Als je wil, doe het goed!

Inspirerende ideeën uit de workshop

“Als je wil, doe het goed!” ‘Cradle to cradle’ -speelkaarten rondom gebiedsontwikkeling Maastricht Noordoost

Roermond, 18-06-2007

Inspirerende ideeën uit de workshop 29 en 30 januari 2008, Kasteel Vaeshartelt, Maastricht

“Als je wil, doe het goed!” ‘Cradle to cradle’ -speelkaarten rondom gebiedsontwikkeling Maastricht Noordoost

in opdracht van:

opgesteld door:

Roermond, maart 2008

1 Verslag workshop 'cradle to cradle' | januari 2008

Dienst landelijk Gebied (DLG) DLG is een agentschap van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). DLG werkt voor overheden zoals provincies en gemeenten bij onder meer het vertalen van het rijksbeleid voor groenontwikkeling in passende en uitvoerbare regionale en lokale plannen en regelt vervolgens de grondverwerving, de aanleg en het beheer. DLG kent vier regio's en een centrale vestiging in Utrecht. Voor meer informatie zie:

www.dienstlandelijkgebied.nl

Ontwerpatelier Een ontwerpatelier (ook schetsschuit genoemd) brengt deskundigen, beleidsmakers, bestuuders en andere betrokkenen uit de streek samen. Gezamenlijk wordt de ontwerpopgave aangescherpt. De ruimtelijke ontwerpers van DLG faciliteren dit proces door wensen vanuit verschillende disciplines te integreren en in beeld te brengen. Zo worden op een compacte en interactieve werkwijze ontwikkelingsrichtingen geschetst en verbeeld. Hierdoor komt scherper in beeld welke opgaven en vooral welke kansen er liggen in het gebied. Ter afronding vindt een presentatie plaats aan bestuurders en directeuren. Met de resultaten van het ontwerpatelier zijn zij beter in staat heldere keuzes te maken of beslissingen te nemen. 2

Inhoudsopgave 1

2

Inleiding

5

1.1 Aanleiding

5

1.2 ‘Cradle to cradle’ (C2C) concept

5

1.3 De opdracht

6

1.4 Zienswijze en evaluatie door prof. dr. Braungart

7

1.5 Leeswijzer

8

De geplande projecten

9

2.1 Prachtwijken

9

2.2 Geusseltpark

10

2.3 Project A2 Maastricht

11

2.4 Landschapspark Landgoederenzone Maastricht-Meerssen

12

3

Cradle to cradle-principes in Limburg

14

4

Cradle to cradle-ideeën bij de geplande projecten

16

4.1 Prachtwijken

17

4.2 Geusseltpark

20


23

4.4 Landschapspark Landgoederenzone Maastricht-Meerssen

26

5

Overige inspirerende Cradle to cradle-ideeën

30

6

Slotwoord

35

Colofon Lijst van deelnemers en genodigden


Landschapspark Landgoederenzone - verbeteren watersysteem - duurzame invulling “open” bufferzone tussen stedelijke gebieden - realiseren Europese EHS via Geuldal - verbeteren groen, blauw en recreatief netwerk in en om de stad - oude en nieuwe landgoederen als (economische) parels

MEERSSEN

Beatrixhaven Rothem

Limmel Nazereth Amby

Wyckerpoort Wittevrouweveld

Geusseltpark

MAASTRICHT

Scharn

- herontwikkeling stadspark met water, rustige recreatie en outdoorsports - nieuwe bebouwing t.b.v. wonen, werken en leisure - nieuw duurzaam zwembad - enerzijds geborgen verblijfsgebied - anderzijds grootschalige leisure

Traverse Project A2A2Maastricht

- nieuwe verknoping A2 en A79 en nieuwe verbinding naar Beatrixhaven - ontwikkelen meer groen en recreatie in landgoederenzone - nieuwe stadsentree - ondertunneling met bovenop nieuwe stadsboulevard - nieuwe woningen en commerciële ruimte in de randzone

Prachtwijken

- upgrading tot vitale woon-, werk en leefomgeving - wijkbrede herontwikkeling op duurzame manier - transformatie naar levensloopbestendige huurwoningen - nieuwe koopwoningen

0

Cradle 2 cradle workshop

Overzichtskaart projecten

260

520

1.040

1.560

Meters 2.080

Legenda Landschapspark Landgoederenzone

Geusseltpark

Stadstraverse A2

Limmel

Nazereth

Wittevrouweveld

Wyckerpoort

DLG realiseert groene plannen voor 16 miljoen Nederlanders! Bronnen: © De auteursrechten en databankrechten: Topografische Dienst Kadaster, Emmen, 2004

Een overzicht van de geplande projecten en onderwerp van de workshop

4

1. Inleiding In Maastricht Noordoost spelen diverse ruimtelijke ontwikkelingen. Deze beïnvloeden elkaar, waarbij het juist de kunst is om er positieve synergie uit te halen. Op 29 en 30 januari 2008 werd een workshop gehouden in Kasteel Vaeshartelt, waarbij alle betrokkenen met elkaar hebben gewerkt aan deze gebiedsontwikkeling. Het Cradle to cradle-concept stond centraal waarbij is gezocht naar mogelijkheden hoe economische, ecologische en sociale belangen in samenhang kunnen worden toegepast. 1.1. Aanleiding Er staan diverse projecten gepland rondom Maastricht Noordoost. De volgende vier ruimtelijke ontwikkelingen gaan er op

• om voedsel te vormen voor de biosfeer omdat ze volledig afbreekbaar zijn.

termijn spelen: • Prachtwijken, met name de stadsvernieuwing/ revita-

In het verlengde hiervan hebben Dick Thesing (KvK Limburg)

lisering van de naoorlogse wijken Limmel, Nazareth,

en Vincent Tiel Groenesteghe (DLG) een inleiding gegeven op

Wittevrouwenveld en Wijckerpoort;

de eerste dag van de workshop.

• Geusseltpark, met name ontwikkeling van exclusief wonen, hotel, zwembad en dergelijke;

C2C betekent zodanig duurzaam ontwikkelen dat je tegelij-

• Project A2 Maastricht, met ondertunneling en stedelijke

kertijd kunt genieten. Groei is immers goed, zowel in natuur

randzone, met nieuwe verknoping van A79 en nieuwe ont-

als cultuur. Doen we dat niet, dan verbruiken we straks onze

sluiting naar Beatrixhaven;

laatste struik en ons laatste product. Maar groei kan alleen als

• Landschapspark landgoederenzone Maastricht-Meerssen,

er sprake is van gelijkwaardigheid tussen ecologie en econo-

met name ontwikkeling tot een kwalitatief hoogstaand en

mie. Dit noemt men milieuneutrale economie, waarbij con-

duurzaam landschapspark met water, groen en cultuurhis-

sumeren en economische groei geen probleem meer hoeft te

torie. Deze ruimtelijke ontwikkelingen zullen elkaar zonder meer beïnvloeden. Daarom hebben de Provincie Limburg en de Gemeente Maastricht besloten om Maastricht Noordoost te beschouwen als één gebiedsontwikkeling, waar het Cradle to cradle-concept kan worden toegepast.

1.2. Het Cradle to cradle–concept (C2C) Recent is het concept van “Cradle to cradle” (letterlijk: van wieg tot wieg) gelanceerd door de chemicus Braungart en de ontwerper McDonough. Het is een zeer ambitieuze vorm van duurzaam ontwikkelen, dat uitgaat van de gedachte “in plaats van minder slecht, meteen goed doen”. Hierbij wordt uitgegaan dat alle producten zo kunnen worden ontworpen dat ze op het ogenblik dat ze afval worden weer kunnen worden gebruikt: • om te worden omgezet in grondstof om er nieuwe producten van te maken in de technosfeer of 5 Verslag workshop 'cradle to cradle' | januari 2008

Dick Thesing, Kamer van Koophandel Limburg

zijn. Om dit goed te doen moeten we ons wel gaan gedragen

kunnen wonen en werken in levende gebouwen. Hierbij

als aardbewoner in plaats van aardconsument. Het ontwerpen

gaat het meestal over één eigenaar bijvoorbeeld de Ford

is daarbij het eerste teken van menselijke intentie.

gebouwen.

