KORTE BERICHTEN ALGEMEEN
GEMEENTEN Invoering van de nieuwe Wet Inburgering HANDIG is de naam van de website
Gids voor nieuwe Nederlanders Op 24 augustus van dit jaar was er in veel gemeenten een naturalisatiece-
www.handreikinginburgeringgemeenten.nl
remonie voor nieuwe Nederlanders. Veel genodigden kregen als geschenk
die de Frontoffice Inburgering ter beschikking stelt aan gemeenten om hen
het boek Hoe hoort het eigenlijk … in Nederland? Het boek is bedoeld als
te ondersteunen bij de invoering van de nieuwe Wet Inburgering. De web-
gids voor iedereen die in Nederland woont en bevat informatie over vele
site is gevuld met informatie en enkele instrumenten. Er worden voortdu-
aspecten van Nederland; niet alleen de Nederlandse regels en gebruiken,
rend aanvullingen gedaan en ook wijzigingen in de wetgeving worden bij-
geschiedenis en cultuur, maar ook vele andere onderwerpen, zoals feesten
gehouden. Enkele thema’s: inburgeringplicht, het inburgeringexamen, de
en feestdagen, gezondheidszorg en onderwijs komen aan bod. Niet alle
spilfuncties van gemeenten bij de uitvoering van de nieuwe wet en ver-
beschreven regels en gebruiken zijn helemaal van deze tijd; welke autoch-
goedingen. De website onderscheidt verschillende fasen bij de invoering
tone grootstedeling zet onverwacht bezoek dat rond etenstijd komt aan-
van de nieuwe wet: oriënteren, bepalen, voorbereiden, uitvoeren en evalu-
zetten nog apart met een kopje koffie? Verder is het de vraag of de infor-
eren. Gemeenten die nog in de oriënterende fase zijn, zullen een tandje
matie in het boek voldoende toegankelijk is. De teksten zijn goed leesbaar,
hoger moeten; de wet zal, als alles volgens schema verloopt, met ingang
maar vragen een taalvaardigheid die niet alle nieuwe Nederlanders bereikt
van 1 januari 2007 ingaan.
zullen hebben als ze uitgenodigd worden voor de naturalisatieceremonie. Kelly Snel & Janke van der Zaag Paperback | 236 Pagina's | Gottmer Uitgevers Groep | 2006 ISBN: 9023011813
WERKGEVERS en WERKZOEKENDEN Stageplaatsen en leerwerkbanen www.stagemarkt.nl is een initiatief van de kenniscentra beroepsonderwijs
groter de kans dat er bij het bedrijf een stage of leerwerkplaats te vinden is.
bedrijfsleven. Mbo- en hbo-studenten en werkzoekenden kunnen op de site
Bedrijven kunnen zich op de site aanmelden met een stageplek of een leer-
zoeken naar een stageplek of leerwerkbaan. Bij de beschikbare plaatsen
werkbaan. Als het bedrijf nog niet erkend is als leerwerkbedrijf, is de aan-
staat aangegeven of het om een stage voor de Beroeps Begeleidende
melding direct het verzoek om erkenning. Deze erkenning is door OCW ver-
Leerweg gaat (BBL: de leerling brengt minimaal 60% van de tijd in het leer-
plicht gesteld om te mogen opleiden in de praktijk. Dus bent u op zoek naar
bedrijf door) of om een stage binnen de Beroeps Opleidende Leerweg (BOL:
geschikt personeel, meld u dan aan. U krijgt de kans uw eigen (toekomstig)
de hoeveelheid praktijk varieert van 20% tot 60%). Bij selectie op tref-
personeel op te helpen leiden en zorgt voor een goede gevulde balk op
woord en plaats of regio verschijnt een aantal bedrijven met daarbij een
www.stagemarkt.nl, iets wat studenten en werkzoekenden graag zien.
c o l o f o n
balk die de beschikbaarheid weergeeft. Hoe verder deze balk gevuld is, hoe
De nieuwsbrief Taal & Arbeidsmarkt wordt
Jacqueline de Maa, Froukje Mulder,
Reacties, suggesties, adreswijzigin-
uitgegeven door het ITTA in opdracht van het CWI.
Yolande Timman, Femmy Witte
gen, opzeggingen of aanvragen
ITTA, Spuistraat 210
voor extra exemplaren kunt u
Geesteswetenschappen van de Universiteit van
1012 VT Amsterdam
doorgeven aan het secretariaat
Amsterdam en houdt zich bezig met taalbeleid
Telefoon (020) 525 3844
van het ITTA.
Nederlands voor anderstaligen.
Fax (020) 525 2911
De nieuwsbrief Taal & Arbeidsmarkt verschijnt 4 keer
[email protected] - www.itta.uva.nl
Het ITTA is onderdeel van de Faculteit der
per jaar. Eindredactie:
Froukje Mulder
Redactie:
Bregje Kaars Sijpesteijn,
16
Redactieadres:
Vormgeving:
dSigned - Schürfeld & Brandt
Drukwerk:
Drukkerij Koopmans Zwanenburg
nr. 46 oktober 2006
voorheen Nederlands op de Werkvloer ‘We adviseren gemeenten en werkgevers om met slimme arrangementen te komen.’
In gesprek met de voorzitter van de Raad voor Werk en Inkomen (RWI) Jan van Zijl, voorzitter van de Raad voor Werk en Inkomen (RWI)
En verder in dit nummer: Werkgevers en werzoekenden vinden
‘O
nder de mensen met een af-
elkaar op de landelijke banenmarkt. De redactie van de nieuwsbrief Taal en
stand tot de arbeidsmarkt zijn
Arbeidsmarkt was erbij in Amsterdam en
de allochtonen oververtegenwoordigd.
doet verslag. (pag.4)
Beleid dat bedoeld is om mensen aan de
Op www.reïntegratiekiezen.nl kunt u
onderkant van de arbeidsmarkt verder te
reïntegratiebedrijven selecteren op hun specialisme. Een van de specialismen is:
helpen zal ook allochtonen helpen. Zij kampen vaak met dezelfde problemen als autoch-
allochtonen. Jacqueline de Maa ging na
tone Nederlanders die niet aan de slag komen, op één belangrijke uitzondering na en dat
wat dit specialisme inhoudt (pag.6)
is taal. De huidige economische ontwikkelingen vergroten voor iedereen de kans op werk.
Op welke manieren kunnen inburgeraars
Voor mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt blijft gericht beleid belangrijk.
het minimale taalniveau behalen dat bij de nieuwe Wet Inburgering is vastge-
Als dat noodzakelijk is moet er in dat beleid ook een accent op taal liggen.’Aan het woord
steld? U leest het in de vaste rubriek over
is Jan van Zijl, voorzitter van de Raad voor Werk en Inkomen. We spraken met hem over
het Staatsexamen NT2. (pag. 9)
de werkloosheidsproblematiek onder allochtonen, over de mogelijkheden die de aan-
Diversiteit aanbrengen in het perso-
trekkende economie hen biedt en over middelen die gemeenten en werkgevers kunnen
neelsbestand is niet moeilijk meer. Het servicepunt HOA beschikt over een
aanwenden om werkzoekenden met een taalachterstand aan het werk te helpen.
talentenbank met hoger opgeleid allochtoon personeel. (pag.10)
Achterstanden voorkomen ‘Taal is niet in kwantitatieve zin zo’n majeur
rijk.’ Jan van Zijl verwijst vervolgens naar woor-
Alfabetiseringsprojecten die deelname
probleem. Het aantal allochtonen dat onvol-
den van Han Entzinger, hoogleraar Migratie en
aan de arbeidsmarkt bevorderen vallen in
doende Nederlands spreekt, zeker onder jonge-
Integratie. Han Entzinger benadrukt dat taalpro-
de prijzen op Wereldalfabetiseringsdag.
ren, neemt af. Maar áls er een taalachterstand is,
blemen vroeg moeten worden opgelost, dus al
Een gesprek met de winnaar van de eer-
dan is het vrijwel altijd een groot probleem;
op het basisonderwijs en in de omgeving waar
ste prijs. (pag.12)
‘Taal is niet in kwantitatieve zin zo’n majeur probleem. Het
Op 5 oktober vond een eerste netwerkbij-
aantal allochtonen dat onvoldoende Nederlands spreekt neemt
eenkomst
af. Maar áls er een taalachterstand is, dan is het vrijwel altijd een groot probleem’.
voor
docenten
Nederlands op de Werkvloer. Er worden plannen gemaakt voor vervolgactiviteiten. (pag.14)
onze toekomstige arbeidsmarkt zal steeds meer
kinderen zich ophouden. Gebeurt dat niet, dan
een kennis- en dienstenarbeidsmarkt zijn en
loopt men het niet makkelijk meer in. Jan van
Korte berichten over publicaties en websites die werkgevers, gemeenten en werkzoekenden
veel minder een productiearbeidsmarkt. Dat is nu al zo en in veel beroepen is taal heel belang-
plaats
Lees verder op pagina 2
niet
mogen
(pag.16)
1
missen.
