Kortdurende psychologische interventies bij KOPpels: doe ik het goed?

Kortdurende psychologische interventies bij KOPpels: “doe ik het goed?” Els Heene, Universiteit Gent en Mentaal Beter Zeeland

Lezing UZ Gent 21 januari 2016

1. Inleiding 2. Diagnostiek vanuit het KOP-POK model 3. De rol van communicatie

4. De rol van verwachtingen 5. Het geheel is meer dan…

6. Over samen en apart 7. Tot slot


2

1. Inleiding • Europa: 6 tot 10 % met psychische klachten die zonder hulp niet verminderen; 50 tot 70 % weinig tot geen professionele hulp • Grote middengroep (2/3), heterogene populatie met risico op verergering

• Nood aan hulp die toegankelijk en laagdrempelig is, (re)organisatie van gezondheidzorg? • Onder- & overbehandeling > maatschappelijk leed en kosten • Gepaste zorg? Werkzame factoren? Andere evaluatiecriteria? Lezing UZ Gent 21 januari 2016

3

Kloof vraag - aanbod in GGZ? • Toegankelijkheid van zorg (o.a. transmuraal project in Ndl, IAPT in UK, eerstelijnsprojecten in Vlaanderen, Steps, White, CAPA, York & Kingsbury, etc…)

• Kortdurende of laag-intensieve behandelvormen (preventie, geleide zelfhulp, zelfmanagement, E-Health, kortdurende behandelingen, etc…) • Meer nadruk op 0e en 1e lijn, vroeger ingrijpen en preventie, gerichter doorverwijzen met het oog op meer dan symptoomreductie Lezing UZ Gent 21 januari 2016

4

Transdiagnostisch? • Klinische validiteit DSM-V? variabel verloop, onduidelijke therapeutische implicatie uit categorie

• Gemeenschappelijke factoren: symptomen/gedrag/coping cognitieve factoren, bvb. aandacht, geheugen, piekeren… coping, impulsiviteit, dwanghandelingen, emotieregulatie… zelfbeeld, hechting, perfectionisme…

• Algemeen beschermende factoren (bvb. veerkracht, flexibiliteit, assertiviteit)

• Gemeenschappelijke factoren effecten behandeling één type interventie > uiteenlopende klachten Lezing UZ Gent 21 januari 2016

5

Generalistische principes • Pathologie ontstaat door interactie van stressoren en stereotiepe reacties • De mens als “gewoontedier”, leervermogen en mogelijkheid om boven zichzelf uit te stijgen (metapositie) • Demoralisatie: men kan al deze eigenschappen (tijdelijk) verliezen (aanzet tot hulpvraag) • Remoralisatie: besef van greep op de dingen, van iets van toekomst, van zinnigheid eigen inzet (verleden), besef gehoord/begrepen te worden in iets, van ergens bij te horen Lezing UZ Gent 21 januari 2016

6

Non-specifieke factoren • Belang van patiëntkenmerken, therapeutische relatie en technieken (o.a. Lambert, 1992, 2012) > bij eindevaluatie vaak relationele aspecten! • Belang van gedeelde probleemdefinitie, verbondenheid en evaluatie

behandeldoelen,

inzicht,

• Subjectieve ziektetheorie van patiënt voorspelt gedeeltelijk coping en is indicator voor therapiemotivatie • De therapeutische daad: relationele vaardigheden, authenticiteit en actiebereidheid Lezing UZ Gent 21 januari 2016

7

model specifieke technieken 15% patiënt-kenmerken 40%

placebo 15%

interactionele factoren 30%


8

Pathologiemodel van KOP • Heuristisch (Jaspers (1913) “Hoe kun je verklaren dat bij iemand met die persoonlijkheidsstructuur, die levensgeschiedenis en die fysieke kenmerken, onder invloed van die gebeurtenissen, dit symptoom ontstaat?”

