Kwaliteitszorg en accreditatie

Infofiche

Kwaliteitszorg en accreditatie Om kwaliteitsvol onderwijs te garanderen, worden opleidingen en instellingen beoordeeld . Enerzijds is er interne kwaliteitszorg die binnen de hogeschool of universiteit gebeurt, anderzijds is er de externe kwaliteitszorg door een commissie. Op basis daarvan wordt er een accreditatie uitgereikt waardoor een instelling rechtsgeldige diploma’s kan uitreiken.

1.

WAT VOORAF GING

Er zijn twee soorten kwaliteitszorg. De eerste is externe kwaliteitszorg, wat leidt tot accreditatie en verbetergericht advies. Een accreditatie is de formele erkenning van een opleiding waarin vastgesteld wordt dat de opleiding voldoet aan vooraf vastgestelde minimale kwaliteits- en niveauvereisten. Een geaccrediteerde opleiding kan geldige diploma’s uitreiken. Voor nieuwe opleidingen geldt dat zij door de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) worden beoordeeld volgens de Toets Nieuwe Opleiding. In het Structuurdecreet is vastgelegd dat accreditatie deel uit maakt van het kwaliteitszorgstelsel in het hoger onderwijs in Vlaanderen. Daartoe hebben Vlaanderen en Nederland gezamenlijk de NVAO opgericht, die belast is met de accreditatie van bestaande bachelor- en masteropleidingen in de

Infofiche Kwaliteitszorg en accreditatie | 2013 | 1

Vlaamse gemeenschap en in Nederland. Het besluit over de accreditatie wordt genomen op basis van de rapporten van de visitatiecommissies. De universiteiten- en hogescholenkoepel VLIR en VLHORA ondersteunen deze in Vlaanderen. Ook VVS speelt hier een rol in door het aanleveren van studenten als lid van deze commissies. In die rapporten worden adviezen meegegeven ter verbetering van de opleidingen. De opleidingen worden er echter ook in beoordeeld, op basis waarvan de accreditatie al dan niet wordt toegekend. De tweede soort kwaliteitszorg wordt verzorgd door de instellingen zelf, op basis van evaluaties van de opleidingen en vakken. Op welke manier dit gebeurt en hoe dat wordt ingevuld, hangt af van de instelling en/of de faculteiten. Voorbeelden van interne kwaliteitszorg zijn opleidingsevaluaties, studietijdmetingen en alumnimonitoren. Dit resulteert echter altijd in een zelfevaluatierapport per opleiding, dat gebruikt wordt als basis waarop de externe visitatiecommissie verder werkt.

Bron: http://www.hogeronderwijsregister.be/kwaliteit-accreditatie

Infofiche Kwaliteitszorg en accreditatie | 2013 | 2

2.

STAND VAN ZAKEN

In 2012 werd het Nieuw Accreditatiestelsel decreet goedgekeurd. Het Nieuw Accreditatiestelsel (NAS) herneemt de achtjaarlijkse opleidingsevaluaties (die nu zesjaarlijks worden) en voert de nieuwe instellingsreview in. Dit nieuwe decreet is er gekomen om de lasten van kwaliteitszorg te verminderen. De bepalingen uit het decreet zullen gelden voor de visitaties vanaf 2013. Instellingsreviews worden een eerste keer georganiseerd in 2015-2017. Het nieuwe visitatiesysteem is gebaseerd op een beoordelingskader met slechts drie 'generieke kwaliteitswaarborgen’. Dat zijn open onderwerpen, zonder verdere onderverdeling in gescheiden en apart te (en te beoordelen) 'facetten'. De opzet zou zijn dat opleidingen ‘vanuit hun eigen verhaal’ kunnen vertrekken. Deze generieke kwaliteitswaarborgen zijn het beoogde eindniveau, het onderwijsproces in al zijn onderdelen, en het gerealiseerde eindniveau. Een commissie zal ook in het nieuwe systeem een opleiding beoordelen op deze drie generieke kwaliteitswaarborgen en er ook een score op een vierpuntschaal aan toekennen (onvoldoende, voldoende, goed, excellent). Hier wordt ook een eindbeoordeling aan toegevoegd. De nieuwe visitatieronde loopt van 2013 tot 2021. Een nieuw onderdeel van de kwaliteitszorg is de instellingsreview. Volgens het NAS-decreet wordt dit "een periodieke evaluatie door een externe commissie van de beleidsprocessen die een instelling opzet om te garanderen dat ze haar kerntaken onderwijs, onderzoek en maatschappelijke dienstverlening op een kwaliteitsvolle manier kan uitvoeren. De focus ligt evenwel op het onderwijsbeleid. Dat wil zeggen dat de beleidsprocessen die zijn opgezet op het vlak van onderzoek en maatschappelijke dienstverlening, worden bekeken in relatie tot de ondersteuning van het onderwijs en de kwaliteit ervan dat de instelling biedt in haar opleidingen".

