ieuwsbrief N Achterdam Kroniek van de Alkmaarse prostitutiestraat
Jaargang 1 Nr. 1 Exploitanten praten mee over regels De Nieuwsbrief Achterdam verschijnt drie keer per jaar en is een uitgave van de Maatschap Nool c.s. De nieuwsbrief wordt gedrukt in een oplage van 500 stuks en gratis verspreid. De digitale versie wordt op de website www.achterdam.nl geplaatst. Correspondentieadres: Dijk 5, 1811 MB Alkmaar. Telefoonnummer: 072-515 06 29 Faxnummer: 072-515 83 71 Email:
[email protected] Website: www.achterdam.nl
Inhoud 1 Invoering regels opgeschort. 2 Rechtbank haalt argumenten Bruinooge onderuit. 3 KLPD Dienst adviseert in strijd tegen mensenhandel. 4 Nieuw prostitutiebeleid niet effectief. 5 Bestuurlijke carrière Bruinooge. 6 ‘Nieuwe cameraregistratie voldoet niet.’ 7 Historie Achterdam. 8 Voor de lens: Luba.
Invoering regels exploitatievergunningen opgeschort
De invoering van de nieuwe regels van de exploitatie vergunningen op de Achterdam is opgeschort. De exploitanten worden optimaal betrokken bij het opstellen van de regels. Dat heeft burgemeester Bruinooge onlangs bekend gemaakt tijdens het eerste overleg dat hij had met de Maatschap Nool c.s. Op vrijdag 18 december 2009 maakte burgemeester Bruinooge bekent dat hij bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in beroep gaat tegen de uitspraak van de rechtbank Alkmaar over de weigering van een vergunning voor de exploitatie van de 92 ramen die door de Maatschap Nool c.s. worden geëxploiteerd. De burgemeester vraagt ook een nieuw advies aan het Landelijk Bureau Bibob. Op 12 november stelde de rechtbank de maatschap in het gelijk. Er moet een nieuwe vergunning worden verstrekt aan de maatschap. Bruinooge toonde zich teleurgesteld over de uitspraak, omdat naar zijn mening het Bibobonderzoek had aangetoond, dat er ernstig gevaar van misbruik zou kunnen ontstaan bij het verlenen van een vergunning. De rechtbank veegde de vloer aan met het Bibobonderzoek. Alle aangevoerde bedenkingen werden onder-
uit gehaald omdat ze gebaseerd zijn op niet aannemelijke vermoedens. Bruinooge reageerde in de pers op de uitspraak: ‘Een aantal van de overwegingen van de rechtbank doet de vraag rijzen of toepassing van de wet Bibob nog wel voldoende draagvlak heeft’. De rechtbank Alkmaar interpreteert de wet Bibob anders dan de rechtbank Amsterdam. Twijfels over de toepassing van deze wet wil de burgemeester laten wegnemen door de Raad van State, het hoogste rechtsorgaan in Nederland. Naar verwachting doet de Raad van State na de zomer uitspraak. Tot die tijd heeft de maatschap een voorlopige exploitatievergunning.
De burgemeester deelde zijn beslissing van beroep op 18 december persoonlijk mee aan de leden van de Maatschap Nool c.s. op het stadhuis. Het was voor het eerst dat Bruinooge zich bereid toonde tot persoonlijk contact. Twee jaar lang weigerde de burgemeester verzoeken van Koos Nool tot overleg. Het gesprek had ‘een positief karakter’, aldus de leden van de maatschap. Bruinooge deelde mede dat de invoering van de nieuwe vergunningregels tot onbepaalde tijd is uitgesteld. De exploitanten worden optimaal betrokken bij het opstellen van de regels. De burgemeester deelde ook mede dat het veiligheidsrisicogebied, waarin de Achterdam gelegen, is opgeheven.
1
Kroniek van de Alkmaarse prostitutiestraat Rechtbank haalt alle argumenten burgemeester Bruinooge onderuit
Vervolg van pagina 2.