Zijl: ‘Daar moet het beleid ook op gericht zijn.
met slimme arrangementen te komen. Ze moe-
vacatures. De regeling heeft zijn waarde bewe-
Daar is het meeste te verdienen. Als het daar
ten instrumenten inzetten om het leren en wer-
zen; het plaatsingscijfer ligt tussen 60 en 70
niet lukt, dan heb je er de rest van je leven last
ken te bevorderen. We moeten maatregelen
procent. Het verschil met de budgetten van het
van, uitzonderingen daargelaten.’
treffen die aansluiten bij de arbeidsmarkt van de
UWV en gemeenten is dat die allemaal aanbod-
komende 5 jaar. Ik durf de stelling aan:
gericht zijn. Het gaat daarbij om miljarden euro-
Kansen verzilveren
Jeugdwerkloosheid is over een half jaar geen
’s. Dan is het toch niet verkeerd om een paar
De RWI probeert met en namens gemeenten,
onderwerp van gesprek meer. De aantallen zul-
honderd miljoen te investeren in een regeling
werkgevers en werknemers tot afspraken te
len dan zo klein zijn dat niemand zich er druk
die uitgaat van vacatures die er zijn? We zullen
komen die gericht zijn op een goed functione-
over maakt. Maar wat dan nog wel blijft, is een
het nieuwe kabinet daarom waarschijnlijk gaan
rende arbeids- en reïntegratiemarkt. Jan van Zijl:
hardnekkige groep probleemjongeren. Die
aanbevelen om een vergelijkbare vraaggerichte
‘We maken afspraken die voor alle conjuncturen
mogen niet aan onze aandacht en zorg ontsnap-
regeling in het leven te roepen.’
gelden en we proberen gebruik te maken van de
pen.’
De follow up van de SVWW
conjunctuur die zich voordoet. Dus als het de komende jaren goed zal gaan vanwege de krap-
Geld is het probleem niet
De SVWW is een subsidie voor branches, secto-
pe arbeidsmarkt, dan maken we afspraken om
Als om de vraag te voorkomen zegt Jan van Zijl
ren, maar het mogen ook gemeenten zijn. Het
de kansen die komen te verzilveren. Je zult de
snel: ‘Geld is het probleem niet. Gemeenten
moesten altijd twee partijen zijn die samen een
komende jaren zien dat iedereen met een goede
hebben tot nu toe het werkdeel van de WWB
aanvraag doen, bijvoorbeeld de sector metaal
opleiding, ook allochtonen, nu makkelijker aan
voortdurend onderuitgeput, dus er is geld over.
samen
het werk zal komen. Werkgevers kunnen zich
Als een werkgever geen scholingskosten wil
Arbeidsmarktbeleid Rijnmond of Philips samen
geen discriminatie meer permitteren. Alles wat
financieren, dan kan de gemeente scholing
met de gemeente Eindhoven. De sector krijgt de
hoog opgeleid is, komt zo aan de bak. Datzelfde
inkopen. Zo kan de gemeente een werkgever
middelen om mensen te scholen en de gemeen-
zal gelden voor mensen die het mbo hebben
compenseren als hij zijn werknemer een dag
te krijgt de kans mensen uit de kaartenbakken
afgerond. Al deze mensen hebben geen steun
naar school laat gaan.’ Ook is er de SVWW, de
te krijgen. De SVWW maakt het deze partijen
nodig. Die moeten aan de gang kunnen komen.’
Stimuleringsregeling Vacaturevervulling door
mogelijk om een contract af te sluiten met een
Over diegenen die wel hulp nodig hebben: ‘Dat
Werklozen en met werkloosheid bedreigde
reïntegratiebedrijf of een scholingsinstituut dat
zijn vooral de vroegtijdige schoolverlaters; de
Werknemers. De RWI heeft deze subsidierege-
de trajecten gaat uitvoeren. Jan van Zijl: ‘Het ligt
vmbo-ers met te weinig kwalificaties. Het sleutelbegrip is daar de combinatie van leren en werken. Het liefst zouden we natuurlijk zien dat
met
het
Regionaal
Platform
‘Ik durf de stelling aan: Jeugdwerkloosheid is over een half jaar geen onderwerp van gesprek meer.’
vmbo-ers, waaronder relatief veel allochtonen,
ling in beheer. De regeling gaat niet uit van het
voor de hand dat het steeds meer leer-werk tra-
het mbo gaan halen, maar we weten dat het er
aanbod maar van de vraag. De laatste SVWW-
jecten zullen zijn, want de vacatures zijn er al.
voor een aantal niet in zit. De RWI stimuleert
projecten worden eind dit jaar afgerond en de
Taal kan in de trajecten een heel belangrijke
werkgevers om te investeren in deze kinderen
regeling is wat betreft nieuwe aanvragen al
component in zijn.’ Op de vraag of de RWI bran-
want in elke bedrijfstak is meer nodig dan vmbo.
enkele jaren stopgezet. Jan van Zijl: ‘Aanvragen
ches en gemeenten ervan bewust heeft
Wij adviseren gemeenten en werkgevers om
werden alleen gehonoreerd als er zicht was op
gemaakt dat ze met deze subsidie ook allochto-
Van de redactie
nen met een taalachterstand en zonder startkwalificatie aan het werk kunnen helpen, antwoordt hij: ‘We hebben niet op taal geadviseerd.
De arbeidsmarkt trekt aan. We kunnen het lezen in alle kranten. Toch zullen er altijd mensen zijn
Ik sluit niet uit dat we dat wel doen als we die
die niet makkelijk aan een baan komen, waaronder een grote groep allochtone Nederlanders. In dit
follow up bepleiten.’
nummer van de nieuwsbrief Taal en Arbeidsmarkt leest u over projecten die juist hen verder helWerk en Inkomen, spreekt in het hoofdartikel zijn zorg uit over de reïntegratie van mensen met een
Uit de WWB via Geïntegreerde Trajecten
uitkering. Gemeenten hebben deze mensen vaak niet goed in beeld en kunnen daardoor onvol-
‘Allochtonen met een taalachterstand en zon-
doende ingaan op de vraag van de arbeidsmarkt. Inspanningen om zoveel mogelijk mensen aan het
der startkwalificatie vinden we vooral onder de
werk te krijgen moeten komen van alle partijen op de arbeidsmarkt: werkzoekenden, gemeenten,
oudkomers. Zij zitten relatief vaak in de Wet
reïntegratiebureaus én werkgevers. De redactie van deze nieuwsbrief zal zich blijven inspannen u
Werk en Bijstand (WWB). Gemeenten zijn pri-
van informatie te voorzien die u daarbij kunt gebruiken. We wensen u veel leesplezier.
mair verantwoordelijk voor de WWB. Het
pen. Maar met goede projecten alleen komen we er niet. Jan van Zijl, voorzitter van de Raad voor
2
gemeentelijk instrumentarium zal voor die
Beren op de weg
heeft? Werkgelegenheid ontwikkelt zich echter
groep het belangrijkst zijn. Het beleid hoeft
Ondanks zijn optimistische toekomstvisie ziet
buiten gemeentegrenzen. Het CWI werkt steeds
niet anders te zijn dan voor autochtonen in de
Jan van Zijl nog wel een paar beren op de weg:
meer regionaal. Gemeenten willen het wel maar
WWB, met één uitzondering namelijk: taal. De
‘Gemeenten moeten hun klanten beter kennen.
