KONINKLIJK OUDHEIDKUNDIG GENOOTSCHAP AMSTERDAM JAARVERSLAG 7 C STE

KONINKLIJK OUDHEIDKUNDIG GENOOTSCHAP AMSTERDAM

7 C STE

0

JAARVERSLAG 1933-1934

KONINKLIJK OUDHEIDKUNDIG GENOOTSCHAP

JAARVERSLAG IN DE ZES-EN-ZEVENTIGSTE ALGEMEENE VERGADERING OP MAANDAG 4 JUNI 1934 UITGEBRACHT DOOR DEN VOORZITTER DR. F.W. HUDIG

1934 P. N. VAN KAMPEN & ZOON N.V., AMSTERDAM

TER GEDACHTENIS VAN WI JLEN Z.K.H. DEN PRINS DER NEDERLANDEN HERTOG VAN MECKLENBURG BESCHERMHEER VAN HET GENOOTSCHAP P den 3 Juli 1934 verloor ons genootschap zijn Beschermheer, den Prins der Nederlanden, Hertog van Mecklenburg, welk Beschermheerschap seders den 3 Maart 1 902, dus gedurende een tijdsverloop van meer dan 32 jaren was bekleed. Bij verschillende gelegenheden heeft de hooge ontslapene zijne belangstelling voor ons streven en werken betoond. Wij memoreeren het volgende: Het was in October 1 905, dat onze omvangrijke uitgave „Noord-Hollandsche Oudheden" met de verschijning van het 7de stuk voltooid werd. Dadelijk was het onze Beschermheer, die ons woorden van waardeering deed toekomen met dit pionierswerk, waarmede aan het genootschap de eer blijft, voorganger to zijn. Toen wij op 19 September 1908 het 50-jarig bestaan van ons genootschap feestelijk herdachten mochten wij den Prins, als vertegenwoordiger van het Koninklijk Huis verwelkomen bij den maaltijd gehouden in het BibleHotel. Den 1 o Mei 1 9 20 brachten H.M. de Koningin en Z.K.H. de Prins der Nederlanden een bezoek aan onze 8 t.v. geopende tentoonstelling in het Stedelijk Museum, van prenten en teekeningen uit den Atlas van Zeden en Gewoonten. De 9 Juni 1929 was een memorabele dag in de geschiedenis van ons genootschap, toen de geheele Koninklijke Familie de tentoonstelling „Hellas en Rome" bezocht en Hare handteekeningen plaatste in het gouden boek des genootschaps. En toen, zooals de meesten onzer leden zich zullen herinneren, op 23 October des vorigen jaars ons genootschap zijn 7 5-jarig bestaan herdacht was het wederom onze Beschermheer, die, door persoonlijke aanwezigheid, van Zijne belangstelling blijk gaf.

O

3

Zaterdag 16 December 1.1. herdacht Z.K.H. Zijn 25 -jarig Voorzitterschap van het Bestuur van het Roode Kruis. Onder-Voorzitter en Tweede Secretaris vertegenwoordigden het Bestuur op de dien dag gehouden receptie ter aanbieding van gelukwenschen, in dat statige gebouw aan de Princessegracht to 's-Gravenhage, waar de Prins zoo vele uren doorbracht met het werk, dat hem boven elk ander werk ter harte ging. Weinig konden onze afgevaardigden vermoeden, dat dit de laatste maal zou zijn, waarop zij hunnen Beschermheer de hand konden drukken en zij nog slechts een half jaar stonden voor dien dag van roues, toen Nederland een goed en hartelijk vriend verloor, een man, vol van warme belangstelling voor het wel en wee van zijn tweede Vaderland, een man, Wiens nagedachtenis in sympathieke herinnering zal voortleven bij ons allen. H. J. Scharp.

4

VERSLAG VAN DEN VOORZITTER Dr. F. W. HUDIG

Dames en Heeren! ET valt niet te ontkennen, dat er verband bestaat tusschen welvaart en kunst. Geheel in het midden latend of de voortbrengende kracht op kunstgebied in tijden van nood inkrimpt of latent blijft, kan men gemakkelijk vaststellen, dat bij ongunstige oeconomische verhoudingen minder kunstwerken van beteekenis tot stand komen. Het is daarom een verheugend felt te kunnen constateeren, dat op de belangstelling voor kunst en oudheidkunde materieele zorgen geen nadeeligen invloed uitoefenen. Het komt mij zelfs voor, dat voor velen in het blijvende van de aesthetische waarden een troost ligt voor het verloren gaan van de stoffelijke, op overeenkomstige wijze als die troost in de geestelijke waarden kan worden gevonden. Zoo mogen wij dan, ondanks de moeilijkheden op zoo velerlei gebied, met voldoening op het afgeloopen genootschapsjaar terugzien. Wel heeft een aantal leden zich genoodzaakt gezien voor het lidmaatschap te bedanken en daaronder eenige, die wij noode missen, maar anderen stonden gereed, om de gedunde gelederen weer aan te vullen. De belangstelling, zoowel op ons herdenkingsfeest als op onze vergaderingen, kan zonder overschatting groot genoemd worden. Van de tentoonstellingen door ons zelf ingericht of door anderen in onze zalen gehouden, trok vooral die, Welke met ons herdenkingsfeest in verband stond, veel aandacht. Dat de andere slechts door een kleiner aantal belangstellenden bezocht werd, was ten deele aan den bijzonderen aard, ten deele aan den korten duur daarvan te :wijten. Als ik nu mijn gedachten terug laat gaan op wat in het afgeloopen jaar voor en in ons Genootschap van beteekenis is geweest, dan komt mij het eerst de viering van het vijf-en-zeventig jarig bestaan in de herinnering, en dat niet zoo zeer om die viering zelve, dan wel om, de bewijzen van

H

5

warme sympathie, die het Genootschap bij deze viering van allerlei zijden heeft molten ontvangen. Toch wil ik ook de wijze, waarop deze viering plaats vond, Kier in het kort memoreeren. Uw Bestuur heeft gemeend van de gelegenheid, Welke deze viering hood gebruik te molten maken, om de beteekenis, die het Genootschap van zijn oprichting of tot op den huidigen dag heeft gehad, in het licht te stellen. Het heeft dit gedaan op drieledige wijze: door het organiseeren van een feestelijke bijeenkomst, waarin door het gesproken woord die beteekenis uiteen werd genet; door het inrichten van een tentoonstelling van voorwerpen, die een beeld van het streven van het Genootschap gaven, en door het samenstellen en uitgeven van een gedenkboek, dat in kroniekvorm de feiten uit de geschiedenis van het Genootschap vermeldt, door voorbeelden nader toegelicht. Maar onze feestviering is tevens een huldiging geweest, in de eerste plaats van de oprichters van het Genootschap, maar ook van alien, die zich voor en door het Genootschap in den loop van deze vijf en zeventig jaren hebben verdienstelijk gemaakt. In de eerste plaats kwam daarbij als vanzelf de verhouding van ons Vorstenhuis tot het Genootschap ter sprake en het was dan ook van bijzondere beteekenis, dat onze Beschermheer Z.K.H. de Prins der Nederlanden het Vorstenhuis op dezen avond vertegenwoordigde. Aan onze Beschermvrouwe H.M. de Koningin werd de eerste gieting van een bij deze gelegenheid door bet Genootschap ingestelde penning van verdienste aangeboden. Na de hulde aan de oprichters gebracht werd de nagedachtenis van onzen oud-voorzitter Jhr. Dr. Jan Six geeerd. Dit kon geschieden in den bijzonderen worm van de aanbieding van een bibliographie van zijn geschriften aan Mevrouw de Douairiere Six en aan zijn kinderen en kleinkinderen. Deze bibliographic is vervolgens aan hen, die er in het bijzonder toe hadden bijgedragen en aan een groot aantal .der voornaamste bibliotheken en wetenschappelijke instellingen toegezonden. Ons Genootschap huldigde ook bestuurderen van andere instellingen, die in den geest van ons Genootschap werkzaam zijn geweest en benoemde tot zijn Eereleden Dr. A. Pit, den oud-directeur van het Nederlandsch Museum 6

voor Geschiedenis en Kunst, Dr. Brugmans, voorzitter van het Genootschap Amstelodamum, Dr. E. Heldring, voorzitter van de Vereeniging Rembrandt, J. Th. Boelen, voorzitter van de Vereeniging „Hendrick de Keyser". Maar ook eenigen van onze eigen bestuursleden viel een welverdiende huldiging ten deel van de zijde van 's Lands Regeering en het was ons eerelid P. Visser, Referendaris en Chef der afdeeling Kunsten en Wetenschappen, die als plaatsvervanger van den Minister met warme woorden van waardeering onzen secretaris A. J. J. Ph. Haas en omen penningmeester J. van Eck de mededeeling deed, dat zij tot ridder in de Orde van Oral* Nassau waren benoemd. De Wethouder van Kunstzaken deed in een welsprekende redevoering blijken, dat ook de Gemeente Amsterdam het streven van ons Genootschap weet te waardeeren. Ik zou bier moeilijk de vele bewijzen van belangstelling kunnen opsommen, die ons op dien dag van de zijde van particulieren en van bevriende genootschappen en vereenigingen, mondeling, per telegram of brief, of door bloemen zijn aangeboden, maar wel wil ik nog eenige geschenken van bijzondere beteekenis noemen: De teekeningen door ons eerelid Dr. J. F. M. Sterck en door den beer Ed. Karsen aan het Genootschap vereerd, worden in de verslagen van de Commissies van den Atlas van Amsterdam en van den Atlas van afbeeldingen betreffende Zeden en Gewoonten nader omschreven. Een vriend van het Genootschap, die onbekend wenschte te blijven, legde door een schenking de basis voor een aankoopfonds en gaf daarbij een voorbeeld, dat sedertdien al door een anderen onbekende is gevolgd. Mijn herinnering zou mij echter parten spelen, als ik ter wille van dit herdenkingsfeest verzuimde de traditioneele mededeelingen te doen, die in dit verslag thuis behooren. Zoo werd den z9sten Mei z 93 3 de 75 ste Algemeene Jaarlijksche Vergadering gehouden, waarin de jaarverslagen van den voorzitter, de conservatoren en de verschillende commissies zijn uitgebracht, alsmede het beleid van den penningmeester is goedgekeurd. 7

Tot bestuursleden van het Genootschap zijn gekozen: mejuffrouw M. H. Bottenheim en de heeren F. Bodenheim, J. van Eck, A. J. J. Ph. Haas, F. W. Hudig, H. J. Scharp en Jhr. G. C. Six. Tot voorzitter werd Hudig benoemd, terwij1 de overige functies als volgt werden verdeeld: Scharp, ondervoorzitter, Haas en Bodenheim, secretarissen, Van Eck, penningmeester, Bottenheim en Six, conservatoren. Krachtens mijn recht als voorzitter bracht ik eenige wijziging in de samenstelling onzer commissies. Zoo verleende ik aan den heer Dr. A. G. C. de Vries onder dankzegging voor de gedurende vele jaren verleende diens ten ontslag uit de Commissie voor den Atlas van Zeden en Gewoonten en benoemde in zijn plaats mejuffrouw Joh. van Someren Brand, die daarbij de Commissie voor den Atlas van Amsterdam verliet. Daarentegen benoemde ik in de Commissie voor den Atlas van Amsterdam, den heer A. M. van de Waal. Uw Bestuur stelde mejuffrouw Dra. A. M. Muntendam aan tot assistente van het Genootschap. Behalve aan den secretaris zal zij ook de behulpzame hand bieden aan de Commissies voor de bibliotheek en de atlassen. Op alle werkdagen zal zij van io tot z2 uur v.m. in de Bibliotheek aanwezig zijn, een maatregel, waardoor, naar ik vertrouw, het gebruik maken door onze leden van de bibliotheek en de atlassen zeer vergemakkelijkt en in de hand gewerkt zal worden. Nadat door uw Bestuur tot het instellen van een Eerepenning was besloten, werd onder de leden van het Instituut voor KunstnijverheidsOnderwijs een prijsvraag uitgeschreven voor het maken van een ontwerp van een gietpenning, waarbij als symbool van het Genootschap een lamp werd aangegeven. Op I I Juli konden 12 ingekomen ontwerpen worden beoordeeld. De eerste prijs werd daarbij toegekend aan Willem Kloeke, de tweede aan G. Marree en de derde aan Philip ten Klooster. Het ontwerp van den eersten prijswinnaar werd uitgevoerd. De eerste gieting is, zooals reeds vermeld, ter gelegenheid van het 7 5-jarig jubileum aan H.M. de Koningin uitgereikt. Den i3den November 1933 hood Prof. Dr. A. E. H. Swaen, na een woord van hulde aan het Bestuur over de wijze waarop het 75-jarig bestaan van 8

het Genootschap was gevierd, uit naam van een aantal leden uwen voorzitter de tweede gieting aan, een onderscheiding, die door hem buitengewoon wordt gewaardeerd. Mochten wij op 2 Augustus 1 9 33 nog een gelukwensch aan H.M. de Koningin-Moeder zenden bij het bereiken van haar 75sten verjaardag, op 20 Maart 1934 waren wij genoodzaakt H.M. de Koningin een brief van rouwbeklag te zenden bij het overlijden van haar zoo diepbetreurde Moeder. Op hoogen leeftijd ontviel ons den 2osten Januari 1934 ons lid, de heer S. P. van Eeghen, uit het geslacht, waaraan ons Genootschap groote verplichtingen heeft. Daarentegen mochten wij den zosten Maart 1 9 34 een gelukwensch zenden aan ons lid Jhr. Ir. C. C. Th Six, bij zijn tachtigsten verjaardag. Ook aan de beeldhouweres, mejuffrouw Georgine Schwarze, dochter van een der oprichters van ons Genootschap, werd op 12 April 1 9 34 bij bet bereiken van haar 8oste levensjaar een gelukstelegram gezonden. Ons eerelid, Dr. J. F. M. Sterck, die 3 Januari zijn 75ste levensjaar mocht voltooien, wenschte uw voorzitter uit naam van het Genootschap persoonlijk geluk. Onzen beschermheer Z.K.H. den Prins der Nederlanden boden uw ondervoorzitter en secretaris Bodenheim, de gelukwenschen van het Genootschap aan bij de herdenking van zijn 25-jarig voorzitterschap van het Roode Kruis. Bij de viering van het I2V 2-jarig burgemeesterschap van Dr. W. de Vlugt was uw Bestuur door voorzitter en secretaris vertegenwoordigd. Beide secretarissen wenschten den Hoofd-Directeur van 's Rijksmuseum, Dr. F. Schmidt Degener bij zijn 2 5 -jarig arnbtsjubileum geluk. Dr. C. P. Burger, oud-bibliothecaris der Gemeente Amsterdam, die 50 jaar geleden tot doctor juris werd gepromoveerd, zonden wij naar aanleiding hiervan een telegraphischen gelukwensch. Ons lid, Dr. A. F. Philips te Eindhoven werd door het Bestuur per telegram gelukgewenscht bij zijn benoeming tot Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau. Ons Genootschap was vertegenwoordigd bij de volgende gebeurtenissen: 2 7 Mei 1933, door den conservator Jhr. Ir. G. C. Six op den 8sten Monumentendag te Alkmaar; 9