De Alkmaarse rechtbank stelt op 12 november 2009 Koos Nool in het gelijk. Burgemeester Bruinooge moet de exploitatievergunningen voor 92 ramen op de Achterdam verlengen. De door Bruinooge aangevoerde aantijgingen, verdachtmakingen en vermoedens uit het advies van het Landelijk Bureau Bibob (LBB) worden onvoldoende bewezen verklaard. Op 18 december heeft de burgemeester beroep aangetekend tegen de uitspraak. De burgemeester volgde het advies van het LBB blindelings. Bij tal van gelegenheden en vergaderingen van raadscommissies en gemeenteraad verschuilde hij zich steeds achter het Bibob-rapport. De rechtbank komt tot de conclusie dat Bruinooge zich had moeten vergewissen, dat het advies van Bibob zorgvuldig tot stand is gekomen. De burgemeester waande zich voor de rechtelijke uitspraak op 12 november de overwinnaar. Ondanks de, vooraf aan de rechtszaak, twee hoorzittingen in het stadhuis waarbij juristen namens exploitant Koos Nool en de eigenaren van de 92 ramen alle verdachtmakingen onderuit haalden.
2
Bruinooge reageerde na de uitspraak van de rechtbank zeer teleurgesteld. De burgemeester vindt het ‘een onmogelijke opdracht’ dat hij de ‘vermeende feiten en veronderstellingen’ moet bewijzen. Hij zegt zich in toekomstig voorkomende gevallen te bedenken het LBB in te schakelen. ‘En dat zal ik zeker aan andere col-
De overige verklaringen en (CIE-)informatie waar verweerder (Bruinooge) zich in navolging van het LBB op baseert, leveren geen directe aanwijzingen op dat de panden zijn aangeschaft met losgeld van de Heinekenontvoering. Gelet op de gemotiveerde weerspreking van die vermoedens door Nool en Cesar e.a. heeft verweerder naar het oordeel van de rechtbank niet aannemelijk kunnen achten dat de panden aan de Achterdam met geld met een criminele herkomst zijn aangeschaft.
lega’s in het land kenbaar maken’, aldus de burgemeester in een reactie. De voor Bruinooge en de werkwijze van de Wet Bibob vernietigende uitspraak is groot nieuws voor de media. Vrijwel alle landelijke tv- en radioactualiteitenprogramma’s, dag- en weekbladen en de Wereldomroep doen verslag. Rode draad in de berichtgeving is het functioneren van de Wet Bibob, als gereedschap bij het tegengaan van crimineel misbruik van vergunningen. Koos Nool is gewild bij de media.
Al eerder is er kritiek op de wet geuit in de Tweede Kamer. De minister van justitie heeft toegezegd de wet aan te passen. Er zullen striktere richtlijnen komen voor onderzoeken naar de handel en wandel van personen en instellingen die vergunningplichtig zijn. Een belangrijk onderwerp van kritiek op de Wet Bibob is de krampachtige geheimhoudingsplicht van de gegevens die het LBB gebruikt om tot een oordeel te komen. Burgemeester Bruinooge
klaagde menigmaal dat hij alleen inzage had in het Bibobrapport en daardoor geen overleg en advies kon inwinnen van medecollegeleden. Anderzijds ge(mis) bruikte de burgemeester de geheimhoudingsplicht door de raadsleden gevraagde relevante informatie te onthouden, zodat een grote meerderheid het beleid van de burgemeester inzake zijn weigeringbesluit Maatschap Nool cs kritiekloos volgde. Bruinooge wordt op alle aangevoerde punten in
het ongelijk gesteld. Voor Koos Nool persoonlijk is de grootste overwinning dat de rechtbank concludeert ‘dat de aanname dat de panden aan de Achterdam zijn aangekocht met geld dat afkomstig is van het losgeld van de Heinekenontvoering in essentie slechts berust op een niet nader op betrouwbaarheid getoetste verklaring van Van der Bijl.
Vervolg zie pagina 3.
De panden zijn gekocht met legale gelden. Ook heeft verweerder daarom naar het oordeel van de rechtbank niet aannemelijk kunnen achten dat er reeds witwaspraktijken plaatsvinden die het ernstig gevaar opleveren dat de vergunning mede zal worden gebruikt om strafbare feiten te plegen. Er is derhalve onvoldoende grond om aan te nemen dat er sprake is van ernstig gevaar als bedoeld in artikel 3, eerste lid, aanhef en onder b, van de Wet BIBOB.’ Aldus de één van de punten uit de rechtelijke uitspraak van 12 november 2009.’
