haar nota ‘Vrijwilligers en mantelzorgers 2009-2012’ dat de bestaande mantelzorgondersteuning nog niet alle mantelzorgers bereikt. Met name allochtone mantelzorgers maken nog weinig gebruik van de bestaande ondersteuning. Uit landelijk onderzoek blijkt dat zij hier wel behoefte aan hebben. Een van de ondersteuningsvormen die allochtone mantelzorgers lijkt aan te spreken, is lotgenotencontact. In 2009 worden twee allochtone mantelzorgconsulenten aangesteld bij het Startpunt wonen zorg welzijn (Startpunt) in de gemeente Delft. Hun taak wordt het bestaande aanbod aan mantelzorgondersteuning toe te spitsen op allochtone mantelzorgers en het aanbod ook toegankelijker voor hen te maken. De gemeente Delft wil vooraf een verkenning laten uitvoeren om kwartier te maken voor de nieuw aan te stellen mantelzorgconsulenten. Op basis van deze verkenning moet een plan van aanpak worden opgesteld met handvatten voor de mantelzorgconsulenten. De gemeente Delft heeft het Tympaan Instituut gevraagd deze verkenning uit te voeren en het plan van aanpak op te stellen.

1.2

Vraagstelling Hoe kan het aanbod aan mantelzorgondersteuning in Delft beter aansluiten bij de behoeften van allochtone mantelzorgers en hen beter bereiken? Deze vraagstelling wordt opgesplitst in de volgende onderzoeksvragen: 1 Van welke vormen van mantelzorgondersteuning in Delft maken allochtone mantelzorgers gebruik? 2 Aan welke ondersteuningsvormen, die nog niet worden aangeboden, hebben allochtone mantelzorgers in Delft behoefte? Zijn hierin verschillen tussen mantelzorgers met een verschillende culturele achtergrond? 3 Hoe kunnen de behoeften aan ondersteuning van allochtone mantelzorgers gecombineerd worden met de reeds bestaande zorgen welzijnsinitiatieven voor allochtone Delftenaren? 4 Hoe kan lotgenotencontact voor allochtone mantelzorgers worden opgezet? 5 Welke concrete activiteiten en doelen kan de nieuw aan te stellen allochtone mantelzorgconsulent in Delft oppakken?

1.3

Werkwijze Zes organisaties1 die mantelzorgondersteuning in Delft bieden, zijn gevraagd van welke ondersteuning allochtone mantelzorgers gebruik maken. Ook is gevraagd of er verschillen in

1

Alzheimer Nederland, afdeling Delft Westland Oostland (DWO), Ontmoetingscentrum voor ouderen, SOD, GGZ Delfland, Bureau Informele Zorg en MEE ZHN .



1 Inleiding

gebruik van de ondersteuning zijn tussen culturele groepen. Daarnaast is het Startpunt, het Delftse Wmo-loket, gevraagd of allochtone mantelzorgers het Startpunt weten te vinden. De ondersteuningsbehoefte van allochtone mantelzorgers is onderzocht via interviews met organisaties die mantelzorgondersteuning bieden en via interviews met sleutelfiguren uit zeven allochtone gemeenschappen met een verschillende culturele achtergrond. Daarnaast heeft een literatuurstudie plaatsgevonden, waarbij uitkomsten van projecten voor mantelzorgondersteuning elders zijn geïnventariseerd. Ook hier is weer gekeken naar een mogelijk onderscheid tussen gemeenschappen met een verschillende culturele achtergrond en tussen arbeidsmigranten en vluchtelingen. De uitkomsten van de interviews en de literatuurstudie zijn vertaald in een plan van aanpak voor de nieuw aan te stellen allochtone mantelzorgconsulenten. Tijdens het traject was bekend wie de allochtone mantelzorgconsulenten zullen worden. Daarom zijn zij tijdens het traject al betrokken bij een aantal interviews. Ook heeft overleg met hen plaatsgevonden en is het concept plan van aanpak met hen besproken.

1.4

Leeswijzer Hoofdstuk 2 gaat kort in op mantelzorg binnen niet-westerse culturen. Daarna komen het gebruik van en de behoefte aan ondersteuning aan de orde. In hoofdstuk 3 wordt aangegeven hoe mantelzorgondersteuning voor allochtone mantelzorgers kan aansluiten bij bestaande initiatieven voor allochtonen op zorgen welzijnsgebied. Hier wordt expliciet ingegaan op lotgenotencontact. Hoofdstuk 4 bevat de conclusies. In hoofdstuk 5 wordt een plan van aanpak gepresenteerd voor de allochtone mantelzorgconsulenten.

2 Tympaan Instituut - Postbus 93010 - 2509 AA Den Haag - tel 070 3371000 - fax 070 3371010 - [email protected]


2 Mantelzorg binnen niet-westerse culturen

2

Mantelzorg en mantelzorgondersteuning binnen niet-westerse culturen

2.1

Mantelzorg binnen niet-westerse culturen

2.1.1

Vanzelfsprekende zorg voor familie De term mantelzorg is binnen niet-westerse culturen onbekend maar het verschijnsel niet. De Turkse taal kent bijvoorbeeld twee woorden waarin mantelzorg tot uiting komt: bakim, de verantwoordelijkheid voor de zorg en ondersteuning die meestal door de oudste zoon gedragen wordt, en yardim, de daadwerkelijke zorg en ondersteuning die meestal door de schoondochter of andere familieleden wordt gegeven. Binnen de allochtone gemeenschappen in Delft bestaan cultureel en traditioneel bepaalde opvattingen over familie- of mantelzorg. Niet alleen de eigen opvatting binnen gezin en familie is belangrijk, maar zeker ook de mening binnen de gemeenschap. De eigen culturele gemeenschap is vooral voor de oudere islamitische arbeidsmigranten erg belangrijk. De gemeenschap moet zien dat de kinderen alles doen voor hun ouders. Als de kinderen professionele hulp inschakelen, ook al gaat het om huishoudelijke hulp, wordt dit door de gemeenschap veroordeeld. Binnen de tweede generatie verschuiven opvattingen, maar uit respect voor de ouders heeft deze verschuiving vaak nog geen praktische betekenis. Op dit moment is niet alleen in Delft, maar in heel Nederland sprake van relatief jonge allochtone mantelzorgers die hun ouders ondersteunen. In veel mindere mate gaat het hierbij om persoonlijke verzorging of verpleging. Bij partners die mantelzorger zijn en moeders van gehandicapte kinderen staat juist de zorg veel meer voorop. Het praktisch ondersteunen van ouders lijkt bij arbeidsmigranten veel eerder en vaker voor te komen dan bij autochtonen. Met praktisch ondersteunen wordt bijvoorbeeld bedoeld: helpen in het huishouden, koken, boodschappen doen, regelwerk, meegaan naar een arts. Binnen Delft lijkt mantelzorg in de vorm van zorg vooral voor te komen bij de Afghaanse, Iraanse en Irakese bewoners. Mantelzorg in de vorm van ondersteuning komt vooral voor bij Turkse en Marokkaanse mensen.

2.1.2

Taboe op bespreekbaarheid van overbelasting Dat de mantelzorg als iets vanzelfsprekends wordt ervaren, wil niet zeggen dat de zorg niet als zwaar en belastend ervaren wordt. Het overgrote deel van de mantelzorgers is vrouw, relatief jong, heeft betaald werk en vaak jonge kinderen. Als de druk te zwaar wordt, is het minder werken of de baan opzeggen vaak eerder een optie dan het bespreekbaar maken van de overbelasting binnen de familie. Er lijkt sprake van een zekere berusting, ook bij hoogopgeleide, goed geïntegreerde jonge vrouwen: ‘Het is nou eenmaal zo bij ons’. Omdat de oudere arbeidsmigranten al op relatief jonge leeftijd, rond de zestig, een beroep doen op hun kinderen voor praktische ondersteuning, zijn allochtone mantelzorgers vaak jonger dan autochtone mantelzorgers die voor hun ouders zorgen.