• • • • •

Co-creatie (therapeutische relatie) Eenvoudig mensbeeld (een mens kan leren, reflecteren en die kwaliteiten verliezen) Werkhypothese (K = O x P) Non-specifieke en generalistische factoren (motivatie; veranderingsbereidheid) Algemeen werkbare transdiagnostische componenten (o.a. coping, zelfbeeld, emotieregulatie; vaardigheden)

• Doel : mensen helpen om weer zelf sturing te geven aan hun leven • Therapeutische deskundigheid – Ervaringsdeskundigheid Lezing UZ Gent 21 januari 2016

9

K= O x Concretisering Klachten

Omstandigheden vroeger en nu

P Gedrag Coping, stresshantering Gedachten, schema’s Zelfbeeld … Temperament Aard vh beestje


10

10

Doelen vanuit meersporenbeleid Klachten

Omstandigheden

Coping stijl ( P )

Hantering paniek Gedragsactivatie CEG - denkfouten Mindfulness Slaaphygiëne EMDR Rouwbegeleiding

Time out Relatie”beheer” Steun en buffers S controle Ordenen Time management Instanties

Reacties en gewoontes Balans CGT, bvb. Beck Young, “oud zeer” Interpersoonlijk, Leary Vaardigheidstrainingen COMET

Zelfredzaamheid Lezing UZ Gent 21 januari 2016

11

Persoonlijke diagnostiek (Van Os, 2014) 1. 2. 3. 4.

Wat is er met je gebeurd? (K & O) Wat is je kwetsbaarheid/weerbaarheid? (K & P) Waar wil je naartoe? (Doelen K, O, P) Wat heb je nodig? (interventies)

Behandeling op verschillende aspecten van het ziek-zijn van de patiënt: de ziekte, de manier waarop patiënt hiermee omgaat, de betekenis van de context, en de invloed van wie de patiënt is en zou willen zijn (Glas, 2015)


12

12

Aanmelding relatieproblemen? • Relatie- & gezinsvormen sterk veranderd • Geen duidelijke universele voorschriften meer

• Verwachtingen, summum van geluk en harmonie? • Keuzestress, “doe ik het goed”? • Relatietevredenheid & -stabiliteit? Lezing UZ Gent 21 januari 2016

13

• Hoe in praktijk? Individu

Beide partners

Individueel

1. K= O x P

2. K= O x P, psycho-educatie, rol van partner

Relationeel

3. K= O x P met relatieproblemen in K of O

4. K = O X P – P x O = K

Eenheid? Klacht?

• Wanneer relatietherapie?


14


15





16

2. Diagnostiek vanuit KOP - POK • Aandacht, motivatie, onderlinge dynamieken en afspraken • Relatie als “derde variabele”, “shared decision making” • Diagnose = samenhangende verklaring over aard, oorzaak, context en achtergrond van de klacht (gezamenlijke probleemdefinitie) • Gespreksgegevens, vragenlijsten én observatie: wat zie je? • “Alors on danse…” Lezing UZ Gent 21 januari 2016

17

Casus Eva & Piet (aanmelding) Piet meldt zich aan met vraag naar gesprekken samen met partner. Hij schrijft dat ze als koppel ten einde raad zijn en helemaal vastzitten en ze allebei gesprekken willen. Tijdens het eerste gesprek neemt vooral zijn partner Eva het woord; volgens haar heeft ze last van onzekerheid en aanvallen van jaloezie; dit legt een grote druk op de relatie. Ze heeft dit nog nooit eerder zo sterk ervaren en voelt dat ze ook steeds meer afstand neemt van haar partner. Piet heeft een beroep waardoor hij in Nederland vaak in de media komt, met de nodige (vrouwelijke) aandacht die hierbij hoort. Dit wordt door hen beiden als vervelend ervaren, zeker als ze iets ondernemen samen. Dit is het laatste jaar onhoudbaar geworden. Om ruzies te vermijden blijven ze nu steeds vaker thuis. Ze voelen zich eenzaam, onbegrepen en lijken elkaar steeds meer uit het oog verliezen. Beide partners zien er uitgeput en moegestreden uit.