KLPD Dienst Nationale Recherche adviseert in strijd tegen mensenhandel Twee dagbladen publiceerden onlangs uit een vertrouwelijk rechercherapport over de situa ties van de raamprostitutie in Amsterdam en Alkmaar. In opdracht van het ministerie van Justitie heeft het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) het onderzoek gedaan. Doelstelling is bestrijding van mensenhandel. De vijf exploitanten op de Achterdam hebben meegewerkt aan dit onderzoek. Uit het onderzoek zijn een aantal belangrijke aan bevelingen voortgekomen. De exploitanten kunnen zich vinden in de aanbevelingen. De laatste jaren is duidelijk geworden dat uitbuiting van vrouwen in de vergunde raamprostitutie in Nederland voorkomt. De legalisering van ‘het oudste beroep van de wereld’ heeft daarmee (nog) niet het beoogde effect gesorteerd. Gemeenten, politie, justitie en private partners zijn steeds beter in staat deze vorm van uitbuiting vroegtijdig te onderkennen. Gezamenlijk ondernemen zij actie om de problematiek tegen te gaan. In 2007 bleek uit diverse opsporingsinformatie dat een Hongaarse mensenhandelgroepering actief was in Alkmaar, Amsterdam en Den Haag. Zij zou zich schuldig maken aan het witwassen van criminele winsten, het vervalsen en gebruik van valse documenten, het over-
treden van de Wet Wapens en Munitie en het plegen van geweldsdelicten. Het rechercheonderzoek kreeg de naam Ablak (‘Ablak’ is het Hongaarse woord voor raam). Na diverse aanhoudingen wachten de verdachten momenteel op hun rechtszaak. Dit resultaat kon geboekt worden door intensieve samenwerking van instanties en betrokkenen in de prostitutiesector. Vanuit de criminologie wordt bekeken hoe bestuurlijke middelen zo effectief mogelijk kunnen worden ingezet bij de bestrijding van mensenhandel. Vervolgens worden aanbevelingen geformuleerd voor de gemeenten Amsterdam en Alkmaar om het beleid verder te verbeteren. Voor het onderzoek hebben 19 korte interviews en 22 diepte-interviews plaatsgevonden. Daarnaast zijn enkele respondenten, waarmee een diepte-interview is gehouden, aanvullend telefonisch of per e-mail benaderd voor een korte vraag. Alle korte interviews zijn met prostituees gehouden. Van deze interviews zijn er acht in Alkmaar op de Achterdam afgenomen en elf in Amsterdam op de Wallen, in het Singelgebied en op de Ruysdaelkade. Daarbij kwamen de volgende onderwerpen aan bod:
• thuissituatie in land van herkomst, • reis naar Nederland, • waarom werkzaam in deze stad, • werkzaamheden in prostitutie in andere landen/ steden, • werktijden, • waarom keuze voor prostitutie, • hoe kwam prostituee in prostitutie, • bekendheid familie met werkzaamheden • hoe gehuisvest en hoe aan woning gekomen, • kijk op pooiers en klanten, • (on)veilige seks en • sociale contacten en vrije tijd. In het onderzoek wordt onder andere vastgesteld dat de slechte verhouding tussen gemeente Alkmaar en de exploitanten op de Achterdam nauwelijks ruimte tot overleg biedt. Exploitanten kunnen immers goede signaleerders van mensenhandel zijn en dit moeten kunnen doorspelen naar de gemeente. De door de gemeente voorgestelde nieuwe regel, dat de exploitant een intakegesprek moet houden met de potentiële huursters wordt afgewezen. Dat is werk voor de gemeente.
3
Kroniek van de Alkmaarse prostitutiestraat Nieuwe prostitutiebeleid Alkmaar niet effectief
De bestuurlijke carrière van Pieter Marinus Bruinooge
Tot 2000 werd de exploitatie van prostitutie in Nederland gedoogd. De raamprostitutie in Alkmaar is daar het gevolg van. Binnen het gedoogbeleid werden vergaande afspraken gemaakt tussen de lokale overheden en de exploitanten. De politie kwam regelmatig ‘een praatje’ maken.
