Kunsteducatief project over logo's

Kunsteducatief project over logo's

Introductie project Merkwaardig een project over het effect van beeldmerken en logo’s die we in ons dagelijks leven overal tegenkomen. Het project wil leerlingen in het voortgezet onderwijs op een kunstzinnige manier laten nadenken over allerlei vormen van merktekens. Waar dienen logo’s voor? Waarom zien we ze overal om ons heen? Welke rol spelen logo’s en beeldmerken bijvoorbeeld bij het koopgedrag van consumenten. Spelen de logo’s waar we onszelf mee associëren en de ideeën die deze uitdragen, ook een rol bij de manier waarop we onszelf presenteren aan de buitenwereld? Denk hierbij aan onze kledingstijl, de merken waarmee we ons graag omringen, de sociale groep waar we ons mee identificeren en de manier waarop we onszelf presenteren in de sociale media. Al in de middeleeuwen ontstonden allerlei vormen van beeldmerken: bijvoorbeeld zegelringen of monogrammen als merkteken om akten te ondertekenen, huismerken en gevelstenen als persoonlijk symbool om je bezit of beroep aan te duiden. Overal in Zuid-Holland en elders zijn historische voorbeelden terug te vinden in de vorm van wapens van gemeenten en waterschappen. Ook vlaggen, schilden en familiewapens zijn uitingen van historische beeldmerken. Wat stralen deze symbolen uit en wat betekenen ze? Tijdens het project Merkwaardig onderzoeken leerlingen zowel de beeldmatige en grafische aspecten als ook de betekenissen en historische achtergrond van logo’s en beeldmerken. Ze denken na over de relatie tussen het logo en hetgeen men door middel van deze logo’s probeert te communiceren en ‘verkopen’: het idee, de belofte, de herkenning, het product. Daarnaast onderzoeken ze de manier waarop anderen en zijzelf zich op een bepaalde manier als ‘product’ in de markt zetten. Hoe creëer je een imago? Dit gegeven resulteert in de ontwikkeling van een logo voor henzelf. Tenslotte ontwerpen ze een logo voor hun school, woonplaats of regio. Door middel van dit project krijgen leerlingen en docenten op een creatieve manier inzicht in de betekenis van beeldcultuur in het heden en het verleden.

kunsteducatief project over logo’s

2

Inhoud handleiding Les 1 In les 1 analyseren de leerlingen logo’s. Aan de hand van voorbeelden van hedendaagse logo’s krijgen ze inzicht in de manier waarop logo’s ontstaan, hoe deze zijn opgebouwd en door de tijd heen evolueren. Waarom zijn logo’s een krachtig communicatiemiddel en wat wordt ermee beoogd? De leerlingen buigen zich over een bestaand logo en ontwerpen zelf de volgende stap in de evolutie van dit logo. Les 2 Tijdens les 2 reflecteren leerlingen op de overeenkomsten tussen merktekens en het imago dat mensen voor zichzelf creëren. Aan de hand van sociale media-sites zoals Facebook, Hyves of Google +, analyseren ze hoe jongeren zichzelf ‘in de markt’ proberen te zetten en of ze daarin slagen. Ze zetten de eerste stap in het ontwikkelen van hun persoonlijke logo door een leeg figuur (de zogenaamde ‘pimp-up pop’) te vullen met merken, slogans en logo’s die iets kenmerkends over hen communiceren en waar zij zich mee identificeren. Les 3 In de vorige lessen hebben de leerlingen kennis gemaakt met de vormgeving en functie van logo’s. Daarnaast hebben zij gekeken of er overeenkomsten bestaan tussen een logo van een product en het imago van een persoon. Door actief bezig te zijn met de collage rondom hun ‘pimp-up pop’, hebben de leerlingen na kunnen denken over hun eigen imago en op welke manier dat verweven is met logo’s, beeldmerken en alle aspecten die daarbij komen kijken. In les 3 gaat de leerling aan de slag met het omzetten van dat eigen imago in een abstract beeld en gaan ze een logo ontwerpen van henzelf. Les 4 Tenslotte wordt in les 4 ingegaan op historische merktekens: de heraldiek, vlaggen en gevelstenen en de betekenis van historische kleuren en symbolen. De leerlingen gaan op zoek naar het wapen van hun familie, woonplaats of regio. Ter afsluiting van dit basispakket buigen de leerlingen zich over het schoollogo: dit kunnen ze vernieuwen, ‘pimpen’ of opnieuw ontwerpen.

Doel project • L eerlingen worden zich bewust van de overweldigende hoeveelheid logo’s en beeldmerken in onze maatschappij en de invloed hiervan op jongeren. • Leerlingen kunnen zowel de beeldmatige en grafische als ook de inhoudelijke en historische aspecten van merktekens analyseren. • Leerlingen krijgen inzicht in de manier waarop de mens al eeuwen probeert om boodschappen over persoonlijke, familiale, plaatselijke of regionale identiteit te communiceren door middel van merktekens. • Leerlingen ontdekken wat logo’s met hun eigen imago te maken hebben. • Door middel van kunsteducatieve opdrachten kunnen leerlingen reflecteren op hun directe omgeving en op hun eigen rol daarin. • Leerlingen zijn in staat om op een kunstzinnige manier naar zichzelf, de school en de regio als ‘producten’ te kijken waar je door middel van logo’s over kunt communiceren. • Leerlingen kunnen zowel logo’s ontwerpen voor zichzelf als ook voor grotere verbanden waar zij deel van uitmaken zoals de school, woonplaats of regio.


3

Vak en leerjaar Merkwaardig is bedoeld voor ckv-leerlingen in het voortgezet onderwijs in Zuid-Holland. Het lesmateriaal bevat een docentenhandleiding die door de docent zelf naar eigen inzicht kan worden ingezet en vertaald naar het niveau en leerjaar van de leerlingen.

Aantal lesuren en weken Basislespakket: Vier dubbeluren van vijfenveertig minuten. Regio-opdracht: Zie de verschillende lesbrieven op de website www.merkwaardig.nu onder ‘lesmateriaal’.

Lespakket Het project Merkwaardig bestaat uit een basislespakket, te downloaden van de website www.merkwaardig.nu. Het basispakket voorziet in vier dubbeluren van vijfenveertig minuten per lesuur. Op dezelfde website vindt u specifieke regio-opdrachten uit diverse regio’s van Zuid-Holland. Deze zijn in samenwerking met de Zuid-Hollandse cultuurnetwerkers ontwikkeld. Deze opdrachten zijn uiteraard bedoeld voor scholen in de betreffende regio, maar ook scholen uit andere regio’s kunnen deze opdrachten downloaden en uitvoeren. Het is aan te raden om vooraf kort de onderwerpen van de verschillende regio-opdrachten te bestuderen en te kijken of deze wellicht aansluiten bij de lokale omstandigheden van uw school, de ervaringen van uw leerlingen of uw interesses.


4

Maak het project openbaar! Deelname aan de website en eindpresentatie De website www.merkwaardig.nu speelt een belangrijke rol in het project Merkwaardig. Bij verschillende opdrachten bestaat de mogelijkheid om het werk van de leerlingen op de website www.merkwaardig.nu te plaatsen. Onder het kopje Jouw logo plaatst u de logo’s die de leerlingen van zichzelf hebben ontworpen. Onder het kopje Andere logo’s plaatst u de overige logo’s die de leerlingen hebben gemaakt, zoals aangepaste of vernieuwde logo’s van de school, de gemeente of de regio, of fantasierijke logo’s voor ver in de toekomst, en dergelijke. Op deze manier kan op www.merkwaardig.nu een mooi overzicht ontstaan van allerlei persoonlijke en locale of regionale logo’s. Na afloop van deelname aan Merkwaardig kan de klas of docent een tentoonstelling organiseren van het werk dat de leerlingen hebben gemaakt tijdens het project.

Aanvragen inlogcode docenten Om het werk van de leerlingen zichtbaar te maken is het van belang dat u tijdens deelname aan Merkwaardig de teksten en foto’s op de website zet. Hiervoor is een persoonlijke inlogcode nodig. U kunt deze aan het begin van het project aanvragen bij Kunstgebouw via de pagina ‘docenten login’. Klik op het icoontje van het slot in de bovenbalk en klik vervolgens op ‘meld u hier aan’. Kunstgebouw zal u zo snel mogelijk een inlogcode toesturen. Nadat u de code heeft ontvangen, kunt u verder met het uploaden van het materiaal via de ‘docenten login’. U kunt ervoor kiezen om al het werk van uw leerlingen op de website te zetten maar u kunt ook vooraf met de klas een selectie maken van de meest aansprekende teksten, foto’s, enz.

Ondersteuning docenten De uitvoering van dit project ligt bij de docent ckv. Het is mogelijk om in overleg workshopdocenten van Kunstgebouw in te zetten voor een gastles of extra ondersteuning. Informatie over kosten op aanvraag, zie hiervoor de contactgegevens op pagina 7. Voor meer informatie over regiospecifieke opdrachten of het ontwikkelen van een eigen regio-opdracht kunt u contact opnemen met de cultuurnetwerker in uw regio.


5

Kosten Het basislespakket en de regio-opdrachten zijn kosteloos. Daarnaast kan de school gebruik maken van extra workshopdocenten of andere faciliteiten van Kunstgebouw. Kosten op aanvraag, zie hiervoor de contactgegevens op pagina 7.

Kunstgebouw Kunstgebouw is de provinciale organisatie voor kunst en cultuur in Zuid-Holland. Kunstgebouw wil dat kunst en cultuur leeft bij de bewoners van de provincie Zuid-Holland. Daarom ontwikkelt Kunstgebouw concepten waarbinnen professionele kunst, amateurkunst en kunsteducatie elkaar ontmoeten en versterken. De programmalijn voortgezet onderwijs van Kunstgebouw richt zich specifiek op projecten voor jongeren en scholen in het voortgezet onderwijs.

Zoekmachine voor culturele projecten op school Wilt u een helder overzicht van het culturele aanbod voor scholen in de provincie Zuid-Holland? Op www.cultuurme.nu bundelen de cultuurnetwerkers samen met cultuurorganisaties het cultuureducatief aanbod voor het onderwijs in Zuid-Holland. U kunt onder andere zoeken op kunstdiscipline, onderwerp, schoolniveau en klas, prijs en regio.