18

K=OxP - P=OxK Klachten

Omstandigheden


Gedrag Communicatie

Gedrag Communicatie

Verwachting “pijnplekken”

Verwachting “pijnplekken”

Temperament Aard beestje

Temperament Aard beestje

Omstandigheden

Klachten

19

Klachtenanalyse? • Aanmelding: wie met welke vraag op welk moment? • Ziekte-, genezings- en gezondheidstheorie?

• Betekenis probleemgedrag van partner? Interpretaties? • Inhoudelijke thema’s, probleemgebieden, seksueel?


20

• Waarom blijven problemen bestaan, voor- en nadelen? • Concrete interacties (voorbeelden tijdens sessie)? • Sterktes relatie, waar op dezelfde lijn?

• Positieve aspecten aanwezig? sarcastisch of nog steunend?


21

Omstandigheden? • Individuele en relatievoorgeschiedenis, hoe, wat vertellen ze hierover? liefde op het eerste gezicht, hoe verliep de start? Tijdlijn maken? • Verwachtingen van partner toen en nu?

• Huidige transitiefase? vorige transities, eerdere problemen? Hersamengesteld, éénoudergezin? Extra obstakels in de O? • Belangrijke gebeurtenissen in de relatie? Vertrouwensbreuken? Innige gebeurtenissen? is dit gelijklopend?


22

• Wanneer relatieproblemen, wanneer goed functioneren? • Netwerken beide partners? kennissenkring, sociale steun? • Bijkomende individuele problemen, vroeger of nu? • Welk toekomstbeeld? refereren naar gezamenlijke toekomst? • Uit “welk nest” ? Hoe gingen ouders met elkaar, met anderen om? Wat overgenomen, wat vooral niet behouden? Lezing UZ Gent 21 januari 2016

23

Persoonlijke Stijl: • Kenmerken van P die een rol spelen? Individuele coping, hechtingsstijl, emotieregulatie, gevoelige snaren? schema’s? • Communicatie, woordvoerder (relatiedefiniëring)? Wie bepaalt de regels wanneer? • Hoe ziet men zichzelf, de ander, hoe denkt men dat de ander hen en de problemen ziet (cfr. Laing, PP, PO, POP)?

• Waarin vullen ze elkaar aan, hoe verloopt dit concreet? Lezing UZ Gent 21 januari 2016

24

• Wat van elkaar geleerd, meegebracht vanuit voorgeschiedenis? • Eigen aandeel of alles bij partner? Bereid tot gedeelde verantwoordelijkheid? • Overzicht en inzicht = schema invullen en terugkoppelen : gelijkenissen & verschillen? Hoe elkaar hierin terugvinden? meetinstrumenten?  Doel = balans terugvinden, nagaan wat beide partners gelukkiger maakt


25

Relationele diagnostiek op maat (cfr. Van Os, 2014) 1. Wat is er met jullie gebeurd? (K & O) 2. Wat zijn jullie kwetsbaarheden/krachten als koppel? (K & P) 3. Waar willen jullie naartoe? (Doelen K, O, P)

4. Wat hebben jullie daarvoor nodig? (interventies)


26

26


27

Eva & Piet (vervolg) Eva beschrijft Piet als iemand die zich erg op zichzelf en geen prater is. Zij heeft zelf meer behoefte om het over hun relatie te hebben. Beiden zien de onderlinge verschillen wel maar geven aan dat dit voorheen niet tot spanningen leidde. Eva verwacht niet van Piet dat hij plots wel een grote prater wordt; hij zegt dat hij niet weet wat zij van hem in gesprekken wel verwacht, tot zijn grote wanhoop soms. Na afloop van het eerste gesprek wordt het KOP-POK schema overlopen en samen verder ingevuld. Afspraak is ook dat ze vanaf nu tot aan de tweede sessie het niet samen over de relatie moeten hebben, om even rust te nemen. Piet is zichtbaar opgelucht; Eva aarzelt, wil dit wel proberen. Er wordt gekeken naar activiteiten die hen energie kunnen geven, voor afleiding kunnen zorgen, gedeeltelijk samen maar vooral apart (time out). Daarnaast worden vragenlijsten bezorgd m.b.t. relatietevredenheid, hechting en onderliggende schema’s.