Van alle voorgangers is Bruinooge de eerste burgemeester die twee jaar lang alle contacten weigerde met bordeelexploitant Koos Nool. Negen verzoeken voor overleg bleven onbeantwoord door de burgemeester. Wie is deze man? Wat voor bestuurlijke prestaties heeft hij op zijn conto staan. Het internet geeft informatie.
De wetswijziging in 2000 en onvrede met de resultaten van het gedoogbeleid leidden tot de roep om nieuw beleid. Jammer is dat de focus daarbij kwam te liggen op strenger optreden en zwaardere sancties en niet op pogingen van de gemeenten en de (legale) prostitutiesector samen om de prostitutie in Nederland een meer acceptabel gezicht te geven.
4
In het afgelopen decennium was iedereen tevreden over de afstemming tussen de gemeente Alkmaar en exploitanten. Toch werd er een prostitutienota geschreven waarbij dubieuze cijfers over mensenhandel een rol speelden. Maar ook bestrijding van overlast en criminaliteit waren elementen in dat besluit. De verhuurders van werkruimten op de Achterdam (‘exploitanten van kamers’ in de volksmond) werden per brief op de hoogte gesteld. Zij reageerden per brief en overlegden met de gemeente. Helaas met weinig positief resultaat.
Het gaat te ver om alle nieuwe voorwaarden hier te bespreken. Kern van de voorwaarden is de eis van de gemeente dat prostituees op de Achterdam zelfstandige ondernemers moeten zijn. Zij moeten zijn ingeschreven bij de KvK en als zelfstandigen bekend zijn bij de Belastingdienst. Zelfstandigheid brengt rechten en plichten met zich mee. Je zou verwachten dat andere voorwaarden in lijn zijn met deze zelfstandigheid. Op verschillende punten is het tegendeel het geval. Er zijn juridische en inhoudelijke bezwaren tegen de nieuwe voorwaarden, er zijn onduidelijke formuleringen en in zeker twee gevallen gaat de gemeente haar bevoegdheid ver te buiten. Het gaat niet om onwil. Exploitanten zijn bereid om heel ver te gaan om hun bedrijven binnen de kaders van de wet te exploiteren. De gemeente kiest niet doelbewust een weg die niet tot positieve resultaten kan leiden. Wel kampen exploitanten met een ernstig imagoprobleem en is de gemeente niet bereid om met legale bedrijfseigenaren op basis van onderling vertrouwen en wederzijds respect te overleggen en afspraken te maken. Er moet water bij de wijn! Mijn voorstel is wettelijke regels, vergunningvoorwaar-
den en afspraken in een convenant zo te formuleren dat ze aansluiten bij de positie van beide partijen als zelfstandige ondernemer. Zo kan de bijzondere positie van de verhuurder worden
gebruikt om ongewenste situaties rond prostituees te bestrijden. Mr. Hans Scholtes, deelnemer overleg tussen gemeente en exploitanten.
•••
Achter de schermen Op de Achterdam zijn vijf raamexploitanten actief. Maatschap Nool c.s. is verreweg de grootste exploitant met 92 van de totaal 125 ramen. De andere vier exploitanten hebben respectievelijk 15, 11, 4 en 3 ramen. Niet alle exploitanten hebben een beheerder in dienst. De vijf exploitanten hebben maandelijks een overleg. Samen financieren zij, ieder in verhouding tot het aantal kamers dat zij op de Achterdam hebben, de beveiliging voor de Achterdam. De grootste exploitant heeft hiervoor een beveiligingsvergunning. Deze stelt een ruimte beschikbaar waar de GGD voor het wekelijkse spreekuur voor de prostituees. Op last van de gemeente wordt nu momenteel buiten de Achterdam gezocht naar een ruimte voor het Veiligheidshuis, waarin een GGD-ruimte wordt ingericht. De GGD heeft bezwaar tegen verhuizing. De raamexploitanten vragen zo’n 110 euro, inclusief btw, per dag (9.00 uur ’s ochtends tot 03.00 uur ’s
nachts) voor de kamerhuur. De kamers worden per dag alleen aan EU-ingezetene verhuurd. De bezettingsgraad op weekbasis is ongeveer 80 tot 95 procent. Door de wereldwijde kredietcrisis is het percentage het laatste jaar gestegen, omdat de vrouwen hun thuisland verlaten en hun heil in Nederland zoeken. De helft van de vrouwen, voornamelijk afkomstig uit Oost-Europese landen, werkt voor een langere periode (meerdere maanden) op de Achterdam. De andere helft vertrekt sneller, soms zelfs al na twee of drie dagen. Vaak is de reden dat de zaken niet goed gaan. Maar ook als er belastingcontroles zijn geweest, gaat een groot aantal vrouwen weg.