Tot nu toe is er reeds kennis over C2C-toepassingen in twee

Voor wat betreft gebiedsontwikkeling zijn er nog geen C2C-

sporen:

toepassingen bekend. En dit zal ook niet gemakkelijk zijn. Het

• de industrie, waarbij het gaat om duurzame productiepro-

gaat hierbij immers meestal over een grote oppervlakte, meer-

cessen en producten, waarbij afval terug voedsel wordt.

dere eigenaars en meerdere belangen. Dus met andere woor-

Hierbij gaat het dan meestal over één product bijvoorbeeld

den ligt hier een complexere opgave. Maar door ook te stre-

de Nike-schoen;

ven naar een volledig ecologisch intelligent ontwerp kan C2C

• de architectuur waarbij het gaat om gezonde bouwproces-

ook worden toegepast bij gebiedsontwikkeling. De workshop

sen, gebouwen en gebouwde omgeving, waarbij mensen

heeft hiervoor inspirerende ideeën aangedragen.

1.3. De opdracht De opdracht werd op de eerste dag van het tweedaags ontwerpatelier helder neergezet door wethouder Wim Hazeu namens de Gemeente Maastricht en de Provincie Limburg. Hieronder herhaalt hij deze nogmaals in ’t kort.

“Er spelen vele ontwikkelingen in Maastricht Noordoost. Hierbij liggen bijzondere opgaven voor het ruimtegebruik en het milieu. Velen van u zijn bij deze afzonderlijke projecten betrokken. Maar juist de samenhang tussen deze projecten kunnen een meerwaarde opleveren vanuit het duurzaamheidsdenken conform het Cradle to cradle–concept. Daarom nodig ik jullie uit om op een innovatieve wijze samen aan de slag te gaan. Zoek met elkaar op een interactieve en uitdagende wijze naar inspirerende ideeën voor C2C-ontwerpprincipes die door slimme combinaties van maatregelen, materiaalgebruik, ruimtelijke ordenings-principes en fasering zouden kunnen worden toegepast bij de gebiedsontwikkeling van Maastricht Noordoost. Het is dus duidelijk niet de bedoeling om de deelgebieden in te richten en vorm te geven. Maar om juist inspirerende ideeën beeldend aan te dragen, die straks ambtenaren, bestuurders, ontwerpers, ondernemers, projectontwikkelaars en anderen inspireren bij de duurzame planvorming van Maastricht Noordoost. Ik heb er alle vertrouwen in dat u kansen benut en de ambassadeursrol draagt om ook anderen te enthousiasmeren.” Wethouder Wim Hazeu, Gemeente Maastricht

Wethouder Wim Hazeu, Gemeente Maastricht

6

Prof. dr. Michael Braungart

1.4. Zienswijze en evaluatie door prof. Braungart

“C2C kun je zowel grootschalig als kleinschalig toepassen.

De tweede dag van de workshop werd bijgewoond door

Fasering en volgorde in en tussen de projecten is van groot

professor doctor Michael Braungart, één van de bedenkers

belang.”

van het C2C-concept. Hij heeft de deelnemers met advies bijgestaan en heeft aan

“Communicatie is de sleutel, zowel tussen bewoners als des-

het einde de dag geëvalueerd. Hij was zeer onder de indruk

kundigen. Bekijk de gebiedsontwikkeling steeds van de be-

van de manier van aanpak en de openhartige samenwer-

woners uit. Het gaat er immers om hoe kan men de mensen

king in de groepen. Hetgeen hem de uitspraak ontlokte dat

helpen met ondersteunende technieken. Betrek de bevolking

Europa dikwijls ideeën bedenkt die Amerika dan vervolgens

(bewoners en gebruikers) erbij ….”

verkoopt. Hieronder volgen samengevat enkele relevante “Zoek naar technische kennisuitwisseling over de gehele

leerzame uitspraken.

wereld. De Provincie Limburg en de Gemeente Maastricht “C2C is geen vanzelfsprekendheid. Je moet het zien als een

scheppen het kader waarbinnen je samen aan duurzame ge-

groeiende sociale cultuur met ondersteunende technieken.

biedsontwikkeling kunt werken. Dus etaleer dat en zorg dat

Het moet niet allemaal ineens C2C zijn. Je moet niets, maar

Maastricht Noordoost een showroom wordt waarnaar je de

doe wat je wilt en kan. Niemand is immers volmaakt. Het beste

wereld kunt uitnodigen om hier mede passende oplossingen

is te houden wat je hebt en van daaruit te gaan werken….”

aan te dragen….”

“Geloof bij gebiedsontwikkeling ook in het C2C-concept en

“Je hoeft bij gebiedsontwikkeling niet alles tegelijk willen

draag het uit, want het gaat veel oplossen in de schaarse

doen. Je hoeft niet aan alle componenten van duurzaamheid

ruimte!…”

te voldoen, maar kies er enkele uit om je gestelde doel met passende middelen te bereiken. Dus beter iets goed doen, dan alles minder goed. Geef daarom diverse scenario’s aan waaruit men kan kiezen. Zie het als een transparant proces, als een open spel….”

"Stabiliseer de wereldbevolking...." Al Gore

"Wees blij met de mensen die er zijn." Michael Braungart


1.5. Leeswijzer Deze laatste uitspraak van prof. Braungart, "zie het als een

open spel", heeft doen besluiten om de inspirerende ideeën die zijn bedacht tijdens de workshop te presenteren als een soort C2C-kaartspel. Met andere woorden er wordt open kaart gespeeld en je kunt nog kiezen ook. In hoofdstuk 2 wordt eerst een globale beschrijving gegeven van de geplande projecten binnen de gebiedsontwikkeling Maastricht Noordoost. Als troefkaarten worden eerst de zes C2C-principes van Limburg gepresenteerd (in hoofdstuk 3). Zij krijgen elk een kleur, die ook terugkomt bij de toepasbare ideeën. Zo kan je straks gemakkelijker ideeën uitzoeken die passen bij een bepaald principe. In hoofdstuk 4 komen de ideeën per project aan de orde. Duidelijk wordt aangegeven wat het project heeft te bieden (aanbod) en wat het project nodig heeft (vraag) binnen de

Kaartspelende stakeholders

gebiedsontwikkeling. Een speelkaart heeft de kleur van het bijbehorende principe, een beeld en een toelichtend tekstblok. In hoofdstuk 5 zijn nog de overige losse ideeën verzameld. Ook zij kunnen aan de wieg staan van de nieuwe ontwikkelingen. Tot slot wordt in hoofdstuk 6 doorgekeken naar de toekomst.

Inspirerende vloerbedekking in Kasteel Vaeshartelt

8

2. De geplande projecten 2.1 Prachtwijken In Maastricht liggen elf buurten die planmatig worden her-

bouw van koopwoningen (sociale koop en vrije sector), wordt

ontwikkeld in het kader van het Grote Stedenbeleid. Daartoe

de verhouding huur-koop 60% - 40%.

behoren de buurten Limmel, Nazareth, Wittevrouwenveld en Wyckerpoort. In Maastricht werken corporaties, buurtkaders

De wijkbrede herontwikkeling gebeurt op een duurzame ma-

en gemeente constructief samen aan de buurtontwikkeling.

nier. Energieprestatie op locatie (EPL), duurzaam bouwen en

In deze traditie hebben deze partijen afgesproken om een

afkoppeling van regenwater worden, waar mogelijk volgens

integraal buurtontwikkelingsplan (BOP) op te stellen voor

de principes van C2C, ingezet. Binnen de wijk liggen enkele

Limmel/ Nazareth en Wittevrouwenveld/ Wyckerpoort.

