Kracht uit verschil interculturalisatie in de jeugdzorg. In deze InZicht. Interculturele jeugdzorg Goede zorg en toegang voor alle klanten

Kracht uit verschil interculturalisatie in de jeugdzorg

Interculturele jeugdzorg

Goede zorg en toegang voor alle klanten Omdat er een grote groep allochtone jongeren klant is, heeft de jeugdzorg er belang bij om intercultureel te worden. Intercultureel worden is een proces dat we interculturalisatie noemen. Het is een gevolg van:

l

l l

l

als vanzelfsprekend rekening houden met het gevoel van onderlinge verbondenheid tussen de leden van een etnische groep op basis van ras, cultuur, taal, religie, nationaliteit en uiterlijke kenmerken en hoe deze groepen ten opzichte van andere groepen verschillen, op alle niveaus in een organisatie; meerwaarde zien in culturele verscheidenheid; het normaal vinden van verscheidenheid, daarin stabiliteit ervaren en normen en waarden van uiteenlopende herkomst accepteren; een personeelsbestand hebben waarin - op alle niveaus van de organisatie - medewerkers van verschillende etnische herkomst actief zijn.

Interculturalisatie raakt aan basale normen en waarden. Het is daardoor een ingrijpend proces dat een mentale verandering van de hele organisatie vraagt. Dat kan alleen als interculturalisatie doelgericht en planmatig wordt aangepakt en een onderdeel vormt van de algemene strategie van de organisatie. Intercultureel worden vraagt tijd, aandacht en inzet.

In deze InZicht hebben we het over argumenten om in de jeugdzorg aan interculturalisatie te gaan doen. Een proces waarbij de jeugdzorg globaal drie fasen doorloopt. Het begint met oog krijgen voor een veranderende omgeving. In deze fase wordt de jeugdzorg zich bewust van de sterk toegenomen etnische verscheidenheid. De organisatie gaat op zoek naar meer informatie over allochtonen en wil allochtonen ontmoeten. Het aanbod van de jeugdzorg vraagt van allochtonen dat zij zich aanpassen aan de vormen, de regels en intenties die gelden. In de volgende fase is er aandacht voor allochtone klantengroepen. Jeugdzorg houdt rekening met deze klantengroep en ziet hoe ze zich onderscheidt; het bijzondere van de 'ander' wordt gezien. De wensen en behoeften van allochtonen worden actief in kaart gebracht om het aanbod hierop beter af te stemmen. Er vinden aanpassingen op de inhoud van het aanbod plaats. De organisatiestructuur en organisatiecultuur veranderen niet of nauwelijks. In de derde fase verandert jeugdzorg zelf mee. Allochtonen worden niet alleen meer gezien als klant, maar als menselijk kapitaal. Het aantrekken van allochtoon personeel wordt gezien als een mogelijkheid tot kwaliteitsverbetering. Er wordt rekening mee gehouden op het niveau van planvorming, beslissingen en leiding geven.

Een interculturele jeugdzorg is toegankelijk voor alle klanten, biedt goede zorg aan alle klanten, ongeacht de etnische herkomst. Het doel van interculturalisatie in de jeugdzorg is kwaliteitsverbetering van de organisatie. Het maakt daarom deel uit van het kwaliteitsbeleid van een organisatie.

InZicht - Kracht uit verschil; Interculturalisatie in de jeugdzorg - maart 2012

1

Colofon Deze InZicht is een uitgave van Zorgbelang Gelderland en gaat over argumenten om in de jeugdzorg aan interculturalisatie te doen. Een digitale versie van deze InZicht vindt u in de bibliotheek van de website www.zorgbelanggelderland.nl. Voor meer informatie over deze publicatie kunt u contact opnemen met Hellen Houterman bij Zorgbelang Gelderland, telefoon 026 384 28 22, e-mail: [email protected]. © 2012 - Zorgbelang Gelderland Redactie en vormgeving: Jos Rochette Research: Els van der Ploeg Met dan aan: Ariene van der Kooij van Elan expertisecentrum en Saïda Hattaoui van Interculturele Services (Zorgbelang Gelderland)

.

.

Zorgbelang Gelderland

Informatie Klachtenopvang Belangenbehartiging

. .