28

Eva en Piet K=OxP – PxO=K Jaloezie Lich. klachten Uitputting

Transitiefase Relatie? Werk? “Leeg nest?” Vrije tijd?

Erg onzeker, op een eiland

Wanhoop, trekt zich terug Drukker op werk En nu?

Uitputting Onrust Haar jaloezie Vertrouwen

++ Aantrekkelijk, genieten van seks Lezing UZ Gent 21 januari 2016

29





30

3. De rol van communicatie (en gedrag) • 70% van koppels met relatieproblemen ook communicatieproblemen (voorspeller, moderator depressie en relatieproblemen) • Communicatie = wat men hoort en ziet in context op dat moment, inhouds- en betrekkingsniveau, ook bij jezelf als therapeut (nonspecifiek) • Tevredenheid // beter luisteren, accurater inschatten, constructiever communiceren? • Welke patronen, waar vooral last van? Therapeut selecteert patronen op basis van voorbeelden tijdens sessie Lezing UZ Gent 21 januari 2016

2 of 3

31

Voorbeelden Niet luisteren maar gericht op eigen verhaal… Onechte vragen (waarom ben je er nooit?)… Focussen op wat men NIET wil ipv op wat men WEL wil… Elkaar psychologiseren, gericht op de persoon… Verwijten maken, oude koeien uit de sloot halen, verleden… Veralgemeningen, altijd – nooit redeneringen… Demand – Withdrawal oftewel Eisen – Terugtrekken… Voor de partner in plaats voor zichzelf praten… … >> invloed op probleemoplossend vermogen & intimiteit! >> MAAR nuancering: communicatie niet alleen via woorden, ook via gedrag!! Lezing UZ Gent 21 januari 2016

32

• Doel is NIET om altijd volgens regels te communiceren, WEL om dit te proberen doen op belangrijke momenten > timing!

• Directer communiceren (Heffels, 2000; veranderingswensen): Spreker = GSG-regel > jouw Gedrag in die Situatie geeft mij dit Gevoel (realistischer, in het heden, niet op persoon) Luisteraar = LSI-regel > Luisteren, Samenvatten, Invoelen (niet in rede vallen) • Verwijten veranderen in verzoeken waardoor je “echte” ja of nee kunt krijgen, leren om behoeftes te horen in kritiek van anderen • Oefenen, evalueren en rollen wisselen! Lezing UZ Gent 21 januari 2016

33

• Positieve communicatie? complimenten? waardering uiten, blijven zien van elkaars inzet en dit benoemen? • Conflicten op belangrijke momenten anders laten verlopen ipv star te vervallen in 4 ruiters van Apocalyps (Gottmann): 1. kritiek op partner als persoon, 2. minachting en sarcasme, 3. verdediging en schuld bij ander, 4. onverschilligheid

• Stopsignaal bij escalatie conflict, nadien bespreken of in sessie? 69 % van problemen zijn onoplosbaar (Gottman) (ruzie gaat dit dus niet om het veranderen van de ander, wel over gehoord worden, manieren van hiermee om te gaan, niet alleen via woorden maar ook via gedrag)

• Wanneer kunnen zwijgen? “choose your battles wisely”… Lezing UZ Gent 21 januari 2016

34

Oefening – enkele voorbeelden… Probeer in de komende weken 2 keer week samen te praten over dingen die je hebt gedacht, ervaren, meegemaakt. Kies geen moeilijke onderwerpen (bvb. iets wat je geraakt heeft, gebeurtenis op het werk…). Wissel de rol van de spreker of luisteraar af , maar enkel als de boodschap goed is samengevat en ingevoeld.