(delen van) wegen waar de grenswaarden van NO2 en fijn-

Maastricht Noordoost ligt ingesloten door industrie (Beatrix-

stof worden overschreden. In het kader van het stedelijk lucht-

haven, glasfabrieken, Mosa, Trega), hoofdverkeerswegen

kwaliteitsplan en het A2-project zijn diverse maatregelen in

en de Maas. De buurten Nazareth en Limmel zijn van elkaar

voorbereiding en in uitvoering om deze problemen aan te

gescheiden door een drukke spoorweg, hoofdverkeersweg

pakken.

(Meerssenerweg) en ontsierende ruimtevragende hoogspanningsleidingen. Tussen Wittevrouwenveld en Wyckerpoort ligt

Naast herontwikkeling, gaat bijzondere aandacht uit naar ver-

de barrière van de A2. De geïsoleerde ligging en barrières heb-

betering van de bestaande voorraad. De prioriteit ligt bij ener-

ben een negatieve invloed op het leefklimaat.

giebesparing in combinatie met (onderhouds-) maatregelen

De aanwezige kansen voor dit gebied zijn; de ruimtelijke kwa-

aan de binnen- en buitenkant van de woningen en upgrading

liteit in de directe omgeving zoals; de Maas, de landgoede-

van de directe woon- en leefomgeving. Op deze manier zullen

renzone, het Geusseltpark en de Maastrichtse binnenstad. Ten

de komende 10 jaar in totaal 1.000 woningen aangepakt, met

tweede is de (in voorbereiding zijnde) ondertunneling van

als resultaat tenminste 20% minder energieverbruik.

de A2. Ten derde de lopende uitvoering van het centrumplan Wittevrouwenveld. Tenslotte is er een hechte sociale structuur aanwezig. Het doel van het reeds opgestelde wijkactie-

Blik op Nazareth aan de A2, het Geusseltpark aan de overkant van de weg

plan is om in 10 jaar van Maastricht Noordoost weer een vitale woon-, werken leefgemeenschap te maken. Inspanningen die zijn gericht op de verbetering van de fysieke kwaliteit en de veiligheid van de wijk worden gecombineerd met inspanningen die het kwaliteitsniveau van de wijk voor de burgers verhogen. Maastricht Noordoost geniet prioriteit in het kader van de stedelijke woningbouwprogrammering. Momenteel telt de woningvoorraad in dit gebied 7.170 woningen waarvan 5.420 huur en 1.750 koop. Bij de transformatie maken incourante huurwoningen plaats voor nieuwe (levensloopbestendige) huurwoningen. Samen met het te verkopen bestaand bezit en nieuw-


2.2 Geusseltpark De opgave voor het Geusseltgebied bestaat uit het ma-

• Op stadsdeelniveau als een park dat ontspannings-

ken van een park aan de Noordoostzijde van de stad in

mogelijkheden biedt voor de bewoners van de wijken

combinatie met nieuwe bebouwing met een woon-, werk-

Wittevrouwenveld en Scharn,

en leisurefunctie.

• Op lokaal niveau als een park dat een aantrekkelijke set-

In de opgave staat het samenspel tussen landschappelijke

ting biedt voor woon en werkmilieus.

kwaliteiten en (nieuwe) bouwvolumes centraal. Er zijn een aantal hoofdkeuzes vastgelegd ten aanzien van het landschap;

In ecologische zin zal het Geusseltpark de waterstructuur

deze keuzes hebben betrekking op het watersysteem en de

moeten versterken. In potentie is het Geusseltterrein een wa-

vormgeving van het maaiveld. Binnen het programma voor

terrijk gebied dat veel meer in het terrein tot expressie kan

het Geusseltterrein zijn er elementen:

komen. Ook zal het park bij moeten dragen aan de ecologi-

• die nadrukkelijk de grote schaal vertegenwoordigen: stads

sche verbindingen van zowel land- als watergebonden orga-

entree, stadion, grootschalige leisure, kantoren, groot-

nismen, tussen het gebied rond de Ambyvijver en de Land-

schalige parkeervoorzieningen en een stedelijk plein met

goederenzone.

touringcars;

In functionele zin gaat het om een mix van parkfuncties. Het

• die aan de kleine schaal refereren: een verblijfsgebied met

Geusseltpark is groot genoeg om door grote groepen men-

een menselijke maat en een nieuw woonmilieu dat een

sen met verschillende achtergronden te worden gebruikt. Zo-

zekere geborgenheid moet uitstralen.

wel rustige vormen van recreatie zoals vissen en wandelen, als outdoor-sports zoals skeeleren en skaten moeten moge-

Het doel is om van het Geusseltpark een geliefd en levendig

lijk zijn.

park te maken, met water als beeldbepalend element. In de toekomst zal het Geusseltpark zijn identiteit niet zo zeer met-

Een belangrijk onderdeel van het nieuwe Geusseltpark wordt

een ontlenen aan de zeer verfijnde inrichting maar aan con-

gevormd door de aanleg van het meest duurzame zwembad

trasten in het gebruik, bijzondere natuurbeelden en het sa-

van Nederland. Inzet is dat het nieuwe zwembad minimaal

menspel met de omringende bebouwing.

in de eigen energiebehoefte moet kunnen voorzien. Het bepalen van de duurzaamheidsambitie geschiedt via de invals-

In ruimtelijke zin zal het Geusseltpark op verschillende schaal-

hoek van C2C: het nieuwe zwembad dient de mensen die er

niveaus van betekenis moeten zijn:

willen verblijven en hen die er wonen, werken en recreëren.

• Op het hoogste schaalniveau als een park dat het beeld

Het dient een verantwoorde, elegante en plezierige voorzie-

van de noordelijke stadentree bepaalt en dat een schakel

ning op te leveren, die het milieu ontziet.

vormt in de recreatieve netwerken van het terraspark Oost /Middenterras en de Landgoederenzone.

Het Geusseltpark met het noordelijke deel van het Project A2, de wijken Nazareth, Wijckerpoort, het spooremplacement; de Maas op de achtergrond

10

2.3 Project A2 Maastricht De projectorganisatie A2 Maastricht wil komen tot één inte-

tia voor het beste totaalplan binnen randvoorwaarden en

graal en duurzaam plan voor stad en snelweg, waar ook vol-

budget.

gende generaties nog profijt van hebben. De aanpak van dit veelzijdige en omvangrijke project is anders dan anders. Het project A2 Maastricht werkt mee aan:

• Eind 2008 presenteren 3 consortia hun totaalplannen voor verkeersinfrastructuur en gebiedsontwikkeling. • Belanghebbenden en geïnteresseerden kunnen inspreken

• betere bereikbaarheid van Maastricht en doorstroom op de A2;

op deze plannen. • Het ‘winnende plan’ komt in tracé- en bestemmingsplan-

• bevordering van verkeersveiligheid en leefbaarheid in

procedure; hierop is nogmaals inspraak mogelijk.

omliggende wijken; • nieuwe kansen voor A2-wijken door stedelijke vernieuwing en opheffing barrières.

De onderdelen van het project A2 Maastricht werkt aan: • volledige verknoping van A2 en A79;

De projectorganisatie A2 Maastricht bestaat uit Rijkswater-

• nieuwe verbindingsweg tussen A2/A79 en Beatrixhaven;

staat, de Provincie Limburg, de Gemeente Maastricht en de

• meer groen en recreatie in Landgoederenzone;

Gemeente Meerssen. De projectorganisatie is partner in de

• verbetering verkeersfunctie Viaductweg;

campagne ‘Maastricht Bereikbaar’.