I 9/24 Juni 1933, door uwen Voorzitter op het Congres van de Societe francaise d'Archeologie te Nancy en Verdun, waarbij hij ook in de gelegenheid was het Congres uit naam van het Genootschap toe te spreken; 19 Juli 1 933, door het geheele Bestuur bij de herdenking van het 50-jarig bestaan van de Vereeniging Rembrandt; 16 October 1933, door voorzitter en penningmeester bij de herdenking van het 200-jarig bestaan van den Amsterdamschen wijnhandel der firma Jacobus Boelen; 20 Januari 1934, door den voorzitter en conservator Jhr. Ir. G. C. Six, bij de viering van het 35-jarig bestaan van den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond; 16 Maart 1934, door den voorzitter, den ondervoorzitter en conservator Jhr. Ir. G. C. Six bij de opening van de tentoonstelling der Vereeniging Heemschut. Bijdragen werden in het afgeloopen jaar verleend aan: den Bond Heemschut, den Oudheidkundigen Bond, de Vereeniging „De Hollandsche Molen", de Vereeniging „Het Nederlandsche Openluchtmuseum", de Vereeniging „Hendrik de Keyser", het Vondelmuseum en de Stichting Menno van Coehoorn en voor den aankoop van het profiel van Amsterdam geteekend door Antonie van Wijngaarde, Welke teekening den 3I Januari 1934 in plechtige zitting van Burgemeester en Wethouders aan het Gemeentebestuur werd aangeboden, waarbij uw voorzitter en penningmeester aanwezig waren. Aan het Friesch Genootschap voor Geschiedenis, Oudheid- en Taalkunde werd adhaesie betuigd bij zijn stappen tot voorkoming van de demping van Franeker's grachten. In aansluiting bij hetgeen in ons vorig jaarverslag omtrent de samenstelling der Schoonheidscommissie van Amsterdam is vermeld, kan ik u mededeelen, dat uw voorzitter tot adviseerend lid dier commissie is benoemd, zij het ook niet in zijn functie als voorzitter van het Genootschap, maar in die van buitengewoon hoogleeraar aan de Universiteit. Onze Maandagavond-vergaderingen werden wederom druk bezocht. Als eerste spreker trad 13 November 1933 Dr. Franz Dulberg op met bet I0

onderwerp „Lucas van Leyden als SchOpfer niederldndischer Bildform." Weinig had ik vermoed, toen ik dezen grooten vriend van Nederland en de Nederlandsche Kunst aan het eind van zijn voordracht een woord van warmen dank toesprak, dat het de laatste maal zou zijn, dat wij hem in ons midden zagen. Het bericht van zijn plotseling overlijden zal onze leden stellig diep getroffen hebben. 2 7 November 1933 was het woord aan Prof. Dr. D. F. Slothouwer, voor een voordracht, waarin hij nieuwe gezichtspunten opende omtrent de werkzaamheden van Justus Vingboons aan het Ridderhuis te Stockholm. Wij zijn den heer Slothouwer bijzonder erkentelijk voor zijn toezegging, zijn belangrijke vondsten op schrift te willen brengen ter publicatie bij dit j aarverslag. Op de hem eigen pakkende wijze sprak Prof. Huib Luns in de vergadering van 15 Januari 1 9 34 over Eugene Delacroix en diens dagboek. Een onzer vergaderingen konden wij ook dit jaar wederom aan de muziekgeschiedenis wijden. Het was Erwin Bodky, Professor a. D. der Staatlichen Akademie fur Kirchen- und Schulmusik te Berlijn, die op 2 9 Januari 1934 voor ons Genootschap een voordracht hield over „Cimbalo und Chlavicord in der Hausmusik der Barockzeit" waarbij hij op deze instrumenten een voortreffelijke muzikale illustratie van zijn betoog gaf. De bekende folklorist, D. J. van der Ven sprak op onze vergadering van 3 Maart 1934 over „De Zilverschat van het Nederlandsche Boerengild". Uw voorzitter mocht op die van 1 9 Maart 1934 het woord voeren over Adriaen van de Venne, schilder, dichter en illustrator. Hij vond daarbij gelegenheid hulde te brengen aan de nagedachtenis van een der verdienstelijkste leden van ons Genootschap Daniel Franken Dzn., die zich in het bijzonder met de studie van dezen meester heeft bezig gehouden. Op de vergadering van 9 April 1934 ontwikkelde Prof. Dr. A. Bertini Calosso, superintendente dell'arte medioevale e moderna dell'Umbria een beeld van de Umbrische schilderkunst. Op de vergadering van 3o April 1934 hield Prof. Dr. C. W. Vollgraff een voortreffelijk gedocumenteerde rede over „De Opgravingen op het Domplein te Utrecht."

II

In samenwerking met de afdeeling Kunstgeschiedenis der Allard Piersonstichting werd door het Genootschap op 18 December 1933 een voordrachtavond in de Aula der Universiteit georganiseerd, waarop Jean Verrier, Inspecteur general des Monuments historiques, sprak over: La tapisserie francaise au Moyen Age. Aan de Vereeniging van Vrienden der Aziatische Kunst werd tweemaal onze vergaderzaal afgestaan: op 15 December 1933 voor een voordracht door Dr. A. J. Bernet Kempers over „De Hindoe-Javaansche Bronskunst" en op 19 Februari 1 9 34 voor een voordracht door den heer Pierre Dupont over „l'Art ancien de 1'Indo-Chine et de Java", waarbij ook onze leden waren uitgenoodigd. Onze tentoonstellingszalen werden in de zomermaanden van 1933 ter beschikking gesteld voor een tentoonstelling op Genealogisch-Heraldisch gebied van wege het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en wapenkunde. In de maand September richtten wij onze herdenkingstentoonstelling in, waarin de beste stukken uit onze eigen verzamelingen tijdelijk werden samengebracht, om zoo een denkbeeld te geven van hetgeen bet Genootschap in de eerste 75 jaren van zijn bestaan voor stad en land heeft weten te behouden. In de maand Maart werd gedurende 14 dagen het werk van Adriaen van de Venne tentoongesteld, in aansluiting aan de voordracht over dezen meester van uwen voorzitter. Deze tentoonstelling vertolkte op eenigszins uitgebreide wijze het plan, om in de toekomst geregeld op de Maandagavonden, kleine kunstbeschouwingen aan de voordrachten te verbinden, om daarmede op de aan de tegenwoordige omstandigheden aangepaste wijze een oude traditie te doen voortleven, die door het vertoonen van lichtbeelden in het gedrang was geraakt. Aangezien binnenkort opnieuw Koninklijke Goedkeuring op de Wet van ons Genootschap moet worden aangevraagd, kwam, bet aan het Bestuur wenschelijk voor, de Wet en het Huishoudelijk Reglement van het Genootschap te herzien. De voorbereidende maatregelen voor deze herziening zijn getroffen, waarbij ons lid Notaris K. W. J. K. van Beverwijk ons bij12

zondere diensten bewees, waarvoor ik hem, bij dezen mijn grooten dank breng. Het nieuwe ontwerp zal u in deze vergadering ter goedkeuring worden voorgelegd. Het past mij na afloop van dit jaar, waarin door de bijzondere omstandigheden, meer dan gewoonlijk van de krachten van uw Bestuur en cornmissieleden is gevergd, aan hen en aan alien die, hetzij voor onze fees tviering, hetzij voor onze tentoonstellingen en voordrachtavonden hun medewerking hebben verleend, oprechten dank te brengen. In het bijzonder zij dit woord van dank ook gericht tot den Hoofddirecteur en den geheelen staf van het Rijksmuseum, alsmede tot den Directeur van 's Rijksprentenkabinet en zijne ambtenaren, want het is voor een niet gering deel ook aan hun medewerking te danken, dat wij weer met voldoening op de werkzaamheden van het afgeloopen jaar mogen terugzien.

I3

VERSLAG VAN CONSERVATOREN

N het afgeloopen verslagjaar ontving het Genootschap de volgende geschenken: van Dr. E. Heldring twee i 8e eeuwsche beeldjes van was in nationale kleederdracht, waarschijnlijk van een kerstnachtvoorstelling uit een kerk afkomstig en twee apothekerspotjes van blauw aardewerk; van mejuffrouw A. Hudig een koperen weverslamp uit de i 8e eeuw; van het Algemeen Nederlandsch Verbond een collectie zegels van Nederlandsche steden uit de i 6e, i 7e en I 8e eeuw, in druk, lak en gips, vereenigd in twee boeken; van Dr. H. P. Heineken een verzameling zegelafdrukken, die door ons Genootschap in bruikleen werd afgestaan aan het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde to 's-Gravenhage. Door aankoop uit het Fonds Franken verkregen wij: twee beeldjes van rood gebakken aarde, ongeglazuurd Delftsch werk uit de i 7e eeuw, wellicht werk van Arie de Milde of Lambertus van Eenhoorn; een achtkantige pottipan van rood aardewerk, gemerkt de Milde, Delftsch werk uit de 17e eeuw; en een i6e eeuwsche gebrandschilderde glasruit, vermoedelijk Nederlandsch werk.

I

Marjorie H. Bottenheim. G. C. Six. 4 Juni 1934.

I4

VERSLAG OVER DEN TOESTAND VAN DE BIBLIOTHEEK

AN de tentoonstelling, ingericht in September in verband met het 75-jarig jublileum van ons Genootschap, heeft ook de bibliotheek een werkzaam aandeel genomen door een kleine collectie fraaie boeken en handschriften in drie daarvoor ter beschikking ges Lade vitrines to exposeeren. Van handschriften lieten wij zien onzen Nederlandschen foliobijbel, een met enkele kleine miniaturen versierd Utrechtsch voortbrengsel van ca. 1445, en het kleine Nederlandsche gebedenboek van 148o, met miniaturen rijk versierd, dat door de welgeslaagde kleurenreproducties in ons gedenkboek grooter bekendheid verkregen heeft. De boeken, die wij tentoongesteld hadden — behalve eenige gegraveerde calligraphische boeken waren alle uit de eerste helft der XVIIe eeuw en voornamelijk uit het legaat Franken afkomstig — moesten een voorstelling geven van de wijze van illustratie, die toen bij vele boeken in zwang was; aan dit onderdeel van het boek werd dikwijls veel meer zorg besteed dan aan de kunst van het drukken zelf, en in tal van deze boeken, vooral in de zeer geliefkoosde emblemata-boeken, waren de illustraties, kopergravures, dan ook belangrijker dan de tekst. Voor een tweede tentoonstelling, die in Maart voor een lezing van Prof. Hudig over Adriaen van de Venne ingericht werd, stond de bibliotheek de met illustraties naar teekeningen van dezen m,eester versierde boeken af, alle bijzonder goed bewaarde uitgaven, met mooie afdrukken, waarvan het grootste gedeelte ook weer uit het legaat van D. Franken afkomstig was, die de eenige en nog steeds onmisbare studie aan dezen Hollandschen „kleinmeester" heeft gewijd. De bibliotheek mocht zich in het afgeloopen jaar weer verheugen in de levendige belangstelling van eenige vrienden van het Genootschap, die ons geschenken deden toekomen. In de eerste plaats moet hier mevrouw de weduwe van ons vroeger Rotterdamsch medelid A. Hoynck van Papendrecht genoemd worden. Van haar ontvingen wij een verzameling van belangrijke boekwerken, die echter nog niet kon geinventariseerd worden,

A

15

daar deze zending eerst onlangs in ons bezit kwam. Aan mevrouw Hoynck van Papendrecht zij bier nog eens onze oprechte dank betuigd, evenals aan de overige donateurs, waarvan ik de namen in de lijst van de aanwinsten laat volgen: Dr. M. Boas (No. 4), mevrouw Destree—ter Meulen (No. 14), Firma van Gelder Zonen (No. lip), C. P. Gunning (No. 8), Jos. Kaiser (No. 6) mej. Dr. A. E. C. van der Looy van der Leeuw (No. 22), Makelaarsvereeniging te Amsterdam (No. i 3), Dr J. F. M. Sterck (No. i 8), D. J. van der Yen (No. 19), Vereeniging tot bevordering der grafische kunst (No. 3), A. M. van de Waal (Nos. I, 20 en 21); voorts Archief der Gemeente Amsterdam (No. 2), Zeeuwsch Genootschap (No. 7), Prov. Genootschap voor Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant (No. 9), Rijkscommissie voor de monumentenzorg (No. 12) en Universiteitsbibliotheek te Uppsala (No. I I). De bibliotheek kon, behalve door eenige aankoopen en de gewone tijdschriften-abonnementen, ook nog uitgebreid worden, doordat wij met eenige nieuwe instellingen en vereenigingen in ruilverkeer traden, te weten de Vereeniging „Haerlem", Het Nederlands Cultuur-histories Instituut aan de Universiteit van Pretoria, het Gemeente-Archief te Rotterdam (voor het Rotterdamsch Jaarboekje) en de Vereeniging „Oud-Utrecht". Met eenige andere Nederlandsche vereenigingen staan wij nog in onderhandelingen over een eventueel ruilverkeer. Om onze leden van de bibliotheek, evenals van de overige verzamelingen meer te laten profiteeren, is de bibliotheek nu sedert April dagelijks van 10-12 open gesteld en staat mejuffrouw Dra. A. M. Muntendam gereed om de bezoekers te helpen. Lijst van de aanwinsten. I. Ad vies van de Staatscommissie ingesteld bij Kon. Besluit van 6 April 1921, No. 19. 's-Gravenhage, 1926, 8°. Betreft reorganisatie van het muntwezen. 2.. A ill y (A. E. d'), Catalogue van Amsterdamsche plattegronden. Amsterdam, 1934, 8°. 16

3. Almanak — Grafische — voor het jaar 1 9 34. Met houtsneden van W. J. Rozendaal. Uitgegeven door de vereeniging tot bevordering der grafische kunst. Rotterdam, 1933, 8°. [ill.] 4. B[rou] (C. d[e]), Quelques mots sur la gravure au millesime de 1418. A-vec 7 planches. Bruxelles, 1846, 8°. [ill.] 5. B rug mans (H.), Geschiedenis van Amsterdam.. .. Deel VII. Amsterdam, 1933, 4°. [ill.] 6. De ilmann (Joseph), Hans Clee und seine Besitzer. Köln, 1933 8. [in.] 7. J. Fruin (R.), De provincie Zeeland en hare rechterlijke indeeling voor 1795. Middelburg, 1 9 33, 8°. 8. [Gunning (C. P.)11, Het Amsterdamsche lyceum. 1917-1932. [Amsterdam, 1932], 8°. [ill.] 9. long h (Jane de), Van Gelder Zonen 1 7 84-1934. Haarlem, 1934, 8°. [ill.] pc). J olles (f. A.), De schuttersgilden en schutterijen van Noord-Brabant. Overzicht van hetgeen nog bestaat. I. A—L. 's-Hertogenbosch, 1933, 8°. [ill.] II. LilliebjOrn (Hadar), Ueber religiose Signierung in der Antike mit besonderer Beriicksichtigung der Kreuzsignierung nebst einem Exkurs iiber die Apokalypse und die Mithrasfragmente. InauguralDissertation. Uppsals, 1933, 8°. [ill.-I I2. Lij st — Voorloopige — der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst. Deel XI. De provincie Groningen. 's-Gravenhage, 1933, 8°. 13. Mals en (H. van), Geschiedenis van bet makelaarsgild te Amsterdam. 15 7 8-1933. Met een voorwoord van H. Brugmans. [Amsterdam, 1933], gr. 8°. Museum voor Folklore [te Antwerpen]. Naamlijst der verzamelde 14. voorwerpen. Antwerpen, 1907, 8°. 15. Nanning s (J. H.), Brood- en gebakvormen en hunne beteekenis in de folklore. Penteekeningen van Gerhard Selis. Scheveningen, [1932], 8°. [ill.] I7 2

16. Ruys (H. J. A.), Repertorium der verhandelingen en bijdragen betreffende de geschiedenis des vaderlands, in tijdschriften en mengelwerken tot op 1929 verschenen. IVe deel. Leiden, 1933, 8°. 17. Rijn (G. van) & C. van Ommeren, Register [van den] Atlas van Stolk . . . . 's-Gravenhage, 1933, 8°. 18. Sterck (J. F. M.), Drie pioniers van de Kerkgeschiedenis Mgr. J. J. Graaf, Mgr. Dr. A. Hensen en archivaris C. J. Gonnet. [Haarlem, 1933], 8°.