2.1.3

Vluchtelingen klein sociaal netwerk Bij oudere vluchtelingen treden, naast een mogelijk fysiek slechtere gezondheid, specifieke psychische problemen op. Zij hebben door hun vluchtgeschiedenis vaak minder familie om 3 Tympaan Instituut - Postbus 93010 - 2509 AA Den Haag - tel 070 3371000 - fax 070 3371010 - [email protected]



zich heen, een kleiner sociaal netwerk, waardoor het beroep op de mantelzorgers sterker kan zijn. Deze aspecten drukken vaak extra zwaar op de mantelzorgers. Daartegenover staat dat deze allochtone ouderen juist door hun vluchtgeschiedenis het minder vanzelfsprekend vinden dat de kinderen voor hen zullen zorgen.

2.2

Gebruik van mantelzorgondersteuning

2.2.1

Huidig gebruik Allochtone mantelzorgers maken niet of nauwelijks gebruik van het reguliere ondersteuningsaanbod1. Een belangrijke reden daarvoor is dat zij niet beseffen dat ze mantelzorger zijn. Als zij zichzelf wel (h)erkennen als mantelzorger, betekent dit nog niet dat zij gebruik zullen maken van ondersteuning. Onbekendheid met het aanbod en een aantal belemmeringen voor gebruik die later in deze paragraaf worden toegelicht, spelen hierbij een rol. Een klein aantal allochtone ouderen in Delft2 maakt gebruik van het ontmoetingscentrum op de Mozartlaan (wijk Buitenhof). Het gaat daarbij vooral om ouderen die deelnemen aan de groep waar eenzaamheid, depressie en verminderde regie een rol spelen. Deze deelnemers spreken de Nederlandse taal of spreken niet zelf de Nederlandse taal maar begrijpen haar wel. Doordat zij een of meer dagdelen per week naar het ontmoetingscentrum gaan, krijgen hun mantelzorgers even respijt, tijd voor zichzelf. Het ontmoetingscentrum, onderdeel van Pieter van Foreest, biedt mantelzorgers informatiebijeenkomsten, gespreksgroepen, lotgenotencontact en spreekuren. Als er een taalbarrière bestaat, kunnen individuele huisbezoeken afgesproken worden. Inherent aan het geringe aantal allochtone bezoekers van het ontmoetingscentrum, is ook nauwelijks sprake van gebruik van het aanbod voor mantelzorgers. Het ontmoetingscentrum heeft in het jaarplan 2009 expliciet opgenomen meer allochtone bezoekers en hun mantelzorgers te bereiken. Om naast elkaar werken te voorkomen is op beleidsniveau medio 2004 een initiatiefgroep ‘Ontmoetingscentrum’ gestart met als leden, Pieter van Foreest, GGZ Delfland, SOD en een mantelzorgconsulent van het Startpunt. Ook bij MEE krijgt de allochtone mantelzorger in 2009 extra aandacht. Tegelijk is men actief binnen de organisatie met interculturalisatie. MEE ervaart het als lastig om als mensen met een beperking bij hen komen, de betrokken mantelzorgers te bereiken. Dit komt doordat deze mantelzorgers zich niet (h)erkennen als mantelzorger en er voor een groot aantal nog een taboe op het bespreekbaar maken rust. Binnen het Startpunt, het Wmo-loket van Delft, komen verhoudingsgewijs evenveel autochtone als allochtone Delftenaren met vragen. Op het moment van dit onderzoek was het binnen het registratiesysteem nog niet mogelijk om het soort vragen te koppelen aan etniciteit. Het blijft dus onduidelijk of er allochtone mantelzorgers met vragen bij het loket komen.

1


2

Tijdens dit onderzoek maakten vier oudere vluchtelingen gebruik van het ontmoetingscentrum . 4



2.2.2


Onbekendheid Het huidige ondersteuningsaanbod is niet of nauwelijks bekend bij de doelgroep. Factoren die hierbij een rol spelen zijn: • men (h)erkent zich niet als mantelzorger; • men is niet ingesteld op schriftelijk informatiemateriaal; • taalbarrière; • de doelgroep wordt niet bereikt door de organisaties die mantelzorgondersteuning bieden; outreachend werken voor deze doelgroep is nog niet voor alle organisaties ‘gewoon’; • door onbekendheid met het (h)erkennen van mantelzorg en ondersteuningsmogelijkheden gaat men niet op zoek naar informatie. Er is sprake van een grote informatiekloof. Ouders van gehandicapte kinderen staan vaker dan andere allochtone mantelzorgers in contact met professionele hulpverleners en lijken daardoor iets beter op de hoogte van het ondersteuningsaanbod.

2.2.3

Belemmeringen voor gebruik Als het ondersteuningsaanbod wel bekend is, wordt er vanwege een aantal factoren toch geen gebruik van gemaakt: • taboe/onbespreekbaar met verzorgde en verdere familie; • schaamte; • financiële belemmeringen; • slechte ervaringen; • het ondersteuningsaanbod is niet geschikt. Het ondersteuningsaanbod wordt vooral ‘wit’ genoemd. Zo sluiten de activiteiten op de jaarlijkse verwendag in november en de dag van de mantelzorg niet aan bij de wensen van allochtone mantelzorgers. Allochtone mantelzorgers zouden dan graag een dagje uitgaan, bijvoorbeeld naar de dierentuin, in combinatie met het krijgen van informatie tijdens lunch of koffie. Zij lijken minder behoefte te hebben aan een middagje schilderen, bloemschikken of boetseren. Een aantal allochtone mantelzorgers heeft slechte ervaringen met het aanvragen van huishoudelijke hulp en ziet daardoor helemaal af van ondersteuning. De aanvraag wordt vaak afgewezen omdat sprake is van gebruikelijke zorg en mannelijke huisgenoten deze zorg op zich zouden kunnen nemen. In de praktijk zullen zij dit niet doen omdat huishoudelijk werk vaak als ‘vrouwenwerk’ wordt gezien. De persoonlijke verzorging willen allochtone mantelzorgers zo lang mogelijk zelf blijven doen, terwijl daar juist wel een indicatie voor gegeven kan worden. Een enkele allochtone mantelzorger is op de hoogte van het gebruik van het persoonsgebonden budget (PGB) om tegemoet te komen aan de ondersteuningsbehoefte.

2.3

Behoefte aan mantelzorgondersteuning

2.3.1

Voorafgaand aan ondersteuning Voordat allochtone mantelzorgers hun behoefte aan ondersteuning kunnen aangeven, zullen zij zich als zodanig moeten (h)erkennen. Daarom is eerst uitgebreide informatie nodig over mantelzorg en de betekenis daarvan. De term familiezorg lijkt in allochtone kringen beter bekend, maar ook dan zal men zich eerst als familiezorger moeten (h)erkennen. 5 Tympaan Instituut - Postbus 93010 - 2509 AA Den Haag - tel 070 3371000 - fax 070 3371010 - [email protected]



Als de allochtone mantelzorgers zich werkelijk (h)erkennen als mantelzorgers lijken de behoeften niet echt anders dan die van autochtone mantelzorgers.