Postbus 5310 6802 EH Arnhem IJsselburcht 4 6825 BP Arnhem Telefoon 026 384 28 22 Fax 026 384 28 23 www.zorgbelanggelderland.nl [email protected] InZicht - Kracht uit verschil; interculturalisatie in de jeugdzorg - maart 2012

2

Klantkenmerken in de jeugdzorg Sterkste indicator of een kind klant wordt van de jeugdzorg, is het gezin waarin het opgroeit. De factoren die daarbij een rol spelen zijn:

l l l

financieel-economische situatie; gezinsvorm; justitiële (politie) bemoeienis met de ouders.

Behalve in lichte mate bij 13 tot 17 jarigen, spelen kenmerken van de buurt nauwelijks een rol. Ook de kenmerken van het kind zelf zijn minder van invloed op het gebruik van de jeugdzorg.

Enkele cijfers l l l l l l l

l

109x98

l l

l l

Samenvattend geldt voor de allochtone jongere l hun ouders hebben een laag opleidingsniveau;

l hun ouders hebben een laag inkomen;

l ze groeien vaker op in een eenl l

oudergezin; ze zijn met – verhoudingsgewijs – veel jongeren; naast problemen in de opvoeding speelt vaak ook andere problematiek zoals opleiding, taalbeheersing, inkomen en huisvesting.

Grotere stedelijke gebieden zoals in en rond Arnhem, Nijmegen, Apeldoorn, Tiel, Harderwijk, Wageningen, Culemborg en Doetinchem, herbergen de grootste aantallen allochtone (potentiële) klanten voor de jeugdzorg. Omdat zij de grootste groep allochtonen in Gelderland vormen, kan interculturalisatie het beste een begin maken binnen de Turkse, Marokkaanse, Antilliaanse, Arubaanse en Surinaamse gemeenschappen.

l l

25% van de 0 tot 25 jarigen in Nederland is allochtoon. 19% van de 0 tot 25 jarigen in Nederland is niet-westers allochtoon. 50% van de 0 tot 25 jarigen in Gelderland is allochtoon. 30% van de totale Gelderse bevolking is jonger dan 25 jaar. 6,4% van de inwoners van Gelderland is allochtoon, in heel Nederland is dat 11%. 80% van de (niet-westerse) allochtonen in Nederland is in Nederland geboren. 6% van de gezinnen in Nederland is een eenoudergezin met niet westerse allochtone ouders (in deze groep zijn ouders van Antilliaanse en Surinaamse afkomst oververtegenwoordigd). 2,7 kind is het gemiddelde aantal kinderen in Marokkaanse gezinnen (tegen 1.7 bij Nederlandse gezinnen). 51% van de kinderen die in 2009 onder toezicht worden gesteld, is van allochtone afkomst. 21% van de allochtone ouders van de eerste generatie heeft basisonderwijs als hoogste genoten vorm van onderwijs, tegen 7% van de autochtone ouders. 25% van de allochtone huishoudens heeft een laag inkomen. 6 tot 9% van de allochtone jongeren verlaat de school zonder diploma, tegen 3% van de autochtone jongeren. 57% van de populatie in Justitiële Jeugdinrichtingen is van allochtone herkomst. 53 dagen langer dan een autochtoon, duurt de detentie van een allochtoon.

Jeugdzorg in Gelderland kan met algemene klantkenmerken en de gegeven cijfers op deze pagina verklaren waarom in Gelderland in verhouding meer allochtone jongeren te maken krijgen met jeugdzorg.

InZicht - Kracht uit verschil; interculturalisatie in de jeugdzorg - maart 2012

3

Gelderse jeugdzorg en het intercultureel worden In 2005 maakten de Gelderse jeugdzorgorganisaties een begin met intercultureel worden. Het begon met interculturalisatie van de uitvoering. Een evaluatie door de Radboud Universiteit een jaar later leidde tot de volgende conclusies.

l

l l l l

Het is van belang dat allochtone vrouwen goed worden geïnformeerd over de mogelijkheden om bij opvoedingsproblemen of psychosociale problemen binnen het gezin, de hulp in te roepen van de jeugdzorg. Jongeren en hun ouders weten niet veel over Bureau Jeugdzorg. Allochtone ouders richten zich voor advies en hulp vooral op de eigen gemeenschap. De deskundigheid om in de jeugdzorg intercultureel te werken ontbreekt nog; een systematische bevordering van deze deskundigheid is nodig. Er is nog onvoldoende sprake van daadwerkelijke interculturalisatie van de producten of diensten en evenmin zijn de opgedane ervaringen in beleid vastgelegd.