6

Informatie en contact Kunstgebouw: Broekmolenweg 16 2289 BE Rijswijk www.kunstgebouw.nl 015 215 45 15

Informatie over het project Merkwaardig: [email protected] / 015 215 45 37 Informatie over het inzetten van workshopdocenten: [email protected] 015 215 45 32 / 015 215 45 06 Cultuurnetwerkers Zuid-Holland: Alblasserwaard-Vijfheerenlanden: Bert Woudenberg, [email protected] Capelle aan den IJssel: Eveline Baud, [email protected] Drechtsteden: Jolinda van Dijk, [email protected] Goeree Overflakkee: Jan Trompper, [email protected] Haaglanden: Liza Gerritse, [email protected] Hoeksche Waard: Julia Vonno, [email protected] Holland Rijnland: Fredt Moers, [email protected] Midden - Holland: Isabella Dijkgraaf, [email protected] Rijnstreek: Marscha Niamat, [email protected]


7

achtergondinformatie bij het lesmateriaal Introductie Overal om ons heen zijn logo’s en beeldmerken. We worden de hele dag geconfronteerd met visuele uitingen. Deze zijn niet willekeurig, maar zijn juist zorgvuldig ontworpen om onze aandacht te trekken en allerlei boodschappen te communiceren over het product waar het logo of beeldmerk naar verwijst. Wat bedoelen we precies wanneer we de termen logo of beeldmerk gebruiken? Hieronder allereerst een korte verklaring. Logo, Beeldmerk en Vignet: definities – (bron: Wikipedia) “Een beeldmerk of logo is een grafische uiting die met een bedrijfs- of productnaam geassocieerd wordt. Het woord ‘logo’ is afgeleid van het Griekse woord “λογος”, dat kan worden vertaald als “woord”. Het is een teken van letters dat symbool staat voor een woord of combinatie van woorden (bijvoorbeeld het bekende AH-logo van Albert Heijn). Een beeldmerk is een beeld dat overeenkomt met het merk. Zo is bijvoorbeeld het beeldmerk van sportschoenenmerk Puma ook daadwerkelijk een poema. Een vignet is een abstract teken dat pas na associatie met het merk herkend kan worden als merkteken, zoals de drie strepen van Adidas. Vaak bestaat een merkteken uit een combinatie van deze drie onderdelen en worden de drie termen door elkaar gebruikt. Dit kan verwarring scheppen over de juiste terminologie. Inmiddels gebruikt men het woord ‘logo’ steeds vaker als een overkoepelende term. Het verwijst nu naar een merkteken dat gevormd wordt door een beeldmerk, een woordmerk en een vignet of verschillende combinaties van deze drie mogelijkheden. Het logo kan daarnaast ook een slogan bevatten. Internationale organisaties kennen soms meerdere varianten van hun logo, waarbij het woordmerk en/of de slogan worden vertaald en het beeldmerk gelijk blijft.” Functie van logo’s Een goed, ofwel ‘merk-waardig’ logo is het ‘gezicht’ van een bedrijf of product. Dit logo is in overeenstemming met wat men het bedrijf of product naar de buitenwereld wil laten uitstralen en heeft als doel de herkenbaarheid te vergroten. Daarnaast speelt de kracht van de herhaling een belangrijke rol. In de media, op straat, in openbare ruimtes, langs de snelweg, worden wij gebombardeerd met logo’s. Onbewust wordt een logo onderdeel van het dagelijkse bestaan en voelen mensen sympathie voor bepaalde logo’s en bijbehorende merken. In veel gevallen wil men bij voorkeur dat ene bekende merk kopen waarmee men zich identificeert. De uitstraling van logo en merk sluiten aan bij de manier waarop iemand zichzelf graag presenteert, het eigen imago. Dit imago krijgt gestalte door allerlei uiterlijke- en gedragselementen zoals kledingstijl, haar en make-up, muzieksmaak, interessegebieden (sport, natuur, kunst/cultuur, mode, gamen, etc.), keuze van producten waarmee men zich omringt (merk telefoon, kleding en schoenen, computer, auto, etc.), en ‘last but not least’, het beeld dat iemand van zichzelf presenteert in de sociale media. Je zou kunnen stellen dat een goed uitgedacht imago op dezelfde wijze in de markt wordt gezet als een product. Persoon als ‘product’ en persoonlijke merktekens Een voorbeeld van personen die als een ‘product’ in de markt opereren zijn popsterren, filmsterren en andere beroemdheden. Vaak worden zij gesponsord door bekende merken of dragen zij hun eigen merken met dito logo’s. Mensen willen het imago van hun favoriete zangeres of voetballer nadoen en dragen hun kleding-, lingerie- en make-up lijn. Om dat imago nog een ‘finishing touch’ te geven laten ze een bijpassende tatoeage zetten.


8

Dit brengt ons bij een andere vorm van merktekens, de persoonlijke merktekens. Op verschillende manieren profileren personen zich door middel van merktekens en logo’s. Aan de ene kant staan de persoonlijke merktekens die je een menselijke vertaling zou kunnen noemen van logo’s, zoals hedendaagse tatoeages, maar ook diverse vormen van tribale tatoeages. Aan de andere kant betreft het tekens die door middel van hun herkenbaarheid de veiligheid en afkomst van een brief of belangrijk document moeten waarborgen. Voorbeelden zijn de middeleeuwse zegelring die in de lak werd gedrukt, later de handtekening en de paraaf. Deze laatste is in het graffititijdperk geëvolueerd naar de ‘tag’, een paraaf die in de openbare ruimte op een muur of ander object wordt gespoten als een communicatiemiddel naar gelijkgestemden: ‘ik was hier’. Al dit soort (persoonlijke) logo’s en merktekens hebben één ding gemeen, ze communiceren een boodschap aan de buitenwereld. Dit kan een boodschap zijn van insluiting (ik hoor bij deze familie, deze stam, dit dorp, deze subcultuur) of uitsluiting (ik ben een individu, ik hoor nergens bij, ik straal eigenheid en autonomie uit). En eigenlijk gaan deze twee boodschappen hand in hand, de insluiting van de één is tegelijkertijd de uitsluiting van de ander. Logo’s en beeldmerken in de straatcultuur Er is een grote subcultuur van kunstenaars en creatieve jongeren die zich profileert door eigenheid en authenticiteit uit te stralen en zich daarmee afzet tegen het overweldigende aanbod aan commerciële merken en logo’s. Zij ontwikkelen een persoonlijke, creatieve en originele beeldtaal en gebruiken daarvoor een eigen, afgeleide vorm van beeldmerken, logo’s en iconen waarmee zij zich kenbaar maken aan de buitenwereld. Dit doen ze vaak in de openbare ruimte in de vorm van graffiti, stencilgraffiti (een vorm van graffiti waarbij gebruikt gemaakt wordt van een sjabloon) of ‘stickering’. ‘Stickering’ verwijst naar het maken van kleine stickers met een beeldmerk, logo of icoontje die te pas en te onpas in de openbare ruimte worden opgeplakt en een glimlach op ons gezicht kunnen toveren door het onverwachte element ervan. Een opvallend icoon in dit rijtje is bijvoorbeeld de kabouter, bekend als KBTR, die overal in Utrecht de muren (ont)siert. Al deze varianten hebben, net als commerciële logo’s, als doel een boodschap de wereld in te sturen. Hierbij is de kracht van de herhaling, evenals bij het commerciële logo, essentieel. Historische beeldmerken Maar ook al zijn graffiti en stickers uitingen van de laatste decennia, jezelf of je groep onderscheiden door middel van een beeldmerk, logo of anderszins is niet alleen van nu. Door te schreeuwen (‘reclamare’ in het Latijn) maakten de Grieken en Romeinen zich op de markt herkenbaar en prijsden zij hun waren aan. Tot ver in de 19de eeuw werden uithangborden en gevelstenen als herkenningstekens gebruikt voor handelaren en de burgerij, want straatnamen bestonden toen nog niet. Voor drogisterijen en apothekers was de gaper in de 16de en 17de eeuw een bekend Nederlands uithangteken. De rood-witte barbierspaal was vanaf de 14de eeuw het herkenningsteken voor de ‘herenkapper’ en de chirurgijn. Het middeleeuwse oorlogsbedrijf leidde tot de heraldiek: wapenkunde en wapenkunst. Op het strijdtoneel was het belangrijk om zo snel mogelijk een visueel herkenningspunt te hebben om vast te kunnen stellen van welke partij iemand was. Daarom werden (familie)wapens op de schilden van ridders geschilderd. Daarnaast dienden ook vlaggen en banieren om de herkenbaarheid op afstand te vergroten. Tot op heden worden wapens en vlaggen gebruikt als herkenningsteken van bijvoorbeeld landen en provincies, waterschappen, sportverenigingen, muziekverenigingen etc.


9

Inhoudsopgave Lessen LES 1: ‘Merkwaardige’ logo’s

Bijlagen 1, 2, 3A, 3B, 4

LES 2: Het merk dat ben jij

Bijlagen 5, 6

LES 3: Jijzelf als logo

Bijlagen 2, 7, 8

LES 4: Pimp je schoollogo

Bijlagen 2, 8, 9


10

Les 1 'Merkwaardige’ logo’s Introductie Met logo’s en beeldmerken kun je heel wat doelen nastreven. Logo’s presenteren een idee, een belofte, een sfeer en daarmee een boodschap. De meest voor de hand liggende doelen zijn: herkenbaarheid, en daarmee ook naamsbekendheid of merkbekendheid, vergroten en jezelf of je product onderscheiden van anderen. Een goed logo kan zelfs je imago bevorderen. Een belangrijke vraag bij het ontwerpen van een logo is: Wat wil ik met het logo uitstralen en welke doelgroep wil ik met mijn logo bereiken? Het logo kent daarom vele varianten zoals zakelijk, frivool, stoer, integer, hip, degelijk, subtiel, bombastisch etc. Twee aspecten hebben logo’s in ieder geval gemeen: Ze willen een boodschap uitdragen met naamsbekendheid als doel en ze moeten natuurlijk ‘merk-waardig’ zijn. • T ijdens deze eerste les analyseren de leerlingen bestaande logo’s. Aan de hand van voorbeelden van hedendaagse logo’s krijgen ze inzicht in de manier waarop logo’s ontstaan, hoe deze zijn opgebouwd en door de tijd heen evolueren. Waarom zijn logo’s een krachtig communicatiemiddel en wat wordt ermee beoogd? Ze leren logo’s te analyseren en te interpreteren. • D e leerlingen doorlopen een bewustwordingsproces waarin ze gaan zien welke invloed de hoeveelheid logo’s en beeldmerken op ons dagelijks leven hebben. • D aarna buigen de leerlingen zich over een bestaand logo en ontwerpen zelf de volgende stap in de evolutie van dit logo. Materiaal Lesuur 1: Computer met internetaansluiting en beamer of een smartboard, voorbeelden van bestaande logo’s uitgeprint of uitgeknipt. Lesuur 2: Tijdschriften, tekenmateriaal naar keuze. Voorbereiding docent Lesuur 1: • Verzamel logo’s die tot de verbeelding van de leerlingen spreken. Als u voorbeeldmateriaal via Google Afbeeldingen wilt verzamelen, geeft u de zoekopdracht ‘bekende logo’s’. Er verschijnt een tal van logo’s die u kunt uitprinten. Natuurlijk kunt u ook uit tijdschriften voldoende voorbeelden halen. • Zorg voor een computer met internetaansluiting en eventueel een beamer als u er voor kiest om het logomateriaal klassikaal te projecteren. Deze is ook nodig om het logofilmpje uit opdracht 4 af te spelen. • Kopieer voor elke leerling de logoquiz uit bijlage 1. Met de logoquiz kunnen de leerlingen hun logokennis toetsen. Welke logo’s zijn ‘merkwaardig’ en associeer je direct met het product of bedrijf dat zij vertegenwoordigen? • Ter afsluiting van het eerste lesuur over logo’s kunt u bij opdracht 4 kiezen uit een aantal verschillende onderwerpen. Zie de box met suggesties op de volgende pagina. U kunt ook direct verder gaan met het tweede lesuur zodat de leerlingen meer tijd hebben om een logo te ontwerpen.


