KPN Op weg naar een superslimme logistieke sector

KPN

Op weg naar een ­superslimme logistieke sector

Smart Logistics

Hoofdstuk 1

Een kennisintensieve sector met ambitie Transport en logistiek horen bij distributieland ­Nederland. De sector is verantwoordelijk voor 8,5% van het totale BNP van Nederland. Om deze kennisintensieve sector sterk te houden heeft de overheid logistiek benoemd tot een van de topsectoren, naast onder andere Agri & Food, High tech systemen en materialen, en Life sciences & health.

‘In de mondiale top tien van vervoerders staan weliswaar geen Nederlandse bedrijven, maar de transportbedrijven uit ons land, zoals PostNL, De Winter Logistics en Peter Appel, hebben een forse innovatiekracht. Met technologische innovaties geven zij een traditionele sector een frisse kleur.’ Walther Ploos van Amstel, lector City Logistics Hogeschool van Amsterdam

Bij een topsector horen topambities. Het Topteam Logistiek, een combinatie van bedrijfsleven, wetenschap en overheid, heeft voor de sector als ambitie geformuleerd dat Nederland in 2020 een internationale toppositie heeft: • in de afwikkeling van goederenstromen, • als ketenregisseur van (inter)nationale logistieke activiteiten, • als land met een aantrekkelijk innovatie- en ­vestigingsklimaat voor verladend en logistiek ­bedrijfsleven.

Hoofdstuk 2

De uitdagingen van de sector 1. SECTOR IN TRANSITIE Nederland wil haar internationale toppositie op het gebied van logistiek handhaven. De sector staat echter onder druk. Zo blijft de overslag van goederen momenteel nagenoeg gelijk en wint de Antwerpse haven mede door de verdieping van de Schelde terrein ten opzichte van Rotterdam. Ook dreigt Dubai Schiphol op achterstand te zetten als internationale hub voor Europa. Grote uitdagingen Zowel de sector als individuele dienstverleners in transport en logistiek staan voor grote uitdagingen: hoe blijven we competitief en innovatief op een turbu­ lente wereldmarkt, waarbij het tempo waarin goederen zich moeten verplaatsen veel hoger is geworden? Hoe zorgen we daadwerkelijk dat Nederland aantrekkelijk blijft als vestigingslocatie? Hoe verhogen we de ­bezettingsgraad én bieden we meer service aan steeds veeleisender klanten? Ofwel: hoe bieden we meer toegevoegde waarde tegen lagere bedrijfskosten? 2. OPTIMALE BEZETTINGSGRAAD, OPTIMALE FLEXIBILITEIT Veel dienstverleners in transport en logistiek zijn vooral bezig om het hoofd boven water te houden. De vervoersvolumes zijn sinds het uitbreken van de crisis in 2008 fors gedaald. Tegelijkertijd neemt de zendinggrootte af, omdat de verladers dure voorraadvorming zoveel mogelijk beperken. De markt kent ook nog eens grote volumeschommelingen. Het gevolg: voortdurende druk op tarieven en voortdurende druk om zo efficiënt en kosteneffectief mogelijk te werk te gaan. Kosten mensen en middelen flexibiliseren Logistieke dienstverleners streven in deze complexe context niet alleen naar een optimale bezettingsgraad, maar ook naar optimale flexibiliteit. Ze willen snel kunnen inspelen op veranderingen, maar ook de kosten van mensen en middelen flexibiliseren. Deze trend is zichtbaar in de gehele sector. Zo werken bij het goederen­ vervoer per vrachtauto bedrijven steeds vaker met leasevrachtauto’s en met een flinke schil van flexrijders.

2

3. DE VEELEISENDE EINDKLANT Er is nog een belangrijke trend in de logistieke sector: de veranderende eisen van de klant. De eindklant – zowel bedrijven als consumenten - wordt steeds veeleisender. Alles moet sneller: liever vandaag nog dan morgen. Alles moet transparanter. De reden is simpel: omdat het kan, omdat iedereen het inmiddels zo gewend is. Anders dan vroeger loopt de techniek in de consumentenmarkt tegenwoordig voor op alle andere markten. Mensen hebben anno 2014 privé smartphones die meer techniek herbergen dan ooit voor mogelijk werd gehouden. Ze zijn gewend aan snel en eenvoudig. Ze eisen comfort en gemak. Maatwerk van levering, in combinatie met verregaande flexibiliteit is de nieuwe standaard aan het worden in transport en logistiek.