• tunnel tussen Geusselt en Europaplein; • nieuwe stadsboulevard bovenop tunnel;

Vernieuwende aanpak

• nieuwe stadsentrees bij Geusselt en Europaplein;

De vernieuwende aanpak bestaat uit:

• vastgoedontwikkeling en stedelijke vernieuwing in

• gezamenlijke aanpak van gebiedsontwikkeling en verkeersinfrastructuur;

Maastricht-Oost: ruim 1.100 woningen nieuwbouw of herbouw en 30.000 m2 bruto vloeroppervlak commer-

• ‘aanbestedingswedstrijd’ voor beste plan binnen rand-

ciële ruimte.

voorwaarden en budget; • gecombineerde aanpak van de procedures voor tracéwet, bestemmingsplan en aanbesteding;

Belangrijke nog te nemen mijlpalen Vrijwillige consultatie voorlopige marktplannen (2e helft 2008)

• grensverleggende samenwerking tussen ministeries van

Keuze beste plan (definitieve biedingen/gunning) voor stad en

V&W en VROM, gemeenten Maastricht en Meerssen en

snelweg (2e helft 2009)

Provincie Limburg.

Start uitvoering voorbereidende werkzaamheden (2e helft 2009)

De projectorganisatie A2 Maastricht wil komen tot één kwa-

Ontwerptracébesluit/ontwerp bestemmingsplan (1ste helft 2010)

litatief hoogwaardig totaalproduct via een snelle en efficiën-

Tracébesluit/vaststelling bestemmingsplan en start bouw verkeers-

te realisatie dankzij een slagvaardige overheid.

kundige onderdelen (2e helft 2010) Oplevering verkeersinfrastructuur (2016*)

Planvoorbereiding met marktpartijen en burgers • Het gaat via een ‘Aanbestedingswedstrijd’ tussen consor-

Oplevering laatste vastgoed (2e helft 2025*)

* of zoveel sneller als het definitieve marktplan mogelijk maakt.

De A2 en de A79 vlechten nu nog samen met de Geul door het Landschapspark Landgoederenzone Maastricht/ Meerssen


4.4 Landschapspark Landgoederenzone Maastricht-Meerssen. De komende jaren zullen er grootschalige ingrepen plaatsvin-

3. het verbeteren van het watersysteem: het verbeteren van

den in het landschap aan de noordkant van de stad. De dyna-

de waterkwaliteit, de waterhuishouding en het stroomstelsel

miek die dit met zich meebrengt, biedt kansen voor het om-

van de Geul, Kanjel en Gelei onder andere aandacht voor af-

ringend gebied dat bijzondere natuur en cultuurhistorische

watering Heuvelland, herstel kwelgebied,vergroten van het

waarden herbergt: de Landgoederenzone van Maastricht.

bufferend vermogen en verbetering landgoedvijvers.

Op dit moment wordt het gebied van de landgoederen door-

4. het verbeteren van het groen in en om de stad: enerzijds

sneden door de A2 en de de A79, tevens lopen er 2 spoorlij-

het versterken van de groene verbindingen en anderzijds het

nen door het gebied. De Landgoederenzone is gelegen aan

verbeteren van de bereikbaarheid en toegankelijkheid van het

de noordkant van de stad Maastricht. Het totale plangebied in

Groen In en Om de Stad (GIOS) door het ontwikkelen van een

beschouwing genomen omvat zo’n 100 ha, inclusief Beatrix-

doorgaand wandel-, fietsen waterrecreatienetwerk vanuit

haven, Rothem en Amby . Het omvat een 16 tal cultuurhisto-

het centrum van Maastricht, rondom de stad en vanuit het na-

rische parels en het beneden Geuldal.

tionaal landschap Heuvelland tot in het Grensmaasgebied en

Nieuwe technische, ruimtelijke en ecologische randvoor-

de Belgische Hoge Kempen. Dit gebeurt door het realiseren

waarden kunnen de bestaande fysieke barrières opheffen

van één groot stadspark met mensgerichte natuur en groen,

en een nieuw groen-blauw-recreatief netwerk creëren op zo-

stadslandbouw en landgoederen (oude en nieuwe parels).

wel (inter)nationaal, regionaal als lokaal niveau. Dit project wordt ontwikkeld in het groene hart van het interHet onderhavig plan voorziet in:

nationaal stedelijk netwerk van de zgn. MHHAL steden (Maastricht, Heerlen, Hasselt, Aken en Luik). Het levert een bijdrage

1. het realiseren van de EHS: het opheffen van de plaatselij-

aan de aansluiting van de Nationale Ruimtelijke Hoofdstruc-

ke bottleneck en daarmee verbeteren van de Europese Eco-

tuur en de Europese Ecologische Hoofdstructuur.

logische Hoofdstructuur, door het realiseren van een natuur-

De waarde van dit project is vooral gelegen in het feit dat het

park met robuuste natuur als ecologische verbinding vanuit

als integrale gebiedsontwikkeling is opgepakt met een duide-

de Belgische Ardennen, via het Nationaal Landschap Heuvel-

lijk graduele samenhang tussen stadsrand, parklandschap en

land en het Geuldal naar de Grensmaas en de Belgische Hoge

natuurlandschap. Daarbinnen levert het meerwaarde op voor

Kempen;

het milieu (fijnstof -en geluidsreductie), de ecologie ( verbetering EHS en waterkwaliteit), en het landschap (behoud en

2. het duurzaam inrichten van de rijksbufferzone: het open

ontwikkeling cultuurhistorische waarden). Daarbinnen liggen

maken en houden van de rijksbufferzone, in casu het herstel-

er ook kansen om economische dragers aan te wenden in de

len van de unieke natuur- en landschapswaarden tussen

oude landgoederen of in nieuwe landgoederen.

Meerssen en Maastricht;

De Landgoederenzone met op de achtergrond het Industrieterrein Beatrixhaven

12

Structruurvisie Maastricht Noordoost


3. Cradle to cradle-principes in Limburg Duurzaam ontwikkelen op basis van het C2C-concept is één van de hoofdlijnen van het beleid van de Provincie Limburg. Het is een breed begrip, en omvat alle ontwikkelingen – op technisch, economisch, ecologisch of sociaal vlak – die bijdragen aan een wereld die efficiënter, zuiniger en op lange termijn beter omgaat met de waarden op aarde. De Provincie Limburg omarmt het C2C-concept en heeft het

Noordoost er een is. Vanuit haar C2C-beleid wil zij

ingevoerd in haar beleid. Als haar C2C-doelstelling wordt ge-

Maastricht Noordoost beschouwen als één gebiedsontwikke-

steld:

ling, waar de C2C-principes kunnen worden toegepast.

“Limburg streeft naar een prettige, gevarieerde, veilige, ge-

Het Limburgse beleid hanteert zes C2C-basisprincipes. Deze

zonde en rechtvaardige samenleving met schone lucht, bo-

presenteren wij hierna als de troefkaarten, waar alles om

dem, water en schone energie, waarbij economie, ecologie en

draait. Elk basisprincipe heeft een kleur. Die komt verder her-

sociale aspecten elegant en plezierig met elkaar in samenhang

kenbaar terug in het kaartspel.

zijn, zowel voor huidige als toekomstige generaties.” Het is gewenst om eerst een doel te kiezen en dan te bekijken Voor meer informatie verwijzen wij u naar de brochure

met welke componenten van duurzaamheid je dit kunt berei-

“Limburg gaat voor ‘Cradle to cradle’” van de Provincie Lim-

ken. Als ontwerper kun je aan de slag met materialen, ruim-

burg.

tegebruik, stedelijke samenhang, water, afval, lucht, energie, verantwoordelijkheid. Zoek ook voortdurend naar verbetering

De Provincie heeft ondertussen een tiental locaties aan-

en vooruitgang door het delen van kennis.

gewezen als C2C-ontwikkelplek; waarvan Maastricht-

14

WIJ ZIJN VERBONDEN MET ONZE OMGEVING EN HANDELEN DAARNAAR

ONS AFVAL IS ONS VOEDSEL

• sta op het recht van mensheid en natuur om met elkaar te bestaan • behoud balans tussen het menselijk handelen en het natuurlijk fundament, waardoor ook onze cultuurhistorie is af te lezen • erken onderlinge afhankelijkheid tussen het ontwerp en de natuurlijke wereld op iedere schaal