11

Suggesties voor opdracht 4 Suggestie 1 Een korte animatiefilm over logo’s. Op de onderstaande link vindt u een korte animatiefilm (totale duur:15 minuten) met een knipoog naar de alomtegenwoordigheid van logo’s. Niet alle logo’s die voorbij komen zijn overigens even bekend in Nederland: de focus ligt op de Amerikaanse mediacultuur. Het filmpje is ook Engels gesproken. Link: www.buzzingbees.be/logorama/ De website meldt: ‘In een wereld waarin merken zich alsmaar verder, vaker en ingenieuzer in onze levens opdringen, een wereld waarin niemand nog schrijvers kan citeren maar iedereen meteen uit de losse hand 10 slogans kan opzeggen, in die wereld moest iemand ooit een kortfilm als Logorama maken. Studio H5, die clips heeft gemaakt voor namen als Goldfrapp, Massive Attack of Royksop, loodst je in zijn eerste kortfilm binnen in een wereld die volledig is opgebouwd uit merken en logo’s.’ Suggestie 2 Bekende logo’s kritisch bewerkt Op de onderstaande link vindt u 21 bekende internationale logo’s die door grafisch ontwerper Viktor Hertz op een kritische en humoristische manier tegen het licht zijn gehouden. De kritische noot heeft hij, in de eigen stijl van het merk, verwerkt in het bestaande logo. Het is raadzaam de foto’s vooraf zelf even door te nemen omdat er onder andere ook een seksueel getint logo kritisch wordt bekeken en u om die reden misschien af wilt zien van deze fotospecial. Link: www.humo.be/fotospecials/70168/logos-doorprikt-fotospecial De website meldt: ‘Wat als logo’s de waarheid achter hun merk zouden weergeven? Grafisch ontwerper Viktor Hertz vond enkele van de bekendste logo’s opnieuw uit, naargelang hun betekenis.’ Suggestie 3 Het Logospel (Jumbo) U kunt de opdracht 3, de logoquiz, nog verder uitbouwen door het logospel te spelen. Bijvoorbeeld te bestellen op: www.shopwiki.nl/d/853209/414435051/Logospel-~-bordspel De website meldt: ‘Overal zijn merken en logo’s, van koekjes en chocola, van verf tot voetbal, ons leven is er vol van. Leer veel over merken, logo’s en waar ze voor staan in dit leuke spel over bekende reclame-uitingen. De regels zijn simpel en snel te leren, geef het juiste antwoord en win Logo! Voor 2 tot 6 spelers of teams van 12 jaar en ouder. Aantal spelers: 2-6 Leeftijd: 12+’

Lesuur 2: • Bepaal vooraf of u in de klas opdracht 6A of 6B wilt uitvoeren met de leerlingen, of dat u de keuze aan hen laat. • Kopieer voor elke leerling bijlage 2, De vijf principes voor een goed logo. Deze bijlage beschrijft de vijf voorwaarden waaraan een goed logo moet voldoen (opdracht 6). • Kopieer voor elke leerling bijlage 3A: De evolutie van het logo. In deze bijlage wordt de ontwikkeling van een logo door de jaren heen zichtbaar (opdracht 6). • Kopieer voor elke leerling bijlage 3B: Hedendaagse logo’s gebaseerd op historische beelden. Deze bijlage laat de historische en vaak klassieke inspiratiebronnen zien waarop een aantal bekende hedendaagse logo’s gebaseerd zijn (opdracht 6). • Bekijk de site http://dogterom.wordpress.com/2011/03/23/de-evolutie-van-25-beroemde-merken-inbeeld-gebracht/ Hier is de evolutie van bekende logo’s in beeld gebracht. Deze voorbeelden kunnen dienen als aanvullend materiaal bij opdracht 5 en 6. • Kopieer voor elke leerling bijlage 4. Dit is de huiswerkopdracht in voorbereiding op les 2.


12

Lesuur 1 ‘Merkwaardige’ logo’s 1. Inleiding Klassikaal - 5 minuten Introduceer het project en de activiteiten van les 1. 2. Bewustwording logo’s Klassengesprek – 20 minuten • Wat is een logo? • Zijn er andere benamingen voor een logo? • Ben jij je bewust van al de logo’s om je heen? • Op welke plaatsen kom je logo’s tegen? • Denk je dat het toevallig is dat er zoveel logo’s zijn? • Welke logo’s vind je mooi en welke lelijk? Probeer uit te leggen wat je aanspreekt en wat juist niet. • Hebben logo’s een effect op je? Waarom wel/niet? • Is een logo door de tijd heen altijd het zelfde of evolueert een logo? • Wat is de functie en het doel van een logo? • Vaak dragen logo’s de boodschap uit waarmee ze bedacht zijn. Maar er zijn ook logo’s die in de loop van de jaren een andere, soms negatieve lading krijgen. Kun je voorbeelden bedenken van ‘negatieve logo’s’? Wanneer de leerlingen dit een lastige vraag vinden bijgaand twee voorbeelden: • Hakenkruis of Swastika: van een oeroud en heilig symbool uit het Hindoeïsme naar een symbool voor nazi-Duitsland. • Kledingmerk Lonsdale: van kleding voor boksers en sporters naar een associatie met extreemrechtse sympathieën. Nederlandse neo-nazis dragen hun jas open en van het woord ‘Lonsdale’ op hun trui zijn alleen de middelste letters ‘NSDA’ te zien, wat associaties oproept met de NSDAP: de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij van Hitler. 3. Maak de logoquiz Individueel – 10 minuten Deel de logoquiz uit bijlage 1 uit aan de leerlingen. Met de logoquiz kunnen de leerlingen hun logokennis toetsen.

• • •

Welke logo’s associeer je direct met het product of bedrijf dat zij vertegenwoordigen? Waar ligt dat aan? Bespreek mogelijkheden zoals: • gelijkvormigheid van product en logo (‘je ziet het meteen’) • goede en langdurige marketing (het Nike-vignet) • een hype (het vogel-icoontje van Twitter of het f-je van Facebook) Bij welke logo’s is de herkenbaarheid minder duidelijk of minder bekend? Waarom?

4. Vervolg logokennis of logo’s kritisch beschouwd Klassikaal of in groepjes – 10 minuten U heeft tijdens de voorbereiding een keuze gemaakt of u met de leerlingen wilt kijken naar de korte animatiefilm over logo’s, de kritische fotoserie over logo’s wilt bespreken, of hun logokennis verder wilt uitbouwen met het logospel.


13

Lesuur 2 Ontwerp een logo van de toekomst 5. Introductie ter voorbereiding op opdracht 6 Klassikaal – 10 minuten U bespreekt klassikaal de ontwikkeling van logo’s naar aanleiding van de korte introductietekst hieronder: Elk logo is ontworpen volgens een aantal vaste principes (zie bijlage 2). Succesvolle logo’s maken daarnaast een ontwikkeling in de tijd door. Dit is goed te zien in bijlage 3A. Neem bijvoorbeeld de logo’s van Shell, Coca Cola, Nike, Apple enzovoorts. Meestal zijn de aanpassingen van een logo subtiel en gebeuren deze stapsgewijs over een periode van vele jaren. Vaak zijn het kleine aanpassingen van de kleur, lettertype en de vorm om een logo weer een eigentijds karakter te geven. Hierna deelt u de bijlagen 2, 3A en 3B uit aan de leerlingen. • Bijlage 2: De vijf principes voor een goed logo. Deze bijlage beschrijft de vijf voorwaarden waaraan een goed logo moet voldoen. • Bijlage 3A: De evolutie van het logo. In deze bijlage wordt de ontwikkeling van een logo door de jaren heen zichtbaar. • Bijlage 3B: Hedendaagse logo’s gebaseerd op historische beelden. Deze bijlage laat de historische en vaak klassieke inspiratiebronnen zien waarop een aantal bekende hedendaagse logo’s gebaseerd zijn. Als aanvulling op de bijlagen kunt u gebruik maken van de site http://dogterom.wordpress.com/2011/03/23/de-evolutie-van-25-beroemde-merken-in-beeld-gebracht/. Deze site geeft een goed beeld van de ontwikkeling van bekende logo’s. 6A Doorontwikkelen van een bestaand logo voor 2050 Individueel – 35 minuten De leerlingen gaan actief aan de gang met het doorontwikkelen van een bekend logo voor in de toekomst. Bijlagen 3A en 3B dienen hierbij als voorbeeld. Wat valt hen op wanneer ze de ontwikkeling van de logo’s bestuderen? Zijn er in de ontwikkeling van verschillende logo’s overeenkomsten waar te nemen? Laat de leerlingen een logo kiezen van een bekend merk. Het logo kan uit een tijdschrift geknipt of van internet geprint worden. Laat hen een toekomstige versie van dit logo ontwikkelen, bijvoorbeeld voor het jaar 2050. Laat de leerlingen, voordat zij aan de gang gaan, de bijlagen bestuderen ter inspiratie.

Tekenmateriaal naar keuze. Bespreek de resultaten klassikaal na.

6B Ontwerpen van een nieuw logo voor de toekomst Individueel – 35 minuten De leerlingen gaan een geheel nieuw logo voor de toekomst ontwerpen en gebruiken hiervoor als inspiratiebron een ‘icoon’ uit het verleden. Dit kan een bekend persoon zijn, een persoonlijke ‘held’, een attribuut, een gebouw, een element uit een bekend schilderij enzovoorts. Bijlage 3B dient als voorbeeld.

Tekenmateriaal naar keuze. Bespreek de resultaten klassikaal na.


14

Huiswerkopdrachten ter voorbereiding op les 2, opdrachten 2.3 en 2.4. 1. Vraag de leerlingen om voor de volgende les een print te maken van een Facebook-, Hyves- of Google+pagina die ze interessant vinden. Vraag hen deze prints mee te nemen naar de volgende les zodat ze die samen kunnen analyseren. Dit kan een pagina van hun eigen profiel zijn, maar om meer afstand te scheppen kunt u juist ook werken met de pagina’s van onbekenden. Deze prints worden gebruikt bij opdracht 3 van les 2. 2. Vraag de leerlingen om voor de volgende les slogans of teksten, logo’s, iconen en andere afbeeldingen mee te nemen van hun favoriete producten, bands en andere artiesten, kledingmerken, televisieprogramma, sport(club), huisdier, kleuren, sieraden, tatoeages, kapsels, kunstwerken, parfum, een stopwoord, gedichten, (strip)boeken, songteksten etc. Deze worden de volgende les gebruikt om de een leeg figuur (de zogenaamde ‘pimp-up pop’) te vullen met merken, slogans, logo’s en andere creatieve uitingen die iets kenmerkends over hen communiceren en waar ze zich mee identificeren (opdracht 4 van les 2). Deel hiervoor kopieën van de opdracht uit. Deze vindt u bij bijlage 4.