‘In het proces van bestellen tot en met het afleveren van een pakketje van bol.com zijn ongeveer acht partijen betrokken. Daar staat de consument niet bij stil.’ Walther Ploos van Amstel, lector City Logistics Hogeschool van Amsterdam

3

Sneller en preciezer De eisen die klanten stellen aan de snelheid van levering zijn zwaarder geworden. Er zijn in toenemende mate spoedleveringen. Producenten beloven hun klanten naast een bepaalde snelheid van leveren ook grote zorg­ vuldigheid bij het leveren van onderdelen. Mede gedreven door dwingende kwaliteitszorgsystemen moeten vrachten die samenhangen met kritische bedrijfsprocessen precies op het juiste moment worden geleverd. Tijdstip en afleveradres tot op het laatst aanpassen Track & trace is al langere tijd standaard binnen de logistieke sector. Iedereen is er aan gewend dat de voortgang van een zending op de voet gevolgd kan worden. Relatief nieuw is de wens van bedrijven en consumenten om op ieder moment in te kunnen grijpen in het proces. Eindklanten willen invloed uitoefenen op hun zending. Het moet tot op het laatste moment mogelijk zijn zowel het tijdstip van leveren als het afleveradres aan te passen. 4. EUROPESE REGELGEVING & HANDHAVING De Nederlandse logistieke sector is internationaal georiënteerd. Anders dan in Duitsland of Frankrijk gaat een groot deel van de Nederlandse vrachten tot (ver) over de grens. Geen wonder in een klein land. Het betekent wel dat transportondernemers veel te maken hebben met Europese regelgeving. En deze is lang niet altijd consistent. De regels worden zowel op nationaal als lokaal niveau vaak anders geïnterpreteerd en gehandhaafd. Dit maakt het niet alleen moeilijk om compliant te zijn, in de praktijk is er ook geen sprake van een level playing field. Interpretatieverschillen bij rusttijden, cabotage en tewerkstelling Zo is er de Europese bepaling over rusttijden. Korte rusttijden tot 24 uur mag de chauffeur in de cabine doorbrengen, langere rusttijden moeten buiten de cabine worden doorgebracht. Frankrijk interpreteert deze regel zeer streng op straffe van € 30.000 boete voor de chauffeur en de eigenaar van de truck. Andere landen doen dit niet of zijn heel coulant; zelfs binnen Frankrijk zijn er grote verschillen in handhaving. Andere regel die voor verwarring zorgt, betreft de rechten van transporteurs op het moment dat ze een zending in een ander land bezorgen. De regels rond dergelijke cabotage worden in verschillende landen anders geïnterpreteerd. Dit geldt ook voor de regels rond tewerkstelling. Door te variëren in interpretatie van wetgeving proberen nationale en soms ook regionale overheden lokale werkgelegenheid te beschermen. Om boetes of het verlies van vergunningen te voorkomen worden plan­ ningen en administratieve processen aangepast, met als doel om een werkbare situatie te behouden.

4

5. TECHNOLOGISCHE INNOVATIE Technologie is steeds vaker de drijver van structurele veranderingen in industrieën en markten. Technologie verandert businessconcepten en verdienmodellen.

‘Steeds meer bedrijven verdienen hun geld op een volstrekt andere wijze dan voorheen. Zo is er een tapijthandel die tapijttegels verhuurt: je betaalt louter voor het gebruik. Die trend zet zich voort: straks draag je een geleasde jeans. Ook de logistieke sector moet nadenken over andere verdienmodellen.’ Walther Ploos van Amstel, lector City Logistics Hogeschool van Amsterdam

Welkom in de deeleconomie Soms is nieuwe technologie zo disruptief dat het hele sectoren op hun kop zet, zoals nu gebeurt in de ­hotellerie (Bookings.com, Airbnb), de taxisector (Uber) en bij uitgeverijen (Amazon). De deeleconomie groeit en blijft groeien. De logistieke sector moet hier hoe dan ook op inspelen.