19. Yen (D. J. van de), De Gilde viert. Groningen, [193o], fol°. [ill.] zo. V is s e ring (G.), On Chinese currency.. .. with the cooperation of W. A. Roest.... Amsterdam, 1912 en 1914, 8°. 2 vol. 21. Vissering (G.), Muntwezen en circulatie-banken in NederlandschIndie. Amsterdam, 1920, 8°. 22. V olksdan s mare — De — voor de vrienden van „De Meihoff". No. 3. Oosterbeek, 1933, 8°. [ill.] LUST VAN GENOOTSCHAPPEN EN INSTELLINGEN waarmede het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap door het ontvangen van verslagen en uitgaven geregeld . in verbinding staat. A. Binnenlandsche: Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Ministerie van Binnenlandsche Zaken. Gemeente Museum te Alkmaar. Genootschap Amstelodamum te Amsterdam. Vondel-Museum ,, Gemeente-Archief ,3 Maatschappij Arti et Amicitix ,, Maatschappij Caecilia ,, Bond „Heemschut" ,, Vereeniging „Hendrick de Keyser" ,, i8

Vereeniging „Rembrandt" te Amsterdam. Vereeniging voor Penningkunst , Het Genootschap voor de Joodsche Wetenschap in Nederland te Amsterdam. Nederl. Historisch Scheepvaartmuseum te Amsterdam. Bibliotheek der Universiteit te Amsterdam. Vereeniging Nederlandsche Wijnhandelaren te Amsterdam. Het Nederlands Cultuurhistories Instituut aan de Universiteit van Pretoria Openlucht Museum te Arnhem. [te Amsterdam. Museum, van Oudheden in Drenthe te Ass en. Gemeente Museum te Delft. Museum te Dordrecht. Krijgsgeschiedkundig Archief te 's-Gravenhage. Gemeente Museum te 's-Gravenhage. Koninklijke Bibliotheek te 's-Gravenhage. Rijkscommissie voor de monumentenzorg te 's-Gravenhage. „Onze Vloot" te 's-Gravenhage. Vereeniging „Oran]e-Nassau Museum", te 's-Gravenhage. Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor geslacht- en wapenkunde te Museum van Oudheden te Groningen. ['s-Gravenhage. Frans Hals Museum te Haarlem. Stadsbibliotheek te Haarlem. Vereeniging „Haerlem" te Haarlem. Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in N.-Brabant West-Friesch Museum te Hoorn. [te 's-Hertogenbosch. Friesch Genootschap van Geschied-, Oudheid- en Taalkunde te [Leeuwarden. Museum „de Lakenhal" te Leiden. Rijksm,useum van Oudheden te Leiden. Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen te Middelburg. Gemeente Museum te Nij me g e n. Museum van Oudheden te Rotterdam. Gem,eente-Archief te Rotterdam. 19

Provinciaal Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen te His torisch Genootschap te Utrecht. [Utrecht. Aartsbisschoppelij k Museum te Utrecht. Vereeniging „Oud Utrecht" te Utrecht. Zaanlandsche Oudheidkundige Vereeniging te Z a an dij k. B. Buitenlandsche: Aachener Geschichtsverein, Aachen. Academie Royale d'Archeologie de Belgique, Antwerpen. Institut archeologique du Luxembourg, Arlon. Historische u. Antiquarische Gesellschaft, Basel. Bibliothek des Kunstgewerbe-Museums, Berlin. Historische Gesellschaft in Bremen. Bremer Wissenschaftliche Gesellschaft, Bremen. Societe d'emulation pour l'etude de l'histoire et des antiquites de la Flandre, Societe d'Archeologie de Bruxelles. [Brugge. Cambridge Antiquarian Society, Cambridge. Anhaltischer Geschichtsverein, Dessau. Bergischer Geschichtsverein, Elbe rfe 1 d. Gesellschaft fur bildende Kunst u. vaterlandische AltertUm,er, Emden, Erfurter Bibliotheks-Gesellschaft, Erfurt. Maatschappij van geschied- en oudheidkunde, Gent. Verein fur Hamburgische Geschichte, Hamburg. Redaktion der Heidelberger jahrbUcher, Heide lb erg. Verein fur Altertumskunde in Thuringen, J ena. Finnische Altertumsgesellschaft, Hels in g fo r s. Verein fur LUbeckische Geschichte u. Altertumskunde, Liib eck. Cercle archeologique, litteraire et artistique, Mechelen. Verein far Geschichte u. Altertumskunde in Westfalen, MUn stet Oudheidkundige Kring van het Land van Waes, Sint N ic ola a s. Bibliotheque d'Art et d'Archeologie, Paris. Germanisches Museum, Nurnberg. Verein far Rostocks Altertiimer, Rostock. 20

Mecklenburgischer Geschichtsverein, Schwerin. Koninklijke Akademie van letteren, geschiedenis en oudheidkunde, [Stockholm. Noorsch Museum, Stockholm. Universiteitsbibliotheek, U p p s a 1 a. De Commissie voor de Bibliotheek: M. D. Henkel. J. Knoef. 4 Juni 1934.

21

VERSLAG VAN DE COMMISSIE VOOR DEN ATLAS VAN AMSTERDAM

H

ET is ons aangenaam te kunnen beginnen met de mededeeling,

dat de heer A. M. van de Waal als lid van onze commissie werd benoemd — deze benoeming heeft aanvaard en inmiddels zitting heeft genomen. Hij is begonnen met de moeilijke en zeer omvangrijke taak om de collectie plattegronden van Amsterdam op kaart te brengen. Gaf zijne benoeming reden tot blijdschap, een teleurstelling was het te moeten vernemen dat mejuffrouw Joh. van Someren Brand aan de reeds meermalen geuitte wensch om uit de Commissie te treden een begin van uitvoering heeft gegeven, door het vragen van ontslag. Hare belangstelling voor „Zeden en Gewoonten" was en bleef steeds grooter dan voor de topografie van Amsterdam. Gedurende de jaren dat zij zitting in onze Commissie had, is veel belangrijk werk door haar verricht. Om slechts lets te noemen: de ordening van de verzameling portretten. Zooals gewoonlijk werd de Atlas herhaalde malen geraadpleegd en met genoegen kan geconstateerd worden, dat hij in een behoefte blijft v oorzien. Ook op andere wijze kwam de belangstelling tot uiting, n.l. door de volgende geschenken. Van den heer Ed. Karsen: vier teekeningen door zijn vader, den heer K. Karsen vervaardigd, n.l. het zoogenaamde Kuipershuis voorheen een klooster, thans een pakhuis op den hoek van de O.Z. Achterburgwal en Molensteeg te Amsterdam; Binnen-Amstel met schutsluizen, gezien van de Hooge Sluis; gezicht op Amsterdam uit het I J; de Nieuwe Vaart en Oostenburgergracht. Van Dijkgraaf en Heemraden van de Purmer: twee kaarten van de Purmer en een wapenkaart. Van den beer F. Bodenheim: twee foto's, stadsgezichten van Amsterdam. 22

Van den heer A. M. van de Waal: foto van het Polderhuis bij de Boerenwetering en van de Kon. Roei- en Zeilvereeniging „De Hoop"; portret van Mr. G. Vissering, reproductie naar het schilderij van mevrouw B. Westendorp—Osieck. Van den beer J. van Eck: houtsnede van bet Verkooplokaal De Brakke Grond; houtsnede van inhuldiging van H.M. Koningin Emma en de versiering op den Dam; plattegrond van Amsterdam, reproductie naar bet schilderij van Cornelis Anthonisz. 1536. Voor de Commissie: J. van Eck. 4 Juni 1934.

a3

VERSLAG VAN DE COMMISSIE VOOR DEN ATLAS VAN AFBEELDINGEN BETREFFENDE ZEDEN EN GEWOONTEN

ER eere van het 75-jarig bestaan van het Genootschap schonk Dr. J. F. M. Sterck zes teekeningen van Juriaan Andriessen. Van de heeren F. G. Waller en J. Ph. van der Kellen Dzn. ontvingen wij prenten, gedrukte stukken en photo's, Welke over de verschillende afdeelingen verdeeld konden worden. Op de tentoonstelling ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan werd een keuze van prenten en teekeningen uit alle afdeelingen geexposeerd, terwijl op de Van de Venne-tentoonstelling enkele prenten uit den Atlas te zien waren. Om aan de verzameling meer bekendheid te geven bij de leden van het Genootschap werd in dit jaar een begin gemaakt met het tentoonstellen van enkele bladen uit de onderscheiden afdeelingen op de voordrachtavonden. Wij hopen dat dit de belangstelling voor den Atlas zal doen toenemen, vooral waar nu gelegenheid bestaat om de verzamelingen iederen ochtend te raadplegen.

T

A. J. J. Ph. Haas. H. J. Scharp. Marjorie . H. Bottenheim. Dr. Joh. D. Hintzen. Joha. van Someren Brand. 4 Juni 1394.

24

VERSLAG VAN CONSERVATOREN VAN HET MUNT- EN PENNINGKABINET

ET vereenigingsjaar, waarin ons Genootschap zijn 75-jarig bestaan herdacht, zette voor het munt- en penningkabinet bizonder goed in; reeds in de eerste maand vielen vele en fraaie aanwinsten te boeken: 1°. kochten wij in een veiling bij A. Delmonte te Brussel de eenige ontbrekende Nederlandsche gouden munt uit de 19e eeuw, het 2o-francstuk van Napoleon I, geslagen aan de Munt te Utrecht in 1813; 2°. kregen wij ten geschenke van prof. Dr. J. H. Scholte den Senaatspenning geslagen bij het 3e Eeuwfeest der Stichting van het Athenaeum Illustre alhier en van den heer F. P. Bodenheim een zilveren fraai gegraveerden huwelijkspenning van 1643. Vz. Bruid en bruidegom staande in een straat- met op den achtergrond een brug, boven hen de H. Geest (duff temidden van een hemellicht), rechts en links geflankeerd door een engel. De bruidegom reikt aan de bruid een brandend hart; zij houdt een lelietak in den linkerarm; terzijden: S S, vermoedelijk voorletters van het paar. Omschrift: Houdt daer ,Jonckfrouw die ick Bemin en anders Been daer is /14n Trouw miin Hert en .zin naest GODT alleen: 1643. Kz. Voorstelling van de bruiloft te Kana, op den voorgrond een man, bezig de watervaten te vullen; een rijke hal met pilaren en Bogen dient als feestzaal.Omschrift: GODT door .ran Wet heeft ingeset het Soete paeren Op Canans feest is 4 geweest in Echts Vergaeren. Joan 2: (49 m.M.); 3 °, konden wij een zeer voordeelige roil doen, t.w. tegen twee dubbele I9e eeuwsche penningen negen goed gekonserveerde munten: Dubbele Stuiver van Holland, Filips de Schoone, minderjarig (1482-14 94); twee dubbele stuivers van verschillende stempels van Vlaanderen, Filips de Schoone, meerderjatig (1494-15o6); dubbele Carolus of zilveren reaal van Brabant, geslagen te Antwerpen, Karel V (1 52o);1/4 Kruisdaalder van Brabant, geslagen te Antwerpen, Philips II, 1571; drie Brabantsche munten van Albert en Elisabeth: dukaton geslagen te Antwerpen, dito geslagen

H

25

te Brussel, beide van 1619 en 1/4 kruisrijksdaalder van i6oi geslagen te Antwerpen; benevens zilveren munt van Enno I, graaf van Oost-Friesland van 1488. Van de penningen bij gelegenheid van het 4e eeuwfeest der geboorte van Prins Willem I werden aangekocht die door 0. Wenckebach ('s-Rijks Munt), door M. P. J. Fleur (Kon. Begeer) en een draagpenninkje. Als waardig besluit van deze voor de verzameling zoo produktieve maand, mochten wij op de veiling Schulman van 29 Mei de hand leggen op 24 1/4 guldens en 25 z/ 1 o guldens van Nederlandsch Oost-Indie van de jaren i854 —1930 van drie verschillende typen en alle geslagen op gepolij ste stempels. Als lid der Ver. voor Penningkunst ontvingen wij : Herdenking van het overlijden voor 400 jaar van den schilder Lucas van Leyden, door G. J. van der Veen, en de Landbouw in het bizonder de rijstbouw in Nederlandsch Oost-Indie, door H. A. van den Eynde. Het bestuur schonk een feestgave van f I oo.— ,waarvoor werden aangekocht vijf zilveren penningen: 1592 Ambassade van baron van Reydt; 1602 Verovering van het Spaansche schip St. Jacob; 1619 Vlucht van Ds. Jan Uytenbogaerd; 1673 De franschen ontruimen Utrecht en i688 Landing van Willem III te Torbay. Geschenken werden verder ontvangen: van het Amsterdamsch Lyceum de groote eerepenning in zilver met opdracht aan het feestvierend genootschap; van den Burgemeester van 's-Hertogenbosch een buitengewoon fraaie bronzen penning op de onthulling in 193o van het standbeeld van den schilder Jheronimus Bosch 1516; van Ds. V. W. F. B.Schmidt te Schiedam 4° Eeuwfeest der Augsburgsche konfessie 193o (brons) en Gustaaf Adolf voor 30o jaar bij Liitzen gesneuveld 1932 (zilver), uitgaven der Evangelisch Luthersche Gemeente te Schiedam; van Dr. W. F. Bax Penning aan de leden van het Algemeen Steuncomite te Amsterdam geschonken (1922), van den tweeden ondergeteekende Penningen Kerstvlucht van de Pelikaan 1933 en twee op het overlijden van Koningin Emma, van bovengenoemden en van A. J. J. Ph. Haas nog enkele munten en draagteekens; van A. M. van de Waal ± 40 stuks papieren noodgeld uit den wereldoorlog.

t

26

Ons eerelid Dr. Ernst Heldring schonk ons een groot aantal munten, penningen en twee kastjes. Met goedvinden van den schenker werden dubbele exemplaren geruild tegen een gezantenpenning der Ver. Nederlanden, een penning op den vrede van Breda 1667 en een fraai ex. van het te Utrecht geslagen 5-francsstuk van Napoleon I van 1 8i 2, van welk munststuk men zelden een goed gekonserveerd ex. ziet. Uit deze schenking werd onze verzameling aangevuld met tal van munten en penningen, de belangrijkste worden hierna vermeld, t.w.: I. Nederlandsche munten: Holland (Graafschap): gouden setelaer en goudgulden van graaf Willem V (1346-1359), gouden Philipsgulden van Philips de Schoone (1496—I5o6), enkele deniers van Floris III, IV en V, grooten van Willem IV en Willem VI, twee verschillende stuivers van Maria van Bourgondie, 5 verschillende zilveren munten van Karel V. (Provincie): Provinciale 2 gulden 1682, roosjesschelling 16o1, 4 dubbele stuivers van 1677, 1722, 1725 en 1761, 1/20 reaal of stooter van 1586 en koperen proef van den dukaat. Holland en West-Friesland: Scheepjesschellingen van 1724 en 1736. West-Friesland: Guldens van i 786 en 1793, 1/2 gulden van 1796, dubbele stuiver van '792, stuiver B.P. van 1678, stuiver van 1738. Zeeland: 1/2 en 1/4 Rijksdaalder beide van 1764, piedfort van den scheepjesschelling van 1753. Bisdom Utrecht: 1/2 Groot van Jan van Arkel, bisschop van 1341-1364. Utrecht: Dukaton van 175 9, drie gulden van 1794, gulden van 1764, stuivers van 1789 en 17 94 en zilveren afslag van den duit der stad Utrecht van 1788. Overijssel: stuiver van '621, stad Kampen: dubbele stuiver van 1679. S tad Nijmegen: muntje van i 5 57 . Koninkrijk der Nederlanden: 1/2 Gulden van 183o en 5 -cents van 1828 van Willem I, beide geslagen te Brussel. Nederlandsch Oost-Indie: io stuiverstuk geslagen voor de Vereenigde Oost-Indische Compagnie aan de munt te Hoorn in 1788. Sumatra: Partikuliere Engelsche duit. Noodmunt: 2 1 /2 stuiver van Breda, beleg van 1625. Munten der strafgevangenissen van f I.—, f o.25 (ingestempeld '889), 27

cLio en f o.oi en van de Rijksgestichten Ommerschans en Veenhuizen van f 0.0i, benevens een aantal duiten. f

II. Nederlandsche penningen: Piet Heyn 1578-1629 (galerie Simon) B. Hugo de Groot 1583-1645 (idem) B. Vernietiging der Engelsche en Nederlandsche vloten in 1690 B. Willem IV wordt stadhouder 1747 K. Willem V wordt stadhouder 1766. K. Slag bij Doggersbank 1781. Z. Overlijden Dr. Jan le Francq van Berkhey 1812 (bestaat alleen in gips). Waterloomonument onthuld 1824. Z. 50- Jarig huwelijk van W. Willink en H. Bierens 1825. B. Invoering der Christelijke gezangen in de Evangelisch Luthersche kerk, 1827. B. Overlijden van Mr. W. Bilderdijk, i831. B. 50-Jarig bestaan van V. W. te Amsterdam, 1856. B. Meederjarigheid van den Prins van Oranje, 1858. B. Standbeeld van Vondel onthuld, 1867. B. Internationale tentoonstelling te Amsterdam, 1867. T. 3e Eeuwfeest der verlossing van den Briel 1872. L. Verbouwing van den Stadsschouwburg te Amsterdam, 1873. B. zoo-Jarig bestaan der firma Verschuur te Amsterdam; 1874. Z. Eeuwfeest der Nederlandsche Maatschappij ter Bevordering van Nijverheid, 1877. B. Kunstnijverheidstentoons telling in het Paleis voor Volksvlijt, ' 877. K. verg. Wereldtentoonstelling Amsterdam, 1883, ... Adrespenning der Schriftgiesserei Flinsch te Frankfort a; M. Letterspecie. Jaarmarkt te Amsterdam, 1887. K. verg. en gam. Op den oorlog in Zuid-Afrika, 19oz. B. G. E. Rumphius overleden 1702, 19o2. Z. (met het onjuiste geboortejaar 1627). z8