Bureau Jeugdzorg Bureau Jeugdzorg in Gelderland begon haar proces van intercultureel worden met de volgende actiepunten.

l l l l

Het instellen van een consultatieteam waar medewerkers vragen kunnen stellen en waar het team een goed overzicht heeft van verwijsmogelijkheden. Onderwerpen houden aandacht door contactpersonen interculturalisatie in de verschillende regio's aan te stellen. Ontwikkelen van cursussen en themabijeenkomsten, waardoor ze cultureel bepaalde waarden en normen beter herkennen en aanvoelen. Het aanstellen van een projectleider (in 2012) voor het aandachtsgebied interculturalisering.

64x225

Bureau Jeugdzorg zoekt daarnaast toenadering tot allochtonenorganisaties. Er zijn bijeenkomsten waar Bureau Jeugdzorg voorlichting geeft over haar werkzaamheden. Tegelijkertijd leggen de allochtonenorganisaties uit hoe het komt dat hun jongeren ondervertegenwoordigd zijn in de lichte, vrijwillige vormen van hulpverlening en oververtegenwoordigd in de zwaardere, gedwongen vormen. Ook koppelen ze naar de hulpverleners terug dat:

l l l l l

schaamte, taboe en aantasting van de eer een rol spelen; er sprake is van negatieve beeldvorming rond Bureau Jeugdzorg (ouders zijn bang dat hun kind wordt afgepakt); allochtonen Bureau Jeugdzorg niet kennen; moeders vaak beter weten wat er speelt binnen het gezin dan vaders, maar dat moeders minder naar buiten treden dan vaders; de hulpverlening nog niet altijd goed is afgestemd op de behoeften van allochtone jongeren en hun ouders.


4

Justitiële Jeugdinstellingen Justitiële Jeugdinstellingen kennen vrijwel geen beleid inzake het intercultureel werken. Er heerst wel een breed gedragen overtuiging dat er effectiever met allochtonen gewerkt kan worden. Daarbij zou dan aandacht moeten komen voor:

folder voorkant kwaliteits criteria

l l l l l l

de moeizaam verlopende communicatie met allochtone ouders; de cultuurverschillen die hieraan ten grondslag liggen; het beter betrekken van het eigen netwerk van allochtone jongeren bij de nazorg; de problemen door discriminatie op scholen en bij werkgevers; het bespreekbaar maken van spanningen tussen verschillende etnische groepen; het positief ingaan op de etnische identiteit van jongeren.

In Gelderland kregen bovenstaande punten aandacht door middel van een bordspel en een DVD. Beiden geven medewerkers een beeld van de wijze waarop zij intercultureel kunnen werken. Ook is er een project waarin er nazorg is voor ex-gedetineerde allochtone jongeren. Daarbij wordt aandacht geschonken aan de oververtegenwoordiging van allochtone jongeren in de zwaardere, gedwongen vormen van hulpverlening. Ook is de hoge recidive onder allochtone jongeren een onderwerp.

Interculturele Services Voor praktische ondersteuning in de contacten tussen allochtone zorgvragers en zorgverleners, kan sinds 2009 via Zorgbelang Gelderland een beroep gedaan worden op Interculturele Services. Daarbinnen is het onder meer mogelijk om een pool van voorlichters in te zetten op de werkvloer van instellingen en huisartsenpraktijken die - op uitnodiging - gezondheidsvoorlichting en voorlichting over opvoeding geeft aan allochtonen.

Meer allochtone leden Verder mikt Zorgbelang Gelderland op het vergroten van het allochtone ledenbestand bij de belangenbehartigingsorganisaties die deel uitmaken van haar achterban. De aangesloten patiëntenverenigingen, gehandicaptenorganisaties, ouderenbonden en Wmo- en Cliëntenraden krijgen gerichte voorlichting om zelf aantrekkelijker te worden voor allochtonen. Trainingen interculturalisatie maken daar deel van uit.

Pool professionals De cliëntenparticipatie en belangenbehartiging voor en door allochtone zorgvragers speelt zich hoofdzakelijk af rond de Wmo-raden en Clientenraden. Er komt een pool talentvolle allochtone professionals die in deze raden zitting wil nemen.