‘Ik kan me goed voorstellen dat, naar het voorbeeld van de “share”-taxi’s van Uber, ook Uber Rush als pakketdienst een succes wordt. De onderliggende software van Uber leent zich hier prima voor. De logistiek wordt steeds meer bepaald door technologische vooruitgang. Je kunt het proberen tegen te houden, maar dan ga je, sneller dan je denkt, echt de boot missen. Deze traditionele sector wordt in de era of technology geschoten.’ Bart Banning, sector banker Transport en Logistiek, ABN AMRO

Altijd en overal realtime informatie Ook in de wereld van transport en logistiek zorgt nieuwe technologie voor grote veranderingen. Papier raakt uit de gratie: informatie kan mede dankzij Cloudtechnologie steeds eenvoudiger realtime gedeeld worden. Via apps kan iedereen in de logistieke keten met tablet of smart­ phone snel en vanaf meerdere locaties informatie opvragen. Slimme meters registreren alles wat we willen weten, van brandstofverbruik tot locatie, van rijgedrag tot risico. Logistieke dienstverleners kunnen nu altijd weten waar hun mensen zich bevinden, waar de dichtstbijzijnde vrachtwagen is, waar één bewust pakketje zich bevindt. Dankzij het internet is het mogelijk om álle bedrijfsmiddelen en producten binnen alle vervoerstromen met elkaar te laten communiceren. Vervoersmiddelen zoals vrachtwagens, boten, vliegtuigen en treinen zijn steeds vaker ICT-systeem en sensor in één. Ze genereren non-stop realtime informatie.

Nieuwe logistieke concepten, andere hiërarchie in de keten De invloed van al deze nieuwe communicatiemogelijk­ heden is nog lang niet uitgekristalliseerd. Het leidt volgens alle experts zonder twijfel tot nieuwe logistieke concepten. Het is ook goed denkbaar dat de hiërarchie in de keten verandert, al weet nog niemand hoe dat gaat gebeuren. Duidelijk is wel dat de nieuwe technologie extra mogelijkheden biedt om flexibeler te werk te gaan. Door de extra informatie kan – moet! – iedere speler in de logistieke keten sneller inspelen op veranderingen.

Vervoer per drone Ook in de lucht is onbemand transport mogelijk. In Duitsland vervoert een ‘drone’ elke dag een pakket medicijnen van het Duitse vasteland naar het Wadden­ eiland Juist. In specifieke marktsegmenten zal de drone steeds meer in zwang raken, vooral als er waardevolle goederen (medicijnen, reserveonderdelen) snel vervoerd moeten worden over het water. Over bewoonde gebieden vliegen blijft voorlopig te lastig.

Onbemande trucks met elektrische motoren Door de technologische innovatie veranderen op termijn ook de transportmiddelen zelf. Mercedes experimenteert al met een onbemande truck. In Nederland vinden testen plaats waarbij de eerste bemande vrachtwagen wordt gevolgd door meerdere zelfrijdende voertuigen. De kans lijkt groot dat vrachtwagens in de toekomst steeds meer op vliegtuigen gaan lijken, met de chauffeur als piloot. De vrachtwagen van de toekomst wordt veiliger, beter en zuiniger als het gebruik van alternatieve energiebronnen definitief doorzet en elektrische motoren de nieuwe standaard worden.

5

Hoofdstuk 3

nieuwe paradigma’s, nieuwe oplossingsrichtingen

‘Onze grote klanten werken steeds vaker met logistieke portals zoals Transwide, Transporeon, INTTRA en GT Nexus. Wil je als logistieke dienstverlener dit soort klanten behouden, dan zul je zelf ook gebruik moeten gaan maken van deze portals. Het vraagt om verdere integratie, maar het resultaat is wel dat data efficiënt kunnen worden uitgewisseld tussen verladers, vervoerders en andere partijen in de logistieke keten. Ik zie het als een zeer positieve ontwikkeling: alles draait om het delen van informatie!’ Ragnar Ragnarsson, CIO Samskip Group

De logistieke sector werkt al jaren met boordcomputers. Ook systemen voor tracking & tracing en TMS-pakketten zijn al geruime tijd gemeengoed. ICT is al langere tijd een stevige pijler onder de sector. Toch staat de transport- en logistieke sector aan de vooravond van een fundamenteel andere periode. We leven in een wereld waarin niet alleen mensen, maar ook dingen steeds meer met elkaar verbonden raken. In dit Internet of Things kan in principe alles en iedereen met elkaar communiceren. Daarmee wordt totale transparantie mogelijk, ook in de logistieke keten. De voordelen zijn evident. Realtime informatie betekent realtime controle, kostenbesparing en de mogelijkheid van nieuwe waardenproposities.

