krant 0108 14114
10-04-2008
15:27
Pagina 1
krant
1
Nieuwsbrief van de Stichting PVP
De zelfbinding is in werking getreden. Wat levert het op?
Rechtspraak: Eigen inbreng van cliënten in Bopz-procedures
"Door de zelfbindingsovereenkomst lever ik een stuk autonomie over mijn leven in. Het is echter duidelijk voor mij dat als ik zonder afremming doorglijd naar een psychose, ik mijn totale autonomie inlever voor langere tijd." (patient, p. 4)
" Zelfbinding doet recht aan de patiënt, maar voorlopig heb ik nog grote vraagtekens bij de uitvoerbaarheid ervan. Zolang de patiënt akkoord gaat, zijn er geen grote problemen. Als hij echter alsnog (in crisis) niet akkoord gaat, is er een forse vertraging omdat de rechter moet komen." (psychiater, p. 6)
krant 18e jaargang nummer 1, lente 2008
krant 0108 14114
10-04-2008
15:27
Pagina 2
VOORWOORD O.T.T en profetische gaven gevraagd Onvoltooid Toekomende Tijd: ik genoot vroeger van deze afkortingen want ik houd erg van de Nederlandse Taal. O.T.T. associeerde ik als kind met de toekomst die nog niet vaststaat en waar je zelf nog invloed op uit kan oefenen. Ik houd ook helemaal niet van figuren die menen de toekomst te kunnen voorspellen, of het nu profeten of astrologen zijn. Laat de toekomst maar ongewis en een mysterie zijn. Ik ga voor de verrassing. In de psychiatrie is de rol van de toekomst soms behoorlijk bepalend voor de behandelwijze in het hier-en-nu. De rol van de psychiater lijkt daarin wel eens op die van de astroloog of de profeet. Zo is per 1 januari de zelfbindingsmachtiging
Z E L F BINDING
van kracht. U hebt hierover al eerder in de pvpkrant kunnen lezen en we komen in deze krant hierop terug. In de praktijk worstelen patiënten en hulpverleners met de ingewikkelde procedures, die bij deze machtiging horen. De vrees is dat de regeling zo ingewikkeld is, dat niet veel patiënten en hulpverleners er gebruik van zullen gaan maken. Dat is jammer voor die patiënten, die baat denken te hebben bij deze machtiging. Een volgende ontwikkeling zal binnenkort van kracht worden, want is al door de Eerste Kamer aangenomen: het verruimde criterium voor dwangbehandeling. Hier komt de voorspellende gave van de psychiater ruim aan bod. Als de psychiater immers “aannemelijk kan maken dat zonder die behandeling het gevaar dat de stoornis van de geestvermogens betrokkene doet veroorzaken niet binnen een redelijke termijn kan worden weggenomen” mag er gestart worden met dwangbehandeling. Een nieuw criterium roept nieuwe vragen op en
er zal gezocht moeten worden wat binnen de grenzen van de wet past en wat niet. Een spannende tijd en ook een (bescheiden) terugkeer naar het bestwil-principe. Voor patiënten is het te hopen dat er blijvend aandacht zal zijn voor de kwaliteit van de behandelrelatie, die immers behoorlijk onder druk kan komen te staan door de keuze voor dwangbehandeling. Verder in dit nummer treft u de vaste rubrieken en een nieuwe rubriek waarin de voorzitter van een klachtencommissie wordt geïnterviewd. Klachtencommissies hebben een belangrijke taak in een goede klachtafhandeling, zowel voor de patiënt als voor de instelling. Het interview geeft een kijkje in de keuken van de klachtencommissie en de dilemma’s waar een voorzitter mee te maken krijgt. Ik wens u veel leesplezier toe, Ronald de Koster pvp in de regio NoordWest-Midden
■
Kritiek en ontwikkelingen zelfbinding De zelfbindingsregeleing van de Wet Bopz is sinds 1 januari 2008 van kracht. Nog niet veel cliënten hebben zich bij de pvp’en gemeld met vragen of klachten over zelfbinding. Dit blijkt uit de registratiecijfers van de Stichting PVP (zie kader). Het hele fenomeen is tenslotte nog kakelvers en lijkt nog niet erg bekend. Slechts een enkeling is al zover dat hij daadwerkelijk een zelfbindingsovereenkomst heeft. Er bestaat niet alleen bij cliënten, maar ook bij behandelaars nog veel onduidelijkheid over en kritiek op de nieuwe regeling. En ook de rol van de pvp in de zelfbindingsmachtiging is nog niet uitgekristalliseerd.
Problemen bij opname en behandeling De regeling is ingewikkeld en krijgt kritiek. Sommige behandelaars voorzien problemen op het moment dat een cliënt niet instemt met opname. Behandelaars vinden dat de beslistermijn van de rechter te ruim is. De rechter heeft vijf dagen de tijd om te beslissen of de zelfbindingsverklaring wordt omgezet in een zelfbindingsmachtiging. Pas als de rechter een zelfbindingsmachtiging afgeeft, kan de cliënt gedwongen worden opgenomen. Maar wat gebeurt er als de cliënt in die vijf dagen zo’n gevaar is voor zichelf of een ander dat een opname direct noodzakelijk is en de beslissing van de rechter niet kan worden afgewacht? Behandelaars verwachten dat ze dan toch een ibs moeten aanvragen om ongelukken te voorkomen. En wat te doen als cliënt manisch wordt tijdens de vakantie in het Geuldal? Geen verklaring bij zich en de vaste behandelaar is niet in de buurt. Hetzelfde probleem doet zich voor als de behandelaar zelf met vakantie is. Er zijn wel erg veel verschillende psychiaters betrokken bij deze machtiging, is een ander genoemd kritiekpunt. Het moet goed geregisseerd worden; wie doet dat? Daarnaast is de procedure ingewikkeld en omslachtig voor de behandelaar. En
het is nog zo nieuw dat niet alle betrokken partijen er goed mee bekend zijn. Zo is het bijvoorbeeld voorgekomen, vertelt een behandelaar, dat de Inspectie niet wist dat zij gewaarmerkte kopieën van de zelfbindingsverklaring mag ontvangen. Praktische problemen kunnen ook in het verschiet liggen. Is een ambulance wel bereid een cliënt mee te nemen, die hard roept niet te willen, als de behandelaar slechts zwaait met de zelfbindingsmachtiging? Hoeveel méér zekerheid geeft het nu eigenlijk, vragen sommigen zich af. Misschien dat een cliënt die via zo’n zelfbindingsverklaring is opgenomen tegen zijn wil, tijdens zijn gedwongen opname zijn uiterste best zal doen om van de zelfbindingsverklaring af te komen. De opname periode van maximaal zes weken kan voor sommige cliënten ook nog eens te kort zijn, en dan zal mogelijk een rechterlijke machtiging aangevraagd moeten worden. Wanneer zet je die procedure in gang? En hoe dan verder?
De rol van de pvp Pvp’en ondersteunen vaak cliënten die gedwongen zijn opgenomen, en staan daarbij altijd aan de kant van de cliënt. Maar de pvp kan
Aan de lijn met de
Helpdesk PVP -
Helpdesk PVP. Goedemorgen Ze willen me een spuit geven! Pardon? Ze willen me een spuit geven! Met ri... ro... penal of zoiets. Risperdal? Juist. En dat wil ik niet. Ze staan hier nu klaar met dat kreng. Ik wist helemaal niet dat dat ging gebeuren, dat hebben ze een uur geleden pas verteld! En ik ben het er echt niet mee eens. Ik slik toch tabletten? En dat gaat prima. Ik ben bang van naalden en wil geen injectie. Wat kunt u doen?
Ik beloof mevrouw te proberen de injectie tegen te houden. De psychiater weet van de afkeer van de cliënte tegen spuiten, en geeft toe de cliënte pas net verteld te hebben dat ze de injectie ging krijgen. Hij kende deze cliënte al langer en voorzag grote angst en stress bij mevrouw als ze haar meer tijd gaven. Ook geeft hij toe dat er geen direct gevaar is, maar is toch niet bereid de behandeling uit te stellen zodat mevrouw de zaak aan de klachtencommissie kan voorleggen. Ik wend mij daarom tot de directeur, die wel bereid is tot dat laatste te besluiten. De behandeling met depotinjectie wordt geschorst. Mevrouw is gerustgesteld. De dag na ons gesprek legt ze de zaak voor aan de klachtencommissie; die is zich nu aan het beraden. Mocht de behandeling toch nog doorgaan, dan is er in ieder geval zorgvuldig onderzoek gedaan of het echt niet anders kon.
2
krant 1 '08
WW
■
krant 0108 14114
10-04-2008
15:27
Pagina 3
ook als adviseur optreden bij het opstellen van een zelfbindingsverklaring. “Die rol vind ik onduidelijk”, stelt een van de pvp’en. “Of anders gezegd: het lijkt mij lastig om iemand goed daarin te adviseren.” Pvp’en zijn nu eenmaal geen behandelaars. Bovendien is iemand op het moment van opname misschien wel helemaal niet blij meer met zijn zelfbindingsregeling en de adviezen die de pvp daarbij heeft gegeven. Dat kan het vertrouwen tussen cliënt en pvp schaden, waardoor het moeilijk wordt voor de pvp om de cliënt nog goed te kunnen ondersteunen. Knelpunt daarbij is dat eenmaal met een zelfbindingsmachtiging opgenomen, de cliënt niet meer kan terugkomen op deze zelfbindingsverklaring.” Want op het moment dat iemand anders op grond van de zelfbindingsverklaring voor een cliënt heeft bepaald dat hij opgenomen en behandeld moet worden, is de cliënt wilsonbekwaam ten aanzien van die beslissing tot opname en behandeling. Als hij wilsbekwaam was, had hij zelf wel besloten tot opname en behandeling, is de gedachte. Oftewel: de cliënt heeft dan niks meer te zeggen over de opname en behandeling, want hij is wilsonbekwaam daarvoor. Een tekortkoming in de wetgeving rond zelfbinding is dat die beslissing tot wilsonbekwaamheid geen klachtgrond is. Zo is het de cliënt onmogelijk een aanvankelijk afgesproken behandelvorm te weigeren of te wijzigen. Wat kan de pvp voor een cliënt betekenen in zo’n situatie? Dat is nog niet helemaal duidelijk.