Eind november 2007 wordt bekend dat Pieter Marinus Bruinooge (51 jaar en CDA’er) de nieuwe burgemeester van Alkmaar wordt. Hij volgt Marie van Rossen (PVDA) op. ‘Piet’ zoals hij zichzelf graag voorstelt aan iedereen, is de eerste CDAburgemeester in Alkmaar. Bruinooge, van huis uit gereformeerd en oud-leraar geschiedenis en godsdienst, is zestien jaar raadslid van de Zeeuwse hoofdstad Middelburg, waarvan zes jaar wethouder en locoburgemeester. Begin oktober 1999 wordt de locoburgemeester in verlegenheid gebracht door een beschuldiging van een registeraccountant die tekortkomingen in de jaarrekening van de gemeente Middelburg heeft ontdekt. Rentelasten zijn te hoog opgevoerd. Bruinooge weerlegt de beschuldigingen niet en zou daarmee de tekortkomingen toegeven. Aldus de accountant. De affaire heeft geen verdere gevolgen voor Bruinooge. Hij solliciteert tevergeefs
naar het burgemeestersambt in Goes. Per 1 juni 2003 wordt Piet Bruinooge burgemeester van de Gelderse gemeente Renkum (31.000 inwoners). Zijn belangrijkste prestatie is de bemiddeling in de vestiging van het hoofdkantoor van het Nederlands Handbal Verbond in Renkum. Ook doet hij veel voor de jaarlijkse Airborne herdenking in Oosterbeek. Bruinooge slaagt erin de ‘strijdende’ partijen uit WO II gezamenlijk aan de Airborneherdenking deel te laten nemen Daartoe wordt Bruinooge in 2008 benoemd tot ‘honorary Member of the Most Excelent Order of the British Empire’. Na twee jaar Renkum vertrek Bruinooge naar NoordHolland. Hij zegt dat hij ‘Alkmaar niet kon laten lopen’. De nieuw benoemde burgemeester verwacht dat Alkmaar binnen een jaar van 95.000 naar 100.000 inwoners zal groeien. Dit verlangen, door zijn voorgangers ook al zeer gepropageerd, komt ook bij hem niet uit. Het inwonertal van de toeristische kaasstad daalt gestaag. Voor Bruinooge in 2007 wordt geïnstalleerd in Alkmaar, heeft hij geen weet van de raamprostitutie in de Achterdam. Hij ontdekt het prostitutiestraatje als hij met zijn echtgenote een verkennende wandeling maakt door het centrum van
de stad. De schrik is hevig. Volgens de christelijke leer is prostitutie geen gewoon maatschappelijk verschijnsel. Seksualiteit is een door God gegeven intimiteit en geen consumptieartikel. Prostitutie leidt tot misstanden, dwang en uitbuiting. Niet zelden kan gesproken worden van vormen van slavernij. Het geloof zegt dat het bordeelverbod in ere moet worden hersteld, omdat tachtig procent van
de prostituees door pooiers gedwongen zou worden achter de ramen te zitten. De prostitutie moet krachtig worden bestreden. Wie de burgemeester nader wil leren kennen zou de moeite kunnen nemen via het gemeentelijke site op internet www.alkmaar. nl de videoverslagen van de gemeenteraad en de raadscommissie bestuur en middelen aan te klikken.
De burgemeester van Alkmaar.