hebben in de WWB daar niet de goede prikkel
gemeente kan hen leer-werktrajecten aanbie-
De RWI heeft daar onlangs nog een handreiking
voor. Daar adviseren we ook over.’ 2
den of via de sociale werkvoorziening aan de
voor geschreven.1 Als gemeenten een goede foto
slag helpen. Gemeenten die voor oudkomers
hebben van hun klanten, dan weten ze ook beter
geïntegreerde trajecten (Nederlands als twee-
hoe ze gerichte scholing en reïntegratie moeten
de taal in combinatie met werk en kwalifice-
inkopen en kunnen ze beter ingaan op de vraag
rende opleiding) inkopen, kunnen hiermee
van de arbeidsmarkt. Daarbij draait alles om het
1
klanten uit de WWB krijgen. Als het werk niet
samenspel regionaal tussen de verschillende
voorselectie gemeentelijke uitkeringsgerechtigden,
geboden wordt door de markt, dan zal het
partijen. Gemeenten zijn echter vaak lokaal
RWI, juni 2006
moeten worden georganiseerd door de over-
georiënteerd want waarom zouden ze iets doen
2
heid.’
waar alleen een andere gemeente profijt van
regionale arbeidsmarkten, RWI, juni 2006
Froukje Mulder Reïntegratie met voorkennis, gesystematiseerde
De Regio Centraal, Advies over de afstemming op
Duurzame arbeidsinpassing Veel gemeenten stellen voor mensen in de WWB een snelle weg naar werk voorop, met als belangrijkste reden dat dit kostenbesparend is. De werkzoekenden komen meestal terecht in banen van korte duur. Voor een betere positie op de arbeidsmarkt zou het voor met name minder taalvaardige werkzoekenden beter zijn als ze in een jaar middels een geïntegreerd traject een kwalificerende opleiding konden afsluiten. We vroegen Jan van Zijl een reactie: ‘De prikkel in de WWB is gericht op snelle vervulling, dat levert het meeste op. Er is veel goeds over te zeggen; de beste manier om te integreren en te reïntegreren is gewoon via een baan. Leerwerktrajecten waren tot voor kort voor gemeenten ook moeilijk te organiseren, want
‘Gemeenten die voor oudkomers geïntegreerde trajecten inkopen, kunnen hiermee klanten uit de WWB krijgen.’ het werk was er niet. Aan snelle arbeidsmarktinpassing hoeven gemeenten nu even niets te doen, dat doet de markt wel. Vanwege
de
toegenomen
vraag
zie ook www.rwi.nl
naar
geschoolde krachten zullen gemeenten vaker inzetten op de combinatie leren en werken. Ik ben daar niet zo pessimistisch over. Ik denk dat ook de kansen voor het realiseren van de 10.000 geïntegreerde trajecten toenemen (zie Taal en arbeidsmarkt nummer 42, red).
3
WERKGEVERS, WERKZOEKENDEN EN Speciale editie van de Banenmarkt in de grote steden
Een impressie van de Werkmarkt Amsterdam
O
p zaterdag 30 september werd op 97 locaties de Banenmarkt gehouden, georganiseerd door gemeenten, CWI en UWV. Er deden over het hele land rond de 2000
standhouders mee. Zij leverden 110.000 vacatures aan. Landelijk werd de banenmarkt bezocht door ruim 108.000 werkzoekenden. Een speciale editie was er in de grote steden. Daar ging de banenmarkt al op vrijdag 29 september van start.
De redactie van de nieuwsbrief Taal en
eens ruim 7.000.
toren liepen duidelijk herkenbaar rond op de
Arbeidsmarkt was aanwezig in de Heineken
De Werkmarkt Amsterdam werd met steun van
banenmarkt. Zo’n 100 werkgevers waren verzameld in de Heineken Music Hall, ook de reïn-
Burgemeester Cohen: ‘Dit evenement is goed voor iedereen op
tegratiebedrijven waren goed vertegenwoor-
weg naar een baan en een ieder die zijn talent wil ontplooien.’
digd. Er waren ook stands met informatie voor specifieke groepen werkzoekenden, zoals jon-
Music Hall in Amsterdam, die op vrijdag bijna
Economische Zaken van de gemeente georga-
geren, 45-plussers, allochtonen en vluchtelin-
11.000 bezoekers trof en op zaterdag - ondanks
niseerd door het MKB Amsterdam, de Dienst
gen.
dat het weekend was en prachtig weer! - nog
Werk en Inkomen (DWI) en UWV. De organisa-
Froukje Mulder en Femmy Witte
Burgemeester Cohen opende in het bijzijn van wethouder Aboutaleb (Werk en
Het CWI was prominent aanwezig op de Werkmarkt: er was een beursvloer
Inkomen, Educatie, Jeugd en Diversiteit en Grote Stedenbeleid) en stadsdeel-
opgezet waar werkzoekenden terecht konden op www.werk.nl, het
voorzitter Elvira Sweet (Amsterdam Zuidoost) de Werkmarkt Amsterdam.
Competentie Testcentrum (CTC) gaf werkzoekenden gelegenheid om hun competenties in kaart te brengen en het Servicepunt Hoger Opgeleide Allochtonen (HOA) was er met twee accountmanagers die in hun stand met werkzoekenden in gesprek gingen.
4
GEMEENTEN
Zaterdagmiddag rond vieren werd de tweedaagse Werkmarkt in de Heineken Music Hall in Amsterdam Zuidoost afgesloten door Rens de Groot, voorzitter van de raad van bestuur van het CWI, hier op het centrale podium met presentatrice Funda Mujde. Hij sprak zijn tevredenheid uit over de wijze waarop de Werkmarkt was georganiseerd door DWI en CWI, ‘zonder dat er gebruik gemaakt was van een organisatiebureau.’ De
Voor het grote aantal werkzoekende jongeren was er veel informatie beschikbaar in de stand van DWI
banenbeurs was in meerdere opzichten succesvol.
Leren en Werken. Ook de Stagebank Amsterdam en het ROC van Amsterdam werden druk bezocht. Voor
In totaal namen honderd standhouders deel,
de jongeren was er een speciale hoek ingericht in de ‘Pepsi Stage’. Zij werden naar de stands ‘gelokt’ met
twintig meer dan vorig jaar. Ook waren er 1000
een jongerenpodium, een poppenkast en een jeugdige DJ met een dynamisch muziekrepertoire. De
duizend bezoekers meer dan in 2005, toen 18.000
standhouders moesten tijdens sommige optredens wel hun stem verheffen om nog verstaanbaar te zijn
werkzoekenden op de Amsterdamse banenmarkt
voor hun bezoekers, maar gezegd moet worden, dat veel jongeren de Pepsi Stage wisten te vinden en er
verschenen.
langere tijd bleven rondneuzen.
Enquête onder standhouders Uit een enquête onder standhouders in de Heineken Music Hall bleek
liteit van de sollicitaties hoger was dan voorheen en dat het aanbod
dat de werkzoekende bezoeker in Amsterdam dit jaar gemiddeld wat
van werkzoekenden een grotere variatie aan opleiding en werkervaring
ouder was. Ook werden minder vooraf ingeschreven bezoekers geteld
liet zien. Er werden dan ook concrete zaken gedaan op de Werkmarkt.
en meer ‘vrije’ bezoekers. Ingeschrevenen zijn werkzoekenden met een
Rens de Groot kon in elk geval melden dat ter plekke maar liefst 25 ver-
sollicitatieplicht. Onder de vrijwillige beursbezoekers zitten, zo vertel-
keersleiders zijn aangenomen en zeker 15 nieuwe medewerkers bij een
de Rens de Groot in zijn afsluitende speech, veel herintreders en loop-
zorginstelling. Manpower had laten weten met rond de vijftig mensen
baanverbeteraars. De afname van de eerste categorie en groei van de
in een afrondingsfase voor een sollicitatie te zitten. Een definitieve
tweede is een duidelijke indicatie van de oplevende economie, zo stel-
aantal geslaagde matches kon niet gegeven worden, daar bij diverse
de hij vast.
werkgevers de sollicitatieprocedures nog lopen.