15

Les 2 Het merk dat ben jij Introductie In les 1 hebben de leerlingen kennis gemaakt met het doel van logo’s en beeldmerken en de invloed die deze hebben op ons dagelijks leven. Ze hebben zich verdiept in de eisen waaraan een goed logo moet voldoen en in de wijze waarop logo’s evolueren. Zelf hebben ze dit in de praktijk gebracht door de volgende stap in de evolutie van een bestaand logo te zetten of een nieuw logo voor de toekomt te ontwerpen. • T ijdens les 2 reflecteren leerlingen op de overeenkomsten tussen merktekens en het imago dat mensen voor zichzelf creëren. • A an de hand van sociale media-sites zoals Facebook, Hyves of Google +, analyseren ze hoe jongeren zichzelf ‘in de markt’ proberen te zetten en of ze daarin slagen. • Z e zetten de eerste stap in het ontwikkelen van een persoonlijk logo door een leeg figuur (de zogenaamde ‘pimp-up pop’) te vullen met merken, slogans logo’s en andere creatieve uitingen die iets kenmerkends over hen communiceren en waar ze zich mee identificeren. Hoe ‘merkwaardig’ zijn ze zelf? Materiaal Lesuur 1: Digitale camera’s of andere digitale opnamemogelijkheden zoals mobiele telefoons, een aantal usb-sticks en printmogelijkheden. Lesuur 2: Tijdschriften, scharen, lijm en teken/schildermateriaal, scrapmateriaal. Voorbereiding docent Lesuur 1 • Kopieer voor elke leerling een tekst naar keuze uit bijlage 5. De teksten van deze bijlage gaan over het imago van drie heel verschillende beroemdheden. • Beslis vooraf of u kiest voor opdracht 3A of 3B, of dat u de keuze aan de leerlingen laat. • Als u (onder andere) kiest voor opdracht 3A, maak dan vooraf zelf prints van een diverse selectie van Facebookpagina’s van onbekende jongeren voor leerlingen die zelf geen prints hebben meegenomen. Lesuur 2 • Kopieer voor elke leerling de contour van een lege figuur uit bijlage 6, de zogenaamde ‘pimp-up pop’. Deze is er in twee versies, een mannen- en een vrouwenfiguur. • U kunt de ‘pimp-up pop’ op het kopieerapparaat vergroten van A4 naar A3 (140%) en voor de leerlingen kopieren op groot formaat. • U kunt deze desgewenst ook als pdf downloaden van de website www.merkwaardig.nu, onder het kopje ‘lesmateriaal’, en deze vervolgens printen op A3 formaat. • Deze ‘pimp-up pop’ gaan de leerlingen in opdracht 3 vullen met materialen die veel over hen vertellen en die ze van huis hebben meegenomen als onderdeel van de huiswerkopdracht van les 1. • Zorg als back-up bij opdracht 4 voor extra materialen voor leerlingen die geen eigen materialen hebben meegenomen (huiswerkopdracht les 1). Hiervoor heeft u voldoende tijdschriften en scrapmaterialen nodig. Eventueel kan de leerling beeldmateriaal zoeken op internet en uitprinten.


16

Lesuur 1 Beroemdheden en jijzelf als ‘product’ 1. Inleiding Klassikaal - 5 minuten Aan de hand van voorbeelden van enkele beroemdheden gaan de leerlingen nadenken over de overeenkomsten tussen een logo en een imago. Ze kijken naar het imago van beroemdheden, jongeren en van zichzelf. Welk imago presenteren jongeren naar de buitenwereld en in de sociale media? 2. Beroemdheden als ‘product’ en imago In groepjes - 20 minuten Verdeel de klas in groepjes. Deel één tekst naar keuze of meerdere teksten van bijlage 5 aan de leerlingen uit en laat elk groepje de tekst(en) lezen. Laat de groepjes kort reflecteren op de inhoud van de tekst.

Mogelijke vragen zijn: • Wat is jullie opgevallen aan de tekst(en)? • Wat willen de personen uitdragen en slagen ze daarin? • Welk doel schuilt er achter het imago? • Op wie of wat is het imago geïnspireerd en waarom? • Volgen de personen de modetrends of zijn zij trendzetter? • Is het imago vrijwillig gekozen of hoort het imago bij de functie die de persoon bekleedt? • Zijn de personen in de tekst een ‘product’? Zo ja, wie heeft dit product ‘bedacht’? • Identificeer jij je met de personen uit de tekst?

Bespreek vervolgens met elkaar wat een imago nu eigenlijk is en of dit ook geldt voor de leerlingen zelf: • Wat houdt een imago eigenlijk in? • Heeft ieder individu een imago? • Hebben jullie wel eens over je eigen imago nagedacht? • Identificeer jij je met iemand, of juist niet? • Wat wil jij met je uiterlijk uitdragen? • Stemt jouw imago overeen met hoe anderen jou zien?

Bespreek de uitkomsten klassikaal.

3A Jongeren als ‘product’ op Facebook of andere sociale media Individueel en in groepjes – 25 minuten Deel I De leerlingen hebben als huiswerkopdracht van de vorige les een print meegenomen van een pagina van een sociale media-site zoals Hyves, Facebook of Google+. Dit kan een profiel zijn van henzelf maar ook van een onbekende jongere. De leerlingen kunnen tijdens deze opdracht de door henzelf meegebrachte pagina’s analyseren, of de pagina’s juist onderling weer verdelen zodat iedereen zonder vooropgezet idee aan het werk gaat. De leerlingen bestuderen de prints en proberen na te gaan welke zaken ze allemaal aan de keuze van kleuren, afbeeldingen, foto’s en teksten kunnen aflezen over de persoon die zich hiermee profileert.


17

Bespreek dit vervolgens kort in groepjes.

• • • • •

Hoe presenteert deze persoon zich? Waar houdt hij of zij zich mee bezig? Welke muziek is favoriet? Welke stijl en (kleding)merken draagt hij of zij? Probeert deze persoon uit te stralen dat hij of zij bij een bepaalde groep hoort?

Deel II Vervolgens kiest ieder groepje één profiel waarvan ze het imago gaan aanpassen. Dit doen ze door nieuwe foto’s voor dit profiel te maken en die over de bestaande foto’s heen te plakken. De onderstaande punten kunnen hierbij richting geven:

• •

Kies een leerling uit die model gaat staan voor de hoofdpersoon op het ‘vernieuwde’ profiel. Kies een fotograaf. Of laat de andere leerlingen rouleren als fotograaf en als modellen die de ‘vrienden’ van de nieuwe hoofdpersoon uitbeelden op de foto’s. Bedenk met elkaar wat voor imago jullie de nieuwe hoofdpersoon willen geven: • Gaan jullie voor een heel nieuw imago? • Of kiezen jullie ervoor om juist kleine veranderingen te laten zien, die toch een heel ander beeld geven van een persoon op Facebook, Hyves of Google+? Zoek snel in de directe omgeving naar attributen die helpen om dit nieuwe imago te ondersteunen. Dit kunnen realistische attributen zijn (zoals de tas van een klasgenoot) of juist meer creatieve attributen (zoals een hoofddeksel van papier). Zet met elkaar drie situaties in scène en maak daarvan een foto. Print deze foto’s direct uit en plak ze op de prints van het profiel dat jullie hebben uitgekozen om aan te passen.

•

•

• •

Benodigdheden: Digitale camera’s en de mogelijkheid om de foto’s direct te printen.

Presenteer de ontwerpen aan elkaar. 3B Fotoshoot voor een Facebookpagina van een fictief personage In groepjes – 25 minuten Houd een fotoshoot voor een Facebookpagina van een fictief karakter. De onderstaande punten kunnen hierbij richting geven:

•

•

edenk samen een personage met een duidelijk imago. Jullie kunnen je hierbij de volgende vragen B stellen: • Hoe presenteert deze persoon zich? • Waar houdt hij of zij zich mee bezig? • Welke muziek is favoriet? • Welke stijl en (kleding)merken draagt hij of zij? • Probeert deze persoon uit te stralen dat hij of zij bij een bepaalde groep hoort? Verdeel de rollen in jullie groepje: • Fotograaf • Stylist • Model voor de ‘hoofdpersoon’


18

•

Modellen voor de ‘vriendengroep’ van de hoofdpersoon

•

• •

oek snel in jullie directe omgeving naar attributen die helpen om dit nieuwe imago te ondersteuZ nen. Dit kunnen realistische attributen zijn (zoals de tas van een klasgenoot) of juist meer creatieve attributen (zoals een hoofddeksel van papier). Zet met elkaar drie situaties in scène en maak daarvan een foto. Print deze foto’s direct uit en plak ze op de prints van het profiel dat jullie hebben uitgekozen om aan te passen.

Benodigdheden: Digitale camera’s en de mogelijkheid om de foto’s direct te printen.

Presenteer de ontwerpen aan elkaar. Lesuur 2 Aankleden van de ‘pimp-up pop’ 4 Maak een ‘pimp-up pop’ Individueel – 45 minuten

Deel aan alle leerlingen een kopie uit van de ‘pimp-up pop’, bijlage 6.

De leerlingen hebben als huiswerkopdracht van de vorige les allerlei materialen meegenomen die iets over hen vertellen en die ze kunnen gebruiken om de ‘pimp-up pop’ mee aan te kleden. De pop kan naar eigen inzicht beschilderd, betekend, beschreven, beplakt en beklad worden met de van thuis meegebrachte materialen. Dit is de eerste stap in het ontwikkelen van een persoonlijk logo (les 3). Zo nodig wordt de opdracht thuis afgemaakt en de volgende les meegenomen om klassikaal gepresenteerd en besproken te worden. Als er leerlingen zijn die van thuis geen materialen meegenomen hebben (huiswerkopdracht les 1), geef hen dan bijvoorbeeld de volgende back-up opdracht: Beschrijf puntsgewijs je eigen imago en zoek materiaal dat bij de opsomming, maar vooral bij jou als persoon past.

Huiswerkopdracht: Maak de ‘pimp-up pop’ zo nodig thuis af. Deze wordt in de volgende les gepresenteerd.