• elimineer het concept afval • benader afval als grondstof, voor de biosfeer (afbreekbaar in natuur) of voor de technosfeer (herbruikbaar in product) • zorg voor schone en recyclebare materialen

DE ZON IS ONZE ENERGIELEVERANCIER

ONZE LUCHT, BODEM EN WATER ZIJN GEZOND

• vertrouw op natuurlijke energiestromen • creëer zones voor zonneontvangst en windontvangst • hergebruik vrijkomende energie

• zorg voor een goed leefklimaat • creëer schone lucht • bescherm en ontwikkel de bodem rijkdom • zorg voor een voorraad zuiver water

WIJ ONTWERPEN VOOR HET WELZIJN VAN ALLE GENERATIES

WIJ GENIETEN VAN MOBILITEIT

• maak veilig ontwerp met lange termijn waarde • respecteer bestaande en toekomstige relaties tussen geestelijk en materieel bewustzijn • begrijp en erken de beperkingen van ontwerpen: geen menselijke creatie bestaat eeuwig en zie de natuur als mentor • ontwikkel een duurzame stedelijke samenhang en een goed ruimtegebruik

• maak onderscheid in trage vervoersstromen en snelle vervoersstromen • creëer stilte en rust waar nodig • aanvaard de verantwoordelijkheid voor de consequenties van het ontwerp


4. Cradle tot cradle-ideeën bij de geplande projecten Vier groepen bekeken tijdens de workshop hoe de C2C-principes kunnen worden toegepast bij de vier geplande projecten. Hierbij gaat men op zoek naar de synergie tussen de projecten: wat kunnen ze elkaar bieden (aanbod) en wat hebben ze van elkaar nodig (vraag). Zodoende realiseer je een duurzame integrale gebiedsontwikkeling. De volgende inspirerende ideeën komen daaruit voort.

Creativiteit... "Vrijwel alle werkelijk nieuwe ideeën hebben een bepaalde mate van gekheid als ze voor het eerst geproduceerd worden." Alfred N. Whitehead

Creativiteit... Vraag: Hoe kom jij aan je ideeën? Antwoord : Daar kom ik niet aan, ze komen aan mij! Alan Fletcher

16

4.1. Prachtwijken

Doel: • het opwaarderen tot ruim gemiddelde kwaliteits-

wijken • bewoners voelen zich verbonden met hun wijk en zijn

er trots op Door: • het behouden en versterken van specifieke kwali-

teiten: Limmel aan de Maas, Nazareth aan de Landgoederenzone, Wittevrouwenveld aan het Geusseltpark, Wijckerpoort aan de Ponte Vecchio • het herstellen van de balans mens–natuur in geslo-

ten ecologische kringlopen: grote parken aan de rand reiken tot in de wijk en zelfs tot aan de woningen • het opwaarderen van duurzame verbindingen: zowel

sociaal als recreatief Aanbod: • wonen dicht bij de binnenstad • goed leefklimaat

Vraag: • schone stadstraverse A2 • ruimte voor nieuw hart

verbonden met de omgeving

Identiteit wijken

• verbindingen zonder barrières

Doel:

Door:

het samen bepalen van de maatschappelijke ordeningsprincipes bij het aanvang

• het invullen van de hoofdingrediënten: identiteit wijken, balans in gesloten ecologische kringlopen en duurzame verbindingen voor plant, dier en mens • het vastleggenin overleg van de gewenste ambitiekaart, waarbij de assen verschillend zijn in te vullen (gedragen keuze voor duurdere á la carte menukaart of goedkoper dagmenu) Aanbod: • dialoog bewoners, gebruikers, deskundigen, bedrijfsleven Vraag: • tijd en ruimte • communicatiemiddelen


ontwerpen voor alle generaties

C2C á la carte

Verbinding Ponte Vecchio Doel:

genieten van mobiliteit

het realiseren van een betere verbinding tussen de wijken en de binnenstad Door: • het realiseren van een verbinding over het spooremplacement als een multifunctionele brug • het scheiden van vervoersstromen • het benutten van kansen voor nieuwe functies over de spoorweg bijvoorbeeld woningen, kantoren … • het fraai inrichten als verblijfsgebied van het oude A2-tracé Aanbod: • ruimte voor nieuwe functies op bijzondere locatie Vraag: • uitdagend bedrijfsleven met innovatie voor ruimtelijke kwaliteit


Balans geest en materie in architectuur Doel: het realiseren van levensbestendige woningen Door: • het eerst kijken naar behoud van kwaliteit bijvoorbeeld bijzondere architectuur of stedenbouw, en niet alles zomaar afbreken • het renoveren van huizen door bijzondere materialen • het ombouwen van 1 groot huis naar 2 appartementen of van 2 kleinere woningen naar 1 grote woning • het realiseren van nieuwbouw waar nodig • het bekijken van het huis als ecosysteem Aanbod: • te renoveren huizen • ruimte voor nieuwbouw na sloop Vraag: • schone en duurzame materialen • uitdagende woningcorporaties en bedrijfsleven met innovatie voor ruimtelijke kwaliteit

18

het realiseren van een goede leefomgeving

Door: • het benutten van gesloten ecologische kringlopen • het voorzien in veel groen • het realiseren van een speelrijke omgeving • het minder ruimte geven aan auto’s, daarnaast het stimuleren van gemeenschappelijke auto’s Aanbod: • goed woonklimaat Vraag: • ruimte voor spel en water in de parken aan de randen


verbondenheid met de omgeving

Balans mens–natuur in omgeving Doel:

Volkspark als hart en long Doel: het terug ontwikkelen van een volkspark, maar in moderne stijl Door: • het terugbrengen van moderne sociale cohesie, omdat het van origine een volkspark was • het zorgen voor de bijzondere kwaliteiten van deze plek: met name door de combinatie van cultuur door het volk en van natuur door het park; voor de stedeling betekent dit extra kwaliteiten voor wonen, werken en genieten • het herstellen van het stedelijk weefsel: zowel het kloppend hart van het groen (gebruik voor iedereen) als de long van de wijken (leefklimaat) Aanbod: • ruimte voor bos en bomen voor luchtzuivering • compacte ruimte voor exclusieve appartementen en kantoren • ruimte voor sport, spel en leisure Vraag: • schone lucht • drempelvrije relaties en toegankelijkheid met wijken, de Landgoederenzone en het terraspark Oost



3.2 Geusseltpark

3Dimensionaal meervoudig ruimtegebruik Doel: het beveiligen van de kwetsbare ligging in het stedelijk gebied als hart, long en groene stadspoort Door: • het verbieden van solistisch ruimtegebruik, maar ontwikkelen van meervoudig ruimtegebruik • het stapelen van functies in 2 of 3 lagen: parkeren onder maaiveld, concentreren van massa voor wonen en werken, geven van ruimte voor groen en park • het zo mogelijk ontwikkelen van 3D-ruimtegebruik, waardoor ook verticale wanden worden gebruikt, bijvoorbeeld gevels inrichten als sportklimwanden en doorgaand maaiveld op daken Aanbod: • exclusief ruimtebeslag voor wonen, werken en leisure en als vraag: • schone en duurzame materialen • uitdagend bedrijfsleven met innovatie voor ruimtelijke kwaliteit

20

Rust door achtergrondgeluid Doel:

• het gebruiken van diergeluid bijvoorbeeld in de vorm van volières tot extreem een CD met

aanwezig stedelijk geluid terugdringen

vogelenzang

Door:

Aanbod:

• het gebruiken van watergeluid bijvoorbeeld in de vorm van

• rust

kabbelend water of watervallen

Vraag:

• het gebruiken van bladerruis bijvoorbeeld door het aanplanten van ratelpopulier of vliegden (filtert ook nog fijnstof)