De aanwezige werkgevers signaleerden in de enquête ook dat de kwa-
5
WERKGEVERS, WERKZOEKENDEN EN www. reïntegratiekiezen.nl een website voor werkzoekenden, werkgevers en gemeenten
Een onderzoekje naar het specialisme ‘allochtone
D
e website www.reïntegratiekiezen.nl biedt informatie voor iedereen die te maken heeft met reïntegratie op de arbeidsmarkt: werkzoekenden, bedrijven met vacatures
en gemeenten. Verschillende reïntegratiebureaus worden er gepresenteerd naar plaats en specialisme. Een van de mogelijke specialismen is allochtonen. Jacqueline de Maa vroeg zich af hoeveel bedrijven dit specialisme hebben en wat gespecialiseerd in allochtonen eigenlijk betekent. Met die vragen verkende ze de website en nam ze contact op met reïntegratiebedrijven met dit specialisme. Vooral geschikt voor hoger opgeleiden
is onder allochtone dan onder autochtone
• In totaal zijn in 203 steden reïntegratiebe-
Nederlanders. Het aandeel allochtonen dat, al
drijven actief. In slechts 19 steden is een (en
U vindt op de website informatie over onder
dan niet met een IRO, via een reïntegratiebu-
meestal ook maar één) reïntegratiebedrijf
andere de individuele reïntegratieovereen-
reau aan het werk probeert te komen zal dan
beschikbaar dat gespecialiseerd is in alloch-
komst (IRO), de wet en regelgeving rondom
ook groot zijn. Het leek reëel te verwachten
tonen;
reïntegratie en over brancheorganisaties. En u
dat veel reïntegratiebedrijven allochtonen als
• In totaal zijn er zeven reïntegratiebedrijven
kan er zoeken naar een geschikt reïntegratie-
specialisatie zouden hebben. Niets is minder
gespecialiseerd in allochtonen. Een aantal
bedrijf. De mogelijke specialismen zijn onder
waar. Enkele cijfers:
andere:
allochtonen,
arbo,
bedrijven heeft vestigingen in meer steden;
assessment,
• In Amsterdam zijn 20 reïntegratiebedrijven
bedrijfsfysiotherapie, hooggevoelig, werk-
Zelf allochtoon
actief, hiervan is er één gespecialiseerd in
plekonderzoek, werving en selectie en ziekte-
Reïntegratiebedrijven die zich wel richten op
allochtonen;
verzuim. Op de website zijn ook een agenda,
de allochtone werkzoekenden zijn dus
• Het specialisme hoog gevoelig komt in
nieuwsberichten, achtergrondartikelen en tips
schaars. Waarin onderscheiden zij zich van de
negen steden voor. In Utrecht zijn zelfs
voor solliciteren opgenomen. Al met al is het
andere reïntegratiebedrijven? Wat doen ze
twee reïntegratiebedrijven met het specia-
een interessante website die veel relevante
voor allochtonen? En waarom zien ze dit als
lisme hoog gevoelig, terwijl de domstad
informatie biedt. Het taalgebruik is echter
hun specialisme? Veel bedrijven geven aan
geen enkel reïntegratiebedrijf heeft dat is
niet afgestemd op lager opgeleiden, laat
zelf allochtoon te zijn en/of allochtonen in
gespecialiseerd in allochtonen;
staan op lager opgeleide allochtonen. Het is
dienst te hebben. Door eigen ervaringen is er
• Het specialisme arbo komt in 22 steden
abstract, er worden onnodig veel moeilijke
meer inzicht in de problemen waar allochto-
voor, ict in 23 steden, psychische analyse in
woorden gebruikt en de zinnen zijn vaak (te)
nen tegen aanlopen en hebben de medewer-
30 steden, mediation in 34 steden, hoger
lang. De website is daarmee niet toegankelijk
kers, naar eigen zeggen, ook meer begrip voor
opgeleiden in 36 steden.
voor laagtaalvaardige mensen, een belangrijk
de
deel van de doelgroep.
Deelnemers hebben en krijgen daardoor snel
een NT2-docent in dienst, andere werken
situatie
van
allochtone
klanten.
meer vertrouwen. Daarnaast besteden som-
samen met een NT2-docent en huren deze in
Allochtoon of hoog gevoelig?
mige bedrijven aandacht aan cultuur en cul-
als het nodig is. Soms krijgen cursisten nog
In de kranten hebben we de afgelopen tijd
turele diversiteit en ook taal speelt in een
een algemene taaltraining, vaak is het een op
vaak kunnen lezen dat de werkloosheid hoger
aantal een rol. Sommige bedrijven hebben
maat gesneden traject.
6
GEMEENTEN
en’ van reïntegratiebedrijven Meer Taal?!
tegen andere specialismen is het zelfs schrij-
sen aan de slag te kunnen gaan. Daarna en
Voor de meeste reïntegratiebedrijven is het
nend. Dat je als werkzoekende in een aantal
daarnaast hebben de werkzoekenden kennis
specialisme allochtonen ingevuld door het
steden wel in psychische analyse kan of aan-
en vaardigheden nodig om te kunnen slagen
feit dat ze zelf allochtoon zijn en daarmee
dacht kunt krijgen voor je hooggevoeligheid,
op de arbeidsmarkt. Taalvaardigheid speelt
volgens eigen zeggen beter aansluiten bij de
maar bijvoorbeeld geen aanvullende NT2 les-
hierbij een belangrijke rol. De opmerking van
doelgroep. Een aantal bedrijven besteedt
sen kan volgen zegt genoeg. De bedrijven die
een van de geïnterviewden dat het taalonder-
expliciet aandacht aan culturele diversiteit,
wel aandacht hebben voor deze doelgroep
wijs nog verder moet worden uitgewerkt,
heeft een NT2-docent in dienst of werkt
verdienen dan ook een pluim. Het is wel
vooral richting Nederlands op de werkvloer,
samen met een NT2-docent. Dat er veel te
belangrijk dat er nog meer aandacht komt
geldt feitelijk voor de hele branche.
weinig bedrijven zijn die specifieke aandacht
voor taal. Begrip, vertrouwen en inlevingsver-
hebben voor allochtonen is evident. Afgezet
mogen zijn basisvoorwaarden om met men-
Jacqueline de Maa
7
WERKGEVERS, WERKZOEKENDEN EN GEMEENTEN Caminata is het enige bedrijf in Amsterdam dat aan-
tie’. Het is een flexibel programma met vier onderdelen geeft gespecialiseerd te zijn in allochtonen. De opricht- te weten: Nederlandse taal, maatschappijoriëntatie, ster van Caminata is van Surinaamse afkomst. Zij geeft beroepsoriëntatie en sociale vaardigheden. aan dat haar eigen ervaringen helpen bij de begeleiding van allochtonen. Ze heeft meer inzicht in de problemen Careerpoint is gevestigd in Den Haag Rotterdam en die mensen hebben en kan daar vaak meer begrip voor Rijswijk. Het bedrijf bestaat uit twee afdelingen. opbrengen. Ze werkt in principe met iedereen, van laa- Careerpartner richt zich op hoogopgeleiden. Interpoint gopgeleid tot hoogopgeleid. Als mensen gemotiveerd richt zich op laag opgeleiden. Careerpoint richt zich spezijn gaat ze er mee aan de slag. De aanpak is individu- cifiek op allochtonen. Speciaal voor deze doelgroep hebeel. Per persoon wordt gekeken wat iemand nodig heeft. ben zij allochtone consultants in dienst. Zij kunnen allEr zijn globaal twee richtingen: mensen toeleiden naar ochtone werkzoekenden op een goede manier begeleieen nieuwe baan en mensen helpen bij het starten van den. Daarnaast hebben zij een groot netwerk onder alleen eigen bedrijf. Caminata heeft een samenwerkings- ochtone werkgevers. Careerpoint doet veel met cultuur verband met NT2-docenten. Indien nodig krijgt iemand en culturele diversiteit. een aantal sessies met een NT2-docent. Hierbij wordt Voor het verbeteren van de taalvaardigheid van de gekeken wat iemand nodig heeft. De inhoud van het tra- werkzoekenden werken ze samen met NT2-docenten. ject verschilt dan ook van persoon tot persoon. Deze docenten geven een op maat gemaakt traject. Belangrijke facetten zijn: Hoe maak je jezelf duidelijk? Werkcontact is actief in tien plaatsen in de regio Wat heb je nodig op de werkvloer? Een van de oprichDen Haag en heeft een groot netwerk van werkgevers, ters geeft aan dat ze het taalonderwijs nog verder wilwaaronder veel allochtone ondernemers. Het bedrijf len uitwerken en denkt hierbij aan Nederlands op de richt zich veelal op het midden en kleinbedrijf, want werkvloer. daar zijn veel allochtone ondernemers. Het blijkt vaak makkelijker om allochtone klanten in deze wat kleinere Traject BV is gevestigd in Franeker. Traject BV voert bedrijven te plaatsen. voor verschillende opdrachtgevers, op maat, reïntegratietrajecten uit. Het reïntegratietraject bestaat uit verJob solutions is actief in Den Bosch, Tilburg en schillende activiteiten, waaronder in ieder geval een Waalwijk. Bij Job solutions is gekozen voor een combi- intake en diagnose, een trajectplan en een plaatnatie van individuele en groepsgewijze aandacht. Waar singstraject. Traject BV heeft een speciaal traject voor nodig wordt voorzien in cursussen, trainingen, een allochtonen dat wordt afgestemd op de startpositie van beroepsopleiding of taalonderwijs. Job solutions ziet het de klant. Trajecten bevatten: Nederlandse taal, schowerken met werkzoekende allochtonen als een speer- lingsonderzoek, oriëntatie op de arbeidsmarkt, werkerpunt van hun beleid. De oprichters van Job solutions zijn varing en intensieve begeleiding o.a. op culturele aspeczelf van allochtone afkomst. Zij geven aan daardoor het ten. inlevingsvermogen te hebben dat nodig is om allochtone werkzoekenden duurzaam te plaatsen. Ze hebben De Allochtonen Advies Groep (AAG) is een een groot netwerk, met daarin veel bedrijven en nemen reïntegratie- en adviesbureau voor allochtonen door allactief deel aan bijeenkomsten en initiatieven in de ochtonen, gevestigd in Veendam. De AAG werkt met regio. Daarnaast hebben ze intensief contact met all- mensen uit de eigen cultuur. Dit biedt vertrouwen en ochtone werkgevers en maken daarvan veelvuldig een kans om zaken in de moedertaal te bespreken. De gebruik bij het plaatsen van hun deelnemers. AAG besteedt veel aandacht aan persoonlijke omstandigheden en culturele aspecten.Voor mensen die dit Taccompany heeft vestigingen in verschillende ste- nodig hebben heeft AAG een taaltraining van vier den. De eigenaren van Taccompany zijn zelf van alloch- maanden, waarbij mensen drie dagdelen per week tone afkomst. Taccompany werkt voor laagopgeleiden beschikbaar moeten zijn. Het is een taaltraining op en hogeropgeleiden. Ze hebben een projectmatige aan- maat die zich onder andere richt op communiceren en pak. Bijna alle projecten zijn duale trajecten waarbij vaktaal. De deelnemers krijgen ook praktijkopdrachten. opleiding en stage/werkervaring een rol spelen. Een van Ze bezoeken bijv. de bibliotheek, het CWI en/of een de projecten is ‘taalkring-NT2 en maatschappijoriënta- bedrijf.