Meer dan een commodity dankzij ICT In de keten van product naar eindgebruiker is vervoer een cruciaal onderdeel. Maar logistiek gaat verder dan het vervoeren van goederen alleen. Dankzij de techno­ logische mogelijkheden om data te delen, kan een logistieke dienstverlener waarde toevoegen aan de bedrijfsdoelstellingen van opdrachtgevers. Door mee te denken op strategisch niveau wordt transport veel meer dan een commodity. Zo kan de vervoerder de verlader ondersteunen in zijn ambitie om proactief en sneller in te spelen op behoeftes van hun klanten.

De rol van ICT:

‘We leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een veranderd tijdperk. Technologische innovaties zijn niet te stoppen en veranderen onze wereld. Die wereld ligt aan je voeten als je deze mogelijkheden omarmt.’ Bart Banning, sector banker Transport en Logistiek, ABN AMRO

1. TRANSPARANTIE IN DE KETEN: HET BELANG VAN HET DELEN VAN INFORMATIE De sector ziet steeds meer de voordelen in van infor­ matiedeling in de keten. Samen met het gemak – een tablet of smartphone heb je altijd bij de hand – groeit het besef dat datadeling helpt om processen te ­optimaliseren, de kosten te drukken en klanten te binden. Dit bewustzijn en het simpele feit dat het delen van informatie slim, snel en veilig kan, hebben een vliegwieleffect: steeds meer logistieke professionals communiceren op basis van realtime informatie met opdrachtgevers, collega’s, leveranciers en eindklanten.

6

‘Zowel vervoerders als verladers beheren bergen data. Bundel je die data, dan optimaliseer je de gehele keten, in plaats van het gedeelte in de keten waar jezelf ­werkzaam bent. We moeten de stap maken van beheren naar beheersen van data.’ Bart Banning, sector banker Transport en Logistiek, ABN AMRO

De tijd dat het in de logistieke sector aan ‘ketendenken’ ontbrak, nadert zijn einde. Niet alleen vervoerders onderling, maar ook vervoerders en opdrachtgevers zoeken vaker de samenwerking. We staan aan de vooravond van een tijd waarin de papieren vrachtbrief en de papieren factuur definitief verdwijnen. De informatie-­ uitwisseling tussen opdrachtgevers, planning en ­chauffeurs wordt vrijwel volledig digitaal. Smart Logistics heeft de toekomst!

Het is belangrijk dat vervoerders en verladers elkaar hierin uitdagen. Bijvoorbeeld bij e-commerce. De bezorging van één pakketje op één adres vraagt om een geheel andere manier van logistiek denken. Het proces dat hierachter ligt – e-fulfillment – is complex en kenmerkt zich door veel orders, kleine volumes en snelle levering. Dit kan niet zonder ICT en een goede samenwerking tussen opdrachtgever en logistieke dienstverlener. Ontzorgen is het devies. Sharing is caring.

‘Van diesel naar digital. Van doeners naar analytisch denkvermogen. Zo creëer je als logistieke dienstverlener toegevoegde waarde voor je opdrachtgever. Wat wil je zijn: een cost centre of value centre?’ Bart Banning, sector banker Transport en Logistiek, ABN AMRO ‘Nederland als supply chain land vraagt om bedrijven die kampioen zijn in het winstgevend inrichten van waarde­ ketens. Dit betekent toepassing van business scenario planning: het continu denken in termen van “wat als?”. Ook het opzetten van succesvolle allianties is essentieel, evenals het inzetten van ICT voor de planning en besturing van de waardeketen.’ Walther Ploos van Amstel, lector City Logistics Hogeschool van Amsterdam

Meer ICT, meer duurzaamheid Vooralsnog hebben veel logistieke dienstverleners zonder grote investeringen in ICT kunnen overleven. Tegelijkertijd hebben partijen in de Nederlandse logistieke sector de afgelopen jaren wel volop geïnvesteerd in duurzaamheid. Het zeer moderne wagenpark zorgt nu al voor een forse reductie van uitstoot van CO2. Bij de binnenstedelijke distributie wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van hybride vervoersmiddelen. De volgende stap naar een groenere wereld is een digitale stap. ICT kan helpen om de logistieke keten te optimaliseren. ICT draagt hiermee niet alleen bij aan omzetverbetering, maar ook aan vergroening van de sector.