Opening van het Vredespaleis, 1913. B. 50-Jarig bestaan der Stoomvaartmij Nederland, 1 92o. B. 50-Jarig bestaan der Banque de Paris et des Pays Bas, 1922. Z. Eeuwfeest der Zuid-Hollandsche Mij. tot Redding van Schipbreukelingen, 1924. B. Penning voor de deelnemers aan de IXe Olympiade, 1928. B. Koningin Emma 5o jaar Nederlandsche, 1929. Z. 5e Congres der Internationale Kamer van Koophandel to Amsterdam, 1929. K. verg. en gam. Gildepenning der Amsterdamsche Schuitenvoerders N(ieuwe)B(rug)1745 ten name van Dierk Hartgers. Gegraveerd. K. Brandspuitpenning Amsterdam Wijk 18 n°. oo. Gegoten K. en een stel koperen leg- of rekenpenningen. III. Van de buitenlandsche penningen vermelden wij slechts de voornaamste t.w.: Het ontstaan van den Dans z.j. en Aphrodite en Eros 1925, beide door S. M. Dammann. 7e Eeuwfeest van St. Franciscus van Assisi, 1926, door P. Turin, Parijs door denzelfde, 1927. Kardinaal Lucon, aartsbisschop van Reims, 1928, door P. Niclausse. G. Clemenceau, 1929, door H. Dropoy. La Bourgogne, 1929, door H. Bouchard. en Les Colonies, 1931, door A. Pommier. Alle fransche kunst. IV. Van de talrijke koperen munten werden de ontbrekende in de verzameling gelegd c.q. tegen minder fraaie daarin aanwezige exemplaren omgewisseld. V. De antieke (romeinsche e.a.) munten zullen door onzen ondervoorzitter worden gedetermineerd (wat ondertusschen is geschied) en 29

daarna voor zoover nog niet aanwezig worden opgenomen. Wegens de groote uitgebreidheid der verzarn,elingen kregen wij de be, schikking over het voor munten en penningen ingerichte bovengedeelte der zgn. kolomkast. W. K. F. Zwierzina. A. J. Bernoit van Loghum Slaterus. 4 Juni 1934.

30

VERSLAG VAN DE COMMISSIE TOT BEHOUD VAN GEVELSTEENEN

ET registreeren van de vele afbeeldingen van gevelsteenen, die het Genootschap bezit, kwam gereed. Op de tentoonstelling, die naar aanleiding van het vijf-en-zeventig-jarig bestaan van het Genootschap werd gehouden, waren de volgende gevelsteenen geetaleerd:

H

„Adam en Eva", „De Smaeck", Jacob int I/Fthof" en „De Hoed". De Commissie vernam, dat zich in den tuin van Frankendaal een verzameling bouwfragmenten, waaronder enkele gevelsteenen, beyond. Een ter plaatse ingesteld onderzoek leerde, dat daar inderdaad eenige gevelsteenen aan verwering waren prijsgegeven. Het waren: „De Vetsteen" gehakt in de achttiende eeuw en afkomstig uit het perceel Kalverstraat 1o, „D'Coromandelse Katoenbalen" uit denzelfden tijd en die ooit den Bevel van het pand Varmoesstraat 1-74 sierde, „De _Ringk int Diep", die weleer aan het huffs St. Luciensteeg 2 zijn naam gaf en ten slotte „D'Essenboom" waarvan de herko,mst haar niet bekend is. De Commissie heeft deze steenen en bovendien een met sierlijk ornament omgeven morenkoltje, direct in bewaring genomen. Bij een daarna ingesteld onderzoek bleek, dat de eerste drie steenen eigendom van het Genootschap waren, zij werden uitgeleend aan de Academie voor Beeldende Kunsten en kwamen, naar aanleiding van een verbouwing, op Frankendaal terecht. De Commissie heeft medegewerkt aan het syste smatisch onderzoek met betrekking tot de bouwfragmenten, die onder de berusting van het Stedelijk Museum zijn. Behalve eenige andere sculpturale voorstellingen zijn daarbij ongeveer twintig gevelsteenen, waaronder verschillende, die eigendom van het Genootschap zijn. Welke steenen dit zijn wordt nader onderzocht. De twee gevelsteenen „Sinterclaes" afkomstig uit bet hoekhuis Dam31

Damrak en de met een hand vastgehouden haan uit Damrak zoo (zie het vorige verslag) zijn in het ter plaatse gestichte pand stevig ingemetseld en alzoo tot in lengte van tijden op hun historische plaats behouden. Het perceel Runstraat 14 wordt gesloopt, de Commissie heeft met belanghebbenden besproken, dat de Steen „De Stad Zutfen" weder in het to bouwen pand zal worden geplaatst. Ter opname in een Gedenkboek naar aanleiding van het drie honder-jarig bestaan van Curacao werd uitgeleend en weder terug ontvangen de aquarel van Misset „'t Eylandt Curacao". Vele perceelen in de Oude Stad vielen dit jaar onder den moker. Met voldoening kon worden waargenomen, dat de gevelsteenen, die daarin worden aangetroffen, als regel in de nieuwe gebouwen worden herplaatst. Met name is dit het geval met „D'fonge Graaf" in de tweede Rozendwarsstraat 2 1 en met „D'Ionge Goutsblom" in Goudsbloemstraat 70. Nog op een nader, hoewel verwant, gebied heeft de Commissie nuttig werk kunnen doen. Er dreigde gevaar voor de gebeeldhouwde bekroning van den achtergevel van een onzer magistrale grachtenhuizen, die vorderde herstelling en zou door een vlakke afdekking vervangen worden. De Commissie heeft den eigenaar van de aesthetische beteekenis van zijn bezit kunnen overtuigen en hem tot behoud van dien top kunnen bewegen. K. Huig. C. Visser. 4

Juni 1934.

32

VERSLAG VAN DE COMMISSIE VOOR DE VERZAMELING BETREFFENDE BURGERWAPENING EN SCHUTTERIJ

N den loop van 1933 werden de boekenkasten, door de Stichting „de Historische Verzameling der Schutterij te Amsterdam" in 1 9 28 het Genootschap aangeboden, ingericht, zoodat nu de boekerij en de verzamelingen prenten, teekeningen en penningen in het Rijksmuseum geraadpleegd kunnen worden. Hiervan is dit jaar reeds verscheiden malen gebruik gemaakt. Ten behoeve van de tentoonstelling gehouden ter gelegenheid van het 7 5-jarig bestaan van het K.O.G. werden verscheiden stukken ingezonden. Enkele geschenken werden ontvangen, voornamelijk op penningkundig gebied, zoo: 23 penningen betrekking hebbende op de sinds 1918 opgerichte burgerwachten met een beschrijving van deze stukken, en eenige kleine aanwinsten voor de bibliotheek en prentenverzameling o.a. van den. beer H. v. d. Bijll bet door hem bewerkte Gedenkboek van het Amsterdamsch Studentenleven en van Dr. M. J. Baale te Amsterdam, Mr. C. H. Baale te Tiel een portret van kapiteins der Schutterij van Groningen in '878.

I

A. J. J. Ph. Haas. J. van Eck. Dr. W. F. Bax. 4 Juni 1934.

33 3

BALANS OP allINIMMEN11.1.

DEBET Aan Kassa. ,, 35

f 308

..................

69

476 20

Postgirodienst, voor tegoed. Effecten, voor belegging f i000.— 5 % Hendrick de Keyser 4 Paleisloten ....

• • f ,,

I

935.—

Fonds Vooruitbetaalde'Contributie

f zoo.-- 5 % Ned.-Indie 1916

„ 199.5o

Fonds Jaarverslag f 400.— 4 % Rotterdam '93' .

„ 388.—

Stichting Jubileum-Fonds f 700.— 4 % Nederland 1934 .

697.—

„ 2219 50

.. f 723.98

Fonds Uitgegeven Werken (Rekening H Bibliogr. Six) of voor verkochte ex.. afschrijving ..

f 16.88 „ 67.10

„ 693.98 3,

f

Amsterdam, 4 Juni 1934. (w.g.) J. van Eck. 34

30

3034 39

30 APRIL 1934. CREDIT

f 93 oI

Per Oud Fonds voor Zeden en Gewoonten Fonds Jaarverslag .. • Fonds Vooruitbetaalde Contributie • Reserve-Rekening .. Fonds-Gevelsteenen . . • Fonds voor Aankoop Fonds voor Koersverlies Jubileum-Fonds.

4810609031 9o 508 26

241 • 450— ,, 70196

f 3004 o6 .. .

Gewone Ontvangsten Buitengewone Ontvangsten.

f

4040.82

'3 4107.04

f 8147.86 Gewone Uitgaven .. Buitengewone Uitgaven Uitgaven voor de Verzameling . . Afschrijving Rekening H

f 200.88 • 3 5 . . „ 5092.04 ,, 2,84.755 „ 677.10 ,, 8354.78 .. f 206.92 .. „ 237.25

Nadeelig saldo 193 3/'34 Batig saldo 1932/'33 was. Blijft op Nieuwe Rekening

•

30

33

f 3°34 39 Nagezien en accoord bevonden (w.g.) H. Deen. (w.g.) K. Huig. 3S

JAARLI JKSCHE ALGEMEENE STAAT VAN KONINKLIJK OUDHEID ONTVANGSTEN

f 949 09,

Aan Saldo in Kas op z Mei 1933 .. Gewone Ontvangsten Aan contributies ... coupons van belegging enz. . >3

. .

•

Buitengewone Ontvangsten voor bijdrage Museumfonds .. Fonds Jaarverslag . Reservefonds . . >5

5,

,›

5,

35

f 3950.— 90.82

•

,, 4040 8z 157.04 „ 3250.— 55 700.'-'

.

.

Belegging voor verkochte effecten .... „ opgenomen deposito Amsterdamsche Liquidatiekas Fonds Jaarverslag voor verkochte effecten . coupons van effecten . ›, bijdrage Dr. Philips .

"

4107

04

f 1460.5o 24 6 0 50

. f 2881.32 121.06 5, I 5.— 5)

Stichting Jubileum Fonds voor ontvangst en schenkingen coupon van belegging ..

3017 38

f 700.55

5,

1.96

701 96 3260 18

Postgirodienst, voor opgenomen Uitgegeven Werken voor verkochte exemplaren ›, afschrijving op rekening H ..

36

. f •



16.88 677.10

›,

693 98

.f

2 3 0 95

INKOMSTEN EN UITG-AVEN VAN HET KUNDIG GENOOTSCHAP UITGAVEN Per Gewone Uitgaven Voor Salarissen . . 33 Onkosten . . 33 Voordrachten )3 Jaarverslag .

. . f 670.„ 561.875 . „ 698.5I 33 345.50

3, Buitengewone Uitgaven Voor Feest 75 -jarig bestaan 33 Aan troop Profiel A. v. d. Wijngaarde enz. 33 Bijdragen aan diverse Vereenigingen enz. 33

. •

„

90.-

„ 5117

8.20 „ 33

9 64 1 4. 126.91 5 33

Belegging Voor aankoop f l000.— 5 % Hendrick de Keyser ,› belegd bij de Amsterdamsche Liquidatiekas 3)

33

2275

f 4802.04

33 225.-

Uitgaven voor de Verzamelingen Voor Atlas van Amsterdam .. 3, Penningen en Munten 33 Bibliotheek ....

f



284

. f i000.— „ I000.— ,›

2000

Jubileum-Fonds Voor aankoop van diverse effecten

33

697

Uitgegeven Werken Voor aankoop van 267 ex. Bibliografie Six (rekening H)

33

Postgirodienst voor gestort . .. Reserverekening voor afschrijving „ 3) 33 Fonds Jaarverslag Uitgegeven Werken 33



723

3)

3196

13

33 700 3> 3250 677 33

Saldo in Kas op 3 o April 1934 ..

33



.f 37



308

230

STAAT VAN ONTVANGSTEN EN UIT 1933 Mei I Dec. 31 Dec. 31

DEBET Aan Saldo ... 3, Verkoop f 300.— 4 1/2 % Rotterdam '3 z . .. 53 Prov. coupons I /5 .-31/

>3

42 56 26 1 31

53

181

f

986 39

f

294

53 294

1934 April 3o

53

Prov. coupons 1/1-30/4 ..

Amsterdam, 4 Juni 1934.

I0

(w.g.) J. F. M. Sterck. (w.g.) J. van Eck.

STAAT VAN ONTVANGSTEN EN UIT 1933 Mei Dec. 31

DEBET Aan Saldo .. 3> Coupons 1/5-31/12 .

f 391 ›, 427

3I 50

5

1934 April 3o

Coupons 2/I-30/4

›, 422

f Amsterdam, 4 uni 1934.

38

1240

815

GAVEN VAN HET MUSEUMFONDS MIN

CREDIT

1933 Dec. 3o 3o „

Per aankoop f 5oo.— 4 1/2 % Hendrick de Keyser I 400.— 4 1/2 % Hendrick de Keyser

f 445 ,,

355

1934 April 3o „ 30

• •

157

Afgedragen penningmeester K. 0. G .. Saldo ...

3>

29

f 986

GAVEN VAN HET FONDS FRANKEN CREDIT

1933 Juni 18 Juli 4 Oct. io

.............. Per Assurantie .. Aflossing renteloos voorschot ......... • Aankoop twee aardewerk beeldjes •

f 52 „ 400 ,, 55

1934 Febr, April 3o

Aflossing renteloos voorschot Saldo . ..

39

„ 400 ,,

333

f

1240

NAAMLIJST

BESCHERMVROUWE HARE MAJESTEIT DE KONINGIN. OPRICHTERS: Z. M. Koning Willem III, Z. K. H. de Prins van Oranje, Z. K. H. Prins Hendrik der Nederlanden, Z. K. H. Prins Frederik der Nederlanden. C. W. F. Becker ... L. M. Beels van Heemstede H. Binger .. D. D. Biichler A. J. de Bull . M. Calisch .. D. H. de Castro Mz. P. L. Dubourcq . . . Chr. P. van Eeghen . Mr. A. J. Enschede . D. Franken Dz. .. P. F. Greive .. W. j. Hofdijk .. Mr. J. R. Corver Hooft H. G. Jansen ... Prof. J. W. Kaiser H. F. C. ten Kate . J. M. H. ten Kate D. v. d. Kellen Jr. J. W. Kerkhoven . C. W. M. Klijn .. .Mr. H. J. Koenen G. O. K011e .. J. H. Lehman .. Mr. J. van Lennep L. Lingeman . .

..

(Overleden) Frankfort a. M. Amsterdam. 35

33 33

33

33

Baarn. Amsterdam.

33

33

33

35

33

33

55

33 33 35 35 33 35 33 53 35

37 35 37 33 33 33 33

40

33

Haarlem. Le Vesinet. Amsterdam. Arnhem. Amsterdam. 's-Gravenhage. Leiden. 's-Gravenhage. Driebergen. Nieuwer-Amstel. Kleef. Amsterdam. Haarlem. Amsterdam. 33

Oosterbeek. Abcoude.

(Overleden) Soest. J. D. Lodeesen Amsterdam. C. F. Lurasco ......... Dr. S. I. Mulder ....... Fr. Muller .. N. Pieneman Rotterdam. Ch. Rochussen Amsterdam. H. Salm . ........ Prof. Dr. J. G. de Hoop Scheffer Dr. P. Scheltema . . . Heemstede. H. J. Scholten .. Beverwijk. J. H. Schuijmer Hzn /5 Amsterdam. J. G. Schwartze .. Hilversum. Jhr. Dr. J. P. Six . Amsterdam. Dr. E. B. Swalue 35 Jhr. Mr. P. J. Teding van Berkhout Prof. Dr. J. A. Alberdingk Thym . Dr. D. J. Veegens w. J. de Voogt . Haarlem. J. de Vos jzn ... Amsterdam. Mr. F. de Wildt . ,, A. Willet . ,, ,, 55

55

55

55

55

55

55

5/ 55 55

55

55

55

55

55 55



55

55

55

55

55

55

55

55

EERELEDEN Directeuren van Teyler's Stichting. Haarlem.