RKGEVERS,
WERKZOEKEN EN
GEMEENTEN 8
Nieuws Staatsexamen NT2 Vanaf januari 2007 wekelijkse afname Het Staatsexamen NT2 werd tot nu toe drie keer in het jaar afgeno-
en inburgeringsplichtig is, in principe kunnen volstaan met het succesvol
men, maar dat is met ingang van januari 2007 anders: vanaf dan wor-
afleggen van het Inburgeringsexamen. Dat examen garandeert het vereiste
den er elke week staatsexamens NT2 afgenomen, met uitzondering
minimale niveau A2. (Voor nieuwkomers in Nederland geldt A2 voor alle
van enkele weken in augustus. Er zullen in 2007 zes permanente exa-
taalvaardigheden en voor de zogeheten oudkomers A1 voor lezen en schrij-
menlocaties komen, goed verdeeld over het land en goed bereikbaar
ven en A2 voor spreken en luisteren.) De aanduiding A2 komt uit het
met het openbaar vervoer. De plaatsen waar men examen kan afleg-
Europese Referentiekader (CEF). De onderscheiden niveaus in dit referen-
gen zijn: Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Zwolle, Breda en Eindhoven.
tiekader zijn van laag naar hoog: A1, A2, B1, B2, C1 en C2. De bedoeling is
Aanmelding voor examens in 2007 moet gebeuren via het digitale
dat alle landen binnen de Europese gemeenschap in de toekomst vastge-
aanmeldsysteem van IBG. Dit systeem zal in het najaar van 2006 inge-
stelde taalniveaus gaan uitdrukken of vertalen in de termen van dit raam-
voerd worden. Kandidaten wordt aangeraden om zich tijdig aan te
werk. De gedachte hierachter is dat daardoor overal in Europa gemakkelijk
melden voor een examen. De populaire weken, tegen de zomervakan-
de waarde van een in het buitenland behaald taaldiploma is af te lezen.
tie, zullen snel volgeboekt zijn. Dus kandidaten kunnen zich beter inschrijven voor een eerdere examendatum. Bij een tijdige aanmelding
Groot belang van hoger taalniveau
heeft de kandidaat de meeste keuze in de plaats en de datum voor het
In het kader van deze internationale afstemming is ook het Staatsexamen
examen. De website van IBG is www.ib-groep.nl
NT2 langs de lat van de Europese niveaus gelegd. De uitkomst is dat Programma I het meest overeenkomt met het niveau B1 en Programma II
Het Staatsexamen NT2 en de nieuwe inburgeringswet
met B2. Dat is dus een hoger niveau dan de Inburgeringswet eist. Dat is niet
Per 1 januari 2007 wordt de nieuwe inburgeringswet van kracht. Deze
erg, integendeel; in feite is het zelfs van groot belang dat de mogelijkheid
wet eist dat inburgeraars (nieuwkomers in Nederland, maar ook men-
bestaat een erkend diploma te halen op een hoger taalniveau.
sen die hier al jaren wonen) minimaal een bij de nieuwe wet vastge-
Het bij de wet vereiste minimale niveau is namelijk niet echt toereikend
steld taalvaardigheidsniveau hebben of gaan behalen, om een duurza-
voor goed functioneren op de hogere functieniveaus op de arbeidsmarkt.
me verblijfsvergunning te krijgen. Het behalen van dat minimale taal-
Wie hoger opgeleid is en wil werken in de richting van het (niveau van het)
niveau kan op diverse manieren. Eén optie is het nieuw ontwikkelde
vroegere beroep, heeft echt meer dan A2 nodig. Dat geldt ook voor wie
Inburgeringsexamen (dat straks de huidige Profieltoets gaat vervan-
hogerop wil, bijvoorbeeld via doorstromen naar een leidinggevende functie
gen). Andere mogelijkheden zijn een beroepskwalificatie in het mbo
op zijn werkplek. Dan zijn B1 of B2 een veel passender niveau. Het is dan ook
halen in Nederland óf het Staatsexamen NT2 afleggen.
zaak dat bij iedere inburgeraar goed gekeken wordt naar opleiding, werker-
1
varing en voormalig functieniveau én daarbij passende (dus realistische) Een Europees raamwerk
toekomstambities.
Nu zou iedereen die niet kan aantonen het vereiste taalniveau te hebben
C2 C1 B2
Staatsexamen NT2, programma II
B1
Staatsexamen NT2, programma I
A2
Het nieuwe Inburgeringsexamen
Beroepskwalificatie MBO
A1
1
Bron: Herziene Staatsexamens zijn (nog) meer gericht op werk en opleiding, Femmy Witte, Staatsexamen NT2 op de Arbeidsmarkt, oktober 2006.
9
Divers personeel voor werkgevers en een baan op niveau voor hoger opgeleide allochtonen
Servicepunt HOA voor goed bemiddelbare hbo-ers en wo-ers, ook als zij nog een steuntje in de rug nodig hebben
I
n april van dit jaar startte het Servicepunt HOA (Hoger Opgeleide Allochtonen), opgezet door CWI en Forum (Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling) en in samenwerking met Div (het Landelijk Netwerk Diversiteitsmanagement). Het Servicepunt heeft
een Talentenbank die werkgevers in contact brengt met nieuw hoger opgeleid personeel van allochtone afkomst. Het is een initiatief waar twee partijen bij gebaat zijn: Werkgevers kunnen gericht op zoek naar kleurrijk talent via HOA; afgestudeerde allochtone hbo-ers en wo-ers komen makkelijker in beeld en hebben grotere kans op een baan op niveau. De Talentenbank telt nu ruim 300 personen. Wie zijn zij? Wat is de aanpak van het Servicepunt HOA? In een telefonisch interview spraken wij met de projectmanager van het Servicepunt HOA, Abdel Ben Amrane: ‘Kernbegrippen van de dienstverlening van HOA zijn: geslaagde match door maatwerk, individuele benadering, kwaliteit en borging duurzaamheid.’