Schrijf een goed, welgemeend en duidelijk compliment aan je partner op. Benoem concreet wat je waardeert en denk na over manieren waarop je meer aandacht kan hebben voor zijn of haar inzet. Wat is het mooiste compliment dat je van je partner kreeg, iets wat jou echt heeft geraakt? Wie wil jij dus zijn in jouw relatie? Wat zegt dit over je noden? Lezing UZ Gent 21 januari 2016

35


36

Eva en Piet K=OxP – PxO=K Jaloezie Lich. klachten Uitputting

Transitiefase Relatie? Werk? “Leeg nest?” Vrije tijd?

constructief, D-W, voor hem spreken stopsignaal

constructief, D-W, vermijding stopsignaal

Drukker op werk En nu?

Uitputting Onrust Jaloezie Vertrouwen

++ Aantrekkelijk, genieten van seks Lezing UZ Gent 21 januari 2016

37

Eva & Piet (vervolg) Eva had het “spreekverbod” als zeer moeilijk ervaren, alsof ze geen moeite meer deed, terwijl Piet dit eerder rustig vond. Er werd ingegaan op de demandwithdrawal interactie en de manier waarop Eva regelmatig voor Piet sprak. Aangezien zij zijn stilzwijgen als desinteresse geïnterpreteerd had was het voor haar een grote opluchting als hij dit tegensprak. Hij gaf aan dat hij niet meer wist wat hij kon antwoorden, beschreef dit als wanhoop en werd op dat moment erg emotioneel. Er werd uitgebreid over vroeger gesproken; vanuit LSI- en GSG-oefening probeerden ze beiden hun boodschap anders te verwoorden en dit had zichtbaar effect. Er werd gekeken naar opdrachten om thuis zelf verder te doen (welk stopsignaal bij time out? Hoe meer complimenten geven? één avond in de week proberen communiceren “volgens het boekje”, etc). De tweede sessie leverde op het einde grappige momenten op door de oefeningen en werd beëindigd in een ontspannen sfeer. Lezing UZ Gent 21 januari 2016

38





39

4. De rol van verwachtingen (cognities) • Denken als manier om problemen te verklaren, voorspelbaar te maken (attributiestijl = “ik wil het kunnen begrijpen”)

• Relatieproblemen // interne, stabiele en globale attributies! • Verschil observatie/interpretatie, vaak gemaakte denkfouten bvb. gedachtenlezen, rampscenario’s, neg. vooroordeel, onrust bij jezelf ipv bij de ander • E = angst of irritatie; C: denkfouten over relatie, partner? afstemmen (lijkt automatisch maar is dit niet) Lezing UZ Gent 21 januari 2016

G: hierop

40

• Welke oorzaak van relatieproblemen, mate van veranderbaarheid? Negatieve verwachtingen tav partner & toekomst? • Therapeut kan positief heretiketteren, alternatief interpreteren (verrassingseffect), zie pos. vooroordeel (Migerode, 2015), COMET (Korrelboom, 2013): positieve betekenissen van partner en relatie meer reactiveren, bewust meer aandacht hieraan geven! • Laten stilstaan bij effect op de ander, doelen concreet en veranderbaar herattribueren! • Ene partner is niet verantwoordelijk voor geluk van de andere: hoe hoger de lat, hoe groter de teleurstelling… Lezing UZ Gent 21 januari 2016

41


42

Voorbeelden • Hij valt in slaap ‘s avonds = ….? Hij komt bij jou tot rust? • Zij heeft vaak kritiek = …? Ze wil voor jou het allerbeste? • Hij is traag = …?

Hij neemt voor jou graag zijn tijd?

• Zij is overmatig emotioneel = …? Ze durft zich bij jou echt kwetsbaar opstellen? • Belang van goede keuze & humor > welke eigenschap van je partner? Lezing UZ Gent 21 januari 2016

43

Oefening Wat was het beste/mooiste/leukste moment van de afgelopen week, samen met je partner? Wat maakte dit precies tot zo’n goed moment? Welke ingrediënten/omstandigheden waren er? Hoe kunnen jullie die positieve ingrediënten vaker inzetten?