Nieuw beleid Er zijn veel onduidelijkheden, maar er is nog wel hoop. Er zijn lovende verhalen over zelfbinding, zoals op p. 4 van deze krant. Daarnaast zijn sommige instellingen actief doende om beleid te maken op het goed stroomlijnen van zelfbindingsverklaringen en – machtigingen. Zo is bijvoorbeeld Meerkanten bezig met een project dat betrokkenen goed moet informeren en faciliteren. Zo kunnen problemen hopelijk worden voorkomen. De juridische afdeling van de Stichting PVP zorgt voor scholing en ondersteuning aan pvp’en bij het uitoefenen
van hun taak. Deze afdeling houdt zich intensief bezig met het ontwikkelen van richtlijnen voor pvp’en om cliënten te ondersteunen bij vragen en klachten over zelfbinding. Het is inherent aan nieuwe ingewikkelde regelingen dat de exacte manier van werken nog niet helemaal is uitgekristalliseerd. Maar er lijkt hard gewerkt te worden om daarin verder te komen. Er wordt over gesproken, gediscussieerd, nagedacht. Hopelijk wordt de regeling uiteindelijk méér dan een verzameling beleidsstukken en hebben cliënten er daadwerkelijk baat bij. CvdB/WW ■
Z E L F BINDING
Vragen en klachten over zelfbinding 2007
1e kwartaal 2008
cliënt wil informatie over zelfbinding cliënt wil zelfbinding cliënt wil verlenging zelfbinding cliënt wil minder zelfbinding cliënt wil andere aanpassing zelfbinding dwangtoepassing in kader zelfbinding (art 38a)
19 12 9 4
5 1 0 1
1
0
4
0
Totaal
49
7
Dit zijn de vragen en klachten die er tot nu toe bij de Stichting PVP zijn binnengekomen over zelfbinding. Met ‘cliënt wil andere aanpassing zelfbinding’ wordt bedoeld: een andere aanpassing dan verlenging of minder. (PbtV)
BROCHURE Hoe zat het ook weer met die zelfbinding? Nieuwe informatiebrochure van Stichting PVP De regeling zelfbinding is sinds 1 januari 2008 in werking getreden. Dit betekent dat cliënten met hun psychiater bindende afspraken kunnen maken over hoe ze behandeld willen worden op het ogenblik dat het slecht met hen gaat. Deze afspraken komen in de zelfbindingsverklaring. De wet voorziet in twee types zelfbindingsverklaring. Een eerste type is de zelfbindingsverklaring gericht op opname, verblijf en behandeling. In dit soort verklaring staat omschreven in welke omstandigheden een cliënt opgenomen wil worden, waar hij opgenomen wenst te worden, welke behandeling hij dan wenst te ondergaan en hoe lang deze behandeling gaat duren. Als de in de zelfbindingsverklaring omschreven omstandigheden zich voordoen, kan de rechter een zelfbindingsmachtiging verlenen, op basis waarvan de cliënt opgenomen wordt. De afspraken in de zelfbindingsverklaring zijn bindend voor cliënt en behandelaars. Het tweede type is de zelfbindingsverklaring gericht op alleen behandeling. In deze verklaring worden enkel afspraken gemaakt over de behandeling als een cliënt al met een rechterlijke machtiging of inbewaringstelling is opgenomen. Ook deze afspraken zijn bindend voor cliënt en behandelaars.
Wilsbekwaamheid nodig Cliënten die lijden aan een psychiatrische aandoening, die wilsbekwaam zijn op het ogenblik van het opstellen van de verklaring en die ouder zijn dan 16 jaar, kunnen een zelfbindingsverklaring opstellen. Het is mogelijk om vervolgens weer van de verklaring af te komen, maar vanzelfsprekend is dit niet. Voorwaarde voor het intrekken of wijzigen van de verklaring is namelijk dat de cliënt dan nog steeds (of weer opnieuw) wilsbekwaam is. Op het moment dat de in de verklaring genoemde omstandigheden zich voordoen, zal dat vaak niet het geval zijn. Voor het opstellen, intrekken en wijzigen van een zelfbindingsverklaring gelden bijzondere procedures. Meestal is een verklaring van een tweede, onafhankelijke psychiater nodig. Cliënten kunnen in dit verband ondersteuning vragen van de pvp. De pvp kan helpen bij alle aspecten van de zelfbinding. Zo kan de pvp een cliënt
ondersteunen bij de beslissing om wel of niet tot zelfbinding over te gaan door voorlichting te geven over de mogelijke juridische gevolgen ervan. Ook kan de pvp informatie en advies geven bij het opstellen van de zelfbindingsverklaring, bij eventuele wijziging, verlenging of intrekking.
Brochure over zelfbinding De zelfbinding is eerder besproken in pvp-krant 2007-1 (p. 2-3). Deze kunt u vinden op onze website www.pvp.nl. We hebben nu ook een brochure uitgegeven over de zelfbinding. Daarin vindt u meer informatie over de wijze waarop een zelfbindingsverklaring wordt vastgelegd, de geldigheidsduur daarvan, de procedure voor de rechter en de interne rechtspositie van iemand met een zelfbindingsverklaring, met name rond de mogelijkheden tot dwangbehandeling en het klachtrecht. Deze brochure ‘zelfbinding in de psychiatrie’ is de zesde in de reeks Rechten in de psychiatrie van de Stichting PVP. Cliënten kunnen de brochure gratis krijgen bij hun pvp of bestellen via de Helpdesk PVP (0900-444 8888 of
[email protected]). Instellingen kunnen de brochures bestellen bij TGO Uden (0413-265554 of
[email protected]). KP ■
krant 1 '08
3
krant 0108 14114
10-04-2008
15:27
Pagina 4
G A S T A U T E U R Minder autonomie, maar meer rust Een welbewuste keuze voor de zelfbindingsovereenkomst Mijn eerste psychose kreeg ik medio jaren 80. Ik heb toen op vrijwillige basis op een PAAZ-afdeling verbleven. Daarna ben ik nog geruime tijd actief geweest in het arbeidzame leven. Uiteindelijk kwam ik met de diagnose ‘bipolaire stoornis’ in de WAO terecht, en ik doe nu met veel voldoening vrijwilligerswerk. Vorig jaar ben ik weer psychotisch geworden en werd voor drie maanden opgenomen. Eerst met een ibs en later met een rm. Dit was een nare periode, gekenmerkt door een langdurig verblijf in een isoleercel. Inmiddels heb ik een zelfbindingsovereenkomst gesloten om herhaling daarvan te voorkomen. Graag wil ik mijn ervaringsverhaal met u delen, in de hoop de voordelen van de zelfbindingsmachtiging te kunnen laten zien.
De ernstige gevolgen van mijn psychose Die psychose sloeg niet van de een op de andere dag toe. Er ging een periode aan vooraf waarin mijn geestelijke vermogens om adequaat te handelen afnamen. Dit bleef niet onopgemerkt in mijn omgeving. Mijn dierbaren maakten zich gedurende dit proces erg ongerust. Gedurende deze gestaag voortzettende afglijding werd ik steeds onbereikbaarder. Ik werd dwingend in mijn contacten, communiceerde veelvuldig en abnormaal, vertoonde verbaal agressief gedrag en nam afstand van familie en vrienden. Ik had toenemende slaapdeprivatie, dacht versneld en had buitengewoon associatieve gedachten. Mijn sociale omgeving heeft hiervan te lijden gehad en is erdoor veranderd. Tenslotte staakte ik mijn medicatie en paranoïde gedachten beheersten mijn denken en doen. Uiteindelijk verliet ik mijn huis in ontredderde toestand en meldde mij na enkele dagen bij de politie in het buitenland. Mijn toestand was ook nog eens kritiek omdat ik te weinig vocht tot mij nam, wat met mijn nierinsufficiëntie heel slecht is. Mijn twee kinderen zijn in deze periode ten einde raad geweest en hebben met artsen, politie en anderen telefonisch contact gehad. Deze konden
'Ik wil niet nog eens mijn autonomie voor langere tijd inleveren'
echter niets voor hen betekenen, gezien het feit dat zij niet wisten
altijd eerst nog mijn psychiater geconsulteerd. Mijn vertrouwelingen
waar ik verbleef en ik bovendien geen gevaar was voor anderen. Ik ben
worden dagelijks op de hoogte gehouden. De plaats en de invulling
nu alweer enige maanden onder voorwaarden klinisch ontslagen uit het
van de behandeling worden door de psychiater en het behandelend
ziekenhuis en mijn rm loopt eind februari 2008 af.
personeel vastgesteld; tevens is de door mij vastgelegde behandeling opgetekend.
Dit wil ik nooit meer!