19

Les 3 Jijzelf als logo Introductie In de vorige lessen hebben de leerlingen kennis gemaakt met de vormgeving en functie van logo’s. Daarnaast hebben zij gekeken of er overeenkomsten bestaan tussen een logo van een product en het imago van een persoon. Door actief bezig te zijn met de collage rondom hun ‘pimp-up pop’, hebben de leerlingen na kunnen denken over hun eigen imago en op welke manier dat verweven is met logo’s, beeldmerken en alle aspecten die daarbij komen kijken. In les 3 gaat de leerling aan de slag met het omzetten van het eigen imago in een abstract beeld en gaan ze een logo ontwerpen van henzelf. Dit brengt ons bij een andere vorm van merktekens, de persoonlijke merktekens. Op verschillende manieren profileren personen zich door middel van merktekens en logo’s. Aan de ene kant staan de persoonlijke merktekens die je een menselijke vertaling zou kunnen noemen van logo’s, zoals hedendaagse tatoeages, maar ook diverse vormen van tribale tatoeages. Waarom kiezen mensen voor het hebben van een tatoeage en wat willen ze met hun tatoeage vertellen? Aan de andere kant betreft het tekens die door middel van hun herkenbaarheid de veiligheid en afkomst van een brief of belangrijk document moeten waarborgen. Voorbeelden zijn de middeleeuwse zegelring die in de lak werd gedrukt, later de handtekening en de paraaf. Een handtekening representeert een persoon die een document goedkeurt. De vorm van je handtekening zegt ook iets over jouw persoonlijkheid. Wat vertelt een zwierige handtekening of juist een houterige krabbel over jou? In de straatcultuur ontstond de ‘tag’, een paraaf die in de openbare ruimte op een muur of ander object wordt gespoten als een communicatiemiddel naar gelijkgestemden: ‘Ik was hier’. Een handtekening lijkt zo vanzelfsprekend maar voor de 16de eeuw was een handtekening nog niet gebruikelijk. Om toch een persoonlijk beeldmerk onder een document te plaatsen gebruikte men een lakzegel. De lak werd verwarmd waarna en druppel van de lak op het document viel. Met een gravure in een ring (zegelring) of een stempel (zegelstempel) werden de initialen van de ‘ondertekenaar’ in de vloeibare was gedrukt. Na afkoeling werd de was weer hard en was het document ondertekend. Zijn er ook vormen van persoonlijke merktekens die lijken op logo’s? Hiervan vindt je bijvoorbeeld voorbeelden in de straatcultuur. Kunstenaars en creatieve jongeren ontwikkelen een persoonlijke, creatieve en originele beeldtaal en gebruiken daarvoor een eigen, afgeleide vorm van beeldmerken, logo’s en iconen waarmee zij zich kenbaar maken aan de buitenwereld. Ze proberen hiermee eigenheid en authenticiteit uit te stralen en zich daarmee af te zetten tegen het overweldigende aanbod aan commerciële merken en logo’s. Dit doen ze vaak in de openbare ruimte in de vorm van graffiti, stencilgraffiti (een vorm van graffiti waarbij gebruikt gemaakt wordt van een sjabloon) of ‘stickering’. Opdrachten 4A en 4B gaan hierover. Samenvattend: • Tijdens les 3 kijken de leerlingen naar merktekens uit de straatcultuur: graffiti, stencilgraffiti, ‘tags’ en ‘stickering’. • V ervolgens gaan ze aan de slag met het ontwerp van een logo voor henzelf. Ze kunnen hierbij kiezen voor grafische vormgeving of een stencilgraffiti.


20

Materiaal Lesuur 1: Computer met internetaansluiting en beamer of een smartboard, een aantal computers met internetaansluiting voor de leerlingen. Lesuur 2: Zie ook onder Voorbereiding Docent. Voor opdracht 5A: tekenmateriaal naar keuze: tekenpapier, grafietpotloden ( verschillende hard heden bijvoorbeeld H, HB, B, 2B), (aquarel) kleurpotloden, fineliners, Oost-Indische inkt, ecoline, plakaatverf. Voor opdracht 5B: grafietpotloden, grafiet-of carbonpapier, geïmpregneerd sjabloonpapier, afbreekmesje, plakband, groot formaat tekenpapier of tekenpapier op een rol, spuitbussen in diverse kleuren of rollers, blockprint of acrylverf in diverse kleuren. Voorbereiding docent Lesuur 1: • Lees de introductietekst van deze les. • Kopieer voor alle leerlingen bijlage 7: Voorbeelden van personages uit de popcultuur met een eigen logo. Deze bijlage bevat enkele voorbeelden van bekende individuen met een eigen beeldmerk. • Bekijk ter voorbereiding op opdracht 3 de volgende link op internet: www.antonvanopstal.nl/subpages/ gandhi.php. Deze student ontwierp een logo voor de persoon Ghandi en beschrijft kort hoe dat tot stand kwam. • Lees opdracht 4A en 4B en maak een keuze uit één van beide opdrachten. • Wanneer u voor opdracht 4A kiest, bereidt u de opdracht Persoonlijke iconen of logo’s in de straatcultuur voor. Hieronder leest u over verschillende uitingen:

Stencilgraffiti is een vorm van graffiti waarbij gebruikt gemaakt wordt van een sjabloon. De sjabloon kan vele malen gebruikt worden en is populair in de straatkunst. Een van de bekendste stencilkunstenaar is Bansky. Kijk voor meer informatie op www.stencilgraffiti.com Deze site geeft een goed overzicht van stencilgraffiti en heeft links naar vele internationale stencilkunstenaars. De film Exit Through the Gift Shop is een humoristische film gemaakt door Bansky en geeft een beeld van het leven van een stencilkunstenaar. Een ‘tag’ is een gestileerde handtekening of symbool van een graffitischrijver. ‘Tagging’ is de meest basale, simpele vorm van graffitischrijven en ook de meest voorkomende. TAKI 183 was één van de eerste jongens die in de vroeg jaren zeventig van de vorige eeuw in New York in de openbare ruimte zijn ‘tags’ achterliet. Tot op de dag van vandaag kreeg hij vele navolgers. ‘Tags’ van TAKI 183 zijn te zien in de gallery www.taki183.net. ‘Stickering’ is een subvorm van graffiti. Stickers zijn zelfgemaakte ‘boodschappen’ die in de vorm van een klein stickertje in de openbare ruimte op het straatmeubilair worden achtergelaten. Vaak bestaat de boodschap uit een ‘tag’ of een icoon om te zeggen: ‘Ik was hier’.

• W anneer u kiest voor opdracht 4B - De Utrechtse kabouter: een icoon of logo van de maker? - kunt u op de volgende pagina informatie vinden over het fenomeen kabouter.


21

Kabouters? Ja, kabouters. Vooral in Utrecht duiken de kabouters steeds vaker en vaker op. Op muren, op elektriciteitshuisjes, onder bruggen. Op de meest gekke plaatsen kun je ze vinden. U kunt ter voorbereiding de onderstaande sites raadplegen voor informatie. http://kbtr.nl/kbtr-online/ http://kbtr.nl/wat-is-de-kabouter/ http://www.sapsite.nl/artikel.php?item=4216 Op de volgende link vindt u een korte reportage over de Utrechtse Kabouter: www.eenvandaag.nl/binnenland/37148/wie_zit_er_achter_de_utrechtse_kabouter

Lesuur 2: • Kopieer voor elke leerling bijlage 2: De vijf principes voor een goed logo. • Kopieer voor elke leerling bijlage 8: Stappenplan voor het ontwerpen van een logo • Maak een keuze uit opdracht 5A of 5B. • Voor opdracht 5A heeft u de volgende materialen nodig: tekenmateriaal naar keuze: tekenpapier, grafietpotloden ( verschillende hardheden bijvoorbeeld H, HB, B, 2B), (aquarel) kleurpotloden, fineliners, Oost-Indische inkt, ecoline, plakaatverf. • Voor opdracht 5B heeft u de volgende materialen nodig: grafietpotloden, grafiet-of carbonpapier, geïmpregneerd sjabloonpapier, afbreekmesje, plakband, groot formaat tekenpapier of tekenpapier op een rol, spuitbussen in diverse kleuren of rollers, blockprint of acrylverf in diverse kleuren.

Suggestie 1 Voor deze les kunt u ook een workshopdocent logo-ontwerp inhuren. Neem voor meer informatie contact op met het Kunstgebouw, zie de contactgegevens op pagina 7. Suggestie 2 Er kan een workshopdocent ingehuurd worden voor een workshop T-shirt bedrukken met je eigen logo. Neem voor meer informatie contact op met het Kunstgebouw, zie de contactgegevens op pagina 7. Suggestie 3 Bezoek het Graphic Design Museum in Breda Graphic Design Museum, Boschstraat 22, 4811 GH Breda, [email protected] T: 076 529 99 00, www.graphicdesignmuseum.nl


22

Lesuur 1 Persoonlijke merktekens in de straatcultuur 1. Inleiding Klassikaal – 5 minuten In dit lesuur gaan de leerlingen onderzoeken welke (vormen van) beeldmerken zij kennen die verwijzen naar personen en welke persoonlijke beeldmerken zijzelf hebben. 2. Presentatie ‘pimp-up pop’ Klassikaal – 10 minuten Als vervolg op de vorige les en eventueel de laatste huiswerkopdracht, worden alle ‘pimp-up poppen’ in de klas opgehangen. Bespreek een aantal poppen.

• • • •

Wat valt er op? Wat onderscheidt de ene pop van de andere? Staat de pop voor het imago van degene die hem gemaakt heeft? Zijn er al persoonlijke beeldmerken te ontdekken?

3. Persoonlijk beeldmerk In groepjes - 10 minuten Deel bijlage 7, Voorbeelden van personages uit de popcultuur met een eigen logo, uit aan de leerlingen. Hierop staan enkele voorbeelden van bekende fictieve personages met een persoonlijk logo, zoals Batman en Zorro. De leerlingen zoeken op internet naar andere voorbeelden van persoonlijke logo’s of andere merktekens en printen deze eventueel uit. De voorbeelden worden klassikaal besproken.

• • • •

Welke voorbeelden zijn er gevonden? Waar staan de persoonlijke merktekens voor? Zijn er leerlingen die gebruik maken van een persoonlijk beeldmerk? Welke zijn dat? Zet jij wel eens jouw persoonlijk beeldmerk (‘tag’) in de openbare ruimte? Zo ja, waarom doe jij dat?

4A Persoonlijke iconen of logo’s in de straatcultuur Klassikaal – 20 minuten Het volgende lesuur gaan de leerlingen een persoonlijk logo ontwerpen. Dit kan op een grafische manier worden vormgegeven maar misschien zijn er ook leerlingen die zich meer interesseren voor voorbeelden uit de straatcultuur. Bij opdrachten 4A en 4B kunt u met de leerlingen hier voorbeelden van bekijken en bespreken voordat zij hier vervolgens zelf mee aan de slag gaan. U kunt met behulp van een beamer klassikaal voorbeelden laten zien van vormen van persoonlijke iconen en logo’s en hun makers. Suggesties hiervoor vindt u bij het onderdeel Voorbereiding docent, lesuur 1. Leidende vragen bij het bekijken van merktekens van deze bekende kunstenaars uit de straatcultuur zouden kunnen zijn: • Wat is de kracht van het beeld? • Hoe gaat de maker te werk en welk materiaal gebruikt hij? • Wat is het doel van de maker en wat wil hij/zij bereiken met het beeld?