Competenties niet alleen op papier Het Servicepunt HOA heeft 5 adviseurs. Zij voe-
Problemen met de Nederlandse taal speelt veel
men in de Talentenbank. Abdel Ben Amrane: ‘Er
ren met alle werkzoekenden uit de Talentenbank
allochtone werkzoekenden vaak parten bij het
is niet een rigide richtlijn voor de taalbeheer-
een gesprek. Abdel Ben Amrane: ‘Waar nodig
vinden van een baan op niveau. Zet Servicepunt
sing, immers, door de maatwerkaanpak kijken
worden via het Competentie Test Centrum van
HOA zich ook in voor mensen met een taal-
wij altijd naar werkgevers die juist de overige
CWI de competenties van de werkzoekenden in
achterstand? Abdel Ben Amrane: ‘We nemen het
talenkennis goed kunnen gebruiken zodat er op
kaart gebracht. We weten wat de vooropleiding
op voor diegenen die op eigen kracht net niet in
basis daarvan een vergelijk kan ontstaan.’ Hoger
is en als er sprake is van een buitenlands diplo-
een betere functie terechtkomen. Als het gaat
opgeleide allochtone werkzoekenden met een
ma, dan is er een diplomavergelijking van het
om personen die wat taal betreft slechts een
taalachterstand komen in Nederlandse bedrij-
Nuffic. Maar hoe dan ook spreken we werkzoe-
steuntje in de rug nodig hebben, dan gaan we in
ven vaak terecht in een functie onder hun werk-
kenden voordat we op zoek gaan naar een werk-
de regio op zoek naar een oplossing op maat; dit
of denkniveau. Vinden ze geen werk, dan volgt
gever. Wat wil je? Wat kun je? En welke moge-
kan bijvoorbeeld logopedie zijn of training in het
er vaak een reïntegratietraject. Abdel Ben
lijkheden zijn er? Dat zijn de vragen die aan de
voeren van een sollicitatiegesprek of een wer-
Amrane: ‘Het is sinds de start van Servicepunt
orde komen.’
kervaringsplaats.’
HOA al een aantal keer voorgekomen dat een reïntegratiebedrijf contact met ons opneemt.
Talent zonder taalachterstand
Zij hebben dan meestal een hoger opgeleide all-
Het merendeel van de werkzoekenden in de
Goed bemiddelbare hbo-ers en wo-ers
Talentenbank heeft een hbo- of wo-diploma
Allochtone werkzoekenden met een buitenlands
vanwege belemmeringen op een of meer vlak-
behaald in Nederland. Er is ook veel talent onder
diploma dat gewaardeerd is op hbo- of wo-
ken, bijvoorbeeld hiaten in vakkennis, proble-
werkzoekenden met een buitenlands diploma
niveau, maar met een achterstand in de
men met zich presenteren of een achterstand
dat gewaardeerd is op hbo- of wo-niveau.
Nederlandse taal worden niet direct opgeno-
wat betreft het Nederlands. Met deze cliënten
10
ochtone cliënt met wie ze niet verder komen
kan Servicepunt HOA niet meteen iets. Het gaat bij Servicepunt HOA om goed bemiddelbare hbo-ers en wo-ers. Omdat de werkzoekende op de eerste plaats komt, geven we het reïntegratiebedrijf wel een advies.
Mogelijkheden oppakken Soms laat Servicepunt HOA het niet alleen bij een advies voor werkzoekenden die al in een reïntegratietraject zitten. Abdel Ben Amrane ‘Als een cliënt van een reïntegratiebedrijf niet verder komt en het Servicepunt HOA ziet mogelijkheden dan pakken we het op. Zo hebben we bijvoorbeeld iets kunnen doen voor een vrouw die graag snel uit de uitkering wil. Haar opleiding in
Bridj Ramautarsing, accountmanager Servicepunt HOA en Salam Al-Nomani, weg- en water-
het land van herkomst is te specialistisch.
bouwkundig ingenieur, in de stand van het Servicepunt tijdens de Landelijke Banenmarkt van CWI, UWV
Daarmee komt ze in Nederland niet aan de slag.
en gemeenten op 30 september 2006.
We hebben een werkervaringsplaats bij NUON voor haar gevonden. Daarnaast gaat ze een opleiding van 9 maanden tot communicatie medewerker volgen. Daarmee zal ze, als ze al niet bij NUON blijft gezien haar competenties, zeker snel aan een andere baan vinden.
Benadering van werkgevers en werkzoekenden De adviseurs van Servicepunt HOA komen in contact met werkgevers door vacatures die werkgevers bekend maken bij CWI, via diverse netwerken, en door aanbodgerichte acquisitie, jobhunting. De hogeropgeleide werkzoekende allochtonen bereikt Servicepunt HOA via bemiddelende adviseurs van het CWI en het CWI-bestand, via samenwerkings- en netwerkorganisaties, maar ook steeds meer, naarmate het succes van Servicepunt HOA voortzingt, via persoonlijke
netwerken
van
succesvol
bemiddelde HOA-klanten. Bridj Ramautarsing: ‘Zo hebben vijf toppers zich spontaan bij mij gemeld op advies van een zeer tevreden geplaatste HOA-kandidaat. Bridj Ramautarsing was ook een van de adviseurs op de Landelijke Banenmarkt. We vroegen hem hoeveel klanten die zich op de Landelijke Banenmarkt melden bij het Servicepunt HOA voldoen aan het profiel: ‘3/4 hoort formeel bij de doelgroep van het Servicepunt HOA.Van hen heeft 60%, dit is een ruwe schatting, extra ondersteuning nodig die wij niet altijd zelf kunnen bieden. We hebben
bijvoorbeeld geen financiering voor bijscholing
vervolgens gaat hij op zoek naar passende vaca-
of het inhalen van een taalachterstand. Als er
tures of werkgevers die mogelijk interesse heb-
een uitkerende instantie achter deze klanten zit,
ben in de aangeboden kwaliteiten. Bij een geïn-
dan verwijzen we hen terug naar de klantmana-
teresseerde werkgever kan hij de werkzoekende
ger.’ Het staat iedere hoger opgeleide allochto-
persoonlijk introduceren, de sollicitatiebrief en
ne werkzoekende vrij om contact op te nemen
het cv redigeren alvorens het naar de werkgever
met het Servicepunt. De accountmanagers van
gaat en waar nodig tips geven voor het sollicita-
Servicepunt HOA vragen wel altijd een CV te
tiegesprek. Is de kandidaat aangenomen dan zal
mailen. Bridj Ramautarsing: ‘Ons principe is:
hij contact met hem/haar blijven houden gedu-
Niemand de deur uit, zonder een gericht advies
rende de eerste contractperiode om, indien
of verwijzing. Dat geldt ook voor de klanten
nodig, coaching in te zetten, zodat het dienst-
voor wie het Servicepunt niet direct iets kan
verband op een positieve manier voorgezet kan
betekenen.’
worden.
In gesprek op de Banenmarkt
Select gezelschap
Op de Landelijke Banenmarkt in Amsterdam
Servicepunt HOA kan veel betekenen voor all-
meldde
het
ochtonen met een, voornamelijk Nederlandse,
Servicepunt HOA. Hij werkt momenteel als
hbo- of wo-opleiding. Cijfers zijn nog niet
administratief medewerker, maar is van huis uit
bekend, daarvoor loopt het project nog te kort.
weg- en waterbouwkundig ingenieur. Hij heeft,
Degenen die hun opleiding in het land van her-
ook in Nederland, gewerkt in de civiele techniek
komst hebben gevolgd, zullen alleen via
en wil het liefst in die richting weer aan de slag.
Servicepunt HOA in een hogere functie terecht-
Salam Al-Nomani: ‘Om een gat in mijn CV te
komen als zij voldoende taalvaardig zijn. Is dat
voorkomen pakte ik ander werk aan, maar het
niet het geval, dan blijft het raadzaam zo snel
liefst kom ik weer terug in een functie waarvoor
mogelijk de benodigde taalvaardigheid te ver-
ik ben opgeleid. Dat is moeilijk.’ Bridj
werven. Werkgevers kunnen hen daar zeker bij
Ramautarsing vraagt hem zijn CV te mailen en
helpen door het bieden van leerbanen, werker-
hem op de hoogte te houden van sollicitaties.
varingsplaatsen of taalstages. Maar zelfwerk-
Hij kan zijn brieven nalopen en tips meegeven
zaamheid van de klant blijft altijd het devies!
Salam Al-Nomani
zich
bij
die hem een grotere slagingskans geven. Hij zal Froukje Mulder
de kandidaat eerst uitnodigen voor een intake,
11
WERKGEVERS EN ONDERWIJS A is alfabetisering, B is een Baan
Alfabetiseringsprojecten in de prijzen
‘T
aal is als water, we zijn er van afhankelijk. Het is heerlijk om mee te spelen, maar als je het niet beheerst, kan het je vijand worden.’ Dat zegt Staatssecretaris Bruno Bruins van OCenW bij de feestelijke uitreiking van de alfabetiseringsprijzen op
Wereldalfabetiseringsdag, 8 september 2006. Vijand of niet, feit is dat het niet beheersen van de gesproken én de geschreven taal een huizenhoog obstakel is om deel te nemen aan een geletterde samenleving als de hedendaagse Nederlandse. Over het economisch en maatschappelijk belang van alfabetisering en kansrijke projecten op het gebied van alfabetisering en werk. En een gesprek met de winnaars van de eerste prijs.