2.3.2

Informatie, praktische ondersteuning en lotgenotencontact Accenten in de vraag naar ondersteuning kunnen wel iets anders liggen, voor een deel cultureel en voor een deel traditioneel bepaald. Zo is de term lotgenotencontact3 minder geschikt in allochtone gemeenschappen. Men wil wel graag met elkaar praten over problemen bij het mantelzorgen en suggesties van elkaar krijgen om de problemen op te lossen, maar niet onder die titel. Liever doet men dat bijna ‘terloops’, bijvoorbeeld tijdens kookochtenden of na een informatiebijeenkomst. Doordat jonge allochtone mantelzorgers meestal beter Nederlands spreken dan oudere allochtone mantelzorgers is bij de laatste groep de behoefte groter aan ondersteuning door iemand die de eigen taal spreekt. Uit de interviews blijkt dat er vooral behoefte bestaat aan informatie, praktische ondersteuning en een vorm van lotgenotencontact. Bij praktische ondersteuning gaat het vooral om ‘samen ergens op afgaan’: mogelijkheden voor hulp nagaan, indicatie aanvragen, hulp bij het invullen van formulieren en hulp bij de administratie voor een PGB.

2.3.3

Respijtzorg Respijtzorg of vervangende zorg is een relatief onbekend begrip bij allochtone mantelzorgers die voor hun partner of ouders zorgen. Bij ouders van gehandicapte kinderen is deze vorm van ondersteuning meer bekend en dan met name de logeerfunctie en dagopvang. De eerste generatie arbeidsmigranten is nog relatief jong, maar de geïnterviewde sleutelfiguren verwachten dat tussen nu en vijf jaar de behoefte aan dagopvang voor ouderen sterk zal toenemen vanwege bijvoorbeeld beginnende dementie. Deze generatie, die de taal niet of nauwelijks spreekt, zal behoefte hebben aan een ontmoetingscentrum in de eigen leefstijl met medewerkers of vrijwilligers die hun taal spreken. Dit geldt ook voor oudere vluchtelingen die op latere leeftijd een risicogroep vormen voor sociaal isolement en psychische problematiek door hun verleden. Omdat in Delft nog weinig vraag naar is, worden in de dagopvang nog geen groepen ingedeeld op basis van leefstijl of culturele achtergrond. Wel bestaan er al groepen ingedeeld op functioneringsniveau. In grotere steden, zoals Den Haag en Amsterdam, wordt al wel met leefstijlgroepen gewerkt waarbij culturele achtergrond een van de indelingscriteria kan zijn. De vervangende zorg die op dit moment aan huis gegeven wordt door vrijwilligers, lijkt voor de oudere generatie allochtonen minder geschikt vanwege taalproblemen. De huidige vrijwilligers zijn namelijk veelal autochtoon. Tijdens de interviews heeft een aantal sleutelfiguren aangegeven mensen te kennen in hun eigen achterban die dit soort vrijwilligerswerk zouden willen doen. Ook hier is in formatie nodig: bijvoorbeeld wat betekent het om vrijwillig vervangende zorg te bieden, wat is daarvoor nodig aan kennis en kunde? Pas nadat mensen uit de verschillende culturele gemeenschappen hierover zijn geïnformeerd, kan werving van vrijwilligers plaatsvinden.

3

Tijdens dit onderzoek is de term lotgenotencontact in Delft vervangen door ‘mantelzorgers ontmoeten’.



2.3.4


Verschillende culturele achtergronden Net zoals de Nederlander niet bestaat, bestaat ook de allochtoon niet. De in dit verband belangrijkste verschillen tussen allochtone bevolkingsgroepen bestaan uit de gerichtheid op een eigen gemeenschap en het arbeidsmigrant of vluchteling zijn. Arbeidsmigrant of vluchteling zijn, is van betekenis voor het netwerk dat men om zich heen heeft en voor de problematiek. Het netwerk van de vluchtelingen is in het algemeen kleiner en vluchtelingen hebben daarnaast vaker te maken met psychische problematiek in verband met ervaringen in het verleden. Dat maakt de druk op de mantelzorgers soms groter. Bij arbeidsmigranten is de druk op de mantelzorgers vaak groot door de hoge verwachtingen van degene die mantelzorg ontvangt en de druk van de gemeenschap. In Delft is de diversiteit in nationaliteiten groot. De verschillen in gerichtheid op de ‘eigen mensen’ zijn ook groot. Zo vormen de Somaliërs, net als de Chinezen, Koerden en Afghanen, hechte groepen/gemeenschappen terwijl de Iraniërs veel meer individueel gericht zijn. Vooral bij de islamitische allochtonen speelt de gerichtheid op de moskee een belangrijke rol in de hechtheid van de groep. Het al dan niet een hechte gemeenschap vormen heeft gevolgen voor de bereikbaarheid van de verschillende allochtone mantelzorgers. Hechte gemeenschappen zijn gemakkelijker bereikbaar via bijvoorbeeld de culturele vereniging of via de moskee.



3 Zorg en welzijn voor allochtone Delftenaren

3

Initiatieven op het terrein van zorg en welzijn voor allochtone Delftenaren

3.1

Bestaande initiatieven en nieuwe initiatieven

3.1.1

Bestaande initiatieven In Delft is een breed scala aan initiatieven en activiteiten voor allochtone Delftenaren, zowel op zorg- als welzijnsgebied. Voorbeelden hiervan zijn de inzet van de allochtone zorgconsulenten, het outreachend team en activiteiten in het Vrouw Kind Centrum. Daarnaast richt een aantal organisaties, zoals GGZ Delfland, MEE, Pieter van Foreest en Alzheimer Nederland, afdeling DWO, zich actief op de allochtone Delftenaren of wil dat op de korte termijn gaan doen. Initiatieven op het gebied van mantelzorgondersteuning specifiek voor allochtone Delftenaren zijn er niet, behalve de drie familiezorgbijeenkomsten (voorheen lotgenotencontacten genoemd) die in 2008 georganiseerd zijn door BIZ en GGZ Delfland. Als het gaat om individuele ondersteuning is het niet altijd duidelijk ‘wie wat voor wie doet’; er is sprake van een versnipperd aanbod. Op de werkvloer lijken professionals uit verschillende organisaties elkaar wel te vinden, maar er is nog geen structurele vorm voor de samenwerking op beleidsniveau. Daardoor bestaat het risico dat initiatieven elkaar overlappen of juist dat er witte plekken bestaan of ontstaan. Ook voor wat betreft de financieringsstromen van de verschillende ondersteuningsvormen is samenwerking op beleidsniveau geboden.

3.1.2

Nieuwe initiatieven De in paragraaf 2.2. genoemde initiatiefgroep ‘Ontmoetingscentrum’ vormt een logische stap om langs elkaar heen werken te voorkomen en nieuwe initiatieven gezamenlijk te starten. De allochtone mantelzorgconsulenten kunnen een aanzet geven om met hun informatie uit het veld van de allochtone mantelzorger in dit overleg een vast agendapunt te maken. De inzet van allochtone zorgconsulenten, het outreachend team en de allochtone mantelzorgconsulenten naast elkaar, vraagt om gestructureerd overleg. Zeker nu de doelgroep ‘allochtonen met een behoefte op het gebied van zorg en welzijn’ bij verschillende organisaties en de gemeente specifiek aandacht krijgt. Om te voorkomen dat de verschillende consulenten al hun tijd besteden aan ad hoc inspringen op hulpvragen en zich daarbij richten op dezelfde doelgroep, de allochtonen met een (hulp)vraag, is het belangrijk dat: • er een duidelijke taakverdeling is; • zij op basis daarvan naar elkaar weten te verwijzen; • er structureel overleg is; • nieuwe initiatieven niet gestart worden zonder overleg; • op termijn bekeken wordt of één multicultureel samengesteld team wenselijk en realiseerbaar is.