23

4B De Utrechtse kabouter: een icoon of logo van de maker? Klassikaal – 20 minuten Het volgende lesuur gaan de leerlingen een persoonlijk logo ontwerpen. Dit kan op een grafische manier worden vormgegeven maar misschien zijn er ook leerlingen die zich meer interesseren voor voorbeelden uit de straatcultuur. Bekijk met de leerlingen de website en het filmpje over de Utrechtse kabouter. Suggesties hiervoor vindt u bij het onderdeel Voorbereiding Docent, lesuur 1. Lesuur 2: Ontwerp je eigen logo 5A Ontwerp je eigen logo Individueel – 45 minuten – eventueel vervolg als huiswerkopdracht Een logo kan bestaan uit letters, initialen, een beeldmerk, vormen, kleuren of combinaties hiervan. Inmiddels weten we dat een goed logo onderscheidend, passend, praktisch, grafisch en eenvoudig van vorm moet zijn. En dat het een duidelijke boodschap moet overbrengen. In dit lesuur gaan de leerlingen hun eigen logo ontwerpen. Ze kunnen hierbij gebruik maken van bijlage 2 (De vijf principes voor een goed logo) en bijlage 8 (Stappenplan voor het ontwerpen van een logo). De leerling laat zich voor het beeldmateriaal inspireren door zijn/haar ‘pimp-up pop’. Deel de bijlagen aan leerlingen uit. Ga aan het werk. Laat de leerlingen zo nodig thuis verder werken aan hun persoonlijke logo’s en bespreek de resultaten aan het begin van de volgende les. 5B Ontwikkel een logo voor jezelf door middel van stencilgraffiti Individueel – 45 minuten – eventueel vervolg als huiswerkopdracht Een eigen logo kan grafisch worden ontworpen maar bijvoorbeeld ook als een stencilgraffiti.

•

• •

•

•

L aat de leerling een icoon of logo tekenen dat bij hen past. Een alternatief is om op internet een afbeelding te zoeken deze uit te printen. Vergroot de afbeelding tot A3-formaat op een kopieerapparaat. Met behulp van grafiet- of carbonpapier worden de belangrijke contouren van de afbeelding met potlood overgetrokken op het sjabloonpapier. De contouren worden met een scherp mesje uitgesneden. Let op dat de afbeelding niet geheel uitgesneden wordt. Sjablonen kunnen als vorm of als restvorm worden gebruikt Bij het gebruik als vorm blijft de gewenste figuur blanco, terwijl de rest wordt ingekleurd, bij het gebruik als restvorm krijgt alleen de uitgespaarde figuur een kleur. Plak het sjabloon met plakband vast op het tekenpapier en kleur het sjabloon in met spuitbus of roller. Hang de resultaten op in de klas en bespreek het werk na. Dit kan ook aan het begin van de volgende en laatste les.

Huiswerkopdracht in voorbereiding op les 4 Op www.wazamar.org kun je opzoeken of jouw familie in het bezit is van een familiewapen. Als dit het geval is, print je het wapen uit en neem je deze de volgende les mee naar school. Wanneer jouw familie niet in het bezit is van een familiewapen, kun je een ander wapen meenemen dat op de één of andere manier iets met jouw leven te maken heeft. Je kunt denken aan wapens van de gemeente of provincie waar je woont of waar jouw familie oorspronkelijk vandaan komt, een wapen van een sport- of muziekvereniging, of een ander wapen dat je mooi vindt.


24

Les 4 Pimp je schoollogo De eisen waaraan het moderne logo moet voldoen, zijn niet altijd zo geweest. De geschiedenis van het ‘logo’/ beeldmerk kent vele vormen. De heraldiek (wapenkunde en wapenkunst) en het inmetselen van gevelstenen zijn hier voorbeelden van. Beiden met als doel, evenals bij de huidige logo’s, om herkenbaarheid (op afstand) te vergroten. Het gebruik van de heraldiek, dat zijn oorsprong heeft in de middeleeuwen, vindt tot op heden zijn toepassing in bijvoorbeeld familiewapens en wapens van gemeenten en provincies. In feite kun je wapens dus zien als ‘klassieke’ logo’s. • T ijdens les 3 hebben de leerlingen gekeken naar merktekens uit de straatcultuur: graffiti, stencilgraffiti, ‘tags’ en ‘stickering’. Daarna zijn ze begonnen met het ontwerp van een logo voor henzelf. • In les 4 kijken de leerlingen naar historische merktekens en hoe deze verbonden zijn met onze woonomgeving. • In lesuur 1 gaan de leerlingen ‘terug in de tijd’ opzoek naar de betekenis van de symbolen en kleuren die gebruikt worden in de heraldiek. • In lesuur 2 gaan de leerlingen, als sluitstuk van het lespakket, het schoollogo aanpassen, verbeteren of ‘pimpen’ of ontwerpt hij of zij een geheel nieuwe versie van het schoollogo. Materiaal Lesuur 1: Voldoende computers met internetaansluiting (leerlingen werken in groepjes) Lesuur 2: Voldoende computers met internetaansluiting (leerlingen werken in groepjes); tekenmaterialen naar keuze. Voorbereiding docent Lesuur 1 • Lees de inleiding voor in deze handleiding en de introductie van les 4. • Op internet zijn een tal van sites te vinden over gevelstenen, wapens en heraldiek. Met behulp van een beamer kan de introductie van deze les ondersteund worden door beeldmateriaal van de volgende sites: http://www.hermansouer.nl http://www.gevelstenen.net/

http://www.photoimmoos.nl

www.cbg.nl • O p de site van www.wazamar.org wordt een duidelijke analyse gegeven van de betekenissen van de gebruikte iconen, kleuren, vormen, vlakken enzovoorts binnen de heraldiek • Bestudeer bijlage 9 over heraldiek en maak hiervan kopieën voor de leerlingen. • Zorg voor voldoende computers om de leerlingen in groepjes te laten werken. • Vraag een bestandje van het schoollogo op en maak hiervan voor alle leerlingen grote prints (A3 formaat). Lesuur 2 • Zorg voor voldoende computers om de leerlingen in groepjes te laten werken. • Zet materialen neer • Deel zo nodig bijlage 2 uit, De vijf principes voor een goed logo. • In bijlage 8 staat stapsgewijs het ontwerpproces voor een logo beschreven. Deze kunt u kopiëren en uitdelen.


25

Lesuur 1 Wapens en heraldiek 1. Inleiding Klassikaal - 10 minuten In deze les wordt kort ingegaan op de geschiedenis van merktekens, zoals gevelstenen en de heraldiek. Gebruik hiervoor de teksten uit de introductie van deze handleiding en maak gebruik van de diverse internetsites over gevelstenen, wapens en heraldiek die genoemd worden onder het kopje Voorbereiding Docent, lesuur 1 en in bijlage 9 over wapens en heraldiek. Ter afsluiting van het project Merkwaardig kunnen de leerlingen het schoollogo vernieuwen, verfrissen, ‘pimpen’ of geheel opnieuw ontwerpen. 2. Bespreek de persoonlijke logo’s Klassikaal – 10 minuten Bespreek met elkaar de persoonlijke logo’s die de leerlingen tijdens de vorige les en eventueel thuis voor zichzelf hebben ontworpen. Zorg dat de leerlingen zich richten op positieve feedback. Richtlijn voor vragen: • Wat straalt het persoonlijke logo uit? • Beschrijf het logo. Uit wat voor beeldelementen is het logo opgebouwd? • Welk lettertype is gebruikt? • Is er kleur gebruikt in het logo en zegt dit iets over de leerling? • Voldoet het logo aan de vijf principes? • Noem een aspect dat je gelslaagd vindt aan dit logo 3. Introductie klassieke logo’s/beeldmerken Klassikaal, daarna in groepjes – 20 minuten Voor de huiswerkopdracht hebben de leerlingen een print meegenomen van wapens van hun familie, woonplaats, regio, provincie of anderszins. Laat de leerlingen in groepjes een analyse maken van deze wapens. Deel bijlage 9 over wapens en heraldiek uit. • Wat is er te zien op het wapen? • Wat is de betekenis van de symbolen? • Zijn de kleuren van belang? • Is er tekst gebruikt? • Wat straalt dit (familie) wapen uit? • Zijn er veel of juist weinig afbeeldingen in het wapen gebruikt? 4. Schoollogo analyseren Klassikaal – 15 minuten- vervolg tijdens lesuur 2 Hang grote prints van het schoollogo op. Elke school heeft een logo. Dit logo vertelt iets over de school, wat voor type school het is en welke visie de school uitdraagt. Meestal is dit duidelijk uit het schoollogo te herleiden maar soms moet je hier wat meer moeite voor doen. Wanneer dit laatste het geval is, kan men dan spreken van een goed logo? Opvallend is dat leerlingen van een school meestal niet betrokken worden bij het ontwerp van het schoollogo en dat ze het moeten doen met het logo waarover de bestuurders van een school hebben beslist. Maar het kan ook anders!


26

Richtlijn voor vragen: • Wat straalt jullie school met het logo uit? • Beschrijf het logo. Uit wat voor beeldelementen is het logo opgebouwd? • Welk lettertype is gebruikt? • Is er kleur gebruikt in het logo en zegt dit iets over de school en haar visie? • Voldoet het logo aan de vijf principes? • Komt het logo overeen met wat de school uitdraagt (visie van de school)? • Vind je het een geslaagd logo? Zo ja, waarom? Zo niet, waarom? Lesuur 2 ‘Pimp’ je schoollogo 5. Schoollogo ‘pimpen’ Individueel of in groepjes – 35 minuten – met uitloop als huiswerkopdracht In het eerste lesuur is het schoollogo klassikaal besproken. De leerlingen gaan nu aan de slag met het pimpen het schoollogo of ontwerpen een nieuw schoollogo. Zij kunnen gebruik maken van bijlage 2 (De vijf principes voor een goed logo) en bijlage 8 (Stappenplan voor het ontwerpen van een logo). Deel de bijlagen aan de leerlingen uit.

Bespreek met de leerlingen de volgende mogelijkheden: • ‘Pimp’ het schoollogo met behulp van kleine aanpassingen waardoor het een eigentijds karakter krijgt. Dit kan door een aantal aanpassingen van bijvoorbeeld de vorm, kleur of lettertype. • De leerling kan ook naar eigen inzicht een nieuw logo ontwerpen.

Ga aan het werk. Deze opdracht kan ook op de computer uitgevoerd worden.

Suggestie Afronding van deze opdracht tijdens de volgende les. Nabespreken schoollogo- klassikaal- 10 minuten Bespreek de nieuwe of de ‘gepimpte’ schoollogo’s met de leerlingen: • • • • • •

Wat is er veranderd aan het logo? Waarom is er voor deze verandering gekozen? Wat draagt het logo uit? Wat vertelt het logo? Wat hebben de ontwerpers proberen te doen? Vinden ze het nieuwe ontwerp geslaagd?

Suggestie voor een eindpresentatie van het project Maak een expositie van alle creatieve opdrachten die leerlingen in de afgelopen lessen hebben gemaakt.


27

Bijlage 1 Logo-quiz. Van welk merk of organisatie is dit logo?