Vijf weken van de Jeugdzorg De bekendheid van de jeugdzorg en wat zij nu eigenlijk doet, is sinds vijf jaar onderwerp van de Week van de Jeugdzorg die de provincie Gelderland samen met de branche Jeugdzorg en Zorgbelang Gelderland organiseert. Ten aanzien van de transitie van de jeugdzorg – waarbij de Provinciale taken overgeheveld gaan worden naar de gemeenten – neemt Zorgbelang Gelderland haar verantwoordelijkheid in het toerusten van belangenbehartigers en het inbrengen van het gebruikersperspectief. Daartoe verschijnt in 2012 de brochure Kwaliteitscriteria Transitie Jeugdzorg; jongeren en ouders in hun kracht zetten.

Gezondheidsvoorlichting Voorlichting over opvoeding Zorgconsulentschap Spreekuren in eigen taal Standbezetting en beurspersoneel Trainingen interculturalisatie

iS

interculturele services


5

Aanbevelingen è è

è è è

è è è è

è è

è

è è

è è

Gemeenten zijn een belangrijke partij bij de interculturalisatie van de jeugdzorg. Laat die gemeenten waar veel allochtonen wonen, een voortrekkersrol vervullen. Spreek met alle betrokken partijen af dat ze vanuit hun eigen verantwoordelijkheid en expertise het belang van interculturalisatie bij gemeenten voor het voetlicht brengen. Het lage bereik van allochtone jongeren is hierin een krachtig argument. Breng interculturalisatie van de jeugdzorg door middel van een bijeenkomst (congres, seminar, workshop) onder de aandacht van gemeenten. Overtuig gemeenten ervan dat het belangrijk is om interculturalisatie van de jeugdzorg op te nemen in het programma van eisen bij aanbesteding. Blijf doorgaan met activiteiten zoals de Week van de Jeugdzorg en het verzorgen van gastlessen op scholen door ervaringsdeskundigen (Tha Bus On Tour) en overtuig gemeenten dat zij de financiering hiervan gezamenlijk kunnen dragen. Stimuleer organisaties die zich richten op allochtone jongeren om outreachend te gaan werken. Vergroot het bereik van de doelgroep allochtone jongeren door intensief samen te werken met organisaties van allochtonen. Stem diensten goed af op de doelgroep. Maak het aanbod van het Centrum voor Jeugd en Gezin laagdrempelig; gebruik internet en sociale media en haak aan bij allochtone initiatieven op dit gebied. Maak gebruik van fysieke ontmoetingsplaatsen waar allochtone jongeren komen zoals wijkcentrum, moskee, school en sportclub. Denk ook aan consultatiebureaus, peuterspeelzalen en de jeugdgezondheidszorg. Bezoek allochtone gezinnen en neem daar tijd voor. Bouw op deze wijze aan vertrouwen en een relatie. Zorg bij een verwijzing voor het 'warm' tot stand komen van dit nieuwe contact. Geef goede voorlichting over de organisatie waarheen men verwijst; ga desgewenst mee op het eerste gesprek. School professionals om allochtone jongeren en hun ouders goed te helpen. Leer hen in te kunnen spelen op combinaties van problemen. Pas interventies aan de doelgroep aan en onderzoek welke mogelijkheden allochtonen in eigen kring zien. Stem het taalgebruik af op de doelgroep; dit moet eenvoudig en begrijpelijk zijn. Zet waar zinvol ook non-verbale communicatiemiddelen in en werk met het voordoen van gedrag. Versterk sociale steun. Een omgeving waarin ouders elkaar kunnen ontmoeten kan gevoelens van isolatie en eenzaamheid van sommige ouders doorbreken en geeft de mogelijkheid om problemen met elkaar te bespreken Zoek naar alternatieven als ouders vanwege het taboe het eigen netwerk willen mijden. Laat oplossingen uit het eigen netwerk de eigen kracht van de doelgroep versterken. Dit kan met een Eigen-Krachtconferentie (ook het Oudernetwerk Jeugdzorg is een voorbeeld van eigen kracht).

64x225


6

Drempels weg!