Anderhalf miljoen mensen Staatssecretaris Bruins kondigt verder aan dat hij een reusachtige banner aan de Hoftoren gaat hangen die (functioneel) analfabeten oproept
Omdat het verschijnsel van de
ook een project van het Albeda College:
zich voor een cursus te melden. Het gaat om een
laaggeletterdheid veel facet-
“De Struisvogel”.
grote groep mensen. Er zijn in Nederland 1,5 mil-
ten heeft, moet van verschillende kanten aan een
joen mensen die zo’n moeite met lezen en schrij-
verbetering gewerkt worden. Dat benadrukt
Steek je kop niet in het zand voor analfabetisme.
ven hebben dat zij in hun dagelijks leven en/of in
Prinses Laurentien, voorzitter van de Stichting
Doel is laaggeletterdheid in het bedrijfsleven in
hun werksituatie niet goed kunnen functioneren.
Lezen & Schrijven op Wereldalfabetiseringsdag.
kaart te brengen en in de regio Rijnmond een slui-
Zij kunnen ‘echte’ of functioneel analfabeten zijn,
Uiteraard ligt er een grote verantwoordelijkheid
tende aanpak te realiseren. De Struisvogel bestaat
van autochtone of allochtone herkomst. Behalve
bij het onderwijs, maar ook ouders spelen een
uit drie delen: er wordt een opvallende ‘struisvo-
voor het welzijn van de mensen zelf is het ook
grote rol. Daarnaast hebben werkgevers een ver-
gelmailpack’ verstuurd, ten tweede een Quickscan
voor de economie van belang het probleem aan
antwoordelijkheid in de bestrijding van analfabe-
geboden die de laaggeletterdheid in kaart brengt
te pakken. Analfabetisme kost het land zo’n half
tisme. Het taboe rond analfabetisme dat juist ook
en ten derde worden speciaal ontwikkelde modu-
miljard per jaar. Analfabeten zijn of worden vaker
in bedrijven heerst, moet doorbroken worden.
les geboden met als doel mensen uit het bedrijfs-
werkloos. Als laaggeletterdheid niet zou bestaan,
Een van de genomineerde projecten is dan
leven aan reguliere programma’s te koppelen.
zou alleen al op uitkeringen jaarlijks 456 miljoen kunnen worden bespaard, zo blijkt uit onderzoek. In dit licht bezien is het verbazingwekkend hoe
niet permitteren een grote groep buitenspel te
De eerste lijn
gering de aandacht is die momenteel aan de pro-
laten staan. Vanuit de basis van de problematiek
‘In Coach Taalverwerving worden vrouwen
blematiek besteed wordt. Reden te meer om
bezien speelt uiteraard het persoonlijk belang
getraind om andere vrouwen te coachen, de twee
enkele genomineerde projecten die bijdragen aan
van de betrokkenen zelf. Een belangrijke sub-
lijnen waarlangs we werken, versterken elkaar.
het terugdringen van laaggeletterdheid in het
groep van de laaggeletterden zijn de anderstali-
Het is een tandem-effect’, vertelt Souad Salama:
zonnetje te zetten. We beperken ons hier tot pro-
ge vrouwen die uit een niet-geletterde omgeving
‘De ene vrouw neemt de andere mee.’ In de oplei-
jecten die deelname aan de arbeidsmarkt bevor-
afkomstig zijn. Wat betekent het voor hen om
ding leren de vrouwen de competenties die ze
deren.
hier en nu analfabeet te zijn? Hoe kunnen zij de
vanuit hun achtergronden hebben in te zetten
enorme kloof naar de geletterde samenleving
voor vrouwen in achterstandsituaties. De oplei-
De kloof overbruggen
overbruggen? Op dit niveau werkt prijswinnaar
ding duurt een jaar en is heel divers. Er wordt
Behalve het economisch belang van alfabetise-
SIPI aan de problematiek. Reden om met Souad
aandacht besteed aan persoonlijkheidsontwikke-
ring, heeft alfabetisering ook een breder maat-
Salama van de stichting verder te praten over
ling, competenties, alfabetiseringsonderwijs en
schappelijk belang: een samenleving kan het zich
hun aanpak.
NT2, uitbreiding mondelinge en schriftelijke taal-
12
WERKGEVERS EN ONDERWIJS Het project ‘Van inpakster naar machinebediende’ viel
De Stichting Interculturele Participatie en Integratie (SIPI) in Amsterdam ontving de hoofd-
in de prijzen, en wel in de gedeelde derde prijs.
prijs voor het project ‘Coach Taalverwerving’. Het project werd genomineerd voor de
Dit project van banketbakkerij Merba BV in Oosterhout wordt uitgevoerd in samenwerking met Taalvakwerk en
Alfabetiseringsprijs omdat het een nieuw perspectief biedt op het gebied van emancipatie van allochtone vrouwen in Nederland.
Heliconopleidingen. De inpaksters zullen in dit bedrijf
In het project ‘Coach Taalverwerving’ wordt een bijdrage geleverd aan de emancipatie en de
vervangen worden door robots. Veertien analfabete
integratie van de grote groep vrouwen die in een achterstandspositie verkeren. ‘Coach
inpaksters volgen nu een cursus machinebediende. In
Taalverwerving’ werkt langs twee lijnen. Ten eerste worden trajecten verzorgd voor
een snel tempo is 70% van hen gealfabetiseerd. Een aan-
Marokkaanse en Turkse vrouwen die zich op zeer grote afstand van de Nederlandse samen-
tal is van een tijdelijk uitzendcontract doorgestroomd
leving bevinden omdat ze weinig of geen vooropleiding gevolgd hebben en de Nederlandse
naar een Merba-contract. De jury merkt op: “Een mooi
taal niet of nauwelijks beheersen. Deze vrouwen werken via persoonlijkheidstraining aan de
voorbeeld van een bedrijf dat zich inspant om werkne-
bewustwording van hun eigen situatie en de eigen mogelijkheden daarin. Via lessen alfabe-
mers te alfabetiseren, omdat er andere eisen gesteld
tisering en NT2 wordt verder gewerkt aan hun participatie in de samenleving. Ten tweede
worden aan de werknemers. Het project laat zien dat
leidt het project ook de vrouwen op die het educatieve aanbod van SIPI verzorgen. Het gaat
educatie op de werkvloer niet alleen iets is voor grotere
hier om nieuwe kansen voor vrouwen die wel een opleiding hebben en daarbij ook de
bedrijven.”
Nederlandse taal beheersen, maar desondanks toch nog een afstand tot de arbeidsmarkt hebben.
Vrouwen van banketbakkerij Merba die van inpakster Souad Salama van SIPI ontvangt de eerste prijs voor Coach Taalverwerving
naar Machinebediende gaan vaardigheden, netwerkcompetenties en stages.
voor ze aan het traject begon: ‘Solliciteren, ik
sus als schoonmoeder, buurvrouw, als een olie-
Ondanks het feit dat ze een opleiding gevolgd
hoef het niet eens te proberen.’Zij is nu hbo-
vlek verspreidt het zich. De uitval is minimaal. De
hebben, waren ze in een isolement terecht geko-
Frans gaan doen. ‘Jullie zijn mijn inspiratiebron’,
cursus is toegankelijk omdat gewerkt wordt met
men. Van de groep vrouwen zijn er drie een post-
vertelde zij de vrouwen van SIPI. ‘Zij is in haar
materiaal uit de eigen belevingswereld. SIPI gaat
HBO-opleiding gaan doen en vier zijn als coach
eigen kracht gezet’, zegt Souad Salama. Na het
uit van de vrouwen zelf en vraagt: ‘Wat heb je
bij SIPI in dienst. Zij worden nu ook gevraagd
afronden van de opleiding vormen de vrouwen
nodig om op NT2-les te komen?’ En: ‘Wat wil je
door andere taalaanbieders. Ook voor deze hoog-
met elkaar intervisiegroepjes. ‘Wat heb ik al die
leren?’ Een van de middelen die ingezet worden
opgeleiden is het een hele stap geweest om
jaren een tijd verspild!’, merkt een van de vrou-
om de vrouwen te confronteren met hun eigen
actief te worden. Zij waren zogenaamde gerani-
wen op.
problematiek is toneel. Zo is er een scene waarin een man een hartaanval krijgt. Elke seconde telt
umvrouwen die alleen bij elkaar op de koffie gingen. ‘Ik had mezelf al afgeschreven voor de
En de tweede lijn
nu. De vrouw loopt naar de buurvrouw, maakt zo
arbeidsmarkt. Ik dacht dat ik nooit een baan zou
De andere lijn is de groep van de lager opgeleiden
goed en zo kwaad met gebarentaal duidelijk wat
krijgen’, vertelt een deelneemsters die nu de
in het oudkomers traject. De werving voor de
er aan de hand is. ‘Leer Nederlands’ is de bood-
post-hbo opleiding NT2 volgt. Een ander dacht
groepen gaat via via: ze komen mee naar de cur-
schap, ‘wel zo makkelijk’. Maar dat Nederlands.