Benoemd: 28 Mei 1861.

Jhr. Mr. Dr. A. ROell.

23 Mei

1910.

28 Mei

1923.

21

Mei

1928.

21

Mei

1928.

Commissaris der Koningin in Noord-Holland. Haarlem.

Dr. W. de Vlugt. Burgemeester van Amsterdam, Heerengracht S ot. (C.)

Mr. M. A. M. Waszink. Oud-Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Kruisbessenstraat 1 2, 's-Gravenhage.

P. Visser. Administrateur aan het Departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. v. Deventerlaan z8, Voorburg.

4'

Benoemd: 21 Mei 1928.

Jhr. B. W. F. van Riemsdijk. Oud-Hoofddirecteur van 's Rijksmuseum te Amsterdam. Jan van Goyenkade z, Amsterdam. (Z.)

21 Mei 1928.

Dr. F. Schmidt Degener. Hoofddirecteur van 's Rijksmuseum te Amsterdam. Hobbemastraat 2.1, Amsterdam. (Z.)

2 .1 Mei 1928.

Jhr. H. Teding van Berkhout. Oud-Directeur van 's Rijksprentenkabinet te Amsterdam. Vossiusstraat zi, Amsterdam. (Z.)

J. L. Willem Seyffardt.

21 Mei 1928.

Oud-lid van de Commissie voor den Atlas van Amsterdam. Brediusweg 5, Bussum.

S. I. Loudon.

21

Oct. 1929.

Douairiêre Jhr. Mr. W. F. van der Wijck. Boulevard 7, Zeist.

Dr. J. F. M. Sterck.

21 Oct. 1929.

Letterkundige. Oud-penningmeester van het Genootschap. Mr. Enschedeweg 15, Aerdenhout.

Dr. J. H. Holwerda Jr.

21 Oct. 1929.

Directeur van 's Rijksmuseum van Oudheden. Rapenburg 28, Leiden.

Dr. A. Pit.

9 Oct. 1933.

Oud-Directeur van het Nederlandsch Museum voor Geschiedenis en Kunst. Laan van Meerdervoort 94, 's-Gravenhage.

Prof. Dr. H. Brugmans.

9 Oct. 1933.

Voorzitter van het Genootschap Amstelodamum. Cornelis Schuytstraat 56, Amsterdam. (Z.)

Dr. E. Heldring.

9 Oct. 1933.

Voorzitter van de Vereeniging Rembrandt. De Lairessestraat 96, Amsterdam (Z.)

9 Oct. 1933.

J. Th. Boelen. Voorzitter van de Vereeniging „Hendrick de Keyser". Van Eeghenstraat 68, Amsterdam (Z). 42

BESTUUR Van Mei 1934 tot Mei

1935

Gekozen: Prof. Dr. F. W. Hudig, Voorzitter. H. J. Scharp, Onder-Voorzitter. F. P. Bodenheim Secretarissen. Marjorie H. Bottenheim J. van Eck, Penningmeester. Postgiro 73291. A. J. J. Ph. Haas, Conservator. Jhr. Ir. G. C. Six, Conservator.

25 Mei 1925.

Mei 1915. 21 Mei 1928. 17 Mei 1926. 29 Mei 1922. 23 Juni 1919. 6 Febr. 1928. 31

Eereleden van het Bestuur. Dr. J. F. M. Sterck, Mr. Enschedeweg i 5, Aerdenhout. M. van Notten, Bloemenheuvel, Driebergen. Mr. N. Beets, de Lairessestraat 6, Amsterdam. (Z.) C. W. H. Baard, Zuider Amstellaan 22, Amsterdam. (Z.)

Benoemd: 25 Mei 1925. 25 Mei 1925. 3 1 Oct. 1927. 1928. 21 Mei

Donateur. H. M. Steuven, Prinsengracht 489, Amsterdam. (C.)

25 Nov. 1929.

Commissie voor het Museumfonds. Dr. J. F. M. Sterck. J. van Eck. Commissie voor de Bibliotheek. M. D. Henkel, 's Rijks Prentenkabinet. Tel. 20355. J. Knoef. Commissie voor den Atlas van Amsterdam. J. van Eck, Keizersgracht 397. Tel.. 33357. A. M. van de Waal. 43

Commissie voor den Atlas van Afbeeldingen betreffende Zeden en Gewoonten. A. J. J. Ph. Haas, Roelof Hartstraat 84. Tel. 22033. Marjorie H. Bottenheim, 's Rijks Prentenkabinet. Tel. 20355. H. J. Scharp. Mej. Dr. J. D. Hintzen. Joha. van Someren Brand. Commissie voor het Munt- en Penningkabinet. W. K. F. Zwierzina, Kwakersplein 3. A. J. Bemolt van Loghum Slaterus. Commissie tot behoud van Gevelsteenen. K. Huig. J. B. Janus. C. Visser, Saxenburgerdwarsstraat 4. Tel. 80973 (huffs). Voor spoedeischende gevallen: Tel. 52200 (bureau Hinderwet). Commissie voor de verzameling betreffende Burgerwapening en Schutterij. A. J. J. Ph. Haas. J. van Eck, Keizersgracht 397. Tel. 33357. Dr. W. F. Bax. Assistente. Dra. A. M. Muntendam. Bericht. Alle correspondentie to zenden: Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, Rijksmuseum, Amsterdam. De bibliotheek is alle werkdagen van io tot 12 uur voor de leden toegankelijk. Mejuffrouw Dra. A. M. Muntendam is ter assistentie van de bezoekers aanwezig; tot haar kunnen tevens aanvragen worden gericht voor de inzage van den Atlas van Amsterdam, den Atlas van Afbeeldingen betreffende Zeden en Gewoonten, en den Atlas der Verzameling betreffende Burgerwapening en Schutterij.

44

GEWONE LEDEN TE AMSTERDAM De ledenlijst geeft den toes tand weer van I November 1934. Beursplein 5 (C) Bernard Zweerskade 15 (Z) Alex. Boersstraat 4 (Z) Memlingstraat 13, (Z) Stadhouderskade 62 (Z) Vossiusstraat 25 (Z) Dij sselhofplantsoen 16 (Z) Prinsengracht 1091 (C) Amstel 254 (C) Van Eeghenstraat 104 (Z) Bernard Zweerskade II (Z) Heerengracht 52.2 (C) Palestrinastraat 3 0 (Z) Valeriusterras 4 (Z) Deurlostraat 372 (Z) Joh. Verhulststraat 94 (Z) Keizersgracht 292 (C) Linnaeushof 97 (0) Keizersgracht 579 (C) Van Eeghenstraat 7o (Z) Keizersgracht 618 (C) Museumplein 4 (Z) Minervalaan 26 (Z) Koningslaan 44 (Z) Heerengracht 314 (C) Driekoningenstraat 4 (C) Het Nieuwe Huis, Roelof Hartplein 4 (Z) den Texstraat 35 (C) R. Visscherstraat 19 (W) Valeriusstraat 164 (Z) Heerengracht 474 (C) Ruysdaelstraat 59 (Z) Jan van Goyenkade 27 (Z)

G. van der Aa ... Mr. D. J. van Aalst . Ben Albach Dr. L. Alma .. Joh. A. Alsbach ... I. Q. v. Regteren Altena . A. Andriesse ... Mej. Lizzy Ansingh G. Ansoul A. Ariens Kappers Mr. C. D. Asser Jr. . Paul Auerbach Mej. Dr. M. J. Baale ,H. A. J. Baanders .. H. P. Baard Prof. Dr. H. A. van Bakel Mr. E. H. von Baumhauer Dr. W. F. Bax .... Mr. J. C. de Beaufort . Mej. L. Beels ..... K. W. J. K. van Beverwijk Ir. J. de Bie Leuveling Tjeenk . Dr. J. A. Bierens de Haan .. Dr. J. C. J. Bierens de Haan Mr. A. J. B. Blaisse B. H. Blankenberg Mej. J. M. Blok .. Dr. M. Boas . .. F. P. Bodenheim .. Mej. Nelly Bodenheim P. de Boer . . .... Mej. Dr. E. M. Boland W. C. Bonebakker .. 45

Heerengracht 504 (C) Gabriel Metsustraat 13 (Z) de Lairessestraat 96 (Z) Joh. Verhulststraat 14o (Z) van Eeghenstraat 79 (Z) Jan Luykenstraat 24 (Z) Heerengracht 77 (C) O.Z. Voorburgwal zoo (C) Trompenburgstraat 32 (Z) Euterpestraat 1 20 (Z) Overtoom 141 (W) Jan van Goyenkade 1 2 (Z) Oranje Nassaulaan 23 (Z) Rijksmuseum (Z) Overtoom 187 (W) Singel 194 (C) Frans van Mierisstraat 86 (Z) Hobbemastraat 16 (Z) van Breestraat 1 72 (Z) Keizersgracht 748 (C) Prins Hendriklaan 32 (Z) Jan Luykenstraat 16 (Z) Beethovenstraat 105 (Z) Prins Hendriklaan 7 (Z) Koningslaan 64 (Z) Amstelkade 18o II (Z) Keizersgracht 733 (C) Jan van Goyenkade 8 (Z) de Lairessestraat 145 (Z) Ruysdaelkade 1 I (Z) Rokin 46 (C) Johannes Vermeerstraat 2 (Z) Sarphatikade II (C) Jan van Goyenkade 23 (Z) Keizersgracht 397 (C) Heerengracht 497 (C) Honthorststraat 22 (Z) Koninginneweg i5o (Z) Amstel 248 (C)

A. Bonga A. Bonger ... J. E. J. Bonnike . Drs. T. de Boone .. Mej. Marjorie H. Bottenheim . Prof. Dr. K. H. Bouman Ir. A. ten Bruggencate .. Wieger Bruin ... Mej. T. Brummer . Dr. J. ' C. Bruijn .. Dr. C. P. Burger Jr. . J. N. Burger ...... Mr. A. le Cosquino de Bussy . G. J. van Buuren .. H. van der Bijll . A. de Byll Nachenius ... W. Voorbeijtel Cannenburg Mej. Dr. W. L. C. Coenen Prof. Dr. D. Cohen Dr. D. E. Cohen . Mr. F. M. Cohen . Gotfried H. Crone G. C. E. Crone . Dr. Paul Cronheim D. H. van Dam . Mevr. Mr. H. van Dam van Isselt Mevr. D. A. Delprat-Veth .. Mr. G. H. M. Delprat . E. van Dien .. ... Dr. J. G. van Dillen Evert Douwes .. W. J. R. Dreesmann G. A. Dunlop .. Mr. W. Dyckmeester J. van Eck Mr. Chr. P. van Eeghen .. H. L. van Eeghen .... Herman van den Eerenbeemt . . Mej. Caroline Eitje .. 46

Mr. J. Everts ... Ir. R. J. Forbes ... Mej. Dr. M. J. Freie . . . Prof. Dr. W. van der Graaf Prof. K. R. Gallas .. Mej. Annie C. Gebhard Mr. J. Gerritsen ... Ed. Gerzon ... Jules E. Gerzon .. Mej. Annie Goedkoop Jan Goedkoop J. E. Goldschmidt Jacques Goudstikker . Siegfried Granaat Mej. A. E. Groeneveld B. H. Gryseels ... Prof. Romano Guarnieri Prof. Etienne Guilhau . Dr. C. P. Gunning .. Jan ter Haar Jr. .. A. J. J. Ph. Haas Mevr. F. Haas-Wieringa J. J. Hacke ....... Mr. A. Baron van Haersolte K. D. Hartmans . . Mej. Dra. Riek Hasper .. D. G. J. baron van Heemstra Dr. H. P. Heineken • • H. R. C. Helweg . J. F. van Hengel M. D. Henkel .. Menno Hertzberger W. F. van Heukelom P. Heukensfeldt Jansen J. M. Hillesum . .. Mej. Dr. J. D. Hintzen Mr. P. Hofstede de Groot . P. R. Holliger Dr. P. J. J. Honig

Beethovenstraat 91 III (Z) Haringvlietstraat II (Z) Bernard Zweerskade 24 III (Z) Hoofdweg 31 (W) Minervalaan 34 (Z) van Eeghenlaan 35 (Z) Kloveniersburgwal 70 (C) Koningslaan 6o (Z) de Lairessestraat 149 (Z) Prins Hendriklaan 41 (Z) Breitnerplantsoen 6 (Z) Stadhouderskade 139 (Z) Heerengracht 458 (C) Heerengracht 512 (C) Hacquartstraat 6 (Z) Heerengracht 404 (C) Noorder Amstellaan 181 (Z) Museumplein II (Z) Valeriusplein 13 (Z) Jan Luykenstraat 6o (Z) Roelof Hartstraat 84 (Z) Stadionkade 8 2 (Z) Emmastraat 22 (Z) Heerengracht 286 (C) Olympiaplein 27 (Z) Fr. van Mierisstraat 56 (Z) Hacquartstraat 16 (Z) Jan van Goyenkade 7 (Z) Rozengracht 66 (C) Corn. Schuytstraat 72 (Z) Harmonieh of 28 (Z) Singel 364 (C) Museumplein 1 9 (Z) Heerengracht 594 (C) Amstelkade 15 (Z) Euterpestraat 177 (Z) Jan van Goyenkade 27 (Z) Vondelstraat 36 (W) Nieuwendammerdijk 335 (N) 47

van Eeghenstraat 81 (Z) C. G. 't Hooft . . Keizersgracht 640 (C) D. A. Hoogendijk .. Paulus Potterstraat 32 (Z) A. M. van Hoorn . . Beethovenstraat 13o (Z) Ir. L. B. ten Horn . Jan Luykenstraat zoo (Z) H. J. van der Horst Heerengracht 417 (C) Bernard Houthakker Heerengracht 538 (C) Mej. A. Hudig . .. van Miereveldstraat 9 (Z) Mej. C. J. Hudig . . Lauriergracht i 2 (C) K. Huig ...... Harmoniehof 67 (Z) Ir. A. R. Hulshoif .. Koninginneweg 154 (Z) Mr. H. J. Hiilsmann Keizersgracht 6oz (C) A. J. M. Huijsser . . le C. Huygensstraat 1 zo (W) A. Ingwersen . ... Minervaplein 3 (Z) Mevr. de Wed. Arthur Isaac . Noorder Amstellaan 87 (Z) Jac. A. Jacobs Keizersgracht 8zo (C) H. L. C. Jaffe van Eeghenstraat ioo (Z) G. H. Jiskoot ..... Vossiusstraat 8 (Z) Mej. A. H. de Joncheere . Albrecht Diirerstraat 14 (Z) Ir. J. A. Josephus Jitta .. P. J. J. Jonas van 's Heer Arendskerke Heerengracht 524 (C) Singel 330 (C) J. W. van Kampen Claudius Civilisschool J. Z. Kannegieter . Nieuwe Uilenburgerstraat 7o (C) Wijde Kapelsteeg 1 (C) B. M. Keezer . . Oranje Nassaulaan 19 (Z) Mr. R. E. Kielstra Vondelstraat 132 (W) J . W. G. Kirberger Minervalaan 25 (Z) S. R. Klatte . Kattenburgervoorstraat 23 (C) J. Knoef . .. Joh. Verhulststraat 81 (Z) W. C. Kohler . Minvervalaan 14 (Z) A. A. Kok . . ... Vondelstraat 118 (W) Prof. Dr. D. J. Korteweg J. Verhulststraat 193 b (Z) D. Kouwenaar Oranje Nassaulaan 46 (Z) Adolph Krijn ... Sarphatistraat 48 (C) Mej. Dr. S. A. Krijn Jan Kuijt Wz. ... Spui 2.3-25 -2 7 (C) Pieter de Hooghstraat 14 (Z) Mej. M. E. Labouchêre M. Lam Jr. .... Bachstraat 21 I (Z) W. A. van Leer Apollolaan 117 (Z) K. Lefort . Prins Hendriklaan 44 (Z) 48