Interculturalisatie anno 2012 Na een voorzichtige start van de interculturalisatie binnen de Gelderse jeugdzorg in 2005, is er in 2012 een ontwikkeling naar een volgende fase waar te nemen. Logische vervolgstappen hierin zijn: l l l

l

l

deskundigheidsbevordering inzake de werving van medewerkers met een allochtone achtergrond; deskundigheidsbevordering inzake het bereiken van allochtonen en hoe met hen te communiceren; doorgaan met de inzet van ervaringsdeskundigen om bij allochtonen helder te maken wat zij van de jeugdzorg kunnen verwachten (zoals bijvoorbeeld tijdens de gastlessen over jeugdzorg en het organiseren van de Week van de Jeugdzorg); in beeld brengen van wensen en behoeften van allochtonen door samen te werken met allochtonenorganisaties met de intentie de allochtonen beter te informeren over wat zij kunnen verwachten; werken aan de interculturalisatie van de cliëntenparticipatie.

Om het proces van intercultureel werken succesvol af te ronden, is nog een aantal barrières te nemen. Stuk voor stuk drempels die verklaren waarom jeugdzorg door allochtonen niet of in mindere mate wordt gebruikt. In deze zin is interculturalisatie geholpen bij: l l l l l l

betere bejegening waardoor klanten sneller een beroep doen op de jeugdzorg; hulpverleners die beter luisteren; zorgvuldige privacybewaking; meer met de cliënten in gesprek gaan in plaats van over hen te spreken; betere taalbeheersing door allochtonen waardoor zij meer nuances begrijpen; allochtonen het gevoel geven dat ze geaccepteerd worden.

Ook is het goed om te beseffen dat allochtonen gedrag dat wij afwijkend vinden, vaker als gewoon ervaren en minder de behoefte hebben om te diagnosticeren. Daarnaast hebben allochtone jongeren het gevoel dat er meer op ze gelet wordt en dat ze zich moeten bewijzen. Vanwege hun grote betrokkenheid bij hun kinderen, is het voor allochtone ouders moeilijk om zelf hun kinderen te begeleiden. Jongeren gedragen zich binnenshuis anders dan buitenshuis. Het ontbreekt ouders vaak aan zicht op wat er mogelijk voor problemen zijn. Ze rekenen daarbij bijvoorbeeld op de school. Die moet, wat hen betreft, (eerder) aan de bel trekken als er iets niet goed gaat. De school is voor allochtone ouders een belangrijke plek bij problemen. Bij Antillianen is dat het consultatiebureau; zij kiezen eerder voor de ingang van zorg dan van school. Voor allochtonen is het belangrijk dat hulp 'op natuurlijke wijze' tot stand komt; ze formuleren niet de hulpvragen waarop autochtone hulpverleners gewend zijn in te gaan. Ook spelen sleutelfiguren een intermediaire rol binnen de allochtone gemeenschap.

Internet Ook de informatievoorziening via het internet is toegenomen. Op pagina 11 staat een overzicht van relevante websites die zich richten op jeugdzorg en allochtonen.

107x104


7

Kernwaarden Voor hulpverleners die werken met allochtone jongeren en hun ouders, is een aantal kernwaarden te benoemen die goed aansluiten op het proces van intercultureel worden. Het gaat hier om: l l l l l l l l l l

toon belangstelling; ga flexibel met tijd om; gebruik een positieve benadering; sta open voor en wees nieuwsgierig naar andere denkbeelden; toon inlevingsvermogen; wees onbevooroordeeld, flexibel en creatief; investeer tijd, energie en geduld; bezit doorzettingsvermogen; ben empathisch, vriendelijk en gastvrij; neem de tijd voor het opbouwen van een vertrouwensrelatie met allochtone ouders.

In de niet-westerse cultuur ligt het accent meer op de groep en minder op het individu. In de opvoeding ligt de nadruk daardoor meer op conformiteit en een autoritaire opvoedingsstijl. Ouders en kinderen zien strenge controle als een vorm van bescherming. Reden waarom voor bepaalde allochtone groepen een community-netwerk of familiebenadering raadzamer kan zijn dan individuele behandeling. Gezinsinterventies passen beter bij verschillende culturen dan individualistische interventies. Interventies die sterk gericht zijn op een cognitieve en verbale vermogens zijn niet altijd geschikt voor mensen met een lage opleiding. Laagopgeleiden kunnen beter geholpen worden met het voordoen van gedrag.