Beschrijf 3 goede eigenschappen van je partner. Kies vervolgens de meest typerende goede eigenschap voor hem of haar. Bedenk bij deze eigenschap een recente gebeurtenis waarin deze heel duidelijk naar voren kwam.


44





45

5. Het geheel is meer dan…


46

5. …de som van P + P • P = intern werkingsmodel, netwerk van gedrag, cognities én emoties met informatie over jezelf, de ander en relaties • P = verzameling eigenschappen, gewoontes, coping, hechting, zelfbeeld, schema’s, temperament…, continu bijgestuurd op basis van ervaringen • In relatietherapie meer inzicht geven in kenmerken van P, eigen handleiding en interpersoonlijke stijl, verwachtingen over bejegening door de ander (hechting en verbondenheid), gevoel van competentie en vertrouwen in eigen kunnen (schema’s) adhv KOP-POK schema Lezing UZ Gent 21 januari 2016

47

• Functie van hechting: durven leren van iemand, erop vertrouwen dat datgene wat geleerd wordt ook behulpzaam zal zijn (cfr veilige hechting: hoe

kan ik er zeker van zijn dat mijn kind weet wie het kan vertrouwen en weet hoe het passende relaties kan aangaan met anderen?)

• Vanuit hechtingstheorie: als partner emotioneel niet beschikbaar is of als we ons niet begrepen/veilig voelen, roept dat een soort oerangst op > in O vertrouwensbreuken!

• Daarbij hoort een primitieve vecht-, vlucht, of “freeze”-reactie:

• bij vechtreactie: reageren met kritiek, eisen en boosheid • Bij vluchtreactie: afstand nemen, weglopen uit ruzie • Bij freezereactie: verstijven, blokkeren, niet in staat om te reageren • Effect: partner wordt kwaad of voelt zich onbegrepen of beseft het niet • Conflicten met als doel om veiligheid te creëren?  Wat onbewust een “oproep naar verbondenheid” is, resulteert in tegengesteld effect Lezing UZ Gent 21 januari 2016

48

Weinig vermijding van intimiteit 1. Veilig

2. Angstig

Weinig angst voor verlating

Veel angst voor verlating 3. AfwijzendVermijdend

4. AngstigVermijdend

Veel vermijding van intimiteit


49

Eva & Piet K=OxP – PxO=K Lich.klachten Uitputting Meer tijd samen Vaker intimiteit Communicatie Onrust Erkenning Waardering Vertrouwen Werk, vrije tijd

Transitiefase relatie Werk? “Leeg nest?” Vrije tijd?

constructief, D-W, voor hem spreken stopsignaal Veilige en angstigvermijdende hechting

constructief, D-W, vermijding stopsignaal

Transitiefase Relatie Veilige en afwijzend- Drukker op werk vermijdende En nu? hechting

Uitputting Meer tijd Vaker intimiteit Communicatie Onrust Erkenning Waardering Vertrouwen

++ Aantrekkelijk, genieten van seks, eensgezind in vragen tot verandering, waarden en normen, passie Lezing UZ Gent 21 januari 2016

50

Weinig vermijding van intimiteit 1. Veilig

2. Angstig

Weinig angst voor verlating

Veel angst voor verlating 3. AfwijzendVermijdend




51

Weinig vermijding van intimiteit 1. Veilig Weinig angst voor verlating

Piet 3. AfwijzendVermijdend

2. Angstig

Eva

Veel angst voor verlating




52

Eva & Piet (vervolg) Vervolgens werd stilgestaan bij de huidige moeilijke situaties: op het moment dat Eva in sociale situaties met derden NU het gevoel krijgt dat ze helemaal genegeerd wordt, schiet ze vaak door in haar primaire reactie van negeren - boos worden – zich terugtrekken. Ze beschrijft het als niet gezien worden, er niet meer toe doen, dit voelt voor haar zeer fundamenteel. Hoe meer Piet zich dan terugtrekt, hoe groter haar gevoel van onveiligheid werd. Tegelijk zocht ze ook vaak toenadering, waardoor Piet vaak niet meer wist wat hij moest doen en wanneer. Eva was opgelucht toen ze besefte dat ze zichzelf moest leren rustig maken en dit niet afhing van Piet. Piet zag de negatieve gevolgen van zijn “vluchtreactie” in, ook op lange termijn. Afspraak was dat ze in zo’n situaties gingen proberen van afstand te nemen van de situatie, rustiger worden en meer nabijheid te zoeken. Dit werd zo concreet mogelijk geïllustreerd aan de hand van heel veel voorbeelden.