1 2 3 4

5 6 7 8

9 10 11 12

13 14 15 16

17 18 19 20


28

Bijlage 2 DE VIJF PRINCIPES VOOR EEN GOED LOGO (bron: www.logoblog.nl) Een goed logo is onderscheidend, passend, praktisch, grafisch, eenvoudig van vorm en brengt een duidelijke boodschap over. Er zijn vijf principes die je kunt volgen om er zeker van te zijn dat een logo hieraan voldoet. Een effectief logo is: Simpel, Gedenkwaardig, Tijdloos, Veelzijdig, Geschikt Simpel Een simpel logo zorgt ervoor dat het makkelijk te herkennen is. De kracht van een goed logo zit in de eenvoud van het ontwerp. Goede logo’s representeren iets unieks zonder teveel poespas. Gedenkwaardig Een logo dat gedenkwaardig is, is een logo dat je niet vergeet. Een logo dat ‘blijft hangen’. Tijdloos Een effectief logo moet tijdloos zijn. Is het logo (met eventueel kleine aanpassingen) nog steeds effectief over 10, 20 of 50 jaar? Veelzijdig Een logo dat veelzijdig is, kan op allerlei manieren, in verschillende media en op verschillende plaatsen worden gebruikt zonder de kracht van het beeld te verliezen. Een goede manier om na te denken over de veelzijdigheid van je logo is om jezelf een aantal vragen te stellen. Is je logo nog steeds effectief is als het: • gedrukt wordt in één kleur • gedrukt wordt in het formaat van een postzegel • gedrukt wordt op een groot reclamebord • horizontaal gedrukt wordt in plaats van verticaal, of andersom • het kleurenpalet omgekeerd wordt (bijv. wit op zwart) Een manier om een veelzijdig logo te ontwerpen is door te beginnen met ontwerpen in zwart / wit. Hierdoor ligt de focus op het concept en de vorm in plaats van op het kleurgebruik. Houd ook rekening met drukkosten. Des te meer kleuren je gebruikt des te hoger zullen de drukkosten worden. Een effectief logo moet gebruikt kunnen worden in diverse media en applicaties. Daarom wordt een logo in de grafische industrie ontworpen als een ‘vectorafbeelding’. Dit is een manier voor digitaal ontwerpen waarbij een afbeelding (logo) naar ieder gewenst formaat kan worden geschaald (vergroot of verkleind) zonder dat de pixels lelijke, onscherpe randen gaan vormen. Hier zijn verschillende professionele grafische computerprogramma’s voor zoals: CorelDRAW, Adobe Illustrator, Scalable Vector Graphics en PostScript Geschikt De uitstraling van het logo moet geschikt zijn voor het beoogde doel. Ontwerp je een logo voor een kinderspeelgoedwinkel dan is het gepast om een ‘kinderlijk’ font en kleurenschema te gebruiken. Dit zal voor bijvoorbeeld een advocatenkantoor niet geschikt zijn. Het is tevens belangrijk dat een logo niet per definitie de producten of diensten van een bedrijf hoeft uit te beelden. In het logo van een autobedrijf hoeft geen auto te zitten, voor een computerbedrijf geen computer, enzovoorts. Het logo van Harley Davidson is geen motor, het Nokia-logo geen mobiele telefoon. Bij een logo gaat het puur om herkenning.


29

Bijlage 3A Evolutie van het logo

Bron: http://weblog.fok.nl/viewSingleItem/37499


30

Bijlage 3B Hedendaagse logo’s gebaseerd op historische beelden

Nikè van Samotrahce Grieks marmeren beeld dat de Griekse godin van de overwinning Nikè voorstelt (rond 200 voor Christus).

Ajax Held uit de Griekse mythologie.

Napoleon Bonaparte Keizer van Frankrijk van1804 tot 1815. Bracht een groot deel van Europa onder Frans gezag, waaronder Nederland.

Demeter Griekse godin van de landbouw.

De surrealistische schilder Joan Miró ontwierp het logo van de Spaanse bank La Caixa.

Gaius Julius Caesar Romeinse generaal en staatsman (100 tot 44 voor Christus) bekend door de vele gebieden die hij veroverde en binnen de Romeinse grenzen bracht.


31

Bijlage 4 Huiswerkopdracht voor les 2 Verzamel materialen die veel over jou vertellen en neem deze mee. Tijdens de komende twee lessen ga je verschillende stappen zetten om een logo voor jezelf te ontwerpen. De volgende les (les 2) gaan jullie eerst een outline van een pop (de zogenaamde ‘pimp-up pop’) beplakken en volschrijven met allerlei afbeeldingen, logo’s, slogans, teksten en dergelijke die iets vertellen over wie jij bent. Verzamel daarom van tevoren materialen die veel over jou vertellen. Denk daarbij aan: • wie je bent • hoe je in het leven staat • wat je mooi en belangrijk vindt • hoe je je tijd doorbrengt • waar je je mee wilt associëren • wat je uit wilt stralen • wat voor rol jij speelt in contact met anderen, bijvoorbeeld je vrienden of familie • enzovoorts. De materialen kunnen zijn: • logo’s • afbeeldingen • slogans • teksten Van bijvoorbeeld: • je favoriete producten • bands en andere artiesten • kleding (stijl en merken) • websites • televisieprogramma’s • politieke partij • sport(club) • landen / culturen • huisdier • kleuren • sieraden • tatoeages • kapsel • kunstwerken • parfum • stopwoorden • gedichten • (strip)boeken • games • songteksten • ETC


32

Bijlage 5 Hoewel ze catchy nummers kan schrijven – het muuh muuh muh-muh-rah waarmee haar tweede wereldhit, ‘Pokerface’, begint, is zo’n kreet die je een leven lang niet meer uit je hoofd krijgt – trok Lady Gaga al gauw de conclusie dat muziek alleen niet genoeg was om haar doel – beroemd worden – te bereiken. Ze moest een persoonlijkheid worden – een persona zeggen ze in Amerika. En die moest niet eenduidig zijn, zo leerde de geschiedenis van de popmuziek haar. David Bowie, Madonna en Prince, alle drie voorbeelden voor Lady Gaga, wisselden regelmatig van imago. Vooral David Bowie, de Britse zanger die in de jaren zeventig veranderde van de androgyne ‘Ziggy Stardust’ in de melancholieke ‘Thin White Duke’, is een bron van inspiratie voor Lady Gaga. bron: NRC boeken,29 oktober 2010

Steel de stijl van lady gaga Bron: www.cjp.nl/lifestyle/redactioneel/item6353/Stijl_achterover.html In iedere aflevering van Stijl Achterover krijgt een CJP’er de stijl van een celeb aangemeten door onze topstyliste Esmee Croqué. Dit keer wordt studente psychologie Carian Thus (22) omgetoverd tot hét stijlicoon van het moment: Lady Gaga. Esmee over de stijl van Lady Gaga: ‘Lady Gaga staat bekend om haar excentrieke kledingstijl. Vaak een tikkeltje ordinair, maar het zijn bijna altijd designerstukken die ze draagt. Wil je er net zo uitzien als Lady Gaga, dan moet je in eerste instantie beschikken over een flinke dosis lef en niet bang zijn voor wat naakt. Veel kleding heb je in ieder geval niet nodig; een badpak met hoge hakken is al genoeg! Iets te gewaagd voor je? Ga dan voor een opvallend (mini!) jurkje met sky high heels, een stoer jasje en voeg wat goede accessoires toe. Carian vóór de shoot: En zo ziet Carian eruit als Lady Gaga:

Lees verder op volgende pagina’s.


33

‘Nieuw uiterlijk Arie Boomsma leidt teveel af’ bron: www.mediacourant.nl/?p=113963 Tv-recensent Marcel Peereboom Voller vindt dat Arie Boomsma er te excentriek uitziet voor het discussieprogramma Debat op 2, dat hij samen met Ghislaine Plag presenteert. Dat zegt Voller in De Telegraaf. Debat op 2 ging zaterdag over euro’s en Grieken. “Tenminste, dat denk ik. Ik werd namelijk enorm afgeleid van de inhoud door de nieuwe extremistische look van presentator Arie Boomsma. Kaal hoofd, baard, een te krap overhemd met een wel erg nauwsluitend boordje“, aldus Voller. De recensent voelde zich niet helemaal op zijn gemak tijdens het kijken. “Wild gesticulerend met zijn getatoeëerde armen en voortdurend onrustig heen en weer lopend, leek hij een kruising tussen een kooivechter en Zorba de Griek.”

Theresia Vreugdenhil, couturier van de Koningin: “Jaren gewerkt aan haar stijl” door Fiona Hering, bron: http://krant.telegraaf.nl/krant/actueel/beatrix/teksten/beatrix.kleding.html De kleding van een koningin is niet aan mode onderhevig. Waarom zou een vorstin zich druk maken om roklengtes of het juiste schoudertje? Een koningin onderwerpt zich niet aan de dictatuur van modekoningen. Ze mag juist een stapje verder gaan in opvallend kleedgedrag om zich te onderscheiden van haar onderdanen. Koningin Beatrix kiest haar kleding zeer zorgvuldig. Af en toe blijkt daaruit ook haar gevoel voor humor. Zo verscheen ze een paar jaar geleden op Koninginnedag in een oranje jas en tijdens de installatie van het kabinet droeg Hare Majesteit een pakje met paars dessin. Tijdens het staatsbezoek aan Egypte afgelopen november sierde een foto van slechts de achterkant van haar hoed de voorpagina’s van vele kranten. Maar iedereen zag in een oogopslag dat het om de Koningin ging. Al minstens dertig jaar lang blijft onze vorstin trouw aan die typische Beatrix-stijl, een wat vreemde mix van een jaren vijftig-silhouet met jaren tachtig invloeden: een krachtige schouderlijn, ronde kraagloze hals, pakjes met schootjes en vaak driekwart mouwen, ruim gesneden mantels (handig bij het vele zwaaien), en altijd weer die hoed meestal in dezelfde opvallende kleur als de jas. Een koningin moet in een menigte nu eenmaal herkenbaar zijn, vandaar.[…]


34

“De essentie van mijn werkwijze is dat de persoonlijkheid van de draagster door de kleding naar voren komt,” legt Theresia uit. “Bij de Koningin is dat bereikt. Kleren en persoon van de Koningin zijn één. Dat is natuurlijk niet in één keer tot stand gekomen. We hebben er jaren aan gewerkt en zijn er langzaam naartoe gegroeid. De Koningin is natuurlijk geen modepop. En ook geen prinses Diana, een jonge vrouw met een perfect lijf. Belangrijk voor een Koningin is een eigen stijl. En die moet worden opgebouwd.”