• een zo stil mogelijke A2 • geluidsarme functies in de omgeving

Doel: het benutten van het (grond)water, wel plekspecifiek gebaseerd

Door

op zijn kwaliteit of op de gewenste gebruikskwaliteit

• het zo lang mogelijk vasthouden van het gebiedseigen water

• het toepassen waar nodig van natuurlijke of technische waterzuivering

• het benutten van het tegen de tunnelwand opstuwend grondwater; eventueel het nog voor te verwarmen door bijvoorbeeld vrijkomende energie uit tunnel of door middel van een milieuvriendelijke biomassaverwerkingsinstallatie nabij het zwembad Aanbod:

• ruimte voor waterbuffering en/of -zuivering • zinvol watergebruik voor natuurvijvers en voor zwembad

• doorstroom water via de Kanjel Vraag:

• schoon grondwater van ondertunneling A2 • schoon dakwater, ook uit de wijken • zo schoon mogelijk water vanaf TerrasparkOost


gezonde lucht, bodem en water

Kwalitatieve kringloop


het creëren van achtergrondgeluiden die rust genereren en zo het


Buitenbad als extra nier Doel: naast hart en long, het benutten van een extra nierfunctie: een buitenbad voor de stedeling Door: • het zo veel mogelijk optimaal benutten van schoon water • het aanleggen van natuurlijke zwemvijvers in plaats van parkvijvers Aanbod: • ruimte voor 1 of 2 zwemvijver(s) of zogenaamde buitenbad(en) Vraag: • schoon grondwater van ondertunneling A2 • schoon dakwater, ook uit de wijken • zo schoon mogelijk water vanaf Terraspark-Oost

22


Doel: het inrichten van de tunnel als gesloten kringloop en als één grote energieleverancier Door:

• het beschouwen van de tunnel als één platte schoorsteenpijp waarin en waarop van alles gebeurt ten behoeve van de zorg om een goed leefklimaat

• het filteren van vrijkomend fijnstof, CO2 en stikstofoxiden gebeurt door de tunnel zelf, bijvoorbeeld door een speciaal open groen dak, tunnelwanden van mos e.d.

• het hergebruiken van alle energie die vrijkomt in de pijp o.a. warmte uit het asfalt en het gebruiken van zonnepanelen op het dak

Aanbod:

ten behoeve van toepassing aan de energie-

• zowel mobiliteit als leefbaarheid • gezonde lucht voor de omliggende wijken

systemen in de tunnel

• het toepassen van energiezuinige systemen in en rond de tunnel bijvoorbeeld bewuste

Vraag:

keuze voor de nieuwste generatie LED-ver-

• communicatie met bewoners en bedrijfsleven • uitdagend bedrijfsleven met technische innovatie

lichting

Doel: het inrichten van de uiteinden van de tunnel ('een platte schoorsteenpijp') als een groen eindfilter: voor een gezonde luchtkwaliteit en als een plek voor sociale contacten voor en tussen de wijken Door:

• het inrichten als een Central Park maar niet op traditionele wijze; dit vergt een ontwerp voor alle generaties met een lichte en moderne vormgeving

• het inrichten als een modern dynamisch trefpunt voor het volk en de vele studenten

• het invullen van gebruiksfuncties zoals 'slow' verkeer, openluchttheater, sport en spel en dergelijke, maar ook

• het toevoegen van “filterende” bomen Aanbod:

• centrale ontmoetingsruimte voor de wijken • ruimte voor grote bomen voor een gezonde luchtkwaliteit Vraag:

• veilige verbindingen met de wijken en met andere parken



Tunnelmond als Mosa Utopia

gezonde lucht, water en bodem

Klimaatneutrale tunnel

de zon is onze energieleverancier

Schoorsteenbrug Doel: het inrichten van een pijp op het tunneldak, met als doel de vrijkomende energie te hergebruiken Door:

• het ontwerp en realiseren van een verticale filterpijp • het ontwerpen en realiseren van moderne gebouwen met verschillende functies, die als een schoorsteenmantel rond de pijp zijn geordend

• het leveren van energie, via de pijp, aan deze gebouwen bijvoorbeeld kantoren Aanbod:

• vrijkomende energie Vraag:

• uitdagend bedrijfsleven met technische innovatie • uitdagende architecten en projectontwikkelaars met oog voor innovatief ruimtegebruik

PR-etalage voor lokale economie Doel: het betrekken van kennis, kunde en materiaal uit het lokale bedrijfsleven

afval = voedsel

Door:

• het communiceren met het bedrijfsleven • het stimuleren of het gebruiken van technische maatregelen en materialen, die lokaal of in de regio voorhanden zijn, denk bijvoorbeeld aan alle bedrijven in de Beatrixhaven, aan de ENCI, de Universiteit Maastricht

• het ontwikkelen van schone en recyclebare materialen, denk bijvoorbeeld aan de Maastrichtse keramiekindustrie (Mosa, Sfinx) die keramische tegels zouden kunnen leveren om de tunnel te bekleden Aanbod:

• een kennisetalage voor innovatie Vraag:

• creatieve locale bedrijven

24

Technische C2C-hoogstandjes Doel: het toepassen van technische C2C-middelen die leiden tot ruimtelijke ordeningsprincipes Door: het gebruik van duurzame bouwmaterialen voor de weg: van 40 jaar

• tegen geluid breng je een dun laagje geluidsdempende ZOAB op, dit heeft een levensduur van circa 7 jaar; daarna kun je deze ZOAB-toplaag weer gemakkelijk verjongen

• gebruik als bewapening van beton (hergebruikt) staal of kunststofvezels het gebruik van grondstoffen die vrijkomen bij het grondwerk:

• gebruik zand en grind voor het maken van het beton • gebruik mergel voor bijvoorbeeld de woningbouw in de

afval = voedsel

• gebruik zo veel mogelijk beton, dit heeft een levensduur

wijken Aanbod:

• vrijkomende grond Vraag:

• schone en recyclebare materialen

Doel: het benutten van de voorraad zuiver water Door: het slim omgaan met water van de weg:

• het zuiveren van water op de weg gebeurt deels door ZOAB • het opvangen van rubber en olieresten vervolgens op de vluchtstrook

• in de berm zal redelijk schoon water verder gezuiverd worden

• de bermsloten houden het water vervolgens vast • het ontwikkelen van een zeer milieuvriendelijke veegwagen • het ontwikkelen van biologische filtering door lavakoffers het gebruiken van het schone water:

• het infiltreren van schoon restwater • het opvangen van het opstuwend schoon grond-/kwelwater tegen de tunnelwand en dit hergebruiken Aanbod:

• overtollig schoon grond-/kwelwater dat opstuwt tegen tunnelwand Vraag:

• hergebruikers overtollig water, bijvoorbeeld in de landgoederenzone, het zwembad en de vijvers van het Geusseltpark, de bedrijven in de Beatrixhaven


gezonde lucht, water en bodem

Van wateroverlast naar watertoevoer

3.4. Landschapspark Landgoederenzone Maastricht Meerssen Voor dit project zijn er eerder al een tweetal ontwerpateliers

gericht volgens de C2C-principes (vergelijk met de Ford Area)

gehouden. De eerste betreft het ontwerpatelier Verbreding

dat zij een opwaardering worden voor het Landschapspark

Groenopgave A2 binnen het kader van Groen In en Om de

Landgoederenzone.

Stad (GIOS-beleid). Dit gebeurde samen met locale deskun-

In het kader van het nieuwe masterplan en bestemmingsplan

digen en met specialisten van elders.