Het signaleringsplan en de zelfbindingsovereenkomst zijn in goede
Uiteraard wil ik een dergelijke zenuwslopende affaire in de toekomst
harmonie tot stand gekomen met de verpleegkundige bipolaire
voorkomen. Mijzelf, mijn kinderen en andere dierbaren wil ik hiervoor
stoornis van het ziekenhuis waar ik onder behandeling ben. Mijn
behoeden. De impact van een dergelijke gebeurtenis is té groot. Het
twee kinderen hebben daarbij waardevolle aanvullingen ingebracht.
is echter duidelijk, dat ikzelf in die situatie niet zie of niet wil zien dat ik afglij. De buitenwereld ziet het wél. Om tijdig en in een vroeg
De overeenkomst is een vangnet
stadium het hoofd te kunnen bieden aan een opkomende psychose is
Het opstellen van een zelfbindingsovereenkomst roept vragen op.
een signaleringsplan met bijbehorende zelfbindingsovereenkomst een
Mijn vertrouwelingen hebben mogelijkheden een procedure tot
zegen voor mij. Samen met mijn verpleegkundige en behandelend arts
opname in gang te zetten voor mij, ook als ik dat op dat moment niet
van het psychiatrisch ziekenhuis heb ik deze opgemaakt. Ik heb drie
passend vindt. Door de zelfbindingsovereenkomst lever ik een stuk
vertrouwelingen benoemd, die bij meerderheid van stemmen besluiten
autonomie over mijn leven in. Het is echter duidelijk voor mij dat als
nemen: mijn twee kinderen en een verpleegkundige van de afdeling
ik zonder afremming doorglijd naar een psychose, ik mijn totale
bipolaire stoornis van het ziekenhuis. Deze laatste kan vanuit zijn
autonomie inlever voor langere tijd. Het schip wordt dan te laat
vakgebied advies geven.
gekeerd. Het genezingsproces zal om die reden dan ook veel langer
In het signaleringsplan staan drie fasen beschreven. In de eerste twee
duren, is mijn ervaring.
geven de vertrouwelingen bij toenemende tekenen van duidelijke
De zelfbindingsovereenkomst geeft mij een vangnet. Ja, ik belast mijn
achteruitgang bij mij deze door aan de behandelaren. Die nemen dan
kinderen met zeer moeilijke beslissingen. Maar er is voor hen meer rust
contact met mij op. Dit kan ertoe leiden dat ik vrijwillig instem met
en zekerheid, want zij zijn ervan verzekerd dat hun vader voortaan
psychiatrische hulp of zelfs vrijwillige opname.
eerder en beter kan worden opgevangen en geholpen. Het geeft mij
In de derde fase, als er echt onmiskenbare signalen zijn dat ik mij niet
dus niet alleen rust voor mijzelf, maar ook voor mijn kinderen. De
aan de afspraken houd of er verschijnselen zijn van verdergaande
zelfbindingsmachtiging krijgt veel kritiek. Maar voor mij is hij een
afglijding, kan dat leiden tot machtiging voor gedwongen opname.
uitkomst en komt hij precies op het juiste moment. Minder lijden voor
In mijn zelfbindingsovereenkomst staat duidelijk omschreven wanneer
mij én mijn dierbaren, zo zie ik het.
er een machtiging tot opname kan worden aangevraagd. Er wordt dus
4
krant 1 '08
niet getoetst of ik een gevaar ben voor mijzelf of mijn omgeving, zoals
Om privacyredenen blijft de auteur liever anoniem. Zijn naam is bij de redactie bekend.
bij een ‘gewone’ rm. Voorafgaand aan een eventuele opname wordt
Reageren op dit artikel?
[email protected]
■
krant 0108 14114
10-04-2008
15:27
Pagina 5
NIEUWS Pilotproject ‘digitale pvp’ Wijzigingen voorwaardelijke machtiging en dwangbehandeling De Stichting PVP werkt aan het pilotproject aangenomen in Eerste Kamer ‘de digitale pvp’. ZonMw, een organisatie die tot doel heeft innovatie in de zorg te stimuleren, subsidieert dit project. De digitale pvp wordt een internetsysteem dat zich richt op het ondersteunen van clienten bij vragen en klachten over de psychiatrische zorg. Het systeem helpt de client zijn vraag of klacht te verduidelijken en geeft indien mogelijk een advies om de vraag of klacht op te lossen. Het project richt zich in eerste instantie op ambulante clienten. Door de toename van de extramuralisering heeft deze groep minder makkelijk toegang tot een pvp. Met het project wil de Stichting PVP onderzoeken of er meer cliënten kunnen worden bereikt als de dienstverlening op internet op een toegankelijke manier wordt aangeboden.
Een aanpassing van de voorwaardelijke machtiging en een verruiming van de mogelijkheden tot dwangbehandeling zijn aangenomen door de Eerste Kamer. Het is nog niet bekend wanneer deze wijzigingen in de Wet Bopz van kracht worden. Na inwerkingtreding van de wijziging kan de voorwaardelijke machtiging ook worden afgegeven indien de patient niet instemt met de voorwaarden, maar de rechter wel het vertrouwen heeft dat de patient zich aan de voorwaarden gaat houden. Voorheen was instemming van de patient met de voorwaarden een sine qua non. De verruiming van dwangbehandelingsmogelijkheden houdt in dat dwangbehandeling nu mogelijk is als bij uitblijven van daarvan een te lange opname zou volgen. Tot nu toe was langdurige opname geen criterium voor dwangbehandeling. Meer informatie: pvp-krant 2006-2 p. 9 en 2007-1 p. 6 op www.pvp.nl.
Behandelaar M/V: cliënt mag voortaan kiezen Vanaf nu mogen cliënten een voorkeur aangeven voor de sekse van hun behandelaar. De overkoepelende beroepsvereniging voor artsen, de KNMG, heeft hierover een nieuw standpunt uitgegeven. De KNMG wil hiermee tegemoetkomen aan patiënten die om persoonlijke redenen een voorkeur hebben voor een man of een vrouw, bijvoorbeeld vanwege een trauma. De richtlijn raadt instellingen aan om indien mogelijk aan de wens van de cliënt te voldoen. De KNMG benadrukt dat onderscheid alleen naar sekse gemaakt mag worden; een voorkeur op basis van andere kenmerken hoeft niet gehonoreerd te worden. In noodsituaties vervalt de mogelijkheid tot keuze. ww ■
Standpunt Stichting PVP over zelfbinding pvp – eerst in het traject om de zelfbinding te krijgen, dan om ertegen te ageren – dan is een denkbare oplossing dat een andere pvp op dat moment de ondersteuning van de patiënt overneemt.
De regeling is mede een gevolg van de inzet van de cliëntenbeweging. De Stichting PVP juicht die betrokkenheid van de cliëntenbeweging toe. Zij hoopt dat ook in toekomstige wetgevingstrajecten op het gebeid van patiëntenrechten de stem van de cliënten een duidelijk gewicht krijgt.
pleiten voor een wetswijziging die een uitbreiding van de mogelijkheden van dwangtoepassing inhoudt. De stichting heeft begrip voor het argument dat zelfbinding een vorm van zelfbeschikking is, maar wil toch pleiten voor uiterste terughoudendheid in de toepassing van dwang omdat uit haar ervaring blijkt dat patiënten de toepassing van dwang als een uiterst ingrijpende gebeurtenis ervaren. Een principieel standpunt vóór of tegen de regeling blijft ook nu achterwege. Wel zal ons inziens moeten blijven gelden dat toepassing van dwang zo veel mogelijk moet worden vermeden.
Rechtsbescherming
Rol van de pvp
De regeling is zwaar opgetuigd. Zo zijn er bijvoorbeeld drie psychiaters nodig en tevens het oordeel van de rechter. Vanuit het oogpunt van de rechtsbescherming van de individuele cliënt is dit te begrijpen en positief te waarderen. In de praktijk zal echter moeten blijken of de regeling daardoor ook voldoende werkbaar is.
De pvp kan de patiënt helpen bij de beslissing al of niet tot zelfbinding over te gaan. Hij kan de patiënt voorlichting geven over de gevolgen van zelfbinding en wellicht ook meedenken over de inhoud van de zelfbindingsverklaring. De pvp kan tevens worden benaderd over een eventuele wijziging of intrekking van de zelfbindingsverklaring. Als de patiënt is opgenomen met een zelfbindingsmachtiging, kan hij ook weer terecht bij de pvp voor ondersteuning om daartegen of tegen de dwang in verweer te gaan. Mochten er problemen ontstaan door deze dubbele rol van de
Nannie Flim Directeur/bestuurder Stichting PVP
De zelfbindingsregeling van de Wet Bopz, ingegaan op 1 januari 2008, biedt cliënten een kans om vrijwillig te kiezen voor dwang. Is dit nu een verbetering of een verslechtering van de rechtsbescherming van de psychiatrische cliënt?
Cliëntenbeweging
Standpunt Stichting PVP De Stichting PVP is terughoudend geweest in haar oordeel over de nieuwe regeling. Het ligt immers niet op de weg van de Stichting PVP te
Z E L F BINDING
Verzamelen relevante informatie Door de positie van de vertrouwenspersoon in de regeling is de pvp in staat om van heel nabij de toepassing van de zelfbindingsregeling te volgen. Ervaringen hiermee zal de stichting in de loop van 2008 bundelen, beschikbaar stellen voor relevante partijen en hiervan verslag doen in haar jaarverslag van 2008.
■
Ook binnen de Stichting PVP zijn de meningen over de zelfbinding verdeeld
Aan de lijn met de
Helpdesk PVP -
Goedemorgen, Helpdesk PVP. Wat kan ik voor u doen?