‘Duurzaamheid is al lang geen geitenwollensokken ­ thema meer. Heb je dit thema niet op je agenda staan, dan ga je je license to operate kwijtraken. Dat is de harde realiteit.’ Bart Banning, sector banker Transport en Logistiek, ABN AMRO ‘Multimodaal transport maakt het mogelijk om vervoer via vrachtwagens te beperken en in plaats daarvan zoveel mogelijk gebruik te maken van binnenvaartschepen, treinen en containerschepen. Op deze manier verminder je de ecologische voetafdruk van klanten. Als Samskip Group zetten wij vrachtwagens louter in bij het allerlaatste stuk, de ‘last mile’. Het beheer en de uitvoering van zo’n complexe transportketen vraagt wel om hoogopgeleide mensen, in combinatie met effectieve ICT-oplossingen die zijn geënt op optimalisatie, automatisering en ­zichtbaarheid.’ Ragnar Ragnarsson, CIO Samskip Group

2. BIG DATA: VAN DATA NAAR INFORMATIE NAAR GEDRAGSVERANDERING De hoeveelheid data neemt exponentieel toe omdat in principe elk apparaat data kan genereren. ­Databestanden worden steeds groter doordat er steeds meer gegevens worden opgeslagen in verschillende systemen. Deze bestanden worden soms zelfs zo groot dat ze niet meer met gewone applicaties te bewerken zijn. In dat geval spreekt men over ‘Big Data’. Door business intelligence toepassingen in te zetten is het mogelijk om dergelijke data te vertalen naar bruikbare beslisinformatie. Hoe meer informatie er gedeeld wordt, hoe meer Big Data er ontstaan. Dit geldt zeker voor de logistieke sector, waar veel betrouwbare data beschikbaar zijn. In de meeste trucks zitten bijvoorbeeld informatieboxen die duidelijk maken wat het brandstofgebruik is, hoe hard iemand rijdt, hoe lang hij rust, hoe hard hij optrekt of hoe lang de motoren stationair draaien. Vraag is 7

natuurlijk wel: wat doe je er mee? Hoe kom je van data tot informatie? Hoe kom je van data tot gedrags­ verandering of -beïnvloeding? Die slag wordt op dit moment gemaakt in de sector.

‘Data zijn de nieuwe olie’ Walther Ploos van Amstel, lector City Logistics Hogeschool van Amsterdam

Tactische planning: minder lege kilometers, zoveel mogelijk ‘vol’ rijden Grootste voordeel van Big Data is dat partijen in de logistieke sector beter kunnen gaan plannen. Iedereen wil zoveel mogelijk beladen en betaalde vrachten. ­ Big Data maken het mogelijk om de bezettingsgraad en de beschikbare rijuren daadwerkelijk te optimaliseren. Big Data kunnen een oplossing zijn voor de ‘omkilometers’ en ’de lege kilometers’ – de gruwel van iedere transporteur en iedere logistieke planner. Door meer datagedreven te werk te gaan, kan de sector veel winst boeken. Immers: wie beter plant, maakt minder lege kilometers. Hierdoor stijgt de omzet (meer beladen vrachten) en dalen de kosten (minder brandstof). ­ Ook wordt het milieu minder zwaar belast.

‘Als je op de snelweg trucks ziet rijden, zijn gemiddeld drie à vier van de tien trucks leeg, niet beladen. Nog steeds is het zo dat in de logistieke keten het merendeel van de ritten vol heen rijdt en leeg weer vertrekt.’ Frank Verhoeven, CEO Vos Logistics

3. VERTROUWEN: DE BELANGRIJKSTE ­RANDVOORWAARDE Samenwerking in de keten kan niet zonder transparantie en betrouwbaarheid. De schakels in logistieke netwerken zijn een-op-een aan elkaar gekoppeld. Dit vereist een zeer nauwkeurige planning en besturing en volledige transparantie en betrouwbaarheid van het netwerk. Waar zit de voorraad? Wat is de actuele vraag van de markt? En wat wordt de vraag in de komende dagen, of zelfs uren? Veel partijen zijn nu nog huiverig voor het delen van logistieke informatie. Zijn de data veilig? Hoe weet ik zeker dat de concurrentie geen zicht krijgt op mijn verkoopprijzen, mijn inkoop en de herkomst van mijn goederen? Het delen van informatie vraagt om vertrouwen. Vertrouwen dat moet groeien.