3.2


Mogelijke combinatie Aansluiting bij bestaande activiteiten voor het informeren van de doelgroep Voor het informeren van de allochtone mantelzorger vormt aansluiting bij de reguliere activiteiten voor allochtonen een goede ingang. Het blijkt dat bijvoorbeeld een kookgroep of naailes voor allochtone vrouwen laagdrempeliger is om hun problemen te bespreken dan met thema ‘mantelzorg’. Deze activiteiten kunnen worden gebruikt om bijvoorbeeld het taboe op het bespreken van mantelzorgproblemen te doorbreken. Op die manier kunnen zij, als er geen taalbarrière is, ook naar de reguliere ondersteuning worden geleid.

3.2.1

Lotgenotencontact, respijtzorg en cursussen Deze vormen van mantelzorgondersteuning hebben een impuls nodig specifiek voor allochtone mantelzorgers. Lotgenotencontact Lotgenotencontact voor allochtone mantelzorgers, zoals dat in 2008 is gestart door bureau BIZ en GGZ Delfland, wordt vooruitlopend op de resultaten van dit onderzoek voortgezet en uitgebreid. Pas op termijn zal sprake kunnen zijn van aansluiting bij het reguliere lotgenotencontact. De bijeenkomsten van 2008 waren niet alleen ondersteunend maar vooral ook verkennend bedoeld : allochtone mantelzorgers bereiken en informeren naar hun wensen en behoeften. De allochtone mantelzorgers die deelnamen kwamen vooral omdat een voor hen bekende zorgconsulent hen had gevraagd. Zij hadden dus nog niet nagedacht over mantelzorg en ondersteuningsmogelijkheden en maakten ook geen onderscheid naar mantelzorgen voor iemand met somatische of psychische problematiek. Daarom heeft GGZ Delfland besloten zich voorlopig samen met de allochtone mantelzorgconsulenten op alle allochtone mantelzorgers te richten die willen deelnemen aan de bijeenkomsten. Hoewel er al afspraken gemaakt zijn over de voortzetting van dit initiatief, moet een aantal aspecten nog worden uitgewerkt: • de rolverdeling tussen GGZ Delfland en de allochtone mantelzorgconsulenten; • vorm en inhoud van de bijeenkomsten; • beschikbare uren bij partijen en financiële middelen. Er moeten ook afspraken worden gemaakt over de toeleiding door de allochtone mantelzorgconsulenten naar de ondersteuning die GGZ Delfland, afdeling Preventie biedt: individuele ondersteuning voor mantelzorgers die zelf tegen psychische problemen of een burnout aanlopen (dit is een AWBZ-voorziening). De term lotgenotencontact is gaande dit onderzoek in Delft vervangen door ‘mantelzorgers ontmoeten’, een wat vriendelijker en positiever insteek die bij de doelgroepen nog bekend moet worden. Respijtzorg Ook respijtzorg voor allochtone mantelzorgers kan niet direct gecombineerd worden met huidige vormen van respijtzorg. Met name voor de respijtzorg aan huis voor oudere allochtonen zullen allochtone vrijwilligers geworven moeten worden vanwege de taalbarrière, cu lturele en traditionele factoren. Diezelfde factoren zorgen ervoor dat de ontmoetingscentra op verschillende plaatsen in Delft momenteel minder geschikt zijn voor oudere allochtonen. Leefstijlgerichte groepen, 9 Tympaan Instituut - Postbus 93010 - 2509 AA Den Haag - tel 070 3371000 - fax 070 3371010 - [email protected]



specifieke dagdelen voor Arabisch sprekenden of vrijwilligers met een andere culturele achtergrond zouden uitkomst kunnen bieden. Taalbarrière, culturele en traditionele factoren spelen minder een rol bij het bieden van respijtzorg aan allochtone mantelzorgende ouders. Zij zijn van een jongere generatie en maken daardoor makkelijker gebruik van het reguliere aanbod, zoals kinderdienstencentra van Ipse en logeermogelijkheden. Cursusaanbod Een aantal allochtone ouderen zal nu of op korte termijn geconfronteerd worden met een zorgbehoevende partner en een aantal volwassen kinderen met zorgbehoevende ouders. Vanwege de taalbarrière en het taboe op het bespreken van lichamelijke en psychische problemen, is het reguliere cursusaanbod over ziekten en verzorgen voor allochtone mantelzorgers minder geschikt; er is daarom sprake van behoefte aan een specifiek cursusaanbod. In andere gemeenten is al cursusmateriaal ontwikkeld en docenten die daar vertrouwd mee zijn, kunnen ingehuurd worden. In Rotterdam heeft bijvoorbeeld thuiszorg Rotterdam de cursus transculturele familiezorg voor allochtone mantelzorgers ontwikkeld. Alzheimer Nederland, afdeling DWO biedt graag de cursus ‘Weten over vergeten’ aan. Vooralsnog lijkt dat aanbod geschikt voor de allochtone zorgconsulenten, de allochtone mantelzorgconsulenten en het outreachend team van Breed Welzijn Delft (BWD). In een later stadium kan de cursus in mogelijk aangepaste vorm aan allochtone mantelzorgers gegeven worden.



4

4 Conclusies

Conclusies Dit hoofdstuk biedt antwoord op de eerste vier onderzoeksvragen. Deze resultaten zijn verwerkt in het plan van aanpak dat in hoofdstuk 5 gepresenteerd wordt. Van welke vormen van mantelzorgondersteuning in Delft maken allochtone mantelzorgers gebruik? Allochtone mantelzorgers maken niet of nauwelijks gebruik van het reguliere ondersteuningsaanbod1. De volgende redenen spelen daarbij een rol: • mantelzorgers (h)erkennen zichzelf niet als mantelzorger; • onbekendheid met het ondersteuningsaanbod; • belemmeringen voor gebruik van de ondersteuning. Aan welke ondersteuningsvormen, die nog niet worden aangeboden, hebben allochtone mantelzorgers in Delft behoefte? Zijn hierin verschillen tussen mantelzorgers met een verschillende culturele achtergrond? De behoefte aan ondersteuning van allochtone mantelzorgers is in wezen niet anders dan die van autochtone mantelzorgers. Wel zijn taalbarrière en culturele en traditionele aspecten belangrijke factoren om rekening mee te houden bij de vorm en de uitvoering van het bestaande aanbod. Dit is vooral belangrijk bij lotgenotencontact en dagopvang voor ouderen. De behoefte aan informatie en praktische ondersteuning lijkt bij allochtone mantelzorgers groter dan de behoefte aan emotionele ondersteuning en respijtzorg. Informatievoorziening via folders, kranten en huis-aan-huisbladen bereikt de doelgroep niet. Naar de mensen toegaan en mondeling informatie geven, zo mogelijk in combinatie met of in aansluiting op bestaande activiteiten, is een vorm van informatievoorziening waarmee de doelgroep wel bereikt wordt. Op korte termijn zullen mogelijkheden om bij respijtzorg en het cursusaanbod rekening te kunnen houden met de taalbarrière, uitgewerkt moeten worden. Een belangrijk verschil tussen vluchtelingen en arbeidsmigranten is dat de eerste groep veelal een kleiner netwerk heeft en minder uitgaat van de vanzelfsprekendheid van zorg door familie. Een andere factor die invloed heeft op de ondersteuningsbehoefte van allochtone mantelzorgers is de gehechtheid binnen de eigen culturele gemeenschap. Leden van een hechte groep, zoals meestal het geval bij migranten, vragen minder makkelijk om hulp vanwege schaamte richting de gemeenschap. De meer verspreide vluchtelingen vragen makkelijker om hulp. Daartegenover staat dat de hechte migrantengemeenschappen makkelijker bereikbaar zijn voor aanbieders van mantelzorgondersteuning dan de meer verspreide vluchtelingen. Hoe kunnen de behoeften aan ondersteuning van allochtone mantelzorgers gecombineerd worden met de reeds bestaande zorgen welzijnsinitiatieven voor allochtone Delftenaren? De combinatie van de behoeften aan ondersteuning van allochtone mantelzorgers met de reeds bestaande zorgen welzijnsinitiatieven voor allochtone Delftenaren, is alleen mogelijk als betrokken partijen samenwerken.