53

In relatietherapie: KOP-POK schema en oefenen (zie ook EFT, Johnson et al): 1. Inzicht in eigen gevoelige snaren, realistischer kijken naar jezelf en je partner, niet willen veranderen van de ander 2. Naar emoties onder verwijten kijken, emoties zien als signalen van onveiligheid 3. Bij onveiligheid leren van eerst jezelf rustiger te maken, neiging tot vechten, vluchten of verlammen onderdrukken en leren toenadering zoeken 4. Zachtere signalen naar partner leren zenden, behoeften leren communiceren, zeggen wat je echt nodig hebt, laten merken dat je er voor elkaar bent Lezing UZ Gent 21 januari 2016

54

• Vanuit schematheorie van Young > basisbehoeften: veiligheid, verbondenheid, autonomie, realistische grenzen, zelfexpressie • Intern werkingsmodel stuurt interpersoonlijke verwachtingen en leidt tot interpersoonlijke gedragsstrategieën om aan onze basisbehoeften tegemoet te komen

• We hebben allen minstens één gevoelige snaar, ontstaan in eerdere belangrijke relaties, bvb. overgevoelig voor kritiek, verlating, iedere hint dat je tekortschiet, het uitblijven van complimenten etc… • “Ken je eigen P”: de strijd in relaties hangt samen met ons “programma”, de manier waarop we liefde hebben ervaren, zelf liefde geven, onze noden en manieren om aan basisbehoeften te voldoen Lezing UZ Gent 21 januari 2016

55

Eva & Piet (vervolg) Wat de schema’s betreft scoorde Eva hoger op afhankelijkheid. Bij Piet was er sprake van een hogere score op kwetsbaarheid. Eva scoorde ook op sociaal isolement, met het gevoel van “ik versus de anderen”. Toen dit besproken werd gaf Piet als antwoord dat hij dit net anders voelde dankzij haar, dat hij eerder voelde en dacht: “wij twee tegen de rest van de wereld”. Dat verraste en ontroerde haar. Er werd verder gesproken over het belang van autonomie voor Eva, omdat ze teveel afhing van Piet en dus onzekerder werd. Piet gaf aan dat zijn angsten o.a. afkomstig waren van vroeger maar ook te maken hadden met de onzekerheid van zijn beroep. Benadrukt werd dat de angsten waarvan Eva dacht dat ze enkel bij haar lagen ook bij Piet terug te vinden waren; de situaties die zij als bedreigend had ervaren konden dan weer meer gelinkt worden aan verbondenheid of het gebrek eraan op dat moment. Door de link naar basisbehoeften/het verleden voelde ze dit als een verademing aan. Dit werd ook besproken aan de hand van de cirkels en hun behoefte aan meer tijd samen. Sessie 4 werd beëindigd met de volgende vragen: Wat is herkenbaar? Wat speelt nu nog een rol en wanneer? Hoe voel je dat een bepaalde snaar geraakt wordt, wat gebeurt er dan en wat kan je zelf doen? Wat ga je doen voor jezelf, samen? Lezing UZ Gent 21 januari 2016

56

Oefening Ken je je eigen gevoelige snaar, bvb. als je merkt dat je onredelijk reageert in een bepaalde situatie met je partner? Kan je, als je je erg emotioneel voelt, terugkeren naar moment waarop dit vroeger ook al zo was? Wanneer heb je je nog zo gevoeld? Wanneer is deze gevoelige snaar volgens jou ontstaan? Denk aan situaties vroeger met ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen, eerdere partners etc. Heb je een vermoeden wat één van de gevoelige snaren van je partner zou kunnen zijn?