De jeugdzorg in de toekomst Voor zover nu bekend zal op 1 januari 2015 de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg, jeugd-ggz (geestelijke gezondheidszorg) en jeugd-lvg (licht verstandelijk gehandicapten) overgeheveld zijn naar de gemeenten. Het betekent dat gemeenten een cruciale rol gaan spelen in (de interculturalisatie) van de jeugdzorg. Gemeenten willen vooral inzetten op laagdrempelige ondersteuning om een beroep op de zwaardere vormen van jeugdzorg te verminderen.

Interculturalisatie verstandig Dat zou een extra argument voor interculturalisatie van de jeugdzorg moeten zijn, omdat allochtonen nu vaak pas worden bereikt als zwaardere vormen van jeugdzorg noodzakelijk zijn.

174x120


8

Praktijkervaringen Uit de Justitiële jeugdbescherming De heer H. Vredendaal heeft gewerkt in de justitiële jeugdbescherming (Den Hey-Acker, Heuvelrug, Hunnerberg en Harreveld). Dit zijn voorzieningen voor jongeren tussen 12 en 23 jaar. In de justitiële jeugdbescherming werken veel vrouwen. Zijn indruk is dat allochtone vrouwen dit werk vaak beter doen dan allochtone mannen, omdat allochtone mannen soms machogedrag vertonen. Eerste generatie Kenmerkend voor de eerste generatie allochtonen was in zijn ogen:

à à à à à à à à à à à à

ouders waren vaak afkomstig van het platteland en analfabeet; ouders waren in land van herkomst arm, leefden in primitieve omstandigheden en hadden grote gezinnen; slaan is een geaccepteerde opvoedmethode; in het land van herkomst is grote sociale controle, ook naar kinderen; moeders zijn binnenshuis de baas; er heerst een schaamtecultuur in plaats van de westerse schuldcultuur; er heerst een groepscultuur in plaats van de westerse individuele cultuur; men gebruikt indirecte communicatie in plaats van directe communicatie; de ingroup is belangrijk, gaat bijvoorbeeld voor op een afspraak met iemand buiten de ingroup; de eerste generatie heeft in een aantal opzichten in Nederland de boot gemist; men dacht toch weer terug te gaan en het was niet nodig om te integreren; vaders trokken zich terug uit het gezin.

Tweede en derde generatie De allochtone kinderen die in de problemen komen, zijn te snel los gelaten door familie, noodgedwongen vanwege het ontbreken van een groot netwerk voor "gezamenlijke" opvoeding. Ook de school laat deze jongeren te snel los, terwijl structuur essentieel is voor kinderen in de puberteit. Allochtone kinderen worden op school vaak onderschat. Kenmerkend voor een deel van de tweede en derde generatie is in zijn ogen:

à à à à à à à

de jongens worden behandeld als prinsjes, meisjes moeten veel doen; kinderen kennen hun plek niet ten opzichte van de ouders; als ze iets kunnen, denken ze dat ze de beste zijn (niet altijd reëel zelfbeeld); ze zitten op zwarte scholen en spijbelen; er is te weinig controle; ze vormen een verloren generatie; ze zijn lid van bendes.

Ander kader De heer Vredendaal geeft aan dat men bij allochtone jongeren moet werken vanuit een ander kader. Zijn indruk is dat je harder moet zijn om begrepen te worden. "Onze behandelcultuur is gericht op praten, maar dat sluit niet aan bij deze jongeren. Zij zijn dan niet gelijkwaardig aan jou, want praten beheersen ze minder. Onderhandelen is niet verstandig, omdat allochtonen onderhandelen vaak beter beheersen vanuit hun cultuur dan hulpverleners. Behandelaars denken dat ze een afspraak hebben met allochtone jongeren. Allochtone jongeren ervaren het echter als een eenzijdige afspraak van de hulpverlener. Allochtone jongeren grijpen jouw zwakke punten aan bijvoorbeeld je hebt geen respect, je discrimineert. Allochtone ouders maken zich zorgen om hun kinderen. Vreemden worden echter moeilijker toegelaten (ook geen allochtone hulpverleners) vanwege de schaamtecultuur. Beter is dat iemand vanuit de familie - met wie het goed gaat - het gesprek aangaat. Soms kan ook bijvoorbeeld de moskee wat doen. Buurtvaders en straatcoaches zijn soms wel in staat om de doelgroep te bereiken." Oplossingsrichtingen "Bij alles wat je als hulpverlener als raar ervaart, dien je je af te vragen: waar komt het vandaan? Interculturele scholing is belangrijk. Dat zou in de instellingen moeten gebeuren, onder diensttijd. De scholing zou op een coachende wijze moeten gebeuren, zonder beoordeling. Hulpverleners moeten veel oefenen, bijvoorbeeld met indirecte communicatie."