5
Kroniek van de Alkmaarse prostitutiestraat Nachtwaker Peter Hof:
‘De nieuwe cameraregistratie voldoet niet’ Voor Peter Hof (34) is de Achterdam al ruim vier jaar zijn werkterrein. Zes nachten per week is Peter bewaker in de prostitutiestraat. Voordat hij werkzaam was op de Achterdam, was Peter bij de commandotroepen en bewaker voor bedrijven, zoals Schiphol, instellingen en horecaportier in Alkmaar. De bewaking op de Achterdam wordt dagelijks van 17.00 tot 03.00 uur steeds Oss: Oud commandomilitair Peter Hof.
uitgevoerd door twee personen. De meeste tijd brengen de bewakers door met sulveiance door de straat. Peter: ‘Incidenteel treden we op als er problemen zijn. Het gaat dan meestal om geschillen tussen een meisje en een klant over de tijd. De klant heeft vaak te veel alcohol op en is dan ontevreden over de bewezen diensten en het meisje voelt zich bedreigd. Dan waarschuwt zij ons via de
alarmknop. Binnen een minuut zijn we ter plaatse en wordt het meningsverschil geregeld.’ Als klappen worden uitgedeeld of iemand maakt ernstige problemen, dan wordt de politie erbij gehaald. De bewakers hebben het telefoonnummer van de wachtcommandant. ‘ We hebben een uitstekend contact met de politie’, zegt Peter. ‘ Als we bellen zijn ze direct ter plaatse. Wat wel een belemmering in ons werk is, is dat de bewakingcamera’s in de straat in handen van de gemeente zijn overgegaan. We hebben nu geen con-
trolemogelijkheden meer. Voorheen konden wij verdachte figuren via de beeldschermen volgen. Nu wordt alleen in het weekend in de bewakingsruimte in de parkeergarage naar de beelden gekeken. Ook de politie is ontevreden met de nieuwe gang van zaken.’ Volgens Peter Hof is het, nu de beelden uit de straat niet meer intensief worden bekeken, moeilijker geworden vrouwenhandelaren en pooiers te traceren. ‘Hopelijk komt de gemeente tot inkeer en gaan we weer terug naar de oude situatie’, verzucht Peter.
•••
Centrumbewoners voelen zich vaker onveilig op straat Centrumbewoners voelen zich vaker onveilig in hun eigen buurt (42%) dan de gemiddeld inwoner van Alkmaar (24%). De mate waarmee men zich vervolgens onveilig voelt wijkt niet af van het Alkmaarse gemiddelde: zo’n driekwart (77% in het centrum, 73% in totale stad) voelt zich soms onveilig in de eigen buurt.
6
Een klein gedeelte (8 % zowel in het centrum als in de totale stad) geeft aan zich vaak onveilig te voelen in de eigen buurt. Aldus de uitkomst van het jaarlijks omnibusonderzoek.
Het gemeentelijk omnibusonderzoek wordt gehouden onder 3100 willekeurig gekozen Alkmaarders, verspreid over de stad. Alle ondervraagden krijgen een vragenlijst thuisgestuurd. Als de lijst is ingevuld, wordt deze weer opgehaald. Van het aantal mensen die het onderzoek toegestuurd kregen heeft 73 % gereageerd. Binnenkort verschijnt de uitslag van een meer buurtgericht onderzoek in het oostelijk stadsdeel, dus inclusief Achterdam, over de gevoelens van (on)veiligheid op straat.
HISTORIE ACHTERDAM Aflevering 1 Bouwblok na stadsbrand 1328 ontstaan
De parochie en jurisdictie Alkmaar dateert van circa 1070. De moederkerk stond in Heiloo. In 1254 kreeg Alkmaar stadsrechten. Recentelijk bodemonderzoek heeft de ontstaansgeschiedenis van de Achterdam blootgelegd. Het smalle straatje vormt met de evenwijdig aan de Achterdam lopende Voordam één bouwblok. Deskundigen schatten dat het blok in de eerste helft van de 14 eeuw is ontstaan. Mogelijk houdt de aanleg verband met de grote stadsbrand van 1328. Na die brand is de stad in oostelijke richting uitgebreid. De Achterdam vormde de begrenzing van het havengebied. De Voormeer was een uitloper van de Schermeer. Stadsarcheoloog Peter Bitter stelt in zijn studie De kuiperij van Stikvoort.