- Hallo, met Marlies van Straaten. Ik wil graag een andere behandelaar. Mijn huidige behandelaar vindt dat ik niet voldoende mijn best doe. Maar dat is helemaal niet waar! Ik ben vroeger seksueel misbruikt door een oom en nu vroeg mijn behandelaar hierover veel te diep door. Ik ben dichtgeklapt en toen raakte hij geïrriteerd. Nu vertrouw ik hem helemaal niet meer. Bij een man mijn verhaal doen is toch al moeilijk voor mij. Kan ik een andere behandelaar vragen? - Wat vervelend voor je dat het zo is gelopen. In principe heb je recht op een andere behandelaar, mits dit organisatorisch mogelijk is. Dus als er bij de afdeling waar jij zit meer behandelaars werken die jou zouden kunnen behandelen. Je mag ook je voorkeur uitspreken voor een vrouwelijke behandelaar, omdat dit vanuit de aard van je trauma heel begrijpelijk is. Je kunt dit bij je huidige behandelaar kenbaar maken. Zeg maar tegen hem dat je van de Helpdesk PVP gehoord hebt dat je daar recht op hebt. Mocht hij niet willen meewerken, bel dan nog even terug. Dan zal ik je behandelaar op de hoogte stellen van je rechten en verzoeken voor jou een andere behandelaar te regelen. - Dat ga ik doen. Dank je wel voor je advies! OvdH
■ krant 1 '08
5
krant 0108 14114
10-04-2008
15:27
Pagina 6
COLUMN Onschuldig toen en nu Het zal twee maanden geleden zijn dat ik mevrouw B. tref in de huiskamer. Een uiterst vriendelijke en guitige verschijning. Een hoofddoekje om uit de tijd dat alleen oude dametjes die nog droegen en de hedendaagse discussie over dergelijke hoofddeksels nog niet bestond. Op haar schoot een rechtopstaande damestas die ze met twee hengsels bovenaan vasthoudt, een beetje zoals een dametjes die in de bus op de stoel achter de chauffeur zitten. Haar kraaloogjes kijken mij ondeugend aan. “Ik weet wel wie u bent”, spreekt ze dan tot mij. “U bent de pvp. Heel goed dat die er is!” Wat die woorden betekenen zal ik snel ontdekken, dat voel ik aan mijn water. Ze gaat mij voor naar haar kamer en maakt uit de rommel een stoel zichtbaar. Met een groots gebaar geeft ze aan dat ik daar mag gaan zitten. Voor haarzelf tovert ze nog een stoel tevoorschijn en neemt daarop plaats. Even is het stil. We kijken elkaar aan. Ik voel dat iets bijzonders gaat gebeuren, zoveel is zeker. “Het is goed dat u er bent”, zegt ze weer en vertelt dat haar zoon is opgepakt en vastzit op het politiebureau. “Ze zeggen dat-ie een overval heeft gepleegd, maar dat kan hij nooit gedaan hebben!” Als pvp sta ik regelmatig voor de uitdaging om aan mijn cliënten duidelijk te maken wat mijn rol is en welke dingen ik wel en niet mag en kan doen. Ook deze mevrouw dreigt het slachtoffer
te worden van mijn beperkingen. Terwijl ik dit zit te overpeinzen begint mevrouw te graven in een enorme berg paperassen op haar tafeltje. Ze weet een vergeelde foto te ontfutselen aan de puinhopen en toont me een klein jongetje in een soort hansopje die ogenschijnlijk zijn eerste succesvolle poging heeft gedaan om zelfstandig overeind te gaan staan. Mevrouw lijkt de grenzen tussen nu en toen af en toe kwijt te zijn. “Zegt u nou, ziet hij er niet onschuldig uit? Als u nu eens met deze foto naar de politie gaat en hem daar laat zien, dan weten ze meteen dat hij het niet gedaan heeft!” Mijn hart breekt terwijl mevrouw vervolgt:”En als u daar dan bent mag u meteen zeggen dat er op het plein voor het bureau wel een standbeeld mag komen voor Job Cohen, want die doet ook enorm zijn best.” Met een blik in haar ogen die doet vermoeden dat ze eigenlijk wel snapt waarom ik haar zo vertederd aankijk, hoort ze mijn verhaal aan over wat ik allemaal wel en niet voor haar kan betekenen… Inmiddels is mevrouw alweer klaar om naar huis
te gaan; ze is erg opgeknapt. Ik heb met haar wat mogen onderhandelen over haar vrijheden met de dokter. Hoewel, ‘onderhandelen’, dat was nauwelijks nodig. Met haar vertederende optreden was ze geen partij voor de artsen en verpleging. Aan zo’n mevrouw geef je toe, of je wilt of niet. Tot haar vertrek maakte ze mij nog een paar maal deelgenoot van haar mooie wereld. Nog veel goede momenten hadden we zo, maar niet meer zo mooi als het cadeautje van onze eerste ontmoeting… Martijn Stekelenburg, pvp in de regio N- Holland / Amsterdam
■
ZELFBINDING Zelfbinding: hoe zal het gaan? Psychiater Anja Stevens, Adhesie GGZ, geeft haar visie op de zelfbinding “Na vele jaren discussie werden op 1 januari 2008 de zelfbindingsverklaring en zelfbindingsmachtiging rechtsgeldig. Zelfbinding wordt als mogelijke optie gezien voor patiënten bij wie redelijk stabiele en heldere periodes zich afwisselen met crisisperiodes, zoals bijvoorbeeld bij patiënten met een bipolaire stoornis, schizoaffectieve stoornis of schizofrenie. Er is lang gewacht op de rechtsgeldigheid van de zelfbindingsverklaring en nu is het er dan.
'Zolang de patient akkoord gaat met de zelfbindings-
6
krant 1 '08
verklaring, zijn er geen grote problemen'
Enerzijds prima en goed. Patiënten kunnen in “goeden doen” aangeven wat ze willen dat voor hen gedaan wordt als ze in crisis raken. Anderzijds, hoe gaat dit nu in de praktijk? Er blijken nog vele haken en ogen aan te zitten en een belrondje langs het Ministerie van VWS, de Inspectie van Volksgezondheid en de dichtstbijzijnde Rechtbank leert dat niemand nog precies weet hoe het gaat lopen met de zelfbindingsverklaring en -machtiging. Er is nog geen jurisprudentie en medio maart is er, voorzover bij bovenstaande instanties bekend, nog geen zelfbindingsmachtiging verleend. Wel zijn er inmiddels enkele zelfbindingsverklaringen opgesteld. Voor een zelfbindingsverklaring zijn naast de patiënt (hoe kan het ook anders) vertrouwelingen nodig en twee psychiaters (één om de afspraken vast te leggen in de zelfbindingsverklaring en één om de wilsbekwaamheid te toetsen). Ook is belangrijk dat alleen de behandelingen die in de verklaring genoemd staan uitgevoerd mogen worden. Dat betekent dus goed nadenken bij het opstellen van de verklaring. Want als je afspreekt dat iemand met een
bepaald medicijn behandeld zal worden en op het moment van de crisis blijkt een ander medicijn zinvoller, dan mag dat niet, tenzij de patiënt op dat moment akkoord gaat. Als hij niet akkoord zou gaan met dat andere medicijn, zou er sprake zijn van dwangbehandeling en dan gelden de reeds bekende regels (second opinion, IBS of RM). Ook geldt dit voor separatie of andere noodmaatregelen. Als niet expliciet in de verklaring staat dat patiënt akkoord gaat, dan moet er, als deze maatregelen nodig zouden zijn, gehandeld worden conform de Bopz, wat dan vaak neerkomt op een IBS of RM aanvragen. Zelfbinding, een groot goed, het doet recht aan de patiënt, maar voorlopig heb ik nog grote vraagtekens bij de uitvoerbaarheid van de zelfbindingsverklaring en -machtiging. Het kost veel tijd en kent vele valkuilen. Zolang de patiënt akkoord gaat, zijn er geen grote problemen. Als hij echter alsnog (in crisis) niet akkoord gaat, komen er toch spoken en beren op de weg, is er een forse vertraging omdat de rechter moet komen, en komt er al snel een IBS of RM of “geen behandeling” om de hoek kijken. Groot voordeel is wel dat door het officiële tintje een zelfbindingsverklaring mogelijk meer gewicht in de schaal legt voor de betrokken patiënt zelf dan een signaleringsplan of behandelplan. Mogelijk gaan patiënten mogelijk om die reden bij toekomstige crises eerder akkoord met wat in de zelfbindingsverklaring is beschreven, terwijl ze een signalerings- of behandelplan zouden wegwuiven. Als dat zo zou zijn, dan is al veel bereikt.” AdG
■
krant 0108 14114
10-04-2008
15:27
Pagina 7
VRAAG HET DE VOORZITTER