W. Lek .. A. van Lennep ... Jhr. F. J. E. van Lennep ... Mevr. Wed. A. Levy—Themans . . Jhr. Mr. J. F. Lewe van Nijenstein Dr. C. M. A. A. Lindeman J. M. Lob ... Mej. Dr. A. E. C. v. d. Looyvan der Leeuw F. W. Ludwig Prof. Huib Luns . . Dr. Helmuth Ltitjens Dr. Fritz Mannheimer A. von Marx . Paul May .. B. J. Meers .. A. J. Mendes da Costa Dr. Ch. Mendes de Leon Dr. Rudolf Mengelberg Jan ter Meulen . . Jan de Meijer ... C. W. Middelhoven Chr. Moes .. Abram Muller Frans Mijnssen Mej. J. E. van Nierop . A. Noach ....... Prof. Dr. W. Noordenbos P. Nijhoff .. Mr. P. Otten .. P. van Overzee .. Mej. Serl. de Paauw Dr. J. B. Polak L. F. Pont C. G. Pouw .. Mr. Aug. E. M. Povel Mr. Dr. J. A. van Praag Prof. Dr. J. Prinsen J. Lzn. E. pral ... 49 4

Weteringschans 28 (C) Heerengracht 307 (C) Heerengracht 471 (C) R. Visscherstraat 48 (W) Johan Vermeerstraat 16 (Z) Bernard Zweerskade 2011 (Z) Waldeck Pyrmontlaan 20 (Z) Noorder Amstellaan 158 1 (Z) Stadhouderskade 133 (Z) Valeriusstraat 49 (Z) Keizersgracht 109 (C) Hobbemastraat 20 (Z) de Lairessestraat 167 (Z) Nieuwe Spiegelstraat 6 (C) Amsteldijk 78 (Z) Nieuwe Prinsengracht 23 (C) Apollolaan 187-189 (Z) Schubertstraat 20 (Z) Koningslaan 46 (Z) Koninginneweg 95 (Z) Johan Vermeerstraat 15 (Z) Keizersgracht 780 (C) van Eeghenstraat 96 (Z) Joh. Verhulststraat 48 (Z) Hotel des Pays-Bas (C) Van Breestraat 124 (Z) Emmaplein z o (Z) Oranje Nassaulaan z I (Z) Koninginneweg 146 (Z) Stadionweg 261 (Z) Plantage Franschelaan 26 (C) P. C. Hooftstraat 163 (Z) van Eeghenstraat 73 (Z) van Eeghenstraat 89 (Z) Keizersgracht 227 (C) Koninginneweg 199 (Z) Harmoniehof 65 (Z) Koningslaan 17 (Z)

Joh. Verhulststraat 43 (Z) M. J. van Raalte . Minervaplein 8 (Z) H. P. Rahusen .. R. Vinkeleskade 3 (Z) H. van Ramshorst . Heerengracht 468 (C) Edwin vom Rath . van Miereveldstraat 1 (Z) W. Redelmeier . . Heerengracht 388 (C) Mr. J. J. H. J. van Reenen Heerengracht 470 (C) H. C. Rehbock . A. B. Reintjes . Vijzelstraat 65 (C) Rokin 127 (C) Mr. C. W. Ritter Amstel 254 (C) Jhr. D. C. ROell Sarphatipark 59 (Z) J. J. Roovers ... Vondelstraat 67 (W) Prof. Dr. A. H. M. J. van Rooij . . Koninginneweg 138 (Z) Mr. P. A. Rutgers van der Loeff . Johan Vermeerstraat zo (Z) Mr. A. E. von Saher .... Oranje Nassaulaan 'io (Z) Mevr. A. H. von Saber—Crone van Eeghenstraat 85 (Z) Mr. G. J. Salm .. Sarphatistraat 1 oz (C) Dr. J. C. Schippers Ir. J. S. Schippers . Stadionweg 64 (Z) Mr. L. M. de Jong Schouwenburg . Heerengracht 480 (C) Teniersstraat 4 (Z) Alfred Schroder . Keizersgracht 448 (C) A. Schulman .. Keizersgracht 448 (C) M. Schulman . . . Prins Hendriklaan 6o (Z) Otto B. Schuster . Mej. Georgine Schwartze . Prinsengracht 1091 (C) . Nicolaas Witsenstraat 7 (C) S. Seeligmann . ... . Willemsparkweg 82 (Z) Mr. A. H. Seylhouwer . van Eeghenstraat 66 (Z) Jhr. C. C. Th. Six Emmalaan 23 (Z) Jhr. Ir. G. C. Six Jhr. Jan Six . . Vondelstraat 2.1 (W) Jhr. P. J. Six . ... Amstel 218 (C) A. J. Bemolt van Loghum Slaterus . 3e Helmersstraat 3o h. (W) Keizersgracht 414 (C) Dr. Bodo Slingenberg ... Prof. Dr. Ir. D. F. Slothouwer . P. C. Hooftstraat 143 (Z) Prof. Dr. G. A. S. Snijder . Haringvlietstraat 6 5 (Z) Prins Hendriklaan zo (Z) Mr. J. A. van Sonsbeeck . M. J. Spijer . Singel 395 (C) W. Spijer . J. van Eyckstraat 28 (Z) Singel 395 (C) Willem J. J. Spijer . J. F. Staal ... Lassusstraat 9 (Z) 50

Jhr. Dr. Charles H. de Stuers Prof. Dr. A. E. H. Swaen . Frans den Tex ... Paul den Tex ...... Prof. Dr. J. S. Theissen . J. C. W. Thoolen Jr. Mr. Dr. J. P. van Tienhoven Mr. P. G. van Tienhoven Georg Tillmann ... Mr. L. J. A. Trip .... Dr. C. T. van Valkenburg R. Verdonck . ... Mej. Mr. G. Veth .. C. Visser ... H. F. E. Visser E. Vita Israel . . Th. G. van Vogelpoel Dr. I. H. J. Vos .. M. P. VoUte Jr. A. B. de Vries .. J. de Vries Reilingh . J. Vriesendorp . .. B. H. Vroom Wzn Dr. H. Vrijdag ... A. M. van de Waal ... Mr. H. A. van den Wall Bake F. G. Waller . . ... Mej. E. M. van Walree W. Weinberg .. A. Welcker .. Mr. H. K. Westendorp .. Mevr. E. Westerman Holstijn geb. Vissering ..... Mr. J. Westerman Holstijn . A. W. Wichers Hoeth F. W. Wilde Jr. ... Mr. J. W. to Winkel .. Jhr. Dr. P. J. van Winter . Mr. W. S. Wolff de Beer

Vijzelstraat 92 (C) Noorder Amstellaan i68 (Z) R. Vinkeleskade 56 (Z) Leidschegracht io (C) Jac. Obrechtstraat 3 (Z) Keizersgracht 64 9 (C) Emmaplein 5 (Z) Heerengracht 540 (C) Prinsengracht 905 (C) Ned. Bank, Rokin 127 (C) Keizersgracht 728 (C) Vondelstraat I 18 (W) Beethovenstraat 8z (Z) Saxenburgerdwarsstraat 4 (W) Bernard Zweeskade 23 (Z) Muiderstraat 14 (C) Correllistraat II (Z) Amstel 25 (C) Heerengracht 481 (C) Waldeck Pyrmontlaan 25 (Z) Overtoom 54 (W) Heerengracht 423 (C) Koninginneweg 26 (Z) Willemsparkweg 36 (Z) Willemsparkweg '53 (Z) Keizersgracht 31I (C) Vondelstraat 73 (W) Hacquartstraat (Z) Oranje Nassaulaan 51 (Z) R. Visscherstraat 21 (W) Jan van Goyenkade 25 (Z) Albrecht Diirerstraat io (Z) Keizersgracht 743 (C) 2e C. Huygensstraat 71 (W) Jan Luykenstraat 8 (Z) Prinsengracht 257 (C) P. C. Hooftstraat 113 b (Z) Schubertstraat 88 (Z) 5I

Mej. Bertha Wolterson . F. L. Wurfbain .. G. P. Wijnmalen Mr. H. F. Wijnman . Mevr. Dr. Annie N. ZadoksJosephus Jitta ..

Willemsparkweg 92 (Z) . Leidschegracht 9 (C) . R. Vinkeleskade 82 (Z) . Bantstraat 56 huffs (Z) .

Koen van Oosterwijklaan 3, Buitenveldert (Z) . Oranje Nassaulaan '27 (Z) . Kwakersplein 3 1 (W)

Prof. Dr. W. P. C. Zeeman W. K. F. Zwierzina ..

GEWONE LEDEN BUITEN AMSTERDAM Dr. C. J. K. van Aalst .. Mr. Dr. C. H. Baale . . Mr. C. Bake ..... Dr. G. C. v. Balen Blanken H. Beels van Heemstede . A. Bierens de Haan . Th. W. Blijdenstein . L. A. Boere ... S. C. Bosch Reitz Dr. A. Bredius ..... Prof. Dr. Gerard Brom . C. W. A. Buma . . • • Mr. W. B. Buma W. J. J. C. Bijle-veld. Dr. C. A. Crommelin Ernst Crone ... J. Th. J. Cuypers Pierre J. J. M. Cuypers . Sir Dr. Henry W. A. Deterding ..... . •

N. J. M. Dresch R. H. Driessen . S. Duits ..... Mr. Henri Edersheim P. van Eeghen ..

•

.

.

.

Oegstgeesterlaan 2 A. . Wasstraat 6o .... Stolberglaan 12 . . . . Maastrichterweg 1 A . Narcissenlaan 18 . . .

Hoevelaken Tiel 's-Gravenhage Bovenkarspel Haarlem Aerdenhout Nieuwersluis 's-Grav eland Laren (N.-H.) 's-Gravenhage Nijmegen Paris 8e. Marssum (Friesl.) Leiden Leiden Aerdenhout Roermond Heemstede

St. Helens Court Great St. Helens . . Emmastraat 25 . . . . Huize „den Hoeck" . . Corn. Houtmanstraat 95 Haagweg 192 .. . Steenschuur 13 .

Londen E. C. 3 Alkmaar Maarssen 's-Gravenhage Rijswijk (Z.-H.) Leiden

Hotel Corbelijn, Markt Riouwstraat 19 . Pastorie .. Dreef 34 ... . Zwaluwenweg 1 .

Prinsegracht 6 St. Annastraat 185 . . 6 Place de la Concorde .

52

Aerdenhout Mr. H. J. D. D. Enschede Villa Eikenhoek . . 's-Graveland F. A. Eschauzier . . . . „de Swaenenburgh" . Mr. J. B. de la Faille . . Koepellaan 2 A . . . . Bloemendaal (N.-H.) F. N. Fentener van . . ... Utrecht Maliebaan 42 . Vlissingen .... . Prof. Dr. H. Frankfort . . 7, Cannon Place. Hamp• Londen, N. W. 3 stead . .. 's-Gravenhage Parkweg 16 Mr. J. W. Frederiks . Hilversum Dalweg 2 . . A. A. Ganderheyden 's-Gravenhage Ant. Duyckstraat '55 Dr. H. E. van Gelder Zuiderstationsweg i i . Bloemendaal (N.-H.) N. van Gelder .. Wijdenes (N.-H.) G. J. de Goede. ... Jhr. Mr. D. P. M. 's-Gravenhage Waalsdorperweg 2.21 Graswinckel .. Haarlem Frans Hals Museum . . G. D. Gratam,a . Heemstede F. B. Gutmann ..... Huize Boschbeek . 's-Gravenhage Dr. Ir. A. H. W. Hacke . Bronovolaan 14 Mevr. J. J. Hacke's-Gravenhage Bronovolaan 14 . Oudemans Rotterdam Museum Boymans. D. Hannema . . Hilversum Burg. Schooklaan 2. Mr. M. F. Hennus . . Rijswijk (Z.-H.) Huis to Lande Mej. A. Hingst ... Mevr. R. HirschlerHuize Gendt, Dreyfus .. Haarlem Linnaeuslaan i7. . Zeist Heerenlaan 43 F. A. Hoefer .. . Arnhem J. G. A. van Hogerlinden Nieuwstraat 47 . Zaandijk ..... G. J. Honig ... Bloemendaal (N.-H.) . Iepenlaan 18 ... Mej. Tine Honig . . . Haarlem Koninginneweg 86 J. M. C. Hoog .... Utrecht Dr. G. van Hoorn . . . Ramstraat 5 ... 's-Gravenhage N. J. Hoorweg . . . . Frankenslag I 56 . . „Elsduin" Zuidlaan 1 . Aerdenhout Prof. Dr. F. W. Hudig . . Utrecht Dr. N. G. van Huffel . . Prinsenstraat 23 . . Zeist Prof. Lorentzlaan i59 C. J. G. N. Itz .... Bloemendaal Prof. A. M. de Jong . . Hartenlustlaan II . . Loenersloot G. Kalff Az. ... . Huize „de Loedse" A. J. Kleykamp . . Graaf Willem de Oude 1. . Naarden Haarlem . Florapark 8 .. F. Koenigs .. 53

Kromelleboogsteeg 8 . Haarlem A. F. Kremer .... J. C. M. Krook . . . . Boschlaan 17 . . . . Bussum Hooge Duin- en DaalJoan H. A. Kruimel . scheweg zo . . . Bloemendaal (N.-H.) Wormerveer J. A. Laan Jr.. ... . Utrecht Nieuwegracht 193 . Dr. G. C. Labouchere . Haarlem Jhr. Otto van Lennep . . Floralaan 14 .... . Huize „Schoonoord" 's-Graveland G. Leonhardt . . Heerengracht 2 F. J. Lugt ... 's-Gravenhage .. C. W. Matthes . . Queekhoven .... Breukelen R. May ... . Huize Zandbergen Huis ter Heide H. Meinesz Vogelenzang . Casa Nuova .. Mej. M. Meijling .... Koog a. d. Zaan Mr. Dr. J. J. M. Noback Schotersingel 9 . . . . Haarlem M. B. B. Nijkerk . . . 5 5 Bd General Wahis . Brussel (Schaerbeek) Belgique Mej. Dr. J. A. Nijland . Huize Westerlicht . Alkmaar Nanne Ottema ..... Prins Hendrikstraat 4-6 Leeuwarden Mevr. C. von Pannwitz . de Hartekamp . . • • Heemstede Dr. A. Pauli . Hagendornstrasse ii Hamburg A. A. Pauw . Vijverlaan 7 ..... Haarlem C. Peereboom Jac. v. Ruysdaellaan 1 9 . Heemstede Dr. A. F. Philips Huize „De Laak" . . Eindhoven A. Pierson .... Ferd. Huycklaan 9 . . Baarn J. L. Pierson Uytenbosch ...... Baarn Gustave Plate Jr.. „'t Zonnehuis". Alb. Perkstraat 2 4 . Hilversum Dr. Henri Polak de Heidaal ...... Laren (N.-H.) Mr. D. F. Pont .. Huize Santwijck, Wilhelminalaan 3 . . . Hillegom M. J. F. Portielje Statenlaan 6 ..... Bussum Mej. Mr. E. C. M. Prins Bachmanstraat 29 . . 's-Gravenhage P. A. Pijnappel . . . . Huize de Hoorneboeg . Hilversum Mevr. M. Ras—Ruijter . Huize „Oud Crailoo" Huizen (N.-H.) postadres: Bussum Mr. R. van Rees Wassenaar Mr. Dr. A. v. Ryckevorsel .Verwerstraat 41 's-Hertogenbosch Jhr. Dr. J. L. A. A. M. van Ryckevorsel . . . Kerkstraat zo Hees (Nijmegen) 54