vast: ‘Het gebied is thans nog opvallend hoog gelegen, evenals trouwens het aansluitende gedeelte van het Fnidsen, namelijk tot ongeveer hetzelfde peil als de Houttil. De opmerkelijke ophoging van dit gebied kan te maken hebben met de buitendijkse ligging. Een andere verklaring kan worden gezocht in een mogelijke verplaatsing van de waterkeringen. In de Rekere was een dam gelegd om het brakke water te keren dat via de Rekere landinwaarts kon opstuwen. De oudste dam lag ter plekke van de huidige Dijk en er werd op de Rekere afgewaterd via een (spui)sluis bij de Kaarsemakersgracht. Wellicht werkte men rond 1325-1335 aan een nieuwe dam bij de Voordam-Achterdam, die via het Fnidsen aansloot op de dijk bij de Langestraat.’ Kasteel Bij recente opgravingen aan de Achterdam zijn in funderingen, die volgens het erbij gevonden vondstmateriaal in de veertiende eeuw zijn aangelegd, veel hergebruikte bakstenen aangetroffen van groot formaat. Er zijn stenen bij met een lengte van 38 cm. Deze zouden afkomstig kunnen zijn van de sloop van het nabij gelegen kasteel Torenburg.
De naam van de op een verhoging aangelegde straat verandert in de loop der eeuwen. In 1476 is het de Afterdam, daarna d’ Afferdam en in 1796 komen we in oude akten het Kuijpersglop tegen. Tussen 1492 en 1519 vermeerdert het aantal bouwkundige opstallen van 18 naar 22. De Achterdam wordt omschreven als ‘één der dammen van een stuk bij de Dijk aangewonnen grond’.
Alkmaar plm.1561 door Jacob van Deventer. De Voormeer staat in verbinding met de Schermeer. Links de nog niet drooggemaakte Bergermeer.
In de 17e eeuw hebben de meeste panden in de Achterdam namen. Zo vinden we er ‘In De Vergulde Woelen’, ‘De Lindenboom’, ‘De Vergulde Arent’ en ‘De Spruytende Uyens’. We vinden er dan al een koperslager, kistenmaker, kuiper, linnenwever, touwslager, bakker en een smid. En pakhuisjes, veel pakhuisjes. In het ambachtelijke straatje wordt al lang de wekelijkse melk- en botermarkt gehouden. Als in 1612 het gerucht gaat dat de markt dreigt te
worden verplaatst richten de bewoners zich in een brief aan het stadsbestuur voor behoud van hun markt. Bestraat In 1710 wordt de rijweg bestraat. Daarvoor was het een verhard pad, met in het midden een stenen straatje voor paarden en hardstenen stoepen langs de gevelwanden. De hardstenen stoepen blijven gehandhaafd. De uitbreiding van de stad in oostelijke richting gaat gestaag door. Het Veneetse Eiland (Fnidsen en omgeving) wordt uit het water van de grote Voormeer, oorspronkelijk gelegen tussen Schermeer en Mient, opgehaald, gevolgd door de Zandhoek en ‘t Hondsbosch. Zo ontstaat ‘De Nieuwstad’ tot aan de Bierkade en de verkleinde Voormeer. De Achterdam ligt in het hart van het regionale handelscentrum dat Alkmaar vanouds is. De ‘kleine nijverheid’ tiert er welig. Alkmaar is een stad van kleine neringdoenden, die driekwart van de plaatselijke rijkdom bezit. Aan de Voormeer ligt een scheepswerf en er is een bierbrouwerij. Ook is er een zoutziederij. Op de Achterdam gebeurt weinig. Neringdoenden wisselen weinig van plek. Wel zien we veel transacties van pakhuizen. Eigenaren van grote winkels die elders zijn Vervolg zie pagina 8.