1




4 Conclusies

Het is duidelijk dat bij de doelgroep betrokken partijen in Delft graag willen samenwerken. De roep tot samenwerking is op de ‘werkvloer’ groot maar ook op beleidsniveau zijn er initiatieven ontwikkeld. Daarnaast is het belangrijk dat professionals van verschillende organisaties van elkaar weten wat men voor wie doet en dat men naar elkaar durft te verwijzen. De allochtone mantelzorgconsulenten kunnen een intermediaire rol hierbij vervullen. Richting de doelgroep is een duidelijker samenwerking en taakverdeling noodzakelijk tussen; • allochtone zorgconsulenten; • allochtone mantelzorgconsulenten; • allochtone ouderenadviseur; • consulenten uit het outreachend team van BWD. Op de korte termijn is aandacht nodig voor de aansluiting van informatievoorziening, op bestaande activiteiten zoals die in het Vrouw Kind Centrum (VKC), de verschillende moskeeën en buurthuizen. Op langere termijn zullen allochtone mantelzorgers terechtkunnen bij het reguliere ondersteuningsaanbod. Op dit moment lijkt het niet voor alle ondersteuningsmogelijkheden reëel om deze integratie binnen twee jaar te realiseren. Vooral de oudere, eerste generatie zal behoefte hebben aan specifiek aanbod. Hoe kan lotgenotencontact voor allochtone mantelzorgers worden opgezet? BIZ en GGZ Delfland zijn in 2008 gestart met een vorm van lotgenotencontact voor allochtone mantelzorgers. Dit initiatief wordt in 2009 door GGZ Delfland en allochtone mantelzorgconsulenten voortgezet en uitgebouwd. In het Plan van aanpak wordt aangegeven wat de rol van de allochtone mantelzorgconsulenten hierbij is.



5 Plan van aanpak

5

Plan van aanpak

5.1

Doelstellingen van de allochtone mantelzorgconsulenten De mantelzorgondersteuning is per januari 2009 overgegaan van BIZ naar het Startpunt wonen zorg welzijn. Het is belangrijk de mantelzorgondersteuning die al bestond te continueren. Daarnaast is het belangrijk de ondersteuning van allochtone mantelzorgers te starten. Daarom zijn twee allochtone mantelzorgconsulenten aangesteld per februari 2009 voor de duur van twee jaar. Doel van de gemeente is de ondersteuning voor allochtone mantelzorgers op termijn te integreren in de reguliere mantelzorgondersteuning. Dit zal zorgvuldig moeten gebeuren, rekening houdend met de ondersteuning van de generatie die de Nederlandse taal niet spreekt. Aan de aanbodzijde speelt interculturalisatie daarbij een belangrijke rol. Interculturalisatie wordt hier gezien als proces waarbij de organisatie een multiculturele organisatie wordt met afstemming van het aanbod op de etnisch -culturele diversiteit van de mantelzorgers. De allochtone mantelzorgconsulenten zullen gaan investeren in verschillende tegelijk lopende trajecten met de volgende doelstellingen: 1 Allochtone mantelzorgconsulenten zijn goed op de hoogte van de lokale, regionale en landelijke kanalen en mogelijkheden voor ondersteuning van, met name allochtone, mantelzorgers. Dit vraagt deskundigheidsbevordering van de allochtone mantelzorgconsulenten. 2 De lokale zorgen welzijnsorganisaties, CWI en andere relevante organisaties, zijn bekend met de allochtone mantelzorgconsulenten. Hiertoe worden zij geïnformeerd over de functie en mogelijkheden van de allochtone mantelzorgconsulenten. 3 Allochtone mantelzorgers worden actief bereikt en gevraagd naar hun behoefte aan ondersteuning door: - informatie verspreiden op bij de doelgroep passende manieren; - signaleren van en vragen naar ondersteuningsbehoeften. 4 Allochtone mantelzorgers wordt een passend aanbod aan ondersteuning geboden: - zo nodig specifiek aanbod ontwikkelen; - lotgenotencontact voortzetten en uitbouwen; - tijdelijk praktische ondersteuning bieden; - mede-organiseren ‘Dag van de mantelzorg’ in november. 5 Allochtone mantelzorgers staan op de agenda van zorgen welzijnsorganisaties en zelforganisaties: - allochtone mantelzorgconsulenten vormen de linking pin tussen de verschillende zelforganisaties en bij allochtonen en allochtone mantelzorgers betrokken zorgen welzijnsorganisaties; - samenwerken stimuleren.

5.1.1

Toelichting trajecten Ad 1 Op de hoogte zijn van mogelijkheden voor ondersteuning en partijen op de hoogte brengen van mogelijkheden van allochtone mantelzorgconsulenten. • Deskundigheidsbevordering van de allochtone mantelzorgconsulenten:



5 Plan van aanpak

Via websites van Mezzo en het Expertisecentrum mantelzorg goed geïnformeerd raken over mantelzorg en mantelzorgondersteuning en daar waar mogelijk contacten leggen zoals met de regioadviseur van Mezzo. - Via informatiemateriaal van het Startpunt en via de mantelzorgconsulenten bij het Startpunt op de hoogte raken van het lokale aanbod. - Bekend worden met de procedure van indicatie-aanvragen voor voorziening of hulp, PGB, mantelzorgcompliment en contact leggen met het uitvoerend vakteam Voorzieningen maatschappelijke ondersteuning. - Herkennen van mantelzorgers die praktische hulp nodig hebben. - Herkennen van mantelzorgers die emotionele ondersteuning nodig hebben, waarin de mantelzorgconsulenten of de bijeenkomsten ‘mantelzorgers ontmoeten’ kunnen voorzien. - Herkennen van mantelzorgers met een burn-out, die doorverwezen moeten worden naar de afdeling preventie van GGZ Delfland voor individuele emotionele ondersteuning (AWBZ-functie). - Kennis over dementie vergroten door het volgen van de cursus ‘Weten over vergeten’ van Alzheimer Nederland, afdeling DWO. Uit de interviews die gehouden zijn, blijkt dat een gezamenlijke cursus voor het outreachend team van Breed Welzijn Delft, de allochtone zorgconsulenten en de allochtone mantelzorgconsulenten een belangrijke meerwaarde kan hebben voor de doelgroep. Bij betrokken partijen ‘op de werkvloer’ bestaat hiertoe een grote bereidheid. De cursus van de Alzheimer Nederland, afdeling DWO biedt enerzijds veel informatie over dementie maar gaat anderzijds ook in op de positie van de mantelzorger. Deze cursus kan op korte termijn gegeven worden. Partijen informeren over functie en mogelijkheden van de allochtone mantelzorgconsulenten: - In samenwerking en overleg met de mantelzorgconsulent zorgen voor bekendheid bij relevante organisaties. -

•

Ad 2 Bereiken van de doelgroep en behoeften in kaart brengen • Informatie over mantelzorg en mogelijke ondersteuningsvormen verspreiden onder allochtone mantelzorgers en onder allochtone organisaties of organisaties die veel met allochtonen te maken hebben: - in overleg met de mantelzorgconsulent en respijtzorgcoördinator een kader opstellen voor het geven van informatie (wat is familiezorg, wat betekent het voor de individuele mantelzorger, bespreekbaar maken binnen de familie, ondersteuningsmogelijkheden); - actief gericht zijn op bijeenkomsten en plaatsen waar groepen bij elkaar komen zoals de moskee, buurthuis, VKC, basisscholen (jonge moeders die voor ouders of gehandicapte kinderen zorgen), kinderdagcentrum (KDC), middelbare scholen (jongeren die voor zieke ouders zorgen); - voorlichting aan de Werkgroep Migranten Communicatie (WMC) geven en via hen afspraken maken om samen met de afzonderlijke zelforganisaties informatiebijeenkomsten over mantelzorg en mantelzorgondersteuning te organiseren; - voorlichting geven aan Vluchtelingenwerk; - voorlichting geven aan werkconsulenten van de Sociale dienst; - nagaan of een inlegvel in verschillende talen (Arabisch, Turks et cetera) in bestaand informatiemateriaal mogelijk is.



