Kunnen gemeenten samenwerken? Prof. dr. Ard-Pieter de Man
Vereniging Directeuren Publieksdiensten
Er zijn verschillende redenen voor gemeenten om samen te werken Strategische agenda’s Holland Rijnland rondom o.a. infrastructuur
Kosten Zwolle en Kampen met een SSC rondom o.a. inkoop
Complexiteit Maasgouw-Echt-Susteren-Roerdalen (MER) rondom decentralisaties
Kennis Gemeenten in Zaanstreek Waterland rondom arbeidsrechtspecialisten
Macht en kracht Leidschendam-Voorburg, Voorschoten, Wassenaar ivm zorginkoop
Wettelijke verplichting Veiligheidsregio’s en nationale politie
2
Wat is samenwerkingsvaardigheid en waarom is het van belang? Samenwerkingsvaardigheid kijkt naar: • Ervaring met allianties • Kennis van allianties • Managementtechnieken
Organisatie A
Organisatie B
Alliantie
Traditioneel onderzoek kijkt naar: • Alliantiestructuur • Afspraken • Fit tussen partners
Bron: Draulans, De Man & Volberda, 1999
-3-
Data en demografie: 106 gemeenten deden mee Inwoners
Onderzoek
Nederland
<25.000
30%
46%
25.001-50.000
37%
35%
50.001-80.000
10%
9%
80.001-150.000
11%
7%
>150.000
12%
3%
223 Sioo alumni gemaild 118 hebben geantwoord (53%) Zij vertegenwoordigen 106 gemeenten Respondenten zijn voor 30% gemeentesecretarissen; 70% ambtelijke top (griffiers, projectmanagers, interne adviseurs)
4
Aantal samenwerkingsverbanden 70 60
Percentage gemeenten
72% ziet belang sterk toenemen 21% ziet belang enigszins toenemen 7% ziet belang gelijk blijven 0% ziet belang afnemen
54%
50 40 30
22% 20 10
6%
8%
10%
26-40
40+
0 0-5
6-15
16-25
Aantal samenwerkingsverbanden
5
Gemeenten gaan steeds meer samenwerken met niet-gemeentelijke organisaties. Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten bij samenwerking met andere organisaties dan gemeenten?
6
Enkele verschillen tussen bedrijven en gemeenten Bedrijven
Gemeenten
Eenduidige, meetbare doelstelling; korte termijn
Meervoudige doelstellingen; lange termijn
Eenvoudig schuiven met financiële middelen
Moeilijk schuiven met financiële middelen
Kostencontrole strak
Democratische controle
Vrije partnerkeuze
Partnerkeuze sterk beperkt
Zwak stakeholdermanagement
Sterk stakeholdermanagement
Monitoring en continue verbetering
Monitoring staat in kinderschoenen
Ambities getemperd
Te veel in één keer willen doen
7
Het succes van samenwerking verschilt sterk tussen gemeenten 30%
30
28% 22%
Percentage gemeenten 20
10
9%
11%
0 <20
21-40 41-60 61-80 >80 Succespercentage samenwerkingsverbanden per gemeente
Percentage van samenwerkingsverbanden dat succesvol is in termen van beleidseffectiviteit, efficiëntie en/of leren Meerderheid vindt dat de samenwerkingsverbanden op koers liggen om doel te bereiken Ook het proces van samenwerking loopt soepel, volgens een kleine meerderheid
8
Er is een groot verschil in het gebruik van Gemeenschappelijke Regelingen 30 27% Percentage gemeenten 20
22%
21% 15%
14%
10
0 <20
21-40 41-60
61-80
>80
Percentage Gemeenschappelijke Regelingen per gemeente
Welk percentage van uw samenwerkingsverbanden is een Gemeenschappelijke Regeling? Sommige gemeenten gebruiken alleen maar GRs, andere niet of nauwelijks Gemeenten met weinig (minder dan 5) en veel (meer dan 25) samenwerkingsverbanden gebruiken minder Gemeenschappelijke Regelingen
9
Als er geen vertrouwen is tussen personen die bij een samenwerking betrokken zijn, kan je beter de samenwerkingsplannen stopzetten
10
Hoe verhouden gemeentes zich tot wat in het bedrijfsleven succesvol is? Tools die meest aan succes bijdragen
Percentage gemeenten (2014)
Percentage bedrijven (2011)
Individuele monitoring
53
89
Gezamenlijke monitoring
40
92
Cross-samenwerking monitoring
11
81
Prestatie-indicatoren
33
88
11
Gezamenlijke monitoring Co1 O48
100
Co4
90
O45
Co5
80 O43
70
Co6
60 50
O42
Co9
40 30 O40
Co10
20 10 0
Cu37
T12
Cu36
Thema’s zijn doel, structuur/besturing, relatie Vragenlijst naar alle lagen van de samenwerking Workshop om verbeteracties te identificeren
T16
Cu34
T18
Cu31
T19 S30
S23 S25
S24
12
Bij succesvolle gemeenten is vooral het kennisniveau van het college doorslaggevend
Succes <40%
Succes >60%
Kennis college
3,2
3,7
Kennis ambtelijk apparaat
3,4
3,7
Kennis gemeenteraad
2,7
2,9
13
De Raad heeft onvoldoende kennis van onze samenwerkingsverbanden en dat is niet goed
14
Aanbevelingen 1. Besteed meer aandacht aan monitoring. Hiervoor kunnen standaardtools worden ontwikkeld die voor een breed scala aan samenwerkingsverbanden toepasbaar zijn 2. Zorg voor voldoende kennis in het college 3. Wees scherp over het aantal samenwerkingsverbanden dat u kunt onderhouden, met name wanneer u van een klein naar een middelgroot portfolio gaat 4. Besteed aandacht aan leren samen te werken in elk nieuw samenwerkingsverband (action learning) 5. Werk aan het verlaten van de controlcultuur en werk meer richting een samenwerkingsgerichte cultuur in de gemeente
15
Zou iemand anders dit verhaal ook moeten horen? 2 juli 20.00 uur: Gratis Sioo webinar Meldt u aan via
[email protected] Of download het white paper ‘Kunnen gemeenten samenwerken?’ op sioo.nl
16