. Amstelveen Koninginnelaan 4 H. J. Scharp . . Schiedam Ds. V. W. F. B. Schmidt Singel 8o ... . 's-Gravenhage Dr. H. Schneider . . . . Oostduinlaan 16 Joh. van OldenbarneA. Schoenlicht .. • • 's-Gravenhage veldtlaan ........... Delft .J. T.,. Schouten .. Mr. M. J. A. M. Schr ....... Duin en Kruidbergerweg 31 ..... . Driehuis-Westerveld Hilversum Beethovenlaan 41 . . J. Schiilein .. 's-Gravenhage 3 . 7 Prins Mauritslaan B. v. d. Sigtenhorst Meyer Bentveld-Aerden bout Dr. S. Simons . . . . . Merellaan 3 1 . Douair. Six van Hillegorn, 's-Graveland geb. Bosch Reitz . . . Jagtlust . 's-Graveland . Jonkvrouwe C. J. Six . . Jagtlust .. Dordrecht Jhr. E. W. C. Six • • • Vischstraat 4rood 's-Graveland Jonkvr. H. M. A. F. Six Jagtlust ..... . Vorden (Gelded.) Mr. A. Staring .... de Wildenborch . Haarlem Baan 25 . .... . J. C. Tadema Haarlem Ged. Oudegracht 91 . L. Tadema J. Hilversum E. den Tex . .. ... van Hengellaan i o . K. J. L. Alberdingk Thijm Pension Insulinde, Haarlem Zijlweg 2 1 . Bloemendaal (N.-H.) Varenberg .. E. A. Veltman .. Oosterbeek (Laag) De Meihof ...... D. J. van der Ven Landhuis „die Clinghe" Mr. G. Vissering Hooge Duinendaal. Bloemendaal scheweg 31 . . Utrecht Prof. Dr. W. Vogelsang Drift 25 .. 's-Gravenhage 2 A. Bickerweg A. W. Volz ..... . Bussum Mr. J. R. Voilte . • • • Burg. 's Jacoblaan 14 Korte Parkweg 4 . . Bloemendaal (N.-H.) Mej. M. van Wessem . Dr. F. C. Wieder . • • • „De Meezen", . No ordwij k-Binnen Gooweg 17 . . Hilversum Utrechtscheweg 31 Prof. P. van der Wielen Naarden Van der Helstlaan 75 Dr. J. de Wit . . . . Laren (N.-H.) Vredelaan 4 .. Jhr. J. S. Witsen Elias. Worth-Rheden Heuven . Mr. J. G. Wurfbain Bus sum Breedelaan z . L. Zip ... 55

JUSTUS VINGBOONS EN HET RIDDERHUIS TE STOCKHOLM

E bouwgeschiedenis van dit zoo belangwekkende paleis is op uitmuntende wijze geanalyseerd en uiteengezet door Gunnar Mascoll Silfverstolpel). Hij heeft daarbij aangetoond Welke zware problemen Justus Vingbooms moest oplossen, toen hij onverwacht uit Holland geroepen, voor de taak stond een reeds begonnen gebouw verder of te maker. Onze landgenoot vond daar een bouwwerk, waarvan niet alleen alle fundeeringen en de onderbouw gereed waren volgens de planner en teekeningen van Simon de la Vallee, maar waarvan bovendien een gedeelte reeds was opgetrokken volgens de ontwerpen van den Duitscher Friedrich Wilhelm. Het getuigt van groote bescheidenheid en van zeer buitengewoon talent dat Vingboons niet geeischt heeft opnieuw te mogen beginner, doch dat hij, met behoud van het pilastersysteem, dat trouwens door den onderbouw gedeeltelijk vast lag, met behoud zelfs van het venstertype der benedenverdieping en met een kleine bewerking van de reeds gemaakte, niet zeer geslaagde pilasters van Wilhelm, Bevels heeft weten te ontwerpen en voor het grootste gedeelte uit te voeren van zoo onmiskenbaar eigen nobel karakter, dat men de bouwgeschiedenis moet kennen om te weten dat men hier niet met een vrij ontwerp, doch met een bewerking te doer heeft. Buiten het karakter vallend van het strenge Vingboonssysteem, zijn de ronde vensters order de kroonlijst en de behandeling van het dak. Deze onderdeelen zijn dan ook niet van de hand van Vingbooms, doch van Jean de la Vallee, een noon van den oorspronkelijken bouwmeester Simon. De vraag lijkt gerechtvaardigd wat Vingboons gedaan moet hebben dat men hem het gebouw niet heeft laten afmaken, doch hem reeds na drie jaren heeft laten vertrekken. Wij weten alien dat bouwen een vertrouwenszaak is en wanneer een architect, voor hij zijn werk beeindigd heeft, naar huffs wordt gezonden, kan dit aanleiding zijn tot pijnlijke veronderstellingen. Wij mogen den Zweden dankbaar zijn, dat zij hier nimmer teveel de aan-

D

1)

Sveriges Riddarhus 1926.

S6

Hei Ridderhuis :e Stockholm

Voorgevelontwerp van J. Vingboons

dacht op hebben gevestigd. Intusschen mag het nu wel een zeer gelukkig toeval genoernd worden, dat door het terugvinden van het oorspronkelijk contract in de notarieele protocollen van het Gemeentearchief te Amsterdam, alle onzekerheid in deze materie is opgehelderd. Het groote belang van dit contract ligt wel Merin dat wij nu weten dat Vingboons werd aangesteld voor den tijd van drie jaren, die weliswaar verlengd konden worden, dock tengevolge waarvan men hem na dien tijd, ook zonder dat er moeilijkheden waren gerezen, zijn afscheid kon geven. Vingboons he eft geen opdracht gehad als architect bet Ridderhuis te voltooien, hoewel het zeker wel de bedoeling geweest zal zijn, dat dit toch binnen dien tijd van drie jaren gelukken zou. Tom Simon de la Vallee, de oorspronkelijke ontwerper van bet gebouw, in 1642 stierf was zijn noon slechts 22 jaar oud en men heeft hem begrijpelijkerwijze dus niet tot zijn opvolger aangesteld. Hij kreeg in 1646 een reisstipendium, maakte studiereizen, waarschijnlijk ook naar Holland, en keerde in 164 9 in Zweden terug, waar intusschen de Duitscher Wilhelm het work van Simon de la Vallee voortzette. Men lean zich de teleurstelling van Jean voorstellen, toen hij in 1652, nadat door den dood van Wilhelm over zijn opvolger beslist moest worden, daartoe niet werd benoemd. Men heeft wel aan hem gedacht, door den Rijkskanselier is ook over Nicodemus Tessin gesproken, maar ten slotte heeft men naar aanleiding van een schrijven van Peter Trotzig uit Amsterdam, besloten Justus Vingboons te benoemen. Is het niet begrijpelijk dat Jean de la Vallee ,die zeer in aanzien was bij den Zweedschen adel, Welke hem vele belangrijke opdrachten gaf, terwijl hij ook in dienst is geweest van Koningin Christine, alles heeft gedaan om te zorgen dat bet contract met Vingboons niet werd verlengd en dat hij zijn positie veroverde ? Dat dit gelukt is, lijkt mij zeer verklaarbaar; hiervoor behoeft Vingboons geen verkeerde dingen gedaan te hebben, noch lijkt het billijk Jean de la Vallee daarvan een verwijt te maken. Maar voor ons is vooral van belang dat nu elke verdenking als zou Vingboons voortijds, wegens het verzaken van zijn plicht, zijn weggezonden, wegvalt. Een volledig eerherstel dus voor onzen landgenoot. 57

De tekst van het contract, dat teruggevonden werd met de hulp van den archiefambtenaar H. Nouwe, die zoo gelukkig is geweest te veronderstellen, dat wellicht in de geklapperde protocollen van notaris Lock iets te vinden kon zijn, luidt als volgt: Op huyden den 2 Mey An 165 3 compareerden voor my Adriaen Lock notaris etc. in presentie van de nabeschr. getuygen Sr. Pieter Trotzich coopman binnen deser steede als last ende ordre hebbende van de weleedele hoochgeboorne Genadige Heeren GRAVE AXEL OXENSTERN, Rijckx Canselier van Sweeden ende de Heer Baron LAERS VLAMINGH voorstanders van het sweetse RIDDEHUI JS tot Stockhollm, ter Bender en de Sr. Joost Vinckeboons ter andere syde ende verklaerden de voorbeschr. comparanten met den anderen geaccordeert ende verdragen te syn in maniere naervolgende als naementlijck Ten eersten dat de voornoemde Sr. Vinckeboons gehouden sal wesen gelyck by by desen belooft met den aldereersten ende ter langsten binnen acht a tier daegen naer dato deses op de ordre van den voorn. Sr. Trotzich hem te transporteren naer Stockholm in Sweeden 'tsy te water off te lande naer dat de gemelte Sr. Trotzig gelieven ende hem ordonneren sal omme aldaar te dienen als ARCHITECK int opbouwen ende volmaken vant RIDDERLI JCK buys dat de m,eer gemelte hoochgeboorne heeren aldaer tot Stockhollm voorhebben te laeten bouwen. Ten tweeden soo sullen de welgemelte Hoochgeboorne heeren den voorbeschr. Vinckeboons in dienst moeten houden den tyt van drie jaeren vast gelyck de voorn. Vinckeboons oock gehouden sal zyn de voorbeschr. hoochgeboorne Heeren IN QUALITIE voorbeschr. te dienen den tyt van drie jaeren vast ende soo het gemelte buys als dan nosh niet mochte opgemaeckt wesen soo sal de voors. Vinckeboons als dan met de meergemelte hooggeboorne heeren de novo accorderen indien zy des met malkanderen sullen verstaen. Ten derden is verdragen dat de eerste drie jaeren vast sullen ingaen als volcht namentlyck indien de voorbeschr. Vinckeboons te waeter naar 5g



,

1,1-M

Crr0041. ;44

;fag

h

4:X4 Le

14 Ler

.

141540,-0 )449-PC*-,214,..oc

JiketL

p4.;9,4k airrni '2—:i f "taei-g144 .1,-thht-tie

4;:1/4

,p-mo-stiracs.uWire .119

I

i4s$Ie 144 :fr,:t4==c-.9. --m4,10-re44*-or,a-1)-i4- g.5c cr-cl tm, est, 444Jvstar4g-vor.5.5449-V-t-

eR

01—

la--WA; 61411, 4; 4i,'7.4;,,,t_fttc' Prev-i4 _„ 440;4 ^

44414Sif .0049- u44

- ( 1

v--f WI+ c.f.i../Ct

ithAts,4,41?

P.Zv.. C.4,.9.C'

Fi);p41-0

%.13. ic-co.“74,974, et:k 110$491,, -C4) 31-iii-WL-ft 4404V 'Vv+- 641 144 ,, '4”,94C434-"W`'51904&' t'76,#-'14.0 kf9,%.,-(14-144,44-6-CL 4 if

ect)403t st4Aft.a43+ 4

644+-

loti•Nxi,,le -of

NS-

S

Vi

444'

;$t**-r)444--tif izvc4fl-g-r-oc...,5-311,14VL4,94t1trii-Vvii.74)

, :iecc 1.r;444440eirk4 or-ciet9-tyouW14 j-143-0.0-1444-44%94-4a41* riaitt -

&c.o. 0.13449-f w-c-S4 .," -ovivstfi' vissc-fi„,96,--c,1441,d4 Z0.4s. s44.94

Si.WIrttilaLWA,90$1,60,1 n+p-10.0 crt.--4474-4/1434,

- CD-10.4.h

L-

iss.90-4:,401441hs* ta;s9;‘,11 ic

.

i„t50,4,

s.s.ts9-st-t-iii- isi:Ws, ,,R49t,,,,,1 4a, '0,14:4-04 .$1.449:0,(440 t N.-444

1144ta' iStf` 4-14, 1,43/X-814,-,&:".70e4÷

Av cpost gozi. i.9434h9 4, s,44*

40.14+7C role Sisits4.044-4 4,( i=1.: ;,9„ o . f.irts stat+ 4f7ati:graro.,:tre

ir4

J

1,14t414 qt" .fewalpf t14 -144042A1Pc-c, 4144 01



r

,

pv- IT:‘9) '4 9...1C444. 11

t-C319-1AA-#4

,11-0:4Q4,

Z`t,;'.Ww-v./7

a n,4414'44 etv;4 (

4,64, .%,t,,',--tr-t'trtfhrsti.%9-Ai4-ctS'* -

9/,',Aae Wiiter i

..',&'.41cv-It-+-42-,-.5t

c/cM *fix . 4,149".914,tr-o-ix-cfc$0,1,1-4-wf14,1',3444-. '41491 4 )17 r04** Vi,11rX5-14" 4-s9-fr X Ct-sW

ackti+

Llr

4,1110-qr1V1000:4`44 1-rtE4Z44,9).14 .14°-"A134,1414.'4;074, trtty41449,4, V-E4*- 4,13 -;4 e14/ fli914, 1.3-0E44 1444r-40,,, ,f,,044 - e4-44Pe'rex~h Wcbrwp,9,-01,. Ir4 t C-C4934,44, ;t ifet.44-f 4.1-4?vc-Pc4s-cm*“.1, Sat,' (7! ,tect-ft Wpt4 s9vt.f v - g.t$9-i/v '3/414P-f4

-

et4.4,.., 14,9, —

,1?-tor)444.4.4,44,,943cvit-64

,0,4f-Wst s

0144.4.9,

40.4:

-r4-1/4-‘,..4.4,6"

a-10i

kV"41G4.:Utti

st.„9,91i1,604Y0.0 fickpozi.

4.404,41ht 4t4X44- 1,r'e&-t4 1,417-0.)t-414a5'0),T.p.v+ CC6C-1 S,1 1.1144.4444VOn4 41,- !t-ist .i.6, if, Ikt;2iSht,319 .4,14W1/1,11:0-1,34, 10-$A244-1

ro

-.04:69T-t9-st.s.1.144.1,vpv 1,44s-f -4.,19.1*A714c-k- 8,4 ti-C 1,4441404 JOitjit it-#.5rfit51144.9.9-(14. - g,I,e,0")14W Ow E9,94:4 C'""C44141 CE.084-f 07,.:^0-'914:4P ffix45'w er-P0 elpi-fidt4. Sdet4A, crutt.clii-6444-awt -Fcr+ W..1*C6)&444, f s, 4' viol-trot <4m. 3$944-pt.tac904i-f-C.90.04Pt, -kVA ts.0- ti.--0-',093‘,9*,.9w caw 4,-;$9,,,,,4 94-.0;,,thrWint4+

cX149.)

ttnici;$4. IF

irivt.-9t.943-oinve

/ji,E44; C-4 i.9**W' e,4%fg-er.49-t

(2,24,13-ficy-.9,914- p.*v-W

4-5y vii-f-S*AW"

a.940-0-rrit meesS14340u.-

1,tt.040-14.9--s4. :c-S Coln. 4 ,441474-1:0-, 46' ,vitroitihv- fx-ve -24449)19'— Tt-C-141-, ,h suctS f-.14 4),,,s4f 44;a4-'? j .-14/ ""aeti- P.14.33e pp,9_, irl,ffCviV.Mst-f 21/ 4j'd

Stockholm comt te vertrecken, zoo haest hy in zee sal syn gecomen ende de leste ton achter hem hebben sal ende soo hy over de watten per Hamburch ende Lubeck ende van daer soo voorts te waeter naar Stockholm comt te gaen soo dra hy de stadt Harlingen sal syn gepasseert ende zoo hy te lande naar Stockholm mochte coomen te reysen soo haest hy met de wagen van deese stadt sal wesen gereden ende belooft dan voorbeschr. Vinckeboons hem soo veel in syn reyse te spoeden als mogelyck wesen sal sonder ergens met syn wil te sullen tardeeren teneynde hy hoe eerder hoe liever tot Stockholm sal weesen. Ten vierden soo sal de voorbeschr. Vinckeboons gehouden weesen geduerende de tyt die hy als vooren in dienst sal wesen syn hoochste vlyt en devoir aan te wenden teneynde hy syn dienst na syn beste verstant ende vermogen uytrechte ende uytvoere ende voorts hem in alles soodanich dragen ende comporteren als een goede ARCHITECKT toestaet ende behoort te doen. Ten vijffden soo sal de voorbeschr. Vinckeboons jaarlyckx voor synen dienst tot een tracktement by de meer welgemelte hoochgeboorne heeren te ontfangen hebben de Somme van acht hondert ryckxdaalders in spetie ofte de waerde van dien in hollants gelt ende sal hy bovendien genieten vrye wooninge ende brant maar gehouden syn hemzelven van kost ende dranck te versorgen. Ten sesten soo is bedongen dat de voornoemde Sr. Trotzich aen de voorbeschr. Sr. Vinckeboons op de hant sal geven ende tellen een vierendeel jaers tracktement te weeten vyfhondert guldens dewelcke hem aen syn te verdienen jaerlyckx tracktement weder sullen worden gecort. Ten sevenden is geaccordeert dat alle de reys en teercosten die by den voorbeschr. Vinckeboons sullen worden gedaen omme met syn knecht ende bagagie tot Stockholm, te comen sullen by de meer welgemelte hoochgeboorne heeren int geheel voldaan werden sonder dat deselve Vinckeboons daerinne lets sal hebben te dragen waarvan hem den voornoemde Sr. Trotzich als hy Vinckeboons op syn reys sal gaen belooft te 59

provideeren en de penningen daertoe nodich te furneren welcke penningen soo veel doenlyck hy sal menageeren ende daar van pertinente reeckeninge doer. Ten achtsten ende ten laatsten sal het de voorbeschr. Vinckeboons in syn keure ende optie staen off by syn Tracktement tot Stockholm wil ontfangen dan off hy hetselve alhier tot Amsterdam per wissel wil overgemaeckt hebben sonder lets door de wissel te verliesen te weeten alle vierendeel jaers een gerechte vierdepart van de voorbeschr. acht honderd ryckxdaelders. Alle welcke poncten ende articulen de voornoemde Vinckeboons voor sooveel hem aengaet ende sich als vooren verobligeert heeft belooft in alle deelen ten uyteynde van de saecke toe te sullen naercomen ende achtervolgen gelyck mede den voornoemden Sr. Trotzich soo in qualitie als vooren als mede in syn prieve naem sich verbint ende verobligeert dat t'gunt bier vooren van syner syde is gestipuleert ende belooft punctuelyck ende in alle deelen ten uyteynde van dit contract sal werden naergecomen ende achtervolcht als mede dat de betalinge vant tracktement hiervooren gementioneert in dier voegen sal werden betaelt daer vooren by als princepael is vast staende dit alles onder het verbant van haer comparanten persoonen ende goederen present ende toecomende Beene uytgesondert deselve stellende ten bedwanck van alien rechten ende rechteren. Alles oprecht gedaen te Amsterdam ter presentie van Vincent Swanenburch ende Jacobus de Mol als getuygen hyer toe versocht. Jostus Vingboons