Meer aandacht voor goede dossiervorming In deze nieuwe rubriek komt een voorzitter van een klachtencommissie aan het woord. We gaan in op het werk van de klachtencommissie en de rol van de voorzitter hierbij. Deze keer is de voorzitter van de klachtencommissie van de Symfora Groep aan de beurt. De Symfora Groep heeft vestigingen in Oostelijk Utrecht, het Gooi en Zuidelijk Flevoland. Wie bent u en hoe bent u voorzitter van een klachtencommissie in de GGZ geworden? Mijn naam is Jan-Willem Nieuwenhuijsen en ik ben sinds een aantal jaren met pensioen. Mijn laatste functie was die van raadsheer bij het gerechtshof in Den Bosch. Daarvoor was ik rechter bij de rechtbank Utrecht. In die hoedanigheid heb ik ook een aantal jaren Bopz-zaken gedaan, en dat vond ik altijd spannende en interessante zaken. Mijn voorganger heeft mij benaderd voor deze functie. Ik was me net aan het beraden hoe ik mijn tijd zou invullen na mijn pensionering en dit leek me interessant. Het goed managen van klachten kost veel tijd. Daarnaast vraag de samenstelling van de commissie veel aandacht en blijft de kwaliteit van de commissie alleen goed met de nodige bijscholing. Einddoel is een kwalitatief goede zitting (waarin zowel klager als aangeklaagde tot hun recht komen) en dat mag best wat tijd kosten. Wat is uw band met de GGZ? Mijn eerste kennismaking met de psychiatrie stamt uit mijn studententijd. Ik deed bezoekwerk in de psychiatrie in Endegeest. Er werd in die tijd naar mijn idee veel gepraat met patiënten. Anders dan nu, waar de op medicatie gerichte psychiatrie de boventoon lijkt te voeren. Hoewel het eindeloos praten niet geleid heeft tot de resultaten die men er destijds van verwachtte, vraag ik me toch af of we nu niet te ver zijn doorgeschoten naar de andere kant. Wordt er nu niet te weinig gesproken met patiënten? Ik ken in mijn omgeving diverse mensen met psychiatrische problemen. Hun behandeling bestaat voor hun gevoel uitsluitend uit controle op de werking van de medicatie. Ik vraag me af of dat voldoende is voor deze mensen, die vaak met zeer veel vragen leven. En of het voldoende is voor hun omgeving. Wat vindt u de belangrijkste taak van de klachtencommissie? Ik noemde al het tot zijn recht laten komen van zowel de klager als ook de aangeklaagde partij in een kwalitatief goede hoorzitting. Dat betekent in de eerste plaats dat duidelijk moet worden waar de klacht precies over gaat en wat de klager voor ogen heeft met de klacht. Daarnaast kan een goede klachtenbehandeling een bijdrage leveren
aan de kwaliteitsverbetering van de instelling. Uitspraken leveren kansen om de zorg te verbeteren. Zo is het klachtrecht door de wetgever ook bedoeld. Als jurist blijf ik hameren op het belang van een goede dossiervorming. Hier zou meer aandacht voor moeten zijn bij de professionals. In het licht van het klachtrecht moeten belangrijke beslissingen van een arts of behandelteam toetsbaar zijn. In diverse klachtzaken heb ik slechte ervaringen met email verkeer tussen hulpverleners en patiënten. Ik raad af om belangrijke mededelingen of beslissingen uitsluitend per e-mail te communiceren. Welke dilemma’s komt u zoal tegen? Vooral bij die klachten die te maken hebben met het intrekken van fundamentele vrijheden zijn er altijd dilemma’s bij het beoordelen van het gevaarscriterium. Weegt de opgelegde dwang hier tegenop en helpt de dwang nu juist om snel terug te keren naar de samenleving of vormt het juist een beletsel? Daarnaast is het natuurlijk de vraag hoe “lastig” een patiënt mag zijn. Wat mag daarin van professionals in de zorgverlening worden gevraagd? Duidelijk is dat directe agressie over de grens is. Ik heb veel bewondering voor verpleegkundigen die met rust, inlevingsvermogen en vooral wat humor met patiënten weten om te gaan. Hoe houdt de commissie haar juridische kennis op peil? De voorzitter en de vice-voorzitters zijn juristen en houden de relevante jurisprudentie bij. Het is prettig als de ambtelijke secretaris hierbij een actieve rol speelt. Alle kennis wordt voldoende gedeeld met de commissieleden. Ik zou het overigens toejuichen indien meer uitspraken van klachtencommissies (natuurlijk in geanonimiseerde vorm) zouden worden gepubliceerd. Binnenkort zal het verruimde criterium voor dwangbehandeling gaan gelden. Wat vindt u van deze ontwikkeling? Op zich kan ik deze ontwikkeling wel begrijpen. Vanuit het oude bestwil principe is men wellicht wat te ver doorgeschoten naar alleen maar een gevaarscriterium. Ik verwacht dat het werk van
de commissie er niet eenvoudiger op wordt, er komt immers nog een criterium bij. In dit licht wil ik pleiten voor het meer publiceren van uitspraken. Dit kan leiden tot een toenemende professionalisering en kwaliteitsverbetering van het werk van de klachtencommissies. Ik wil zelf nog kwijt dat... ... ik over mijn eigen vergoeding heb moeten onderhandelen toen ik hier aantrad. Ik zou er sterk voor willen pleiten dat de GGZ Nederland een duidelijke richtlijn maakt betreffende de vergoeding die een (vice)voorzitter en commissieleden aangeboden krijgen; een die in overeenstemming is met de zwaarte en verantwoordelijkheid van de functie en de tijd die je er insteekt. U mag de beurt doorgeven aan een andere voorzitter. Voor welke instelling kiest u en waarom? Welke vraag zou u willen stellen? Gezien de samenwerking tussen de Symforagroep en Meerkanten geef ik de beurt aan hen door. Mijn vraag is of men in Meerkanten klager en aangeklaagde apart hoort in aparte zittingen of dat men beide partijen altijd in één zitting hoort en zo de klacht meteen afhandelt?
■
RdK
Aan de lijn met de
Helpdesk PVP -
U spreekt met de Helpdesk PVP, goedemorgen.
- Ja, met Coby , ik heb mijn buik letterlijk vol van het eten dat ze me hier voorzetten. Het fruit is altijd op. De warme maaltijd is veel te gaar, en alles uit blik zit vol smaakstoffen en conserveringsmiddelen. Ook het brood is klef. Ik eet thuis altijd alles uit de natuurwinkel. Een bekertje biogarde yogurt kan er hier nog niet af. Moet ik zelf maar kopen zeggen ze. Maar mijn verblijf hier is toch inclusief maaltijden. Dat niet alles kan snap ik, maar ze kunnen toch wel een beetje rekening houden met mijn manier van leven. - ik begrijp dat de instelling nauwelijks moeite doet om in ieder geval deels aan je wensen tegemoet te komen. Als je het goed vindt ga ik even bellen met de manager van de afdeling. Verder kan de pvp je helpen een etensvergoeding te proberen te krijgen. Dan krijg je van de instelling een vast bedrag per maaltijd waarvoor je zelf je eten moet kopen. Uiteraard moet je het dan ook zelf klaarmaken. De Helpdesk belde met de manager en zorgde daarnaast dat de pvp in de instelling contact opnam met Coby. In verband met de centrale inkoop bleek het niet mogelijk om voor Coby apart natuurvoeding in te kopen. Wel kwam er meer fruit op de afdeling. Uiteindelijk heeft Coby een etensvergoeding gekregen waarvoor ze zelf de door haar gewenste producten kon kopen en zelf haar maaltijden op de afdeling kon bereiden. TV
■ krant 1 '08
7
krant 0108 14114
10-04-2008
R EC H T SPRAAK
15:27
Pagina 8
Eigen inbreng van patiënten in Bopz-procedure Rechtspraak in de psychiatrie speelt een rol bij de ontwikkeling van het recht en de rechtspositie van de psychiatrische patiënt. Met name ten aanzien van de Wet Bopz worden er regelmatig belangrijke uitspraken gedaan. Hieronder worden drie rechtszaken besproken. De procedure van dwangopname staat daarin centraal, maar met name ook de eigen inbreng van cliënten in deze procedure. Steeds volgt een kort commentaar door een pvp.
Patiënt wordt niet opnieuw gehoord Ten aanzien van een psychogeriatrische cliënte word een voorlopige machtiging verzocht, onder overlegging van een geneeskundige verklaring. De betrokkene wordt door de rechtbank gehoord en dezelfde dag nog verleent de rechtbank een machtiging ingaand op 13 augustus 2007 tot en met 13 februari 2008. De familie wil niet dat de betrokkene wordt opgenomen in verpleeghuis Y (waar waarschijnlijk op korte termijn plek is), maar dat zij
PATIËNTEN THEATER
wordt opgenomen in verpleeghuis X. De wet bepaalt dat een voorlopige machtiging niet meer kan worden uitgevoerd als na de dagtekening ervan meer dan twee weken zijn verlopen (artikel 10 van de Wet Bopz). Die termijn wordt niet gehaald door de langere wachttijd voor verpleeghuis X. Er moet daardoor opnieuw een machtiging aangevraagd worden om cliënte in dat verpleeghuis te kunnen plaatsen. Die nieuwe machtiging wordt verzocht onder overlegging van dezelfde geneeskundige verklaring als bij de eerste machtiging. De machtiging wordt door de rechtbank verleend en de geldigheidsduur wordt beperkt tot de oude geldigheidsdatum 13 februari 2008. De rechtbank verwijst daarbij naar de eerder gevoerde machtigingsprocedure. De rechtbank is van oordeel dat de stand van zaken ongewijzigd is: het betreft een vrouw die onomkeerbaar aan het dementeren is en van deskundige zijde was aangegeven dat er in de tussenliggende periode geen wijziging was opgetreden (Rechtbank Utrecht 30 augustus 2007, BJ 2007/53 noot W. Dijkers).
Commentaar In deze casus komt het er eigenlijk op neer dat het opnieuw horen van de vrouw achterwege blijft omdat de uitkomst van de tweede procedure al vast zou staan. Het gaat om een demente vrouw, zonder kans op verbetering van haar situatie en ziekte. Anders dan W. Dijkers kan ik mij eigenlijk niet vinden in deze “korte weg” van de rechtbank. Het horen van betrokkene is geen te verwaarlozen recht, en ondanks dat het wellicht belastend is voor deze vrouw zou het verloop van de procedure niet door de te verwachten uitkomst moeten worden bepaald.