13
WERKGEVERS EN ONDERWIJS leren blijkt in praktijk vaak moeilijk te gaan. De
situatie. Je ziet ze groeien en zekerder worden.
de maatschappij. We informeren hen over vrijwil-
vrouwen zeggen: ‘Ik kan niets opnemen. Mijn
Het proces is in gang gezet. Op een gegeven
ligerswerk, werk voor een vereniging, bij een
hoofd is vol’ Het gaat er dan om het hoofd leeg
moment komt een omslagpunt voor de vrouwen.
bestuur. Jongere vrouwen gaan wel de arbeids-
te maken, vrij. Dan pas kunnen zij kennis en
Zij hebben altijd de laagste plek in het gezin inge-
markt op.’ Ze vervolgt: ‘Het bewustwordingspro-
vaardigheden opdoen.
nomen terwijl ze de hoeksteen ervan zijn! De spil
ces dat in dit traject plaats vindt, gun ik alle vrou-
waar alles om draait. En niet alleen in het gezin,
wen. Het is helend werk. Helend ook in de zin van
maar ook in de samenleving.’
opheffen van verscheurdheid. Als je je tussen
‘Je ziet ze groeien’ ‘Het begint al met de voorstelronde’ vertelt
twee culturen bevindt, sta je voortdurend in een
Souad. ‘De wijze waarop de vrouwen zich aan
Turning point
spreidstand. Je kunt geen keuzes maken tussen
elkaar presenteren is zo onzeker. Dan doen we
De doorstroom van de vrouwen die bij SIPI opge-
het ene of het andere. In de training zie je de ene
hen na. Kijk, zo doe je, zo kom je over. Zo worden
leid worden tot coach is succesvol, maar hoe zit
na de andere vrouw tot het turning point komen. Dat is de basis voor alle participatie. Als dat niet
‘Ik had mezelf al afgeschreven voor de arbeidsmarkt.
lukt, lukt het niet met het integratieproces’.
Ik dacht dat ik nooit een baan zou krijgen’ www.lezenenschrijven.nl ze geconfronteerd met zichzelf. Dan geven we
dat bij de lageropgeleiden, is de cursus ook voor
www.s-ipi.nl
aan: doe het nu eens zo. Probeer een stevige
hen een opstap naar opleiding en werk? ‘Dat ver-
www.taalenarbeid.nl voor een beschrijving van
handdruk te geven en de ander in de ogen te kij-
schilt’, vertelt Souad. ‘Er zijn mensen die oud en
het project bij Banketbakkerij Merba
ken. Zeg: ‘Ik ben belangrijk’ en ‘Ik heb aandacht
fysiek ziek zijn. Zich afgeschreven voelen. Voor
nodig’. Zo worden vrouwen zich bewust van hun
hen is het evengoed belangrijk om iets te doen in
Yolande Timman
Grote opkomst Netwerkbijeenkomst voor docenten Nederlands op de Werkvloer
O
p donderdag 5 oktober vond in Amsterdam een eerste netwerkbijeenkomst plaats voor
docenten Nederlands op de Werkvloer (NodW). Het maximale aantal inschrijvingen werd behaald en met zo’n 45 docenten uit het hele land was de opkomst groot. Om het opstarten van het netwerk in goede
ROC Aventus). Deze stuurgroep vervulde op de
banen te kunnen leiden en het netwerk een
netwerkbijeenkomst de rol van gespreksleiders
breed draagvlak te kunnen geven, is ervoor
en zal de plannen na afloop verder uitwerken.
gekozen een stuurgroep op te richten met gere-
14
nommeerde NodW-deskundigen, zoals Marja
Levendige discussies
Fick (Taalvakwerk), Lidwien van Loon (Van Loon
Behalve een kennismaking had de eerste net-
Arbeidsinpassing) en Germaine Trooster (o.m.
werkbijeenkomst als doel de wensen van
potentiële netwerkleden te inventariseren. In
Resultaten inventarisatieronde
stages in toeleidende trajecten en het meten
vier subgroepen werden de wensen van de
De docenten waren enthousiast over de
van het rendement van trajecten.
deelnemers rond de volgende onderwerpen
mogelijkheden van het netwerk en kwamen
De stuurgroep gaat de uitkomsten van de net-
geïnventariseerd: het type netwerkactivitei-
met veel ideeën. De meeste docenten vinden
werkbijeenkomst verwerken en zal een jaar-
ten, de vorm van informatie-uitwisseling, de
het prettig om elkaar te ontmoeten op stu-
plan opstellen voor activiteiten van het net-
frequentie van de activiteiten, de onderwer-
diemiddagen, en op informele wijze informa-
werk.
pen (o.a. didactisch en organisatorisch) en de
tie met elkaar uit te wisselen. Ook materia-
organisatie en aansturing van het netwerk. Er
lenmarkten met methodes en materialen van
Wilt u meer informatie over Nederlands op
ontstonden levendige discussies en de stuur-
collega’s
wens.
de werkvloer of heeft u interesse in de acti-
groep heeft voldoende input gekregen om
Onderwerpen die de docenten bezighouden
viteiten van het netwerk, neem dan contact
een plan te maken voor de activiteiten. Na de
zijn onder meer: de nieuwe inburgeringswet,
op met Bregje Kaars Sijpesteijn van het ITTA.
inventarisatie werden de resultaten gepresen-
acquisitie, het omgaan met niveauverschillen
Namens de Stuurgroep van het Netwerk voor
teerd en konden de docenten ofwel in een
in heterogene groepen, het ontwikkelen van
docenten NodW
groepje verder discussiëren of via ‘speedda-
(maatwerk)lesmateriaal, het zorgen voor
Bregje Kaars Sijpesteijn
ting’ nieuwe contacten leggen.
inbedding van de cursus in het bedrijf, de af-
was
een
duidelijke
stemming tussen wensen van het bedrijf en
ITTA
Upgrading en kwalificering
wensen van de individuen, omgaan met anal-
Spuistraat 210, 1012 VT Amsterdam
Simon Verhallen, directeur van het Instituut
fabeten en moeilijk lerenden, het vinden van
[email protected]
Taalonderzoek en Taalonderwijs Anderstaligen (ITTA), sloot de middag af met een inspirerende presentatie over de mogelijkheden die de nieuwe inburgeringswet biedt voor bedrijven. Hij richtte zijn praatje vooral op de financieringsmogelijkheden (O&O-fondsen van bedrijfstakken en oudkomersgelden) en op de kansen die er liggen voor een aanbod NodW bij gemeentelijke diensten en nutsbedrijven. Daar zijn veel werknemers van allochtone afkomst, die op grond van hun lage taalniveau in bepaalde functies terecht zijn gekomen. Via een cursus NodW zouden deze werknemers verder kunnen komen. Zijn boodschap was vooral dat docenten NodW en bedrijven moeten verhoeden dat er geld verspild wordt doordat mensen die meer in hun mars hebben, beperkt worden tot alleen het inburgeringsexamen. Het daarbij horende taalniveau (A2) is bedoeld voor de laagste functieniveaus. Simon Verhallen: ‘Als mensen hogerop kunnen en willen, is het inburgeringsexamen onvoldoende. Als je kijkt naar de arbeidsmarkt waar een tekort is aan gekwalificeerd personeel en een overschot dreigt aan te laaggeschoolde medewerkers, moeten we dus als docenten NodW en bedrijven proberen de gemeenten of andere subsidiegevers te prikkelen om te kiezen voor ‘upgrading’ en kwalificering.’
15