‘Optimalisering van het logistieke proces is alleen maar mogelijk als je een integraal beeld hebt van alles wat er speelt. Daarbij is het cruciaal dat de data die je bundelt betrouwbaar en veilig zijn. Data-eigendom en -autorisatie staan bij Portbase dan ook hoog op de agenda.’ Marten van der Velde, Strategy & Business Development Manager Portbase

Hoofdstuk 4

Praktische oplossingen, concrete concepten Er ligt een wereld aan mogelijkheden voor ons open. ­ Een chauffeur die onderweg een foto maakt van een motorisch defect en dit via WhatsApp opstuurt naar de onderhoudsafdeling. Sensortechnologie die geïntegreerd wordt met software voor voorraadbeheer. Ritplannings­ systemen die zijn gekoppeld aan reistijdverwachtingen, op basis van informatie uit de ‘nationale databank ver­keers­ gegevens’. Systemen de chauffeur op de voet volgen en die een notificatie sturen als deze om 10.00 uur pas in de buurt van Zürich is, terwijl hij om 12.00 uur in Milaan moet arriveren. Systemen die weersomstandig­heden registreren en doorspelen aan bijvoorbeeld een winkel die wacht op een lading (‘het wordt een half uurtje later’). De sector is volop in de weer om ICT te benutten als instrument voor betere dienstverlening en voor ­duurzame bedrijfsvoering. Er komen steeds meer praktische oplossingen en concrete concepten.

‘De ICT-mogelijkheden zijn soms veel dichterbij dan iedereen denkt. Neem Electronic invoicing: het kan, maar het gebeurt nog veel te weinig. In de sector verloopt de planning inmiddels volledig digitaal, maar de facturering gaat nog grotendeels via papier!’ Frank Verhoeven, CEO Vos Logistics

1. NEUTRAAL LOGISTIEK INFORMATIE PLATFORM: ALLE DATA IN ÉÉN SYSTEEM Belangrijk onderdeel van het topsectorenbeleid is de komst van een Neutraal Logistiek Informatie Platform (NLIP): een dataplatform voor de gehele logistieke keten, een gedeeld systeem waar alle partijen – verlader, expediteur, cargadoor, vervoerder, eindklant, overheid – toegang toe hebben. Deze informatie-uitwisseling moet ertoe leiden dat weg, water, spoor en lucht optimaal worden benut. Als twee verladers van elkaar zien dat ze allebei dichtbij elkaar in de buurt een vracht willen vervoeren, kunnen ze besluiten om de lading te ­bundelen en zo een betere prijs te bedingen bij een expediteur. Als vervoerders dankzij een koppeling met verkeersinformatiesystemen van de (lucht)havens weten hoe lang de 8

wachttijden zijn, kunnen ze een zeer strakke aanlevertijd hanteren. Ook niet onbelangrijk: bij een NLIP hoeven data niet langer telkens opnieuw te worden ingevoerd.

‘De verwachting is dat het NLIP vooral gestalte zal krijgen via deelprojecten. Met name autorisaties zijn nog een obstakel. Alle partijen willen er zeker van zijn dat hun data veilig zijn.’ Dennis Heijnen, beleidsadviseur internationale handel EVO

2. PORTBASE & CARGONAUT: COMMUNITYSYSTEMEN VOOR HAVEN EN VLIEGVELD Met Portbase (Rotterdamse haven) en CargoNaut (luchthaven Schiphol) heeft Nederland twee goed functionerende portcommunitysystemen. Bij Portbase delen publieke en private partijen als reder, cargadoor, terminal en overheid hun gegevens in een informatiehub. Het is een havenoverstijgend systeem; Portbase is neutraal en heeft geen winstoogmerk. Het is er simpelweg om het logistieke proces in en om de havens (want ook andere Nederlandse havens zijn verbonden) zo efficiënt mogelijk te laten verlopen.