Patiënt spreekt onbekende taal Bij een machtigingsprocedure tot voortzetting van de inbewaringstelling blijkt het horen van betrokkene een probleem omdat onduidelijk was welke taal hij spreekt. De man had tijdens zijn separatie enkele woorden in het Frans op het wandbord geschreven, maar het was niet mogelijk om met hem te communiceren. In geen
Veilige haven als uitvalsbasis Geen dossiers en rapportages - de mens staat centraal In een voormalig pand van stoombootmaatschappij Janssen Boten aan de Maaskade in Venlo is de ‘Theaterwerkplaats’ neergestreken. Een veilige thuishaven voor (ex-) psychiatrische patiënten uit de regio Noord-Limburg, die daar samen aan theater doen. Een voor Nederland uniek project. Het project is opgezet door RIBW Mensana in samenwerking met acteur-regisseur Jan Peeters. De deuren gingen najaar 2007 officieel open. Als je binnenstapt, kom je meteen in een ruime huiskamer met achterin een groot podium met daarop toneelattributen. Hoewel er nog het een en ander moet gebeuren aan de aankleding, is de gemoedelijke sfeer al voelbaar. En dat is
8
precies wat Chris Peters van Mensana en projectleider Jan Peeters willen. Een plek waar (ex-)patiënten zich veilig kunnen voelen en waar ze niet ‘lastiggevallen’ worden met allerlei therapeutische bedoelingen, dossiers of rapportages. En dat vinden de deelnemers belangrijk. Eén van de deelnemers aan het project, Karin Spijkers, vertelt: “Doel van het project is om de eigenwaarde te versterken. Het gaat om een zinvolle dagbesteding en een uitlaatklep, een plek waar je anders kunt zijn. Uitgangspunt is hier de kracht van de mens, niet zijn ‘probleem’. Als deelname tot meer stabiliteit leidt, is dat meegenomen, maar niet het doel op zich”. Onlangs wilde men een patiënt opnemen in het kader van een crisisplaatsing. Betrokkene
Projectleider Jan Peeters vol enthousiasme aan het werk.
krant 1 '08
wilde best opgenomen worden, maar pas op maandag. Vrijdag wilde hij eerst nog naar de Theaterwerkplaats. Zo geschiedde! Als Jan vertelt over de Theaterwerkplaats, dan word je vanzelf enthousiast. Gedreven verhaalt hij over de mogelijkheden. Mensen kunnen er aan de slag met het maken van decors en muziek; ze kunnen kleding naaien, met film bezig zijn. En dat alles op een manier waarin niemand zich geremd voelt. Zo laagdrempelig mogelijk, aansluitend bij de interesse en mogelijkheden van de deelnemers. ’s Middags wordt gestart met een gezamenlijke, door de groep voorbereide lunch, die het ‘familiegevoel’ binnen de groep versterkt. Zo’n 13 deelnemers vormen nu de harde kern. Zij krijgen instructies van Jan Peeters, van een groep vrijwilligers en van elkaar. Er is een minimum aan regels: geen dope of alcohol en geen intimiderend gedrag. Alle activiteiten vinden plaats onder het motto “respect, gelijkwaardigheid en barmhartigheid”. De Theaterwerkplaats bruist van activiteiten en vrijwel wekelijks ontspruiten er nieuwe ideeën uit het midden van de groep, die om uitvoering schreeuwen. Er bestaan plannen om regelmatig workshops te organiseren en de buurt waar de Theaterwerkplaats ligt wordt goed betrokken bij de activiteiten. Daarmee wordt de Theaterwerkplaats niet alleen een veilige thuishaven, maar meteen ook een plek die als uitvalsbasis kan dien om een plaats in de maatschappij terug te veroveren: het maakt ontmoeting tussen mensen mogelijk. Deelnemer Karin Spijker: “In die ontmoetingen is niemand bij voorbaat beter, ontstaan er werkelijke uitwisselingen over zienswijzen en benaderingen. Dat stimuleert tot creativiteit en je zelfvertrouwen groeit”. Daarmee is het doel van de Theaterwerkplaats perfect verwoord. PG ■
krant 0108 14114
10-04-2008
15:27
Pagina 9
enkele taal. Tijdens het verhoor reageert de man ook niet op de in het Frans gestelde vragen. De behandelaar geeft aan dat het niet reageren op de vragen tijdens het verhoor niets te maken heeft met het feit dat deze in de verkeerde taal gesteld worden, maar dat dit komt omdat de man een psychotisch toestandsbeeld vertoont. De rechtbank stelt vast dat er wordt voldaan aan de criteria voor de inbewaringstelling. De rechtbank maakt een afweging. Enerzijds is er de twijfel of de man is aangesproken in een door hem te verstane en te begrijpen taal, anderzijds is er het gevaar dat zou ontstaan als het verblijf van betrokkene in het ziekenhuis niet zou worden voortgezet. Op basis van die afweging verleent de rechtbank de machtiging. Daarbij beveelt de rechter dat er op korte termijn nader onderzoek komt naar de moedertaal van betrokkene en naar eventueel andere talen die hij in voldoende mate spreekt en begrijpt (Rechtbank ’s-Hertogenbosch 18 mei 2007, BJ 2007/36) Commentaar Uit deze uitspraak blijkt dat het onmiddellijk dreigende gevaar dat de man veroorzaakt, zwaarder weegt dan het recht om in zijn eigen taal, of een andere taal die de man begrijpt, gehoord te worden. In verdragen en wetten komt het recht om gehoord te worden veelvuldig aan de orde. Er wordt aan dit recht groot belang gehecht, zeker in het geval van vrijheidsbeneming. Betrokkene moet de kans hebben zijn verhaal te doen en zijn kant van de zaak te belichten. Als niet is te achterhalen is waar iemand vandaan komt en welke taal hij machtig is en hij de hem gestelde vragen niet lijkt te begrijpen, kun je dan wel spreken van het
horen van betrokkene? En als iemand om die reden niet kan worden gehoord, mag dan wel worden overgaan tot vrijheidsbeneming? Als dit recht steeds van doorslaggevend belang zou zijn, dan zou dat betekenen dat er nooit tot vrijheidsbeneming overgegaan kan worden indien iemand zwijgt of niet kenbaar maakt welke taal hij machtig is. Dat de rechtbank besluit het dreigend gevaar de doorslag te laten geven, vind ik daarom begrijpelijk.
onderzoek de diagnose te bevestigen (dan wel te ontkrachten). Dit betekent echter niet dat er thans sprake is van gerede twijfel aan de juistheid van de diagnose. Voorts stelt de rechtbank dat voor zover er al twijfel zou bestaan over de diagnose, het aan betrokkene is om de door haar gewenste duidelijkheid te verschaffen. De rechtbank verleent de machtiging (Rechtbank Zutphen 12 juni 2007, BJ 2007/39 noot T.P.Widdershoven).
R EC H T SPRAAK
Patiënt weigert onderzoek Een 79-jarige vrouw verblijft al anderhalf jaar onvrijwillig in een psychiatrisch ziekenhuis. Voordat zij hier opgenomen werd, woonde zij thuis. Daar was zij onvoldoende in staat tot zelfzorg. Er wordt een machtiging tot voortgezet verblijf verzocht. Uit de geneeskundige verklaring blijkt dat de vrouw zou lijden aan organisch psychiatrisch syndroom en dementieel syndroom met frontale kenmerken. De vrouw weigert echter onderzoek om deze diagnose te bevestigen. Tijdens de zitting laat zij weten dat zij niet bereid is tot onderzoek omdat haar niets mankeert. Zij is het niet eens met haar opname en meewerken aan het onderzoek zou in haar visie slechts bevestigen dat de zorgen van de omgeving gegrond zijn. De advocaat voert aan dat de stoornis onvoldoende vaststaat omdat deze niet door onderzoek is vastgesteld. De rechtbank stelt dat de psychiater in staat is geweest op basis van de beschikbare informatie de diagnose te stellen. Het zou wenselijk geweest zijn om met behulp van nader
Commentaar De juridische kwestie is in deze zaak de inbreng van de cliënt zelf bij het onderzoek in het kader van de noodzakelijke geneeskundige verklaring. Deze cliënte wilde niet meewerken aan dat onderzoek. De rechtbank geeft daarop aan dat het aan haar is om duidelijkheid over de betwijfelde diagnose te verschaffen. Is dit redelijk? Enerzijds leg je op die manier een grote verantwoordelijkheid bij de cliënt. Anderzijds zou je ook kunnen zeggen dat ze, door mee te werken aan het onderzoek, veel onduidelijkheid weg kan nemen; en dat is iets waar zij zelf ook bij gebaat zou kunnen zijn. De meest kwetsbare in dit verhaal is echter de cliënt. Vandaar dat ik van mening ben dat het onredelijk is een dergelijk grote verantwoordelijkheid bij haar neer te leggen. Meer hierover valt te lezen in de noot van T.P. Widdershoven.
■
DdB
(ON)GEGROND Ontslag na positieve alcoholcontrole De klachtencommissie beoordeelt klachten van cliënten over beslissingen door medewerkers van de instelling. De commissie bekijkt de feiten, de wet- en regelgeving, en laat beide partijen aan het woord; daarna doet de commissie uitspraak of ze de klacht gegrond, ongegrond of deels gegrond acht. De instelling onderneemt vervolgens navenante actie.
Voor de tweede keer positief? Op een afdeling hanteert men de regel dat cliënten zich dienen te onderwerpen aan controles op het gebruik van alcohol en drugs. Wanneer een controle een positief resultaat oplevert, krijgt de cliënt een gele kaart. Bij een tweede positief resultaat binnen een maand kan het team besluiten de cliënt met ontslag te sturen. Een cliënt heeft een terugval. Uit een controle blijkt dat hij opiaten heeft gebruikt. Een aantal dagen later volgt een ademcontrole. Zijn adem bevat een alcoholpromillage van 0,1 promille. Cliënt ontkent dat hij alcohol gebruikt heeft. Wel zegt hij dat hij een mondwater heeft gebruikt, dat een alcoholpercentage van 20 procent blijkt te bevatten. Ondanks de protesten van de cliënt besluit zijn behandelaar het ontslag door te zetten. Cliënt is het daarmee oneens. Hij dient een klacht in.