64x65

Natuurlijk zijn er ook verschillen tussen allochtone groepen en allochtone individuen. Bijvoorbeeld Antillianen zijn meer westers georiënteerd en hebben minder een groepscultuur.


9

Uit het Centrum voor Jeugd en Gezin Uit een gesprek met mevrouw Broekhuizen van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Arnhem blijkt dat het belangrijk is om als CJG in de wijken aanwezig te zijn, dichtbij de mensen zelf. Te denken valt aan plekken als consultatiebureaus, peuterspeelzalen, scholen en plekken, die al een ontmoetingsfunctie in de wijk hebben. Ook is het mogelijk om met het CJG te chatten en te e-mailen over je vraag. Daarnaast organiseert het CJG ook themabijeenkomsten in de buurt, waar mensen gemakkelijk binnen kunnen lopen. Het is laagdrempelig om zo vragen te stellen. Uit de ervaring van het CJG blijkt dat een persoonlijke benadering van ouders van belang is. De interne begeleider op school kan bijvoorbeeld ouders aanspreken om naar een themabijeenkomst te gaan. De interne begeleider is namelijk vaak op de hoogte welke vragen bij ouders spelen.

64x70

Om ouders te bereiken dient het CJG aan te sluiten bij hun hulpvraag en maatwerk te leveren. De ervaring van het CJG is dat je bij allochtone ouders meer in algemene zin moet ingaan op hun vraag bij een themabijeenkomst. Dus als iemand bijvoorbeeld zegt: "Mijn kind zit de hele dag achter de computer", moet je niet ingaan op die specifieke situatie, maar in algemene zin tips geven. Ouders halen daar zelf uit wat voor hen van toepassing is. Allochtone ouders willen hun problemen niet aan de grote klok hangen. Ook ervaart men zaken als een gegeven en niet als een probleem. CJG Arnhem werkte bijvoorbeeld in een project samen met Ibn-I-Sina, een Nederlandse basisschool op islamitische grondslag. Het CJG heeft met de organisatie As-Salaam een oriënterend gesprek gehad om te kijken of ze tot een vorm van samenwerking kunnen komen. Het CJG in Arnhem heeft ook studiebijeenkomsten gevolgd bij Elan met als thema: Hoe intercultureel zijn wij.

toe en begeleiden de ouders in de betekenis van hun klachten. De medewerkers werken aan communicatie en vertrouwen. Waar nodig begeleiden zij de ouders in de verwijzing naar vervolghulp. 2.

Een methodische benadering, die toegespitst is op de allochtone doelgroep Korte Interventie Methode (KIM). KIM houdt in: een beperkt aantal contacten met een gestandaardiseerde benadering. Na enkele contacten kan worden afgesloten of wordt de hulp voortgezet met een indicatie. De hulpverleners maken gebruik van de methodiek 'een taal erbij' (visualisering door middel van duplo-poppen) en het TOPOI model (interculturele communicatie). De methode richt zich op kinderen, jongeren en hun gezinnen bij wie sprake is van probleemgedrag. Het hoofddoel van KIM is het verhelderen van de problematiek van het gezin, de manier waarop deze ieder gezinslid belemmert en het vergroten van hun zicht op mogelijke oplossingen en de gewenste nodige veranderingen.

3.

Expliciete aandacht voor het verder verspreiden van kennis en deskundigheidsbevordering aan sleutelfiguren bij instellingen.

Nadeel is dat het CJG niet zelf kan bepalen wie de adviseurs zijn met wie ouders contact hebben. De adviseurs worden geleverd door de organisaties met wie het CJG samen werkt, bijvoorbeeld BJZ, het consultatiebureau, het jeugdteam van het maatschappelijk werk en de jeugdgezondheidszorg. Daardoor heeft het CJG weinig invloed op haar personeelsbestand, en daarmee op het aantal allochtonen dat in de organisatie werkt.