‘Voor de komst van het Port Community Systeem kon het voorkomen dat een vervoerder pas in de haven te horen kreeg dat een container bijvoorbeeld nog geblokkeerd was door de Douane, resulterend in eventuele wachttijd. Portbase biedt inzicht in de status van de lading en stelt je in staat een afspraak te maken. Het logistieke proces wordt hiermee effectiever en efficiënter.’ Marten van der Velde, Strategy & Business Development Manager Portbase

3. CROSS CHAIN CONTROL CENTER: NEDERLAND REGIELAND Het is vanuit kostenoverwegingen en duurzaamheid niet wenselijk een partij rozen uit Kenia via Nederland naar 9

Polen te vervoeren. Nederlandse pioniers in de logistieke sector werken daarom samen aan een regiecentrum van waaruit ze supply chains coördineren. Met slimme ICT-toepassingen en het delen van informatie bundelt dit Cross Chain Control Center (C4) goederenstromen en coördineert het meerdere logistieke netwerken. Zo komen partijen samen tot een hogere beladingsgraad, minder kosten (dit kan oplopen tot tientallen procenten) en een lagere CO2-uitstoot. 4. VAN TRACK & TRACE NAAR INTELLIGENT AGENTS: METEN IS WETEN Er zijn allerlei technologische innovaties die bruikbare informatie genereren. Tracking & tracing devices, zoals KPN Locate, tonen de precieze locatie en de status van een lading of pakketje. Uiterst nuttig, want iedere logistieke dienstverlener wil graag weten waar zijn vracht is, waar containers zich bevinden, welke producten deze bevatten. Net zoals iedereen graag zicht houdt op zijn assets: kostbare bedrijfsmiddelen zoals graafmachines en vliegtuigonderdelen die gevoelig zijn voor diefstal.

‘De technologie voor realtime GPS-tracking bestaat al langer. Toch is deze technologie pas de laatste tijd volwassen en kosteneffectief genoeg geworden om serieus na te denken over grootschalige inzet bij ons materieel. Op weg naar een totale oplossing zijn zaken zoals levensduur van batterijen, kosten voor mobiele data, slimme sensors, robuustheid in combinatie met datamanagement, Geofencing en slimme alerts allemaal van belang.’ Ragnar Ragnarsson, CIO Samskip Group

In het Internet of Things kan alles – vervoermiddel, container, mens – via een sensor of RFID-chip data leveren. Bij Radio Frequency Identification (RFID) worden tags bevestigd aan objecten of mensen; via deze tags is het mogelijk om van een afstand informatie op te slaan of af te lezen. De volgende stap is wellicht het inzetten van Intelligent Agents (IA), softwareprogrammaatjes die zelfstandig opdrachten kunnen uitvoeren en beslissingen nemen door op basis van het ‘vraag & antwoord’-principe te onderhandelen met andere ‘agents’. Door de IA-technologie te integreren met RFID-technologie is het in de toekomst mogelijk dat pallets, bakken en dozen zelf hun weg door het magazijn zoeken, zelf conveyors, sorters, kranen en robots aansturen en het zo regelen dat ze op de juiste locatie terechtkomen. Op Schiphol gebeurt dit nu al met de bagage. De bagage-afhandeling gaat zelfs nog een stap verder in ketenintegratie. KPN ontwikkelt samen met Air France-KLM en FastTrack Company een e-tag en e-track. Reizigers, vliegtuigmaatschappijen én luchthavens kunnen hiermee koffers ‘tracken’ en ‘tracen’. ­ 10

Wanneer een luchtvaartmaatschappij merkt dat de bagageband van de luchthaven een fout gemaakt heeft en de koffer op de verkeerde vlucht zit, kan ze zelf proactief de reiziger waarschuwen via de bijbehorende reizigersapp. Ze zet de koffer op de eerstvolgende vlucht. Eenmaal aangekomen weet de luchtvaartmaatschappij via de informatie op de gekoppelde reizigersapp direct waar de koffer naar toe moet. Bijkomend voordeel van de e-tag is dat een reiziger zijn koffer niet meer hoeft in te checken omdat hij de barcode via bluetooth van zijn telefoon op de digitale e-tag heeft gezet. Deze verregaande vorm van innovatie levert de reiziger tijdwinst op én minder zorgen over verlies van bagage. De vliegtuigmaatschappij bespaart op haar beurt op operationele kosten: minder incheckbalies, minder bagageverlies. Als er al bagage verloren gaat, wordt deze veel sneller en goedkoper op de gewenste locatie geleverd. En, waarschijn­ lijk nog belangrijker: de reiziger kan zorgeloos op reis! 5. SENSE AND RESPOND: INSPELEN OP ­ONVERWACHTE ONTWIKKELINGEN Met ICT is het mogelijk om snel en gericht in te spelen op onverwachte ontwikkelingen. Het credo hierbij is ‘Sense and Respond’. De communicatie begint niet bij een centrale computer, maar bij onderdelen van het logistieke netwerk. Containers, pakketjes, pallets: zij geven zelf aan wat ze zijn, hoe zwaar ze zijn, waar ze naartoe moeten en wanneer de levering voltooid moet zijn. Een vrachtwagen is onderweg naar de bestemming waar pallet X over een uur afgeleverd moet worden. De chauffeur is in de buurt, krijgt het verzoek de pallet op te halen en levert deze op tijd af: Sense and Respond.