Infofiche Kwaliteitszorg en accreditatie | 2013 | 3

De NVAO, die de reviews zal coördineren, werd gevraagd om in overleg met alle betrokkenen deze onderwerpen te vertalen in een beoordelingskader. Dat kader is op dit moment voor advies naar de Vlaamse Regering. De regering raadpleegde VVS hierover. Ook hier zullen internationaal samengestelde panels van experten de instellingen evalueren, op basis van een zelfevaluatierapport en een visitatie. De reviews zijn verplicht. De bedoeling is om ze, na een nulmeting in 20152017, elke zes jaar te organiseren. Aan deze nulmeting zijn geen gevolgen verbonden, maar de resultaten vormen een richtlijn voor verbeteringen naar de tweede ronde (2019-2021) toe. Doorstaat een instelling deze tweede instellingsreview met succes, dan zullen de accreditaties voor alle opleidingen van die instelling vanaf de derde accreditatieronde (2021-2027) door NVAO verleend worden op basis van een dossier en niet meer op basis van een externe opleidingsbeoordeling en visitatie. Dit vanuit de veronderstelling dat bij een positieve instellingsreview de instelling zelf kwaliteitsvol onderwijs kan garanderen. Draait de tweede instellingsreview (eventueel na een herkansing) negatief uit, dan wordt de instelling niet langer gefinancierd en verliest het recht om academische graden te verlenen. De gevolgen van de instellingsreview kunnen dus groot zijn. Na de tweede ronde instellingsreviews zou een instelling dus ‘self accrediting’ kunnen worden. Accreditaties zullen blijven verleend worden door de NVAO: het zijn dus niet de instellingen die hun eigen opleidingen accrediteren. Wel verschuift de focus van externe naar interne kwaliteitszorg; als de interne kwaliteitszorgprocedures voldoende goed zijn, zou een externe beoordeling op opleidingsniveau niet meer nodig zijn. VVS heeft steeds gepleit voor het behoud van de opleidingsbeoordelingen, omdat net op dat niveau de kwaliteit cruciaal is. De student kan in deze beoordeling zijn stem laten horen, waar dat op andere niveaus minder voor de hand ligt.

Infofiche Kwaliteitszorg en accreditatie | 2013 | 4

3.

DE TOEKOMST

Op 27 juni 2012 werd dit nieuwe decreet aangenomen in het Vlaams Parlement en op 6 juli 2012 werd het bekrachtigd door de Vlaamse Regering. De eerstgeplande visitaties, voorzien voor het najaar 2012, moesten worden uitgesteld omdat er geen helderheid was over het beoordelingskader. Wat op dit moment zeker is, is dat de eerste ronde instellingsreviews op vraag van VVS grondig zal worden geëvalueerd. Deze evaluatie moet afgerond zijn tegen einde juni 2018, zodat het stelsel van instellingsreviews (theoretisch) nog kan bijgestuurd worden alvorens de tweede ronde instellingsreviews start. Tegelijk belooft de Vlaamse Regering proefprojecten op te zetten waarin de haalbaarheid van de opleidingsaccreditatie op basis van een opleidingsdossier wordt nagegaan. De bepalingen voor wat de 'derde ronde' heet, treden pas in werking na deze systeemevaluatie. VVS blijft ijveren voor het behoud van opleidingsbeoordelingen omdat studenten hier een rol kunnen spelen. Ook de openbaarheid van de visitatierapporten is een aandachtspunt. Wat betreft het kader van de instellingsreview, vroeg VVS een concretisering van het zeer theoretische kader. Bovendien moeten de instellingen voor VVS ook beoordeeld worden op de concreetheid van hun verbeterbeleid. Zeer algemeen geformuleerde verbeteringsmaatregelen kunnen nog op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. VVS is dan ook bezorgd over de implementatie hiervan. Er moet over gewaakt worden dat de instellingsreview geen papieren toets wordt; daarom moet er ook meer aandacht zijn voor mensen dan voor louter procedures. Ten slotte vroeg de regering in het voorjaar van 2013 de instellingen 20% te besparen op kwaliteitszorg. De VLUHR stelde een nota op met zes voorstellen tot planlastreductie in het kwaliteitszorgsysteem, die op dit moment besproken wordt. VVS waarschuwde de overheid al over deze vraag, aangezien ze zou kunnen leiden tot voorstellen om de

Infofiche Kwaliteitszorg en accreditatie | 2013 | 5

instellingsreview te beperken. Naar de toekomst zal VVS er dus op toezien dat de kwaliteitszorg niet te lijden krijgt onder de besparingsdruk.

4.

LINKS EN CONTACT

Meer info: http://www.hogeronderwijsregister.be/kwaliteit-accreditatie Het decreet vind je hier: http://docs.vlaamsparlement.be/docs/stukken/2011-2012/g1606-4.pdf Meer informatie over de overgangsregelingen vind je hier: http://www.nvao.net/overgangsregelingen_nieuw_accreditatiestelsel Het hele tijdsverloop tot aan dit decreet lees je hier: http://www.nvao.net/documenten en hier: http://www.vlaamsehogescholenraad.be/be-nl/info/279/NAS.html Standpunt VVS nieuw accreditatiestelsel: http://www.vvs.ac/standpunt-nieuw-accreditatiestelsel-18-11-2010 Stafmedewerker: Annelies Raveydts, [email protected]

Infofiche Kwaliteitszorg en accreditatie | 2013 | 6