Beatrixhaven en gezien de innovatieve bedrijven die zich er

Het tweede ontwerpatelier vond plaats met (landgoed-)ei-

gaan vestigen, is dit mogelijk een geschikt moment voor de

genaars, bewoners en gebruikers. Zij hebben samen de ge-

introductie van creatieve C2C-ideeën.

wenste ambitie aangegeven, die is vastgelegd in een integrale gebiedsvisie voor de lange termijn. (Deze projectnota Landgoederenzone Maastricht/Meerssen wordt binnenkort door de Gebiedscommissie Maastricht-Mergelland aangeboden aan Gedeputeerde Staten.) De eerste werksessie met de C2C-deelnemers onderschreef al snel deze ambitie: het openhouden van de bufferzone tussen Maastricht en Meerssen met als streefbeeld water, groen, cultuurhistorie en recreatieve toegankelijkheid. Met name het realiseren van één aantrekkelijk Landschapspark Landgoederenzone. Maar dit leidde tot de conclusie dat zowel het industrieterrein Beatrixhaven als het bedrijventerrein De Weert zouden moeten worden ingericht als een terrein in het land-

Zo herhaalt de geschiedenis zich: de industriëlen hebben in

schapspark. Dus er mag geen sprake meer zijn van een encla-

de 19e eeuw de landgoederenzone vooral haar vorm gege-

ve maar wel van een geïntegreerd ensemble.

ven en in de 21e eeuw zullen zij dit weer doen in een duur-

De C2C-uitdaging ligt dan ook juist bij het revitaliseren van de

zaam modern concept!

Beatrixhaven en De Weert. Zij moeten zodanig worden herin-

Kwalitatieve kringlopen Beatrixhaven Doel:

Door:

het hergebruiken van vrijkomende stoffen en grijs of

• het hergebruiken binnen het industrie-

schoon water

terrein zelf als gesloten systeem

• het leiden en hergebruiken naar de

afval = voedsel

andere projecten

• het toepassen als “energiebron” • het hergebruiken van water kan ook wateronttrekking verminderen of oplossen Aanbod:

• overschot aan vrijkomende stoffen die kunnen worden hergebruikt

• overschot aan grijs of schoon water

26

Doel: het ontwikkelen van een C2C kenniscentrum samen met de streek en de regio

Door:

• het ontwikkelen van één groot “proefgebied”, dat als het ware als een C2C-etalage wordt gepresenteerd aan anderen

• het etaleren van C2C kennis en kunde van bedrijven uit de streek en regio op gebied van techniek, materialen, water, afval, lucht, energie en meer Aanbod:

• een kennisetalage voor innovatie van C2C-principes Vraag:

• creatieve regionale bedrijven

Door:

• het stapelen van functies in lagen: onder maaiveld

Doel:

verplicht parkeren, laag productiehallen en laag

het zo efficiënt mogelijk benutten van de ruimte omwille van

kantoren

het open houden van de landgoederenzone als bufferzone

• het inzetten van de dakvlakte voor opname zonnewarmte

• het inzetten van de dakvlakte voor het terugwinnen van het groene maaiveld; groene daken leveren uiteindelijk geld op (geen airco meer nodig, opname hemelwater en daardoor slechts beperkte riolering nodig)

• het deels teruggeven van het industrieterrein voor gebruik door plant, dier en mens onder meer door naast groene daken ook zowel verticale groene wanden in te richten (klim- of leiplanten langs gevels) als groene stroken tussen de bedrijven Aanbod:

• goed werkklimaat • extra ruimte voor plant, dier en mens Vraag:

• uitdagend bedrijfsleven met innovatie voor ruimtelijke kwaliteit



Gelaagd meervoudig ruimtegebruik Beatrixhaven


De C2C-valley Beatrixhaven


Stedelijk distributiecentrum Beatrixhaven Doel:

Door:

het realiseren van een grote overslagmogelijkheid voor

• het alleen toestaan van groot transport naar

het bevoorraden van de stad

de Beatrixhaven via de nieuwe ontsluitingsweg • het overslaan van de goederen in een distributiecentrum • het gaat van daaruit via klein transport naar de stad Aanbod: • ruimte voor overslag ten gunste van minder zware mobiliteit in de binnenstad en de wijken Vraag: • communicatie tussen en samenwerking met bedrijven


Overstaptransferium Doel:

Door:

het realiseren van een goed geoutilleerde overstap-

• het combineren met het ondergronds

locatie tegen de stadsrand

parkeren Beatrixhaven • het overstappen voor richting Landgoederenzone en Heuvelland op een C2C-fiets • het overstappen voor richting binnenstad op een lightrail dan wel een solarwatertaxi • het overstappen vanaf de lightrail naar het werk op de Beatrixhaven Aanbod: • (ruimte voor) goede openbare of gemeenschappelijke mobiliteitsvoorzieningen ter vermindering van private gemotoriseerde heen- en weerbewegingen • schonere lucht Vraag: • goede verbindingen naar binnenstad, wijken, Landgoederenzone en Geusseltpark

28

Doel: het open houden van de bufferzone en de Landgoederenzone ontsnipperen en ontsluiten als hoogwaardig cultuurlandschap en recreatiegebied Door: • het herstellen van het groene ensemble als één geheel: ofwel door middel van bos ofwel door middel van groene coulissen waartussen nog ruimte is voor stadslandbouw • het zorgen voor recreatieve toegankelijkheid is vanzelfsprekend. Het gaat hierbij over extensieve vormen zoals wandelen, fietsen, skeeleren en paardrijden. Deze recreatieve verbindingen zijn van belang op diverse niveaus: tussen Kempen en Eifel, tussen Grensmaas en Heuvelland en als stedelijke uitloop • het aanbieden van topzorg of wellness als economische pijlers op enkele geschikte plekken, bijvoorbeeld ter opwaardering van leegstaande oude landgoederen of als nieuw zorglandgoed • het instellen van een C2C-denkclub, die ervaring uitwisselt zowel op gebied van educatie als innovatie. Hieraan nemen zowel bewoners en gebruikers deel, als wetenschappers en bedrijfsleven. Het gaat er om het C2C-concept onder de mensen te brengen Aanbod: • rust en ruimte voor wellness- en topzorgvoorzieningen • compensatieruimte voor bos en bomen t.b.v. luchtzuivering • ruimte voor berging en zuivering van water Vraag: • een schoon leefklimaat; daarom moet de A2 zorgen dat aan alle “schone” voorwaarden is voldaan (dit geldt in principe ook voor de A79 in het Geuldal). Verschillende maatregelen kunnen hiertoe worden toegepast.



Eén aantrekkelijk Landschapspark Landgoederenzone

5. Overige inspirerende Cradle to cradle–ideeën



Tijdens de eerste werksessies hebben de deelnemers het C2C-concept allereerst zelf verkend. Zij zochten naar mogelijke C2C toepassingen in hun thuissituatie en in hun werksituatie. Dit gebeurde vanuit de opgaven 'balans mens-natuur,' 'veilig ontwerp in relatie tot de toekomst', 'afval is grondstof' en 'natuur als energieleverancier'. Dit leverde ook diverse inspirerende C2C-ideeën op, wellicht ook leerzaam voor anderen.

Nieuwe woonwijk en omgeving • goede ordening t.o.v. de zon als energieleverancier • zonnepanelen en groene daken • gedeelte onder maaiveld • centrale parkeerruimte • veel groen

Nieuwe woonhuizen en omgeving • het individueel bouwen van een innovatief (deels) zelfvoorzienend woonhuis kan men zelf • het bouwen in wijkverband is alleen te stimuleren door geen nutsvoorzieningen aan te bieden! Zodoende moet men zelf naar C2C-alternatieven op zoek.