7
Kroniek van de Alkmaarse prostitutiestraat Zoeklicht
Voor de lens Luba is 22 jaar en geboren in Bulgarije. Voordat ze in Alkmaar op de Achterdam ging werken was ze werkzaam in Brussel. Luba: ‘Ik werk hier graag in Alkmaar omdat de omstandigheden beter zijn dan in Brussel. Het is hier veel rustiger, vooral veiliger en schoner. Hier op de Achterdam heerst geen stress en er rijden geen auto’s door de straat. Een groot voordeel is de alarmknop in de kamer. Als er iets is en ik gebruik de knop, dan komt er onmiddellijk iemand van de beveiliging.’ Voor Luba is de belastingregeling in Nederland geen probleem. Ze bezoekt mini-
maal één keer in de maand de arts van de GGD. ‘En als er een keer een ongelukje gebeurt met een condoom, dan kan ik direct terecht bij de GGD’, zegt Luba. Over de nieuwe aangescherpte regels die in voorbereiding zijn is Luba positief. Ze kan alle noodzakelijke documenten zoals inschrijving KvK, GBA en burgerservicenummer overleggen. Wel heeft Luba een probleem met een eerdere sluiting om 01.00 uur in de nacht. Beter is de sluitingstijd gelijk houden met die van de horeca, vindt Luba. Ook het voorstel van de gemeente Alkmaar een aaneengesloten werktijd van negen uur in
Luba uit Bulgarije.
te voeren zit de Bulgaarse dwars. Luna: ’Wij hebben toch ook recht op een werkpauze. Denk maar aan de rust- etenstijden. Rond zes uur in de namiddag loopt er niemand in de straat en houd ik een eetpauze, dat zou dus van mijn toegestane werktijd afgaan.’
Nieuwsbrief Achterdam Justitie, politie, gemeente Alkmaar én de media hebben hun zoeklichten gericht op de Achterdam: één van de grootste prostitutiegebieden in Nederland. Reden voor de aandacht is de gedwongen raamprostitutie.
Vrouwenhandel is een zware misdaad. Terecht dat dit met alle beschikbare middelen moet worden bestreden. Dat vinden vanzelfsprekend ook de exploitanten van de 125 ramen op de Achterdam. Openheid en optimale voorlichting over de gang
van zaken in het prostitutiestraatje staat bij de exploitanten voorop. De exploitanten hebben geen geheimen. Daarom verschijnt voortaan periodiek de Nieuwsbrief Achterdam.
waar naast de wasserij van bontkleding van Evert van Doeden. Als de krant groter wordt komt er aan de zuidzijde van het galop met de Kooltuin een loodpakhuis. Fokke Rolsma heeft er in 1811 een kuiperij en Adam Oomstede maakt
en repareert snijboonmolens. Als wolwinkelierster Jannetje Bouman in 1818 overlijdt neemt naaister en mutsenmaakster Maria van Tellingen de winkel over. Zo vergaat de tijd in het smalle straatje: mutaties aan de lopende band.
••• Vervolg van pagina 7.
8
gevestigd in de stad kopen er pakhuizen of vervallen winkeltjes om er nieuwe bergruimte te bouwen. Alkmaarsche Courant De erven Sterck, eigenaar van de Alkmaarsche Courant, openen er in 1817 een winkeltje in schrijf-
De gemeente Alkmaar koopt iedere week redactieruimte in een huis-aanhuiskrant. Op die manier is de gemeente verzekerd van berichtgeving die haar behaagt. Geen kritische journalist legt de wekelijkse ‘goednieuwsshow’ ook maar een strobreedte in de weg. De gemeentelijke pr-afdeling tikt zich wekelijks de vingers blauw. Deze ambtelijke broodschrijvers zijn ingehuurd om alle plooien glad te strijken. In de eerstvolgende stadskrant na de vernietigende uitspraak van de rechtbank tegen het weigeringbesluit van de burgemeester verschijnt een verhaal waarin de nederlaag met pijn en moeite wordt toegegeven. De ‘nederlaag’ wordt echter moeiteloos gekoppeld aan het op volle kracht verder gaan met de strijd tegen de overlast en criminaliteit op de Achterdam. In het slot van het verhaal koppelt de burgemeester de vrouwenhandel aan de vergunningverlening. Twee zaken die niets met elkaar te maken hebben. Bruinooge ‘Met deze maatregelen gaan we op volle kracht verder, ook al is het dan op het onderdeel vergunningverlening nu even niet gelukt!’ De burgemeester lijkt weinig geleerd te hebben van de terechtwijzing van de rechtbank.