Twijfel moet worden weggenomen De klachtencommissie is van mening dat de
regels rondom gebruik van alcohol en drugs en ontslag redelijk en doelmatig zijn. Voor het klimaat op de afdeling en de inhoud van de behandeling is het goed dat deze regels er zijn. Wel is het bij het toepassen van regels altijd de vraag of ze op de juiste wijze zijn toegepast. Deze vraag wil de commissie beantwoorden. Volgens de verweerder is bij twijfel over het gebruik het risico voor de cliënt. Dit uitgangspunt vindt de klachtencommissie niet onredelijk zolang de nodige zorgvuldigheid in acht wordt genomen. En daar wringt volgens de commissie de schoen. Verweerder heeft namelijk aangegeven dat bij het gebruik van mondwater de ademtest een laag promillage geeft en dat er na dertig minuten geen alcohol meer in de adem gemeten kan worden. Er was volgens de commissie sprake van een twijfelgeval. Die twijfel had men weg kunnen nemen door na een half uur een tweede keer de adem te testen. Dat is niet gebeurd. Zij verklaart de klacht gegrond. AdM ■
Ondanks protesten van de cliënt besluit behandelaar het ontslag door te zetten
krant 1 '08
9
krant 0108 14114
10-04-2008
15:27
Pagina 10
SIGNALEN Meer aandacht voor privacy cliënten Pvp’en ondersteunen cliënten bij de naleving van hun rechten. Vaak is dat op individuele basis, maar regelmatig ziet of hoort een pvp van een situatie die nadelig is voor veel cliënten. De pvp kan dan een signaal schrijven aan de Raad van Bestuur van de instelling, waarin de pvp de situatie voorlegt en verzoekt om aanpassing van het beleid. Deze twee signalen hebben te maken met het respect voor de privacy van cliënten.
Opzichtige bemoeizorg Meneer Meier woont sinds twee jaar op één hoog in een portiekflat, aan een straat met aan weerszijden hoge flats. Daarvoor verbleef hij, met tussenpozen, zeventien jaar in een GGZinstelling. Het bevalt hem goed om in z’n eigen huis te wonen, samen met zijn drie katten. Meneer Meier komt zo min mogelijk buiten. Alleen voor een noodzakelijke boodschap, of een keer naar de dierenarts. Sinds meneer Meier weer zelfstandig woont, krijgt hij bemoeizorg van de ambulante tak van de GGZ-instelling. “Toen ik voor het eerst hoorde van de term ‘bemoeizorg’ schrok ik ervan. Dat het voor mij bedoeld was, vond ik nog erger. Men bemoeit zich ongevraagd met je leven. Ook als je, zoals ik, nadrukkelijk aangeeft geen prijs te stellen op die belangstelling. Maar wilde ik zelfstandig wonen, dan moest ik eenvoudig accepteren dat ik eens in de drie weken een spuit met cisordinol zou krijgen. Omdat ik het niet kan opbrengen naar de ambulante hulppost te gaan, komt er eens in de drie weken een spv’er bij me langs. Ze kwamen meestal op de fiets, soms met de auto of op een scootertje. Een paar weken geleden veranderde dat.
Tot mijn grote schrik stopte er plotseling een auto van de GGZ-instelling onder mijn raam. Ik zag het meteen omdat met grote letters de naam van de instelling op de auto stond. Ik heb direct gezegd tegen de spv’er dat ik dat heel vervelend vond. Ik moet er niet aan denken hoeveel mensen in mijn straat die auto zouden zien en hun conclusies zouden trekken. Maar het was nieuw beleid, zo kreeg ik te horen: dienstreizen mochten alleen nog maar met zo’n auto gereden worden. En ik was een dienstreis. Na lang aarzelen heb ik de pvp gebeld, die ik van horen zeggen kende. De pvp heeft er een signaal over geschreven. Om kort te gaan: het beleid zal worden aangepast: de bemoeizorg probeert meer rekening te houden met mijn privacy. In het vervolg komen ze gewoon weer op de fiets bij me langs”.
Briefgeheim? Een pvp treft bij haar post een kopie van een brief aan een cliënt waarin een time-out van tien dagen en een terreinverbod worden aangekondigd. Het is een cliënt die ze wel kent van gezicht, maar met wie ze nooit eerder contact heeft gehad over een vraag of klacht. Diezelfde dag bezoekt ze de afdeling waar de cliënt voorheen verbleef. Ze informeert naar de bewuste cliënt. Een groepsgenoot vertelt dat deze cliënt is weggestuurd, en trekt daarbij een kopie van dezelfde brief uit zijn zak. Er staat precies in beschreven waarom de cliënt voor tien dagen verwijderd is van het terrein. De pvp gaat met deze informatie naar de manager om een signaal af te geven. Ze legt de manager voor dat dit te ver ingrijpt in de privacy van geweerde cliënten. Dat de lijst met van personen die een kopie krijgen van zo’n verbod zo kort mogelijk moet zijn. Dus zeker niet medecliënten en ook niet zomaar de pvp. De manager zegt toe het protocol te herzien. Bovendien zal aan het protocol worden toegevoegd dat een cliënt die een terreinverbod krijgt, gewezen wordt op de mogelijkheid een klacht in te dienen. Al dan niet via de pvp.
■
AdG
Aan de lijn met de
Helpdesk PVP -
Helpdesk PVP, goedemorgen.
- Dag, met Janneke Bergmans. Ik wil graag uw advies over het volgende. Ik loop al een tijdje bij een psycholoog in een GGZ-instelling. En als ik daar ben, en ik zit in de wachtkamer, dan kan ik precies horen wat er in de dichtstbijzijnde gesprekskamers wordt besproken. Het is daar zó gehorig. - En wat kan ik voor u doen? - Ik wil graag weten hoe ik kan zorgen dat de instelling hier wat aan doet. Want dit is erg vervelend. Ik vraag me af hoe het met mijn privacy zit. Bovendien kom ik daar voor mezelf en mijn eigen problemen, en heb ik er geen behoefte aan ook nog eens andermans ellende te beluisteren. - Het lijkt me dat u groot gelijk heeft dat dit niet zo hoort. En het schendt inderdaad uw en andermans privacy. Heeft u het al aan uw eigen behandelaar doorgegeven? - Ja, dat heb ik gedaan. En hij zegt dat hij het heeft besproken met het team, maar dat er geen besluit is genomen om het op te lossen. - In dat geval raad ik u aan om een brief te sturen naar de manager. Bij de receptie van de instelling kunt u vragen wie dat is. U kaart het probleem aan en vraagt hem het op te lossen, en om u terug te schrijven hoe hij dat gaat doen. Noemt u in de brief eventueel dat u ons heeft gesproken. En vindt u het goed als ik het doorgeef aan de pvp in die instelling? Die kan het dan ook in de gaten houden. - Prima. Ik ga dat doen, die brief schrijven. Mag ik terugbellen als het niet helpt? Mevrouw Bergmans belde een paar dagen later terug om te vertellen dat de manager in overleg was met de technische dienst om de gehorigheid op te lossen. De zitplaatsen in de wachtkamer die het dichtst bij die gehorige gesprekskamers stonden, zijn weggehaald. WW
10
krant 1 '08
■
krant 0108 14114
10-04-2008
15:27
Pagina 11
Aan de lijn met de Tijdens de ochtend belt mevrouw Stoffels uit Sittard de Helpdesk PVP. Zij is lid van een plaatselijke parochie en bezoekt al jaren vanuit het bijbelclubje mevrouw Van Schuppen. Mevrouw Van Schuppen woont in een beschermde woonvorm en heeft geen directe familie. Aangezien er wat strubbelingen zijn met de begeleiding had mevrouw Van Schuppen een gesprek aangevraagd met haar begeleider en had gevraagd of mevrouw Stoffels er ter ondersteuning bij kon zijn. Dit werd haar echter verboden door de begeleiding: of mevrouw Van Schuppen kwam alleen, of er vond geen gesprek plaats. De dames wilden weten of dit zomaar kon. Ik kon de beide dames melden dat er binnen de diverse richtlijnen voor hulpverleners altijd ruimte is voor de aanwezigheid van een derde in het gesprek, mits de cliënt in kwestie dit toestaat natuurlijk. Zeker als de aanwezige derde zich conform de gedragsnormen gedraagt, lijkt er geen enkel bezwaar te zijn.
Helpdesk PVP
Op verzoek van de dames belde ik met de beschermde woonvorm. De begeleider van mevrouw wilde niet met mij in gesprek en de directeur weigerde ook aan de lijn te komen. Ik belde mevrouw Van Schuppen terug om haar deze gang van zaken te melden. ‘O,’ zegt mevrouw Van Schuppen, ‘de directeur staat hier nu net naast mij.’ Nou, dat was duidelijk te horen. De directeur had niets, maar dan ook helemaal niets met die pvp te maken. Wat hem betreft kon die pvp de pot op en de boom in! Helaas kon ik weinig anders doen voor mevrouw Van Schuppen dan haar aan te raden deze gang van zaken voor te leggen bij de klachtencommissie van de beschermde woonvorm. De Stichting PVP heeft in principe geen tewerkstellingsovereenkomst met de beschermde woonvormen. Hierdoor is de samenwerking op basis van vrijwilligheid en valt helaas niet af te dwingen. Voor mevrouw Van Schuppen en mevrouw Stoffels erg vervelend. Zij zullen de strijd alleen aan moeten gaan met deze directeur en zijn medewerkers. Vertrouwenspersonen in de beschermde woonvormen is zo’n gek idee nog niet.