Uit Avicenna Avicenna is opgezet door de provincie Noord-Brabant, de gemeente Breda en de zorgverzekeraar CZ. Het project wil bevorderen dat allochtone jeugdigen tot 12 jaar met psychische problemen, tijdig de hulp krijgen die ze nodig hebben. Men constateerde namelijk dat de toegang van de allochtone jeugd tot de jeugd(gezondheids)zorg verbeterd kan worden. Het bevorderen van de toegankelijkheid van de hulpverlening voor allochtone gezinnen wordt op drie manieren bereikt. 1.

Een open spreekuur waar de doelgroep met somatische en psychische vragen terecht kan. Dit open spreekuur wordt gehouden op de polikliniek kindergeneeskunde, CJG en een opvanghuis voor allochtone jongens van 12 jaar en ouder en hun gezinnen. Dit spreekuur kent een medicaliserende benadering. Ook gaan interculturele medewerkers naar de gezinnen


10

Relevante websites die zich richten op jeugdzorg en allochtonen www.jeugdinterventies.nl www.luzazultrainingen.nl www.jso.nl www.mijnieoosterom.nl www.trifier.nl www.groeikracht.net

www.pharos.nl www.kwaliteitenspel.nl www.movisie.nl www.caleidoscopia.nl www.spelinfo.be www.nji.nl

www.hulpmix.nl

www.forum.nl

best practices interculturele competenties deskundigheid van beroepskrachten op het gebied van diversiteit interculturele communicatieve vaardigheden deskundigheidsbevordering op het gebied van interculturele bejegening hoe kunnen professionals de eigen kracht in de opvoedomgeving faciliteren interculturele communicatie competenties voor vaardighedenspel voor interculturalisering van vrijwilligersorganisaties een kaartspel over diversiteit spellen over interculturalisatie zoekfunctie diversiteit voor overzicht databank na- en bijscholing onder andere communicatie en samenwerking met aandacht voor cultuur, plus een intercultureel competentieprofiel opgesteld door het Nederlands Jeugdinstituut en Movisie voor jongeren met problemen krijgen informatie en advies van hulpverleners. De site wordt goed bezocht door allochtone jongeren. Een van de succesfactoren is dat de site gelinkt is aan allochtone sites die door de jongeren goed bezocht worden zoals Marokko.nl. voor onder andere een diversity audit, trainingen en de methodiek Brug over: kloof overbruggen tussen ouders en kinderen tussen 12 en 20 jaar.

www.beschermjassen.nl www.oudernetwerkjeugdzorg.nl www.eigen-kracht.n www.avicenna.nll

Literatuuroverzicht 1.

2.

3.

4.

5.

6. 7.

8.

9. 10. 11.

12.

13. 14.

Culturele diversiteit in opgroeien en opvoeden: feiten en cijfers, Nederlands Jeugdinstituut, 2009 Interculturalisatie Gelderse jeugdzorg, analyserapport beginmeting, 15 november 2005, Osmose De kracht van jongeren, diversiteit in jeugdbeleid, Nederlands Jeugdinstituut, 2009 Interculturalisatie; waar hebben we het over? Visie en uitgangspunten van Stap 2, www.movisie.nl Brug over, opvoeden in een multiculturele samenleving, Forum, november 2010 Matrix interculturalisatie, Hans Bellaart, Forum, 2001 Culturele competentie in de jeugdzorg, Mieke Komen en Kaveh Bouteh, Pharos, oktober 2009 Naar Interculturele competentieprofielen in het preventieve en ontwikkelingsgericht jeugdbeleid, Nederlands Jeugdinstituut, maart 2010 Beschermjassen, K. Tjin A Djie en I. Zwaan, 2007 Transculturele vaardigheden, C.M. Jessurun,1994 Wat werkt bij migrantenjeugd, Nederlands Jeugdinstituut, september 2010 Integratiemonitor Gelderland, niet-westerse allochtonen in beeld, Elan, 2011 Kleurrijke inrichting, Forum, 2007 Bruggen slaan, Radboud Universiteit Nijmegen, juni 2006

174x45


11

Kracht uit verschil interculturalisatie in de jeugdzorg. In deze InZicht. Interculturele jeugdzorg Goede zorg en toegang voor alle klanten

Recommend Documents