‘Het is pure tijd- en geldverspilling als je een container komt ophalen en deze blijkt onder een andere lading containers te zitten. Via Sense and Respond kun je dit beter stroomlijnen.’ Walther Ploos van Amstel, lector City Logistics Hogeschool van Amsterdam

6. GEOFENCING: VIRTUEEL HEKWERK ZORGT VOOR ORDELIJKE LOGISTIEK Bij een grootschalig evenement als Lowlands rijden circa 1.200 vrachtwagens het festivalterrein op. Dit moet in een logische volgorde gebeuren, volgens een strak tijdschema: elke vijf minuten rijdt een vrachtwagen het terrein op. Om dit te realiseren wordt met geofencing gewerkt. Geofencing gebruikt GPS of RFID om geografische grenzen in te stellen. Tussen fysieke punten op aarde wordt een virtuele lijn getrokken. Zodra een vrachtwagen dit virtuele hekwerk nadert, rapporteert de vrachtwagen dit – niet de chauffeur! De chauffeur krijgt vervolgens te horen wat deze het beste kan doen om alles zo efficiënt mogelijk te laten verlopen.

Hoofdstuk 5

De praktische oplossingen van KPN

KPN faciliteert partijen in de sector transport en logistiek met verschillende praktische oplossingen: • Ontwikkeling van Cross Chain Control Center voor Portbase in Haven Rotterdam; • (Cold) Chain monitoring: transparantie in de (koude) keten door het volgen van assets met complete RFID-oplossing door de gehele (koude) keten; • Consulting: advies en/of begeleiding bij transitie naar Smart Logistics; • KPN Locate: complete track & trace-oplossing, inclusief sensoren en geofencing; • MySafeguard: complete track & trace-oplossing voor lone-workers; • KPN Fleet Management (powered by Masternaut): meest gebruikte fleetmanagement oplossing in Europa (300.000 (vracht)auto’s, assets en mensen verbonden). KPN Fleet Management is ook het meest geavanceerd, omdat er relatief veel resources zijn voor innovatie; • E-tag en e-track: gepatenteerde track & trace-oplossing voor inchecken en volgen van bagage in luchtvaart (Telecom Inspirience Award voor Best Product); • Maintenance monitoring: door ioe-simkaarten in uw materieel in te passen, kunt u de status van uw materieel monitoren en hier het preventieve onderhoud op afstemmen;

• Big Data Trust Guide: advies en/of begeleiding bij achterhalen mogelijkheden van Big Data in uw organisatie; • Big Data Platform, Analytics & Data integratie; • Netwerk voor apparaten die slechts een klein beetje data gebruiken (verwachte release in 2015): dit netwerk maakt het mogelijk om gemakkelijk en goedkoop een realtime statusoverzicht te krijgen van uw gehele logistieke keten.

Mogen wij u uitnodigen voor een gesprek? Wilt u ook de transitie maken van diesel naar digital? Wilt u als speler in de sector transport en logistiek ook in dit veranderde tijdperk competitief blijven? Wij gaan graag met u in gesprek over de kansen die nieuwe technologie biedt. Stuur een bericht naar [email protected], bel (+31) (0)88-6601034 of neem contact op met uw accountmanager. Op kpn.com/ioe vindt u meer informatie.

COLOFON Deze whitepaper over Smart Logistics is een uitgave van KPN. Het paper is mede tot stand gekomen via gesprekken met experts uit de sector. We bedanken hiervoor: - Bart Banning, sector banker transport en logistiek ABN AMRO - Dennis Heijnen, beleidsadviseur internationale handel EVO - Walther Ploos van Amstel, lector City Logistics Hogeschool van Amsterdam

- Ragnar Ragnarsson, CIO Samskip Group - Marten van der Velde, Strategy & Business Development Manager Portbase Logistics - Frank Verhoeven, CEO Vos Logistics Concept & productie: Zandbeek Redactie: René Ravestein, Olaf van Tilburg.

11

kpn.com/ioe