■
RdK
Colofon De pvp-krant is een uitgave van de Stichting PVP. De Stichting PVP
INGEZONDEN B R I E F
(Dwang)opname kan beter en leuker!
geeft cliënten van de GGZ advies, informatie en ondersteuning bij de handhaving van hun rechten. De pvp-krant wil cliënten en geïnteresseerden informeren over het werk van de Stichting PVP, over (juridische) ontwikkelingen op het
Dwang en drang blijft voor de psychiatrie-cliënt altijd een belangrijk thema, dat weet ik als ervaringsdeskundige en cliëntenraadslid. In de lustrumkrant van de
gebied van patiëntenrechten in de GGZ, en belichten hoe
Stichting PVP stond er een artikel over projecten om dwang en drang terug te
patiëntenrechten in de praktijk al dan niet vorm krijgen. De pvp-
dringen. Vanuit de cliëntenraad ben ik ook bij zo’n project betrokken en ik wil
krant verschijnt vier keer per jaar.
daar een paar punten over naar voren brengen. Voor informatie over de Stichting PVP: Stichting PVP, F.C. Dondersstraat 9, 3572 JA Utrecht
Cliëntenparticipatie in zo’n project is ontzettend belangrijk. Dat bestaat uit actief
T 030-2718353, F 030-2716256
meedenken en meebeslissen om dwangmaatregelen terug te dringen en het
Bij vragen en klachten over de GGZ:
niveau van zorg omhoog te brengen. Een heel belangrijk aspect daarin is: hoe
Helpdesk PVP, T 0900-4448888
bejegen wij mensen? Wat is de visie daarop van de instelling? Aan het Deze pvp-krant werd geschreven door: Caroliena van den Bos
ontwikkelen en verbeteren daarvan kan cliëntenparticipatie veel bijdragen.
Daphne den Broeder
Als er een nieuwe patiënt wordt binnengebracht, gaat hij dan direct de separeer
Nannie Flim
in, of wordt er eerst goed gekeken naar alternatieven? Gaat er iemand met de
Paul Geurts Arianne de Geus
cliënt een gesprek aan? Het opsluiten van mensen is traumatisch en kan en mag
Odette van der Heijden
nooit gebeuren ‘omdat we het nu eenmaal zo doen hier’. Het kan lang kan duren
Roeland Hofstee Ronald de Koster
voordat de cliënt na zo’n ervaring weer vertrouwen krijgt in de hulpverlening.
André de Mol
Het gaat er in ons project niet alleen over hoe we mensen separeren, maar vooral
Kirsten Pauwels Martijn Stekelenburg
om hoe we omgaan met mensen in de kliniek en hoe dit in de toekomst beter
Tienke Vermeulen
kan. Wat wij heel belangrijk vinden is fysieke aanwezigheid op de groep. Dit
Perdita bij ’t Vuur Welmoet Wels
geeft mensen een veilig gevoel en de verpleging kan sneller zien dat iets goed of
Ton-Peter Widdershoven
juist fout gaat. Wij vinden ook dat je mensen serieus moet nemen: als een cliënt
Foto’s: Arianne de Geus Arjan van Bruggen
een redelijk vraag stelt, ga daar dan ook serieus en snel op in.
Stockfoto’s
Inlevingsvermogen van medewerkers is bij dat alles heel belangrijk.
Beeldredactie: Arianne de Geus Eindredactie: Welmoet Wels druk: TGO ontwerp reklame drukwerk, Uden
Het moet weer leuk worden op de afdeling. Toen ik opgenomen was kocht ik een keer iets om de afdeling wat leuker en vrolijker te maken. Maar, werd mij
Oplage: 7.600
gezegd, dat kon écht niet, jullie moeten je vooral niet teveel thuis gaan voelen! ISSN 1380-1996
Zo’n houding ten opzichte van cliënten geeft natuurlijk geen vertrouwen. Laten
Overname van artikelen en illustraties is uitsluitend toegestaan met bronvermelding.
we daarom proberen om de bejegening te verbeteren, beter na te denken over dwang en samen de zorg weer wat leuker te maken!
Reacties en ingezonden brieven zijn van harte welkom bij de redactie via
[email protected] We kunnen uw brief weigeren, aanpassen of inkorten.
Maurits Niers
Tenzij anders is aangegeven, zijn namen van cliënten in deze krant gefingeerd.
Vice-voorzitter cliëntenraad GGNet locatie Apeldoorn Wilt u reageren?
[email protected]
■
krant 1 '08
11
krant 0108 14114
10-04-2008
VERHAAL CLIËNT
15:27
Pagina 12
“Laat hem zelf die pillen maar eens nemen. Dan piept hij wel anders!” “Fijn dat u even naar mij wilt luisteren. Daar hebben mensen
Ik slik al jarenlang pillen waar ik dik van word en slaperig. Volgens de
tegenwoordig geen tijd meer voor. Of misschien willen de mensen die
dokter is daar niets aan te doen. Hij zegt dat ik meer moet
hier werken gewoon niet meer naar me luisteren, ik weet het niet.
ondernemen, maar wat moet ik dan doen? Ik mag twee keer per
Meneer, ik ben zo moe. Ik woon hier al vijftien jaar omdat ik ziek ben.
week een uurtje plakken en knippen. ‘Creatieve therapie’ noemen ze
Ik heb een psychiatrische ziekte. Nou ja, dat zegt de dokter en mijn
dat. Bah, niks voor mij. En het leidt nergens toe.
familie vind het ook. Ze zeggen dat ik soms in de war ben en dat ik
Ik wil weer voor de klas, en zónder pillen! Die hulpverleners roepen
last heb van psychosen. Zelf denk ik dat het helemaal geen psychosen
maar steeds dat die pillen zo goed voor me zijn, dat ik ze nodig heb.
zijn. Volgens mij heb ik een tumor in mijn hoofd. Daardoor ben ik wel
Ik geloof er niks van, maar dat heb ik u al verteld, toch? Volgens mij
eens wat druk en dan zeg ik dingen waar mensen om moeten lachen.
heb ik een tumor in mijn hoofd. De dokter zegt dat het niet zo is, maar
Althans, in het begin. Na een tijdje worden ze boos. Dat snap ik dan
hoe kan hij dat nou weten? Er is nog nooit echt onderzoek naar
niet, eerst moeten ze lachen en later worden ze boos om hetzelfde
gedaan. Ik heb wel tien keer gevraagd om een verwijzing voor het
grapje. Ik ga dan te lang door, zeggen ze. Dat vind ik eigenlijk wel raar.
ziekenhuis. Dat is niet nodig, zegt de dokter dan, ik moet maar braaf mijn pillen blijven slikken, dat is goed voor me. En als ik dan vertel over de bijwerkingen en dat ik de hele dag lig te slapen dan zeggen ze dat het aan mij ligt, dat ik op tijd mijn bed uit moet komen en dat ik een dagbesteding moet zoeken. Maar ze begrijpen het gewoon niet. Al die dingen die voor andere mensen zo normaal zijn, die kosten mij ontzettend veel moeite. Ik slaap tien uur per nacht en dan ga ik halverwege de ochtend weer slapen en ’s middags om een uur of drie vallen mijn ogen weer dicht en ga ik ook vaak even liggen. Die pillen lijken helemaal niks te doen behalve mij suf te maken. Die creatieve therapie is alleen maar een manier om de tijd door te komen, maar het levert niks op voor jezelf of voor een ander. Mensen dingen léren, dat is nuttig en dat wil ik weer kunnen. En die tabletten die ze me laten slikken, die helpen niet om dat bereiken. Dus waar neem ik ze voor?
Mijn grootste verlangen: terug voor de klas
Als iets nú leuk is dan is het straks toch ook nog leuk? Ik begrijp vaak
Het is zo jammer dat de mensen die hier werken zo weinig begrip
niet wat mensen van me willen.
hebben voor wat die medicijnen met je doen. Ze zien wat ze willen
Vroeger was dat niet zo. Ik heb Frans gestudeerd en jaren in het
zien. Ik ben rustig, dáár gaat het om. Ze zien niet dat ik er suf,
voortgezet onderwijs gewerkt. Lerares worden was mijn droom, als
nutteloos en ongelukkig van word. ‘Dat is niet psychiatrisch,’ zegt de
kind wild ik dat al. Toen ik zelf nog op school zat stelde ik me al voor
dokter dan. Ja, hallo! Hij zou zelf die pillen eens een jaartje moeten
hoe het zou zijn om zelf voor de klas te staan. Ik wilde graag mensen
slikken! Volgens mij piept ie dan wel anders.
dingen leren, prachtig vond ik dat. Ik was heel bevlogen en de eerste
Nee, leuk is het allemaal niet. Toen ik nog voor de klas stond, dát was
jaren ging het ook goed, maar later kreeg ik er moeite mee. Volgens
leuk. Daar denk ik nog vaak aan. Maar dat is voorbij.
mij kwam het door die grote klassen. Daarvoor was ik ook wel eens
Nou, dag meneer, het was fijn om even met u te praten. Komt u nog
een beetje chaotisch, maar ach, dat viel niet zo op. Dat hoorde bij mij,
eens langs?”
zei iedereen. Later werd het erger, ik kon volgens de schoolleiding geen orde houden. Zelf zie ik dat niet zo; ik was gewoon wat creatiever dan
■
RH
andere docenten. Ik dacht dat ze jaloers op me waren, op de fijne contacten met mijn leerlingen en vanwege mijn creativiteit. Ze hebben me naar huis gestuurd. Me er gewoon uitgewerkt en toen kwam ik in de WAO. Daar ben ik het nog steeds niet mee eens, ik vind dat ik best nog les kan geven. Op een rustige school, dat wel. Wat denkt u, maak ik nog een kans? Ik ben pas achtenvijftig en mijn Frans
krant
In de volgende pvp krant onder meer: . Even naar buiten als je in de separeer zit – kan dat? . Vraag ’t de voorzitter: klachtencommissie Meerkanten
is nog prima! Voulez-vous couchez avec moi? Grapje! Moet u maar niet serieus nemen. Zo ben ik nou eenmaal, altijd grappig.
12
Nou ja, niet altijd. Soms vraag ik me af waar ik het allemaal voor doe.
krant 1 '08
2
pvpkrant 2 verschijnt in juni 2008