57

1. Inleiding 2. Diagnostiek vanuit het KOP-POK model 3. De rol van communicatie 4. De rol van verwachtingen 5. Het geheel is meer dan…



58

6. Over samen en apart… Relationele posities bewuster maken (géén norm):


59

“Paradox” van Samen en Apart • Paradoxale spanning in langdurige relaties tussen intimiteit/veiligheid/ voorspelbaarheid/rust tegenover passie/mysterie/afstand/avontuur? • “Fire needs air “(Perel, 2012, 2014): hoe kunnen we blijven begeren wat we al “hebben”?  afzweren van illusie van geborgenheid, accepteren van onzekerheid  hierdoor meer bereidheid voor inspanningen om relatie zuurstof te geven  belang van scheppen van ruimte, die ruimte tot leven brengen en de andere uitnodigen tot die ruimte; jezelf blijven in verbondenheid met de ander  Verzoenen van vrijheid en verbondenheid = sterkte in een relatie, mysterie van je eigen partner ipv denkfouten en vanzelfsprekendheid, P-differentiatie


60


61

Eva & Piet Vroeger


Nu

Toekomst

62

Eva & Piet (slot) Naarmate de tijd verder ging, werd er meer tijd tussen de sessies gepland (6 sessies van anderhalf uur). Eva vond dit eerst bedreigend: ‘gaan we het wel alleen redden?” Afspraak werd gemaakt dat ze altijd contact mochten opnemen voor een vroegere afspraak. Zij hield tussendoor bij hoe situaties verliepen (wat liep goed, wat kon beter?) Belangrijk waren ‘veiligheidssignalen”, afspraken met elkaar, (“wapens voor wij 2 tegen de rest van de wereld”). Eva leerde om zich goed af te leiden en toenadering te zoeken naar Piet i.p.v. te vechten/vluchten. Ze maakten soms onderling grappige opmerkingen over vrouwelijke fans en voelden zich als koppel steviger. Piet nam vaker het initiatief tot een gesprek; als er spanningen waren communiceerde hij dit ook, zelfs als hij angstig was. Voor hem functioneerde het stopsignaal als een “mirakel”, om niet altijd “tot in de diepte te moeten gaan”. Beide partners kwamen er achteraf wel op terug en vonden dat irritaties niet lang bleven hangen. Er werd samen aandacht besteed aan terugvalpreventie, risicosituaties , “risicofans” en plan van aanpak. Lezing UZ Gent 21 januari 2016

63





64

7. Tot slot…

1. KOP-POK als heuristiek…

2. Gevoel niet altijd van binnenuit maar soms van buitenaf… 3. Problemen en sleur meestal spontaan, eruit geraken niet… 4. Eerlijk zelfportret…

5. “Let’s talk about sex” i.p.v. het “analfabedisme” (A tot Z)…


65


66

6. Kracht en valkuil van eenvoud > zelf vorm laten geven… 7. Zolang het niet verkeerd gaat, gaat het goed… 8. Als goed niet meer goed genoeg is…

9. Nieuwe vormen, nieuwe uitdagingen… 10. Van de wieg tot het graf?


67


68

Slotoefening Hoe kan je mensen helpen in hun mens-zijn? (Oliver Sacks) Zelfs voor het daadwerkelijk contact plaatsvindt kan je je verplaatsen in je patiënten, met aandacht voor hun traject, hun inzet, hun angst, allerlei informele zaken, vragenlijsten ect… Hou je hiermee als hulpverlener voldoende rekening? Welke eerste indruk denk je dat patiënten van je willen hebben? Welke hulpverlener wil je zijn? Hoe denk je dit eventueel nog meer te kunnen bereiken? Therapie als muziekstuk…(Van Meekeren en Baars, 2015)


69

Bedankt voor uw aandacht! Contact: [email protected] Lezing UZ Gent 21 januari 2016

70

Kortdurende psychologische interventies bij KOPpels: doe ik het goed?

Recommend Documents