•

5 Plan van aanpak

Signaleren van en vragen naar ondersteuningsbehoeften: - bestaat er behoefte aan praktische ondersteuning, zo ja, wat voor soort? - bestaat er behoefte aan lotgenotencontact: zie punt 8? - bestaat er behoefte aan een cursus transculturele familiezorg (basiskennis over het lichaam, verzorging, zorgen ondersteuningsaanbod)? - bestaat er behoefte aan informatie over specifieke zaken als het PGB? - bestaat er behoefte aan vervangende zorg als dat uit eigen kring kan komen? - bestaat er behoefte aan nieuwe vormen van ondersteuning?

Ad 3 Passend aanbod • Aanbod ontwikkelen: - in overleg met betrokken partijen en naar aanleiding van de resultaten uit Ad 2 zo nodig bestaand aanbod aanpassen, nieuw aanbod ontwikkelen of inhuren van expertise; - oriënteren op mogelijk cursusaanbod en partners daarbij zoeken; - themabijeenkomsten organiseren; - opbouwen van een vrijwilligersbestand uit allochtone gemeenschappen voor vervangende zorg aan huis. • Praktische ondersteuning: - het bieden van praktische ondersteuning1 met als doel goodwill te kweken bij de doelgroep, zodat via mond-tot-mondreclame mantelzorg en mantelzorgondersteuning bekend worden; - doorverwijzen zodra het kan naar het Startpunt; - duidelijke grenzen stellen aan de tijd die wordt besteed aan praktische ondersteuning. • Lotgenotencontact: - voortzetten en uitbouwen van de drie in 2008 door BIZ en GGZ Delfland, afdeling Preventie, georganiseerde bijeenkomsten ‘Familiezorg thuis’ voor allochtone mantelzorgers; - in 2009 minimaal zes bijeenkomsten organiseren; - deelnemers aan de bijeenkomsten van vorig jaar uitnodigen en nieuwe deelnemers werven; - in iedere bijeenkomst ruimte bieden voor een thema en ruimte om met elkaar in gesprek te gaan; - themakeuze afstemmen op de behoeften van de deelnemers; - de eerstkomende bijeenkomst vertellen over het werk van de allochtone mantelzorgconsulenten; - bij de eerste twee bijeenkomsten de rol van de allochtone mantelzorgconsulenten vooral richten op het werven van deelnemers; - bij de volgende bijeenkomsten de nadruk leggen op inhoudelijk meedenken en initiatieven nemen; - in overleg tussen gemeente, SOD en GGZ Delfland, afdeling Preventie, bepalen hoe de inzet van verschillende partijen in 2009 zal zijn voor wat betreft inhoudelijke bijdragen, financiën en uren. • Medeorganiseren van mantelzorgdag: - medeorganiseren van de jaarlijkse dag van de mantelzorg op 10 november;

1

Praktische vragen moeten in principe door de frontoffice van het Startpunt beantwoord kunnen worden .



-

5 Plan van aanpak

het accent ligt vanuit de allochtone mantelzorgconsulenten op wensen/behoeften van allochtone mantelzorgers en realisatie van ontmoeting tussen allochtone en autochtone mantelzorgers.

Ad 4 Allochtone mantelzorgers op de agenda zetten • Samenwerking initiëren en/of voortzetten binnen Delft tussen Pieter van Foreest, GGZ Delfland, Alzheimer Nederland, afdeling DWO, vrijwillige thuiszorg, MEE en mogelijk andere partijen met als doel: - op de hoogte raken van elkaars aanbod en zo overlap van en gaten in het aanbod voorkomen; - mogelijke taakverdeling bespreekbaar maken om gezamenlijk een breed spectrum aan ondersteuning te kunnen bieden; - naar behoefte initiatief ontwikkelen voor leefstijlgerichte dagopvang; - lotgenotencontact uitbouwen, zie derde bulletpoint onder ‘Ad 3’; - initiatief ontwikkelen om vrijwilligers binnen de doelgroep te werven voor vervangende thuiszorg; - eigen deskundigheid bevorderen; - (gezamenlijk) scholing bieden aan de vrijwilligers. Het zal duidelijk zijn dat de allochtone mantelzorgconsulenten deze taak niet alleen op zich nemen maar dat ondersteuning op beleidsniveau noodzakelijk is. De allochtone mantelzorgconsulenten hebben daarom ook een signalerende functie richting de coördinator van het Startpunt.

5.1.2

Prioriteiten en aandachtspunten Prioriteiten De belangrijkste punten om mee te starten zijn de eigen deskundigheidsbevordering, het informeren van partijen en individuele mantelzorgers en het oppakken van de familiezorgbijeenkomsten2. Voor wat betreft de eigen deskundigheidsbevordering zijn onder punt 1 han dvatten geboden. Voor het informeren van partijen en individuele mantelzorgers zijn al enkele afspraken gemaakt. De allochtone mantelzorgconsulenten zullen zelf naar aanleiding van contacten die zij leggen, bijvoorbeeld die in begin februari bij de WMC, vervolgafspraken maken. Afspraken voor het voortzetten van de familiezorgbijeenkomsten zijn gemaakt. Voor de vervolgbijeenkomsten zullen afspraken gemaakt moeten worden met de andere samenwerkingspartners. Naargelang de allochtone mantelzorgconsulenten tijd hebben, zal samenwerking hoog op hun agenda moeten staan. Aandachtspunten De allochtone mantelzorgconsulenten die aangesteld worden, vervullen binnen Delft ook andere functies. Beiden zijn bijvoorbeeld ook werkzaam als allochtone zorgconsulent binnen het GGZ-circuit. De mensen die een beroep op hen doen zullen niet altijd weten welke pet zij op dat moment op hebben.

2

In bijlage 1 wordt aangegeven hoe deze prioriteitstelling er de eerste werkweken kan uitzien.