30

• oude kenmerken gaan voor moderne elementen • toepassen van allesbrander met roetfilter • bomen als windbreker en schaduwgever

• bij woning gedeelte eigen privétuin (naar eigen smaak in te richten) • overig gedeelte is openbaar groen (biomassa t.b.v. luchtzuivering en vasthouden water)


Groen is noodzakelijk als compensatie


Oud woonhuis en omgeving


Veilig ontwerp


Reststoffenbeurs • verkoop via C2C marktplaats



afval = voedsel

• verkoop via kraampje in de wijk; ook goed voor sociaal contact

Flexibel woonhuis • maak aanpasbare woning • laat de indeling meegroeien met de bewoners, bijvoorbeeld door flexibele wanden

Beperk reisafstanden • enerzijds ga wonen tegen je werk, tegen de school e.d. • anderzijds zorg dat werk, school, recreëren mogelijk is in de buurt van het wonen

32

• terug naar de ecologische tuin in plaats van verharde sahara

gezonde lucht, bodem en water

Ecologische droomtuin


Gewone aanpassing • waarom zou je je als mens druk maken, ik pas me gewoon aan • aanpassing aan opwarming, vernatting, de wijk, het huis.

Analyse hergebruik • kijken welke reststoffen er

afval = voedsel

vrij komen • kijken welke stoffen er nodig zijn • slimme koppeling maken


de zon is onze energieleverancier ontwerpen voor alle generaties ontwerpen voor alle generaties

De straat, het asfalt als bron

Sociale bewustwording en gedrag • jong begonnen is oud gedaan • C2C moet beginnen bij de opvoeding van de kinderen, via school, via natuur- en milieueducatie • voorlichting

C2C-kwartet • C2C heeft te maken met ecologie, energie, economie en emotie

34

6. Slotwoord Tijdens het evaluatierondje werd duidelijk dat eerder kritische deelnemers tijdens de workshop positieve energie kregen door de openhartige samenwerking. We hopen dat met het verspreiden van de inspirerende ideeën ook anderen enthousiast worden. Dat lukte in ieder geval met de betrokken bestuurders die aan het einde van de workshop de resultaten in ontvangst hebben genomen. Wethouder Wim Hazeu en gedeputeerde Bert Kersten hadden het laatste woord. Hieronder herhaalt gedeputeerde Kersten het laatste woord nogmaals in ’t kort:

“Beste mensen, er is hard gewerkt en de oogst is een rijkdom aan ideeën. Zowel de provincie Limburg als de Gemeente Maastricht geloven in de toepasbaarheid van het Cradle-to-cradle-concept. Wij zullen elkaar daarin zeker bestuurlijk helpen. Juist de verbindingen tussen de projecten is pure winst zowel op inhoud als in proces. Daarom is kennisuitwisseling zeer relevant. Ook is aandacht nodig voor de samenwerking met het bedrijfsleven en met de markt. Ik hoop dat deze ideeën nog gaan landen bij de marktpartijen die aan de A2 werken. Geusseltpark kan hoogstwaarschijnlijk met deze ideeën snel door. En de Prachtwijken en het Landschapspark Landgoederenzone, die nog in een pril stadium staan, kunnen volop profiteren van deze inspirerende ideeën. Geloof er in, het zal hard werken worden, maar het kan!” Gedeputeerde Bert Kersten, Provincie Limburg

Gedeputeerde Bert Kersten, Provincie Limburg


Colofon Inspirerende ideeën uit de Workshop C2C

Deelnemers workshop

Een uitgave van:

(in alfabetische volgorde, aanwezig 1 of 2 dagen)

Dienst Landelijk Gebied (DLG)

mevr. Anneke

Adegeest

Dienst Landelijk Gebied Regio Zuid

Regio Zuid, vestiging Roermond

mevr. Harma

Albering

Provincie Limburg

maart 2008

mevr. Madlen

Azaroglu

Provincie Limburg

dhr.

Pierre

Beckers

Buurtbelangen Nazareth

Opdrachtgever

dhr.

Rinus

Berg

van den

DSM/MSC Conceptual Design

Provincie Limburg

dhr.

Hans

Berg

van den

Maasvallei

Gemeente Maastricht

mevr. Ghislaine

Boere

Artisjok Student Company

dhr.

Roel

Bongaerts

Projectbureau A2 Maastricht

Redactieadres

dhr.

Pieter

Boone

Dienst Landelijk Gebied

dhr.

Bert

Boorn

Postbus 1237

dhr.

Prof.dr.

Braungart

6040KE Roermond

dhr.

Patrick

Broeck

Telefoon: 0475-346756

mevr. Karin

Collombon

Provincie Limburg

Telefax:

dhr.

Claudio

Cubeddu


dhr.

Marcel

Dijk

Auteur / samensteller

dhr.

Math

Dupuits

Buurtbelangen Nazareth

An Herremans

dhr.

Jos

Geurts


Thei Moors

dhr.

Laurens

Graaf

in samenwerking met de

dhr.

Jos

Haenen

Provincie Limburg

deelnemers van de workshop

dhr.

Bart

Heffels

Gemeente Meerssen

dhr.

Baldwin

Henderson

Rijkswaterstaat Bouwdienst

0475-356777

Dienst Landelijk Gebied van den

Gemeente Maastricht C2C

van den

van

de


Gemeente Maastricht

Wittevrouwenveld Actief

Vormgeving

mevr. An

Herremans


Thei Moors

dhr.

Roger

Hoofs

WaterMaatschappij Limburg

(DLG Regio Zuid, vestiging Roermond)

dhr.

Jan

Janssen


dhr.

Paul

Janssen

Centrum voor Natuur&MilieuEducatie

Drukwerk

dhr.

Onno

Jong

de

Provincie Limburg

mevr. Sabine

Jong

de

dhr.

Erik

Kaptein

Gemeente Maastricht

dhr.

Herman

mevr. Ria

Projectbureau A2 Maastricht Provincie Limburg

Klingenstijn


Kromjong-Haenen


dhr.

Paul

Levels

Provincie Limburg

dhr.

Henk

Luijpers

Provincie Limburg

dhr.

Weike

Medendorp

Gemeente Maastricht

dhr.

Hub

Meulenberg

Woonpunt

dhr.

Roel

Moonen


dhr.

Thei

Moors


dhr.

Wilfred

Nijssen

Rijkswaterstaat

mevr. Miranda

Pas


mevr. Lidwien

Reyn

Senternovem

dhr.

Ribbers

Gemeente Maastricht

Roghair


Frits

mevr. Carla 36

dhr.

Peter

Rompelberg

Gemeente Maastricht

dhr.

Leon

Roomans

Provincie Limburg

dhr.

Wouter

Schelt

dhr.

Marc

Schmidt

Servatius

dhr.

Don

Sheperd

Centrum voor Natuur&MilieuEducatie

dhr.

Serv

Slijpen

Servatius

van

mevr. Marjolein Smit

Rijkswaterstaat Bouwdienst

Kamer van Koophandel

dhr.

Cees

Straten

van

Senternovem

dhr.

Dick

Thesing

dhr.

Raymond Theunissen

dhr,

Vincent

Tiel-Groenestege


dhr.

René

Verhoeven

Kamer van Koophandel

dhr.

Marco

Vermeulen

Kamer van Koophandel Gemeente Maastricht

Architecten Urban Affairs

mevr. Bianca

Vlieger

de


dhr.

Jake

Wiersma

Gemeente Maastricht

dhr.

Huub

Winten

Rijkswaterstaat

Genodigden workshop Onderstaande personeen hebben de presentatie van het resultaat aan het einde van de workshop bijgewoond dhr.

Jean-Luc

Beguin

Rijkswaterstaat

dhr.

Niek

Bosmans


dhr.

Prof.dr.

Braungart

C2C

dhr.

Roger

Cox

Paulussen advocaten

dhr.

Wim

Hazeu

Gemeente Maastricht

dhr.

Bert

Kersten

Provincie Limburg

dhr.

Alex

Meij

Provincie Limburg

dhr.

Wim

Meys

Gemeente Maastricht

dhr.

Louis

Prompers


dhr.

Ruud

Schoufs

Provincie Limburg

dhr.

Fred

Sijben

Gemeente Maastricht


Dienst Landelijk Gebied Godsweerdersingel 10 Postbus 1237,6040 KE Roermond telefoon (0475) 356 756 telefax (0475) 356 777

Als je wil, doe het goed!

Recommend Documents