Pieter Trotzig V. Swanenburch Jacobus de Mol Quod attestorrogatus A. Lock Nots Publ. 1653 6o

•

• .4.41,

1244#

t-{

'4:es

s

-v-t.3-tAW-tt tAjt t t.4

ti....94.Pc'ett

rr 14 t4i,

4,4;44-t44.49..+ 'tom 4

ih,9-6x4f-VbccANt -1,17-0-A-4-s. i4: ea/ lee 0-:Q1.-.t

4,4

-10-0c 044. '4 "7 u.e :4 Ha '97:91:"45 4.15".."i ci41 :14: Oactti i/ar

Zijgevelontwerp van J. Vingboons

Over Peter Trotzig, die bier ook Kommissaris van den Koning van Zweden genoemd wordt, heb ik bier gevonden, dat hij sinds 1647 te Amsterdam woonde en in 1657 als Poorter werd ingeschreven. Zijn vader heette Martin en zijn m,oeder Catharina. Hij trouwde in 1647 in de Oude Kerk ,waarvan de inschrijving luidt: Pieter Trotsigh van Stockholm, oud 3 2 jaar, Been ouders hebbende, woont in de Oudezydsarmsteeg, geassisteerd met Haraldus Appelboom, zijn bekende en Catharina van Bercken van Amsterdam, oud 26 jaar, woont als voorsz., geasst. met haar vader Claes Barentz. van Bercken. Voltrokken in de Oude Kerk 3 Dec. 1647. Zijn vrouw Catharina van Bercken is in 1664 gestorven. Hijzelf is in 1667 weer naar Stockholm teruggegaan. Ik heb hier ook nog zijn testament van 1655 gevonden, waarin genoemd worden Martinus, Catharina en Nicolaas. Hij woonde toenmaals op de Keizersgracht. Omtrent Baron Lars Vlamingh, die in het contract genoemd wordt, is bekend, dat hij in Leiden gestudeerd heeft, hij is in het Album Studiosorum op II Augustus 164o aldaar als student ingeschreven onder de naam Laurentius Flemming. Wat den inhoud van bet contract betreft zijn natuurlijk de eerste twee artikelen de belangrijkste. Merkwaardig is de overdreven nauwkeurigheid waarmee in bet volgende artikel wordt vastgesteld wanneer zijn jaargeld zal ingaan. Wat artikel vier betreft, dit geeft het recht hem ten alien tijde te ontslaan wegens veronachtzamen van zijn taak, zoodat ook op grond hiervan deze veronderstelling voorgoed in den ban gedaan kan worden. In het daaropvolgende artikel wordt zijn honorarium vastgesteld. Het mag bier wel speciaal vermeld worden, dat Jean de la Vallee, toen hij als zijn opvolger benoem.d werd, genoegen heeft genomen of moest nemen met de helft. Dit is geheel in overeenstemming met de hierboven gegeven voorstelling van taken, waarbij Jean de la Vallee alle middelen heeft aangewend om Vingboons van zijn plaats Le verdringen. Intusschen moge hier met erkentelijkheid gememoreerd worden, dat, zoo6i

als uit het onderzoek van den beer Silfverstolpe is gebleken, Jean de la Vallee het ontwerp van onzen Vingboons zoover gerespecteerd heeft dat hij, na zijn vertrek, de kroonlijst heeft doen uitvoeren volgens de teekening, die Vingboons daarvoor gemaakt had. Men kan hem als Franschman, dunkt mij, er geen verwijt van maken, dat hij tenslotte nog getracht heeft door de norm der bovenvensters en vooral van het dak, iets meer van de barokke denkbeelden te doen zegevieren, die toen een zoo groot deel van Europa beheerschten. Het karakter van het barokke klassicisme van Vingboons is zoo specifiek Nederlandsch en nog wel noord-Nederlandsch, dat men geen buitenlander kwalijk kan nemen dit niet als het hoogst bereikbare te beschouwen. Het Ridderhuis te Stockholm is ook wel daardoor een zoo merkwaardig gebouw omdat het de mogelijkheid heeft getoond van een barokke bekroning op de zoo strenge gevelarchitectuur van Vingboons. Natuurlijk is bet te betreuren dat men het geheele gebouw niet door onzen bouwmeester heeft laten afmaken. Maar hij heeft intusschen het karakter van den opbouw volledig bepaald, hij heeft op hoogst eervolle wijze gewerkt en men heeft zijn schepping, voor zoover mogelijk, gerespecteerd. De Zweden zullen de eersten zijn om dit te erkennen. D. F. Slothouwer.

6z

De Osjessluis to Amsterdam. Schilderij door Charles Rochussen (Bruikleen van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap aan het Historisch Museum der Stad Amsterdam).

EEN STADSGEZICHT VAN CHARLES ROCHUSSEN

ET vaderlandsche kunstleven van het midden der i9e eeuw ziet zijn karakter niet in de laatste plaats bepaald door wat de levendige geest en de bezige hand van Ch. Rochussen aan werk van den meest verscheiden aard gedurende vele jaren hebben voortgebracht. Historieerend, was hij een der aantrekkelijkste beoefenaars van het toenmaals nog zoo zeer geachte yak der geschiedenisschildering, zij het dan ook dat ze van hooge kunstsoort gedaald was tot wat nog slechts mocht heeten genreschildering in historisch gewaad. Maar ook in het werkelijke „genre", als peintre de moeurs van zijn generatie, kon Rochussen, geest aan knapheid van executie parend, alweder behagelijke dingen maken en, een vleugje romantiek met een tikje idealiseering verbindend, juist datgene geven, wat aan de behoeften en den smaak van zijn tijd het allermeest beantwoordde, zonder nochtans ooit in het banale te vervallen. Maar zijn werkzaamheid was hiermede nog geenszins uitgeput. Zijn lenige teekentrant, zijn luchtig en toch zoo zeker compositievermogen, zijn gevoel voor de mogelijkheden van een onderwerp, ontplooit hij ook op de koperplaat in figuur- en landschapstudies, in het bijzonder echter, en in vrij omvangrijke mate, op den lithografischen Steen. Was het wonder dat jaarboekjes en almanakken zeker hun picturale bijdrage van Rochussen moesten hebben, dat hij als illustrator een der gezochtsten was ? En, zijn gaven nog weer op andere wijze exploiteerend, riep men hem om oorkonde of diploma grooter luister bij te zetten of deed een beroep op zijn decoratieven zin om, bij feestelijkheden ideeen aan de hand te doen, versieringen te ontwerpen. Ondanks deze activiteit op zoo uiteenloopende gebieden, kan het niettemin gebeuren dat men Rochussen nog weer van een onverwachte zijde tegenkomt. Een schilderijtje, tentoongesteld in het Waaggebouw en eigendom van het Genootschap stelt ons voor een dergelijk geval. De Osjessluis te Amsterdam voorstellend, doet het ons Rochussen kennen ook als topografisch kunstenaar. In den aanvang van zijn loopbaan had hij zich eens op

H

63

soortgelijke wijze beziggehouden, waarvan een reeks litho's, gezichten uit Rotterdam uit de jaren 1841—'43, het resultaat waren, maar dit genre der exactheid voelen we toch niet als datgene, waarmede we den kunstenaar naar zijn aard het eerst zouden vereenzelvigen. En inderdaad, zijn oeuvre nagaand, vinden we stadsgezichten en bepaalde landschapbeelden wel verwerkt tot achtergrond van menig historisch of contemporain gebeuren, maar zelden optredend om, zich zelfs wil. Het schilderijtje van het Genootschap, 1855 gedateerd en dus uit zijn vroegen Amsterdamschen tijd 1), mag dan wel met recht een uitzondering heeten in zijn productie. Het is echter nog in meet opzichten eigenaardig te noemen. Het gegeven — de reproductie ontheft ons van het geven eener beschrijving — heeft niets van het teekenachtige, dat een dergelijk onderwerp volstrekt moest hebben om in die dagen bij den schilder als bij zijn publiek in den smaak te vallen. Onmiddellijk-sprekende historische associaties, die om deze reden de keuze hadden kunnen rechtvaardigen, mist bet gegeven evenzeer. Uit welken hoofde moest dan dit onderwerp, voor zijn tijd een zoo nietszeggend geval, dat eerder bij Witsen of Breitner verwacht kon worden, Rochussen hebben aangetrokken ? Want, naast dit, in schetsmatigen toestand gebleven, stukje in olieverf, bestaat naar betzelfde hoekje bovendien nog een frame aquarel, berustend in Fodor (Atlas Splitgerber) 2), eveneens '5 5 gedateerd, die wel basis zal zijn geweest voor het schilderijtje, dat op de Waag hangt. Wat Rochussen, den luchtigen improvisator, hier bracht tot een argelooze natuurstudie van dit simpel gegeven was niet anders dan dat het het vertrouwd uitzicht was geworden uit de ramen van zijn woning. Dit hoekje van midden-19e eeuwsch Amsterdam, dat men zonder eenige kennis der veranderingen, die bier het beeld sterk hebben gewijzigd, wel niet onmiddellijk met juistheid zal kunnen situeeren, is, gelijk gezegd, de Osjessluis, de brug, die bij het Spui, toentertijd nog water, de beide deelen der Kalverstraat verbond. Men heeft hier het gezicht op het noordelijk deel daarvan, zoodat we in het van voren geziene hoekhuis het perceel moeten her1) Hi' had zich in 1849 in Amsterdam gevestigd. 2) Gereproduceerd in den ca talogus der Tentoonstelling van Amsterdamsche Stadsgezichten 1632--1932, in laatstgenoemd jaar in Amsterdam gehouden.

64

kennen, waarin tegenwoordig Maison de Vries gevestigd is. Het is dan duidelijk dat dit uit de hoogte genomen stadsgezicht gezien moet zijn van de bovenverdieping van een huis op het Spui, aan de zijde van het Maagdenhuis, niet ver van den hoek der Kalverstraat. Rochussen nu woonde, 1855, en vermoedelijk reeds vroeger, inderdaad op het Spui, op D 345, een nummer, toebehoorend aan een huis, dat sindsdien getrokken is bij het pand der fa. Focke & Meltzer 1). Zoo zag Rochussen dan dagelijks uit op dit stadshoekje, waarin hem allengs andere waarden moeten hebben aangetrokken dan in het algemeen voor de keuze van een dergelijk sujet den doorslag gaven. Het nageslacht dankt er een genoeglijk gezicht aan op een plekje, tot onherkenbaarwordens toe veranderd, waarvan de afbeelding niet alleen een uitzondering vormt in het oeuvre van den maker, maar hem ook een plaats verzekert in dat overrijke kapittel uit de vaderlandsche kunstgeschiedenis — de topografie der hoofdstad. 1) Het nummer D346, waarheen R. omstreeks 185 7 verhuisde, is identiek met het tegenwoordige no. II. J. Knoef.

65

INHOUD Bldz. Ter Gedachtenis van wijlen Z.K.H. den Prins der Nederlanden 3 Verslag van den voorzitter .. 5 Verslag van conservatoren ............ 14 i5 .. Verslag over den toestand van de bibliotheek .. 16 Lijst van aanwinsten van de bibliotheek . .. Lijst van genootschappen en instellingen met het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap in ruilverkeer .. 18 Verslag van de commissie voor den atlas van Amsterdam . . . . 22 Verslag van de commissie voor den atlas van afbeeldingen betreffende zeden en gewoonten . . 24 Verslag van conservatoren van het munt- en penningkabinet . . 25 . 3i Verslag van de commissie tot behoud van gevelsteenen . Verslag van de commissie voor de verzameling betreffende burger -w apening en schutterij . 33 Balans op 3o April 1934 . 34 36 Jaarlijksche algemeene staat van inkomsten en uitgaven . 38 Staat van ontvangsten en uitgaven van het Museumfonds 38 Staat van ontvangsten en uitgaven van het Fonds Franken Naamlijst van oprichters, eereleden, bestuur en commissies 40 Ledenlijst ............ 45 Dr. Ir. D. F. Slothouwer, Justus Vingboons en het Ridderhuis to ... 56 Stockholm. Zes afbeeldingen .... J. Knoef, Een stadsgezicht van Charles Rochussen. Een af beelding 63

UITGAVEN VAN HET

KONINKLIJK OUDHEIDKUNDIG GENOOTSCHAP VERKRIJGBAAR BIJ P. N. VAN KAMPEN & ZOON N.V. SINGEL 330 - AMSTERDAM G. van Arke 1 en A. W. Weissman, NOORD-HOLLANDSCHE OUDHEDEN. 8 stukken, gezamenlijk met 634 afbeeldingen en. 7 uitslaande platen. Per stuk (I en II zijn uitverkocht) ............. f z.5o E. W. M o e s, DE TWAALF MAANDEN, met voorstellingen uit het stadsleven. Teekeningen van Jacobus B u y s, in de oorspronkelijke kleuren weergegeven. Met eenige mededeelingen over den teekenaar ..... f 7.5o Mr. N. Beets, DE HOUTSNEDEN IN VORSTERMAN'S BIJBEL VAN 1528. Afbeeldingen der prenten van Jan Swart, Lucas van Leyden. e.a. Met een inleiding en kritische lijst . ............ f 2M. D. Henkel, DE HOUTSNEDEN VAN MANSION'S OVIDE MORALISE BRUGES 1484. Met een toelichting ............. f 6.D. C. Meyer Jr. en Jan Veth, STEDENSCHENNIS. Naar aanleiding van de Reguliersgracht-kwestie. Met 3 afbeeldingen ......... f o.90 Joh. W. Stephanik, CATALOGUS VAN DE MUNTVERZAMELING van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, bevattende tevens een overzicht van het muntwezen aller tijden en landen ....... f 6.H. G. du Cr ocq, CATALOGUS VAN DE PENNINGVERZAMELING van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, bevattende tevens het eerste . . . . f 1.5o vervolg op den Catalogus van de Muntverzameling . J. G. Frederiks en P. J. Frederiks, KOHIER VAN DEN TWEEHONDERDSTEN PENNING voor Amsterdam en onderhoorige plaatsen over 16 3 1 . ...................... . f 2.5o Mr. A. M. Pareau, NEDERLANDSCHE GLASGRAVEURS EN GLASETSERS en hun werk ................... f 0.90 HET RIDDERWEZEN, geschetst volgens de ridderDr. J. te romans ......................... ,f0.75 C. G. 't Ho oft, GIJSBRECHT'S AMSTELSTAD, ingenaaid . . . f 2.2 5 gebonden ...................... f 3.-B. W. Th. Nuyens, Het ontleedkundig onderwijs en de geschilderde anatomische lessen van het Chirurgijns Gilde te Amsterdam, in de jaren 155o .. f 1.5o tot 1797 ... . . f Io.— GEDENKBOEK ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan .. f 6.5o BIBLIOGRAPHIE der geschriften van Jhr. Dr. Jan Six .