5 Plan van aanpak

Er bestaat een zekere overlap in het takenpakket van de zorgconsulent en dat van de mantelzorgconsulent. Het is zinvol om te registreren welk deel van de tijd aan welke taken wordt besteed. Zo nodig kan er overleg plaatsvinden tussen SOD, GGZ Delfland, Pieter van Foreest en gemeente. De laatste drie partijen financieren ieder een deel van de allochtone zorgconsulenten. Binnen het Startpunt wo rdt een aantal kenmerken van bezoekers met een vraag geregistreerd. Per kwartaal wordt een overzicht gemaakt. Het is belangrijk te registreren of iemand met een vraag naar mantelzorgondersteuning komt en op wat voor gebied die vraag ligt: informatie, emotionele ondersteuning, praktische ondersteuning zoals hulp bij financiën of aanvragen PGB of zorgindicatie, vraag naar respijtzorg of vraag naar lotgenotencontact of een andere vraag. Het outreachend team van Breed Welzijn Delft verricht soms ook taken op ondersteuningsgebied. Als de allochtone mantelzorgconsulenten ‘ingewerkt’ zijn, verdient het aanbeveling een overleg te initiëren tussen de gebiedsmanager van BWD, de leidinggevende van het outreachend team, de coördinator van de allochtone zorgconsulenten en de coördinator van het Startpunt die leiding geeft aan de allochtone mantelzorgconsulenten. Doel daarvan is versnippering van aanbod voorkomen en naar elkaar en de doelgroep duidelijk maken wie voor welke taken staat en eventueel gezamenlijke trainingen voor deskundigheidsbevordering volgen. Omdat men zich voor een belangrijk deel op eenzelfde doelgroep richt, is de overweging om op termijn samen op te trekken, mogelijk een optie. In relatie tot het doel op termijn ‘integratie van specifiek ondersteuningsaanbod in regulier aanbod’ is het ook zinvol te registreren aan welke taken de tijd wordt besteed. Er zijn twee allochtone mantelzorgconsulenten aangesteld met een verschillende achtergrond. Het is belangrijk dat zij werken voor alle allochtone mantelzorgers en dat de buitenwacht niet denkt dat zij zich alleen voor hun eigen achterban in zullen zetten. Naast het versnipperd aanbod voor de doelgroep allochtonen, werken in de huidige situatie de verschillende allochtone consulenten (zorgconsulenten en outreachend teamconsulenten) vaak ad hoc, ingaand op een individuele hulpvraag. Op de ‘werkvloer’ lijkt men elkaar wel te vinden, maar is vooral sprake van kortetermijndenken. Het is nodig structurele oplossingen te ontwikkelen om te voorkomen dat steeds ‘het wiel uitgevonden wordt’. De komst van de allochtone mantelzorgconsulenten lijkt een goed moment om de samenwerking op verschillende niveaus structureel vorm te geven. Belangrijk is dat de consulenten zich gesteund weten doordat samenwerking ook op beleidsniveau structureel vorm krijgt. Initiatieven voor samenwerking op beleidsniveau zijn dus nodig. Een extra impuls op dit niveau om samenwerking zo praktisch mogelijk te structureren, is een zinvolle investering.



Bijlage 1

Bijlage 1 Eerste werkweken • •

•

•

Beide mantelzorgconsulenten zijn voor 9 uur aangesteld. Zij werken op verschillende dagen waarbij gekeken zal worden of een gezamenlijk aantal uren wenselijk en zinvol is. De nadruk ligt de eerste twee weken op de eigen deskundigheidsbevordering: - Kennismaking binnen het Startpunt, waarbij oriëntatie op wat de mogelijkheden zijn binnen het Startpunt en kennismaking met de al werkzame consulent mantelzorg en de coördinator respijtzorg centraal staan . - Verdieping van kennis over procedures als het aanvragen van een indicatie, een PGB. Dit kan via afspraken met betrokken medewerkers van het Startpunt. - Er zijn verschillende websites die bekeken moeten worden, niet alleen ter bevordering van de eigen deskundigheid maar ook omdat mantelzorgers naar die sites verwezen kunnen worden. Het gaat in deze fase vooral om de sites van Mezzo (www.mezzo.nl) en het Expertisecentrum mantelzorg (www.expertisecentrummantelzorg.nl). - Samen met de coördinator van het Startpunt op zo kort mogelijke termijn de cursus ‘Weten over vergeten’ inplannen. De coördinator neemt contact op met de regiomanager van Breed Welzijn Delft omdat het zinvol lijkt dat ook de leden van het outreachend team deze cursus tegelijk kunnen volgen. De coördinator neemt ook contact op met de coördinator van de allochtone zorgconsulenten binnen de GGZ omdat ook zij de cursus kunnen/willen volgen. In overleg met de Alzheimer Nederland, afdeling DWO kan de cursus gepland worden. Het tweede belangrijke onderwerp is informatie bieden over mantelzorg en mantelzorgondersteuning: - Een afspraak is al gemaakt, die met de WMC op 12 februari 2009. 10 februari 2009 wordt voor de inhoud daarvan een kader gemaakt. - De twee allochtone mantelzorgconsulenten maken samen een overzicht van activiteiten/bijeenkomsten waar zij naartoe kunnen met hun informatie. Een aanzet daarvoor is gegeven in hoofdstuk 4 onder Ad 2. De consulenten hebben te weinig uren om de informatie steeds als duo te geven, maar er kan gekeken worden bij welke bijeenkomsten het zinvol is om toch samen te gaan. - Mogelijk kan het kader voor de WMC worden gebruikt bij de informatiebijeenkomsten. Zo niet, dan moeten zij samen een nieuw kader maken zodat alle groepen/ gemeenschappen dezelfde heldere informatie ontvangen. - Samen moeten de consulenten bekijken waar folders kunnen worden verspreid en of er zo nodig een inlegvel in een andere taal moet komen. Het derde onderwerp is de inzet bij familiezorgbijeenkomsten: - Er zijn ook op dit punt al afspraken gemaakt. 9 maart 2009 is de eerste bijeenkomst van dit jaar. De uitnodiging is al opgesteld en wordt door GGZ Delfland Preventie verstuurd. De consulenten zullen voor die tijd zo veel mogelijk allochtone mantelzorgers werven voor die bijeenkomst. Voor 9 maart 2009 staat al een inhoudelijke voorbereidingsafspraak van de consulenten en GGZ Delfland Preventie gepland. - Tijdens het bespreken van het concept plan van aanpak, hoofdstuk 4 in dit rapport, is gebleken dat de term ‘lotgenotencontact’ vervangen wordt door ‘mantelzorgers ontmoeten’. Wellicht kan in overleg met GGZ Delfland Preventie ook de naam van de familiezorgbijeenkomsten daarbij aansluiten. 18



Bijlage 1

De consulenten zullen alert moeten zijn om de volgende valkuilen te vermijden: • Zodra men op de hoogte is van de allochtone mantelzorgconsulenten bestaat het gevaar dat zij, buiten het Startpunt om, zullen worden overspoeld met individuele hulpvragen. Het is van groot belang te weten wat er in het Startpunt geboden wordt, zodat de allochtone mantelzorgconsulenten kunnen doorverwijzen in plaats van zelf de hulpvraag te beantwoorden. Als er een taalbarrière bestaat en er geen ‘vertalers’ binnen de familie zijn, zullen de allochtone mantelzorgconsulenten zelf, de zorgconsulenten of leden van het outreachend team kunnen tolken. • Een tweede valkuil is die van de etniciteit. Voorkomen moet worden dat hulpvragers denken dat de nu aangestelde allochtone mantelzorgconsulenten voor hun eigen achterban werken. De allochtone mantelzorgconsulenten zijn er voor alle allochtone mantelzorgers zonder onderscheid naar etniciteit.