De experts over de Koningin Couturier Frans Molenaar: “De Koningin besteedt zeer veel zorg aan haar uiterlijk en dat bewonder ik. Die uni-outfits staan haar heel goed. Die hoeden zijn soms iets te veel, ook al is ze de Koningin. Ze draagt veel double face jassen met juwelen in dezelfde kleur. Dat zoekt ze zelf bij elkaar. Beatrix kan goed kleuren dragen en dat doet ze dan ook. Van mij mag ze nog meer knallende kleuren dragen, turquoise en pink bijvoorbeeld. Ik vind het wel jammer dat soms de verhouding van de pakjes of de verhouding tussen jas en rok een beetje zoek is.” Alexander van Slobbe, ontwerper van het label So: “De Koningin heeft eigenlijk niet veel nodig, want ze heeft een geweldige uitstraling. Echt de kwaliteit van een Koningin. Dat komt door haar kapsel speciaal voor haar trouwdag door Alexandre de Paris ontworpen haar lach en vooral haar sympathie, want ze is ontzettend aardig. De Koningin heeft een enigszins zwaar lichaam, wat ze wil verbergen door het gebruik van stijve stoffen. Dat is jammer, want daardoor wordt haar kleding vaak net een bouwwerk. Het zou allemaal best wat zachter en verfijnder mogen. Ze heeft natuurlijk een geweldig hoedenhoofd. Iets waar ze zich terdege van bewust is, want daar speelt ze wild mee. En terecht. Een hoed is toch de nieuwe kroon. Haar avondjurken hebben een ongelooflijk hoog kitsch-gehalte, maar goed als ze dan een speech houdt of lacht, dan vergeet ik dat allemaal.”


35

Bijlage 6A ‘Pimp-up pop’. Vul jouw pop met logo’s, merken, teksten en andere items die bij jou passen.


36

Bijlage 6B ‘Pimp-up pop’. Vul jouw pop met logo’s, merken, teksten en andere items die bij jou passen.


37

Bijlage 7 Voorbeelden van personages uit de popcultuur met een eigen logo

http://beeldmerk.nl/geschiedenis-van-het-batman-logo/


38

Bijlage 8 Stappenplan voor het ontwerpen van een logo. Een goed logo staat of valt bij een goed ontwerp en is een onmisbare basis voor het succes van een product of bedrijf. Een logo geeft een eerste indruk over het bedrijf, het product, de organisatie, de persoon, de instelling etc. Het is daarom van belang dat een logo overeenstemt met de boodschap die het moet uitdragen. Om een succesvol logo te ontwerpen, neemt de ontwerper een aantal stappen waarin duidelijk wordt waarvoor het logo staat. In deze bijlage zijn de belangrijkste stappen opgenomen, die als ondersteuning dienen bij het ontwerpproces. Stap 1 Stel vragen Probeer antwoord te krijgen op de drie meest basale vragen: • Wat is mijn product? • Wie is mijn klant? • Hoe wil ik mij naar de buitenwereld presenteren? Welk beeld en welk gevoel wil ik uitdragen? Neem de volgende punten mee bij je basisvragen: • Als je een logo ontwerpt van jezelf, moet jij je kunnen identificeren met je logo. • Als je een logo ontwerpt voor een product, een instelling, een bandje enzovoorts, dan wil je dat jouw klanten zich herkennen in je logo of zich erdoor aangesproken voelen. • Een logo moet ‘zuiver’ zijn: dus geen foute of aanstootgevende beeldelementen bevatten. • Een logo moet aantrekkelijk, kort en krachtig zijn (‘less is more’). Zie hiervoor ook bijlage 2 De vijf principes voor een goed logo. Stap 2 Kies een lettertype (typografie) Er bestaan ongelooflijk veel lettertypes. Stel jezelf de vraag welk lettertype bij de uitstraling past die je zoekt voor jouw logo. Vraagt jouw logo om een stoer of juist een elegant lettertype? Klassiek of modern, gek en speels of zakelijk en strak? Als jouw logo cijfers bevat dan stel je dezelfde vragen. Kijk voor professionele lettertypes op de volgende websites: http://www.dafont.com http://www.exljbris.com/ http://www.fontsquirrel.com/ Stap 3 Kies een kleur De kleur(en) van een logo dragen ook een boodschap uit. Bij de keuze voor een kleur moet je goed nadenken wat een kleur communiceert, want kleuren hebben een betekenis. • • • • • • • • •

Rood: passie, liefde, gevaar, stoppen, strijd, liefde, bloed Geel: vreugde, intellect, waarschuwing, laf, jeugd, warmte Groen: vruchtbaar, geld, genezing, succes, groei Wit: perfectie, maagdelijk, trouw, schoon, helder Blauw: kennis, rust, kalm, vrede, koud Zwart: angst, onbekende, dood, rouw, geheimhouding Paars: koninklijk, wijsheid, spiritualiteit, fantasie Oranje: creativiteit, kracht, uniek, energie Grijs: neutraal, onzeker, behouden

De bekendste kleurenleer is die van de Zwitserse kunstenaar Johannes van Itten (1888-1967)


39

Stap 4 Kies een beeld (iconografie) Een beeld kan een icoon of een symbool zijn. Een icoon is een beeld dat precies voorstelt wat jouw ‘product’ is. Ben jijzelf het ‘product’ waarvoor je een logo ontwerpt, dan zou een (bewerkte) foto van jezelf een icoon kunnen zijn. Een waarschuwingsbord voor ‘Werk aan de weg’ heeft als icoon een plaatje van een figuur met een schep. Een symbool is een beeld waarvan we met elkaar hebben afgesproken dat het ergens voor staat. Vlaggen, historische wapens, het Nike-logo, het Christelijke kruis, verkeersborden met alleen maar vormen en kleuren: het zijn symbolen die we allemaal herkennen. Een symbool hoeft dus niet perse te lijken op het ‘product’. Bij het kiezen van een beeld is het belangrijk, evenals bij de vorige stappen, je af te vragen: • Welke uitstraling zoek ik voor mijn logo? • Welke boodschap wil ik uitdragen? • Wat voor ‘product’ vertegenwoordigt mijn logo? • Zou ik een herkenbaar beeld willen gebruiken als onderdeel van mijn logo? Wanneer je hebt besloten dat je verder wilt zoeken naar een passend beeld als onderdeel van je logo, stel je jezelf de volgende vragen: • • • • •

Uit wat voor onderdelen bestaat mijn ‘product’? Welke beelden (associaties) komen er bij mij op, als ik aan mijn ‘product’ denk? Is mijn ‘product’ statisch of juist niet? Welke sfeer en welk gevoel horen bij mijn ‘product’? Welk beeld past hierbij?

Beelden voor een logo hoeven niet per definitie strak en/of abstract te zijn. In principe kunnen allerlei soorten afbeeldingen voor een goed logo gebruikt worden. Het werkt zolang het beeld in overeenstemming is met ‘wat je wilt uitstralen over het ‘product’. Wanneer je kiest voor een icoon, een direct beeld dus, kan je dit beeld op twee manieren weergeven: gedetailleerd of schematisch. Een schematisch beeld is een schetsmatige of vereenvoudigde voorstelling. Stap 5 Kies een vorm Je logo moet nu nog een vorm krijgen. Als je de typografie, kleur, beeld/icoon voor je logo bepaald hebt moet het geheel samengevoegd worden tot één geheel. Hier kun je uitgaan van de basisvormen: vierkant, cirkel en de driehoek. Je kunt met de basisvormen oneindig variëren van rechthoek, ovaal tot cilinder en je kunt er voor kiezen de basisvormen samen te voegen.


40

Binnen de gekozen vorm wordt het logo geplaatst.

Stap 6 Ontwerp je logo Je hebt de belangrijkste stappen genomen en heel wat materiaal verzameld om mee aan de slag te gaan. De meeste ontwerpers beginnen met eenvoudige schetsjes, om op deze manier ideeën uit te werken met al de materialen die ze verzameld hebben. Een voorbeeld hoe een ontwerper te werk gaat is te zien op de site: http://www.farhill.nl/02_lettering/inuse/other_cgu.html Peter Verheul heeft het nieuwe logo ontworpen voor Het Christelijk Gymnasium Utrecht http://www.cgu.nl/Algemeen/De-School/schoollogo.html Site van de Het Christelijk Gymnasium Utrecht met het nieuwe logo van de school. Het uiteindelijke resultaat wordt uitgewerkt in een grafisch programma op de computer, maar op papier is natuurlijk ook goed!

Geraadpleegde literatuur: Morioka, Adams, Logo Design Workbook, Massachusetts: Rockport Publishers, 2004.


41

Bijlage 9 Verduidelijking kleurgebruik op wapens en vlaggen Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Wapen_(heraldiek) Een wapen is in de heraldiek een teken dat is verbonden aan een persoon, een familie, een stad of staat, of een groep bij elkaar horende mensen. Traditioneel werd het gedragen op het schild. Het gebruiken van een wapen wordt het ‘voeren’ van een wapen genoemd. Het wapen werd later uitgebreid met bijvoorbeeld de helm en het dekkleed voor het paard. Zo konden leden van de groep elkaar in een veldslag herkennen en was duidelijk aan wie de bezittingen toebehoorden. Naast toepassing binnen families wordt het wapenschild tegenwoordig ook vaak gebruikt als een symbool van een land, stad, gemeente, waterschap of provincie, naast een vlag. Een vlag met de afbeelding van een wapen heet een banier.

gebruikelijke naam rood blauw groen zwart paars oranje bruin goud of geel zilver of wit

heraldische naam

symbolische betekenis

keel azuur of lazuur sinopel sabel purper oranje bruin goud of or zilver of argent

moed, opoffering wetenschap, waarheid mildheid, hoop gevaar, kracht waardigheid waarheid macht wijsheid, rijkdom trouw


42

COLOFON Opdrachtgever

Provincie Zuid-Holland

Uitvoering project Projectleiding Kunstgebouw Projectassistent Kunstgebouw Supervisie Kunstgebouw PR

Kunstgebouw Hester van der Hoeven Angela Kok, Anja Schakel Daphna Plaschkes Marjolijn Lampe

Handleiding Inhoud handleiding Hester van der Hoeven, Petra Houtman, Angela van der Knaap, Angela Kok Tekst handleiding Petra Houtman Eindredactie Hester van der Hoeven, Angela Kok Website en grafisch ontwerp Mangoa Ontwerp Angela van der Knaap

Uitvoering regio-opdrachten Cultuurnetwerkers Zuid-Holland Alblasserwaard-Vijfheerenlanden: Bert Woudenberg Capelle aan den IJssel: Eveline Baud Holland-Rijnland: Fredt Moers Midden – Holland: Isabella Dijkgraaf Rijnstreek: Marscha Niamat

Provinciebreed project 2011-2012 Merkwaardig is het Provinciebrede Project 2011-2012. Principe van het provinciebrede project is dat Kunst gebouw basislesmateriaal voor een kunsteducatieproject over Zuid-Holland ontwikkelt. De cultuurnetwerkers in de RAS-regio’s van Zuid-Holland vullen dit aan met lesmateriaal over hun regio. Via het provinciebrede project kunnen de cultuurnetwerkers lesmateriaal met elkaar delen. Want elke Zuid-Hollandse regio is uniek, maar er zijn ook overeenkomsten. Kunstgebouw ontwikkelde hiervoor al drie provinciebrede projecten: Zuid-Holland Waterland, M.O.V.E. en Laat maar hangen. Het provinciebrede project Merkwaardig wordt financieel mogelijk gemaakt door de provincie Zuid-Holland. Kunstgebouw is de provinciale organisatie voor kunst en cultuur in Zuid-Holland. www.kunstgebouw.nl www.merkwaardig.nu

Kunsteducatief project over logo's

Recommend Documents