Bijlage 2

Bijlage 2 Enkele bevolkingsgegevens van Delft Tabel 1 Herkomst inwoners Delft, peildatum 1 januari, in aantallen herkomstgroepering

2003

2004

2005

2006

2007

2008

afghanistan

376

402

430

470

532

560

australië

114

111

110

121

123

123

belgië

624

613

613

614

609

601

brazilië

112

113

122

142

157

169

85

90

100

100

113

135

china

692

826

898

928

986

1.049

colombia

146

151

167

179

183

193

50

43

49

52

58

55

1.735

1.726

1.700

1.706

1.672

1.682

egypte

184

183

189

202

194

203

ethiopië

90

106

109

123

141

156

filippijnen

114

116

119

119

127

131

frankrijk

370

357

383

420

430

455

canada en overig noord-amerika

dominicaanse republiek duitsland

ghana

88

98

102

100

106

104

griekenland

182

178

187

190

197

215

hongarije

132

122

124

131

136

135

hongkong

107

104

109

119

126

118

india

164

186

184

205

237

282

indonesië

3.709

3.632

3.509

3.458

3.395

3.360

irak

1.116

1.082

1.063

1.115

1.040

1.071

iran

777

774

809

833

866

953

italië

548

532

530

539

586

624

japan

102

97

97

107

118

124

voormalig joegoslavië

431

423

422

442

430

430

55

49

48

46

48

56

marokko

1.088

1.129

1.203

1.224

1.255

1.290

nederlandse antillen en aruba

1.323

1.386

1.446

1.490

1.518

1.535

oostenrijk

109

106

101

115

118

118

pakistan

112

119

126

126

140

155

polen

309

311

337

382

417

452

portugal

131

128

127

130

157

167

somalië

631

536

489

437

416

419

voormalig sovjet-unie

356

367

400

424

479

511

kaapverdië

spanje

341

345

315

338

329

387

suriname

2.281

2.294

2.275

2.280

2.303

2.341

turkije

2.185

2.240

2.281

2.346

2.366

2.440



Bijlage 2

herkomstgroepering

2003

2004

2005

2006

2007

2008

verenigd koninkrijk

622

623

601

590

593

617

verenigde staten van amerika

309

331

321

312

331

357

vietnam

274

286

295

286

288

283

zuid-afrika

134

139

144

147

136

139

overig afrika

752

777

826

904

919

961

overig amerika

393

431

449

468

490

539

overig azië

821

892

926

989

1.084

1.154

overig europa (exclusief autochtoon)

768

794

825

870

881

922

39

36

41

46

50

48

totaal afrika

3.022

3.017

3.110

3.183

3.215

3.328

totaal azië

8.364

8.516

8.565

8.755

8.939

9.240

totaal amerika

4.699

4.839

4.929

5.023

5.153

5.324

totaal europa (exclusief autochtoon)

8.843

8.865

8.946

9.237

9.400

9.756

153

147

151

167

173

171

niet-westerse allochtoon

14.065

14.462

14.858

15.330

15.716

16.356

westerse allochtoon

11.016

10.922

10.843

11.035

11.164

11.463

totale bevolking delft (inclusief autochtoon)

96.588

95.817

95.031

95.090

95.379

96.168

overig oceanië

totaal oceanië



Bijlage 2

Tabel 2 Herkomst inwoners Delft, peildatum 1 januari, in percentages van de totale bevolking herkomstgroepering

2003

2004

2005

2006

2007

2008

afghanistan

0,39

0,42

0,45

0,49

0,56

0,58

australië

0,12

0,12

0,12

0,13

0,13

0,13

belgië

0,65

0,64

0,65

0,65

0,64

0,62

brazilië

0,12

0,12

0,13

0,15

0,16

0,18

canada en overig noord-amerika

0,09

0,09

0,11

0,11

0,12

0,14

china

0,72

0,86

0,94

0,98

1,03

1,09

colombia

0,15

0,16

0,18

0,19

0,19

0,20

dominicaanse republiek

0,05

0,04

0,05

0,05

0,06

0,06

duitsland

1,80

1,80

1,79

1,79

1,75

1,75

egypte

0,19

0,19

0,20

0,21

0,20

0,21

ethiopië

0,09

0,11

0,11

0,13

0,15

0,16

filippijnen

0,12

0,12

0,13

0,13

0,13

0,14

frankrijk

0,38

0,37

0,40

0,44

0,45

0,47

ghana

0,09

0,10

0,11

0,11

0,11

0,11

griekenland

0,19

0,19

0,20

0,20

0,21

0,22

hongarije

0,14

0,13

0,13

0,14

0,14

0,14

hongkong

0,11

0,11

0,11

0,13

0,13

0,12

india

0,17

0,19

0,19

0,22

0,25

0,29

indonesië

3,84

3,79

3,69

3,64

3,56

3,49

irak

1,16

1,13

1,12

1,17

1,09

1,11

iran

0,80

0,81

0,85

0,88

0,91

0,99

italië

0,57

0,56

0,56

0,57

0,61

0,65

japan

0,11

0,10

0,10

0,11

0,12

0,13

voormalig joegoslavië

0,45

0,44

0,44

0,46

0,45

0,45

kaapverdië

0,06

0,05

0,05

0,05

0,05

0,06

marokko

1,13

1,18

1,27

1,29

1,32

1,34

nederlandse antillen en aruba

1,37

1,45

1,52

1,57

1,59

1,60

oostenrijk

0,11

0,11

0,11

0,12

0,12

0,12

pakistan

0,12

0,12

0,13

0,13

0,15

0,16

polen

0,32

0,32

0,35

0,40

0,44

0,47

portugal

0,14

0,13

0,13

0,14

0,16

0,17

somalië

0,65

0,56

0,51

0,46

0,44

0,44

voormalig sovjet-unie

0,37

0,38

0,42

0,45

0,50

0,53

spanje

0,35

0,36

0,33

0,36

0,34

0,40

suriname

2,36

2,39

2,39

2,40

2,41

2,43

turkije

2,26

2,34

2,40

2,47

2,48

2,54

verenigd koninkrijk

0,64

0,65

0,63

0,62

0,62

0,64

verenigde staten van amerika

0,32

0,35

0,34

0,33

0,35

0,37

vietnam

0,28

0,30

0,31

0,30

0,30

0,29

zuid-afrika

0,14

0,15

0,15

0,15

0,14

0,14



herkomstgroepering

2003

Bijlage 2

2004

2005

2006

2007

2008

overig afrika

0,78

0,81

0,87

0,95

0,96

1,00

overig amerika

0,41

0,45

0,47

0,49

0,51

0,56

overig azië

0,85

0,93

0,97

1,04

1,14

1,20

overig europa (exclusief autochtoon)

0,80

0,83

0,87

0,91

0,92

0,96

overig oceanië

0,04

0,04

0,04

0,05

0,05

0,05

totaal afrika

3,13

3,15

3,27

3,35

3,37

3,46

totaal azië

8,66

8,89

9,01

9,21

9,37

9,61

totaal amerika

4,86

5,05

5,19

5,28

5,40

5,54

totaal europa (exclusief autochtoon)

9,16

9,25

9,41

9,71

9,86

10,14

totaal oceanië

0,16

0,15

0,16

0,18

0,18

0,18

14,56

15,09

15,63

16,12

16,48

17,01

niet-westerse allochtoon westerse allochtoon totale bevolking delft (inclusief autochtoon)

11,41 100

11,40 100

11,41 100

11,60 100

11,70 100

11,92 100



Bijlage 2

Tabel 3 Regionale prognose bevolkingsopbouw 2010-2025, in aantallen 2010

2015

2020

2025

autochtoon

70.059

71.135

72.624

74.111

totaal 1e en 2e generatie westerse allochtoon

11.960

13.393

14.833

16.270

totaal 1e en 2e generatie niet-westerse allochtoon

15.723

16.302

16.873

17.620

totale bevolking delft

97.742

100.830

104.330

108.001

Tabel 4 Regionale prognose bevolkingsopbouw 2010-2025, in percentages 2010

2015

2020

2025

autochtoon

71,7

70,5

69,6

68,6

totaal 1e en 2e generatie westerse allochtoon

12,2

13,3

14,2

15,1

totaal 1e en 2e generatie niet-westerse allochtoon

16,1

16,2

16,2

16,3

totale bevolking delft

100

100

100

100

De prognoses in de tabellen 3 en 4 zijn gemaakt in 2007. De aantallen verschillen daarom iets van aantallen per 1 januari 2008.


Kwartier maken voor allochtone mantelzorgconsulenten in Delft

Recommend Documents